Nieuwsbrief
Reizigerszorg Jaargang 10 Nummer 1 juni 2010
Met baby verre reis maken? BMR-prik tegen mazelen! Als een baby jonger is dan 14 maanden en met zijn ouders een verre reis gaat maken naar een land waar mazelen voorkomt, mag het consultatiebureau de BMR-prik eerder of extra geven. De noodzaak van vaccinatie hangt samen met het type reis. Reizigersvaccinaties kunnen meestal prima gecombineerd worden met
Gezond de wereld rond
vaccinaties uit het Rijksvaccinatieprogramma (RVP). Mazelen lijkt een onschuldige kinder-
baby’s genoeg antistoffen van hun
ziekte, maar is het niet. Het begint plot-
moeder, tenzij de moeder geen mazelen
seling met hoge koorts, hangerigheid en
doormaakte én ook niet gevaccineerd
hoesten. Door een oogontsteking wordt
werd. Maar als een baby tussen zes en
het kind gevoelig voor licht. Na een paar
twaalf maanden oud is, hangt het heb-
dagen volgt huiduitslag. Het virus zit in
ben van antistoffen af van het feit of
de neus en keel. Door hoesten, praten
de moeder zelf mazelen gehad heeft óf
en niezen komt het virus in de lucht en
alleen gevaccineerd is tegen mazelen.
kan een ander het inademen. Bij baby’s kan de ziekte ernstig verlopen. Er kun-
De verpleegkundige van het consulta-
nen complicaties optreden zoals oor-,
tiebureau neemt in de regel contact op
long- of hersenontsteking. In ontwik-
met het reizigersspreekuur van de GGD
kelingslanden sterven aan mazelen
of de BMR extra of eerder moet worden
jaarlijks meer dan 300.000 kinderen tot
gegeven. Het Klantenadviescentrum
vijf jaar.
(KAC) is op de hoogte van de afspraken
Binnen het RVP krijgen baby’s bij veer-
van de verschillende GGD’en. Sommige
tien maanden de BMR-prik (tegen bof,
kinderen zullen prikken voor een vakan-
mazelen en rodehond) op het consul-
tie niet fijn vinden, maar het valt vaak
tatiebureau. Tot zes maanden hebben
reuze mee.
De ‘vakantie-BMR’ bij baby’s: tot 6 maanden: het vaccin werkt niet goed onder 6 maanden, maar de meeste baby’s hebben voldoende antistoffen van de moeder. 6-12 maanden: we adviseren een extra BMR, met 14 maanden krijgt de baby dan nogmaals een BMR. 12-14 maanden: de baby krijgt de BMR die normaal met 14 maanden wordt gegeven eerder, hiermee vervalt de BMR op de leeftijd van 14 maanden Een afspraak maken kan via het Klantadviescentrum reizigerszorg: 0900-vaccins of 0900-822 24 67. Lees verder op de volgende pagina
1
Vervolg van de voorpagina
Mazelen in Afrika
waardoor de regio regelmatig getroffen
terugkeren in deze regio’s.
In veel landen in West- en Centraal-
wordt door mazelenuitbraken. In ont-
Mazelen in Westerse landen
Afrika is momenteel een mazelenepi-
wikkelingslanden verloopt de mazelen
Regelmatig zijn er ook in Westerse
demie gaande. Er zijn in deze regio in
vaak ernstig, met name bij ondervoede
landen uitbraken van mazelen, op dit
2010 (peildatum 28 maart 2010) meer
kinderen. Het ontbreken van voldoende
moment bijvoorbeeld in het zuidoosten
dan 22.000 kinderen getroffen, van wie
financiële middelen is volgens UNICEF
van Spanje. Het gaat vooral om kinde-
er tenminste 185 zijn overleden. In de
de belangrijkste reden dat niet alle
ren van Roemeense afkomst. De kans is
meeste van deze landen ligt de vac-
kinderen gevaccineerd kunnen worden
klein dat baby’s van toeristen hiermee in
cinatiegraad rond de 80% of minder,
en mazelenuitbraken daarom blijven
contact komen.
