KUNSTLETTER[s] IN DIT NUMMER. Workshop Begeleide bezoeken Expeditie KUNSTWERK[t] Wedstrijd Naar waarde geschat

erkenningsnummer : P209149

KUNSTLETTER[s] Tijdschrift | Verschijnt 5x per jaar in jan-mrt–jun–sep-nov | Afgiftekantoor 9000 Gent X | Jaargang 7 | januari 2008

IN DIT NUMMER Workshop

Hoe fotografeer ik mijn werk?

Begeleide bezoeken Expeditie KUNSTWERK[t] Wedstrijd Naar waarde geschat

Katoennatie Leon Sarteel Canvascollectie Evaluatie

KL[s] januari 2008

1

Inhoud

Jaargang 7 / januari 2008

Wedstrijd Talens Palet 2008 Blikvangers Extra Wedstrijd Canvascollectie Verslag naar waarde geschat infonamiddag communiceren met de pers Expeditie kunstwerk(t) Leon Sarteel Blikvangers oproep Bastart vorming opbouw van een tentoonstelling Begeleid bezoek katoennatie vorming hoe fotografeer ik mijn werk vorming Dichter bij kunst in watou kunst na ‘45 het expressionisme oproep quartier excentrique lessenpakketten niewe regeling kort Zoekertjes wedstrijden agenda

03 04 07 08 09 10 14 16 17 18 18 19 20 24 24 25 26 28 29

beeld cover: E-atelier, Leuven, december 2007, foto: Bart Reekmans

Wie is wie

Algemeen beleid: Bea Vansteelandt 09/235.22.77 / [email protected] Projecten, expocircuit, lessenpakketten: Annemie Vingerhoets 09/235.22.73 / [email protected] Uitleendienst, documentatiecentrum: Chantal Steenhaut 09/235.22.71 / [email protected] Vorming: Petja Gekiere 09/235.22.74 / [email protected] Pers, promotie en administratie: Katrien Boogaerts 09/235.22.75 / [email protected] Redactie: Ward Desloovere 09/235.22.72 / [email protected] Raad van Beheer Hilde De Leeuw, Luc Verbeke, Roger De Moerloose, Marcel Quintijn, Alain Delmotte, Peggy Saey, Philippe Vanderschaeghe, Raf Suetens, Marleen D’Joos, Bob Vanden Eynde, Stefaan Gunst, Sophie Martens.

LID WORDEN

We werken met een systeem van lidmaatschap voor groepen (€ 30 per jaar) en individuele kunstenaars (€ 10 per jaar). Meer info: KUNSTWERK[t], tel. 09/235.2270 / [email protected] of op www.kunstwerkt.be Ons rekeningnummer: 001-3538770-92 Als u aansluit blijft u lid tot september 2008!

Adverteren in KUNSTLETTER[s]? Het kan! En tegen aantrekkelijke voorwaarden. Interesse? Neem contact op met KUNSTWERK[t]: 09/235.22.75 of [email protected] Met de steun van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Afdeling Volksontwikkeling en Bibliotheekwerk

KUNSTWERK[t] is de organisatie ter ondersteuning van de beeldende kunsten, erkend op het decreet amateurkunsten (22 december 2000).

2

KL[s] januari 2008

KUNSTLETTER[s] is een uitgave van KUNSTWERK[t] vzw, organisatie voor beeldende kunsten in Vlaanderen.

Redactiesecretariaat KUNSTWERK[t], Bijlokekaai 7c, B-9000 Gent. e-mail: [email protected]

Werkten mee aan dit nummer Claude Blondeel, André De Nys, Willem Elias, Petja Gekiere, Annemie Vingerhoets. Hoofdredactie: Ward Desloovere

Vormgeving [email protected] Oplage 3700 ex. Periodiciteit verschijnt 5 maal per jaar

Verantwoordelijke uitgever Hilde De Leeuw, Bijlokekaai 7c, B-9000 Gent.

Een schilderwedstrijd binnen de Week van de Amateurkunsten

TALENS PALET 2008:

W E D S T R I J D

Al heel wat doeken zijn inmiddels afgehaald en misschien zijn sommige deelnemers al aan hun werk begonnen. Met andere woorden de Talens Palet-wedstrijd is op gang geschoten. In 30 locaties vinden voorrondes van de Talens Palet-wedstrijd plaats. Deelnemen kan nog, maar aarzel niet te lang. De voorrondes raken stilaan volzet. Nog even ter herinnering: Vreemdgaan toegestaan Talens Palet wordt dit jaar gekoppeld aan de Week van de Amateurkunsten. De Week heeft als thema “Vreemdgaan Toegestaan”. Herr Seele is peter van de WAK, en ook peter van het Talens Palet 2008! De wedstrijd in het kort Voor wie: alle niet-professionele schilders in Vlaanderen vanaf 16 jaar. Wat: je maakt één schilderij (formaat 50x50cm) rond het thema “Vreemdgaan toegestaan”. (Het doek krijg je bij inschrijving.) Wanneer: voorrondes: van 25 april tot en met 4 mei 2008 (WAK). Tijdens de voorrondes worden alle werken gejureerd door een professionele jury. Een honderdtal werken wordt geselecteerd voor de finale. De finale zal plaatsvinden in juni 2008. Als deelnemer maak je niet alleen kans een van de eindprijzen in de wacht te slepen. Je werk krijgt al zeker een plaatsje op de voorronde. Een onafhankelijke jury doorkruist het land om op elk van de voorronden minimum 3 laureaten uit te kiezen. Die laureaat ontvangt een waardebon en gaat door naar de finale, waar hij zich mag meten aan de andere laureaten. Uit die selectie van werken worden door onze jury, voorgezeten door Herr Seele, de 1ste, 2de en 3de prijswinnaar gekozen. Prijzen 1e prijs: € 750 + € 500 in materialen 2e prijs: € 400 + € 200 in materialen 3e prijs: € 300 + € 100 in materialen Publieksprijs: € 100 + € 100 in materialen Deelnameprijs: € 8 (inbegrepen is het schildersdoek dat je ontvangt voor het maken van je werk) www.talenspalet.be Is de voorronde van uw keuze volzet? U kunt uiteraard nog inschrijven in een voorronde in een gemeente in de buurt. Voor het laatste nieuws over deze wedstrijd kan je steeds terecht op www.talenspalet.be of op 09/235.22.73 of via [email protected]

KL[s] januari 2008

3

In deze rubriek maakt VRT-journalist Claude Blondeel je warm voor opmerkelijke exposities in binnen- of buitenland. Je kunt zijn bijdragen ook beluisteren in het programma Mezzo op Radio 1.

BLIKVANGERS EXTRA T I P S

BONJOUR RUSLAND FRANSE EN RUSSISCHE MEESTERWERKEN VAN 1870 TOT 1925 Indrukwekkende expo Deze tentoonstelling is een unieke kans om topstukken uit de Franse en Russische schilderkunst van 1870 tot 1925 te bewonderen. Van de meesterwerken van het Franse impressionisme (Manet, Renoir, Cézanne, Matisse) tot de uitvinders van de abstracte schilderkunst met de Russen Malevitsj en Kandinsky. Het zijn allemaal topwerken uit de vier belangrijkste musea van Moskou en Sint-Peterburg: het Pushkin Museum, de Tret’Yakov Galerie, het Ermitage en het Russische Museum. Rusland en Frankrijk: een kruispunt en een dialoog In 1860 kent Rusland een ongelooflijke bloei van de literatuur. Toergenjev publiceert “Vaders en Zonen”, Dostojevski “Aantekeningen uit de Ondergrondse”, en Tolstoj begint aan “Oorlog en Vrede”. Geen enkel ander land kent zo’n hoogstaande literatuur. Ook de muziek mag er zijn met de baanbrekende composities van Borodin, Musorgsky en Rimsky–Korsakov. Frankrijk echter scheert geen muzikale en literaire toppen, maar is in de ban van een nieuwe school schilders, die zichzelf impressionisten noemt, met als koplopers Claude Monet, Egard Degas en Auguste Renoir. Revolutionair waren zij in ieder geval: wanneer in 1861 Manet in Sint-Petersburg zijn naakte “De Verraste Nymf” ten toon stelt, stamelt Dostojevski, die enkele jaren Siberisch strafkamp achter de rug heeft: “Verschrikkelijk, verschrikkelijk, verschrikkelijk”. De Russen mogen dan de eersten zijn in muziek en literatuur, op het gebied van de beeldende kunsten hebben zij een hele achterstand in te halen. In 1897 baarde het conservatieve manifest “Wat is Kunst” van Leo Tolstoj groot opzien: zowel Baudelaire en Verlaine, Burne-Jones en Monet, als Wagner en Liszt worden met het badwater weggegooid. Op sociaal vlak moet Rusland tot 1861 wachten tot de lijfeigenschap wordt afgeschaft en gaat dan nog jaren gebukt onder het juk van de censuur.

KL[s] januari 2008

2

Moskou en Parijs: een wisselwerking Sergey Shukin is de belangrijkste importeur van stoffen. Hij is een man met een exquise smaak en reist regelmatig naar Parijs waar hij Cézanne, Van Gogh en Gauguin leert kennen. Hij koopt hun schilderijen en later volgen Matisse en Picasso. Kunstenpaus Diagilev heeft met zijn “Ballets Russes” Parijs veroverd. Zijn invloed op de kunstscène van de lichtstad is immens en hij slaagt erin op het prestigieuze “Salon d’Automne” Russische schilders te exposeren. Zijn strijdkreet is: “Talenten uit alle richtingen, verenigt U.” Op die manier gaan de Franse schilders hun Russische collega’s beïnvloeden en vice-versa. Een groot feest “Bonjour Rusland” toont dat de wisselwerking zeer sterk is. Als toeschouwer weet je soms

4

1

3

niet wie de Russen en wie de Fransen zijn. Hoe dan ook, de expo is een heerlijke geschiedenis van de moderne schilderkunst. De werken zijn niet onderverdeeld in een categorie Rusland en in een categorie Frankrijk, maar hangen speels, kris kras door elkaar: één groot feest. “Sous la tonnelle au Moulin de la Galette” van August Renoir is een ode aan de levenslust. Drie mannen en twee vrouwen praten, drinken en flirten. Alle fragmenten van het “Discours Amoureux” van Roland Barthes zijn hier gevisualiseerd. Het “Avenue de l’Opéra” van Camille Pissaro toont de lichtstad in de smeltende sneeuw: paardenkoetsen, mensen met paraplu’s en heel diep in de verte een schim van de opera. Paul Cézanne is aanwezig met zijn “incontournable” Montagne SainteVictoire en Paul Gauguin toont ons hoe mooi en voluptueus de vrouwen op Tahiti zijn. Kees van Dongen schildert in “Lucie et son Danseur” een dromerige vrouw met haar partner, een “black” die haar een sinaasappel aanbiedt. En als apotheose “De dans “van Henri Matisse, de ultieme expressie van de levenslust in een rondedans tussen mannen en vrouwen. De Russische schilders zijn bij ons minder gekend dan de Fransen maar zeker even boeiend. Het begint schoorvoetend, nog heel figuratief om weldra uit te barsten in het creatieve genie van Malevitch en Kandinsky. “Het portret van S. Botkina” van Valentin Serov behoort tot het felbegeerde genre van het galaportret: een opgedirkte dame in avondkleed. De blik een beetje meewarig, want de enige gezel die zij heeft is een klein, zwart schoothondje. Il’ya Repin schildert het portret van “vadertje” Tolstoi op een haast stereotiepe manier, alsof wij verwachten dat hij er zó zou uitzien: lange witgrijze baard, lang wit linnen hemd en –vooral- blote voeten. Het “Portret van Sergey Diagilev” van Léon Bakst toont de vastberaden en zelfzekere kunstmanager. Maar achter elke grote man schuilt er een vrouw. In de linkerhoek zit – heel bescheiden- zijn gouvernante. “De Wandeling” van Marc Chagall toont ons de schilder met zijn geliefde, zijn muze. Hij is helemaal in het zwart, hand in hand met zijn liefde die van puur geluk boven hem zweeft. In zijn “Composities” zet Wassily Kandinsky de definitieve stap naar de abstracte kunst. Het eind- en orgelpunt van deze tentoonstelling is “Het Zwarte Vierkant” van Kazimir Malevich. De hedendaagse kunst is geboren. Halleluja!

4

5

1

Russisches Museum, St. Petersburg © VG Bild-Kunst, Bonn, 2007. 2

Paul Gauguin, Moederschap, 1899, 94 x 72 cm, Leihgeber: Staatliche Eremitage St. Petersburg.

3

Bonjour Rusland Royal Academy of Arts Londen Van 26 januari tot 18 april www.royalacademy.org.uk

Marc Chagall, De Wandeling, 1917, 170 x 164 cm. Leengever: Staatliches

Valentin Serov, Portret van Sofia Botkina, 1899, 189 x 139,5 cm © Staatliches Russisches Museum, St. Petersburg.

4

Henri Matisse, De Dans, 1910, 260 x 391 cm, Leihgeber: Staatliche Eremitage St. Petersburg. © Succession H. Matisse / VG Bild-Kunst, Bonn, 2007.

5

Ilja Repin, 17 Oktober 1905, 1907, 84 x 323 cm. Leihgeber: Staatliches Russisches Museum, St. Petersburg.

PICASSO IN DEN HAAG Er doet zich een opmerkelijke ruilbeurt voor met twee grote collecties. Het Gemeentemuseum van Den Haag toont de Picasso-verzameling van het Museum Ludwig in Keulen, dat op haar beurt de Mondriaan-collectie van het Haagse Gemeentemuseum exposeert. Nog eens Picasso? Als er iemand de titel “kunstenaar van de twintigste eeuw” verdient dan is het wel Pablo Picasso (1881-1973). Hij werd tweeënnegentig jaar oud en bleef creatief tot zijn laatste snik. Vorig jaar toonde het Museum Kunstpalast de tentoonstelling “Schilderen tegen de tijd”, een overzicht van de laatste doeken, waarin Picasso met verf en borstel de dood probeert te bezweren. Het werk van Picasso is het symbool van de creatieve overvloed en de voortdurende vernieuwing.

