WATERLOOPBOS: NATUUR EN CULTUUR

8

7 (2012)

1100E LID VAN DE VOR

De pensioenen van 2,8 miljoen werkende en gepensioneerde ambtenaren worden in 2014 met 14 procent verlaagd als de zogeheten berekeningssystematiek niet wordt aangepast. De korting volgt op de aangekondigde korting met 0,5 % in april volgend jaar. (De Volkskrant, 22 augustus 2012)

Mag ik u voorstellen. Dick Hartog van de dienst Zuid-Holland is ons 1100e lid. Hij stopte met werken in april en in mei werd hij 65 jaar. Dick was in zijn laatste functie medewerker bij de afdeling Bedrijfsvoeringsdiensten en verzorgde de financiële rapportages van droge en natte werken van dienst Zuid-Holland.

ZUINIGER RIJDEN DOOR VLIEGWIELSYSTEEM

Vanaf 1970 werkte hij als HTS-er werktuigbouwkunde via intergemeentelijke samenwerkingsverbanden aan zaken op het gebied van milieubeheer. Tien jaar geleden koos hij voor de Rijkswaterstaat na een grote reorganisatie bij de Afvalverwerking Rijnmond. Zijn reden om lid te worden kwam voort uit zijn wens om betrokken te blijven bij de grote technische werken van de Rijkswaterstaat. (Theo Aarsen)

ABP-KORTING NAAR 14,5%?

Dick Hartog

De Club van Maarssen meldt in haar nieuwsbrief van augustus dat ir. Koos van Berkel van de TU Eindhoven voor personenauto’s een hybride motorsysteem met vliegwiel heeft ontwikkeld. Door de kracht van het vliegwiel kunnen automobilisten comfortabel optrekken en wordt het energiegebruik efficiënter. In dezelfde nieuwsbrief wordt gemeld dat Wubbo Ockels de komende twee jaar met zijn elektrische Superbus aan het verkeer mag deelnemen. Hij kan zo het innovatieve (Dick Seip)

WATERLOOPBOS: NATUUR EN CULTUUR ‘Het Waterloopbos is aangelegd in 1944 en is daarmee, samen met het Voorsterbos, het oudste bos van Flevoland. Het Waterloopbos ligt in het buitengebied van Marknesse in de Noordoostpolder. In 1952 droeg de Rijksoverheid het Waterloopbos over aan het Waterloopkundig Laboratorium. In dit onderzoeksinstituut testten wetenschappers van het Waterkundig Laboratorium in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw uit hoe allerlei bouwwerken in het (bewegende) water werkten en standhielden. Zo is de naam Waterloopbos ontstaan. Bij elke opdracht werd een proefopstelling op schaal in het bos gebouwd. Zo zijn in het Waterloopbos de Deltawerken en de havens van Lagos, Rotterdam, Bangkok, IJmuiden en Vlissingen berekend en ontworpen. Maar ook bij het ontwerpen van een tientallen kilometers lange zeewerende dijk in Coronie (Suriname) is het Waterloopkundig lab betrokken geweest en heeft het de precieze positie bepaald waar de dijk moest komen te liggen. Met behulp van stuwen en dammen bootsten ingenieurs de werkelijkheid na. Als de onderzoekers klaar waren met hun studie, lieten ze de proefopstelling gewoon in het Waterloopbos achter.’ (www.waterloopbos.eu, zie ook: www.natuurmonumenten.nl)

