Klimaatbeleidsplan

Klimaatbeleidsplan 2005-2008

Klimaatbeleidsplan 2005-2008 Gemeente Terneuzen (Onderdeel van het Milieubeleidsplan)

September 2005 Gemeente Terneuzen Afdeling Milieu & Natuur

Klimaatbeleidsplan 2005-2008 gemeente Terneuzen ________________________________________________________________________________________________

INHOUD: I Samenvatting

3

II Verklarende woordenlijst

4

III Klimaatbeleidsplan gemeente Terneuzen

5

1. Inleiding 1.1 Aanleiding voor klimaatbeleid 1.2 Het Nederlandse klimaatbeleid 1.3 Klimaatbeleid in de gemeente Terneuzen

5 5 5 7

2. Beleidskaders gemeente Terneuzen 2.1 Raadsprogramma 2003-2006 2.2 Beleidsplan 2006-2009 2.3 Milieumissie

9 9 10 11

3. Vertrekpunt voor klimaatbeleid 3.1 Methodiek klimaatbeleid SenterNovem en BANS-subsidie 3.2 Nulsituatie: klimaatscan en duurzame energiescan

12 12 12

4. Ambities en vertaling naar klimaatbeleid 4.1 Ambitiebepaling 4.2 Doelstellingen per thema 4.3 Gezamenlijke activiteiten met de gemeenten Hulst en Sluis 4.4 Eigen activiteiten gemeente Terneuzen 4.5 Besparingspotentieel en bepaling van gerealiseerde CO2-reductie

15 15 15 16 17 17

5. Uitvoering en financiën 5.1 Betrokken afdelingen 5.2 Samenwerking met de gemeenten Hulst en Sluis 5.3 Ondersteuning door de BECO Adviesgroep 5.4 Planning 5.5 Financiën

18 18 18 18 18 18

IV Bijlage

21

•

Uitvoeringsprogramma klimaatbeleid gemeente Terneuzen 2005-2008

1


2


I SAMENVATTING Het klimaatsbeleidsplan 2005-2008 is opgesteld om een bijdrage te leveren aan de reductiedoelstellingen voor CO2 en andere broeikasgassen voor Nederland uit het Kyotoklimaatverdrag. Hiermee wordt invulling gegeven aan het raadsprogramma, aan het voornemen uit het beleidsplan 2006-2009 om een klimaatbeleidsplan op te stellen en aan de milieumissie van de gemeente Terneuzen. Het klimaatbeleidsplan is een onderdeel van het gemeentelijke milieubeleidsplan. In dit klimaatbeleidsplan 2005-2008 met bijbehorend uitvoeringsprogramma wordt uiteengezet welke ambities de gemeente Terneuzen heeft met betrekking tot klimaatbeleid, welke activiteiten zullen worden uitgevoerd om deze ambities te realiseren en op welke wijze gebruik zal worden gemaakt van de financiële ondersteuning die de SenterNovem ter beschikking heeft gesteld voor de komende vier jaar.

3


II VERKLARENDE WOORDENLIJST BANS

BestuursAkkoord Nieuwe Stijl, klimaatconvenant tussen de Ministeries van Economische Zaken, LNV en VROM, het Interprovinciaal Overleg en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten

BLOW

Bestuursovereenkomst Landelijke Ontwikkeling Windenergie

CO2

koolstofdioxide, belangrijkste broeikasgas

EPA

EnergiePrestatie Advies

EPC

EnergiePrestatie Coëfficiënt. Getal dat de energie-efficiëntie van een gebouw uitdrukt. De EPC wordt berekend op basis van de gebouweigenschappen, de gebouwgebonden installaties en een gestandaardiseerd gebruikersgedrag. Hoe lager de EPC des te beter de energie-efficiëntie. Bij een EPC van 0 is een gebouw energieneutraal.

MARKAL

MARKet ALlocation, rekenmodel om voor een totaal energiesysteem van een stad of regio voor een bepaalde tijdsperiode de meest economische combinatie van energiesystemen en maatregelen vast te stellen, gebaseerd op een opgegeven energievraag.

SenterNovem

SenterNovem is op 1 mei 2004 ontstaan uit de fusie tussen Senter en Novem, twee agentschappen van het Ministerie van Economische Zaken. Dit nieuwe agentschap draagt zorg voor de uitvoering van overheidsregelingen, bundelt kennis van innovatie, energie, klimaat, milieu en leefomgeving. SenterNovem ondersteunt gemeenten, provincies en bedrijven met advisering, informatievoorziening, netwerken en subsidies.

