Kwaliteit door verbinding
PL ATFORM WOW 1
K WALI TEI T DOOR VERBINDING plat form WOW
3
Jan Hendrik Dronkers Directeur-Generaal, Rijkswaterstaat voorzitter van Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders 4
Theo van de Gazelle plaatsvervangend Directeur-Generaal, Rijkswaterstaat voorzitter van Water Ontmoet Water
SAMEN BETER “MET WOW HEBBEN RIJK, PROVINCIES EN GEMEENTEN IN 2007 DE HANDEN INEENGESLAGEN. ER IS SINDSDIEN AL HEEL VEEL BEREIKT” Theo van de Gazelle “HET HEEFT OOK AL ECHT GELEID TOT CONCRETE RESULTATEN, ZOALS SAMENWERKING OP HET GEBIED VAN GLADHEIDBESTRIJDING, ASSETMANAGEMENT, INFORMATIEVOORZIENING NAAR GEBRUIKERS TOE EN HET AFSTEMMEN VAN INKOOPPROCESSEN” Jan Hendrik Dronkers “HET ALLERBELANGRIJKSTE IS DAT ER GEÏNVESTEERD IS IN DE RELATIES EN DAT WE HOE LANGER HOE MEER ELKAAR OPZOEKEN OM PROJECTEN EN LEERTRAJECTEN SAMEN TE ONTWIKKELEN EN SAMEN TE DOEN” Theo van de Gazelle “HET IS NOG MAAR HET BEGIN. MAAR IK VIND DAT ER MET VEEL ENTHOUSIASME EN VEEL POSITIEVE INZET SAMEN IS GEWERKT. IK BEN ER HEEL TEVREDEN OVER EN TROTS OP” Jan Hendrik Dronkers
5
Layar Instructie Deze uitgave is verrijkt met Layar. Dit is aangeduid met een icoon op de pagina. De verrijkingen zijn te bekijken met de Layar applicatie. Het werkt zo: Stap 1: Download de gratis Layar-app voor Android of iPhone, of update naar de laatste versie als je Layar al hebt. Stap 2: Vind pagina’s met het Layar logo. Stap 3: Open Layar, houd de telefoon boven de pagina en druk op ‘Scan’ om de actie te starten. Stap 4: Houd de telefoon boven de pagina, ‘luister’, ‘bekijk’ en ‘zie’ meer!
6
INHOUD WAAROM Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders
WAT 9
Landelijke bijeenkomsten
38
Gladheidbestrijding
Interview Luc Kohsiek, Dijkgraaf, Hoogheemraad-
Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders
Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders
schap Hollands Noorderkwartier
Interview Thomas Arts, directeur Dienst Beheer
Interview Jan Muizeleaar, teamleider
Infrastructuur, provincie Zuid-Holland
wegbeheer en verkeer, provincie Overijssel
Water Ontmoet Water
10 Regiobijeenkomsten
Noodzaak tot gezamenlijke oplossing
56
12
Interview Ferry Geerlings, manager wegen en
40
Incident management
Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders
Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders
Interview Roel Brandt, regioadviseur WOW
Interview Petra Delsing, directeur
kanalen, provincie Drenthe
61
Dienst Stadsbeheer, gemeente Den Haag Themabijeenkomsten platform WOW
HOE
43
Interview Henk Peelen, lid directieraad,
Goede voorbeelden
waterschap Hollandse Delta
Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders
62
Interview Rolf Simons, verkeerscoördinator, Start platform
21
Landelijke bijeenkomsten Water Ontmoet Water 45
Interview Jolanda Vis, hoofd afdeling Gebruikers
Interview Kees Vonk, directeur, waterschap
Verkeer en Vervoer Rijkswaterstaat
Rivierenland
Samenwerkingsprijs WOW
65
Water Ontmoet Water
Interview met Henrik Hooimeijer, senior adviseur Personele uitwisseling WOW
assetmanagement, Rijkswaterstaat
46
Interview Ronald Wielinga, WOW-makelaar De organisatie Wegbeheerders Ontmoeten
gemeente Eindhoven
Interview Aafke van Nierop, projectleider Koopmanspolder, provincie Noord-Holland
27
Wegbeheer
Young Professionals Network: WOW
Interview Ariea Vermeulen, programmamanager
Interview Angèle Baas, beleidsadviseur
Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders
Verkeersmanagement, provincie Noord-Holland
51 RESUMÉ Colofon
De organisatie Water Ontmoet Water