1

KL[s] januari 2008

5

De tentoonstelling in het Gemeentemuseum in Den Haag heeft het grote voordeel dat zij zich niet toespitst op één bepaalde periode (blauwe, roze, kubistische, erotische, surrealistische) maar een overzicht te geeft van een hele, rijke carrière. Een kunstenaar van uitersten Pablo Picasso staat voor schoonheid, levenslust en sensualiteit, maar ook voor de verschrikkingen van de oorlog. Een constante in zijn werk is de onvermoeibare experimenteerdrift. Het is voldoende dat hij zich een bepaalde stijl heeft toegeëigend of hij verandert van genre. Zijn geliefkoosde uitspraak was :”Je ne cherche pas, je trouve.” De tentoonstelling is een spannend chronologisch parcours van een echte duivelskunstenaar. Naast de schilderijen zijn er ook beeldhouwwerken, tekeningen en voorwerpen in keramiek te zien. Parijs In 1900 brengt Pablo Picasso voor het eerst een bezoek aan Parijs. Hij raakt er onder de invloed van de toen toonaangevende schilderstijl: het impressionisme. Picasso is gecharmeerd door de lichtstad en schildert het mondaine leven, maar is niet blind voor de schaduwzijden van de metropool. “Café in Montmartre” is een beeld van het dagelijkse leven in Parijs. In een café met grote ramen zitten een man en een vrouw naast elkaar. Zwijgend en zonder enig contact. Stilistisch mag Picasso door de impressionisten beïnvloed zijn, maar hij heeft niet de “légèreté” van Manet of Renoir. Niet de opgewektheid, maar de melancholie bepaalt de sfeer. De ene periode volgt de andere op Na het Parijse avontuur keert Picasso in 1906 terug naar zijn Spaanse wortels en interesseert zich voor de prehistorische Iberische beeldhouwkunst. Hij vindt er de inspiratie voor zijn ”Demoiselles d’Avignon”, het sleutelwerk van Picasso’s ontwikkeling van het kubisme. Zijn kubistische periode zal haar hoogtepunt kennen in zijn samenwerking met Georges Braque en mondt bijvoorbeeld uit in het magnifieke “Stilleven met viool.” In 1917 is het weer tijd voor iets anders: hij ontwerpt voor “Les Ballets Russes” van Serge Diaghilev het decor voor de dansvoorstelling “Parade” naar een libretto van Jean Cocteau en met muziek van Erik Satie. Begin jaren dertig duiken er steeds meer surrealistische elementen op in zijn werk “Zittende vrouw en hoofd van een man met baard” Bij het uitbreken van de Spaanse Burgeroorlog wordt het werk van Picasso expressiever en agressiever. De monumentale wandschildering “Guernica”, die hij maakte voor het Spaanse paviljoen op de Wereldtentoonstelling van Parijs 6

KL[s] januari 2008

in 1937 toont het bombardement op de Baskische stad. En zo gaat het alsmaar verder, de ene vernieuwing na de andere. Picasso, de man die nooit moest zoeken, maar altijd vond. Als hij 66 is, raakt hij geïnspireerd door een toevallig bezoek aan de keramiekwerkplaatsen in Vallauris. Door het nieuwe medium keramiek en door zijn jonge vrouw Françoise Gilot voelt de grijsaard zich weer een jonge kunstenaar. De tentoonstelling in Den Haag is een magnifieke staalkaart van al deze tendensen, zij is een vuurwerk van schilderijen, tekeningen en grafische werken. Er is een voortdurende evolutie met als constante hoofdthema’s de dualiteit van de kunstenaar en het model, de man en de vrouw, de ouderdom en de jeugd. Een tentoonstelling met enkele absolute meesterwerken “Harlekijn met gevouwen handen”: het harlekijnmotief is onlosmakelijk verbonden aan Picasso. Hij heeft een passie voor het circus, de goochelaars en de acrobaten, de straatmuzikanten en de clowns. “Stierengevecht”: als volwaardige Spaanse macho is Picasso gefascineerd door de stierengevechten, vooral door de confrontatie van stier en paard (picador). “Middagmaal in het gras” is een stijloefening op de grote thema’s uit de geschiedenis van de schilderkunst. Na Velazquez, Ingres en Courbet is het de beurt aan “Le Déjeuner sur l’herbe” van Edgar Manet. “Knielende man en vrouwelijk naakt”: Picasso is 87 jaar oud en de ouderling wil de dood met de schilderkunst bezweren. Dit is schilderen tegen de tijd. Pablo Picasso is er zich van bewust dat hij een oude man is geworden. Hij spot met zijn eigen oude dag en geeft die een karikaturale betekenis: de oude schilder knielt voor een jonge, voluptueuze vrouw. En als hij haar lichamelijk niet meer kan bevredigen, offreert hij haar zijn laatste, sublieme schilderijen. 93 jaar oud, maar “Forever young”.

2

3

(Claude Blondeel) Picasso in Den Haag Gemeentemuseum Den Haag Tot 30 maart www.gemeentemuseum.nl 1 Déjeuner sur l’herbe (naar Manet -1862/63), 1961, Olie op doek, 60 x 73 cm, Collectie Ludwig Museum, c/o Beeldrecht Amsterdam 2

Harlekijn met gevouwen handen, 1923, Olie op doek, 130 x 97 cm, collectie Ludwig Museum, Keulen, c/o Beeldrecht Amsterdam

3

Musketier en Amor, 1969, Olie op doek, 194 x 130 cm, Collectie Ludwig Museum, c/o Beeldrecht Amsterdam

4

Vrouwenkop Françoise, 1950 Rode klei, 28 x 16,5 x 7,5 cm Collectie Ludwig Museum, c/o Beeldrecht Amsterdam

4

O P R O E P

DE CANVASCOLLECTIE Als u er altijd al van droomde om uw eigen kunstwerk in het Paleis voor Schone Kunsten te zien hangen, dan is dit uw kans… De Canvascollectie is een uniek project waarbij de VRT en verschillende partners uit de kunstsector (o.a. KUNSTWERK[t]) samenwerken om u een zo volledig mogelijk beeld van de hedendaagse beeldende kunst in Vlaanderen te geven. Maar de Canvascollectie is veel meer dan dat ... Het is óók een wedstrijd die openstaat voor kunstwerken van liefhebbers en professionele kunstenaars. En een programma op Canvas. De apotheose van de Canvascollectie wordt een groots opgezette tentoonstelling in het Paleis voor Schone Kunsten te Brussel. Niemand weet welke grote namen er zullen hangen, maar er kan ook een werk van uw hand bij zijn… Hoe deelnemen? Tot 14 februari 2008 kan u zich inschrijven via www.canvas.be/decanvascollectie of via het inschrijvingsformulier dat u in de deelnemende musea vindt. Het reglement vindt u eveneens op de site. U schrijft zich dan in bij het deelnemende museum in de provincie waar u woont, werkt of studeert. Na afsluiting van de inschrijvingen, hebt u een aantal weken de tijd om maximaal drie nieuwe werken te maken. Indien u geen nieuw werk kan maken, kan u zich ook inschrijven met recent gemaakte werken. Welk werk? - 2D zoals: schilderij, tekening, foto, grafiek (ets, lino, litho, monotype), collage,... - 3D zoals: sculptuur, object, assemblage, performance, installatie,… - Mixed media: werk waarin verschillende disciplines door elkaar gebruikt worden - Bewegend beeld: (digitaal of analoog) zoals animatie, video, film, internetkunst. Eerste selectie: Vanaf 15 maart 2008 vinden de eerste selecties plaats in de 5 provincies. In elk museum dat deelneemt aan de Canvascollectie kan u zich samen met uw werk komen presenteren. Data selecties: Antwerpen weekend van 8 maart 2008 MuHKA - Antwerpen Vlaams-Brabant en Brussel weekend van 15 maart 2008 Wiels - Brussel West-Vlaanderen: weekend van 29 maart 2008 PMMK - Oostende Limburg weekend van 12 april 2008 Z33 - Hasselt Oost-Vlaanderen weekend van 12 april 2008 S.M.A.K. - Gent Een team van experten beoordeelt uw werk onmiddellijk en in dialoog met uzelf. De eerste selectie gebeurt dus niet-anoniem. De weerhouden werken blijven meteen ter plaatse.

Tweede selectie: Na de eerste selectie maakt een team van curatoren meteen een tweede selectie. Deze curatoren zoeken naar talent en werken die samen de unieke tentoonstelling ‘De Canvascollectie’ vormen. Het wordt dus een collectie die disciplines, namen, leeftijden en provinciegrenzen overstijgt. Uitzonderlijk en meer dan de moeite waard… De Canvascollectie in Bozar en op Canvas: De tentoonstelling de Canvascollectie in het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel opent haar deuren op vrijdag 23 mei 2008. Vier weken lang zal daar de unieke collectie te bekijken zijn. Maar dit keer krijgt u niet enkel een tentoonstelling in een museum. De Canvascollectie is ook een televisieprogramma: vanaf 22 mei 2008 kan u op Canvas vier weken lang de uitzendingen volgen en ook Radio1 geeft uitgebreid aandacht aan dit project. Op www.canvas.be/decanvascollectie krijgt u nog veel meer extra informatie en kan u in de online-galerij ook alle tentoongestelde werken bekijken. Prijzen : Behalve dat u kans maakt om voor de rest van uw leven als grote naam en grote kunstenaar door het leven te gaan, maakt u als geselecteerde kunstenaar van De Canvascollectie ook kans op een prijs. Eén daarvan is de Canvasprijs ter waarde van €10.000. Waarom zou u deelnemen? Omdat de Canvascollectie een nooit eerder geziene kans is om te exposeren. Omdat u voor de Canvascollectie geen geloofsbrieven of portfolio hoeft voor te leggen. Omdat u trots bent op uw werk en nieuwsgierig naar het oordeel van deskundigen. Omdat u deel kan uitmaken van een unieke tentoonstelling. Neem deel aan de Canvascollectie! Inschrijvingsformulier en reglement op www.canvas.be/decanvascollectie KL[s] januari 2008

7

V E R S L A G

NAAR WAARDE GESCHAT De interesse was groot en de verwachtingen hooggespannen. De twee evaluatiemomenten die we in december onder de noemer “Naar waarde geschat” organiseerden, waren dan ook heel snel vol- en zelfs overboekt. Zowel schilders, beeldhouwers als keramisten, beginners als ervaren rotten passeerden de revue. Op zoek naar feedback en met vragen over hun beeldend werk. Geen eenvoudige taak, dus, voor Liesbet Verschueren (docente beeldende kunst bij Hogeschool Sint-Lucas Gent en bij Wisper) die de evaluatie leidde. Maar na een grondige voorbereiding waarbij de werken en eventuele websites van de deelnemers grondig werden bekeken, was iedereen klaar voor de ontmoeting. Benieuwd naar de inhoud van een dergelijke evaluatie? Enkele van de besprekingen geven we hier beknopt weer.

Carl Kusters Carl Kusters schildert over Rwanda. Over de wantoestanden daar, maar ook over zichzelf als kind in Congo. Hij werkt vanuit een foto uit de actualiteit, een verzameling van meerdere foto’s, of vanuit een idee of tekst. Hij maakt geen voorontwerp, maakt niet te veel keuzes vooraf in compositie of kleuren. Hij begint zonder schroom op het witte doek. Deze manier van werken brengt hem af en toe in de problemen: soms staat een object of figuur net niet op de juiste plaats of klopt de vorm niet. Dan werkt hij er voorzichtig over in een nieuwe transparante laag. Of schildert hij het object weg in wit. Deze manier van intuïtief opbouwen zorgt voor levendige taferelen: de figuren lijken te bewegen. Je hebt de indruk dat er meerdere momentopnames in het beeld zitten door de onderliggende lagen. Van de typische stroefheid bij het schilderen naar foto is hier geen sprake. De motieven op de zwart-wit foto’s zet Kusters om in kleur: hij is niet gebonden aan de lokale kleuren. Dat maakt dat een zwart jongetje een blanke huid krijgt of omgekeerd. Sommige personages zijn duidelijk uitgewerkt, andere zijn schetsend in lijnen weergegeven op hetzelfde ruimtelijk plan. Als kijker vind je geen duidelijke boodschap, maar intrigeert het beeld op meerdere vlakken. Zijn kleurenpalet is steeds beperkt binnen een schilderij. Hij kiest voor een contrast en bouwt daarmee in meerdere subtiele nuances het

8

KL[s] januari 2008

beeld op. In vlakken en lijnen. Schilderend en tekenend. Dekkend en transparant. De contourlijnen geven het beeld kracht: geen zachte overgangen in kleurvlakken, maar trefzekere gedurfde afbakeningen van vormen. Weinig schilders die het wit in een schilderij zo durven laten spreken. Een gevaarlijke oefening: het wit is in transparante lagen met de andere kleurlagen ingewerkt of in grotere vlakken dekkend gebruikt. Deze opzet doet de levendigheid niet teniet. Carl Kusters wil niets vertellen. Hij zoekt naar een visueel interessant beeld. Om zich dan schilderkunstig uit te leven. Compositie, lijn en kleur zijn de motieven. Verhoudingen zijn niet echt van tel. Dé uitdaging voor Carl is nu om het onderzoek tussen fotografische en gestileerde weergave, tussen kleur en niet-kleur, tussen dekkend en transparant, tussen lineair en picturaal, tussen vlak en lijn nog meer uit te puren in beelden met nieuwe betekenissen.

1

Carl Kusters, Kasongo ‘59

2

Carl Kusters, Raw Blue Sienna Whisper

1

2

Evaluatie Het werk dat ze meebrachten was heel divers, maar de verwachtingen die de deelnemers over “Naar waarde geschat” koesterden, liepen wel gelijklopend: een eerlijk gesprek over hun werk, niet kritiekloos, maar met een beoordeling die mogelijkheden schept voor toekomstige creaties. “Ik ben na mijn opleiding aan de Academie wat op mezelf terug gevallen en kan alle feedback goed gebruiken”, vertelt Nausika Raes vooraf. “Ik hoop op deze manier tips te krijgen om te groeien als keramiste.” Ook Roland Menten is benieuwd naar de reactie op zijn werk. Hij werkt met een heel eigen techniek waarmee hij flink wat tentoonstelt en verkoopt. “Ik boetseer met polyester, een eigen samenstelling van een vijftal producten”, vertelt hij. “Sinds 3 jaar maak ik slakken in dat materiaal. Mijn thema is onthaasten en daar staat de slak symbool voor. Ik stel daarmee dit jaar 25 maal tentoon. En het publiek blijft voor mij de beste jury.” Tevredenheid na het gesprek. “Ik heb zeker ideeën opgedaan”, vertelt Nausika. “Om monumentaler te gaan werken, bijvoorbeeld. Met een tip die ik zeker snel ga uitproberen bij het maken van een groot beeld: vertrek vanuit een maquette als test: als de vorm klein goed werkt, zal die ook op grotere schaal functioneren.” Roland Menten kreeg lof toegezwaaid voor de technische beheersing van zijn materiaal, maar met een aanbeveling: om van de taal van de technieker te durven overstappen naar de taal van de beeldhouwer. “Het voornaamste advies: stap uit het illustratieve en maak van elke slak een uniek en origineel werk dat krachtig is als beeld op zich.”

Nausika Raes Nausika wil in de eerste plaats schoonheid creëren. Geen verhaal. Geen heftige emotie, maar warmte. Het motief van een vrouw, meisje(?) geeft haar de juiste inspiratie. De schoonheid zit bij de kleine keramieken sculpturen in de golvende beweging en de stilering van de figuur. Er is geen aanduiding van een gezichtsuitdrukking, er zijn geen armen. De weinige details zitten fijn ingewerkt in het waaiende kapsel en de mantel. Het beeld heet toepasselijk ‘In the wind’. De meest krachtige van de reeks is het beeld dat volledig gefocust is op de kracht van de beweging. Waar de andere beelden uit deze reeks eerder afgeleid worden door een teveel aan versiering klopt dit beeld helemaal. Als toeschouwer voel je haast de

snijdende wind waar het meisje tegenin gaat. In dit beeld geen details, geen overbodige hoek of golving. ‘Less is more’ is hier duidelijk van toepassing. De beelden worden opgebouwd uit twee samengevoegde platen. Het beeld wordt best bewonderd vanop de voor- of de achterkant. Er zijn geen zijkanten. Kan Nausika het gevecht met de drie dimensies aan door in een volgende reeks studies nog ruimtelijker te werken? We zijn benieuwd!

