lente 2011

STORYTELLING

Het verhaal van het verhaal

REALITY TV

Net echt of echt nep?

Magazine voor IEMES-alumni // lente 2011

Colofon Scratch is een kwartaaluitgave voor afgestudeerden van Fontys Academy for Creative Industries. Scratch wordt gemaakt door IEMES-studenten. In dit tijdschrift kunt u sporadisch spelen/of interpunctiefouten tegenkomen. Aangezien Scratch een leerplaats is, vragen wij hiervoor uw begrip. Hoofdredactie Shari Hubeek Veerle Neger (adjunct) Eindredactie Shari Hubeek Hanneke Mols Redactie Sabine Caron Mischa Crolla Linn Kennes Joost van de Pas Martijn Smit Maartje Verheezen Vormgeving Veerle Neger Mante Schneider Freek de Vries Beeldredactie Angela van der Wiel Mante Schneider Fotografie Niki van der Hoek Laura de Roeck Lizzyvdligt.com Social Network Junior Schotborg Verder werkte mee Pauline Verkamman Begeleidend docent Ben Schoonebeek

//IEMES NEWS De CE IEMES-studenten gaan als een speer. Tweedejaars projectgroep Bus Stop Bakery zit in de landelijke halve finale voor beste studentenbedrijf van Nederland. Tweedejaars student Rob Peeters is één van de zeven genomineerden bij BNN TV Lab voor beste televisieformat. Op 27 en 28 april had CO IEMES de zesjaarlijkse kwaliteitscontrole voor hoger onderwijs: de visitatie. Eerste reacties van de visitatiecommissie zijn vertrouwenwekkend. Eindverslag verschijnt over enkele weken. Op 11 en 12 april bezocht een IEMES-delegatie de opleidingen Entertainment Management en Event Management van Leeds Metropolitan University in Engeland. IEMES gebruikte het bezoek voor een internationale benchmark: vergelijken van de studieprogramma’s. Leeds legt meer nadruk op management, IEMES op creativiteit. Programma’s komen overeen qua niveau en zwaarte. IEMESstudenten maken beduidend meer contacturen. Op 7 april sloot Fontys ACI een overeenkomst voor studentuitwisseling met Royal Docs Business School van University of East London. Royal Docs heeft opleidingen voor event management en music industry.

Adreswijzigingen en aanvraag digitaal exemplaar via redactie:

Opleiding CO IEMES heeft een nieuwe Raad van Advies met Cindy Pielstroom (Extrema), Arjan van Dijk (o.a. Arjan van Dijk Groep), Monique van Dusseldorp (o.a. iMMovator) en Vincent Dijkema (Talpa).

Scratch Magazine p/a Fontys ACI Postbus 90909 5000 GL Tilburg

Per september 2011 start Fontys ACI een nieuwe variant Commerciële Economie, Digital Publishing Studies (CE-DPS).

Uitgever Nick Welman

2 / iemes news

scratch // lente 2011

SCRATCH //INHOUD 10

22

15

02 //iemes news 04 //Storytelling Het verhaal van het verhaal

04 //storytelling Het verhaal van het verhaal 06 //hoe is het met Dewi Klomp 08 //stelling ‘Mensen van boven de veertig hebben niks meer te zoeken op een festival’ 10 //DE VROUW ACHTER Xenia Kasper

12 //echt nep of net echt? Werkelijkheid reality tv

12 //coverstory Echt nep of net echt? 15 //boegbeeld Dick Sax 16 //CAMERADAG Pieter Lepelaars 18 //jeuk 20 //kroeg Rik Reijnen 22 //studeren en ondernemen Bus Stop Bakery 23 //scratchproof 24 //twenty four


inhoud / 3

//STORYTELLING HET VERHAAL VAN HET VERHAAL Iedereen kent het filmfragment uit Titanic: de mooie, rijke Rose en de arme, knappe Jack dobberend in het ijskoude water. Het bioscooppubliek weet dat er zo’n 1500 mensen verdronken. Maar laten we daar een traan om? Nee! Wij pinken een traan weg om de laatste woorden voordat Jack ten onder gaat: ‘I’ll never let you go.’ Dat is de kracht van storytelling. MARTIJN SMIT MAARTJE VERHEEZEN In den beginne vertelde de mens verhalen rondom het kampvuur. De beste en meest memorabele verhalen werden doorverteld en uiteraard met elke vertelling aangedikt. Sommige verspreidden zich zo snel dat er over de hele wereld over werd gesproken. Bedrijven en merken zouden hier vandaag de dag een moord voor doen: een verhaal dat als een lopend vuurtje de wereld rondgaat, ervoor zorgend dat je wereldwijde bekendheid krijgt en een sterk imago opbouwt. Emotie = kopen Het kampvuur is inmiddels vervangen door social media. Er is niet één merk dat wil opvallen, er zijn miljoenen merken. De keuze is zo groot dat het niet gemakkelijk is om op te vallen. De consument is immers al allergisch voor reclame. Maar mensen kopen allang geen producten meer – een goed product met een goede prijs is slechts een standaard voorwaarde. We leven nu in een beleveniseconomie. We kopen emoties en ervaringen, we willen feeling hebben met het product dat we kopen. De uitdaging is om zo’n sterk verhaal aan het product te

4 / feature

koppelen, dat het gaat leven voor de koper. Op deze manier valt het merk wél op en zullen mensen over het product gaan praten. En dan rijst de vraag: wat maakt een verhaal sterk? Sterk verhaal Je hebt een goed verhaal wanneer je kennis en feiten tot de verbeelding kunt laten spreken. Je insinueert, wekt suggesties en brengt alles met enorme overtuiging. Je moet mensen zo in je verhaal trekken dat ze het voor zich gaan zien en willen weten hoe het afloopt. Volgens imagineer Roy Grünewald werkt het verhaalconcept van Roodkapje altijd. Dat verhaal bevat de volgende elementen: 1. Proloog: Je geeft een inleiding op het verhaal. Wie zijn de hoofdpersonen, wanneer speelt het verhaal zich af en in welke omgeving? Wat zie je, ruik je, voel je? 2. Trigger: Het verhaal begint nu echt. Er komt een opdracht, de route van A naar B wordt uitgestippeld en de waarschuwing volgt. 3. Teasers: Je bouwt spanning op, het publiek heeft informatie die de hoofdpersonen niet hebben. 4. Catastrofe: De ontstane spanning eindigt in de ultieme climax, de situatie kan niet erger worden dan dit. Wat nu? 5. Loutering: De redding. Uit dit element putten we hoop, het komt dus toch allemaal goed. 6. Epiloog: Moraal van het verhaal. Steeds meer organisaties maken gebruik van dit belevenisinstrument. Denk bijvoorbeeld aan de teksten die je verwelkomen op het moment dat je de IKEA