28
Assetmanagement: vakbroederoverleg WOW
Interview Astrid Meier, zelfstandig adviseur
Interview Chris de Vries, directeur Beheer en
en coach bij Hydriade
Uitvoering, provincie Noord-Holland
52
Interview Kim Hofhuis, programmamanager Training Assetmanagement WOW
Water Ontmoet Water
55
Interview Klaas Snoeij, Assetmanager, Gezamenlijke aanpak
33
gemeente Rotterdam
7
8
WAAROM 9
Luc Kohsiek Dijkgraaf, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier voormalig plv. Directeur-Generaal, Rijkswaterstaat één van de initiatiefnemers van platform WOW
10
Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders De groeiende mobiliteit in Nederland stelt steeds hogere eisen aan het wegennet. Het aantal weggebruikers groeit al jaren. Daarbij worden automobilisten steeds veeleisender. In Nederland zorgen 426 wegbeheerders voor het optimaal functioneren van het wegennet. Deze zijn georganiseerd op lokaal, regionaal en landelijk niveau. Elke wegbeheerder is in zijn eigen beheergebied verantwoordelijk voor de optimale doorstroming met een minimale verkeerhinder. En dat doen ze goed. Initiatief Het kan echter nog beter, dachten vier wegbeheerders in 2007. Als wegbeheerders meer zouden samenwerken, zou de dienstverlening aan de weggebruiker verder verbeterd kunnen worden en zouden de beschikbare middelen efficiënter kunnen worden ingezet. Bovendien lag er, verspreid over Nederland, een schat aan kennis en ervaring. Ongebruikt, want ongedeeld. Daarom namen in 2007 vier gelijkgestemde wegbeheerders (Rijkswaterstaat, provincie Zuid-Holland, waterschap Rivierenland en gemeente Arnhem) het initiatief voor de oprichting van Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders om samenwerken te stimuleren.
Luc Kohsiek: “In 2007 hebben we een aantal analyses gedaan omdat we ons ten doel hadden gesteld om veel publieksgerichter te gaan werken. Eén van de hoofdconclusies uit die analyses was dat een willekeurige reiziger altijd van A naar B rijdt. En dat hij dat vaak doet over wegen van meerdere beheerders: Rijkswaterstaat, provincie, gemeente en waterschap. Toen heb ik gezegd, als dat zo is, dan mag een weggebruiker daar eigenlijk niets
van merken. Eén van de belangrijkste constateringen was echter dat die burger keer op keer verrast werd met verschillende wegbeheerders die zich verschillend gedroegen. De borden waren in Nederland dan wel overal hetzelfde, maar het pekelen hield op bij de gemeentegrens. Ik heb toen gezegd, het is toch gek dat wij in Nederland niet eens een overleg hebben van wegbeheerders. Gemeenten hadden wel eigen overleggen maar verder bleek
“DE BORDEN WAREN IN NEDERLAND WEL OVERAL HETZELFDE, MAAR HET PEKELEN HIELD OP BIJ DE GEMEENTEGRENS”
er helemaal geen uitwisseling te zijn tussen Rijkswaterstaat, provincies, gemeentes en waterschappen. Moeten we dan niet eens het initiatief nemen om die beheerders minimaal bij elkaar te brengen? Dat hebben we toen gedaan met het idee: laten we eerst eens kennisnemen van elkaars kunde en laten we kennis delen en dan zien we wel of er samenwerkingsverbanden gaan ontstaan. Daarvoor moesten we ook vertrouwd raken, Rijkswaterstaat
werd daarbij in eerste instantie wel een beetje argwanend bekeken: ‘voor je het weet nemen ze alles over’. Ik heb toen gezegd dat het daar niet om ging, maar dat het erom gaat om vanuit de burger te redeneren: wat kunnen we met elkaar doen om dingen beter voor elkaar te krijgen. Niet vanuit: waar zijn we verantwoordelijk voor, maar vanuit het maatschappelijk belang: ’waar kunnen we het publiek mee dienen.”