Haven van Rotterdam in Waterloopbos

INTERESSANTE VERKENNING VAN ATTRACTIESCHIP ROTTERDAM IN VERNIEUWDE STADSWIJK KATENDRECHT Ik ben nooit rijk genoeg geweest om wereldcruises of cruises naar de Cariben te maken. Maar op de VOR-regiodag Midden- en West-Nederland, op 29 augustus, heb ik me wel even op zo’n cruise gewaand. Onder een grote zwarte parasol op het Lido-dek van het reuzengrote schip Rotterdam, sippend aan een gin tonic, zag ik tafereeltjes die me het gevoel gaven een cruise mee te maken. Zo moet het er ook in volle vaart hebben uitgezien op het promenadedeck: een moeder die een baby de borst geeft, mannen in zwembroek of shorts bij een hoog glas bier, een klein meisje dat spettert in de ‘wading pool’, paren die een visje of een flinke sandwich verorberen en kris-kras snellende kelners en diensters. Dat alles onder een felle zon en een lekker briesje, dat het Nederlandse rood-wit-blauw op de achtersteven flink liet wapperen. Een kleine tweehonderd VORleden hebben gezien hoe de Rotterdam, nu een attractieschip dat niet meer vaart, is gerestaureerd overeenkomstig de oorspronkelijke luxueuze inrichting als passagiersschip. Nieuw zijn de conferentieruimten en hotelkamers die, naast de café-restaurants, ook inkomsten moeten opleveren. Financiële problemen Het behoud van het schip als maritiem erfgoed heeft heel wat voeten in de aarde gehad en is nog steeds financieel problematisch. De Rotterdam raakte verstrikt in de financiële verwikkelingen tussen de diverse BV’s van bedrijvendokter Joep van den Nieuwenhuijzen. Uiteindelijk werd de woningcorporatie Stichting Woonbron voor tachtig procent eigenaar van het schip. De toenmalige minister Eberhard van de Laan voor Wonen en Wijken keurde deze investering af en wilde dat Woonbron het gerenoveerde schip zou verkopen, maar tot nu toe is er geen gegadigde. Intussen lijdt Woonbron meer dan 150 miljoen euro verlies op het project. Daarin zitten de in Gibraltar uitgevoerde schilderkosten, de verbouwingskosten in Gdansk en de renovatiekosten in Wilhelmshaven en Rotterdam. Sjiek op Katendrecht De Rotterdam kreeg ligplaats in de Maashaven van Rotterdam, aan het Derde Katendrechtse Hoofd. Op 15 februari 2010 ging hij open voor het publiek. Tot 2015 houdt hij zijn ligplaats, maar daarna zou het schip moeten vertrekken omdat de locatie wordt ontwikkeld tot woongebied. De VORleden die van vroeger het oude Katendrecht met zijn ongure zeemanskroegen, bordelen en Chinatown kenden, keken hun ogen uit op alle fraaie nieuwbouw die er al is gerealiseerd. Men woont nu sjiek op Katendrecht. Dit schiereiland tussen Maashaven en Rijnhaven heeft een extra ontsluiting gekregen met de Rijnhavenbrug naar Hotel New York. In de volksmond wordt deze brug, met een knipoog naar het verleden, de hoerenloper genoemd. Twee rookkanalen Terug naar de Rotterdam. Ik kan me herinneren dat het ontwerp indertijd opzien baarde doordat het schip niet één schoorsteen kreeg, maar twee lange rookkanalen, die er voor zorgden dat de passagiers minder rookoverlast te verduren zouden krijgen. De Rotterdam was in de eerste plaats bedoeld als zusterschip van de Nieuw Amsterdam van 1938, voor de trans-Atlantische route Rotterdam-New York. Het was in de tweede plaats ook bedoeld om te worden ingezet voor cruises. In het eerste jaar dat de Rotterdam in de vaart was genomen, in 1959, werd hij inderdaad ook al ingezet voor een 49-daagse reis langs zestien havens in Midden- en Zuid-Amerika, gevolgd door een 75-daagse vier-continenten-cruise. Toen in 1968 het vliegverkeer de trans-Atlantische passagierslijnvaart had verdrongen, vatte de reder, de Holland Amerika Lijn, het plan op de Nieuw-Amsterdam, Statendam en Rotterdam uitsluitend op de cruisevaart te gaan inzetten. De Rotterdam ging naar de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij voor een dienovereenkomstige verbouwing. Vanaf 1972 kwamen de drie cruiseschepen niet meer in Rotterdam en gingen voor hun dokbeurten naar Amerikaanse havens. Na 1989 kreeg de Rotterdam verschillende eigenaren. In 2000 kwam de toenmalige reder in financiële problemen en werd de Rotterdam opgelegd in Freeport, Bahama’s. De in mei 2001 opgerichte Stichting Behoud Stoomschip Rotterdam kocht het schip tegen de schrootwaarde van vijf miljoen euro. Doel was het schip in Rotterdam af te meren als statische attractie met nieuwe functies. Hierna volgde de episode van de bemoeienis door bedrijvendokter Nieuwenhuijzen. Spidoboot James Cook De regiodag was begonnen met een tocht over de Rotterdamse Maas met de fraaie spidoboot James Cook, die inderhaast was ingezet in plaats van de Marco Polo wegens een overmaat aan belangstellenden. Het was ideaal dat de boot naast de Rotterdam vertrok en terugkeerde, zodat er weinig hoefde te worden gelopen. De VORleden waren al gauw in geanimeerde gesprekken gewikkeld. De lunch was eenvoudig, maar smakelijk. Hulde aan Hans van Baarle, Piet Jan Moerman en hun helpers voort de perfect georganiseerde excursie. (Dick Seip) NB Zie op de website foto’s van Martien van Geffen en een verslag van Piet Jan Moerman.