Kentucky Fried Chicken KFC is nu een wereldmerk, maar het begon heel simpel: Met een man en een kip. Harland Sanders (oftewel Colonel Sanders) werd geboren in Indiana. Zijn vader stierf toen hij zes jaar was. Harlan liep van huis weg. Zijn moeder hertrouwde en zijn stiefvader had losse handjes. Op zijn veertigste begon hij met het bereiden van kipgerechten in zijn eigen benzinestation. Zijn populariteit groeide en al snel kwamen mensen niet meer voor hun auto, maar voor het eten. Hij opende zijn eigen motel met restaurant en werkte daar aan zijn geheime recept voor gefrituurde kip. Dat recept wordt tot op de dag van vandaag nog steeds gebruikt. Inmiddels heeft KFC 15.500 restaurants over de hele wereld. Justin Bieber Nu is Justin Bieber een tieneridool, maar vroeger was dat heel anders. Justin groeide op als een doodgewone jongen in een van de armste wijken van het Canadese stadje Stratford. Zijn moeder was pas achttien toen ze in verwachting was van Justin. Haar leven was zwaar geweest, dankzij alcohol, drugs en foute mannen. Ondanks de vele tegenslagen waarmee het gezin te kampen had, was er één groot lichtpunt: Justin bleek gezegend te zijn met een bijzonder muzikaal talent. Toen zijn moeder een zelfgemaakt filmpje van Justin op YouTube zette, zag muziekmanager Scooter Braun dit. Hij liet Justin meteen overvliegen naar Atlanta, waar hij werd voorgesteld aan R&B-ster Usher. Usher rook goud, bood hem een contract aan en introduceerde Justin bij de muziekindustrie. Hij maakte van Bieber een wereldster! Het geheim van Justin, volgens beroemde platenbonzen: ‘Hij zingt op jonge leeftijd


alsof hij alles van de liefde weet. Meisjes denken dat hij hun vriendje is.Hij verkoopt hun een droom en zij zouden alles doen om die te geloven.’ Corporate story creëren Een sterk verhaal bij een merk of organisatie wordt ook wel een corporate story genoemd. Maar hoe creëer je deze? Een verhaal begint met kernwoorden, woorden die beschrijven waar het merk, het product of de organisatie voor staat. Door deze kernwoorden kan één rode lijn getrokken worden; dit is het kernverhaal. Wanneer dit uitgewerkt naar buiten gebracht wordt, heb je geen alledaags product of alledaagse dienst meer – je hebt nu een verhaal dat zich onderscheidt van de rest. Met storytelling geef je een merk, product of organisatie een gezicht. Door emoties op te wekken en in te spelen op persoonlijke situaties voelen mensen zich verbonden. Het verhaal moet alle zintuigen prikkelen. Dit lijkt makkelijk, maar het enige middel dat tot je beschikking staat, zijn woorden.

Foto: yowayowacamera.com

nadert. De verhalen die zij overbrengen bij iedere slaapkamer of inrichting. Of het verhaal achter KFC. Maar niet alleen merken, ook artiesten zoals Justin Bieber worden door storytelling gevormd:

feature / 5

//Hoe is het met DEWI KLOMP NEEMT HET HEFT IN EIGEN HANDEN Toen ze aan IEMES begon, was ze nog zoekende, maar gedurende de opleiding en haar stages werd het allemaal duidelijk. Met haar passie voor tv en haar initiatiefrijke karakter heeft ze er na haar opleiding een behoorlijke vaart achter gezet. Ze is nog niet op de plek waar ze wil zijn, maar Dewi brengt daar vast en zeker hoogstpersoonlijk verandering in! HANNEKE MOLS Waarom IEMES? ‘Om eerlijk te zijn was IEMES mijn tweede keus. Ik ging liever naar de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht, maar daar werd ik uitgeloot. Een vriendin van me ging naar de open dag bij IEMES en ik ging mee. Het was dus geen gerichte keuze en ik wist niet eens of er wel toekomst in zat!’ Hoe was je studententijd? ‘Chill natuurlijk! Vier jaar plezier en voor het eerst op mezelf wonen. Ik kom oorspronkelijk uit Wijchen en had daardoor veel met Nijmegen, dus heb ik ervoor gekozen daar te gaan wonen. Tilburg was leuk, maar ik wilde Nijmegen niet opgeven. Voor mijn eerste stage bij Sanoma Uitgevers ben ik naar Amsterdam verhuisd. Inmiddels woon ik in Hilversum, maar ik wil graag terug naar Amsterdam! Met de studenten van IEMES vormden we een hechte club, omdat het toen nog kleinschalig was.’ Wat doe je nu? ‘Ik werk nu als webredacteur voor OOG

6 / hoe is het met

voor Inhoud, een organisatie in Naarden die gespecialiseerd is in webmarketing. Daardoor schrijf ik veel en kan ik veel ervaring opdoen. Ik ben gewoon gaan zoeken op specifieke websites en heb op alles wat me aansprak gereageerd. Binnen een maand had ik al de baan die ik nu heb. Mijn hart ligt eigenlijk bij het maken van tv, dit is een soort eerste opstapje.’ Wat zou je anders doen als je het opnieuw mocht doen? ‘Als ik nu zou mogen kiezen, had ik waarschijnlijk de communicatierichting binnen IEMES gedaan, maar die was er toen nog niet. Cijfers bevielen me ook wel, al doe ik er nu helemaal niets meer mee. Toen ik IEMES ging doen, wist ik al vrij snel dat ik richting televisie of tijdschriften wilde. Maar de nadruk binnen de opleiding lag toen voornamelijk op muziek en evenementen. De studenten en docenten waren leuk. Alleen met de tentamens ging het weleens mis. Maar ja, dat hoort erbij.’ Heb je dingen gemist bij IEMES? ‘De dingen die ik bij IEMES heb geleerd zijn niet echt toepasbaar in de praktijk. Ik weet van alles over het maken van marketingplannen. Maar hoe vaak gebruik je dat nou? Achteraf had ik meer gehad aan puur redactie- en productielessen. Daarnaast is het zo dat ik al mijn stages zelf heb geregeld. Ik heb gewoon zelf contact opgenomen en mijn connecties benut. Een stage bij RTL hoeft geen ver-van-jebedshow te zijn. Fontys had daar meer in kunnen betekenen. Oja, weet je wat ik ook heb gemist op IEMES? Een goede


