8 MEI NIEUWSBRIEF PERIODIEK - VERSCHIJNT DRIEMAANDELIJKS Ledentijdschrift van het 8 Mei Comité Mechelen

8 MEI NIEUWSBRIEF PERIODIEK - VERSCHIJNT DRIEMAANDELIJKS Ledentijdschrift van het 8 Mei Comité Mechelen

België - Belgique P.B. 1980 ZEMST BC 1760

Voorzitter en verantwoordelijke uitgever : Berthe UREEL, Sparrenstraat 6, 2811 Hombeek Tel. & fax : 015/41.56.31 - [email protected]

Nr. 22 - september 2004 3° trimester 2004 AFGIFTEKANTOOR 1980 ZEMST ERK. NR. P209412 Het verleden begraven is veroordeeld worden om het opnieuw te beleven!

Plechtigheid Koninklijk Lyceum Mechelen op 5 juni

Ik weet niet welke wapens er in de volgende oorlog zullen gebruikt worden, maar ik weet zeer goed welke wapens men zal gebruiken in de daarop volgende : pijl en boog. Albert Einstein

www.8meicomitémechelen.be In dit nummer: Plechtigheid Lyceum

1

Vervolg

2

Cenotaph - Plechtigheid fotoreeks

3/4

De groep Bayard - Reis naar Antwerpen

5

Informatief

6

Zicht op het monument met vlnr. : Julien Palma en vlaggendragers Jean Volcaerts en Emiel De Smedt. In samenwerking met de Politieke gevangenen en rechthebbenden afdeling Mechelen nam het 8 Mei Comité regio Mechelen het initiatief om de oud-leerlingen van de vroegere Rijsmiddelbare school, nl. Elisabeth Desoleil en Martha Somers, te herdenken. Onze bekende Mechelse kunstenaar Ernest Wijnants werd in 1947 aangezocht het prachtig beeldhouwwerk te maken. dat bij het sluiten van de school op de Biest, in 1964, naar de binnenkoer van het lyceum in de Caputsteenstraat werd overgebracht. Anette Bervoets, mevr. Crols Vander laenen en de vele anderen hebben dit destijds mogelijk gemaakt en we willen hen hiervoor oprecht danken. 'De twee Jonge verzetshelden Elisabeth de Soleil en Martha Somers trokken telken male mijn aandacht. wanneer ik voor de een of andere redenen de directie van het lyceum kwam bezoeken. Ik kon er niet aan voorbij en bleef er kort bij ze vertoeven', zei Bertje Palma-Ureel.

Deze herinneringsplechtigheid kwam er met de enthousiaste medewerking van directeur Dockx, mevr. A Bervoets en mevr. Crols-Vander Laenen. Talrijke Politieke Gevangenen, verzetslieden, ons bekende naaste familieleden, vrienden en sympathisanten hielden er aan de plechtigheid bij te wonen. Ook François De Coster, Nationale Voorzitter van de Politieke Gevangenen, hield er aan aanwezig te zijn. Een speciale dank aan de ruime delegatie van het stadsbestuur (met naast de burgemeester, schepenen Magda Van loon en Frank NobeIs), een afvaardiging van Minister Marleen VanderPoorten en Rony Cuyt, Ondervoorzitter Provincieraad namens Johan Vande Lanotte. Bij het zoeken naar de familieleden van beide omgekomen oud-leerlingen, kregen we hulp van Joke Bergsma-Stips : ze gaf ons o.a, het adres van directeur Mottard van het Lyceum Martha Somers te Brussel. Een kijk in de archieven van de school gaf me een overzicht over het