Nieuws van het LCR Rabiës (hondsdolheid) in
beet, krab of lik meteen naar een arts.
het noordoosten van Italië
Maak de bijtwond eerst goed schoon met water en zeep en ontsmet de wond
In het noordoosten van Italië worden
daarna met betadinejodium of alcohol
sinds oktober 2008 weer gevallen van
70%.
rabiës (hondsdolheid) gemeld bij wilde
Vaccinatie tegen rabiës voordat u op
dieren (vossen, dassen, herten en een
vakantie gaat naar Italië is niet nodig.
marter). In 2009 is de virusinfectie ook
Rabiësvaccinatie wordt alleen geadvi-
bij enkele huisdieren (katten, honden
seerd bij een verblijf in de bovenge-
en een ezel) aangetoond. Het gaat om
noemde gebieden als de reisomstandig-
de regio’s Friuli Venezia Giulia, Veneto
heden een extra risico vormen.
en Trento. Italië had vele jaren een rabiësvrije status bij de WHO. Waarschijn-
Ministerie van Buitenlandse Zaken
lijk hebben wilde dieren uit buurland
raadt niet-essentiële reizen naar
Slovenië het rabiësvirus meegenomen.
Bangkok af
Bangkok
In de getroffen regio’s is men eind 2009
2
gestart met grote diervaccinatiecam-
Het ministerie van Buitenlandse Zaken
pagnes, voor wilde dieren en huisdie-
heeft op 11 april 2010 een negatief
ren. In deze gebieden zijn waarschu-
reisadvies voor Bangkok uitgegeven
wingsborden geplaatst, die het publiek
in verband met de onrustige politieke
wijzen op de gevaren.
situatie in het land. Kijk op www. minbuza.nl/nl/Reizen_en_Landen/Reis-
LCR-advies: De kans is klein om rabiës
adviezen voor het volledige uitgebreide
op te lopen. Rabiës wordt overgedra-
reisadvies voor Thailand.
gen als een besmet dier u bijt, krabt of likt. Vermijd contact met zoogdieren. Laat kinderen niet met dieren spelen. Volg lokale adviezen op. Ga bij een
Reizen naar landen rond de Middellandse Zee De meeste reizigers naar (sub)tropische bestemmingen weten dat zij er verstandig aan doen te informeren naar vaccinaties of malariapillen. Voor landen rond de Middellandse zee is dat minder bekend. Want ook in landen als Turkije, Marokko, Tunesië en Egypte kan men besmet raken met infectieziekten. En zelfs dichterbij huis zijn die risico’s al aanwezig, zoals in Kroatië, Bulgarije en Polen* . De hygiënische omstandigheden zijn daar anders dan we in Nederland gewend zijn.
Hepatitis A Besmetting met het Hepatitis A-virus (geelzucht) komt nog regelmatig voor. Hepatitis A is een leverontsteking, veroorzaakt door een virus. Volwassenen die besmet worden met Hepatitis A kunnen hiervan erg ziek zijn. Bij kinderen verloopt de ziekte meestal
Diarree
mild of zelfs zonder symptomen. De
Veel reizigers, ook die naar landen rond
ziekte is echter erg besmettelijk, waar-
de Middellandse zee, krijgen een keer
door kinderen de ziekte, bijvoorbeeld
diarree. Dit varieert van een dagje
via handdoeken, aan anderen kunnen
dunne ontlasting tot 5 dagen erg ziek
overdragen. Een vaccinatie die bestaat
zijn met hoge koorts en gevaar voor
uit een serie prikken, biedt uiteindelijk
uitdroging. Uit onderzoek blijkt dat
• Alleen verpakt ijs eten, vermijd schepijs.
langdurige bescherming.
80% van de toeristen naar Egypte een
• Alleen goed doorbakken vlees en vis
vorm van diarree krijgt. Het is dus van
• Geen ijsklontjes in de drankjes; ijsklontjes zijn gemaakt van kraanwater. • Voorzichtig zijn met salades; deze zijn vaak gewassen in kraanwater. • Fruit goed wassen met bronwater of zelf schillen.
eten.
Tekenencephalitis
belang om ook in de landen rond de
In Nederland is bekend dat er steeds
Middellandse Zee goede hygiëneregels
Tijdens het spreekuur op de GGD geeft
meer teken zijn, waardoor we ziek
in acht te nemen, zoals:
de adviseur meer tips over hygiëne op
kunnen worden. Ook in landen als
• Regelmatig handen wassen met zeep,
reis. De benodigde vaccinaties kunnen we
Oostenrijk, Kroatië, Griekenland en Italië komen teken voor. Deze teken veroorzaken echter geen ziekte van Lyme, maar FSME, een hersen(vlies) ontsteking. De GGD adviseert daarom het gebruik van producten waar de stof DEET in zit. En soms is een vaccinatie
vooral na toiletbezoek. • De kraan dichtdraaien met een zak-
direct geven; de meest gangbare vaccins zijn bij ons op voorraad aanwezig.