1

2

1

Nausika Raes, In vuur en vlam.

2

Nausika Raes, Doorleefd.

2

Nausika Raes, zonder titel.

3

KL[s] januari 2008

9

KL[s] januari 2008

Een magische plek in een museum, een kunstenaarsatelier dat uitzonderlijk wordt opengesteld of een parel van een renovatie? Onze KUNSTWERK[t]-speurneus trekt er op uit en legt verborgen schatten bloot. Aan u om op ontdekking te gaan.

HET ATELIER VAN LEON SARTEEL K U N S T W E R K [ t ] E X P E D I T I E

10

1

De eerste levensgrote sculpturen van de Oude Grieken kunnen we een plaats geven in de zevende eeuw vóór Christus. Evenwicht, harmonie en innerlijke rust zijn belangrijke begrippen bij wat we nu “de kunst van de klassieken” noemen. In de beelden komt vooral het schoonheidsideaal tot uitdrukking: een redelijk stramme, frontale houding van de figuren, een in zichzelf gekeerd maar trots mensbeeld met opgeheven hoofd, hier en daar drapering van de kledij en een gevlochten haarband op het voorhoofd. We ontdekken een echo van dit alles in het gerenoveerde atelier van Leon Sarteel (1882 - 1942) in Gent. Aan het einde van de negentiende eeuw is het niet vanzelfsprekend dat de zoon van een meester-kleermaker de kans krijgt om zich het kunstenaarsmétier eigen te maken in een academie. Leon Sarteel grijpt de hem geboden kans met beiden handen. Omdat in het gezin elke bijverdienste welkom is, gaat Leon overdag aan de slag als leerjongen in een nabijgelegen houtsnijdersatelier. Hij verwerft er heel wat vakkennis, vooral dan als ornamentenmaker voor kerkelijk meubilair en heiligenbeelden. Na tien jaar avond- en zondagopleiding aan de Gentse Koninklijke Academie voor

Schone Kunsten mag de jonge Sarteel de eerste vruchten van zijn jarenlange inspanning plukken als hij in 1908 de zesjaarlijkse prijs “Laureaat Beeldhouwkunde“ toegewezen krijgt. Leon is dan zesentwintig en de drieduizend frank, die aan de prijs verbonden is, laten hem toe een paar jaar onbezorgd zijn kunst verder te ontplooien. Een eigen werkatelier dat beantwoordt aan de specifieke behoeften van de kunstenaar, was voor Sarteel nog zo’n wensdroom. En ook dit wordt waargemaakt. In 1929 koopt hij een perceel grond op de terreinen waar enkele jaren

2

3

5

voordien de Gentse wereldtentoonstelling werd gehouden. Het is allicht geen toeval dat hij terecht komt in hetgeen later het Miljoenenkwartier zal genoemd worden, een gefortuneerde bourgeoisie-omgeving met een ongeëvenaarde architecturale rijkdom. De beeldhouwer bouwt er zijn eigen art deco woning op één van de 250 nieuwe kavels. De nieuwbouw staat volledig in functie van zijn kunst. Een aparte tentoonstellingsruimte neemt het grootste gedeelte van de benedenverdieping in beslag. Het atelier ligt verscholen in de achtertuin. Op die manier kon de beeldhouwer ongestoord en rustig werken.

4

Sarteel is veelzijdig. Zijn grondige opleiding heeft ervoor gezorgd dat hij als beeldhouwer beschikt over een zeer uitgebreide materiaalbeheersing. Zowel het kappen in marmer, Franse steen, arduin als diverse houtsoorten zijn hem niet vreemd. Er wordt ook veel gemodelleerd in klei die later omgezet wordt in gipsen en bronzen sculpturen. Al deze disciplines vind je vandaag terug bij een bezoek aan het atelier. Aanvankelijk herkent men de onvermijdelijke invloed van grootmeester Meunier, maar uit zijn evolutie blijkt dat het sobere en ingetogen werk van George Minne hem zeker niet onberoerd laat. Meer doordacht dan spontaan schept Sarteel streng gestileerde, half gotische, half moderne sculpturen die tussen droom en werkelijkheid staan. In tegenstelling tot de beelden van Minne, die zich afkeren van de omringende wereld, zien we bij Sarteel het tegenovergestelde. Zijn figuren zijn trots en vol zelfvertrouwen. Met opgeheven hoofd kijken ze de toeschouwer tegemoet. De referenties naar Minne moeten we eerder zoeken in de expressie van het innerlijk leven. De beelden van beide kunstenaars voeren ons niet alleen binnen in de wereld van de schoonheid, maar veel meer nog in die van de psychologie en de spiritualiteit. Onmiskenbaar moet Sarteel ook de publicatie “Über das Geistige in der Kunst“ (1911) gelezen hebben, het boek waarin Wassily Kandinsky een lans breekt voor beeldvorming die in het binnenste, in de geest en de verbeelding van de kunstenaar zijn oorsprong vindt. Zijn gedachtegoed

KL[s] januari 2008

11

7

6

ontketent een revolutie in de kunstwereld. Het symbolisme komt nu tot zijn volle ontplooiing. Later volgen als belangrijkste strekkingen het expressionisme en de non-figuratieve kunst. Zijn aard getrouw wil Sarteel slechts de eerste stap zetten. Vertrekkende vanuit het hem vertrouwde, academische ideaalbeeld zal hij zijn kunst gaandeweg ontwikkelen tot een verinnerlijkt symbolisme met een stilistische vormgeving. Meditatie in symbolen en lijnen Elk sculptuur van deze bescheiden, in zichzelf gekeerde kunstenaar kan niets anders dan een ondoorgrondelijke stilte uitstralen. Elk beeld is een meditatie in symbolen, lijnen en volumes. Vooral de beelden van moeder en kind stralen een innige tederheid uit. De naakte baadsters, zowel in klein als groot formaat, trachten de warmte van de zon en het paradijselijk geluk te vangen met een lokaas van sereniteit en stilte. Sarteel wordt meer beroerd door het onuitsprekelijke, dan door datgene wat aan de oppervlakte zichtbaar is. Getuigen hiervan zijn de titels van talrijke sculpturen uit de laatste decennia van zijn kunstenaarsloopbaan, zoals De wijsheid (1933), Sereniteit (1940), Gemoedsadel (1941), Dromerij (1941), Gelukzaligheid (1942), enz . De beelden zijn stuk voor stuk symbolen voor de “gelukkige” mens tijdens het Interbellum, de mens die nog niet hopeloos overhoop ligt met zichzelf en met de wereld waarin hij leeft, de mens die schoonheid nog belangrijk vindt. De kunst van Sarteel streelt het oog, het hart en de geest. Hij was trouwens zelf ook een levensgenieter. Telkens als er een werk werd verkocht, ging hij met de ganse familie op restaurant in de Arteveldestad. Leon was bovendien een niet in te tomen snoeper, altijd onderweg met een zakje Katrienspekken, de typisch Gentse drop uit die tijd. In 1936 wordt zijn werk getoond op de Biënnale van Venetië en kort daarop volgt een individuele expositie met 48 beeldhouwwerken in het Paleis voor Schone Kunsten te Brussel. Niet ten 12

KL[s] januari 2008

8

onrechte krijgt zijn werk een plaats in de Musea voor Schone Kunsten van Gent, Antwerpen , Doornik, Elsene, Brussel en vele anderen. Over bestellingen heeft Sarteel nooit mogen klagen, maar tot monumentaal werk voor de publieke ruimte is het nooit gekomen. Wellicht was hij een ietwat te ingetogen en huiselijk type om uit te pakken met marketingstrategieën en ellebogenmanoeuvres. Is het om dezelfde reden dat hij een job als leraar in het kunstonderwijs steeds heeft geweigerd? Hij vreesde immers dat lesgeven een nefaste invloed zou hebben op zijn eigen creaties. Gelukkig kon hij met de verkoop van zijn eigen werk het gezin blijven onderhouden, ook in de crisisjaren dertig, en tijdens de moeilijke oorlogsjaren na 1940. Na zijn overlijden in 1942 bleven de gipsen modellen en het beeldhouwmateriaal piëteitsvol in het atelier bewaard. Een onschatbare waardering voor hetgeen deze kunstenaar realiseerde is ongetwijfeld het initiatief dat enkele jaren

geleden werd genomen: het in ere herstellen van zijn werkatelier. Albino Mion, de schoonzoon van de beeldhouwer, ging in 2001 aan de slag in de stoffige werkplaats. De door het oorlogsgeweld beschadigde sculpturen werden gerestaureerd en kregen een transparante beschermlaag. Hij herschilderde de muren en het dakgebinte. Boetseerstoelen, gietvormen en werktuigen werden gereinigd. Het kunstenaarshuis met atelier is nu elke derde zaterdag van de maand opengesteld voor het publiek. De beelden en schetsen van Sarteel bedaren vandaag zelfs de meest rusteloze bezoeker. Net wat de kunstenaar zich zijn leven lang tot doel stelde. Missie volbracht!

9

10

11

(André De Nys) Atelierwoning Leon Sarteel Vaderlandstraat 166 9000 Gent Tel/fax : 09/222 33 53 Toegang gratis. Rondleiding elke derde zaterdag van de maand (behalve in juli en augustus) van 14 tot 17 u of op afspraak.

1 Bronzen bas-reliëf ”Allegorie” als aandenken aan de beeldhouwer te zien aan de voorgevel van zijn woonhuis. De drie roosjes die de

12

vrouw uitstrooit, staan voor de drie kinderen van de kunstenaar. 2

In het werkatelier : de kleibak

3

In het werkatelier: de plaasteren gietvormen

4

“De kus der muze” (plaaster - 1920)

5

“Eva” (detail in plaaster – 1925)

6-8

In het werkatelier

9

“Staande baadster” (marmer – 1928)

10

“Luisteren” (gegoten aluminium – 1928)

11

“De vrede” (detail in palissanderhout – 1923)

12

“Liefkozing” (marmer – 1932)

13-15 Voorontwerpen op papier

13

14

15

KL[s] januari 2008

13

T I P S

BLIKVANGERS LOUISE BOURGEOIS

De grootmoe van de actuele kunstscène (geboren in 1911) blijft erin slagen om kunst te brengen met een hedendaags profiel. “Als je het verleden niet kunt vergeten, dan moet je het telkens weer opnieuw uitvinden”, zo klinkt het uit de mond van Louise Bourgeois. Al haar hele leven verwerkt ze de traumatische ervaringen uit haar ongelukkige jeugd, een verstikkende huiselijke sfeer, verlatingsangst, vernedering en mannenhaat in haar kunst. De monumentale spin die tijdens Beaufort 2006 het graf van Ensor in Mariakerke beschermde, staat symbool voor de zorgende moeder. En tegelijkertijd ook voor de moeder van Louise Bourgeois, die gelaten de minnares van haar man tolereerde, maar die geduldig afwachtte om toe te slaan. Figuren met een kruk refereren naar de gehandicapte zus van de kunstenares. Het ontbreken van armen staat voor een gevoel van onmacht. Maar dit werk heeft geen biografische invulling nodig om indruk te maken. Bourgeois is een groot talent. Haar werk is terug te vinden in alle belangrijke internationale tentoonstellingen. De retrospectieve, net afgelopen in het Londense Tate Modern en vanaf maart in Parijs, toont zeventig jaar kunstenaarschap, samengevat in zowat tweehonderd werken. Bitter, aangrijpend, maar vooral uiterst gevarieerd aan disciplines.

Overtuigd dat de schoonheid van zijn “absolute ruimte“ het best bewaard zou blijven in de herinnering, liet hij het huis in 1993 afbreken. De installatie die nu in De Pont in Tilburg te zien is, toont de resten van zijn sloopwerk. Honderden roestvrijstalen emmers op wieltjes (die normaal gebruikt worden in operatiekamers) staan strak in het gelid opgesteld. Ze zijn gevuld met brokstukken van witte tegels. Al bijna vijftig jaar waarschuwt Raynaud ons voor het onzichtbare gevaar van vervlakking en banaliteit, dat onze wereld bedreigt. De Pont Wilhelminapark – Tilburg – NL Tot 28 februari 2008 Dinsdag tot zondag : 11 u – 17 u. www.depont.nl

Louise Bourgeois Centre Pomidou, Parijs. 5 maart 2008 – 2 juni 2008 www.centrepompidou.fr

Louise Bourgeois, The Destruction of the Father, 1974.

KULTURAMA LEUVEN 2008

Courtesy Cheim and Read, Galerie Karsten Greve and Galerie Hauser & Wirth © Louise Bourgeois

JEAN PIERRE RAYNAUD

Raynaud (1939) maakt kunst met een sterk engagement. Hij creëert spanningsvelden en vaak kiest hij hiervoor voorwerpen met een duidelijke alarmfunctie, tekens die ons waarschuwen voor dreigend gevaar: verkeersborden, peilstokken, pictogrammen. Om de signaalfunctie nog te versterken gebruikt hij dikwijls reeksen met identieke objecten of afbeeldingen. Zo werden ook zijn bloempotten vermaard. De potten hebben hun belofte van kiemkracht en groei, maar Raynaud metselt ze dicht. Vanaf de jaren zeventig worden installaties met witte keramische tegels zijn handelsmerk. Hij bouwt hiermee een seriële beeldtaal op die verwijst naar industriële perfectie. Door verwerking van verchroomde haken en ringen roept dit werk tegelijkertijd ook meer morbide associaties op. De link naar slachthuizen en het mortuarium wordt haast onvermijdelijk. Ook zijn eigen woonhuis, in een buitenwijk van Parijs, werd van vloer tot plafond betegeld met de banale witte keramiek. Bijna twintig jaar was het zijn leefomgeving. 14

KL[s] januari 2008

Van donderdag 14 februari tot en met zondag 17 februari 2008 wordt in Leuven de 6e editie van Kulturama georganiseerd. Tijdens deze culturele hoogdagen wordt heel Leuven het podium van tal van artistieke evenementen en projecten. Een muziekfestival op vijf locaties vormt de solide basis van Kulturama. Daarnaast nodigen Eric Joris en Peter Verhelst u in de universiteitshal uit voor een wandeling door het eigen hoofd (met de hulp van een videobril). Het beeldenparcours “577,4 the distance between” brengt kunstenaars samen uit Brussel en Weimar. Ze brengen een hedendaagse invulling van ,,monumenten’’ in de stad. In de Centrale Bibliotheek van de KULeuven vindt de tentoonstelling “in situ # BIBC 2” plaats, waarbij studenten en docenten verbonden aan SLAC (Stad Leuven Academie en Conservatorium) de historiek, de architectuur, de functie... van het gebouw als inspiratie nemen. De projecten variëren van tekeningen tot keramische en sculpturale ingrepen, kantwerk en een video-installatie i.s.m. ateliers zang, piano, cello, slagwerk en compositie van

SLAC Muziek. In Sint-Maartensdal zal ‘Wall to Wall’ (zie foto) door een studente digitale kunst i.s.m. Ensemble XXI te zien zijn. Kulturama 14 t.e.m. 17 februari 2008 016/20.30.20 www.kulturama.be

BOZAR

Het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel brengt in het voorjaar 2008 enkele verrassende tentoonstellingen (Alle info op www.bozar.be). De tentoonstellingen zijn open van dinsdag tot zondag, van 10 tot 18u, donderdag tot 21u.

toneelzaal of circustent, maar net zo goed in het dagelijkse leven. De mensen uit zijn omgeving zijn de acteurs, de gebeurtenissen van elke dag de toneelstukken. Zelf kruipt hij in de huid van de toeschouwer die alles van op afstand gadeslaat, als door een toneelkijker. Klee borduurt zo voort op de oude gemeenplaats van de wereld als schouwtoneel. Verbeelding en alledaagsheid lopen door elkaar. Via grafische ritmes, kleurovereenkomsten en taaltekens creëert hij een bepaalde muzikaliteit. De laatste solotentoonstelling van Klee in België dateert van 1948. Pierre Boulez, de gerenommeerde dirigent en componist, is de speciale gastcommissaris van deze tentoonstelling. Paul Klee is voor hem al jarenlang een grote inspiratiebron.