Spidoboot James Cook

NOORD-NEDERLAND GEZIEN VANUIT ‘HET ZUIDEN’ Op ons maandelijks overleg van de commissie Evenementen en Activiteiten werden wij door onze noordelijke collega’s steeds geattendeerd op de gezellige afdeling Noord- Nederland. Wij moesten dat maar eens met eigen ogen komen waarnemen. Met zijn drieën waagden wij ons op 14 augustus aan deze tocht naar het Noorden voor de regiobijeenkomst daar. Maar wat was dat vroeg, dat haalden wij niet vanuit het Zuiden, dus Rudi Hamelink en zijn vrouw zetten hun camper in het Noorden en voor Hans van Baarle en Piet Jan Moerman wisten ze wel een Bed & Breakfast. Wij denken in het Zuiden dat ze in het Noorden veel grote boerderijen hebben, dus dachten wij, een B&B met minstens een jaccuzzi erbij past ons wel. Onze gastvrouw (“vlijtig”) Liesje, verwelkomde ons hartelijk, maar al snel zagen we dat er geen jacuzzi was. Achter de voordeur was NN vaart een grote koperen pomp aangebracht. Het bijbehorende teiltje was nergens ter bekennen. Gelukkig maar, want ...alle luxe was een verdieping hoger aangebracht. De volgende morgen waren we als eersten in Lauwersoog, waar wij wat “VOR” bordjes op en om “Het Booze Wijf” monteerden, zodat de inschrijftafel makkelijk te vinden was. Gelukkig maar dat Betty de meeste deelnemers kende, want de toeloop overrompelde ons. De ontvangst bij “Het Booze Wijf” in Lauwersoog was op een zonnig terras, gebak stilde de eerste trek, en dat mocht ook wel, want het ontbijt lag al vele uren achter ons. Na de inscheping waren we in een spannende afwachting of onze voorzitter wel tijdig aanwezig kon zijn. Eén minuut over is dus genoeg voor de voorzitter. Ook Louis van Schaik (was ongerust en had een wachtpost betrokken bij de bushalte) werd weer binnengepraat, zodat we stipt op tijd met Louis als laatste binnenkomer konden vertrekken. Na een enerverende tocht met het m.s. Silverwind over de Waddenzee, waarbij we aan boord tevens genoten van een BBQ, bereikten we onze bestemming, het eiland met “de fietsen”. Tijdens de boottocht werden we door oud-collega Durk Reitsma (nu verbonden aan de Fryske Akademie) op de hoogte gebracht van de vele wetenswaardigheden die de Waddenzee te bieden heeft. De Engelsmanplaat kreeg hierbij bijzondere aandacht. Genietend van het schoons dat Schiermonnikoog te bieden heeft, trokken we al worstelend met de wind het eiland over. De aanblik op het strand en de golven was geweldig. Er was ook een voor mij onbekende golf die ons inhaalde: een grijze golf, die al bellend en met trapondersteuning aan ons voorbij trok. Ik dacht dat ik nog fit was, maar dit was een redelijk frustrerende golf voor mij. Gelukkig hasdden we toen nog een landelijke VORfietstocht in het vooruitzicht rond de Grebbeberg op 5 sepember, zodat we konden trainen om fitter te worden. Op de terugtocht naar Lauwersoog konden we, genietend van een drankje en een hapje, napraten over deze leuke tocht. Hans en ik gingen vermoeid maar tevreden over de “Noorderlingen” weer naar ons “Vlijtige Liesje” en haar man, waar we hartelijk werden onthaald met een fles wijn,… Ze waren namelijk vijftig jaar getrouwd. We hebben genoten van jullie “noorderlingen”. (Hans van Baarle, Rudi Hamelink en Piet Jan Moerman) NN fietst

GRATIS ”HISTORISCHE WEGEN”