diploma-uitreiking, die was om eerlijk te zijn een beetje karig!’ Heeft je studie je gebracht waar je nu bent? ‘Eigenlijk wel, maar ik heb het ook voor een groot deel zelf gedaan. Het eerste jaar bij IEMES dacht ik er nog aan om te stoppen. Maar ja, wat dan? Dus ben ik er toch maar mee doorgegaan. Door mijn stage bij Sanoma Uitgevers begon het balletje te rollen en bleek mijn passie bij tv te liggen. Daarom heb ik voor mijn afstudeerstage een open sollicitatie gestuurd naar E.V.A. Media, het productiebedrijf van Paul de Leeuw, en daar werd ik aangenomen! Na IEMES heb ik me aangemeld voor de V-Academy, een interne opleiding van Veronica. Mieke Smetsers (ook oud-studente van IEMES, red.) bracht me op dat idee. Na een selectieprocedure was ik uiteindelijk één van de tien die mochten blijven. Op de VAcademy leren ze je alles over het maken van tv en het bedenken van formats. Een heftige periode, erg druk en veel nieuwe indrukken. Maar ik vond het fantastisch en heb er veel vrienden, connecties en ervaring aan overgehouden.’

Waar zie je jezelf over een aantal jaren? ‘Over een aantal jaren hoop ik in Amsterdam te wonen en te werken voor televisie. Ik heb niet zozeer een voorkeur voor een bepaald bedrijf of programma, als het maar lekker achter de schermen is. Bij de V-Academy is wel gebleken dat het maken van televisie voor mij leuk is zolang ik zelf niet voor de camera hoef te staan. Ook heb ik geleerd dat media draait om het hebben van connecties, dan kun je overal binnen komen.’


Foto: Niki van der Hoek

‘Een stage bij RTL hoeft geen ver-vanje-bedshow te zijn’

hoe is het met / 7

//STELLING: ‘Ik ben het daarmee eens. Stel je eens voor dat je lekker uit je dak gaat en ineens je moeder of vader voor je neus ziet staan, daar zit ik niet op te wachten! Daar moet wel bij gezegd worden dat het niet bij alle festivals zo is. Pinkpop is bijvoorbeeld geschikt voor ‘alle’ leeftijden.’ Carlijn Rousch (21) student Eventmanagement TIO

“MENSEN VAN HEBBEN NIKS MEE FESTI

“Daar ben ik het totaal niet mee eens. Het is hun eigen keuze en als ze graag naar festivals willen, wie zijn wij dan om ze tegen te houden?” MISCHA Niek Koonen (19) ‘Ik vind dat je moet doen wat je leuk vindt en als dat naar festivals gaan is boven de veertig, dan moet je dat doen. Er zijn ook heel veel verschillende festivals dus is de vraag wat te beperkt. Ik denk dat als je wat ouder wordt, je smaak verandert en daarom je keuze voor bepaalde festivals ook.’ Cindy Pielstroom (40) Creative director Extrema

‘Wij vinden het nog steeds leuk om naar festivals te gaan. Waarom ook niet? Onze generatie heeft de muziekfestivals uitgevonden, denk aan Woodstock en in Nederland Kralingen. Op festivals heerst een sfeer van samenhorigheid en tolerantie. Wij hebben ook nog nooit het idee gehad dat de jeugd moeite had met onze aanwezigheid. Als we al eens een reactie krijgen, dan is dat altijd positief. Dus zo lang we het nog leuk vinden en het fysiek nog kunnen, blijven we naar festivals gaan om te genieten van muziek en al het andere wat er te doen is!’ Appie & Thea Meijer (57)

N BOVEN DE 40 ER TE ZOEKEN OP EEN IVAL” CROLLA “Ben zelf ook een ouwe... Van boven de veertig en bezoek nog steeds festivals.” Bram Cuijpers (42)

‘Je moet leven en laten leven. Als iemand van boven de veertig zich fit genoeg voelt om naar een festival te gaan, wens ik hem veel plezier. Iedereen die andere mensen niet tot last is, mag naar een festival gaan, vind ik.’ Kim Crolla (28)

‘Onzin. Dat moet gewoon kunnen, bij een festival draait het om de muziek. En muziek is van alle leeftijden. Als iemand van boven de veertig zich thuis voelt bij de muziek en het festival, hoort dat gewoon mogelijk te zijn. Maar ik vind wel dat er meer aan comfort gedacht mag worden voor de oudere mensen, bijvoorbeeld met camperstaanplaatsen.’ Michel Willems (41)

stelling / 9

//Xenia ‘Het onmogelijke mogelijk maken, daar haal ik mijn energie uit’ Xenia Kasper is de manager en pragent van Linda de Mol, Bridget Maasland, Yfke Sturm en Dieter Troubleyn. Naast haar bestaan als fulltime manager is ze ook nog succesvol schrijfster van romans. Op dit moment zit ze in haar vakantiehuis in Spanje, waar het managen gewoon doorgaat en ze de laatste dingen afhandelt voor haar recentelijk uitgekomen boek. Scratch had een gesprek met haar. SHARI HUBEEK

10 / de vrouw achter

Ze is geboren in Duitsland en was daar al werkzaam in de entertainmentbranche. Ze werkte eerst bij een platenmaatschappij en later in de filmindustrie. Uiteindelijk vertrok ze naar Nederland omdat haar man hier een aantrekkelijke baan aangeboden kreeg. Ruim negentien jaar geleden kwam ze – zoals ze zelf zegt ‘per toeval’ –in aanraking met Linda de Mol. Xenia geef toe dat het in de branche vooral ons kent ons is en dat je met een groot netwerk al ver komt. Wanneer ik haar confronteer met haar bijnaam ‘Duitse herder’, zegt ze dat ze daar soms zo moe van wordt. Ze staat duidelijk haar mannetje en stelt dat je als manager ‘nee’ moet kunnen zeggen en efficiënt moet kunnen werken. Sommige mensen ervaren dat als onaangenaam. ‘Dan is dat maar zo,’ zegt Xenia. Je moet soms streng zijn en niet iedereen te vriend willen houden. ‘Zonder deze eigenschappen kun je beter een andere functie zoeken.’ Of ze in haar privéleven ook zo van haar af bijt? ‘Tuurlijk ben ik in mijn privéleven geen watje, het zit voor een deel ook in mijn karakter.’ Maar als je bedenkt dat haar derde boek, Countdown, over het loslaten van haar dochter gaat en ze zo’n drie à vier keer per dag met haar dochter belt, besef je dat ze ook een zachtaardige kant heeft. Hoe doet ze het? Ze is 24/7 bereikbaar voor haar cliënten, schrijft boeken in haar vrije tijd en heeft er ook nog een gezin naast. Hoe gaat ze hiermee om? ‘Mijn dochter is niet anders gewend. Natuurlijk vond ze wel eens dat