4


II. KLIMAATBELEIDSPLAN GEMEENTE TERNEUZEN 1. INLEIDING 1.1 Aanleiding voor klimaatbeleid Klimaatverandering en haar gevolgen is een van de grootste problemen waar de mensheid zich mee geconfronteerd ziet, nu en in de toekomst. Het wereldwijd groeiende energieverbruik legt een steeds groter beslag op de beperkte voorraad fossiele brandstoffen zoals olie en aardgas, en zorgt voor steeds meer CO2-uitstoot. Hierdoor verandert het klimaat op de planeet Aarde merkbaar: het broeikaseffect. De gemiddelde temperatuur op aarde zal aanzienlijk stijgen, net als de zeespiegel. De gevolgen hiervan maken maatregelen noodzakelijk, waarbij het verminderen van de CO2uitstoot de belangrijkste is. Het broeikaseffect kan op deze manier worden getemperd. Kyoto-protocol Door de toenemende vrees voor klimaatverandering en de gevolgen ervan, staat het onderwerp steeds nadrukkelijker op de beleidsagenda. Klimaatbeleid past in de huidige politieke tendens op milieugebied. Het besef is doorgedrongen dat er op mondiaal niveau afspraken gemaakt moeten worden om de negatieve effecten terug te dringen. De VN-klimaatconferentie in het Japanse Kyoto in 1997 is bepalend voor het wereldwijde klimaatbeleid van de komende jaren. De conferentie heeft geleid tot het zogenaamde Kyoto-protocol. Industrielanden verbinden zich hierin om de uitstoot van de broeikasgassen CO2 (koolstofdioxide), CH4 (methaan), N2O (distikstofoxide), HFK (fluorkoolwaterstoffen), PFK (perfluorkoolwaterstoffen) en SF6 (zwavelhexafluoride) in 2008-2012 met gemiddeld 5% te verminderen ten opzichte van het niveau in 1990. Per land gelden uiteenlopende reductiepercentages. De Europese Unie heeft zich tot doel gesteld om 8% reductie te bereiken in 2012. Volgens het International Panel on Climate Control is op langere termijn een wereldwijde reductie van de uitstoot van broeikasgassen van 50% tot 80% noodzakelijk. Het klimaatverdrag van Kyoto is op 16 februari 2005 in werking getreden na ratificatie door Rusland. 1.2 Het Nederlandse klimaatbeleid Ook Nederland heeft te maken met de gevolgen van klimaatverandering. De zeespiegel en het waterpeil van rivieren zoals de Westerschelde zullen stijgen. Neerslagpatronen veranderen. Deze gevolgen vragen ingrijpende maatregelen die verder gaan dan betere kustbescherming en waterberging. De landbouwsector moet kunnen inspelen op de onvermijdelijke processen van meer en extremere neerslag, verzilting en inklinking, met alle sociale, ecologische en financiële consequenties van dien. Nederlandse aanpak De Nederlandse overheid heeft, gelet op deze ontwikkelingen, besloten om de Kyoto-afspraken om te zetten in klimaatbeleid. Nederland heeft zich verplicht om de uitstoot van de belangrijkste broeikasgassen in de periode van 2008-2012 met 6% terug te dringen ten opzichte van de uitstoot in 1990. Daarnaast wil de overheid een energie-efficiëntieverbetering van 33% realiseren, en het aandeel duurzame energie (energie uit wind, zon, biomassa en aardwarmte) 10% laten bedragen van het totale energieverbruik in Nederland in 2020.

5


Sturend principe: de Trias Energetica Klimaatbeleid betekent een verbreding van het gangbare energiebesparingsbeleid. Naast het streven om minder energie te gebruiken, zal met name het gebruik van duurzame energie (zoals wind- en zonne-energie) gestimuleerd worden. Maar ook het zo efficiënt mogelijk omgaan met fossiele brandstoffen staat hoog op de agenda. Het principe van de “Trias Energetica” is leidend in het Nederlandse klimaatbeleid:

Figuur 1: het principe van de Trias Energetica

1. Energiebesparing: benut eerst de mogelijkheden om de energievraag structureel terug te dringen. 2. Duurzame energie: maak vervolgens voor het voldoen aan de vraag zoveel mogelijk gebruik van duurzame energiebronnen. 3. Efficiënte omzetting: zet tenslotte voor de resterende behoefte fossiele brandstoffen zo efficiënt mogelijk in. Op diverse fronten wordt geprobeerd om de afgesproken verplichtingen voor CO2-reductie om te zetten in beleid en concrete acties. Hierbij moet de helft van de reductie in eigen land gerealiseerd worden en de andere helft in het buitenland. Klimaatconvenant tussen verschillende overheden in Nederland: BANS-akkoord (2002) De Nederlandse overheid vindt de verbreding van het klimaatbeleid naar provincies en gemeenten toe erg belangrijk. Gemeenten en provincies hebben een grote rol in de uitvoering van het klimaatbeleid. Zij hebben contacten met de doelgroepen en de partijen die de reductie van broeikasgassen en vooral van CO2 daadwerkelijk kunnen realiseren. Op 18 februari 2002 hebben de VNG, het IPO en de Ministeries van VROM, LNV en EZ in Zeist het klimaatconvenant ondertekend: het Bestuursakkoord Nieuwe Stijl (BANS). Dit convenant biedt gemeenten een inhoudelijke en financiële ondersteuning bij het opstellen en uitvoeren van klimaatbeleid. 6