RCE-Gids Cultuurhistorie nr 20

De loop van veel Nederlandse wegen dateert van eeuwen geleden. De oudste routes zijn zelfs al in de steentijd ontstaan. Veel historische wegen hebben hun sporen in het landschap nagelaten. De gids Historische Wegen biedt een kort overzicht van onze historische infrastructuur, een collectief netwerk met een enorme tijdsdiepte. De nieuwe gids Cultuurhistorie nr 20 ”Historische Wegen’’ (2012) is gratis te verkrijgen via de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed te Amersfoort. Ook rijksstraatwegen en autosnelwegen komen aan de orde! (www.cultureelerfgoed.nl)

NIEUW JASJE WEBSITE BIBLIOTHEKEN De portaalsite van 48 Europese nationale en onderzoeksbibliotheken is in een nieuw jasje gestoken. Nu is het nóg gemakkelijker om te vinden dat bijvoorbeeld de Bayerische Staatsbibliothek het proefschrift ‘Achter de bres. De Rijkswaterstaat in oorlogstijd’ van Adolf Waalewijn uit 1990 bezit. Zoek zelf ook eens! (www.theeuropeanlibrary.org)

LEUKE WATERSTAAT WORKSHOP

Waterstaat workshops in de aanbieding…

In de Waterstaat Workshop® leert u werken als een landmeter of ingenieur vanaf 1600. U werkt met oude instrumenten en u krijgt dezelfde uitdagingen voorgeschoteld als de ingenieurs die het Nederlandse waterlandschap creëerden. Uiteindelijk moet u ook beslissingen nemen zoals zij deden en zaken rond moderne waterproblematiek oplossen. Techniek In de Waterstaat Workshop® werkt u met historische technieken en instrumenten. U gaat immers ervaren hoe landmeters en ingenieurs hebben gewerkt? Maar is de workshop daarmee ook ingewikkeld? Niets is minder waar: de Waterstaat Workshop® is leuk en interessant voor iedereen die interesse heeft in water, geschiedenis en landschap. Keek u tot nu toe vooral naar het water vanwege recreatie of natuur? Dan biedt de Waterstaat Workshop® u nu een blik op het belang van het water voor de mens en de manier waarop we het water proberen te beheren en beheersen.

Instrumenten Eén van de leukste onderdelen van de workshop is het werken met historische instrumenten. Het Leege Land heeft een breed scala aan originele instrumenten of goede replica’s. Daarmee ervaart u echt waarmee de waterbouwkundig ingenieurs werken en hebben gewerkt! Na de workshop hebt u altijd met een aantal historische instrumenten gewerkt. Daarnaast hebt u kennisgemaakt met de technieken die werden gebruikt door de waterbouwkundigen die ons landschap hebben bepaald. Maar u hebt natuurlijk vooral veel ..mooi, en… plezier beleefd op één van de mooiste plekjes van ons land! Zo beleeft u ons historisch waterlandschap op een unieke, actieve en interessante manier! (www.hetleegeland.nl) RWS-MENSEN IN GE…ook voor vrouwen!

HEUGEN VAN NEDERLAND?

BOEKJE MET 45 JAAR ERVARING WEGBOUWKUNDE Op 28 juni 2012 heeft Harrie van de Top afscheid genomen van Rijkswaterstaat. Hij was een echte vakman op het gebied van wegbouwkunde en vooral verhardingen. Na een loopbaan bij de aannemer heeft hij lang voor Rijkswaterstaat Gelderland en later Oost-Nederland gewerkt. Hij was één van de steunpilaren van de DWW, later DVS, en natuurlijk van de regionale dienst. Hij heeft het plan opgevat zijn ervaringen vast te leggen in een handzaam boekwerkje onder verantwoordelijkheid van DON, met de pakkende titel: Een in de hand gelopen hobby die geld oplevert. Het zal zeker bijdragen aan kennisvorming en kennisbehoud voor de volgende generatie. Zulke vakmensen zijn goud waard voor

RWS. Zij blijven nodig om ook in de toekomst een deskundig beheerder en opdrachtgever te kunnen zijn. Hij laat een scala van onderzoeken de revue passeren op een breed terrein en geeft daarbij aan wat ervan geleerd is. Voor een overzicht van de onderwerpen die aan de orde komen: zie de website. Harrie, chapeau voor de manier waarop je collega's en opdrachtnemers in jouw kennis en ervaring liet delen. Goed voorbeeld doet goed volgen! Voor geïnteresseerden, het boekwerkje is verkrijgbaar bij de dienst Oost-Nederland van de Rijkswaterstaat voor zover de voorraad strekt. (Gerrit Aalbersberg)

