SABAH Maleisisch Borneo
Natuur Cultuur Actief Festivals
introductie
Ontdek Maleisisch Borneo Hoge bergen, kleurrijke orchideeën, verlaten zandstranden, koraalriffen en imposante woudreuzen. Sabah is een avontuurlijke bestemming waar je wordt ondergedompeld in de fascinerende natuur. In de cultural villages maak je kennis met de tradities van de multi-etnische bevolking. De natuur is dé reden waarom toeristen voor Sabah kiezen. De OostMaleisische deelstaat is bijna twee keer zo groot als Nederland en bestaat voor een groot deel uit tropisch regenwoud. Sommige delen van de jungle zijn al 140 miljoen jaar oud. De dichtbegroeide wouden van het Maliau Basin (‘Sabah’s Lost World’) en de Danum Valley behoren tot de weinige plekken op aarde die nog nooit door mensenvoeten zijn betreden. Typisch zijn de vele watervallen en de zogenaamde ‘plankwortelbomen’ met enorme wortels die boven de grond groeien. De bewoners van de jungle zijn net zo indrukwekkend als hun leefomgeving. De orang-oetan is het belangrijkste symbool van Sabah, maar er leven ook (neus)apen, beren, neushoorns en olifanten. Onder de talrijke vogelsoorten die je kunt observeren, bevindt zich ook de opmerkelijke neushoornvogel. Sabah is omgeven door koralen en eilanden waar je eveneens een scala aan tropische diersoorten aantreft. Sabah is een ware smeltkroes van volkeren. Onder de ruim 3 miljoen inwoners bevinden zich 30 verschillende etnische bevolkingsgroepen, zij spreken 50 talen en meer dan 80 dialecten. In de cultural villages maak je kennis met de lokale tradities.
De ligging Sabah is één van de 13 staten van Maleisië en ligt in het noorden van het eiland Borneo. Ook het Indonesische Kalimantan, het oliestaatje Brunei en Sarawak - de andere Oost-Maleisische deelstaat - bevinden zich op Borneo. De kustlijn van Sabah is 1440 kilometer lang en grenst aan de Zuid-Chinese Zee (westen) en de Sulu- en Celebeszee (oosten). Rondom Sabah liggen tientallen kleine eilanden. Kota Kinabalu, de hoofdstad van Sabah, ligt in het noordwesten en is voor velen de uitvalsbasis. Sandakan (oosten) en Semporna en Tawau (zuidoosten) zijn andere belangrijke plaatsen.
Hoe er te komen Vanuit Nederland kun je onder meer met Malaysia Airlines en KLM rechtstreeks in ca. 12 uur naar Maleisië vliegen. Vanuit de hoofdstad Kuala Lumpur (KUL) is het nog zo’n 2,5 uur vliegen naar Kota Kinabalu Airport (BKI), de tweede luchthaven van Maleisië. Vliegen via andere hubs, zoals Singapore, is ook mogelijk. De luchthaven van Kota Kinabalu ligt op 8 kilometer van het centrum.
Hoe er te reizen De bus is een prima vervoersmiddel in Sabah, maar als je lange afstanden moet overbruggen, kun je beter een binnenlandse vlucht nemen. Kleine vliegvelden zijn er op Labuan Island, bij Sandakan, Lahad Datu en Tawau. De vele ferry’s en speedboten brengen je naar de eilandjes. Ook een auto of motor huren is uiteraard mogelijk.