de telefoon best wat minder mocht rinkelen. Maar ze begrijpt ook dat ik hiermee brood op de plank breng en dat zij daar uiteindelijk van profiteert.’ De vertrouwensband die ze met haar cliënten heeft opgebouwd, is heel belangrijk voor haar. Ze kennen elkaar door en door en vertrouwen elkaar. Op de vraag of er wel eens strijd is tussen managers onderling, zegt ze dat dat in haar geval zeker niet zo is. ‘Als een van mijn cliënten naar een manager gaat, dan heb ik waarschijnlijk iets niet goed gedaan. Ik ken andere managers in het wereldje en kan heel goed met hen overweg. Ik pak geen cliënten af.’ Managers worden vaak neergezet als de mensen die het voor het zeggen hebben. Xenia maakt echter duidelijk dat dit beeld niet klopt. Ze heeft nooit méér invloed dan de sterren zelf. Ze heeft een adviserende rol en als ze haar advies niet willen opvolgen, is dat prima. De sterren moeten ermee leven, Xenia kan het slechts op de best mogelijke manier naar buiten brengen. Glitter, glamour en rode lopers? ‘Nee, niet voor mij! Het is dat ik mijn boek moet promoten, maar als iemand een manier kan bedenken om dit te doen zonder zelf voor de camera te staan, hoor ik het graag!’ Ze gaat alleen naar premières of andere feestjes als het om haar cliënten gaat, maar dan staat ze achter de schermen en niet op de loper zelf. Als deze bezige bij al eens vrije tijd heeft, besteedt ze die het liefst aan ‘hardlopen, golfen of lekker eten met vriendinnen’. Naast haar werk als manager trekt Xenia zich ook een aantal maanden per jaar terug om te schrijven. En dit doet ze zeker niet onverdienstelijk. Haar vierde boek Chimaera is net uit en is goed ontvangen. Deze thriller gaat over de moord op een televisieproducent. Het verhaal speelt zich af in de televisiewereld en is voor iedere tv-liefhebber herkenbaar. Haar vijfde boek moet in mei volgend jaar op de planken liggen en dat vergt nu al de nodige voorbereidingen.


DE VROUW ACHTER LINDA DE MOL, BRIDGET MAASLAND, YFKE STURM, DIETER TROUBLEYN EN VIER BESTSELLERS Er zijn veel managers in Nederland, maar de manier waarop Xenia haar werk doet is vrij uitzonderlijk. Haar cliënten hebben geen P.A. nodig, omdat ze veel taken zelf op zich neemt. Ze regelt de agenda’s en contracten, behandelt fanmail en is voor alle media het eerste aanspreekpunt. Bij grote managementbureaus worden deze verschillende taken vaak door verschillende mensen gedaan, maar Xenia doet het allemaal zelf. Het onmogelijke mogelijk maken, dat is waar Xenia een kick van krijgt. Dat vindt ze het allerleukste aan haar baan. Op de vraag wat zij het minst leuk aan haar werk vindt, volgt een lange stilte. ‘Eigenlijk helemaal niets. Tuurlijk zijn er dingen die minder leuk zijn, zoals privékwesties van Linda of Bridget. De mediaheisa die er ontstaat bij een relatiebreuk of familiedrama bij een van hen is soms heel lastig, maar dat hoort er nu eenmaal bij.’ Xenia is een vrouw die duidelijk haar mannetje staat, maar die tevreden is en balans in haar leven heeft. Over vijf jaar ziet ze zichzelf precies in dezelfde positie, maar dan met vijf jaar meer levenservaring en nog een paar boeken op haar naam. CV Xenia Kasper • Opleiding Marketing (niet afgerond) • Platenmaatschappij EMI en filmmaatschappij • Vervolgens gewerkt bij Duitse filmmaatschappij • Begonnen bij RTL Duitsland in Nederland • X-pr begonnen • Schrijfster sinds 2002

de vrouw achter / 11

REALITY TV...

ECHT OFsuccess NEP? The smell of...

Foto: Mante Schneider

Of het nou Oh oh Cherso, Echte meisjes in de jungle of Ik Ben Saunders is, het zijn allemaal programma’s die vallen onder de noemer ‘reality’. De ene show volgt een ordinair maar zorgvuldig bij elkaar geraapt zootje Hagenezen, de andere probeert een respectvol en ontroerend verhaal te laten zien. Toch hebben we het gevoel in het ootje te worden genomen. Scratch spreekt met Roek Lips, de netcoördinator van Nederland 3. JOOST VAN DE PAS LINN KENNES Het wordt verkocht als ‘echt’, maar producenten en regisseurs kennen de trucjes en hebben de beschikking over allerlei handigheidjes om ons te foppen. Op deze manier overtuigen ze je ervan dat je naar iets zit te kijken wat werkelijk zo

12 / coverstory

is gebeurd. Als mensen naar hun intuïtie zouden luisteren, zouden ze al snel dezelfde conclusie trekken: we worden met z’n allen in het ootje genomen. Of collectief genaaid – het is maar net hoe je het bekijkt. In de tijd van Albert Einstein was er nog geen reality-tv, en toch deed hij al een uitspraak die de echtheid van de moderne televisie in twijfel trekt: ‘Intuïtie is een heilige gave en de rationele geest een trouwe bediende. We hebben een maatschappij gecreëerd die de bediende eert maar de gave vergeten is.’ Onderscheid Onderscheid maken tussen de verschillende realityprogramma’s lijkt makkelijker dan het is. Man Bijt Hond, een programma van de publieke omroep, heeft bijvoorbeeld een docusoap uitgezonden waarin ze de Tokkies volgden, een asociale familie die je eerder bij de commerciële omroep zou plaatsen. Volgens Roek