PAGINA 2

8 MEI NI EU W S B RIE F

verzet tegen het nazisme van Martha Somers. Het Brusselse Lyceum liet niet na haar postuum te eren en liet een herinneringsplaket in de school aanbrengen. Verdere samenwerking met beide Lycea rond onze doelstellingen staan reeds op het programma. In zijn aansluitende toespraak dankte burgemeester Koen Anciaux de organisatoren voor hun geleverde inspanningen en riep op tot verdraagzaamheid. Directeur Roger Dockx zei: „Vandaag herdenken we. Maar morgen en overmorgen moeten we blijven herdenken. Herdenken is niet alleen het delen van verdriet of het kijken naar het verleden, het moet ook samen naar de bekomst kijken zijn. Monumenten spelen een belangrijke rol in het onderwijs over de Tweede Wereldoorlog. Ze helpen de jeugd mee inzicht geven in de wezenlijk waarden van het begrip vrijheid, en in historische en hedendaagse ontwikkelingen die een bedreiging vormen voor fundamentele waarden van ons democratisch systeem." Mevr CroIs-Vander Laenen sprak haar dankbaarheid uit tegenover de twee oud-leerlingen die het leven lieten bij hun verzet tegen het naziregime. Ze dankte iedereen die aan de herinnering heeft mede gewerkt. Als slot sprak onze voorzitster Bertje Palma-Ureel haar waardering uit aan iedereen die het mogelijk heeft gemaakt om de herinneringsplechtigheid te laten doorgaan.

Nr. 22 - september 2004

Ze bracht hulde aan Nina Van Kerckhoven, een kampgenoot van Martha Somers en Elisabeth Desoleil en de laatste vrouwelijke getuige van de stad Mechelen, die samen met haar man Pfilip Claes een lange reeks van concentratiekampen in hun jonge leven hebben tegengekomen, o.a. Ravensbruck en Mauthausen - de laatste twee van hun tocht-, waar Amstetten een buitencommando van was. Het was voor de dappere vrouw een verrassing en met de woorden: 'wij zijn fier op u en we zien u graag', kreeg ze een prachtige ruiker bloemen. In naam van alle aanwezigen en haar kampbroeders kreeg ze een eresaluut voor haar strijd tegen de bezetter. Duidelijk ontroerd deed het haar deugd oude klasgenoten uit de Normaalschool terug te zien. Nog vele jaren Nina!!! Daarop volgde een talrijke bloemenhulde van vele organisaties en de familie. Aansluitend onthulden François De Coster, Nationaal Voorzitter van de Politieke gevangenen, en Bertje PalmaUreel, Voorzit- ster van het 8 Mei Comité gedenkteken bij het spelen van het Vaderlands lied en het Partizanenlied. Daarop volgde een schitterende receptie aangeboden door het Koninklijk Lyceum Caputsteenstraat waarvoor andermaal onze dank aan de directie.

Links : Nina Van Kerckhoven met links van haar dhr. G. Crols en een beetje achter de bloemen mevr. Crols-Vander Laenen. Rechts : de naaste familieleden van Martha Somers.

Elisabeth Desoleil Bediende in een meubelfabriek, ongehuwd Lid van de groep Bayard. Geboren te Mechelen op 19.05.1923 Aangehouden te Mechelen op 31.03.1944 door GFP, verdacht van spionage. Overleden te Amstetten op 23.03.1945.

Elisabeth Desoleil typt de informatie van anderen en zich zelf uit om te kunnen overmaken aan de Belgische Staatsveiligheid. Na haar aanhouding verblijft ze in Antwerpen - Begijnenstraat tot 19.07.1944. Sint-Gilles tot 19.08.1944, Gommer tot 30.12.1944, Ra- vensbruck tot 23.01.1945. Op 07.03.1945 in Mauthausen/Kommando Amstetten waar ze het gebombardeerde station moest herstellen, en waar ze met Martha Somers in een bombardement om komt. Elisabeth Desoleil was de vriendin van Leopold Hamel die drie dagen eerder stierf in het Kommando Granacker.

Hij behoorde eveneens tot de groep Bayard. Elisabeth Desoleil is het nichtje van Jo Leemans en Yvonne Verhelst.

Martha Somers Onderwijzeres, ongehuwd. Geboren te Mechelen 23.09.1923 Overleden te Amstetten 20.03.1945 (na bombardement van de spoorweg waar zij tewerk was gesteld om puin te ruimen van vorige bombardementen). Martha Somers is lid van de Groep Bayard en wordt aangehouden te Mechelen op 31.03.1944 door GFP712 hoofdens spionage. Haar parcours is hetzelfde als dit van Elisabeth Desoleil.