Voor de uitvoering van het BANS-klimaatconvenant is op 1 maart 2002 de “subsidieregeling BANS Klimaatconvenant” in werking getreden. Deze subsidieregeling moet de uitvoering van het lokale klimaatbeleid door gemeenten en provincies stimuleren. Het kabinet heeft een bedrag van 38 miljoen euro beschikbaar gesteld om provincies en gemeenten te ondersteunen bij het halen van de CO2-uitstootdoelstellingen van Kyoto. Een gemeente kan zelf haar ambitieniveau vaststellen en concrete projecten bepalen waarmee zij die reductie wil realiseren. SenterNovem ondersteunt namens de overheid provincies en gemeenten bij het opstellen en uitvoeren van klimaatbeleid. 1.3 Klimaatbeleid in de gemeente Terneuzen De nieuwe gemeente Terneuzen (de voormalige gemeenten Terneuzen, Sas van Gent en Axel) grenst in het noorden aan de Westerschelde en in het zuiden aan België. Na de gemeentelijke herindeling van 1 januari 2003 is Terneuzen de grootste gemeente van Zeeland. De gemeente telt ruim 55.000 inwoners. Terneuzen is een kruispunt van Nederland en België met het kanaal Gent-Terneuzen als nautische navelstreng met Gent en de Westerscheldetunnel als een snelle verbinding met de rest van Zeeland en de Randstad. Grote steden als Antwerpen, Gent en Brugge liggen vlakbij. De havens van Vlissingen en Terneuzen zijn het derde grootste havengebied van Nederland. Terneuzen vervult vanwege haar strategische ligging aan de Westerschelde de regionale functie van concentratie van bedrijvigheid. De gemeente Terneuzen heeft een aantal grote bedrijfsterreinen binnen haar grenzen. Het economisch hart van de gemeente ligt in de haven van Terneuzen en in de Kanaalzone Gent-Terneuzen met belangrijke vestigingen van chemische concerns, havengebonden bedrijven, papier- en kolenoverslag, staal, verpakkingsindustrie en logistieke bedrijven. Daarnaast zijn de toeleverende industrie zoals elektrotechnische en installatietechnische bedrijven en de bouwnijverheid belangrijk Buiten de industriezone langs het kanaal Gent-Terneuzen heeft de gemeente een rustig, groen en landelijk karakter met veel agrarische bedrijvigheid. Deze omstandigheden zorgen voor een grote lokale energiebehoefte. De gemeente Terneuzen heeft door haar schaalgrootte ook mogelijkheden om een substantiële bijdrage te kunnen leveren aan klimaatdoelstellingen. Behaalde resultaten uit het verleden… Hét paradepaardje van de gemeente op het gebied van energiezuinig en duurzaam bouwen is het nieuwe sportcomplex “Vliegende Vaart” in Terneuzen. Dit complex bevat een zwembad en twee sporthallen en behoort met een EPC van 0,83 tot de meest energiezuinige sportcomplexen in Nederland. Duurzame, energie- en waterbesparende maatregelen die zijn toegepast zijn: afdekking buitenbassin, lage temperatuursverwarming, warmtekrachtkoppeling en een vernieuwde waterzuiveringprocedure. Door het water op een alternatieve wijze te desinfecteren, kan het chloorverbruik voor de binnenbaden tot een minimum worden beperkt. Daarnaast zal de zuiveringsinstallatie spaarzaam met water omgaan, zodat weinig extra water nodig is om het zwembad bij te vullen.

7


Binnen de gemeente zijn landelijke voorbeeldprojecten te vinden van zowel duurzame woningbouw (de Hoven van Axel) als duurzame utiliteitsbouw (de kantoren van Rijkswaterstaat en van Havenschap Zeeland Seaports aan het sluizencomplex in Terneuzen). In 2000 won Fotodesign Huib de Jonge de Zeeuwse Milieuprijs met zijn bio-ecologische woning annex fotostudio in Hoek. Tijdens het bedrijfsinterne milieuzorgproject “ Milieu in Bedrijf” van de oude gemeente Terneuzen is in de periode 2000-2001 op de locatie Stadhuis/Stadskantoor Terneuzen 102.000 kWh aan elektriciteit bespaard Dit is 12,5% van het jaarverbruik en komt overeen met het jaarverbruik van 30 huishoudens. Zonder energiebesparende maatregelen zou het elektriciteitsverbruik met 5% gestegen zijn. De totale besparing ligt dus nog hoger (17 à 18%). Behalve elektriciteit is ook 216 m3 aan water bespaard. Dit is 10,6% van het jaarverbruik, puur door een actiever gebruik van de spoelonderbreking bij de toiletten. Ook in de voormalige gemeenten Sas van Gent en Axel zijn met gemeentelijke interne milieuzorg (GIM) en de gemeentelijke energieaanpak (GEA) goede energiebesparingresultaten geboekt in de gemeentehuizen, de sporthallen en de gymzalen. …en garanties in de toekomst Met dit soort projecten en activiteiten levert de gemeente Terneuzen een bijdrage aan de doelstellingen van het landelijke klimaatbeleid. Tot nu toe onbrak het aan gestructureerd klimaatbeleid binnen de gemeente. De gemeentelijke herindeling in 2003 maakte het noodzakelijk om ook het energiebeleid te actualiseren. Het klimaatbeleidsplan is een module van het milieubeleidsplan. Uitgangspunt voor het klimaatbeleid is het oppakken of intensiveren van de activiteiten uit de klimaatmenukaart van SenterNovem. Voor het klimaatbeleid betekent dit onder meer dat gekozen is voor het zoveel mogelijk erbij betrekken van verschillende doelgroepen, om draagvlak en bewustwording te creëren. Daarvoor is interne en externe samenwerking en een lange termijn visie voor energie en klimaat noodzakelijk. Er wordt ingezet op een projectmatige aanpak, omgeven met gerichte communicatie naar doelgroepen. De aanpak is marktgericht. Het idee hierachter is dat het beste resultaat bereikt kan worden wanneer mensen niet alleen uit ideële, maar ook uit financiële overwegingen een keuze kunnen maken ten gunste van klimaatdoelstellingen.