Lips zit het verschil hem in de invulling. Oefen je als programmamaker invloed uit op het uiteindelijke materiaal of bepaalt het onderwerp de uitkomst? Roek: ‘De invulling per realityshow verschilt wel, maar het is niet per definitie zo dat het genre meer geschikt is voor de commerciële zenders.’ De manier waarop programma’s worden gemaakt, kandidaten worden gecast en onderwerpen worden gekozen maken programma’s onderscheidend. Roek: ‘Binnen de publieke omroep hebben we als uitgangspunt dat we mensen zoveel mogelijk écht in beeld willen brengen.’ Scripting Kort door de bocht zou je kunnen stellen dat de publieke omroep échte reality uitzendt en dat die van de commerciële zenders al snel nep is. Het gebruiken van scripts komt volgens Roek bij de commerciële zenders namelijk veel vaker voor dan bij de publieke omroepen. Roek: ‘Bij de commerciële zenders zie je dat daar toch veel meer met gescripte programma’s wordt gewerkt. Om het nog wat dikker aan te zetten of om het wat leuker of mooier te maken. ’Je kunt je natuurlijk afvragen in hoeverre een show realiteit vertoont wanneer er gebruik wordt gemaakt van scripts en vooropgezette situaties. Het kan best zijn dat de schrijver van deze gebeurtenissen zich baseert op situaties die hij persoonlijk heeft meegemaakt of heeft zien gebeuren. Is het dan niet ook een vorm van realiteit? Weliswaar die van de schrijver, maar maakt het uit naar wiens waarheid je zit te kijken? Van de kandidaten zelf worden we helaas ook niet veel wijzer. Onlangs zat Britt uit Echte meisjes in de jungle bij De wereld draait door nog glashard te verdedigen dat ze toch echt dacht dat Nelson Mandela een bekende Surinamer was! Matthijs van Nieuwkerk kon niet geloven dat iemand zo’n antwoord kon geven, maar Britt hield voet bij stuk.


‘‘DE COMMERCIËLE ZENDERS WERKEN VEEL MEER MET GESCRIPTE PROGRAMMA’S’’

Foto: lizzyvdligt.com

Facebook-televisie Echt nep of net echt, het genre is razend populair en zal dit nog even blijven. Roek: ‘De invloed van sociale media zal een grote ontwikkeling gaan doormaken. ’Mensen voelen zich steeds meer op hun gemak met het publiekelijk uiten van hun emoties en gedachten. Een mogelijk resultaat daarvan is ‘Facebook-televisie’, zoals Roek dit noemt. Roek: ‘Doordat mensen steeds meer gewend zijn om via Facebook, Hyves en Twitter het leven met elkaar te delen, zijn ze ook veel meer bereid om dat op tv op een natuurlijkere en uitgebreide manier te doen. Dat is denk ik een ontwikkeling die we nu gaan zien.’ De kandidaten gaan dus zelf steeds meerde content aanleveren die we op televisie zien. Hierop inspelend heeft de publieke omroep een nieuw format ontwikkeld, waarbij twaalf mensen worden getraind in het omgaan met professionele camera’s. Vervolgens worden de zes beste uitgekozen om een rol te spelen in een nieuwe realityserie.

Toekomst Er is dus genoeg ruimte om als genre te groeien. Door de komst van formats zoals die van de zelf filmende kandidaten lijkt het erop dat er nog nieuwe dimensies aan toegevoegd worden. Dit zou de authenticiteit van programma’s ten goede kunnen komen. Maar ook de gescripte programma’s zullen een ontwikkeling moeten doormaken. Uit die hoek zullen geen grote verrassingen meer komen. Het is nog maar de vraag hoe lang mensen blijven kijken. De kijker kan wel even gefopt worden, maar uiteindelijk wint intuïtie het toch van de schijn.

‘’MENSEN UITEN HUN EMOTIES EN GEDACHTEN STEEDS MAKKELIJKER PUBLIEKELIJK’’

BOEGBEELD //DICK SAX

‘ZE ZIJN NOG NIET VAN MIJ AF!’

SABINE CARON Ooit iemand zwart gemaakt om hogerop te komen? ‘Nee, dat past niet in deze industrie. Een goede reputatie opbouwen is erg belangrijk in dit wereldje. Je komt elkaar namelijk overal tegen. Je moet een beetje handig zijn om aan ervaring te komen!’ Hebt u uw netwerk wel eens voor studenten gebruikt? ‘Soms. Het lijkt wel of ze ruiken dat ik connecties heb, er komen er steeds meer bij mij langs. Niet alleen studenten ook nieuwe acts weten mij te vinden. Die weten dat ik onder andere Rowwen Heze heb ontdekt. Ik vraag altijd of ze haast hebben om te scoren. Zo ja, dan ben ik er meteen klaar mee. Het is de bedoeling dat je de EME-branche langzaam leert aanvoelen. Alsof je een nieuwe vriend leert kennen. In één klap beroemd worden is onmogelijk. Het is keihard werken!’

Foto:

En als ze geen haast hebben? ‘Ik zie aan studenten bij voorbaat of ze potentie hebben. Als dat zo is, laat ik diegene zich oriënteren op een stageplek. Zo liet ik ooit eens iemand kijken naar de website van boekingsbedrijf Jan Vis in Rosmalen. Ze moest van mij álles aanklikken wat klikbaar was. De volgende dag kwam ze op school met een migraine, maar ze wist wel wat ze wilde!’ Welk levensmotto staat op uw wandtegeltje?


‘Geniet van alles wat je doet en beperk jezelf niet tot Nederland. De wereld heeft zoveel te bieden! Wat EME betreft, kunnen we een voorbeeld nemen aan Brussel. Ik stond daar echt te kijken van locaties als AB Club en de Botanique, helemaal te gek! Ga gewoon de kroeg in, want leren is ook niet alles. Blijf wel attent op veranderingen in de industrie!’ Was uw leven in Brussel seks, drugs & rock-’n-Roll? ‘Een beetje wel. Ik heb onder andere samengewerkt met mensen als Phil Collins, Herman Brood, Black Sabbath en Ozzy Osbourne. Dat ging er in de jaren tachtig wel eens hard aan toe! Toch heb ik me er nooit echt door laten meeslepen. Drugs gaat te ver en professionaliteit staat voorop!’