11
Water Ontmoet Water Het water in Nederland is verdeeld in ‘een lappendeken’ van beheergebieden. Rijk, provincies, gemeenten, havenbedrijven en waterschappen verzorgen er het beheer van water en vaarwegen op het gebied van veiligheid, kwaliteit en kwantiteit. Burgers, de gebruikers van water, watersystemen, netwerken en vaarwegen, verwachten van de beheerders structureel contact en onderlinge afstemming. Bovendien is vanuit de politiek ‘water’ aangemerkt als één van de tien topsectoren voor het aanjagen van innovatie. En met het Bestuursakkoord Water wordt geïnvesteerd in de waterketen om het watersysteem beter te beheren. Effectiever, efficiënter en meer kwaliteit In navolging van Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders werd in 2010 Water Ontmoet Water opgericht om ook op het gebied van vaarwegen en waterbeheer meer en betere samenwerking te stimuleren. Met als doel: effectiever, efficiënter en met meer kwaliteit werken. Dat vraagt een actieve houding van partners in het vaarweg- en waterbeheer in het regelen van onderlinge afstemming. Met oog voor de burger, als gebruiker en als belastingbetaler.
“DE SAMENWERKING ERVAAR IK ALS ZEER CONSTRUCTIEF. ER IS EEN OPEN SFEER. PERSONEN/ORGANISATIES BINNEN WOW ZIJN OPRECHT GEÏNTERESSEERD IN WAT EN HOE DE ANDER HET DOET EN IEDER PROBEERT DAAR ZIJN VOORDEEL UIT TE HALEN. MOOI OM TE ZIEN HOE OP EEN AANTAL TERREINEN TOT GEMEENSCHAPPELIJKE AANPAK, RESPECTIEVELIJK PRODUCTEN WORDT GEKOMEN” Willie Tiggeloven Accountmanager Rivieren, DLG Oost-Nederland initiatiefnemer Water Ontmoet Water
“VAN ELKAAR LEREN HELPT ALTIJD VERDER!” Arjan Driesprong directeur Netwerkontwikkeling, Dienst Zuid-Holland Rijkswaterstaat initiatiefnemer Water Ontmoet Water
12
VERDELING VERDELING BEHEER BEHEER bron bron CBS augustus CBS augustus 2012 2012 ININ KILOMETERS KILOMETERS
AANTAL AANTAL BEHEERDERS BEHEERDERS
WEGEN WEGEN TOTAAL TOTAAL 139.295 139.295 km km
WEGBEHEERDERS WEGBEHEERDERS TOTAAL TOTAAL 426426
VAARWEGEN VAARWEGEN TOTAAL TOTAAL 5.820 5.820 km km
2.535 RIJKRIJK 2.535 km km
RIJKRIJK 5.120 5.120 km km
1 RIJKSWATERSTAAT 1 RIJKSWATERSTAAT
PROVINCIES PROVINCIES 7.802 7.802 km km
12 PROVINCIES 12 PROVINCIES
WATERSCHAPPEN WATERSCHAPPEN 7.145 7.145 km km
5 WEGBEHERENDE 5 WEGBEHERENDE WATERSCHAPPEN WATERSCHAPPEN
GEMEENTEN GEMEENTEN 119.228 119.228 km km
408 408 GEMEENTEN GEMEENTEN
HAVENS HAVENS 135 135 km km
WATERBEHEERDERS WATERBEHEERDERS TOTAAL TOTAAL 443443
5 GROTE 5 GROTE HAVENS HAVENS
GEMEENTEN GEMEENTEN 524 524 km km
1 RIJKSWATERSTAAT 1 RIJKSWATERSTAAT