8


2. BELEIDSKADERS GEMEENTE TERNEUZEN Door het opzetten en uitvoeren van gemeentelijk klimaatbeleid levert de gemeente Terneuzen haar bijdrage aan het halen van de Kyoto-normen voor Nederland. Daarnaast kan via klimaatprojecten een groot aantal punten uit het raadsprogramma (deels of geheel) ingevuld worden. 2.1 Raadsprogramma 2003-2006 en klimaatbeleid De volgende punten uit het Raadsprogramma 2003-2006 van de gemeente Terneuzen kunnen (gedeeltelijk of geheel) ingevuld worden door gemeentelijk klimaatbeleid: Algemeen bestuur 1.25 (voortouw Terneuzen in regionale samenwerking Zeeuwsch-Vlaanderen) 1.27 (bevordering samenwerking maatschappelijke partijen, zoveel mogelijk gebruik maken van subsidiegelden) 1.30 (efficiënt werken) Verkeer en vervoer 3.1 (mobiliteit en bijbehorende luchtvervuiling en lawaai) 3.2 (collectief vraaggericht vervoer, kwaliteit en stimulering openbaar vervoer) 3.4 (veranderingen infrastructuur binnen de gemeente) 3.8 (aanleg carpoolplaatsen en bevorderen fietsen door gemeentelijk fietsbeleid) Economie en toerisme 4.2 (duurzame ontwikkeling van economische bedrijvigheid; afgewogen woon-werksituatie) 4.6 (duurzame ontwikkeling door integrale benadering van economisch, planologisch en milieubeleid) 4.7 (Axelse Vlakte consolideren, Terneuzen-West ontwikkelen als bedrijventerrein) 4.9 (verduurzaming bedrijfsterreinen) 4.10 (revitalisering oude bedrijfsterreinen) 4.17 (stimuleren van het gebruik van alternatieve energiebronnen en groene stroom) 4.18 (bijdrage toerisme aan ecologisch verantwoorde economische ontwikkeling) 4.19 (toeristisch beleidsplan) 4.20 (recreatievisie totale Braakman + landschapsplan Braakman-Noord) 4.21 (extensieve recreatie) 4.22 (plattelandsvernieuwing) Cultuur 5.5 (opzetten cultuurroutes op de fiets) Sport en recreatie 6.2 (o.a. openhouden sportaccommodaties in de kernen voor leefbaarheid) 6.3 (renovatie zwembad Koewacht) 6.4 (herpositionering sportaccommodaties Terneuzen) 6.5 (voorzieningen Sportlaan Axel) 6.6 (stimuleren aanleg dorpsparken en speelweiden) 6.7 (onderzoek voetbalaccommodaties Spui en Zaamslag) 6.12 (aanleg openbaar groen, dorps- of wijkpleintjes) 6.13 (ecologische verbindingszones en openbaar groen) Onderwijs en kinderopvang 7.1 (goede huisvesting scholen) 7.2 (Brede scholen)