Foto: Niki van der Hoek

Ze zijn de drijvende krachten achter de opleiding: docenten die te boek staan als ‘markant’. In elke editie van Scratch laten we er één aan het woord. Deze keer in ‘Boegbeeld’: ‘de man van de wandelgang’ met het wereldse netwerk, Dick ‘Dicky’ Sax.

boegbeeld / 15

//CAMERADAG Pieter Lepelaars had één doel voor ogen toen hij bij IEMES kwam: evenementen en muziek. Sindsdien heeft hij drie bedrijven opgezet in de evenementenbranche. Eén daarvan is Minority Events dat zich bezighoudt met het zeer succesvolle ‘It all started in the Nineties’. Scratch nam een kijkje achter de schermen tijdens dit evenement in theater De Muzenval in Eersel.

15.26 uur: Danny Coolen, on programmeert de lichten op d grootste gedeelte van het pub starten we hem in en kan het

09.15 uur: De dag begint met een bakje koffie alvorens we aan de gang met de laatste stukjes productie. Donderdag en vrijdag hebben we de zaal al leeggeruimd en de lichtshow opgehangen.

12.25 uu ook rec r: Uiteraard m la aken w e in de in Nede me voor de o M utdoor rweert! editie o uzenval p 17 ju ni

16 / cameradag

nze vaste lichtman, de intro. Als het bliek binnen is, t feest losbarsten.

21.2 0 draa uur: Yes it lek kere we zijn o opwa p rmpl en! De T o aatje s uit venaar de ja ren ’ 90

t lij me was b etje ;) k e g l s ril dorp e berb ok de eeld gab een ander O : r d u e r u e g t n e 7 i 00.1 or ons u we w an goude s u o V bben een d editie he ezoeker. Dit keer d . b e r k e e c i d d t s Ie or et vo LED-foam gadg t o . t e j g t kettin bberbrille a g n e e


.

00.44 uur: Gabberwedstrijd! Wie kan er het beste hakkuuuhh? Degene die wint krijgt twee vrijkaarten voor WiSH Outdoor, waar wij op zaterdag met het It all started in the Nineties DJ Team zijn geboekt.

cameradag / 17

//JEUK! ART T E E R T S E LIG

WOL

? Zijn overal rnpalen het koud Hebben de lantaa slagen? Of ge l ho e hippies op nd be eb fh lie eu ili m uit haar flatje? rkleed ontsnapt is je oma’s vloe n het straatknutsels versiere Vrolijk gebreide rland krijgt de Ne planting van be de en ir la bi meu n. opvallende kleure aparte printen in aanse rage, nieuwste Amerik de ti, fit ra -g ed Knitt onder de toch ndse straatbeeld vult het Nederla . Dit fenonaam wildbreien iets minder toffe ing is om ag td le graffiti. De ui meen is als lega laten bete ijk el zo lang mog rk we ei br uw jo is uren werk ip van de schaar staan. Met één kn d. ruimte verwijder uit de openbare er uitziet? Kijk uwd naar hoe het Meer weten of benie reien.nl. eens op www.wildb (SC)

LIEFDADIGHE

Wil je een aidskind adopteren? Ben je geïnte Zit je erop te wachten je zuurverdiende cente steeds minder. Goede doelen worden vandaa potentiële geldgevers: ledenwervers op straat foniste tijdens het eten.

En als je denkt dat je rustig door kunt leven circus begint dan pas. Een lezeres van carrièr wat er gebeurde nadat zij een aantal doelen h enveloppen met goodies, foto’s van het inmid bedes verschenen op de mat. Een professione dan ooit? Hoe dan ook, het gemiddeld gedone met 0,6 miljard… Moeten wij Nederlanders (SC)

TOP EN?

DO WAT ZOU CARRIE BRADSHAW

met z’n allen de culturele erisme. Terwijl we vroeger Het is helemaal hot: mediato st in de wondere wereld lief ten, duiken we nu het och bez land een van jes and hoogst om met een bus langs alle uwen gaan naar New York van onze favoriete films. Vro n massaal naar Nieuwthe City te rijden. Anderen gaa hotspots uit de serie Sex and s in Nederland kunnen Zelf dle Earth nog echt bestaat. Zeeland om te checken of Mid rafel de moord! ont en k Coc dag rechercheur De een r voo dt wor : van wat er we oek gedaan naar dit fenoStijn Reijnders heeft onderz Communicatiewetenschapper het gewoon leuk en wilen vind ingen. Sommige mensen klar ver e twe ft hee Hij n. mee oeken dezelfde cafés, eten van hun favoriete film. Ze bez len graag onderdeel worden r anderen is het een soort en door dezelfde straten. Voo bij hetzelfde restaurant en lop n daar heel ver in. Ze gaa jes in de film wel? Mensen feit alle n ppe Klo ck. che reality en. Auteur Appie Baantjer n reisafstanden en rijrichting tellen traptreden, controlere Cock volgens fans in een de vingers getikt omdat De of gewoon geobis zelfs meerdere malen op t op reed. Tja, oog voor detail kan rde kee ver de aat sstr eenrichting sedeerd? Get your own life! (MV)

18/ JEUK!

//COLUMN

EID SCHAADT

eresseerd in het steunen van de Hartstichting? en over te maken naar giro whatever? Eerst wel, ag de dag fanatieker in het benaderen van hun t, een overvolle brievenbus en een lastige tele-

n zodra je je geld hebt overgemaakt: het echte remagazine Intermediair hield een maandje bij had gesteund. Een schrikbarend aantal van vier ddels geadopteerde kind en nog meer smeekelere aanpak dan vroeger of een grotere irritatie eerde bedrag is sinds 1995 wél mooi gestegen dan maar gewoon leren om ‘nee’ te zeggen?

PS

E AP 5 ZINLOZ

het poepen? Met 1. Ipoo. Verveel je je tijdens waar en hoeveel deze app kun jij delen wat, je poept! je ook de Ifart. 2. In vervolg op de Ipoo heb en op je scherm Er verschijnt een scheetkuss eluiden mee eetg waar je ongegeneerde sch kunt produceren. kun je digitaal 3. Zit Picker. Met deze app r, er zijn menpukkels uitknijpen. Echt waa sen die dit leuk vinden. lastic dat zo 4. Je kent het wel, bubbeltjesp Heb je nou niet lekker plopt als je erin knijpt. r wil je toch maa t, net een nieuwe tv gekoch bbleWrap. IBu de dan m lekker ploppen, nee r wel met maa , aar zom niet je lik 5. Je iPhone of bord ijsje een deze app: ILickit. Je krijgt zo snel je et mo dat en s met eten voor je neu mogelijk oplikken. (MV)