Mount Kinabalu
bezienswaardigheden
Toeristische hoogtepunten Kota Kinabalu Voor het gros van de reizigers is Kota Kinabalu de toegangspoort tot Sabah. Bezoek in ‘KK’ het State Museum, bewonder de State Mosque en ga naar de pasar malam (nachtmarkt) en de Gaya Street Fair (zondagochtend). Vogelliefhebbers gaan naar het Likas Bird Sanctuary en voor een onvergetelijke zonsondergang is Tanjun Aru Beach een aanrader. Mount Kinabalu Mount Kinabalu vormt het dak van Borneo. De top ligt op 4095 meter en is binnen twee dagen te bereiken. Je kunt onderweg overnachten in een eenvoudige accommodatie. Je hoeft niet over bijzondere klimmerscapaciteiten te beschikken om de Mount Kinabalu te bedwingen, een goede basisconditie volstaat. De berg ligt in het Kinabalu Park. Orang-oetans Het Sepilok Orang Utan Rehabilitation Centre is dé plek om orangoetans te bekijken. Het centrum ligt aan de rand van het Kabili Sepilok Forest Reserve, op drie kwartier rijden van Sandakan. Gewonde orang-oetans en weesjes worden hier opgelapt en weer vrijgelaten in het omliggende natuurgebied. Er leven hier zo’n 80 volwassen dieren. Leuk is een bezoek rond voedertijd (dagelijks om 10 en 15 uur). Poring Hot Spring De Poring Hot Spring ligt bij Ranau, op 3 uur rijden van KK. De mooie warmwaterbaden bevatten zwavel en staan bekend om de helende werking. Maak hier tevens een wandeling over de ‘canopy walkway’ op ruim 40 meter hoogte of ga de prachtige watervallen bekijken. Bezoek ook de orchideeëntuin (1200 soorten) en de vlinderboerderij. De Sabah Tea Garden is een andere attractie in de omgeving. Ga naar het nabijgelegen Kampung Luanti voor een ‘vismassage’. Gomantong Caves De Gomantong Caves liggen zo’n 100 kilometer ten zuiden van Sandakan. Het grootste grottenstelsel van Sabah is een ideale plek voor zwaluwen. De nesten worden twee keer per jaar verzameld voor een Chinese lekkernij: vogelnestsoep. Een bezoek aan de grotten wordt vaak gecombineerd met het Sepilok orang-oetancentrum. Neusapen Bij het opvanghuis van de Labuk Bay Proboscis Monkey Sanctuary kun je de merkwaardige neusapen van dichtbij bekijken. Labuk Bay ligt in het oosten van Sabah, op één uur rijden van Sandakan. Het regenwoud van Sukau, nabij de oevers van de Kinabatangan River, is de ideale plek om de neusapen in het wild te zien. ‘Tip of Borneo’ Tanjung Sempang Mengayau, het noordelijkste deel van Sabah, staat bekend als de ‘Tip of Borneo’ en ligt op een half uur rijden van Kudat. Onderweg kom je door leuke dorpjes en overal zie je kokospalmen. De parelwitte stranden die de ‘tip’ omzoomen zijn adembenemend mooi.
4
sabah
Poring Hot Spring
sabah
5
natuur
Natuurparken Kinabalu Park Kinabalu Park, met de gelijknamige berg als middelpunt, is het eerste natuurgebied van Maleisië dat werd uitgeroepen tot Unesco werelderfgoed. Het park ligt op een gemiddelde hoogte van 1500 meter en je vindt hier de rijkste plantenverzameling die je je kunt voorstellen. Je ziet er zo’n 1000 soorten orchideeën, 850 soorten vlinders en talrijke tropische dieren. Uiteraard kun je hier bergbeklimmen, maar er gaan tevens prachtige hiking trails door het gebied. Neem ook een kijkje in de Mountain Garden, een botanische tuin. Tunku Abdul Rahman Park Dit marinepark - genoemd naar de eerste minister-president van Maleisië - omvat de eilanden Gaya, Sapi, Manukan, Mamutik en Sulug. Vanuit KK (Jesselton Point Ferry Terminal) bereik je de eilanden per speedboot binnen 10 tot 20 minuten. Voor een meerprijs kun je meerdere eilanden aandoen. Het park wordt gekenmerkt door ondiep water, weelderige koraaltuinen en witte zandstranden. In KK zijn diverse duikscholen gevestigd die je meenemen naar de mooiste duikplekken. Van november tot februari kun je hier de walvishaai spotten. Op Gaya en Manukan vind je een netwerk van jungletrails. Crocker Range Park Het Crocker Range Park ligt aan de zuidwestkust van Sabah. Mount Alab is met zijn 2050 meter het hoogste punt en er ontspringen vijf grote rivieren in dit gebied. Het park bestaat grotendeels uit beboste heuvels. Je ziet er vele prachtige plankwortelbomen, enorme rafflesia’s (de grootste bloemen ter wereld) en de opvallende neushoornvogels. Het Crocker Range Park ligt op een half uurtje rijden van Keningau. Pulau Tiga Park Het Pulau Tiga Park, ten noorden van Kuala Penyu, is een fascinerende plek die nog zelden door toeristen wordt bezocht. De eilanden Tiga, Besar en Kalampunian Damit (Slangeneiland) maken deel uit van dit marinepark en zijn - na de opnames van een tv-serie alhier - omgedoopt tot ‘Survivor Islands’. Je vindt er prachtige zandstranden en een verzameling koraalriffen. Geweldig om hier te duiken of snorkelen. Turtle Island Park Het Turtle Island Park ligt ten noorden van Sandakan (1,5 uur varen) en bestaat uit drie kleine eilanden: Selingan, Gulisan en Bakungan Kechil. Dit is dé plek om groene zeeschildpadden en karetschildpadden te bekijken. Het hele jaar door (maar met name van juli t/m oktober) komen de schildpadden ’s nachts aan land om eieren te leggen. Een overnachting in het Turtle Island Park is daarom aan te raden. De turquoise zee is ideaal om te zwemmen, snorkelen en duiken. De zeeschildpadden zijn niet de enige attractie; wanneer de fruitbomen vruchten dragen komt er een ander dier op bezoek: de vleerhond.