8 MEI NI EU W S B RIE F

Nr. 22 - september 2004

PAGINA 3

Cenotaph-plechtigheid Londen, Engeland. Zowat alle media hebben uitgebreid hulde gebracht aan onze bevrijders van 60 jaar geleden daarom geen verslag over Normandië maar over de weinig of niet gekende Cenotaph-plechtigheid. Wat is nu de Cenotaph-Plechtigheid ? In 1934 verleende Koning George V van Engeland, Iontroerd door de dood van koning Albert I van België, zijn neef en vriend, aan de oud-strijders en aan de Ivertegenwoordigers van het Belgische leger het privilege om in uniform en gewapend te defileren op White Hall aan de zijde van hun Britse strijkmakkers. Dit was bedoeld als eerbetoon aan Albert I en het 'moedige gedrag van de Belgische soldaten die streden aan de zijde van de Engelsen tijdens de oorlog 14-18, onder andere in Ieper (Flanders Fields), waar vriendschapsbanden werden gesmeed.' Sindsdien werd deze traditie bijna zonder onderbreking in stand gehouden. Deze bijeenkomst wordt nu georganiseerd door de Vriendenkring Amicale van de Belgische oud-strijders, een vereniging van Belgische militairen die tijdens W.O. II in Engeland waren gelegerd en strijd leverden in de schoot van de geallieerden. Deze oud-strijders defileren nog ieder jaar op White Hall samen met Engelse militairen, het 'British Legion' , Belgische oud-strijders en militairen die speciaal de overtocht hiervoor maken. De Belgische ambassadeur zit deze ceremonie trouwens elk jaar voor.

Zondag 18 juli de 70ste verjaardag van dit toegekende privilege en al van bij de verzameling der vaandels en de opstelling van the Horse Guards zag men menig patriot zichtbaar verjongen. Onder begeleiding van een Britse militaire muziekkapel gevolgd door een afvaardiging van onze Belgische zeemacht, de Belgische driekleur, RBL vaandels en personaliteiten werd halt gehouden aan het beroemde monument. De daarop volgende bloemlegging voorafgegaan door Prins Philip

en Minister Flahaut, afgevaardigden en onze Mechelse oud-strijders was er een van respect en ingetogenheid. Na de plechtigheid namen de aanwezigen deel aan het defilé waarop de Prins een dankwoord van waardering uitsprak en de vriendschapsbanden in deze onzekere tijden tussen onze beide naties benadrukte. Na een tweede bloemlegging werden we uitgenodigd ons te begeven naar de Belgische ambassade voor een receptie in aanwezigheid van Prins Philip en de hoogwaardigheidsbekleders. Men moet wel toegeven het heeft wel iets. Daarna met de bus rchting Hyde Park Barracks voor een uitgebreid banket in de mess der officieren. Er werd getoost op de beide vorstenhuizen - Amicale Belgische zeemacht, Belgische weerstand en de afwezige kameraden. Maandagmorgen naar Brookwood Military Cemetery, 37 acres groot met ongeveer 1.600 graven van 14-18 en 3.500 van 1939-45. Sinds 1854 werden hier 240.000 mensen begraven het heeft zelf zijn eigen station. Onder een stralende zon herdachten we de 47 Belgische militairen en hun Britse strijdmakkers die op Engelse bodem rusten. Het middagmaal werd voorafgegaan door een drink aangeboden door de Belgische Ambassadeur Baron Thiery de Gruben waarbij hij als dank hij van Fred Van Geesbergen een aandenken in ontvangst mocht nemen

Het verwonderde ons dat er zo weinig over deze plechtigheid bekend is en als het enigszins kan zal ondergetekende volgend jaar er met een delegatie terug staan. Uit naam van de deelnemers danken wij Jos en Lea Lochs die ons toe lieten aan deze manifestatie en het Londense weekend deel te nemen. Filip Doms