Dat eigen-aardige land. Wallonië ! 14 februari – 18 mei 2008 Toegang langs Ravensteinstraat Deze tentoonstelling schetst een ongedwongen portret van het Wallonië tussen de 12e en de 16e eeuw, lang voor deze regio zijn naam droeg. Kleinoden in allerlei vormen (schilderijen, edelsmeedwerk, tapijtkunst, sculpturen...) zijn uitgekozen om hun verhalende waarde. Een onverwacht parcours, niet alleen bezaaid met Maaslandse kunst, maar ook hedendaagse werken, op maat van de poëzie, de menselijkheid en de eenvoud van de curator Laurent Busine.

Paul Klee-Bartolo: La vendetta, oh! la vendetta!, 192, 124,4 x 31,2 cm. Privatbesitz, Schweiz

BOZAR IJslandfestival : Iceland on the edge 27 februari – 15 juni 2008 Toegang langs Ravensteinstraat Ijsland: ondanks het feit dat er maar 300.000 inwoners zijn en die slechts één vijfde van het land bewonen, is het opvallend hoe het culturele leven er bruist als nergens anders. Het ietwat ruwe maar uitgestrekte landschap lijkt wel voor een bevrijding van de artistieke geest te zorgen en voor een ongeremdheid in het experimenteren met alle kunstvormen in een vriendschappelijke sfeer. Surrealisme en een subtiel patriottisme zijn altijd aanwezig. Voeg daar nog een gezonde dosis zelfrelativering en een grote daadkracht aan toe, en je krijgt een boeiende mix, waarvan niemand de uitkomst kent maar die des te meer appelleert aan alle zintuigen. Mise au tombeau, art mosan, vers 1340. Marbre. Musée d’Art religieux et d’Art mosan, Liège.

BOZAR IJslandfestival : Water Vocal - Endangered II 27 februari – 27 april 2008

BOZAR : Paul Klee - overal theater 1 maart – 11 mei 2008 Toegang langs Koningsstraat

In de grote Horta hall van het Paleis word je geconfronteerd met een video- en geluidsinstallatie met watervallen, geprojecteerd op transparante doeken. De bezoeker beïnvloedt het geluid van de watervallen door te bewegen. Hoe voelt droog water?

In het Koningsstraat-circuit zijn enkele schilderijen maar voornamelijk tekeningen van de Zwitserse kunstenaar Paul Klee (1879 – 1940) te zien, werken die gelinkt zijn aan zijn fascinatie voor podiumkunsten. Klee houdt van podiumkunsten, van opera tot volks poppentheater. Figuren uit tekst- of muziektheater bevolken zijn complexe beelduniversum. Poppetjes en accessoires zoals clowns, marionetten of maskers zijn vaste ingrediënten van zijn picturale voorraadkamer. Maar Klee legt vooral het verband tussen het theater en het leven. Theater hoort volgens hem niet alleen thuis in

Falling Water at Reykjavik Art Museum, Kjarvalsstadir, Iceland, 2007.

KL[s] januari 2008

15

LUCIAN FREUD

Lucian Freud (1922) is de kleinzoon van de psychoanalyticus Sigmund Freud. Na zijn opleiding in Londen en Hadleigh raakt hij al snel bevriend met Francis Bacon met wie hij ondermeer de “London School” vormt. In 1954 vertegenwoordigen ze beiden Groot-Brittannië tijdens de Biënnale in Venetië. Sindsdien kan men hen bestempelen als de twee grootste hedendaagse Britse kunstenaars. Freud legt de verborgen gevoelens en gedachten bloot van zijn model. Het gaat hem niet om oppervlakkige schoonheid of gelijkenis, maar juist om het eigenlijke wezen, om wat zich onder die oppervlakte afspeelt. Dit resulteert in indrukwekkende en zeer persoonlijke portretten van kwetsbare individuen. Hangbuiken, rimpels, wallen, onderkinnen en plooien, niets ontgaat hem. Lucian Freud vraagt veel van zijn modellen. Ze moeten veel, vaak en langdurig poseren. De geportretteerde beïnvloedt volgens hem de gehele omgeving, dus ook als Freud aan een heel andere hoek van het doek bezig is, verlangt hij de aanwezigheid van het model in de juiste pose. Freud imponeert met techniek. Zeker in zijn latere werken lijkt de schilder soms te beitelen met zijn verf. Zijn penseelwerk heeft iets ruw, maar tegelijkertijd staat elke toets op zijn plaats. Deze schilderkunst intrigeert, ze dwingt je te blijven kijken, niet in de eerste plaats naar wat er op het doek staat, maar veel meer naar de ziel die erin vervat zit. Dit is schilderkunst die je fysiek moet “ondergaan”. Geen enkele reproductie kan diezelfde visuele impact geven die je ervaart als je voor dit werk staat. Dit is schilderkunst die naar de keel grijpt. Lucian Freud Gemeentemuseum Den Haag Stadhouderslaan 41 2517 HV Den Haag 16 februari 2008 - 8 juni 2008 Dinsdag t/m zondag: 11u- 17u. www.gemeentemuseum.nl

o pr o ep

BASTART ZOEKT JE! Bastart, een initiatief van cultuurwerkplaats Villa Basta, is een tentoonstellingsplatform voor jonge kunstenaars. Zegt het je wel iets om het kunstenlandschap onveilig te maken als culturele nomade onder het Bastart-label? Waar wacht je op…

Villa Basta heeft, als cultuurwerkplaats voor jonge mensen, BASTART ( ‘jongekunsthonden’) in het leven geroepen. Bastart zag het licht op 10 mei 2006 met de eerste tentoonstelling in de galerij van Villa Basta te Houthalen-Helchteren en bleek meteen een schot in de roos. Bastart wil jonge kunstenaars een nieuw soort tentoonstellingsplatform aanbieden, enerzijds door de ontwikkeling van een permanente galerij anderzijds door de virtuele galerij op de website www.bastart.be. Op die site is ook een kunstenaarsdatabase aangelegd onder het BASTART-label, zodat je via deze database gerekruteerd kan worden door culturele organisaties. Ondertussen heeft de meerderheid van de ‘jongekunsthonden’ die reeds gestart zijn met een tentoonstelling in het mijngebouw, een reizende tentoonstelling doorheen het Belgische culturele landschap weten te versieren. Bovendien is er een BASTART-catalogus uitgebracht. Deze tweejaarlijkse catalogus fungeert als prospectiemiddel in het landschap en biedt voor jou ook meteen een mooie aanvulling op je portfolio. Hoe deelnemen? Ben je tussen de 18 en 35 jaar? Vind jij je terug in het profiel van BASTART, jonge kunsthonden? Op www.bastart.be vind je het kunstenaarsformulier. Bezorg het terug aan Villa Basta vóór 22 februari 2008 samen met je portfolio en CV. De scouting, coaching en selectie van de jonge kunstenaars gebeurt door een groep van professionele mensen met een hart voor jonge kunst. Het BASTART-label staat dus garant voor kwaliteit en uitstraling. Dus vind jij je terug in het profiel van ‘jongekunsthond’? Twijfel niet en grijp je kans! Alle info: Villa Basta vzw : www.villabasta.be | Villa Basta, Centrum Zuid 1111, 3530 Houthalen – Helchteren | 011 72 77 77

[André De Nys] 16

KL[s] januari 2008

Gent, zaterdag 29 maart 2008

WORKSHOP ‘DE OPBOUW VAN EEN TENTOONSTELLING’

v o rming

Na de vele positieve reacties op de vorige sessie hernemen we in maart 2008 de workshop “De opbouw van een tentoonstelling”. Tijdens deze workshop kan je vele tips uit het “Praktijkboek voor tentoonstellers”, dat KUNSTWERK[t] in 2006 uitbracht, uitproberen. De workshop wordt begeleid door tentoonstellingsbouwer Georges Uittenhout, verbonden aan het MuHKA in Antwerpen.

De workshop is opgebouwd uit twee delen: In de voormiddag werken we in een blanco, neutrale ruimte rond de relatie ruimte-object: > We analyseren de ruimte vooraleer er iets bijgevoegd wordt. Welk effect heeft de ruimte op zich? We staan bewust stil bij het ruimtelijke gevoel dat de ruimte oproept. > Wat is het effect van het plaatsen van objecten in een ruimte? We maken verschillende configuraties met twee-en driedimensionale vormen. Wat gebeurt er als je iets in de ruimte plaatst? Wat doet dat met de ruimte? Welk effect hebben de verschillende toevoegingen (vormen) op de ruimte en t.o.v. elkaar? > Welke rol kan belichting spelen in het ervaren van een ruimte? Als afsluiting van deze voormiddag heeft Georges een intermezzo voorzien met eigen(zinnige) oplossingen. In de namiddag brengen we de theorie in de praktijk! We gaan een stap verder en bouwen een groepstentoonstelling op in een realistische setting. We oefenen in een ruimte zoals je die bijvoorbeeld vindt in een ziekenhuis, een cultuurcentrum e.d. Er bevindt zich bijvoorbeeld een brandblusapparaat en een aantal deuren geven uit op deze ruimte. Voor deze oefening word je uitgenodigd een (eigen) werk mee te brengen. De uitdaging is hier: kunnen we het oorspronkelijke basisgevoel terug oproepen, ondanks deze elementen? Welke accenten moeten we hiervoor leggen, hoe kunnen we dit bewerkstelligen? Wanneer: zaterdag 29 maart 2008 van 10 tot 16u. Waar: in Galerij Croxhapox te Gent (erg gemakkelijk bereikbaar met het openbaar vervoer / gelegen op wandelafstand van het Dampoortstation in Gent). Prijs: € 20 leden / € 25 niet-leden Inschrijvingen en meer info: bij Annemie Vingerhoets: [email protected] of telefonisch: 09/235.22.73 PRAKTIJKBOEK TENTOONSTELLEN Het “Praktijkboek voor tentoonstellers” biedt vier hoofdstukken lang heel wat praktische duiding en tal van tips over het selecteren van werk, het kiezen van de juiste tentoonstellingsruimtes, het transport en presentatiemogelijkheden, zoals o.a. belichting en gebruik van sokkels. Dit alles wordt doorspekt met enkele verhalen uit de praktijk van het tentoonstellen. We vroegen een curator uit, hengelden naar tips bij een professionele tentoonstellingsbouwer en geven uitleg bij het verzekeren van kunstwerken. Nog enkele exemplaren te verkrijgen… Prijs: leden €10 / niet-leden € 12, 50 (verzendingskosten niet inbegrepen). Het praktijkboek kun je bestellen bij KUNSTWERK[t], Bijlokekaai 7c, B-9000 Gent, telefonisch via (+32) (0)9/235.22.70 of via mail: [email protected]

KL[s] januari 2008

17

b egelei d

b e z o ek

BEZOEK AAN DE KATOENNATIE

Antwerpen, zaterdag 9 februari

V O R M I N G

Hoe fotografeer ik mijn werk? Gent, 17 februari of 9 maart + 12 april

U schildert of maakt beelden maar slaagt er niet om hier een mooie foto van te maken? Dan kan deze snelcursus u al een eind op weg helpen. 1) Tijdens een eerste dag (17 februari of 9 maart) leren we het maken van een reproductiefoto aan met een digitale reflexcamera. Maar u krijgt ook handige tips mee voor het werken met een gewoon digitaal toestel. Het opstellen van de camera, werken met statief, correcte scherpstelling, flitslicht meten met een flitsmeter zijn onze eerste aandachtspunten. Het fotograferen van een kunstwerk brengt ook veel praktische problemen met zich mee. Wat doe je met een kunstwerk achter glas, tegen welke achtergrond hangen we ons werk, hoe gaan we te werk bij een 3-D beeld of keramiek? Op al deze vragen krijgt u een antwoord. Begeleider Reinhart Degrendel is in de eerste plaats een studiofotograaf die vooral voor reclamebureaus werkt. Daarnaast geeft hij regelmatig een tentoonstelling met eigen artistiek fotografisch werk en geeft als leerkracht het vak fotografie aan de Academies voor Beeldende Kunst van Gent en Menen. 2) Naar aanleiding van Canvas-programma “De Canvascollectie” fotograferen op 12 april de geselecteerde werken in het SMAK. De cursisten van de workshop kunnen zich hier gedurende een ganse dag oefenen in het maken van een goeie reproductiefoto. Wanneer: 17 februari of 9 maart + 12 april (voor beide groepen) telkens van 9u tot 17u Waar: Academie, Gent Prijs: € 60 leden/ € 70 niet-leden. (Huur fotomateriaal inbegrepen. Indien u zelf over een digitale fotoreflexcamera beschikt, mag u dit meebrengen.) Van natie tot kantoor en kunstwerf Het aankopen van kunst door grote bedrijven werd de laatste decennia een uiterst belangrijk aspect op de actuele kunstscène. Een indrukwekkende kunstverzameling vind je bij de Katoennatie in Antwerpen. De indrukwekkende kunstcollectie is gehuisvest in oud 19e eeuwse magazijnen, die door de architectuur-tovenaars Robbrecht & Daem grondig werden gerenoveerd. De kunstenaars van de Cobrakunst, de hedendaagse Pop Art en het werk van Wim Delvoye zijn goed vertegenwoordigd. De grote blikvanger zijn de weefsels uit de laat-Egyptische geschiedenis: tunica’s, mutsen, juwelen, eeuwenoude Perzische tapijten en vele andere stoffen die teruggevonden werden langs de Zijderoute. Het aanpalende bezoekersrestaurant huisvest werk van Gustave van de Woestyne, Jan Toorop, Emile Claus, Tytgat of Spilliaert. Een kwalitatief sterke collectie, dus waarbij ook de architectuur voor een meerwaarde zorgt. De kunstcollectie is enkel op aanvraag in groep te bezichtigen, daarom is dit bezoek een niet te missen kans. Duur van het bezoek: 2 uur Prijs: € 9 leden / € 11 niet-leden Afspraak: zaterdag 9 februari om 10u45 Interesse voor dit bezoek? Inschrijven vooraf is noodzakelijk. Neem contact op met KUNSTWERK[t], Bijlokekaai 7C, 9000 Gent, tel 09/235.22.73 of mail naar [email protected] 18