doekje. • Handen niet drogen aan een hand-
* Kijk voor een volledig overzicht van
doek die er al dagen hangt, maar
risicovolle landen voor Hepatitis A op
droog laten waaien in de wind.
de website www.lcr.nl
• Alleen bronwater uit flessen drinken,
nodig. Op het GGD-spreekuur geven we
water uit de kraan is anders gezui-
hierover meer informatie. De vaccinatie
verd dan in Nederland, waardoor
is ook bij ons verkrijgbaar.
diarree kan ontstaan.
3
Dengue Fever rukt op Dengue fever of knokkelkoorts is een
begint net als dengue, maar na enkele
virusziekte, overgebracht door (besmet-
dagen verslechtert de conditie van de
te) muggen met de naam Aedes Ae-
patiënt snel en kan de patiënt in shock
gypti. Dengue komt wijdverspreid voor.
raken. 90% van de mensen met DHF
Het denguevirus is inmiddels actief in
heeft al eerder een dengue-infectie
minstens 70 landen verspreid over vier
doorgemaakt.
continenten! Per jaar overlijden hieraan ongeveer 22.000 mensen. Dengue komt
Behandeling
Voorkomen van Dengue
met name voor in Azië, Midden- en
Er bestaat geen gerichte behandeling
Aangezien dengue, net zoals andere
Zuid-Amerika, en dan vooral in stede-
voor dengue fever; men kan alleen de
gevaarlijke ziekten als malaria, overge-
lijke gebieden. Er bestaat helaas nog
symptomen bestrijden. Bij de min-
bracht wordt door de steek van een be-
geen vaccin tegen dengue.
der ernstige vorm van dengue is het
smette mug, moet men ervoor zorgen zo
belangrijk veel te drinken. Ook het
min mogelijk gestoken te worden. Hierbij
Verschijnselen
gebruik van koortsremmers en pijnstil-
is belangrijk te weten, dat de mug die
Na een beet van een mug die geïnfec-
lers is aanbevolen. Maar het gebruik
dengue overbrengt, zeer actief is in de
teerd is met het virus, duurt het 2-15
van Aspirine of ontstekingsremmende
eerste uren na zonsopkomst en tijdens de
dagen (maar gemiddeld 5-7 dagen)
middelen zoals Brufen kunnen juist
uren voor zonsondergang, Maar u kunt
voor de eerste ziekteverschijnselen zich
gevaarlijk zijn in geval van dengue!
ook midden op de dag gestoken worden.
voordoen: ernstige hoofdpijn, hoge
Daarom adviseren wij aan reizigers bij
Het is dus van het grootste belang maat-
koorts, pijn achter de ogen, spier-,
voorkeur paracetamol.
regelen te nemen tegen muggensteken
bot- en gewrichtspijn, uitslag over het
Reizigers met dengue worden meestal
en insectenbeten:
lichaam en soms kleine bloedingen zo-
ter observatie in het ziekenhuis opge-
• bedek de huid zoveel mogelijk (lange
als een bloedneus. Dit is nog een milde
nomen. Soms krijgt men een infuus om
vorm van de ziekte.
vocht in het lichaam aan te vullen. In
Daarnaast bestaat ook een ernstige
ernstige gevallen volgt zelfs opname in
vorm van dengue. Deze noemt men
een intensive care-unit en is een bloed-
insectenwerend middel dat 30% DEET
Dengue haemorrhagic fever (DHF). DHF
transfusie nodig.
bevat;
mouwen en broekspijpen, sokken, dichte schoenen); • smeer onbedekte huid in met een
• gebruik een met permethrine geïmpregneerde klamboe.
Chikungunya De ziekte Chikungunya lijkt veel op dengue en wordt ook overgebracht door dezelfde mug. Chikungunya komt veel voor in landen rond de Indische Oceaan. De meest voorkomende symptomen van chikungunya zijn hoofdpijn, gewrichtspijnen en –ontstekingen. Gewrichtsproblemen kunnen soms maanden aanhouden en de patiënt is dan vaak ook erg moe. Chikungunya kent weinig gevallen met dodelijke afloop maar heeft zich wel in korte tijd enorm verspreid. Ook tegen deze ziekte bestaat nog geen vaccin. We benadrukken daarom nogmaals het belang van muggenwerende maatregelen.