PAGINA 4

Foto’s Luc De Looze

8 MEI NI EU W S B RIE F

Nr. 22 - september 2004

Nr. 22 - september 2004

8 MEI NI EU W S B RIE F

PAGINA 5

De Groep Bayard Deze inlichtingsdienst ontstaat in 1942 en hangt af van de Belgische staatsveiligheid. Er wordt een netwerk van agenten opgericht dat militaire informatie overmaakt aan Londen. Per regio wordt een leider aangesteld die geïdentificeerd wordt door de letter K met een cijfer er bij. Vandaar ook de benaming lijn K. Per gebied zijn verschillende secties actief. In de nacht van 7 op 8 maart 1944 worden er 11 leden van de groep Bayard / lijn K aangehouden als gevolg van verraad. Allen zijn ze beroepsmilitairen of reservisten, 5 onder hen worden naar Duitsland overgebracht waar er 3 zijn overleden: Claes, Landtsheer en Leonard. Op 31 maart 1944 worden er nog meer leden van de groep aangehouden. De dossiers vermelden de namen van een aantal onder hen. Leopold Hammel, Elisabeth Desoleil en Johan Gijsemans vormen Hammel Leopold een sectie onder leiding van Madeleine Mies. Andere leden zijn Fernand Leonard, August Van der Auwera, Martha Somers en fotograaf Constant Droesbeke uit Merchtem. Hammel bijvoorbeeld maakt plannen van kazernes, vliegvelden en verzamelplaatsen bezet door de Wehrmacht. Zijn vriendin Elisabeth Desoleil typt de ontvangen inlichtingen uit en wint zelf informatie in. Deze gegevens worden door Hammel nauwkeurig gecontroleerd vooraleer ze worden doorgestuurd. De arrestanten komen voor de krijgsraad ten Velde FK520 te Antwerpen. Op 4.7.1944 wordt beslist dat de 17 beschuldigden van de strafzaak Stl V 204/44 onder het NN-decreet naar Duitsland zullen worden weggevoerd. Van de hoger vermelde personen overleven enkel Mies en Droesbeke de oorlog. Systematiek en Willekeur door Patrick Moreau uitgeverij EPO en verkrijgbaar bij Boekhandel Forum te Mechelen

Prof. Dr. Malinski

Middagmaal in het koosjere restaurant Hoffy‟s

Op aanvraag van de leden :

Brabançonne O dierbaar België, O heilig land der vaad'ren, Onze ziel en ons hart zijn U gewijd, Aanvaard ons kracht en het bloed van ons aadren Wees ons doel in arbeid en in strijd. Bloei, O land, in eendracht niet te breken, Wees immer uzelf en ongeknecht, Het woord getrouw dat g' onbevreesd moogt spreken, Voor Vorst, voor Vrijheid en voor Recht. Voor Vorst, voor Vrijheid en voor Recht. Voor Vorst, voor Vrijheid en voor Recht.

In de voormiddag bezochten we de synagoge aan de Vande Nestlei. Onze gids, Prof. Dr. Malinski gaf ons interessante informatie over het jodendom en over de werking van een synagoge. Hij nam ook uitgebreid de tijd om op onze vragen te antwoorden. Het middagmaal namen we in het koosjere restaurant Hoffy's in aanwezigheid van Nathan en Liliane Ramet, de minzame voorzitter van het Joods Museum voor Deportatie en Verzet en trouw lid van het 8 Mei Comité en zijn vrouw. Hij heeft ons steeds gesteund en het doet goed met hem aan tafel te mogen aanschuiven. Later feliciteerde hij telefonisch de voorzitter met heel de ploeg om hun inzet en aangenaam gezelschap. In de namiddag bezochten we het diamantmuseum naast de zoo, waar de geschiedenis en de productie van de diamant grondig wordt uitgebeeld. Bedankt Prof. Dr. Malinski, bedankt Nathan en Liliane Ramet voor uw inzet en aanwezigheid!!! Foto's Geert Bourguignon

PAGINA 6

8 MEI NI EU W S B RIE F

Nr. 22 - september 2004

Informatief Niet vergeten!!! 11 november : Wapenstilstand : zie hieronder 15 november : Feest van het Koningshuis : zie hieronder 25 september : Viering 50 jaar Civiele Bescherming 26 september : Plechtigheid Dorpveld te St-KatelijneWaver. Onder voorbehoud : zondag 26 september : bedevaart Dossinkazerne Mechelen. Meer info bij de Dossinkazerne.

Wapenstilstand 11/11/04

In memoriam Luitenant-Generaal Edmond De Wilde r b.d, : Politiek Gevangenen en Nationaal Voorzitter van de Vriendenkring Esterwegen overleed te Brussel op 27 juli Hij was een trouw lid van het 8 Mei Comité. We zullen ze blijven herinneren. Een grote delegatie met vaandal gedragen door Jean Volckaerts woonde de plechtigheid bij.

De voorzitter en echtgenoot van het 8 Mei Comité hielden er aan de plechtige uitvaart bij te wonen.

11.00U : Requimmis - Sint-Romboutskathedraal 11.30U : Plechtigheid op het Sint-Romboutskerkhof aan het monument der gesneuvelden met bloemenhulde.