9

Klimaatbeleidsplan 2005-2008 gemeente Terneuzen ________________________________________________________________________________________________ Ruimtelijke ordening en Volkshuisvesting 8.1 (hoge kwaliteit van leven, wonen en recreëren, behoud karakteristieke kenmerken en versterking van woonmilieus en sociale infrastructuur) 8.2 (stevig inzetten op de bouw van duurzame en levensloopbestendige woningen) 8.3 intensief en kwalitatief hoogwaardige ruimtelijke inrichting voor wonen en werken 8.6 (aangenaam Terneuzen bevorderen) 8.7 (realiseren diverse woonmogelijkheden; duurzaam, gedifferentieerd en inpasbaar bouwen zijn belangrijke uitgangspunten) 8.9 (toenemende vergrijzing: meer aandacht voor aangepaste woningen, bouw van woonzorgcentra met sociale controle en veiligheid) 8.16 (helder welstandsbeleid) 8.19 ((her)inrichting woonomgeving in overleg met omwonenden en belanghebbenden 8.20 (basketbal of speelveldjes, fietsroutes, picknickplaatsen e.d.) 8.23 (40% particuliere woningbouw met extra aandacht voor verpleeg- en zorgcentra i.v.m. vergrijzing) 8.27 (ontwikkelen van duurzame semi- of niet-agrarische economische activiteiten) 8.28 (stimulans agrarisch natuurbeheer, ecologische verbindingszone en toerisme) Volksgezondheid en Milieu 11.1 (integrale aanpak economisch en milieubeleid) 11.2 (controleren en handhaven van reële regels en vergunningvoorschriften, kaders formuleren waarbinnen anderen hun verantwoordelijkheid voor het milieu kunnen nemen) 11.3 (voorbeeldfunctie gemeente door voorlichting en preventie, alert blijven op nieuwe ontwikkelingen afvalinzameling en -verwerking) 11.11 (regionalisering met België) 11.12 (inzicht krijgen in luchtvervuiling Vlaamse Kanaalzone) Figuur2: klimaatrelevante punten uit het raadsprogramma 2003-2006 van de gemeente Terneuzen

2.2 Beleidsplan 2006-2009 van de gemeente Terneuzen De gemeente Terneuzen heeft in de raadsvergadering van 7 juli 2005 het beleidsplan 2006-2009 vastgesteld. In dit beleidsplan wordt in hoofdstuk 4 ‘Milieubeleid’ aangegeven welke milieudeelplannen er in de planperiode opgesteld zullen worden. Voor het gemeentelijke klimaatbeleid zijn drie deelplannen van belang: milieubeleid algemeen, klimaatbeleid en energiebeleid. Gemeentelijk Milieubeleid Het beleidsplan 2006-2009 van de gemeente Terneuzen geeft als doelstelling aan dat zal worden gekomen tot “een samenhangend milieubeleid dat richtinggevend is voor het handelen van de gemeente in plannen en uitvoeringstaken. Dat programmatisch inzicht geeft in het waarom, wat, hoe en wanneer van milieu gerelateerd handelen.” Om dit te realiseren zal een milieubeleidsplan worden opgesteld. Dit milieubeleidsplan is een algemeen kaderplan dat per beleidsthema concreet uitgewerkt zal worden met verschillende modules: milieudeelplannen. In 2005 is begonnen met het opstellen van milieudeelplannen. Gemeentelijk Klimaatbeleid Het beleidsplan 2006-2009 geeft als doelstelling voor het thema klimaatbeleid aan dat de gemeente Terneuzen zal bijdragen aan de doelstellingen voor Nederland die voortvloeien uit het Kyotoklimaatverdrag. Dit betreft een vermindering van met name de CO2-uitstoot op het gemeentelijk grondgebied. Dit zal gerealiseerd worden door: • het opstellen van een beleidsplan en een uitvoeringsprogramma (in 2004) • door het ontwikkelen en deelnemen aan projecten • door actieve samenwerking met buurgemeenten

10


Gemeentelijk Energiebeleidsplan: geintegreerd onderdeel van het klimaatbeleidsplan Het beleidsplan 2006-2009 geeft als doelstellingen voor het thema energie aan dat de gemeente Terneuzen onnodig energieverbruik zal voorkomen en het benodigde energieverbruik zal beperken. Daarnaast zal een verhoogde toepassing van duurzame energiebronnen plaats moeten vinden. Dit zal gerealiseerd worden door: • aandacht voor bedrijfsinterne milieuzorg • het opstellen van een energiebeleidsplan (w.o. duurzame energie) • het stimuleren van projecten in het kader van Duurzame Energie • het ontwikkelen van en deelnemen aan projecten ter bevordering van de opwekking en gebruik van duurzame energie Deze doelstellingen zijn uitgewerkt in het ‘Uitvoeringsprogramma Klimaatbeleid gemeente Terneuzen 2005-2008’. De doelstellingen en de uitvoeringsacties zijn verspreid over de klimaatthema’s ‘duurzame energie’, ‘gemeentelijke gebouwen en voorzieningen’, ‘bedrijven’ en ‘woningen’. Aangezien alle gemeentelijke energiedoelstellingen op deze manier uitgewerkt zijn in het klimaatbeleid is het niet zinvol om een apart energiebeleidsplan op te stellen. Het energiebeleidsplan is een geïntegreerd onderdeel van het klimaatbeleidsplan. 2.3 De milieumissie van de gemeente Terneuzen In de raadsvergadering van 7 juli 2005 heeft de gemeente Terneuzen de algemene milieumissie vastgesteld. De milieumissie behelst algemene principes voor het gemeentelijk milieubeleid, die in de milieudeelplannen concreet uitgewerkt worden. De milieumissie van de gemeente Terneuzen is als volgt geformuleerd: 1. het voorkomen van nieuwe milieuhindersituaties; 2. het beheersen van bestaande geaccepteerde milieuhindersituaties; 3. het opheffen van niet-acceptabele hindersituaties; 4. het ontwikkelen van beleid en activiteiten ter beperking van milieubelasting op langere termijn. In het ‘Uitvoeringsprogramma Klimaatbeleid gemeente Terneuzen 2005-2008’ is de milieumissie omgezet in concrete actiepunten en project per klimaatthema.