KL[s] januari 2008

Hoe inschrijven? Alle inschrijvingen gebeuren via KUNSTWERK[t]. We bevestigen uw inschrijving per brief met bijhorend overschrijvingsformulier. U kan inschrijven: - via e-mail: [email protected] - telefonisch: 09/235.22.70 - per post: KUNSTWERK[t], Bijlokekaai 7c, 9000 Gent. Voor praktische of inhoudelijke vragen omtrent vorming kunt u terecht bij Petja: 09/235.22.74

Zelf beelden creëren of poëzie schrijven bij de ‘Zomer van Watou’ Een vierdaagse workshop rond beeldend werken of poëzieschrijven Watou, 11 t.e.m. 14 augustus 2008

DICHTER BIJ KUNST IN WATOU

V O R M I N G

Groep beeldend werken De zomer van Watou is een totaalervaring die een mentale beweeglijkheid stimuleert van opnemen en loslaten, van buiten naar binnen en daarna omgekeerd. We onderzoeken de beeldtaal van een aantal uiteenlopende beelden en van hoe we die fysiek, emotioneel en verstandelijk ervaren. Daaraan koppelen we beeldende opdrachten waarin we zowel je eigen werkproces als jouw beeldend resultaat bespreken, individueel én in groep. Wat zie ik, wat voel ik, wat wil ik? We leren de plastische taal van de beelden in Watou lezen en verwoorden, maar ook die van jouw eigen creaties. We werken met eenvoudige basismaterialen zowel binnen als buiten. Die laten ons bij uitstek toe ons te verdiepen in de kwaliteiten van verschillende soorten lijnen, kleuren, composities, contrasten én contradicties. De beginneling én de meer ervaren deelnemer zullen nieuwe inzichten krijgen in de spanningsvelden vorm/inhoud en beeld/context. De schoenveter van het beklijvende beeld heet poëzie, rond de hals van een prachtig gedicht hangen beelden.

Groep poëzieschrijven Bij de kunstwerken zoeken we naar de meest uitdagende invalshoek. Dat is een persoonlijke dialoog met het kunstwerk en de gedichten, maar de kijk- en schrijfopdrachten zetten aan tot verder en dieper en Watou is niet zomaar een anders kijken. De persoonlijke beeldtaal van plaatsnaam voor een dorp kunstenaars omzetten in heel eigen taalverloren gelegd tegen de grens met Frankrijk. Watou bouwsels, daar gaat het om. De feedback van gelijkgestemden én de professionele is een ijzersterk merk. hulp van een docent-dichter helpen iederIedereen die een die op zoek is naar betere woorden, een geïnteresseerd is in oorspronkelijker verwoording. hedendaagse beeldende kunst en dichtkunst, kent In de loop van de vierdaagse ontmoeten Watou. Wie in het en inspireren beide groepen elkaar, lezen grensdorp met hongerige de dichters hun teksten voor en tonen de blik een duik neemt in de kunstenaars hun beeldend werk. Allicht zethedendaagse kunst en de poëzie, rijdt er rijker weer ten de eigen gedichten en beeldwerken de anderen opnieuw aan tot beeld of woord… weg. Door het samenspel De concrete invalshoek van de ‘Zomer 2008 van de kunsten en de in Watou’ lees je later op de websites www. unieke setting krijg je creatiefschrijven.be en www.kunstwerkt.be heerlijke opstoten van of ontvang je op aanvraag vanaf april 2008. inspiratie. Die kan je aanwenden in deze Begeleiding: Beatrijs Lauwaert, beeldend boeiende vierdaagse kunstenaar en docent beeld en beeldtaal workshop rond beeld en (beeldgroep) Daniel Billiet, auteur en taal. Schrijfdocent (schrijfgroep) Tijdstip: van maandag 11 augustus (10u) tot donderdag 14 augustus (17u) Locatie: Landgoed Karel van Yedeghem in Watou (vlak buiten ‘t dorp met zwembad en sauna) Prijs: € 290 (inclusief € 110 cursusgeld, € 173 logies op basis van meerpersoonskamers en restaurant in Watou + toegangsticket 4 dagen Watou) op rekening 001-4238815-88 Inschrijving: Creatief Schrijven [t] 03 222 40 99, [e] [email protected] [w] www.creatiefschrijven.be KL[s] januari 2008

19

Hedendaagse kunst is gemakkelijk. Niet om te maken, maar om te begrijpen. Met deze verrassende stelling pakt Willem Elias (hoogleraar Agogiek aan de V.U.B.) uit in zijn boek “Aspecten van de Belgische Kunst na 1945”, dat vorig jaar verscheen en inmiddels aan zijn tweede druk toe is. Vijf samengevatte afleveringen uit het boek stellen we u in deze jaargang van KUNSTLETTER[s] aan u voor.

R E E K S

KUNST NA ‘45 HET EXPRESSIONISME Men kan de moderne kunst bekijken als een reactie tegen de conventies van de oude kunst. Men kan een deel ervan ook zien als een Westerse vertaling van de ongeschreven esthetica’s van de zogenaamde primitieve culturen uit andere windstreken, vooral Afrika en Oceanië. Het is Paul Gauguin (1848-1903) die de mosterd haalde in Polynesië waar hij een tijd lang verbleef. Hij ligt aan de basis van het primitivisme dat aan het begin van de twintigste eeuw de moderne kunst binnensijpelde om haar langzaamaan te doordrenken. Wie de moderne kunst wil begrijpen moet dus niet de Vlaamse Primitieven en de daarop volgende Westerse kunsttraditie gaan bestuderen, maar een introductie krijgen in wat men in het Frans voorzichtig “Arts Premiers” is gaan noemen; voordien: primitieve kunsten. De stijl van Paul Gauguin wordt wel eens “synthetisme” genoemd. Hij bracht verschillende standpunten samen in zijn werk. De waarneming van de natuur werd aangevuld met flarden herinnering, verbeelding en vooral een emotionele verwerking ervan. Verder streefde hij ernaar om kleur en vorm voor zichzelf te laten spreken, eerder dan in functie van de weergave van de realiteit. Deze hang naar synthese is een esthetisch kenmerk van de “primitieve” kunst en een voorloper van het expressionistische principe. Dit was niet de eerste exotische beïnvloeding van de Westerse kunst. Al in de 18e eeuw had men de “chinoiserie”, waarbij het Chinees porselein in de mode kwam. De negentiende eeuw bracht het “oriëntalisme”, de fascinatie voor het Midden-Oosten. Nadien gevolgd door deze voor Japan, het japonisme. Deze invloeden waren geen zuivere overnames, maar telkens staaltjes van Westerse verbeelding. Zo stelde het primitivisme de Afrikaan niet enkel voor als de edele wilde, maar ook verbonden aan het duistere kwaad. Hoe dan ook was het primitivisme voor de avant-garde een weg om de traditie te kunnen verlaten. Een ontsnapping aan een kunst die een aantal waarden onderweg kwijtgespeeld was, de zogenaamde “echtheid” van het ongerepte, tot stand gekomen door intuïtie. Deze zoektocht naar de “authenticiteit”, gebeurde eveneens via een belangstelling voor de volkskunst. De “naïeve” kunst kreeg ook veel aandacht van de modernisten, zo bv. Henri Rousseau (1844-1910). Over deze Parijse douanier vertelde Guillaume Apolinaire dat hij de maten nam van de lichaamsdelen van zijn modellen en dezelfde lengten overbracht op het doek. In de plaats van – wat zijn bedoeling was - realistisch te zijn, verkreeg hij een surrealistisch effect. Om zijn jungle te schilderen liet hij zich inspireren door kamerplanten. De vervorming van de figuur Doorgaans wordt Parijs beschouwd als het Mekka van de Moderne kunst, tot na WO II, wanneer New York die rol langzaamaan over neemt. Toch mogen we niet vergeten dat Wenen een aantal kunstenaars heeft voortgebracht die al zeer vroeg in het eerste decenium van vorige eeuw een nieuwe kunstvorm ontwikkeld hebben, nl. Gustav Klimt (1862-1918), Oskar Kokoschka (1886-1980) en Egon Schiele (1890-1918). Via vervormingen schilderden ze figuren waar de innerlijke strijd 20

KL[s] januari 2008

tussen het verlangen naar zich uitdrukken en de angst voor onderdrukking af te lezen valt. Beide gevoelens werden zowel door de makers als door de toeschouwers gedeeld. Deze tijdgenoten van Sigmund Freud (1856-1939) brachten – zonder gewag te maken van een rechtstreekse invloed – in beeld wat de vader van de psychoanalyse te boek stelde. Het lichaam werd voorgesteld als drager van tekens die verwezen naar het seksueel geladene ervan. Vaak hangt er een sado-masochistische sfeer rond het werk. Kunstenaar en toeschouwer worden respectievelijk in de rol van exhibitionist en voyeur geplaatst. De gevolgen bleven niet uit. Een aantal werken van Klimt, in opdracht van de Weense universiteit werden geweigerd bij het zien van het resultaat. Schiele kreeg in 1912 vierentwintig dagen cel en veel van zijn te expliciet seksuele werken werden verbrand. De rest werd zo’n dertig jaar later door de Nazi’s veroordeeld als gedegenereerde kunst. Vorm mocht geen vervorming zijn. 1

2

Het Duitse expressionisme Het expressionisme was zo omwentelend dat het al vlug synoniem werd voor modernisme om in de jaren ‘30 door de Grote Kunstkenner van de nazi’s bestempeld te worden als het ontaarde in de mens. Het was hoe dan ook de hevigste reactie tegen het impressionisme, dat bestreden werd als een oude visie van de negentiende eeuw. De tijds- en invalshoek gebonden “indruk” die men van de omgeving had, werd vervangen door de individuele emotioneel aangedreven “uitdrukking” van hoe men de wereld beleefde. De zoektocht naar essenties werd in de innerlijke wereld van de zoeker gevonden. In diezelfde periode ontstaat de fenomenologie, de Duitse filosofie die gelijkaardig te werk gaat, nl. het wezenlijke van de dingen vanuit de subjectiviteit van de beschouwer achterhalen. Mijn wereld is De wereld, leek wel het motto. Deze expressieve opvatting van de kunst is in die mate drastisch geweest, dat men hier kan spreken van een tweede categorie van definities van de kunst. Na de eerst die stelde dat kunst een bepaalde nabootsing is van de werkelijkheid, kwam nu een andere die als uitgangspunt nam dat kunst een uitdrukkingsmiddel is van de menselijke emoties. Hoe intenser en authentieker die emoties naar buiten gebracht worden, des te beter het kunstwerk. Dat Duits expressionisme is niet zo maar uit de lucht komen vallen. De kleuranalyses van het post-impressionisme (pointillisme) waren een welkome tussenstap als breuk tussen de kleur als illusieschepper, van het impressionisme, en de bevrijding van de kleur, als puur uitdrukkingsmiddel van die nieuwe schilderkunst aan het begin van de twintigste eeuw. Wat kleur betreft heeft de Franse “Nabis” beweging vanaf 1888 ook wel wat in de pap te brokken gehad, met namen als Pierre Bonnard (1867-1947) en Edouard Vuillard (1868-1940). Beiden ook al op zoek naar syntheses. De grote naam bij de voorlopers is Vincent van Gogh (1853-1890) die zijn oor veil had om via de verf zijn gevoelens tot uitdrukking te brengen. Twee figuren die eerder aansluiten bij het symbolisme geven toch al aanzetten voor een overgang naar de principes van het expressionisme: de Deen Edvard Munch (1863-1944) en, het moet gezegd, de Belg James Ensor (1860-1949) die als dusdanig opgenomen is in de historische overzichten van de moderne kunst. Expressionisme is echter in grote mate een Duitse aangelegenheid geweest. Met een vrouw als een van de baanbrekende figuren: Paula Modersohn-Becker (1876-1907). Onmiddellijk gevolgd door Emil Nolde (1867-1956). Verder verliep het ontstaan van het Duitse expressionisme rond twee kunstenaarsgroepen. In Dresden “Die Brücke”, de brug, met o.a. Ernst Ludwig Kirchner (1880-1938), Erich Heckel (1883-1970), Otto Müller (1874-1930), Max Pechstein (1881-1953) en Karl Schmidt Rottluff (1884-1976). In München was “Der Blau Reiter” de blauwe ruiter, werkzaam met o.a. de Rus Vasily Kandinsky (1866-1944), Franz Marc (1880-1916), August Macke (1887-1941) en Paul Klee (1879-1940) als vertegenwoordigers. Buiten deze twee groepen mogen we een vrouw als Käthe Kollwitz (1867-1945) niet vergeten. Wat niet het geval is voor mensen die al eens gaan mijmeren over de onzinnigheid van oorlogen op de militaire kerkhoven van de Westhoek. Inderdaad heeft WOI een diepe stempel gedrukt op de gemoedstoestanden van deze kunstenaars. Ze hebben vanuit een “innerlijke noodzaak”, zoals Kandinsky dat placht te noemen, hiertegen stormachtig gereageerd. Terloops vermeld ik hier nog dat de grafische kunst door vele van hen beoefend werd omwille van de directheid van het medium.

3

4.

5

KL[s] januari 2008

21

6

1

Paul Gauguin, De arme Visser, 1896. 74 x 66 cm. Museu de Arte, Sao Paulo.

2

Emil Nolde, Pinksteren, 1909. 87 x 107 cm. Nationalgalerie SMPK, Berlin. © Stiftung Seebüll Ada und Emil Nolde, Neukirchen, Seebüll.

3

Paula Modersohn-Becker, Zelfportret voor bloeiende bomen, 1902. 33 x 45,5 cm. Dortmund, Museum am Ostwall.

4

Wassily Kandinsky, Murnau – uitzicht met spoorweg en slot, 1909. 36 x 49 cm. Städtische Galerie im Lenbachhaus. © VG Bild-Kunst, Bonn, 2002.

5 Franz Marc, De kleine blauwe paarden, 1911. 61 x 101 cm. Particulier bezit, Hamburg. 6

Ernst Ludwig Kirchner, Poster: De Brücke, 1910. Kaiser Wilhelm Museum, Krefeld. © Ingeborg & Dr. Wolfgang Henze-Ketterer, Wichtrach/Bern.

7

Egon Schiele, Zelfportret met zwart aardewerk, 1911. 27,5 x 34 cm. Historisches Museum der Stadt Wien.

8

August Macke, Landschap met koeien en kameel, 1914. 47 x 54. Kunsthaus Zürich.

9

Erich Heckel, Sacramentsdag in Brugge, 1914. 94 x 82 cm. Städtliches Museum, Mühlheim a.d. Ruhr. © Siddi M. Heckel, Gaienhofen.