6
sabah
natuur
Tawau Hills Park Het Tawau Hills Park ligt in het uiterste zuidoosten van Sabah, op zo’n 25 kilometer van Tawau. Er stromen zeven grote rivieren door het park. De Tawau rivier vormt het middelpunt en is rijk aan vele ondiepe, natuurlijke zwembaden. Door de hoogteverschillen - met onder andere de Gunung Magdalena (1310 m) en de Gunung Lucia (1201 m) - zie je er ook fraaie watervallen, zoals de Table Waterfall.
Neusaap
Je kunt in het park 150 soorten orchideeën waarnemen en één van de hoogste bomen ter wereld staat hier; de Pokok Seraya Siput Kuning is maar liefst 88,3 meter lang. Er leven diverse apen, zoals makaken, langoeren en gibbons, en je kunt er verschillende katachtigen observeren, soms zie je zelfs panters. Van de acht soorten neushoornvogels, leven er hier zes. Pulau Sipadan Park Het Pulau Sipadan Park is vanuit het oostelijk gelegen Semporna in ongeveer drie kwartier per speedboot te bereiken. Sipadan wordt jaarlijks door vele duiktijdschriften opgenomen in de top 5 van beste duikbestemmingen ter wereld. Je treft hier één van de rijkste onderwaterwerelden met honderden soorten koraal. Er zwemmen meer dan drieduizend soorten vissen, waaronder rifhaaien en reuzenmanta’s. Het eiland is bedekt met weelderige jungle en is als vogelreservaat ook de thuisbasis van tropische vogels en zeearenden. ’s Nachts kruipen schildpadden aan land om eieren op het strand te leggen. Tabin Wildlife Reserve Het Tabin Wildlife Reserve is een enorm natuurgebied in het oosten, nabij Lahud Datu. Het uitgestrekte tropische regenwoud is rijk aan plankwortelbomen en vormt de geboortegrond van veel zeldzame dieren als de Aziatische olifant, de Sumatraanse neushoorn en de banteng (soort rund). Bijzonder zijn ook de moddervulkanen. Tun Sakaran Marine Park Het Tun Sakaran Marine Park (ofwel Semporna Islands Park) ligt bij de ingang van Darvel Bay, voor de oostkust van Sabah. Dit omvangrijkste marinepark van Maleisië bestaat grotendeels uit koraalrif en er liggen acht kleine eilandjes. De eilanden zijn in circa drie kwartier te bereiken per motorboot. Het onderwaterleven van het Tun Sakaran Marine Park is te vergelijken met dat in het Great Barrier Reef in Australië. Er leven vele rifvissen, je ziet er mangroves, zeldzame plantensoorten, zeevogels en (zee)slangen. Duiken, snorkelen en rotsklimmen zijn populaire activiteiten. Er leven hier tevens nog zeenomaden, de Bajau Laut, zij dragen bij aan het unieke karakter van het park.
sabah
Plankwortelbomen
7
cultuur en actief
Culturele ervaringen De Mari Mari Cultural Village nabij Inanam, op een half uur rijden van Kota Kinabalu, is één van de beste plekken voor een culturele ervaring. In het dorp wonen de Dusun, Rungus, Lundayeh, Bajau en Murut. In vijf huizen van de verschillende etnische groepen kun je demonstraties bijwonen van bijvoorbeeld: koken met bamboe, vuur maken, bereiding van speciale sappen, rokken maken, produceren van traditionele rookwaar en het aanbrengen van tatoeages. Na de huisbezoeken woon je een dansvoorstelling bij en kun je genieten van een lunch of diner. Andere opties voor een culturele belevenis zijn: Linangkit Cultural Village, Monsopiad Cultural Village en Sabah Museum Heritage Village. Je kunt een excursie boeken of op eigen gelegenheid gaan.