"Directeur Generaal Harmsen" in geheugen

In de website die met mensenfoto’s in nummer 3 al als een stukje RWSwereld is gezien zit in de fotocollectie van Stork op het Historisch Centrum Overijssel ook een foto met een mensennaam: directeurgeneraal Harmsen. De foto zelf en de omschrijving scheppen verwarring: ”Inspectievaartuig "Directeur Generaal Harmsen", voorzien van een 6-cilinder enkelwerkende 4-tact Stork dieselmotor met Ricardo kop, type R 206, gekoppeld met een Brevo-hydraulische keerkoppeling met reductie 2:1. vermogen 240 PK bij 600 omwentelingen per minuut.’’ (www.geheugenvannederland)

VONDST MANUSCRIPT LOKT NIEUWE VERTALING SPINOZA’S ETHICA UIT De vondst in 2010 van een manuscript van de Ethica van Benedictus de Spinoza in de bibliotheek van het Vaticaan is voor de uitgeverij Boom aanleiding geweest een nieuwe vertaling te lanceren van dit filosofische werk. Het gevonden handschrift is niet van Spinoza zelf, maar van iemand uit de kring van zijn vrienden die gedurende het schrijfproces van de Ethica als meelezer fungeerden. Het is geschreven in de heldere hand van Pieter van Gent, die ook andere werken van Spinoza heeft gekopieerd. Met anderen was hij eveneens betrokken bij de uitgave in druk van de Opera Posthuma in 1678 (op het titelblad staat 1677) te Amsterdam waarin de Ethica was opgenomen, kort na het overlijden van Spinoza in 1677. Dit postume drukwerk was tot dusver de enige bron van Spinoza’s Ethica. Er waren geen originele manuscripten van gevonden. Het Vaticaanse manuscript is dus een uniek document. Een aantekening op de keerzijde van het laatste vel door een functionaris van de Inquisitie vermeldt dat het op 23 september 1677 in handen van de Romeinse congregatie is gekomen. Dat het manuscript niet eerder is ontdekt, komt doordat het in de bibliotheek van het Vaticaan slechts onder de code Vaticanus latinus 12838 geboekt stond. Het is aan de scherpzinnigheid van Leen Spruit te danken dat het nu boven water is gekomen als een voorversie van de gedrukte Ethica. Leen Spruit is een Nederlandse filosoof en historicus, die is verbonden aan de universiteit La Sapienza te Rome. Het was zijn Italiaanse collega Ugo Baldini opgevallen dat in een lijst met codes van werken die in de twintigste eeuw waren overgebracht van het archief van de Inquisitie naar de Vaticaanse bibliotheek, een manuscript werd genoemd dat door de Deense theoloog Niels Stensen was ingeleverd. Hij had dat gedaan enkele weken nadat hij bij de Romeinse Inquisitie een aanklacht had ingediend tegen de filosofie van Spinoza. Hij lichtte Spruit daarover in. Als een detective achterhaalt Spruit hoe Stensen aan het door Pieter van Gent geschreven manuscript is gekomen. ‘Gevaarlijke aartsketter’ Niels Stensen, een vriend van Spinoza uit de tijd dat hij aan de universiteit in Leiden geneeskunde studeerde, had zich in november 1667 bekeerd tot het rooms-ka-

tholicisme. Het jaar daarop werd hij benoemd tot apostolisch vicaris van Noord-Duitsland en Scandinavië en werd hij bevestigd als bisschop in Zuid-Turkije. In een geschrift noemt Stensen dan Spinoza een

Banvloek om geldkwestie? In een nawoord van de Ethica schetst Han van Ruler in grote lijnen het denken van Spinoza, dat de filosofie van Descartes als vertrekpunt heeft. Als inleiding tot de

Door burgemeester van Amsterdam aanbevolen boek (AT5, 21/6)

gevaarlijke aartsketter en hij zet zich in tegen de verspreiding van het spinozistisch gedachtegoed, dat hij als een gevaarlijke epidemie beschouwt. Leen Spruit vergelijkt de tekst van het Vaticaanse manuscript (in 2011 uitgegeven door Brill, Leiden), dat is overgeschreven van een ander manuscript, met de versie uit de Opera Posthuma. De verschillen zijn volgens hem van ondergeschikte betekenis. Het manuscript heeft de typische kenmerken van een geschreven versie met onvolkomenheden in spelling en formulering die voorafgaat aan de zorgvuldiger geredigeerde gedrukte versie. De vertaalster van de nieuwe versie van de Ethica, Corinna Vermeulen, geeft in tekstkritische aantekeningen nauwkeurig aan wat zij met de verschillen heeft gedaan. Over het geheel genomen verdient zij complimenten voor de verhelderingen die zij in de tekst heeft aangebracht ten opzichte van eerdere vertalingen. Ook typografisch is er aan overzichtelijkheid gewonnen door ruime toepassing van witregels tussen definities, axioma’s, stellingen, bewijzen en toelichtingen van de meetkundige redeneertrant die Spinoza toepast.