WATERSCHAPPEN WATERSCHAPPEN 954 954 km km
12 PROVINCIES 12 PROVINCIES 24 WATERSCHAPPEN 24 WATERSCHAPPEN
408 408 GEMEENTEN GEMEENTEN
PROVINCIES PROVINCIES 1.672 1.672 km km
13
Noodzaak tot gezamenlijke oplossing Beheerders van provincies, gemeenten, waterschappen, havenbedrijven en Rijkswaterstaat hebben elkaar (regio-overstijgend) leren kennen en onderkennen inmiddels de noodzaak tot gezamenlijke oplossingen te komen. De samenwerking tussen beheerders van weg, water en vaarwegen groeit. Ingegeven vanuit de eigen behoefte aan samenwerking of door politieke en bestuurlijke invloed. Meer samenwerking Kennis, inzichten en ervaringen worden door WOW-ers onderling met elkaar gedeeld. Zo wordt steeds meer samenwerking mogelijk. Er is daarbij meer oog voor gezamenlijke vraagstukken en meer aandacht voor de gebruiker. Ook zijn er al veel interessante en inspirerende voorbeelden van samenwerkingen die landelijke bekendheid verdienen.
“SAMENWERKEN DRAAIT OM MENSEN, WANT HET ZIJN DE MENSEN DIE DE ORGANISATIES VORMEN”
Ferry Geerlings: “Door het bestaan van platform WOW wordt er momenteel veel kennis gedeeld en samengewerkt. Maar er moet zeker nog een aantal slagen gemaakt worden. We zijn nog niet zo ver dat samenwerken gebeurt uit gewoonte, omdat je als uitvoerende organisatie dingen slimmer en economischer wilt aanpakken. Voor de kwaliteit en professionaliteit, die we steeds meer willen hebben, diende Rijkswaterstaat als voorbeeld voor andere partijen, op alle verschillende schaalniveaus. Dat beeld zie je nu een beetje wijzigen. Daarom zijn de regionale bijeenkomsten waarin iedereen gelijkwaardig is, zo belangrijk. Je praat daar met directeuren onder elkaar en dat geeft een ander beeld. Samenwerken draait immers om mensen, want het zijn de mensen die de organisaties 14
vormen. We zijn nu bij Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders twee jaar de regio’s ingegaan. En we zien dat een aantal thema’s is opgepakt. Nu zouden zij hun verantwoordelijk verder moeten oppakken. Op een aantal plekken gebeurt dat al, maar nog niet overal. Willen we nog beter gaan samenwerken dan moeten ook de bestuurders de maatschappelijke winst gaan zien, er achter gaan staan en elkaar de ruimte gaan geven om het met elkaar aan te durven. Onze grootste uitdaging is nu dan ook dat de middelgrote en kleine gemeenten gaan aanhaken. Dat moet eigenlijk onze volgende doelgroep worden. Want als die aanhaken dan heb je de grootste winst. De grootste winst voor de burger en voor de hele overheid.”