Actief Dankzij de grote landschappelijke diversiteit kun je in Sabah tal van activiteiten ondernemen. De natuurgebieden lenen zich uitstekend voor jungletochten of mountainbike-avonturen. Overal kun je eenvoudig een tour van een paar uur boeken, maar ook meerdaagse tochten inclusief overnachting(en) zijn mogelijk. Bergbeklimmers komen aan hun trekken op de hoogste berg van Zuidoost-Azië, de Mount Kinabalu. Ook om te abseilen of paragliden kun je hier prima terecht. Duiken Bijna overal langs de fraaie kustlijn kun je goed duiken en snorkelen. De meest geprezen duikspots liggen in het zuidoosten, bij de eilanden Sipadan, Mabul en Kapalai, en tevens rondom Lankayan Island in het noordoosten. Maar ook op andere plekken kun je onder het wateroppervlak fascinerende ontdekkingstochten maken. In elke badplaats zijn duikscholen gevestigd en ook een meerdaagse tocht met overnachting op een boot is mogelijk. Een verblijf op één van de eilanden is eveneens een goede optie. Uniek is het Borneo Seawalking, waarbij je dankzij een zuurstofhelm kunt ademen onderwater. Seawalking is ook leuk voor kinderen (vanaf 8 jaar) en wordt aangeboden bij Gaya Island (Tunku Abdul Rahman Park). Kajakken is eveneens een aanrader bij een verblijf in Sabah en er zijn ook prima plekken voor rafting, bijvoorbeeld op de Kiulu River. Golf Sabah kent een meer dan honderd jaar oude golfhistorie en beschikt over prachtige golfbanen. Dankzij het fraaie landschap, met prachtige baaien en indrukwekkende oerwouden, ben je altijd verzekerd van een geweldig uitzicht. Drie golfbanen zijn te vinden nabij hoofdstad Kota Kinabalu, maar ook bij Beaufort, Tuaran, Kudat, Kundasang, Sandakan en Tawau liggen mooie banen.
Info Kijk voor meer info op www.sabahtourism.com of stuur een e-mail naar
[email protected]. Volg Sabah Tourism op Facebook: ‘SabahMalaysianBorneo’.
8
sabah
sabah
9
10
sabah
festivals
Spectaculaire evenementen Te midden van het fascinerende natuurschoon van Sabah vinden ook bijzondere festivals en spectaculaire (sport)evenementen plaats, waarbij je in veel gevallen ook nog goede doelen steunt. Hieronder belichten we enkele aanraders. Sabah Fest (mei) Tijdens dit festival in Kota Kinabalu ervaar je de cultuur, de historie en tradities van Sabah. Je kunt theatervoorstellingen, dans- en muzikale optredens bijwonen en je ziet onder andere hoe traditionele producten met de hand worden vervaardigd (het ideale souvenir!). www.sabahfest.com Borneo International Marathon (mei) Met deelname aan de marathon van Borneo loop je niet alleen een prachtige route langs de kust, je draagt ook bij aan vele goede doelen in Kota Kinabalu. Is een marathon teveel voor je? Word dan vrijwilliger door je in te schrijven als bijvoorbeeld fotograaf of cheerleader. www.borneomarathon.com Harvest Festival (mei) De hele maand mei wordt in Sabah het oogstfeest gevierd. Het hoogtepunt van de festiviteiten tref je in het laatste weekend van mei in Penampang, bij hoofdstad Kota Kinabalu. In de Hongkod Koisaan KDCA hal wordt er gezongen, gedanst, gegeten en er worden traditionele spelletjes gespeeld. Tevens is dit het toneel van de laatste ronde van de Unduk Ngadau miss verkiezing. Sunset Music Fest (juni) Tanjung Sempang Mengayau, het noordelijkste deel van Sabah, ligt op een half uur rijden van Kudat. Tijdens het Sunset Music Fest word je meegenomen op een muzikale reis van klassieke favorieten tot moderne hits, terwijl de zon langzaam ondergaat. Dit is een unieke ervaring op één van de mooiste plekjes van Sabah. www.sunsetmusicfest.my Kota Kinabalu Jazz Festival (juni) Op het Kota Kinabalu Jazz Festival geniet je van de zwoele klanken van zowel lokale als internationale artiesten. Er vinden vele festiviteiten plaats en je kunt ook deelnemen aan muziekworkshops. www.kkjazzfest.com Dragon Boat Race (juni) Tijdens de spectaculaire Dragon Boat Race wordt de dood van dichter Qu Yuan herdacht. Hij stierf lang geleden een heldhaftige dood toen hij zichzelf in de Miluo rivier wierp na valse beschuldigingen van verraad. De race wordt gehouden bij Likas Bay. www.sabahdragonboat.my Borneo Bird Festival (september) Het Borneo Bird Festival is een niet te missen evenement voor vogelliefhebbers. Dit festival vindt plaats bij het Rainforest Discovery Centre (RDC) van Sandakan. Vergaap je aan de vele prachtige vogels die hier leven, waaronder unieke soorten die alleen op Borneo voorkomen. www.borneobirdfestival.com Ga voor een overzicht van alle evenementen naar www.sabahtourism.com.
sabah
11