Ethica is dit nawoord onvoldoende; daar heeft men andere bronnen bij nodig. Ook bevat de nieuwe uitgave van de Ethica slechts summiere biografische gegevens over Spinoza. Nieuw voor mij is wel Van Rulers veronderstelling dat de verbanning van Spinoza op 23-jarige leeftijd uit de Portugees-joodse synagoge meer met geld dan met religie te maken moet hebben gehad. Spinoza, die de handel in gedroogde vruchten van zijn vader na diens dood had overgenomen, had geweigerd bepaalde schulden van zijn vader over te nemen en hij had bij de rechtbank van Amsterdam zijn gelijk gehaald. Zijn halsstarrige weigering de schulden toch nog te voldoen zou tot de banvloek hebben geleid. Deze lezing is aannemelijk, omdat Spinoza op die jonge leeftijd nog niet zo ver was publiekelijk te verklaren dat God niet buiten maar binnen de schepping te vinden was. Voor uitvoerige informatie over Spinoza’s levensloop verwijst Van Ruler naar ‘Spinoza: A Life’ van Steven Nadler, vertaald door Frans van Zetten als ‘Spinoza’, Atlas, Amsterdam. Uitvoerige uiteenzettingen over de inhoud van de Ethica zijn te vinden via Google en Wikipedia. (Dick Seip)

VLIEGVELD VLISSINGEN VAN RWS…. Het eerste vliegveld in Zeeland is een militair vliegveld. Door de gunstige ligging van Vlissingen nabij de Westerschelde ontstaat vlakbij de marinehaven een vliegveld op het voormalige exercitieterrein van de landmacht tussen Vlissingen en West-Souburg (tegenwoordig de wijk Westerzicht). Het vliegveld wordt nodig geacht tijdens de mobilisatie van 1914 en de dreiging van de Eerste Wereldoorlog. Na de oorlog geeft de noodlanding van een KLM-vliegtuig in 1922 de stoot tot het treffen van verschillende voorzieningen. Op 30 juni 1926 wordt het vliegveld officieel geopend. De luchthaven is inmiddels zowel voor burger- als militair luchtverkeer. In datzelfde jaar krijgt de luchthaven een loods en wordt zij tot ‘vliegveld Vlissingen’ gedoopt. Het stationsgebouw is pas in 1933 gereed. Op Vliegveld Zeeland 1 januari 1927 wordt het vliegveld door de Koninklijke Marine overgedragen aan de directie Zeeland van Rijkswaterstaat. Het beheer komt in handen van de directeur van de luchtvaartdienst. Twee lichte bombardementen in de meidagen van 1940 maken een einde aan het vliegveld. (http://weblog.zeeuwsebibliotheek.nl/2010/)

WATERSCHRIJVERS OP INTERNET… ‘Met hart en ziel schreven enige honderden Nederlanders over hun land van water, dijken en dammen, sluizen en stuwen, bruggen, tunnels en noemt u maar op. Kortom: over Nederland als waterland. Wie waren deze Nederlanders die, bewust of onbewust, zoveel informatie voor het nageslacht hebben vastgelegd? Inderdaad: "vastgelegd", want velen van hen waren geen SCHRIJVERS. Ingenieurs zijn geen schrijvers, ze rapporteren aan opdrachtgevers of vakgenoten; journalisten zijn geen schrijvers, ze brengen verslag uit aan hun lezers; leraren ... enzovoort. Sommigen hebben schrijverstalent, anderen hebben er de grootste moeite mee, maar hebben op hun eigen manier wetenswaardige feiten verwoord en hebben al schrijvende ook iets van zichzelf in hun werk gelegd. Hoe het ook zij, het gaat hier om

alle auteurs van Nederlandse literatuur op het gebied van Nederland als waterland en we noemen hen daarom kortweg: waterschrijvers. Dit Biografisch Woordenboek van Waterschrijvers is ontleend aan WATERSCHRIJVERS, WIE schreef WAT over Nederland als waterland? door J.D. van der Tuin. De schrijver en medewerkers van Nieuw Land dragen zorg voor periodieke aanvullingen van deze reeks.’ (www.nieuwlanderfgoed.nl/archief/waterschrijvers)