11


3. VERTREKPUNT VOOR KLIMAATBELEID 3.1 Methodiek klimaatbeleid SenterNovem en BANS-subsidie In dit klimaatbeleidsplan met bijbehorend uitvoeringsprogramma wordt uiteengezet welke ambities onze gemeente heeft met betrekking tot klimaatbeleid, welke activiteiten zullen worden uitgevoerd om deze ambities te realiseren en op welke wijze gebruik zal worden gemaakt van de financiële ondersteuning die de SenterNovem ter beschikking heeft gesteld voor de komende vier jaar. Systematiek van de klimaatmenukaart van SenterNovem Het BANS-klimaatconvenant met de bijbehorende klimaatmenukaart van SenterNovem voor gemeenten vormt voor de gemeente Terneuzen de basis voor het opstellen en uitvoeren van klimaatbeleid. Gemeenten kunnen uit de menukaart kiezen voor het basispakket of het ambitieuzere pluspakket aan klimaatmaatregelen. In beide gevallen dient een aantal passende taakstellingen gekozen te worden. Om vanuit de menukaart te komen tot gemeentelijk klimaatbeleid is allereerst gekeken naar de actuele stand van zaken in Terneuzen voor klimaatbeleid: de nulmeting door middel van de klimaatscan en de duurzame energiescan (DE-scan). Met de klimaatscan en de DE-scan is voor alle klimaatthema's het gewenste ambitieniveau van de gemeente Terneuzen bepaald. Aan de hand van de gekozen ambities is een uitvoeringsprogramma klimaatbeleid opgesteld. Dit uitvoeringsprogramma omvat alle klimaatprojecten voor de komende 4 jaar. BANS-klimaatsubsidie In het BANS is afgesproken dat gemeenten geld krijgen voor inzet van extra capaciteit om het klimaatbeleid uit te voeren. Een gemeente kan niet voor alle activiteiten uit de klimaatmenukaart subsidie krijgen. Een selectie van taakstellingen uit de menukaart vormt de prestatiekaart, waaraan de subsidieregeling vanuit het BANS-klimaatconvenant is gekoppeld. Op grond van het vastgestelde klimaatbeleid en het bijbehorende vierjarige uitvoeringsprogramma wordt de hoogte van de subsidie bepaald. 3.2 Nulsituatie: klimaatscan en duurzame energiescan Het klimaatprogramma van SenterNovem bevat de “klimaatmenukaart”, die als leidraad dient voor gemeentelijk klimaatbeleid. Deze menukaart bestaat uit te nemen maatregelen bij acht thema's: 1. Klimaat in beleid 2. Gemeentelijke gebouwen en voorzieningen 3. Woningbouw 4. Bedrijven 5. Agrarische sector 6. Verkeer en vervoer 7. Duurzame energie 8. Internationaal (grensoverschrijdende contacten, deelname of opzetten van projecten in het buitenland op het gebied van energiebesparing en duurzame energie) Voor elk thema kiest de gemeente vervolgens één van de drie ambitieniveaus (actief, voorlopend of innovatief) om het klimaatbeleid vorm te geven: → ambitie die gemeenten in ieder geval zouden moeten nastreven • Actief: • Voorlopend: → ambitie voor gemeenten die iets extra's willen doen • Innovatief: → ambitie voor gemeenten die zich willen onderscheiden

12


Klimaatscan Als startpunt is de huidige stand van zaken onderzocht om duidelijk te krijgen waar kansen liggen en in welke richting het gemeentelijk klimaatbeleid zich zou moeten ontwikkelen. In onderstaande tabel wordt per thema van de menukaart de stand van zaken toegelicht. Deze tabel komt uit de klimaatscan, die door SenterNovem op 10 december 2003 is uitgevoerd1. De klimaatscan geeft dus de nulsituatie aan op energie- en klimaatgebied voor de gemeente Terneuzen. Stand van zaken thema's en ambities (menukaart) Actief niveau

Voorlopend niveau

Innovatief niveau

Klimaat in beleid Gemeentelijke gebouwen Woningbouw Bedrijv en en utiliteitsbouw Agrarische sector Verkeer en v erv oer Duurzame Energie Internationaal

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Figuur 3: ambitieniveaus per klimaatthema uit de klimaatscan van de gemeente Terneuzen