Ferry Geerlings manager wegen en kanalen, provincie Drenthe bestuurslid Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders lid initiatiefgroep Water Ontmoet Water 15
16
17
VERBE TER VER SNELL BE SPAREN 18
REN LLEN EN 19
20
HOE 21
22
Start platform Bij de start van het initiatief van WOW in 2007, is gezocht naar de meest optimale vorm om het einddoel, meer samenwerking tussen wegbeheerders, te realiseren. Gezien het grote aantal verschillende betrokkenen, Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen, koos de initiatiefgroep voor een platform. Dat platform richtte zich in eerste instantie primair op het faciliteren van ontmoetingen. Het vereiste draagvlak voor het initiatief werd gevonden op de eerste landelijke WOW-dag, in oktober 2007. Het besef van de noodzaak tot meer samenwerken drong door in alle geledingen. Van beleids- tot en met operationeel niveau. De tijd was rijp om als wegbeheerders onderling expliciet aandacht te besteden aan de noodzakelijke samenwerking in wegbeheer. De eerste stap was gezet. 2008: verder uitbouwen In 2008 werd het WOW-team verder uitgebouwd. De thema’s werden bepaald voor de komende bijeenkomsten met als belangrijkste doelen: kennismaken en kennis delen. Naast het organiseren van bijeenkomsten werd de communicatie opgepakt met een website en nieuwsbrieven over actuele ontwikkelingen. 2009: ambities en doelstellingen In 2009 is het WOW-programmabureau ingericht en werden de ambities en doelstellingen benoemd: - Elkaar ontmoeten en elkaar, regio overstijgend, leren kennen en een contactennetwerk opbouwen. - Het overbrengen van de noodzaak tot gezamenlijke oplossingen. - Kennis en ervaringen met samenwerking uitwisselen. - Het nemen van initiatieven tot gemeenschappelijke projecten of activiteiten om de samenwerking naar een hoger plan te tillen. - Het bevorderen van besluitvorming bij beheerders, beleidsmakers en bestuurders op alle niveaus.
2010: verder vooruit 2010 was het jaar waarin de allereerste samenwerkingsprijs werd uitgereikt en gestart werd met de blik niet alleen op ambtenaren te richten maar ook op bestuurders. Ook werd voorzichtig gestart met het organiseren van regionale dagen. 2011: verankering 2011 is het jaar is geworden van de verankering van het platform via de regio’s en het bestuur: kennis delen, samenwerken, afspraken maken en agenderen van gezamenlijke uitdagingen. Daarbij is de focus verlegd: stond WOW eerder vooral in het teken van kennis delen, sinds 2011 gaat het meer naar samen doen. Ook organiseert WOW vanaf dat moment structureel per regio bijeenkomsten rond thema’s die in de betreffende regio relevant en actueel zijn.
“WOW MAAKT HET MOGELIJK IN KORTE TIJD TE ACHTERHALEN WELKE ONTWIKKELINGEN IN ANDERE ORGANISATIES GAANDE ZIJN EN WAT DAARVAN TE LEREN OF SAMEN TE DOEN IS MET ANDERE WEGBEHEERDERS, ZONDER DAARBIJ EEN ZWARE, FORMELE STRUCTUUR OP TE TUIGEN” Paul Kouijzer sectormanager Milieu en Mobiliteit, gemeente Utrecht bestuurslid Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders
23
Jolanda Vis hoofd afdeling Gebruikers Verkeer en Vervoer Dienst Verkeer en Scheepsvaart, Rijkswaterstaat
24
“ALS WE MEER DEZELFDE TAAL LEREN SPREKEN KUNNEN WE MAKKELIJKER SAMENWERKEN. DAT BIEDT VOORDELEN VOOR DE WEGGEBRUIKER” Jolanda Vis: ”Ik stond aan de wieg van WOW in 2007. Het idee kwam uit de koker van de toenmalige plaatsvervangend Directeur-Generaal van Rijkswaterstaat, Luc Kohsiek. Hij wilde beheerders bij elkaar brengen om kennis uit te wisselen en de onderlinge samenwerking te bevorderen. Uiteindelijk doel was dat de weggebruiker ongehinderd van A naar B kon rijden over onmerkbare beheergrenzen. Tevreden weggebruikers en efficiency waren de uitgangspunten. Ik vond dat een interessante opdracht en belde Luc om te horen wat zijn plannen waren. Hij zat vol ideeën; hij wilde niet