Dag van het Koningshuis15/11/04 11.00U : Te Deum in de Sint-Romboutskathedraal.

Muziek van de Moorsoldaten! Het was ons een aangename verrassing dat zovele leden ons de muziekpartituur hebben gemaild of toegestuurd. We zulen er dankbaar gebruik van maken bij plechtigheden. Marie Claire du Bois de Vroylande hield er aan de volledige bundel over het ontslaan van dit zeer aangrijpend lied ons toe te sturen. Ook Jos Maes, François Vander Jeught, G. Cols, Hugo Lejon, L. Van Beneden en vele anderen bezorgden ons interessante stukken. Aan allen onze dank!

Oproep! Ons lid Jos Maes lanceert volgende oproep : “Volgend jaar op 4 of 5 februari zal het monument ter herinnering der gesneuvelde vliegtuigcrews op Hofstade-plage, nu Blosodomein in gerestaureerde toestand plechtig worden ingehuldigd. Het betreft de Halifax III crash op 28 mei 1944 te Zemst en de crash van de Mitchell B 25 op het domein aldaar tegenover het bootshuis: 02-02-1945. De Australische nabestaanden zullen vermoedeijk als pelgrimagetocht naa België komen, en na de plechtigheid een bezoek brengen aan het militair kerhof te Evere. Ze zullen ook de crashplaatsen bezoeken. De dag van de Mitchell crash op 2 februari 1945 werd ook een tewerkgestelde Belg gedood. Al wat ik tot op heden weet: Het was een 25 jarige Willebroekenaar die een duiker aan het metsen was tussen het bootshuis en de omheininggracht. Op de plaats waar het vliegtuig neerstortte en ontplofte. Gezocht wordt de identiteit gegevens, waar begraven en zo mogelijk foto en bidprentje. Wat we nog zoeken: Foto's over de verschillende 'bezetters" van het domein. 1 Belgisch leger in 1940, 2 van 1941/42 Duitse bezetting tot september 1944, en ten derde de Amerikanen die er heel wat burgers tewerkstelden (300) tot na V-day Alle documenten die zouden gegeven worden zijn slechts in bruikleen en worden na scanning onmiddellijk terug bezorgt.”

Op de boekenplank

Padvinder in WOII : helpt scouting te 'dienen', door Jos Maes - 'Woelige Ekster. Te verkrijgen bij ons lid Jos Maes: Wilgenstraat 36 - 2800 Mechelen [email protected] - tel. : 015/42.16.11 aan de prijs van 17 €

Muziek! Ons lid Tjen Mampaey uit Puurs, onderwijzer op rust en schrijver van verscheidene boeken o. a. De Zwarte Hand, Het boerenkrijgverhaal lJzer en Vuur, schreef ons volgend interessant artikeltje. 'Solidariteitskoor Weerbots uit Waasmunster o.l.v. Tom Vandenberghe bracht onlangs de cd Zinderingen uit met o. a. het nieuwe lied over Breendonk op tekst van ons lid auteur Tjen Mampaey. De cd bevat een internationaal repertoire met 14 liedjes. Enkele andere titels: What did we learn?, Dolende ridders, Only remembered?, Kwangena Thinaba, Clandestino, Standing in line. Het koor wordt begeleid door een instrumentale groep met ook een tal van etnische instrumenten. De cd wordt verkocht aan €15 ten voordele van vluchtelingen onthaalgroep Sint-Niklaas, Werkgroep voor een Rechtvaardige en Verantwoorde Landbouw en Children's Rehabilitation en kan besteld worden bij liesbeth De Meester 03/777.17.85 of via weerbots@pandora. be'. De tekst van Breendonk is prachtig door zijn eenvoud. Een echte aanrader!

Herinnering Lidgelden Gewoon lid € 7,50, steunend lid € 12,50 en erelid € 25,00. Studenten en jongeren krijgen het voordeeltarief van € 2,50. Het lidgeld kan gestort worden op rekeningnummer 979-7828670-96 van het 8 Mei Comité. Gezien het drukwerk erg duur is, zullen wij in de toekomst geen nieuwsbrief meer bezorgen aan diegenen die niet betaald hebben. Eventuele giften worden natuurlijk zeer gewaardeerd.

Verantwoordelijke uitgever : P/A - Berthe Palma-Ureel, Sparrenstraat 6 te 2811 Hombeek.