De figuur geeft per thema weer in hoeverre Terneuzen reeds voldaan heeft aan de ambitieniveaus uit de menukaart. Dit blijkt sterk te variëren per thema. De klimaatscan concludeert dat op basis van de bovenstaande scores in principe voor alle thema's het actieve niveau haalbaar is, en voor ‘gemeentelijke gebouwen en installaties’ eventueel één onderdeel op innovatief niveau (vanwege sportcomplex ‘Vliegende Vaart’). Duurzame energiescan Naast de klimaatscan is ook een duurzame energiescan uitgevoerd2. Deze DE-scan geeft binnen de gemeente Terneuzen de potentiële mogelijkheden voor duurzame energieopwekking weer. Zo kan worden bepaald waar de kansen liggen voor duurzame energie. Hierbij wordt opgemerkt dat in de DE-scan windenergie, getijdenenergie, energie uit osmose en bio-energie uit energieteelt (zoals biomassacentrales, biodiesel uit koolzaad) niet zijn meegenomen in de scan. Voor windenergie is landelijk beleid (BLOW) en provinciaal beleid geformuleerd. De Provincie Zeeland heeft verkennend onderzoek laten uitvoeren naar de mogelijkheden voor getijdenenergie in de Oosterschelde en Westerschelde. Energie uit osmose (energie uit het grensvlak tussen zoet en zout water) laat de provincie momenteel onderzoeken. Bij het spuien van overtollig polderwater in de Westerschelde kan deze energie in theorie worden gewonnen. 1,2

ter informatie aan de raad aangeboden, zie lijst ingekomen stukken voor de raadsvergadering van 23 september 2004

13


Uit de DE-scan blijkt dat: • met het praktische potentieel aan duurzame energie in Terneuzen het mogelijk is om 20% van het huishoudelijke energiegebruik duurzaam te compenseren • het potentieel van energie uit biomassa relatief groot is • volkshuisvesting goede mogelijkheden biedt om duurzame energie toe te passen (zonnepanelen en zonnewarmte in de bestaande bouw en nieuwbouw) • de agrarische sector en bedrijven interessante mogelijkheden leveren door de dakvlakken van boerderijen en bedrijfspanden die voor zonnepanelen kunnen worden benut De duurzame energiescan vormt als zodanig een waardevolle aanvulling op de klimaatscan. Het ambitieniveau kan nu worden bepaald.

14


4. AMBITIES EN VERTALING NAAR KLIMAATBELEID Na de nulmeting via de klimaatscan en de duurzame energiescan is het ambitieniveau bepaald. Dit ambitieniveau is vervolgens voor elk klimaatthema uit de menukaart vertaald in concrete doelstellingen en activiteiten voor de gemeente Terneuzen. 4.1 Ambitiebepaling Op basis van de resultaten uit de klimaatscan adviseerde SenterNovem de gemeente Terneuzen de volgende thema’s op de bijpassende ambitieniveaus uit te werken: Tabel 1: door SenterNovem voorgestelde ambities per klimaatthema Thema Klimaat in beleid Gemeentelijke gebouwen en installaties Woningbouw, nieuw en bestaand Bedrijven, inrichtingen en terreinen Agrarische sector Verkeer en vervoer Duurzame energie Internationaal

Voorgesteld ambitieniveau door SenterNovem Actief Actief/Innovatief Actief Actief Actief Actief Actief Actief

Aangezien er slechts bij één onderdeel een innovatief ambitieniveau aanwezig is en dit een niet alledaags project is (concreet: het zeer energiezuinige sportcomplex ‘Vliegende Vaart’ in Terneuzen bij het thema gemeentelijke gebouwen en installaties), heeft de gemeente Terneuzen gekozen voor een actief ambitieniveau voor haar klimaatbeleid. 4.2 Doelstellingen per thema Voor de planperiode 2005-2008 heeft de gemeente Terneuzen qua uitvoering gekozen voor het pluspakket. Dit betekent een verplicht aantal taakstellingen op klimaatgebied voor het verkrijgen van de BANS-klimaatsubsidie. Hieronder staat beknopt weergegeven waar voor gekozen is. Een gedetailleerd overzicht van alle taakstellingen met het beoogde doel/resultaat staat in de bijlage ‘Uitvoeringsprogramma Klimaatbeleid gemeente Terneuzen 2005-2008’. De hierin vetgedrukte taakstellingen zijn subsidiabel. Tabel 2: aantal taakstellingen en ambitieniveau gemeente Terneuzen per klimaatthema Thema Klimaat in beleid Gemeentelijke gebouwen en installaties Woningbouw, nieuw en bestaand Bedrijven, inrichtingen en terreinen Agrarische sector Verkeer en vervoer Duurzame energie Internationaal

Aantal taakstellingen en ambitieniveau 3 actief 5 actief, 2 innovatief 8 actief, 1 vooruitlopend 6 actief 2 actief 2 actief, 1 innovatief 4 actief, 1 vooruitlopend geen taakstellingen