…EN EEN VOORBEELD HIERUIT Heyst, David Adriaan van - (Leiden 16 jan. 1879 - Den Haag 1 juni 1966), ingenieur. Was, na zijn studie aan de PS te Delft, in dienst van RWS werkzaam te Brielle, Den Haag, Breda en Zutphen. Sinds 1926 hoofdingenieur van de Algemene Dienst van RWS in Den Haag. Schreef naar aanleiding van de zware stormvloed: Aanteekeningen omtrent de gevolgen van zware stormvloeden tusschen 1500 en 1825 voorgekomen, van de dijken en polders langs het zuidwestelijk deel der Zuiderzee (1916). Was lid van de Centrale Taalcommissie voor de Techniek. Ref.: ING 1966 pA365, WID5-6. (vdt264) (www.nieuwlanderfgoed.nl/archief/waterschrijvers)

Rapport van Van Heyst, 1916

EEN ANDERE KIJK OP GEZONDHEID (3): ACUPUNCTUUR Wat kan Acupunctuur voor ons betekenen? en chronische maag- en darmziekten (gastritis, maagIn de afgelopen 2500 jaar heeft de zweren, obstipatie, diarree), neurologische ziekten traditionele chinese acupunctuur veel als hoofdpijn of migraine, en ziekten van de dwarsgeontwikkelingen doorgemaakt en zijn de streepte spieren (b.v. frozen shoulder, tennis- of golfertechnieken moderner geworden. Zo beselleboog, lage rugpijn). staat er naast acupunctuur met naalden Een bijzondere vorm van acupunctuur gebeurt op het ook acupressuur en laseracupunctuur. Bij oor, de zgn auriculotherapie. Deze is door de Franse de laatste worden de acupunctuurpunarts Paul Nogier ontdekt en verder ontwikkeld. Momenten met laserlicht, vaak in verschillende teel bestaat er in Frankrijk een artsengenootschap met kleuren, behandeld. Ook in het westen meer dan 100 leden, het zgn. GLEM, die nog steeds wordt acupunctuur meer en meer toegenieuwe onderzoeken doen naar mogelijke behandelpast. punten op het oor voor een scala aan lichamelijke en Voet... De acupunctuurtherapie mikt op het mentale klachten. beïnvloeden van het energetisch potenEnkele voorbeelden van indicaties voor auriculotherapie tiaal van de mens. De theorie zijn o.a.: hierachter is dat de energieSlaapstoornissen, pijn, gestroom (Qi in Chinees) in het wrichtsziekten, klachten aan Sinds jaar en dag bestaan er naast de rebinnenste van het lichaam de wervelkolom, hoge nekguliere westerse geneeskunde ook andere door bepaalde holtes, inkeklachten, schoudersyndroom, geneeswijzen. Alle grote culturen in de pingen, ingangen vanuit de ischias, migraine, menstruawereld hadden en hebben hun beproefde huid toegankelijk is. Er kuntiestoornissen, neuralgie. Ook methoden en middelen om mensen bij te nen blokkades in de enerbij allerlei verslavingen kan staan in gezondheid en ziekte. In deze giestroom zijn of de energie auriculotherapie van groot rubriek wil ik de verschillende geneeskan weglekken, waardoor er nut zijn. Zo worden er goede wijzen toelichten. Na in een notendop de leegtes ontstaan (sluizen en resultaten bij rook-, eet- en westerse en de traditionele chinese gestuwen). medicijnverslavingen bereikt. neeswijzen behandeld te hebben, nu wat In het westen wordt vooral (www.flamingobalance.nl) je met deze complementaire geneeswijzen bij pijnsyndromen (zowel kan doen. Als eerste acupunctuurbehanacuut als chronisch) acupuncdelingen tuur gebruikt om het lijden te (Aja Arnou – Flamingo Balance, Lelystad; verlichten. oud-Waterstaatster) De WHO heeft voor een aantal stoornissen en ziekten acupunctuur aanbevolen. Dit zijn vooral acute ontstekingsachtige ziekten van ademhalingsorganen (b.v. acute bronchitis), ogen, mond- en keel (zoals tand- en kiespijn, keelontstekingen), acute ...en oor