22

KL[s] januari 2008

De “school” van Latem Wanneer men in het Leiedorp verzeild geraakt en er de verwording van het Vlaamse expressionisme kan aanschouwen via de toeristische exploitatie ervan, krijgt men verkeerdelijk de indruk in de bakermat van het Vlaamse expressionisme te vertoeven. Voor de twee zogenaamde kunstenaarskolonies van SintMartens-Latem kon voor WOI de moderne kunst gestolen worden. Waarom het overigens Latem werd en geen Leiedorp verder, is enkel te wijten aan het feit dat de schilderende gemeentesecretaris, Albijn Van den Abeele (1831-1918) de kunstenaars aan een goedkope woonst kon helpen. De eerste Latemse groep (1899-1909) keerde zich af van de stad om de staat van oorspronkelijkheid te hervinden. Op het platteland meenden ze een primitieve wereld te ontdekken, niet bezoedeld door de moderne beschaving. Ze hoopten daar waarden als integriteit, natuurlijkheid en eenvoud te vinden. George Minne (1866-1941) beeldhouwt in zich gekeerde figuren, vaak jongelingen. Er is een link met de Art Nouveau, maar die wordt niet verder uitgewerkt. Valerius de Saedeleer (1867-1941) bekeert zich in 1904 tot het christendom. Zijn Breugeliaanse landschappen zijn religieus. In 1905 gaat Gustave van de Woestijne (1881-1947) voor enkele maanden in het klooster. Hij schilderde boeren met de spirituele ingetogenheid van een heilige. Vanaf 1905 vormde zich een tweede kring kunstenaars in Sint–Martens–Latem. In tegenstelling tot hun voorgangers, die er nog verbleven, werkten ze niet symbolistisch, maar impressionistisch. Hoewel het impressionisme in Frankrijk zijn tijd al had gehad, werd het in België, - na de schilderkunst van de negentiende eeuw- onthaald als een verfrissing. In de Leiestreek verbleef Emile Claus (1849-1924) die vaak als de belangrijkste Belgische impressionist wordt gezien. Hij had veel invloed op de jongere generatie. Kenmerkend voor zijn werk is dat in een impressionistisch landschap, mens en dier niet wazig voorgesteld worden, zoals bij de Franse voorbeelden. De grote namen van het Vlaamse expressionisme zijn dus als impressionist begonnen. Leon De Smet (1881-1966) is het zelfs gebleven. Maar Gustave De Smet (1877-1943), Frits Van den Berghe (18831939) en Constant Permeke (1886-1952) gebruikten WOI als bezinning, de tijd om tot expressief werk te komen. De tweede groep van Latem zal pas vanaf 1918, op zoek gaan naar vormsynthese. In de plaats van de verleidelijke sfeer rond de dingen weer te geven, zoals de impressionisten schilderden, moest gezocht worden naar het wezen van de zaak, bondig, gebald en complex. Vormen en kleuren moesten een eigen uitdrukkingskracht bezitten. Geen frivole vlucht uit de werkelijkheid, wel een confrontatie ermee. De avant-garde van de twintigste eeuw is in België dus laat gestart. De les van de grote voorloper, James Ensor, werd te laat geleerd. Pas na 1920 zal Ensor invloed hebben op de kunst die syntheses zocht. Voor WO I heeft enkel Rik Wouters (18821916) naar Ensor gekeken, voor zijn kleurgebruik.

7

Beiden zijn tot dan de enigen die iets in België betekenen binnen de internationale avant-garde. Er is sprake van een “Brabants” fauvisme. Het was een reactie tegen het muffe, met de dood flirtende, intellectualisme van het symbolisme. De liefde voor de heldere kleuren nam het over van het impressionisme en het oog voor de kleurcontrasten dan weer van het post-impressionisme ook wel “pointillisme” genoemd (Georges Seurat en Theo Van Ryselberghe in België). Naast Rik Wouters is ook Fernand Schirren (1872-1944) een interessante vertegenwoordiger van het Brabantse fauvisme.

8

9

Het Vlaamse expressionisme De Smet heeft wel eens met het kubisme geflirt, maar poogde vooral tot gesynthetiseerde beelden te komen van het Vlaamse boerenleven, eenvoudig en vaak zeer krachtig. De okers zijn de hoofdvarianten van zijn palet, soms doorbroken door lichtere kleuren. Permeke heeft op zijn manier die zogenaamde typische Vlaamse bruinen ontwikkeld met een zeer temperamentvolle penseelvoering met eveneens het Vlaamse boerenleven als hoofdthema. Hetzelfde geldt in een bepaalde periode voor Van den Berghe. Hij zou echter tot een surrealistische vormgeving evolueren. Het Vlaamse expressionisme werd, ondanks het oorspronkelijk vernieuwende potentieel, vrij vlug een nieuw soort academisme. Aan het adjectief “Vlaamse” werden betekenissen verbonden, die nog weinig met schilderkunst te maken hadden (volksaard, enz.). In Antwerpen is in deze periode een bloei van de avant-garde aan de gang: assemblage, kubisme, futurisme, enz. We vermelden nog graag Oscar Jespers (1887-1970), Frans Masereel (1889-1972). Ook vermeldenswaardig: het vrolijke, “volksfeestelijke” expressionisme van Edgard Tytgat (1879-1957) en Jean Brusselmans (1884-1953) die in zijn expressionistische werk evolueert tot een geometrische compositie en zo het verband legt met de abstracte kunst, waardoor hij een inspiratiebron zou worden voor de na-oorlogse abstractie. Het Vlaamse expressionisme bestond uit kunstenaars die een werkelijkheid wilden creëren die voor universeel kon doorgaan. Ze gingen hierin zeer ver. Hun werkelijkheid was bitter en wrang. Van den Berghe, De Smet, Permeke en Servaes gingen uit van een krachtig en aards naturalisme. Ze keken verder dan de “gewone realiteit” die ze op hun manier invulden met werkelijkheidsfragmenten “uit het leven zelf”. Onverbloemd en met een diepe eerbied schilderden ze plompe of uitgemergelde, wroetende lichamen die werken om te overleven. Het spreekt voor zich dat het Vlaamse expressionisme zich niet beperkt tot dit driemanschap. Het Vlaamse expressionisme stond sterk. De generatie die de nieuwe wind zou brengen na WOII, was inderdaad nog niet bevrijd van het expressionisme dat ondertussen het academisme bij uitstek was geworden. IJverig onderwezen in de Vlaamse kunstscholen, vaak door epigonen van die ooit progressieve kunststroming van het begin van de eeuw. Het Vlaamse expressionisme was een leerschool geworden. Het driemanschap, Permeke – De Smet – Van den Berghe had als het ware een orthodoxe schildersstijl opgelegd voor latere generaties. [Willem Elias, ingekort door red.]

KL[s] januari 2008

23

o pr o ep

QUARTIER EXCENTRIQUE Gent, april 2008

Creatievelingen uit Vlaanderen de kans geven om te laten zien wat ze in hun mars hebben. Dat is het opzet van Quartier Excentrique. Dit platform voor jonge kunstenaars stelt dit jaar voor de 4e keer in Gent een resem onbekend talent aan het grote publiek voor. Misschien iets voor u? “Het aanbieden van een podium of medium aan minder bekende kustenaars uit de meest uiteenlopende disciplines, blijft onze hoofdbedoeling”, aldus de organisatoren van Excentrique vzw. “We trekken daarvoor resoluut de kaart van de kunstleek en willen dan ook uit de gangbare cultuurlocaties breken. Naast kunst op de eerder reguliere plaatsen, willen we daarom ‘onze’ talenten ook de kans geven om in dagdagelijkse plaatsen in Gent hun kunnen te tonen aan het ruime publiek. Cafés, bistro’s, broodjeszaken, scholen, kerken, de VDAB,… Alles kan en alles mag.” Het evenement zal uit twee grote delen bestaan. Enerzijds een tentoonstelling in een pak publieke plaatsen over de hele Stad Gent. Anderzijds: Quartier Excentrique ‘08 in de Minardschouwburg. Op 12 april 2008 krijgen alle performance-artiesten de kans er hun talent te tonen. Daarvoor is de organisatie nog volop op zoek naar artiesten: alle kunstenaars, jong of oud, onervaren of oude rot, blank of zwart, zijn welkom. Preselecties gaan door in de loop van februari 2008. In schrijven kan via www.excentrique.be.

L E S S E N P A K K E T T E N

Nieuwe regeling Ateliers die bij KUNSTWERK[t] zijn aangesloten, kunnen jaarlijks een gratis lessenpakket aanvragen. Dit houdt in dat KUNSTWERK[t] de vergoeding van de gastdocent op zich neemt voor de workshop. Zo kunnen ateliers kennismaken met een voor hen nieuwe techniek, discipline of werkwijze. Vanaf dit jaar kunnen ateliers daarvoor kiezen uit een aantal volledig uitgewerkte pakketten. Tot nu stelde het atelier zelf de inhoud van het lessenpakket voor en KUNSTWERK[t] zorgde voor een geschikte docent. Vanaf dit jaar kunnen ateliers kiezen uit een aantal uitgewerkte, vaste pakketten. Deze pakketten zijn uitgewerkt door KUNSTWERK[t]docenten en zullen door hen gegeven worden. Het gaat telkens om een workshop van 10 uur, gespreid over 2 of 3 sessies. Daarnaast blijft de mogelijkheid bestaan voor de ateliers om zelf een voorstel voor lessenpakket in te dienen. OVERZICHT VASTE PAKKETTEN 2008 Jaarlijks komen een aantal andere thema’s en technieken aan bod: het aanbod van de lessenpakketten zal er dus elk jaar anders uitzien. Hierdoor hopen we tegemoet te komen aan de verschillende vragen vanuit de ateliers. Kunstbeschouwing: Een andere kijk op hedendaagse kunst Tekenen en schilderen: Snelschetsen, Combinatie droge en natte technieken, Portrettekenen, Aquarel en kleurenpalet, Werken met een schetsboek, Van landschap naar abstractie Grafiek: Monotype, Eenvoudige druktechnieken Keramiek: Gietwerk keramiek Beeldhouwen: Zelfportret in klei INFO EN AANVRAAGFORMULIER Meer info i.v.m. de inhoud van de pakketten vindt u op www.kunstwerkt.be, onder de rubriek “Vorming”. Daar is ook het nieuwe standaard aanvraagformulier te vinden. Enkel aanvragen via dit formulier worden geëvalueerd. U kunt voor meer informatie ook steeds terecht bij Annemie op 09/235.22.73 of [email protected]

24

KL[s] januari 2008

A C T U A L I T E I T

KORT

In deze rubriek vind je enkele berichten, opgevist uit de nieuwsstroom. Heb je zelf ook een nieuwtje te melden, dan kan je je bericht sturen naar: ward@ kunstwerkt.be of KUNSTWERK[t], redactie, Bijlokekaai 7c, 9000 Gent. (Voor aankondigingen van exposities, workshops, e.d. kunt u uiteraard nog steeds terecht in de Agenda.) Zebra.be Het werk van gevluchte kunstenaars in de kijker plaatsen: dat is het opzet van www.zebra.be. De databank er achter is vergelijkbaar met een etalage waarin kunstenaars - zowel professionelen als amateurs - uit alle mogelijke disciplines een plaats krijgen. Het uitgangspunt van dit project bestaat erin dat gevluchte kunstenaars dezelfde kansen krijgen als andere kunstenaars in Vlaanderen. En op die manier het kunsten- en cultuurwereld in Vlaanderen verrijken.

BAM De steunpunten voor Audiovisuele Kunsten en Beeldende Kunsten zijn samengevoegd in één groot steunpunt: BAM, Instituut voor beeldende, audiovisuele en mediakunst. Met een nieuw actieplan en een reeks ambitieuze doelstellingen wil BAM de drie sectoren van beeldende, audiovisuele en mediakunst een nieuwe impuls geven. Meer info: www.bamart.be

Via een Italiaanse internetsite kan je “Het Laatste Avondmaal” van Leonardo Da Vinci tot in de kleinste details bestuderen. De digitale versie van dit meesterwerk is 16 miljard pixels groot. De website biedt je de mogelijkheid om in te zoomen tot op details van een vierkante millimeter groot. Het originele werk, dat in het Santa Maria delle Grazie-klooster in Milaan hangt, meet 460 bij 880 cm.

www.kunstenwerkplaats.be Ruim een jaar geleden namen enkele kunstenwerkplaatsen het initiatief om kunstenaars op weg te helpen in hun zoektocht en tegelijkertijd meer bekendheid te geven aan de eigen werking. Door hun specifieke verscheidenheid en experimentele praktijk zorgen de werkplaatsen voor een enorme rijkdom en diversiteit binnen het kunstenlandschap. De nieuwe portaalsite www.kunstenwerkplaats.be biedt naast een overzichtelijke databank (waarbij je kan selecteren op locatie, discipline of ondersteuningsmodaliteit), ook de mogelijkheid om kennis te maken met de eigenheid van elke werkplaats.