Dood door schuld Waarom? Waarom nu? Na zoveel jaren van trouw en ware vriendschap doe je dit? Ik betaalde maandelijks mijn premie, maar dat is nu niet meer genoeg. Pff, eerst maak je me lekker met heel goedkoop internet. Dolgelukkig was ik met mijn smartphone, gratis apps als WhatsApp, Ping, Facebook en Twitter. Ik voelde me als een kind in een snoepwinkel. Met zoveel mogelijkheden vergeet je wel eens wat natuurlijk. Sms’en of bellen bijvoorbeeld, maar de rest is allemaal zo nieuw en leuk, dat snap je toch wel? Maar behalve dat we extra mogen gaan betalen voor populaire apps, bezorg je me ook nog eens een groot schuldgevoel. We zorgen blijkbaar niet voor genoeg inkomsten, waardoor je zomaar duizenden banen op de tocht zet. Daar staat hij dan, de ex-medewerker bij de ingang van de supermarkt. Daar staat hij dan, in zijn versleten pak en een stapel kranten in zijn hand. Hij staat daar maar en het is mijn schuld! Maar ik kan er niets aan doen. Ik ben eringeluisd, alleen weet hij dat nooit. Ik kan nooit meer boodschappen doen, ik moet leven van het noodrantsoen in mijn kelder en ik heb niet eens een kelder. Dus dan kwijn ik weg van kwaadheid en schuldgevoel. Dat was de nieuwe generatie, KPN. Zeeuws Meisje

JEUK! / 19

OP ‘ONTDEKKINGSREIS’ MET

//RIK REIJNEN

De kroeg en IEMES, het één heeft geen bestaansrecht zonder het ander. Iedereen is constant bezig met het zoeken naar het feng shui, het ultieme evenwicht tussen boek en bier. Het komt ook ons geregeld ter oren dat het mis gaat en een leerling weer eens een overdosis boek (of bier) heeft gekregen. Scratch zoekt de yin-yangmeesters van weleer op in hun favoriete kroeg en kijkt samen met hen terug op de studententijd. In dit nummer: Rik Reijnen, afgestudeerde CE-IEMES. SABINE CARON

20 / kroeg

Rik Reijnen noemt zichzelf een echte Hollander, of beter gezegd: een echte Tilburger. Op een zonnige dinsdagmiddag ontmoet Scratch hem op het terras van zijn favoriete kroeg van dit moment: Polly Maggoo. Je leest het goed, van dit moment. Onze Rik neemt het woord ‘stappen’ namelijk heel serieus. Van Philip naar Studio, van Le Clochard naar de Polly, hij gaat het hele straatje af. Een uurtje hier, een uurtje daar. ‘Anders wordt het ook maar saai toch?’ Een levensgenieter, maar ook een goed voorbeeld van een student die goed terecht is gekomen. Toen hij negen jaar geleden zijn opleiding mbo Detailhandel had afgerond, was IEMES-CE net een jaar eerder begonnen. ‘Het leek me een goede manier om in het muziekwereldje terecht te kunnen komen.’ Dat hij daarmee iets wilde, was duidelijk, maar wel met de nadruk op áchter de schermen. ‘Naast een blokfluitles op een blauwe maandag heb ik nooit iets bespeeld,’ zegt hij lachend. Daar voegt hij nog aan toe: ‘Het lijkt me ook helemaal niks om, zoals sommige artiesten, elke avond op het podium hetzelfde nummer te moeten spelen. Wat moet “Stil in mij” een kwelling zijn voor Van Dik Hout!’ Onder het mom ‘met alleen boeken lezen kom je er niet’ heeft hij in zijn derde jaar de stoute schoenen aangetrokken en is gaan praten met radiozender 3FM. ‘Toentertijd hadden ze nog geen stagiaires. Ik heb mezelf toen als eerste via een kennis naar binnen gepraat. Met het argument ‘een halfjaar Glazen Huis is precies lang genoeg voor een goede ervaring’ kreeg ik het voor elkaar om aan het Serious Request-project mee te mogen helpen!’


Het organiseren ging hem goed af en het radiovirus begon te groeien. Net als zijn netwerk overigens. Radiostation 100% NL zag de pr-vaardigheden van Rik wel zitten en bood hem een contract aan. ‘Hoe snel zoiets kan gaan, is verbazingwekkend! De ene dag zit je in de klas, de dag erna ga je met een auto van de zaak afspraak na afspraak af!’ Als hem wordt gevraagd wat hij wil drinken, bestelt hij een Sprite. ‘Nee, doordeweeks stappen doe ik niet meer, het werk staat nu op één. Als student kon ik nog wel eens in de les slapen, maar nu kan ik dat niet maken. Hier word ik voor betaald!’ Een loon om over naar huis te schrijven is het niet, maar de ervaring en de gezelligheid zijn wel positief. Hij voegt toe: ‘Ik heb ook niet voor een Hollandse zender gekozen omdat ik die artiesten zo geweldig vind. De opkomende populariteit van het genre daarentegen wel.’ Gelukkig maken de extra’s die hij bij deze baan krijgt alles meer dan goed. Cd’s, concerten en kaartjes voor festivals als Pinkpop en Lowlands. ‘Ik ga naar bijna alle Nederlandse festivals. Gewoon even kijken, het is toch gratis! Verder probeer ik elk jaar ook naar een internationaal festival te gaan. Ik moet toch een beetje weten hoe de ontwikkelingen zijn.’ Voorbij is het bier drinken gelukkig nog niet helemaal. ‘Ik borrel ook wel eens met de artiesten van de evenementen waar ik werk. Bløf bij Festival Zand en Gerard

Naam: Rick Reijnen Leeftijd: 25 jaar Richting: CE-IEMES Stage: 3FM, Het Glazen huis Serious Request Project Huidige job: PR/Marketing/ Evenementen bij Radiostation 100% NL Joling bij de Tilburgse kermis, daar ben ik ook dit jaar weer van de partij!’ Rik werkt hard en spaart al zijn vrije dagen op. Reizen is zijn passie, het nare weer ontvluchten zijn sport. Griekenland, Bahama’s, Miami – het kan niet gek genoeg. ‘Deze zomer wordt het Oekraïne, daar heb ik heel veel zin in!’ Als ik hem vraag of hij een internationale band zou willen managen, biecht hij op wat het hele gesprek al duidelijk was. ‘Een band als de Counting Crows begeleiden is mijn droom, maar dan wel in Nederland. Ik zou mijn Tilburgse vrienden en familie te veel missen op tour. Dat doe ik nu al in Utrecht!’ Want ook al is Brabant zijn thuisbasis, Utreg is nu zijn stadje. Rik Reijnen is op ontdekkingsreis, want kleine jongens worden groot.