4
Voor U gelezen in de krant In het Parool van 21 april 2010
VWA: mogelijk hepatitis Auitbraak door tomaatjes
Hepatitis B op veel scheer messen in Turkije
DEN HAAG - De Voedsel en Waren Autori-
Volgens de VWA duurt het gemiddeld
ISTANBUL - Vakantiegangers moeten op-
teit ( VWA) houdt rekening met een hepati-
twee tot zeven weken voordat de ziekte
passen voor besmetting met het hepatitis
tis A-uitbraak in Nederland. Sinds januari is
zich, na besmetting, openbaart. Huis-
B-virus als zij zich laten scheren bij een
de ziekte vastgesteld bij veertien Nederlan-
artsen zijn verplicht om gevallen van
kapper in Turkije. Onderzoekers troffen het
ders die verspreid over het hele land wonen
hepatitis A te melden bij de GGD omdat
virus aan op 7 procent van de scheermes-
en die niet onlangs in het buitenland zijn
het een infectieziekte is.
sen die zij in Turkse kapperszaken onder de
In het Brabants Dagblad van 20 maart 2010
microscoop legden. Dat meldde de Duitse
geweest. Halfgedroogde tomaten zijn zachter
beroepsvereniging voor internisten woens-
Onderzoek heeft tot nu toe uitgewezen
dan gedroogde tomaatjes. Ze worden
dag op basis van Turks onderzoek.
dat ze besmet kunnen zijn geraakt door
in een kas gedroogd terwijl gedroogde
het eten van halfgedroogde tomaten. Die
tomaten in de buitenlucht rijpen. Als ze
Vooral in het oosten en zuidoosten van Tur-
worden bijvoorbeeld in potjes verkocht of
zijn ingeblikt of vacuüm in glazen potten
kije hebben veel mensen hepatitis B, een
zitten in kant- en- klaarsalades en kant-en-
worden verkocht, kunnen ze in principe
virus dat leidt tot ontsteking van de lever.
klare tapenade.
geen bron van besmetting vormen, om-
Tussen de 12 en 15 procent van de Turken
dat dan - door sterilisatie of pasteurisatie
draagt het virus bij zich. In Duitsland ligt
De VWA vermoedt dat die tomaten de
- schadelijke virussen en bacteriën zijn
dat percentage tussen de 2 en 5 procent.
boosdoeners zijn, omdat ze vorig jaar ook
gedood. Het hepatitis-A-virus gaat dood
Hepatitis B kan overgedragen worden door
de waarschijnlijke oorzaak waren van een
bij temperaturen boven de 80 graden
bloed of door seks.
geelzuchtuitbraak in Australië. Het virus dat
Celsius. Veel toeristen laten zich op vakantie in
nu in Nederland is aangetroffen, is identiek Volgens een VWA-woordvoerster is het
Turkije op traditionele wijze scheren. Ook
verantwoord om halfgedroogde tomaten
het laten aanbrengen van hennatatoeages
De VWA heeft de bron van de besmetting
te blijven eten. „We weten nog niet of ze
kan het risico van hepatitis B verhogen,
(nog) niet kunnen vinden. Dat is ook in
echt de bron van besmetting zijn.”
waarschuwen de internisten. (ANP)
aan dat in Australië.
Australië niet gelukt. De besmetting met hepatitis A van meer dan vijftig mensen in Frankrijk is toegeschreven aan halfgedroog-
Opmerking bij artikel over hepatitis A-uitbraak door tomaatjes
de tomaten uit Turkije. Turkije is de grootste
Zoals het krantenartikel vermeldt, geneest hepatitis A bij jonge mensen vrijwel altijd
exporteur van het product. Het virus in
binnen zes weken zonder blijvende schade.
Frankijk was overigens niet identiek aan dat
De meeste volwassenen hebben enkele weken last van een griepachtig gevoel, koorts,
in Australië en Nederland. De VWA zegt dat
gebrek aan eetlust, misselijkheid en buikklachten. Vermoeidheid en vermagering
de tomaten niet uit Nederland komen.
komen ook vaak voor. Vaak volgt daarna nog een lange herstelperiode van enkele maanden, gekenmerkt door moeheid, lusteloosheid en verteringsproblemen. Bij een
Het hepatitis A-virus kan geelzucht veroor-
op de tien volwassenen houden de klachten zelfs zes maanden aan.
zaken. Normaal gesproken krijgen enkele honderden Nederlanders per jaar het virus.