KL[s] januari 2008

25

wie z o ekt d ievin d t

zoekertjes GEZOCHT: VERWARMPLAAT GRAFIEKATELIER Ik ben op zoek naar een verwarmplaat voor mijn atelier. Afmeting of toestand geen belang, wel graag een goed werkende thermostaat. Contact: [email protected] | 057/335 643

TE KOOP: ELECTRISCHE KERAMIEKOVEN Merk Naber Type 16 – 1200 gr.– binnenafm. 40x40 – zonder regelaar – bouwjaar 1986 – 180 kg. Prijs otk. Meer info bij Eddy Gemeen: 0477/422006

GEZOCHT: EXPOSANTEN Galerie Arthill in Stalhille a/d kust zoekt voor haar zomertentoonstellingen nog kunstenaars die gedurende de zomermaanden willen tentoonstellen. Alle artistieke diciplines komen in aanmerking. Hoge kwaliteit (geen hobby). De tentoonstelling loopt telkens over een periode van 6 weken. De periodes zijn: maart-april/ mei-juni/ juli-aug/ sept-okt. Meer info: [email protected]

Gratis advies Antoine Bomon wil zijn jarenlange ervaringen als kunstenaar delen met alle creatieve mensen die de kunst puur uit liefhebberij beoefenen. “Zelf werk ik al meer dan dertig jaar als kunstschilder, striptekenaar, decorschilder en ontwerper. Alle amateurkunstenaars die een technisch vraagje hebben of met een technisch probleempje worstelen mogen mij altijd mailen. Ik wil de liefhebbers helpen om nog beter met materialen en technieken te leren omgaan.“ Meer info: www.babydoll.be | E: [email protected]

Wie maakt mijn site? Wie kan voor mij een site of blog op poten zetten met mijn werk? Tegen billijke vergoeding. Meer info: [email protected] | 0498/572853

MANNELIJK LEVEND MODEL Poseert gratis voor tekenaars regio Brabant. Contact: [email protected]

GEZOCHT: JONGE KUNSTENAARS Zin_g is een werkgroep van artistieke zinzoekers in Brussel en is op zoek naar jonge kunstenaars die willen op zoek gaan naar de kostbaarheden van hun leven en die vorm willen geven in woord, beeld, zang of beweging. Waar draait het nu eigenlijk om in mijn leven? Wat kan ik echt niet missen? Waar mag niemand aan raken? Globe Aroma wil mensen laten kennis maken met de rijkdom van andermans kunst en cultuur, door asielzoekers en nieuwkomers met artistieke capaciteiten te ondersteunen. Zin_g heeft nu al € 5000 ter 26

KL[s] januari 2008

beschikking te verdelen onder de verschillende deelnemende kunstenaars. Meer info: [email protected] | 0473/40.80.00

GEZOCHT: KERAMIEKOVEN (Vlaams-Brabant) Een vriendin van me is na haar cursus keramiek helemaal verkocht, nu heeft ze zelf geen oven en niet direct de mogelijkheden om een te kopen. Is er soms iemand in de regio Vlaams-Brabant waar ze af en toe eens terecht zou kunnen om haar stukken te bakken? Tegen betaling natuurlijk. Meer info: 0496/985572 | E: [email protected]

TE KOOP: HOUTEN KADERS Ik verkoop 15 houten kaders (handgemaakt) van verschillende afmetingen (30x30, 30x40, 50x60, 50x70). Meer info: [email protected]

GEZOCHT: COLLECTIEF ATELIER (Kortrijk) / FOTOGRAAF Ik ben op zoek naar kunstenaars in Kortrijk die samen een kunstatelier willen, of eventueel een collectief willen opstarten. Zelf maak ik beelden in assemblage. Ik zoek ook een fotograaf voor het fotograferen van al mijn werken. Ik kan geen professionele fotograaf betalen, maar wel betalen met een van mijn werken. Geïnteresseerd? Geef me een seintje: 0497/40 37 41 | E: [email protected]

GEZOCHT: ADRESSEN VAN KUNSTKRINGEN, TEKEN- EN SCHILDERSCLUBS Ben je bij een club of kunstkring en wil je je vereniging met website laten opnemen op http://kunstverenigingen.start.be, dan kan je mailen naar [email protected]

SAMEN TENTOONSTELLEN? Beeldhouwer met abstract werk in natuursteen zoekt schilder (liefst abstract) uit regio Vlaanderen om samen tentoon te stellen. Meer info: 0496/239611 | E: [email protected]

MANNELIJK NAAKTMODEL met ruime ervaring. Meer info: [email protected] [Geplaatst: 11/07]

TE KOOP: TYPO DRUKPERS / CAMERA ° Drukpers: merk: JOHNE. Volledig manueel bediening met pedaal ° Verticale camera om drukfilms te maken voor zeefdruk of andere druktechnieken met verschillende diafragma’s.

Merk: ESKOFOT 5025. + AGFA CP 530 E: copyproof systeem Meer info: 051/50 52 14 (na 18 u.)

TE KOOP: DIEP- OF HOOGDRUKPERS Geen enkel gebrek of beschadiging. Voorzien van een motor, alles op maat laten maken bij Vansteenlandt F. Reden van verkoop, wegens mijn leeftijd (76 jaar). Maximaal drukformaat: 100 op 200 cm / Verwarmtafel van 70 cm op 1 meter / Werktafels 2 stuks 122 cm op 122 cm, 90 cm hoog / 2 geweven vilten van 90 cm op 2 meter, alles als nieuw. Kan appart of alles samen verkocht worden Meer info: [email protected] | 050/501902

GEZOCHT: TEKENAARS (regio Leuven) Ik ben zelf tekenaar en zoek enkele andere tekenliefhebbers om samen een model te betalen. Ik zou meer willen oefenen “naar levend model”. Contact: [email protected]

GEZOCHT: GRAFIEKATELIER Ik ben op zoek naar een atelier waar ik met grafiek terecht kan om werken af te drukken, vergelijkbaar met bvb. het Frans Masereelcentrum, maar dan in de regio Gent Deinze Tielt. Contact: Koen Ceuppens: 0474797126 | E: [email protected]

GEZOCHT: DEELNEMERS NIEUWE KUNSTMARKT (Willebroek) Er komt op 6 en 7 september 2008 tijdens de Willebroekse Bevrijdingsfeesten een kunstmarkt op het Sasplein in Klein Willebroek. De kunstmarkt wordt gehouden rond het Sashuis, de Kapel en eventueel de omliggende straatjes. We zoeken standhouders, kunstenaars, hobbyisten, ambachten... Meer info: 03/8863769 | E: [email protected]

GEZOCHT: NAAKTMODELLEN Kunstkring Millennium (uit Retie) is op zoek naar (vrouwelijke) naaktmodellen. Op zaterdag voormiddag van 10 tot 13 uur. Maar kortelings ook op dinsdagavond mogelijk. Graag zouden wij ook modellen van andere culturen tekenen. Natuurlijk blijft iedereen welkom om zich op te geven. Contact: 0478/208438 | E: [email protected]

ATELIERRUIMTES / TENTOONSTELLINGSRUIMTES

DELEN VAN 2 GIGANTISCHE ATELIERS (LOVENJOEL) Heb jij artistieke kriebels in je bloed en ben je bezig met beeldende kunsten (schilderen, beeldhouwwerk, fotografie, tekenen, ...)? Sarah Mina (fotografiestudente) en Eefje (schilderes) zijn nog op zoek naar 2 artistieke collega’s om de gigantische atelierruimten van het ex-psychiatrisch ziekenhuis in Lovenjoel te delen en dat voor het jaar 2008 voor onbeperkt gebruik. Leeftijd en geslacht zijn niet van tel, wel teamspirit en op dezelfde golflengte zitten. De huur van de 2 grote ruimten samen bedraagt pp +/- € 50 per maand.

De selectie gebeurt op basis van doorgestuurde werken (per mail, max grootte 500 x 600 pixels), een cv en een gesprek. Meer info: [email protected]

GEZOCHT: WERKRUIMTE VOOR BEELDEND KUNSTENAAR (Gent) Liefst in centrum Gent, max. €100 per maand. Meer info: [email protected]

TE HUUR: TENTOONSTELLINGSRUIMTE (BINNEN EN BUITEN) (Hofstade) Particulier stelt tentoonstellingsruimte / opbergruimte ter beschikking; het gaat om hall (gelijkvloers + verdieping, met galerij) + tuin; vergoeding te bespreken; geen permanentie; ligging: Hofstade, bij Mechelen. Meer info: 0472/66.52.02 | E: [email protected]

GEZOCHT: ATELIER (Kortrijk) Ik ben schilder en zoek een atelier in Kortrijk om mijn schilderijen te kunnen maken. Ik ben bereid een atelier te delen. Meer info: 0473/49 44 34 | E: [email protected]

TE HUUR: ATELIER VOOR KUNSTSCHILDERS (Gent) Ruimte, +- 20m², vrij in atelier met veel licht, centrum Gent, € 150/maand; kosten (gas, elektriciteit, verwarming, water) inbegrepen. Meer info: 0478/60 31 26 | E: [email protected]

TE HUUR: ART GALLERY (Knokke Zoute) Naast eigen tentoonstellingen door de galerie wenst ARTE ZOUTE eveneens zijn professionele accomodatie ter beschikking te stellen aan kunstenaars. U kan deze galerie huren in een totaalpakket. Elke tentoonstelling loopt over twee maanden (midden van elke maand). Meer info: 0495 62 92 47 | E: [email protected]

EXPOSEREN IN KUNSTHUIS HARRY VERCAIGNE (Kortemark) Deze tentoonstellingsruimte (in mijn eigen woning / met ophangsysteem, goede verlichting en knusse sfeer) is helemaal wit geschilderd en de leuke vloer (een oude steentjesvloer) draagt bij tot een serene en tegelijk energieke sfeer. De ruimte is gratis te gebruiken. Per verkocht werk vraag ik 25%, waarvan 5% naar een kleuterklasproject gaat in Mozambique. Het seizoen 2007-2008 is volledig volgeboekt. Maar voor het seizoen 2008-2009 mogen aanvragen doorgestuurd worden. Meer info: www.kunsthuisharry.be

Ook een zoekertje plaatsen? Surf naar www.kunstwerkt.be of stuur je bericht naar KUNSTWERK[t], Zoekertjes, Bijlokekaai 7c, 9000 Gent.

KL[s] januari 2008

27

in

d e

prij z en

WEDSTRIJDEN TWEEJAARLIJKSE PRIJS FRANS VAN DER CAMMEN De wedstrijd staat open voor alle kunstenaars geboren na 1972. Disciplines: schilderkunst, beeldhouwkunst, toepassingen met grafische technieken en mixed media. De werken moeten origineel en recent zijn en nog niet bekroond op een wedstrijd. Elke deelnemer moet 2 werken inleveren, degelijk monteerbaar, met een maximum hoogte en breedte van 2 meter. Voor ruimtelijk werk, gelieve contact op te nemen met onderstaand adres. De deelnamekosten bedragen € 12. De gemeente Merchtem schenkt een prijzenpakket van € 1.850: een eerste prijs van € 1.000, een tweede prijs van € 600 en een derde prijs van € 250; een prijs van € 125 Euro voor Merchtems talent wordt geschonken door het Willemsfonds Merchtem en eervolle vermeldingen kunnen worden toegekend. De werken kunnen ingeleverd worden in het gemeentehuis van Merchtem op zat. 29 maart 2008 tussen 9 en 11 uur en di. 1 april 2008 tussen 18 en 20 uur. Organisatie: Kunstkring Soetendaelle, Burchtlaan 33, 1785 Merchtem | 052/37.33.76 | E: [email protected]

Integratie van kunstwerk(en) in de nieuwbouw woon- en zorgcentrum Ter Meere van het OCMW Berlare De Raad voor Maatschappelijk Welzijn van OCMW Berlare, schrijft een wedstrijd uit voor het ontwerpen en realiseren van een geïntegreerd kunstwerk in of buiten de nieuw op te richten gebouwen van het nieuwe woon- en zorgcentrum Ter Meere gelegen langs de Baron Tibbautstraat 29, te 9290 Berlare. Het globaal te besteden bedrag bedraagt € 30.000, inclusief BTW, transport, plaatsing en integratie . De wedstrijd staat open voor alle kunstenaars werkzaam in Vlaanderen. Qua thema wordt gekozen voor ‘VERHUIZEN’. Qua kunstdisciplines is er geen voorkeur. Om een optimale integratie van de kunstwerken te bekomen, kunnen geïnteresseerde kunstenaars, na afspraak, kennisnemen van het nieuwbouwplan. In een eerste fase worden alle kandidaten opgeroepen om een basisconcept te beschrijven en te schetsen. Alle ingediende basisconcepten zullen worden voorgelegd aan een selectiecommissie. Deze commissie zal na een eerste evaluatie van de kandidaturen, een beperkt aantal kunstenaars uitnodigen hun ontwerp verder uit te werken in een maquette en/of hun project persoonlijk te komen toelichten

28

KL[s] januari 2008

om zo tot de keuze van het kunstwerk te komen. Alle ontwerpen moeten aangetekend of tegen ontvangstbewijs worden ingediend uiterlijk op maandag 17 maart 2008 om 12 uur, bij de heer Cooreman, Voorzitter, Baron Tibbautstraat 29a, 9290 BERLARE. De geïnteresseerde kunstenaars worden verzocht om het wedstrijdreglement op te vragen bij het OCMW Berlare of te downloaden van de website www.ocmwberlare.be via de knop info. Bijkomende inlichtingen kunnen verkregen worden bij mevrouw Van der Jeugt Hilde, secretaris, tel. 09/326.97.11 of bij de heer Schollaert Freddy, directeur Ter Meere op het nummer 09/326.97.30

EEN NIEUWE GEVEL VOOR EEN KUNSTGALERIJ Zin om een kunstwerk te maken zo groot als een gevel? Alle ontwerpen komen op de website, ook de meest gekke en onuitvoerbare. Galerij De Nieuwe Vaart gebruikt de benedenverdieping van het arbeidershuisje in de Nieuwevaart nr. 244 in Gent. De gevel geeft een slechte indruk en spoort bezoekers niet aan naar binnen te gaan. Beperkingen? Neen, laat je gaan, er zijn geen beperkingen als je je ontwerp op de website wil en het niet per se wil realiseren. Ja, want het ontwerp moet uitvoerbaar zijn, niet duur en het fiat krijgen van de Stad. We willen een opvallende gevel, die toch in zekere mate harmonieert met de buurt. Deadline: 6 april 2008 Tentoonstelling: op 19 en 20 april is er in de galerij een tentoonstelling van de ingezonden ontwerpen, of van een selectie als er te veel zijn om te tonen. De winnaar wordt bekendgemaakt op 20 april om 17 uur in de galerij. Meer info: www.de-nieuwe-vaart.be/wedstrijd/gevel.html

K3ARTPRIJS VOOR SCHILDERKUNST 2008 De wedstrijd met tentoonstelling staat open voor alle kunstenaars wonende in Vlaanderen met een minimum leeftijd van 18 jaar op 01/01/2008. De selectie gebeurt door een externe jury en K3art. De deelnemers zijn verplicht om 3 werken binnen te brengen, met maximum afmetingen van 1,50 x 1,50 m. Het inschrijvingsgeld bedraagt € 30 . Prijzen: 1ste prijs: € 1100 / 2de: € 200 De tentoonstelling Deadline voor inschrijvingen: 4 mei 2008. Alle info en inschrijvingsformulier: www.k3art.be | Carlos Caluwier, Watermolenstraat 3 8550 Zwevegem, 056/757038

ren d e z - v o us

AGENDA

Dubbelexpo met aquarel- en olieverfwerk van Andrea Van Eycken in Galerij Rivierenhof. Van 13 februari t.m. 3 maart 2008. Dagelijks open : 12-17u. Vernissage: zondag 17 februari te 15u. Naast restaurant-taverne” Kasteel Rivierenhof” via Turnhoutsebaan 244/246 Deurne.( Dus niet bij kasteel Sterckshof!) Meer info: 03/829.07.22

KONDIG UW ACTIVITEITEN TIJDIG AAN!!! Een tentoonstelling, kunstenroute of ander evenement gepland? We kondigen het graag aan in KUNSTLETTER[s] en op onze website www.kunstwerkt.be. Gelieve voor uw aankondigingen gebruik te maken van het online-formulier op www. kunstwerkt.be (onder “Agenda”). Uiterste inzenddatum voor de volgende editie van KUNSTLETTER[s]: 15 februari 2008

“2 X B”: Margo en Arno Bruynseraede stellen tentoon in de galerij Vocar te Breendonk. Margo (keramiek en juwelen) en Arno (schilderijen). Tot 1 maart 2008: woe 13u30- 22u, do 13u30 tot 17u, zo 9u-12u30, alle dagen op afspraak. Meer info: [email protected] | 03/8866199

EXPOSITIES / EVENEMENTEN

“AQUATRO“, Aquareltentoonstelling door Christien Van Driel, Hennie Van Uffelen – Bekers, Chris De Prince, Bieke Claessens en met keramiek van Frida Torfs. In het “Convent” – Begijnhof te Lier, Sint Margaretastraat 20. Van 1 tot 16 maart 2008. Meer info: [email protected]

ANTWERPEN Schilderijen op papier van Corry van Baarle. De tentoonstelling is open op zaterdag 26 en zondag 27 januari 2008 van 10 tot 17 u. Sint-Jozefskapel, Augustijnslei 76, 2930 Brasschaat. Meer info: www.corryvanbaarle.be

Expo door de leden van Kunstkring Santart in Galerij Rivierenhof te Deurne. Tot 28 januari 2008 (12 tot 17 uur / ma en di gesloten). Meer info: 03/4642096 | E: [email protected]

Schilderijen (acryl/canvas – figuratief) van Herman Vangenechten. Van 27 januari 2007 tot 22 februari 2008 in Galerij ’t Kallement (Kallement 1) te Wommelgem.

