28-10-2010
Welkom bij workshop 3
Leefregels en voorlichting bij chronische nierschade
leefregels en voorlichting bij chronische nierschade
Kathy Schoenmakers Nurse practitioner nefrologie en vasculaire poli Hagaziekenhuis loc. Leyweg Den Haag
Kathy Schoenmakers, nursepractitioner Hagaziekenhuis Anneke Boon, diabetesverpleegkundige SHG Annick Linders, huisarts SHG
27 oktober 2010 2
Indeling in chronisch nierfalen (K-DOQI richtlijn) GFR (ml/min/1.73m²) 1. normale nierfunctie 2. milde nierfunctiestoornis 3. matige nierfunctiestoornis 4. ernstige nierfunctiestoornis 5. (pre)terminaal nierfalen
≥ 90 ml 60-89 ml 30-59 ml 15-29 ml <15 ml
Behandeling CNI medicatie -hypertensie -dislipidemie -sec. hyperparathyreoidie -hyperfosfatemie -metabole acidose -anemie
04-10-10
Behandeling hypertensie bij CNI (buiten leefstijlaanpassingen)
Therapietrouw 50 %
1.Natriumbeperking 2.Ace-remmer of A2 antagonist 3.Diureticum 4.calciumantagonist 5.Betablokker 6.Alfablokker
-bijwerkingen -nut van medicatie niet inzien -vergeten
04-10-10
-hoeveelheid medicatie
04-10-10
1
28-10-2010
Ace remmers “prillen”(coversyl,renitec) -prikkelhoest (10 % van de patiënten)
-angioneurotisch oedeem (zeer zelden) -lichte stijging van het kreatinine -hoog kalium -spierpijn Na 1 maand co nierfunctie en kalium en leverfuncties 04-10-10
Calciumantagonisten “dipines”(lerdip,norvasc,cyress,adalat) -Enkeloedeem -Duizeligheid/Hoofdpijn/flushes -Maag-darmklachten/Refluxoesophagitis -Nierfunctievermindering -Cave hartfalen -Hypokaliemie Controles:onmiddellijk stoppen bij A.P. klachten. kreat/kaliumcontrole 04-10-10
A II antagonisten “sartan”(aprovel,micardis,diovan)
Renineremmers aliskiren/rasilez
-Prikkelhoest Idem als ace remming, bijwerkingen minder
04-10-10
-Strijging kreatinine -Hoog kalium -Duizeligheid,maagdarmklachten -Angio-oedeem,blozen -Erectiele disfunctie -Spierpijn,vermoeidheid Controles: kalium/kreat 04-10-10
2
28-10-2010
Diuretica: < 30 ml: lisdiuretica(lasix) >30 ml: thiazidediuretica(HCT) -krampen(mogelijk ook vochttekort) -jichtaanval(urinezuur ↑) -Hypokaliemie -hypercalciemie -Erectiele disfunctie 04-10-10
Alfablokkers v.n. cardura(doxazosine)
Betablokkers “lollen”selokeen, nebilet -Vermoeidheid -Erectiele disfunctie -Trage pols(probleem bij sporten) -Duizeligheid/hoofdpijn Contra- indicatie:astma/copd cave ritmestoornissen/hartfalen 04-10-10
-Vaak plassen -verstopte neus -erectiele disfunctie -hypotensie bij viagra Orthostase,vermoeidhied Maag-darmklachten 04-10-10
Dyslipidemie: “statines” -Bij spierpijn altijd stoppen! -diarree Contra-indicatie:NTX! Controles:leverfuncties (incl. uitgangswaarde)
04-10-10
-prostaathypertrofie ↓
Calcium/fosfaatregulatie zelden in huisartsenpraktijk Fosfaat en eiwitbeperking Fosfaatbinders Actief vitamine D • Maagdarmklachten • opstipatie(cave ileus) • winderigheid 04-10-10
3
28-10-2010
04-10-10
04-10-10
Nierfunctie en medicatie Pas op voor complicaties
Renale Anaemie zelden in huisartsenpraktijk -Let op ijzergebrek.
04-10-10
•NSAID’s:cave bij ondervulling •Diuretica: kaliumsparend of niet? •Ace remmers: art.renalisstenose •Antibiotica •Metformine acidose/SU accumulatie •Bijwerkingen:duizeligheid/valaccidenten •Ouderen volumetekort/diuretica 04-10-10
TIP Screening en behandeladvies altijd mogelijk op nefrologie poli Haga ziekenhuis (via transferium/renalcare)
[email protected]
Diabetes en nierschade
Anneke Boon, Diabetes- praktijkverpleegkundige GC Vaillantplein/ HC Waterland SHG
04-10-10
4
28-10-2010
Diabetes Mellitus en Nierinsufficientie
Leefregels bij CNI
DM is een van de grootste oorzaken van chronische nierinsufficientie. Diabetische Nefropathie is een belangrijke oorzaak van voortijdig overlijden van mensen met DM. Deze sterfte is meestal het gevolg van cardiovasulaire afwijkingen en uremie veroorzaakt door de CNI. Daarom is vroegtijdige opsporing zo belangrijk. - Jaarlijkse controle van de kreatinine klaring MDRD. De waarde maar ook een eventuele daling is hierbij van belang. - Jaarlijkse controle van de albumine/kreatinine ratio in de urine. - Zie hiervoor het schema van de Haagse Nieren.
Gewicht:kleine doelen/diëtiste Roken: medicatie,acupunctuur Minder verzadigd vet Alcohol maximaal 2 EH per dag Medicatie op tijd en juist innemen Goede DM en bloeddruk instelling Lichaamsbeweging!!
Zout beperken - Zoutbeperking verhoogd de gevoeligheid voor bloeddruk verlagende medicatie. - Overgewicht en DM type 2 geven een zoutgevoelige tensie - Verschil tussen Natrium en Kalium - Streven naar 6-12gram per dag - Let op zout in voedingsmiddelen - Kant en klaar maaltijden - Koekjes/ ontbijtgranen - Gepaneerd vlees - Worst en kaas - Olijven, ingemaakte groente
DM medicatie die wel geschikt is bij CNI Repaglinide (novonorm) en Gliclazide worden niet door de nieren geklaard maar door de lever. Deze kunnen gebruikt worden bij een slechte nierfunctie. Repaglinide wordt bij de maaltijden gegeven. Hiervoor geldt een eigen bijdrage.
Aanpassen medicatie bij daling klaring DM medicatie Kreatinine klaring
30-60
20-30
Metformine
Max 3dd 500mg
2dd 500 stop Tenzij Cardiale of hepatische co morb. Dan stop
Glimeperide
Geen aanpassing
Overweeg ander middel.
Tolbutamide
Geen aanpassing
Overweeg ander middel
<20
Andere medicatie aanpassen naast de DM medicatie is er nog andere medicatie die moet worden aangepast. - Pijnstillers. NSAID’s maar ook Cox-2 zoals Arcoxia (eindigen op coxib) Vraag na wat mensen zelf kopen bij de drogist. - Digoxine - Parkinson medicatie
Ook insuline kan bij een slechte nierfunctie worden gebruikt. - Denk ook aan de drinkvoeding
5
28-10-2010
Nierfunctie en leeftijd MDRD daalt met de leeftijd.
Dank voor jullie aandacht.
Voorbeeld van MDRD man vrouw 70-79jr 51 48 80 jr 41 38 Dit zijn normale waardes tenzij er een snelle daling is.
We gaan nu verder met de casus.
Wel de medicatie hierop aanpassen
Onze partners
04-10-10
33
6