Het probleem is dat bij volwassenen vanaf 40 jaar de kans op een zeer ernstige (ful-
Ze lopen het meestal op in het buitenland,
minante) vorm toeneemt. Het risico om door de ziekte te sterven loopt bij patiënten
bijvoorbeeld als ze zwemmen in water waar
ouder dan 49 jaar op tot meer dan 2%. Daarom is het belangrijk om bij een verhoogd
een riool op uitkomt. Tegen hepatitis A zijn
risico op een hepatitis A-besmetting te vaccineren, zoals door reizen naar landen
geen medicijnen, maar het geneest vrijwel
waar de ziekte nog algemeen voorkomt. Het vaccin geeft gelukkig een zeer goede
altijd vanzelf binnen zes weken, zonder
bescherming.
blijvende schade.
5
De inhoud van deze Reizigerszorg
Wist u dat…?
Nieuwsbrief vloeit voort uit een gezamenlijk initiatief van de
• Dengue een virusziekte is die een be-
GGD’en Noord-Brabant en Zeeland. De Reizigerszorg Nieuwsbrief
smette mug overbrengt bij een steek? • Het denguevirus in 70 landen wereld-
verschijnt 2 maal per jaar.
wijd actief is?
•O ok voor landen als Turkije, Marokko, Tunesië, Egypte, Kroatië, Bulgarije en Polen vaccinaties geadviseerd worden?
• Er ook een ernstige vorm van dengue
•H epatitis A een zeer besmettelijke
Redactie:
is, de zogenaamde dengue haemor-
ziekte is waarvan volwassenen erg
Annet Blauwhof, GGD Zeeland
rhagic fever?
ziek kunnen zijn?
Annemarie de Gouw, GGD Hart
• Het nemen van goede antimuggen-
• Hepatitis A bij kinderen vaak zonder
voor Brabant
maatregelen de beste manier is om te
verschijnselen verloopt waardoor zij
Anja Buntsma, GGD West-Brabant
voorkomen dat je besmet wordt met
juist onbewust weer anderen kunnen
Annemarie Rouw, GGD Brabant-
het dengue- of chikungunyavirus?
besmetten?
Zuidoost
• Er geen gerichte behandeling is voor
May Janssen, GGD Limburg-Noord
dengue fever en je alleen de verschijnselen kunt bestrijden?
Vormgeving:
• Het dus belangrijk is ook in Europa
De Code, ‘s-Hertogenbosch
ziekte is die gepaard gaat met hoge
Eindredactie:
koorts en huiduitslag?
adequate maatregelen te treffen? • Een groot gedeelte van alle reizigers
• In ontwikkelingslanden mazelen nog steeds een belangrijke doodsoorzaak
De redactie is benieuwd naar
ook nog vele andere ziekten kunnen overbrengen?
• Mazelen een zeer besmettelijke
Linda Toet
• Teken, naast de ziekte van Lyme,
is bij kinderen onder de vijf jaar?
uw reactie op deze Reizigerszorg
• Het nodig kan zijn om de BMR-vacci-
Nieuwsbrief. Heeft u opmerking-
natie voor een baby te vervroegen in
en of suggesties over de inhoud,
verband met de geplande reis?
tijdens de vakantie te maken krijgt met diarree? •D e GGD vrijwel alle vaccins uit voorraad kan leveren?
of heeft u een specifieke vraag beantwoord wilt zien? Neem
Colofon
die u in de volgende nieuwsbrief dan contact op met de afdeling
reizigerszorg van de GGD in uw regio. Een telefoontje is voldoende. Zie voor meer informatie: www.ggdhvb.nl www.ggdwestbrabant.nl www.ggdbzo.nl
GGD Hart voor Brabant
GGD West-Brabant
GGD Brabant-Zuidoost
Vogelstraat 2
Doornboslaan 225-227
De Callenburgh 2
Postbus 3166
Postbus 3369
Postbus 810
5203 DD ‘s-Hertogenbosch
4800 DJ Breda
5700 AV Helmond
www.ggdhvb.nl
www.ggdwestbrabant.nl
www.ggdbzo.nl
Telefoonnummer Klantadviescentrum Reizigerszorg: 0900-8222467 ofwel 0900-vaccins (10 ct/min)
6