//STUDEREN EN ONDERNEMEN

Nino Schöningh Meer ambitie dan een baantje in de horeca of supermarkt? Bus Stop Bakery is hét voorbeeld van succesvol Jong Ondernemen, een project tijdens de studie. Nino Schöningh, tweedejaars CE, rijdt samen met zijn zeven projectleden en Rudolph van Veen Nederland door met deze rijdende cupcake-bakkerij. LINN KENNES

In het kader van het project Jong Ondernemen wisten Nino en zijn zeven projectgenoten dat zij iets met food wilden. Dat Rudolph van Veen gastdocent bij International Lifestyle Studies is, was natuurlijk een mooie bijkomstigheid. ‘Brutaal’ als ze waren zijn ze op Rudolph afgestapt en hebben een afspraak gemaakt in café Slagroom in Tilburg. Wat daaruit kwam, rolde letterlijk: de Bus Stop Bakery. Deze Amerikaanse schoolbus verkoopt cupcakes in negen basissmaken; tien procent van de omzet gaat naar het goede doel. Met een startbudget van drieduizend euro, verzameld door aandelen uit te geven aan familieleden en vrienden, huurden ze een bus en transformeerden die tot een rijdende cupcake. Nino is verantwoordelijk voor de grafische vormgeving, een ander zorgt voor de muziek en weer een ander doet de financiële kant. ‘Iedereen heeft een eigen functie binnen de groep, dat houdt alles overzichtelijk.’ Rudolphs rol is logisch: hij verzorgt de productontwikkeling. ‘Er zijn al negen basissmaken. Maar nu met de lente is er een special edition, de champagne-aardbei-cupcake.’

22 / studeren en ondernemen

Elke week probeert de groep langs een andere stad te gaan. Dit gebeurt meestal per toerbeurt in groepjes van vier plus Rudolph. Ze staan dan langs bushaltes of bij bestaande evenementen. Ze proberen honderd tot tweehonderd cupcakes mee te nemen, maar als het een groot evenement is, zijn het er meer. Mochten ze niet genoeg hebben, dan worden er extra cupcakes gehaald of ze worden door de bakkerij van Robert van Beckhoven gebracht, die de cupcakes maakt. Nino: ‘Eén cupcake kost drie euro. Dat is misschien duur, maar tien procent daarvan gaat naar een goed doel. Met de rest van het geld worden de kosten betaald.’ Nu staan de studenten nog vrijwillig in de bus, maar in een later stadium willen ze er ook aan verdienen. Nino: ‘Eerst maar eens los zien te komen van Jong Ondernemen om zelf groter te worden en dan kijken we hoe we het gaan doen. Misschien meer bussen, maar dat zien we later wel.’


//PROOF Waar gebeurt wat?

Liefde in de stad

Trend event

Ben je een blogger die op zoek is naar een nieuwe manier van verhalen delen? Dan is Stor-I.com misschien wel wat voor jou! Dit is een website waar je persoonlijke verhalen op een innovatieve manier met de wereld kunt delen. Alle verhalen met dezelfde zoekwoorden, staan bij elkaar. De verhalen zijn te vinden op tijd en plaats. Dit wordt dan visueel weergegeven aan de hand van een tijdsmap. Je kunt door de tijd scrollen en op de wereldkaart zien wie wat waar heeft gepost. Stor-I bestaat nog niet zo lang, maar het aantal bezoekers groeit gestaag. Oprichter Michel Jongbloed verwelkomt graag meer actieve schrijvers van over de hele wereld om hun persoonlijke verhaal te delen en andere mensen te ontroeren, inspireren of motiveren. Check it out: www.stor-i.com. (MV)

Onder het motto ‘Nee heb je, liefde kun je krijgen’ verspreidt het kunstproject Liefde in de Stad van Paradiso al sinds 2003 liefde door Amsterdam. Kunstenaars, wetenschappers, muzikanten en schrijvers worden aangespoord om hun creativiteit in dienst te stellen van de liefde. Vragen over liefde kun je overdenken aan de hand van de vele kunstwerken. Bijvoorbeeld Cecilia Valentine maakt van kauwgomplekken in een lelijk steegje een neergedaalde sterrenhemel. Leonard van Munster pakt het groter aan: hij maakt een negen meter hoge ‘liefdesverklaring in licht’. Het wordt geplaatst op het GAK-gebouw langs de A10. Met dit initiatief wordt er onderzoek gedaan naar de omgangsvormen in de stedelijke cultuur en de manier waarop deze te beïnvloeden zijn. In mei en juni zijn er weer vier kunstwerken te zien die je laten nadenken over de liefde. Op zoek naar een beetje liefde? www.liefdeindestad. nl. (MV)

Bij het bedenken van nieuwe concepten en strategieën voor je bedrijf of opdrachtgever is het vaak handig om in te spelen op consumententrends. Maar hoe maak je de vertaalslag van gesignaleerde trends naar concrete plannen? Second Sight, hét platform voor trendwatching,komt met een nieuw event waar hier uitgebreid over gepraat wordt. Sprekers zijn Thimon de Jong en Kees Elands van TrendsActive, Hilde Roothart van Trendslator en FaridTabarki van Studio Zeitgeist. Het event vindt plaats op 15 juni 2011 van 13.00 tot 18.00 uur in het Dialogues House in Amsterdam. De kosten zijn € 295. Meer info vind je op: www. secondsight.nl. (MV)


scratchproof / 23

//24 (MV) (SC)

‘De tijdscapsule: Hoe ziet social media er over 5 jaar uit?’ http://www.frankwatching.com/archive/2011/05/16/de-tijdcapsule-social-media-en-andere-uitvindingen-over-5-jaar/

Free Fashion Challenge Fashionfreaks doen mee aan de uitdaging om een jaar lang geen nieuwe kleding te kopen. Ruilen, recyclen, knutselen, maar vooral afzien en afkicken van een dure verslaving.

www.freefashionchallenge.com

Gadgets verhogen je aantrekkingskracht www.dutchcowgirls.nl/gadgets/4735

Gevaarlijk fruitmesje

Australische kunstenares Liz Jones jut plastic op het strand van Melbourne en maakt er kleurrijke geordende collages van. www.blog.craftzine.com/archive/2011/05/rubbish_ rainbows_an_environmen.html

lente 2011

Recommend Documents