Akademie Plus-3 Turnhout stelt tentoon in de Warande te Turnhout tot en met 3 februari 2008. Open: ma-vr 13 tot 17u, za-zo 10 tot 17u. Meer info: 014/411618 | E: [email protected]

Patrick Mariën stelt tentoon in Centrum De Kleine Wereld, Vlasmarkt 23-25 te Antwerpen. Tot 9 februari 2008. Meer info: [email protected] | 0486/569 029

Tine Van Poppel (textiel), Griet Mertens (keramiek) en Bie Flameng (grafiek) zetten een tentoonstelling op die aan de bezoeker vooral verscheidenheid belooft. De wisselwerking tussen beeldende kunst en muziek kan tot kruisbestuiving leiden. Van 1 t.e.m. 24 februari 2008 in Hofke van Chantraine, Kerkstraat 46 te Oud-Turnhout. Op weekdagen van 13 tot 16 u., zat van 14 tot 17u., zon van 10 tot 17 u. Meer info: www.hofkevanchantraine.be

Tentoonstelling “We could be heroes”: schilderijen van Carole de Block in Galerie Arte Falco, Falconrui 33 te Antwerpen. Van 3 februari tot en met 24 februari - opening 3 februari 14u30. Meer info: www.arte-falco.com | E: carole.deblock@pandora. be | 03/235 14 70

Tentoonstelling “4 bij 4”: Bertina Abs, Greet Jambon, Iris Rombouts, Kristel Van Rumste. T/m 7 maart 2008 (ma t/m do 8.30u-17u / vrij tot 16.30u). In Atab nv d’Herbouvillekaai 80, 2020 Antwerpen. Meer info: www.krivru.exto.be

KUN-ST-STOF: groepstentoonstelling met o.a. textiel, papier, batik en vilt. Van 19 tot en met 27 april 2008 in Galerij Rivierenhof (naast Kasteel) te Deurne. Open: woe- do-vrijvan 12-17u, za-zo van 11-19u. Meer info: [email protected] | 03/326.08.52

LIMBURG Kunstserie “PAINT-THING”: FRAN Kusters stelt tentoon t/m 22 februari 2008 in OCMW Hasselt, Rodenbachstraat 20 (ingang directie). Meer info: http://users.belgacom.net/FRANKusters

Tentoonstelling met werk van Alice van Dael (aquarellen mixed media - lyrisch abstract op canvas en MDF met verloren voorwerpen uit de natuur. Thema: klimaatwijziging op drift.) In Instituut De Borggraaf, KIDS, Koninklijk Instituut voor Doven en Spraakgestoorden te Hasselt. In januari - februari 2008. Open: werkdagen 8u-21u. weekend gesloten. Meer info: [email protected]

VLAAMS BRABANT / BRUSSEL Een nieuwe reeks lezingen in Cultuurcentrum StrombeekBever (Brusselse rand), Gemeenteplein, Strombeek-Bever, telkens om 19.30u. Wat betreft keramiek: Jan Winkels op 21 februari 2008 De ingang bedraagt € 3. Meer info: www.ccstrombeek.be (ook inschrijvingen) of Hugo Meert, 0486/693012

KL[s] januari 2008

29

OOST-VLAANDEREN “Un dernier regard sur la passé” in Lesaffre Gent NV - Lucas Creativ (expositieruimte 1e verdiep), Onderbergen 76a, 9000 Gent. Tot 31 jan. 2008 - maandag tot zaterdag van 9 tot 17u. Meer info: [email protected]

Neo- surrealistische werken van Brichard in galerij “De Kippe”, Stationstraat 50 te Merkem. T.e.m. 3 maart 2008 (ma t.e.m. vrij van 14.00 zaterdag van 15.00 en zondag van 11.30 / di gesloten). Meer info: [email protected]

ANDERE REGIO Collages op/achter glas door Leo Gommé: ° Galerie Rosnaco te Ronse , Kruisstraat 2, tot 28 februari 2008, tijdens het weekend van 14u30 tot 22u. Meer info: 0495/215.880 | E: [email protected] | W: www.gomme.exto.be

Tentoonstelling van schilderijen en grafiek van Chris Ketels in Brasserie ‘t Klooster, Baron de Gieylaan 25 A, 9840 De Pinte. Tot 29 februari 2008 - dagelijks van 10.30 uur tot 22 uur. Meer info: www.brasserieklooster.be

Koester Kunst is een tentoonstelling met als doel amateurkunstenaars de kans te geven hun werken aan het publiek te laten zien. Jaarlijks wordt de tentoonstelling georganiseerd door Gilbert Vangampelaere, Beritos, telkens met één kunstenaar uit Dentergem en kunstenaars uit de gemeente waar de tentoonstelling plaats vindt. Locatie: Lys Yarns Staatsbaan 198, 9870 Zulte. Op zat en zon 24 & 25 mei en 31 mei & 1 juni (van 14 tot 18u). Meer info: 0477/292251 | E: [email protected]

WEST-VLAANDEREN In het kader van de Nacht van de musea en de galerieën stelt André Sorel tentoon op 9 en 10 februari 2008 in Art Gallery Ulenspiegel, Vlaanderenstraat 72 te Oostende. Open: zat: 1011u30 / 14-23u / zon: 10-11u30 / 14-18u30.

Kunst op Zijde door Herna Deleu: ° van 11 tot en met 17 februari 2008: “Les Cimaises d’Ecrin” in het Cultureel Centrum te Eghezée ° van 24 mei tot en met 1 juni 2008: 38e Internationaal Salon van de Académie Européenne des Arts in de Foyer Communal te Gembloux. Meer info: www.hernadeleu.net

“Kijk mij nou!” expositie met o.a. Vandamme Kathy en 7 Nederlandse kunstenaars in galerie Oost 99 in het kunstenaardorp Hoorn Noord Holland aan het Ijselmeer. Van 17/02 t.e.m. 06/04/2008 van woe t.e.m. zon van 12 tot 17u. Meer info: [email protected]

Francien van Poppel toont schilderijen (Landschappelijke impressies / Vanuit de stilte) T/m 29 februari 2008 in Sterken interieurs, Luikerweg 25 te Valkenswaard (Nederland). Open: di t/m do: 9 t/m 18u / vrij: 9 t/m 21u / zat: 9 t/m 17u Meer info: www.sterken.com

Tentoonstelling “Missing Link”: schilderijen en mixed media van Helena Olewicz. In Galerie ‘Hoeve Den Erver’, Bourgognestraat 32a in Beek (NL). T.e.m. 9 maart (vrij, zat, zon van 13 tot 17u). Meer info: E: [email protected] | W: www.kunst-op-maat.be

WORKSHOPS / CURSUSSEN Groepsexpositie met werk van Sebastien Desmet (juwelen), Annick Destobbeleir (keramiek), Christiaan Vandamme (keramiek) en Filip Loosvelt (schilderijen). In Oude Kerk, Kerkdreef, 8570 Vichte. Van 2 t.e.m. 10 februari 2008. Open: ma tot vr. van 14 tot 18u, weekends van 10 tot 12u en van 14 tot 18u. Meer info: 056/228165 | E: [email protected]

Collages op/achter glas door Leo Gommé: ° Gistel Administratief Centrum, Heyvaertlaan 18. Tijdens januari en februari, ma tot vr. 9 tot 16u. ° Galerie ArteZoute, Knokke Zoutelaan 4, van 15 maart tot 11 april (tijdens weekend). Meer info: 0495/215.880 | E: [email protected] | W: www.gomme.exto.be

Marc Mortelé (schilderijen) en dochter Sharon Mortelé (keramiek) stellen tot 29 februari 2008 tentoon in het Centea kantoor Markt 18 te Tielt. Beiden hebben de doelstelling het begrip kunst op een hedendaagse manier te verwoorden en volgen daarbij een persoonlijk traject in hun artistieke zoektocht. Meer info: [email protected] 30

KL[s] januari 2008

Papier en vilt Basis- en meer specifieke technieken voor papier en vilt. Traditionele, maar ook aparte materialen. Voor beginners en gevorderden. Op ma. avond en zat. Vanaf 21 januari 2008 in Kaleidoscoop, Molenstraat 50 te Mortsel. Inschrijven: Nadine Symons, 0472/37.66.09 of symons. [email protected]

Cursussen Batik 19, 20 en 21 februari: ontkleurtechnieken | 11, 12 en 13 maart: masterclass transparantie | 4 – 8 augustus: masterclass Ray Pierotti. Info: 0477/678 578 | http://users.telenet.be/ritatrefois-batikart.be

Aquarelcursussen met Gerda Mentens: jan-mrt 2008 (10 weken op woe en do) in “de Bleukens” – Balen / apr 2008: buitenschilderdonderdagen 17-24 Meer info: 0496 508 660 | W : www.gerdaaquarel.be

Cursus Keramiek opbouw in Vrijetijdsatelier Bottelaere: stap voor stap leer je de technieken van de keramiek. O.l.v. Inge Casteleyn. Prijs: €100. Vanaf 8 januari: di van 19u30 tot 21u30, 18 lessen. Meer info: [email protected] | 09/362 33 31

Marmerbeeldhouwen Pasen / Santa Maria Toscanië 2008: van 23 maart tot 4 april Info: zwenk 09 22 77 841 / 0486 67 54 10 / E: [email protected]

Cursussen mozaïek Vanaf januari 2008 kunt u hiervoor terecht in het atelier van de galerie Cathilleweg 130 te Stalhille. Meer info: www.bloggen.be/mozaiek4you of mail naar [email protected]

Pottenbakken en boetseren Draaien en opbouwen van potvormen en boetseren van allerlei kunstwerkjes. Te Zulte-Olsene (Molenstraat 72). Nieuwe reeks van 10 sessies, start begin januari op maandagvoormiddag, donderdag- of vrijdagavond. Meer info: www.terryvanhoecke.yucom.be | 0477/56 62 18

Textiele workshops Nieuw programma 2008 te Leuven. O.a. cursussen Tessellation, Shattered Quilts, Topstitch Piecing, Surface design, e.a. Telkens op donderdag van 10 tot 16 uur. Meer info: www.moniquegilbert.be

Jouw zoektocht aangaan naar het intuïtieve, onbevangen, kunstzinnige stuk in jezelf. Zodat je dit kan aanwenden in je zelfontplooiing, werk en kunst. 9 di-avonden of 9 don-ochtenden vanaf 15 januari. In het arteficielo atelier, Bergstraat 22 in Heist-op-den-Berg. Meer info: 0479482548 | E: [email protected]

Sprekende handen I & II: Ontdek wat de vele museumhanden vertellen, en leer hoe je deze complexe vormen zelf kan weergeven met vlakken en lijnen. Je bekijkt en onderzoekt de anatomie, kleuren, vormen en volumes van diverse handen. Teken- en schilderatelier Sprekende handen I: Begeleiding: Maaike Derdeyn. Op zat 19, 26 januari, 2 en 9 februari 2008 van 14 tot 16.30u. Nieuwe sessie op 5, 12, 19 en 26 april 2008. Beeldhouwatelier Sprekende handen II: Begeleiding: Jet de Kort. Op zat 23 februari, 1, 8 en 15 maart 2008 van 14 tot 16.30u. Nieuwe sessie op 10, 17, 24 en 31 mei 2008. In het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen. Info & boekingen: 03/242 04 16, | E: [email protected]

Cursus Levend Model Gepassioneerden in beeldende kunsten kunnen 10 woensdagavonden van 18 tot 21 uur schilderen, tekenen, boetseren, geïnspireerd door een “levend model” (zowel mannen als vrouwen, naakt als gekleed, met afwisselende poses van max. 30 min.) Om een kwaliteitsopleiding te garanderen is het aantal deelnemers beperkt tot 20 cursisten. Op woensdag 13, 20 en 27 februari en 5, 12, en 19 maart, en 9, 16, 23 en 30 april 2008. In ateliers Kunst(h)art, Wolterslaan 16 te 9000 Gent (aan het Scheldeoord). Prijs: leden Kunst(h)art: € 40 / niet-leden: € 50 Meer info: www.kunsthartonline.be | 09/228 70 21

Cursussen bij Studio Brikat (Houthulststraat 132, Staden) Maken van een wensdoosje en stokpot: 3 sessies: 6 maart 13 maart en 10 april van 19u tot 22u. Schilderen vanuit het buikgevoel: kleur leren kennen onder de vakkundige leiding van neo-surrealist Brichard. Op 10 maart 2008 van 19 tot 22u / bij voldoende interesse ook van 14 tot 17u.

Expressief keramiek voor beginners: via duimpotjes, potje uit plakken, knijpfiguurtje leer je de basisprincipes om hol op te bouwen met plakken in klei. 6 sessies. Op 17 & 24 april, 8 & 15& 22 mei 2008 en later nog een afwerkingsessie. Meer info: 051/700 982 | W: www.brikat.be

Tekenen naar model Elke maandagavond van 19u tot 21.30u is er vrij tekenen naar model. Dit gaat door in een schildersatelier in Brugge (buurt Ezelpoort). Heb je ook zin? Meer info: [email protected] | 0486/903.310

La Vie en Roze: creatieve vakanties en schilderstages in de Ardennen en in Frankrijk. Schilderen op de kasteelroutes - Landschapschilderen - Schilderen en gezond eten - Flower Painting - Creativiteit, een weg naar Vertrouwen. Voor beginners en gevorderden - M/V - persoonlijke begeleiding - ontdek je eigen stijl. Meer info: www.amie-artist.be

Tekenen, schilderen naar levend model (Roeselare) Elke 14 dagen, op dinsdag van 14 tot 16u in een ruim vrij atelier te Roeselare. Vrij van techniek, maar wel onder begeleiding. Meer info: 0475/ 61 00 47 | E: [email protected]

Cursusreeks Aquarel & Tekenen voor beginners & beginners met ervaring start op zaterdag 2 februari 2008 en diverse cursussen kalligrafie voor alle niveaus, het hele schooljaar door. Meer info via Ligatura, Els Leclercq, Luipegem 200, 2880 Bornem, 03 899 68 73, www.ligatura.be KL[s] januari 2008

31

Bijlokekaai 7C B-9000 GENT T +32 [0]9 235 22 70 F +32 [0]9 233 07 09 www.kunstwerkt.be [email protected]