DEZE CARTOONS SINDS 2010 AL OP HET WEB…

’ A series of 21 illustrations for a special project of Rijkswaterstaat’ uit 2010 van Ron Guerin Creative Studio en er is nog steeds geen gebruikgemaakt van de mogelijkheid om een reactie te plaatsen. (http://ronguerin.blogspot.com)

Slimme outputmeting

Robotisering wegafzetting

HISTORISCHE ATLAS VAN DE BIESBOSCH In samenwerking met RWS verschijnt in oktober 2012 bij Wbooks de Historische Atlas van de Biesbosch met ca. 80 illustraties op 208 pagina’s (29,95 euro). Sommige kaarten zijn niet eerder gepubliceerd en zijn speciaal uit de archieven gelicht. Elke kaart is aanleiding voor een verhaal: waarom is de kaart gemaakt? Welk verhaal vertelt de kaart of welke anekdote is er naar aanleiding van de kaart te vertellen? Bij het boek hoort een website waar alle kaarten in hoge resolutie te zien zijn. (www.wbooks.com) Nieuwe atlas

COLUMN Niets beter dan doe-het-zelf-fysiotherapie De Olympische spelen en zeker de Paralympische spelen hebben me geïnspireerd zelfstandig een sportieve training te beginnen. Mijn fysiotherapeut heb ik ontslagen. Hij wist niet beter dan me één keer in de week tien minuten te laten fietsen en tien minuten op een loopband te zetten. Dan kreeg ik nog wat aanvullende trek- en hefoefeningen. Meer dan een jaar heb ik dat volgehouden en mijn ziektekostenverzekering betaalde zonder morren de declaraties van de therapeut. Maar zulke summiere oefeningen helpen natuurlijk niet af te vallen of vlotter te gaan lopen. Dat had ik kunnen weten, maar ik had nog een onge-

schokt vertrouwen in de genezende kunsten van de (para)medische stand. De oergezonde en gehandicapte Olympiërs hebben me de schellen van de ogen gerukt. Zij vertelden dat ze praktisch ieder dag uren trainden om een seconde sneller of een centimeter of een paar gram hoger of verder te presteren. Wil ik ook maar in de buurt komen van deze sportlui, dan zal ik veel en veel meer tijd moeten investeren in fysieke activiteiten. Dat nu heb ik me voorgenomen. Ik ben begonnen met fietstochten van een uur of anderhalf uur in de

polders van het Groene Hart, drie keer in de week. Dat is heel wat anders dan met andere corpulente dames en heren op leeftijd zwoegen in een lokaaltje. En soms neem ik onderweg een blaasje met koffie en appelgebak of met een sapje en een zelf gebakken taartje van een biologisch georiënteerde hobbyende restaurateur. Zo haal ik de honderd wel, en in gezondheid! VORmer

Colofon Verenigingsbulletin van de VOR onder redactie van de Commissie Communicatie

TECHNIEK...

Hoofdredacteur: Adri den Boer E: [email protected]

Hoewel nr 7 redactioneel correct en in de definitieve lay out in pdf was aangeleverd bleken er toch fouten te zijn ontstaan op pagina 4, uitgerekend in het stukje ‘Rijkswaterstaat klinkt als onderneming’.... Een raadsel en vast eenmalig!

Lay-out: Lex van Gennip E: [email protected]

VOR-AGENDA (ZIE OOK WWW.VORRWS.NL) 24 okt. 13 febr.

Eindejaarsbijeenkomst in Burgers Zoo, Arnhem (opgave tot 8/10) Algemene Vergadering te Utrecht

KOPIJ- EN VERSCHIJNINGSDATA Zaterdag 6 oktober wordt voor nr 9 als kopijdatum aangehouden. Bureau Karin de Lange plant 23/10 als negende verschijningsdatum voor Geel! in 2012. Verder zijn haar data 11/12 en 24/1 (2013). Het laatste nummer van het VORbericht en Geel! staan op www.vorrws.nl; oude nummers van Geel! staan op www.karindelange.nl.

Ambtelijk secretariaat VOR: Willy Bouwmeester en Claudia Kranendonk, Antwoordnr. 10660, 2501 WB ’s-Gravenhage, E: [email protected] (alle zakelijke aangelegenheden,gezamenlijke in-box). [email protected] [email protected], T: 070 - 456 11 88 Rekeningnr. 1294276 t.n.v. Penningmeester VOR ’s-Gravenhage Website VOR: www.vorrws.nl