alleen een landelijke dag organiseren, maar echt een platform neerzetten waar wegbeheerders elkaar blijvend konden vinden. De opdracht had hij gemandateerd aan Joost de Ruig, die nu nog in de initiatiefgroep van Water Ontmoet Water zit. Samen met hem en een andere collega hebben we de opdracht scherp gemaakt. Duidelijk werd dat we van begin af aan ook de andere wegbeheerders aan tafel wilden om zo’n platform van de grond te kunnen krijgen. Het was ondenkbaar dat we de eerste landelijke WOW-dag alleen vanuit RWS zouden organiseren. Daarom waren er die dag vier gast-
heren: de gemeente Arnhem, provincie Zuid-Holland, waterschap Rivierenland en Rijkswaterstaat. Grappig detail was dat ze elkaar vlak voor de bijeenkomst, tijdens een speciaal hiervoor georganiseerd ontbijt, voor het eerst echt ontmoetten. Er kwamen ruim 300 wegbeheerders die eerste dag en het was een groot succes. Er werd veel genetwerkt en de eerste ideeën werden geboren, zoals een netwerk voor jonge professionals. Voor mij was het een hectische periode, omdat ik na twee maanden afdelingshoofd werd en het veel te druk kreeg om WOW daar nog even
naast te doen. Uiteindelijk heeft Henrik Hooimeijer het van mij overgenomen. Het is mooi om te zien wat er na die tijd gebeurd is, hoe concreet de samenwerking is geworden en dat er nu bijvoorbeeld een opleiding assetmanagement is ontwikkeld. Dat zie ik echt als meerwaarde van WOW. Als we als beheerders meer dezelfde taal leren spreken kunnen we makkelijker samenwerken en dat biedt voordelen voor de weggebruiker. En de uitbreiding van wegbeheerders naar water was natuurlijk onontkoombaar. Sinds 2007 zijn er enorme stappen gezet!”
25
“ONDANKS CULTUURVERSCHILLEN KUNNEN ORGANISATIES ELKAAR GOED AANVULLEN EN IN SAMENWERKING EEN GEWELDIGE KRACHT ORGANISEREN” Henrik Hooimeijer: “Toen Jolanda afdelingshoofd werd zochten ze iemand die WOW kon gaan trekken. Binnen Rijkswaterstaat was ik verantwoordelijk voor gladheidbestrijding op dat moment. Ik zag dat er steeds meer samenwerkingsverbanden ontstonden op het gebied van gladheidbestrijding, zowel voor het strooien als op het gebied van het gladheidmeldsysteem. Het was dan ook wel een overwogen keuze om mij te vragen omdat ik al ervaring had op het gebied van netwerken. Ik ben verder gaan rondreizen door onze organisatie en bij andere overheden op zoek gegaan naar voorbeelden van goede samenwerking. Daarnaast hebben we interviews gehouden onder verschillende wegbeheerders van gemeenten, provincies 26
en waterschappen. Je merkt dan wel de cultuurverschillen tussen de verschillende organisaties, maar het is heel leuk om te zien hoe zij elkaar goed kunnen aanvullen en in de samenwerking een geweldige kracht kunnen organiseren. Uiteindelijk heeft de inventarisatie geresulteerd in een digitale kaart van Nederland met daarop aangegeven wie waar op welke manier samenwerkt. We hebben in die tijd ook de communicatie opgezet met een website en nieuwsbrieven. Per thema hebben we bekeken wie wat doet en regionale bijeenkomsten georganiseerd op het gebied van onder andere gladheidbestrijding en PNM (Publieksgericht Netwerk Management). We vergaderden met een groep van tien directeuren van
beheerders ongeveer eens per twee maanden. Ik kan wel zeggen dat het ‘WOW virus’ mij te pakken heeft gekregen. Ik krijg er – ook in mijn huidige functie – veel energie van om mensen bij elkaar te brengen. De organisatie van WOW is de laatste jaren veel professioneler geworden. Het is echt iets van beheerders gezamenlijk. Er wordt nu doorgepakt en misschien is er straks wel één WOW in plaats van een onderscheid tussen weg- en waterbeheerders. De opleiding assetmanagement vind ik een hele goede stap naar betere samenwerking. Beheerders leren dezelfde taal spreken en dat is ook goed voor de benadering van de markt. We moeten schouder aan schouder staan, alleen zo worden we sterker. “
Henrik Hooimeijer senior adviseur assetmanagement Dienst Verkeer en Scheepsvaart, Rijkswaterstaat 27