15


4.3 Gezamenlijke activiteiten met de gemeenten Hulst en Sluis De samenwerking op milieugebied tussen de Zeeuws-Vlaamse gemeenten is van oudsher goed. Aangezien een groot aantal klimaatproject uitgevoerd zal worden met regionale partijen zoals Delta en de woningbouwverenigingen hebben de gemeenten Hulst, Sluis en Terneuzen besloten om hun uitvoeringsprogramma’s voor klimaatbeleid inhoudelijk op elkaar af te stemmen. Voor een aantal taakstellingen zullen de drie gemeenten samen één regionaal project opzetten in plaats van elke gemeente een eigen project. De uitvoering van een aantal klimaatactiviteiten vindt reeds plaats via lopende projecten en activiteiten, dus de Zeeuws-Vlaamse gemeenten hoeven niet vanaf nul te beginnen. Elke gemeente heeft daarnaast de mogelijkheid om eigen onderwerpen en accenten op te nemen. In hun uitvoeringsprogramma’s hebben Hulst, Sluis en Terneuzen vier klimaatthema’s met 14 concrete klimaatactiviteiten gemeenschappelijk die ze gezamenlijk uit kunnen voeren. Tabel 3: gemeenschappelijke klimaatthema’s en activiteiten gemeenten Hulst, Sluis en Terneuzen Gemeenschappelijk klimaatthema 1. Gemeentelijke gebouwen en installaties

Gemeenschappelijke klimaatactiviteiten 1. (bestaande gebouwen): alle vaste en kostenneutrale energiemaatregelen uit het Nationaal Pakket Duurzame Utiliteitsbouw uitvoeren bij renovaties 2. (bestaande gebouwen): invoeren integraal energiebeheer 3. (bestaande gebouwen): actief regionaal energieinkoopbeleid met minimaal 40% groene stroom

2. Woningen

4. (nieuwbouw): EPC 5-10% scherper 5. (bestaand): plan van aanpak opstellen voor uitvoering EPA particuliere en huurwoningen 6. (bestaand): minimaal 30% van de bestaande woningen is voorzien van een EPA 7. (bestaand): regionale aanpak voor realiseren 2 randvoorwaarden verbeteren toepassing Duurzame Energie in bestaande bouw

3. Bedrijven (inclusief agrarische bedrijven)

8. (algemeen): actief overleg met bedrijfsleven en voorlichting over energiebesparing en duurzame energie 9. (algemeen): voorlichtingstraject energie efficiency/DE 10. (agrarisch): actief overleg met agrarische organisaties en voorlichting over energiebesparing en duurzame energie

4. Duurzame energie

11. minimaal 70% zongericht verkavelen bij uitbreidingsplannen 12. actief regionaal beleid voor inzamelen biomassa reststromen voor energieopwekking 13. plan van aanpak uitvoeren totale energiegebruik in de gemeente 5% of meer via duurzame energiebronnen 14. windenergielocaties in bestemmingsplannen conform provinciaal beleid c.q. BLOW

16


4.4 Eigen activiteiten gemeente Terneuzen Behalve de gezamenlijke klimaatactiviteiten met Hulst en Sluis heeft de gemeente Terneuzen daarnaast een aantal extra activiteiten opgenomen in haar uitvoeringsprogramma. Deze activiteiten zal de gemeente individueel uitvoeren. Hieronder staat beknopt weergegeven waar voor gekozen is. Een gedetailleerd overzicht van deze taakstellingen met het beoogde doel/resultaat staat in de bijlage ‘Uitvoeringsprogramma Klimaatbeleid gemeente Terneuzen 2005-2008’. Tabel 4: additionele activiteiten gemeente Terneuzen per klimaatthema Klimaatthema 1. Gemeentelijke gebouwen en installaties

Additionele klimaatactiviteiten gemeente Terneuzen 1. (nieuwbouw): 4%-8% scherpere energieprestatie (EPC) 2. (installaties): energiemaatregelen bij renovaties 3. (installaties): actief regionaal energie-inkoopbeleid met minimaal 40% groene stroom 4. (installaties): beleidsplan openbare verlichting vaststellen met aandacht voor energiebesparing en duurzame energie

2. Woningen

5. (nieuwbouw): scherpere Energieprestatie Othene-Zuid

3. Bedrijven (inclusief agrarische bedrijven)

6. (algemeen): ondersteuning grotere (MJA 2) bedrijven 7. (algemeen): vergunningverlening en handhaving met aandacht voor energie 8. (bedrijventerreinen): onderzoek randvoorwaarden voor duurzame bedrijventerreinen 9. (agrarisch): glami-convenant glastuinbouw

4. Verkeer en vervoer

10. (eigen organisatie): CO2-compensatie dienstreizen door binnenlandse bosaanplant 11. (collectief vervoer): carpoolplaatsen en bevorderen fietsgebruik 12. (eigen organisatie): minimaal 1 verkeer- en vervoermaatregel uit Nationaal Pakket Duurzame Stedenbouw toepassen in Othene-Zuid

4.5 Besparingspotentieel en bepaling van gerealiseerde CO2-reductie Het is niet mogelijk om in dit stadium het CO2-besparingspotentieel op het grondgebeid van de gemeente Terneuzen concreet aan te geven. SenterNovem schat in dat een gemeente 40% van de CO2-uitstoot op haar grondgebeid direct of indirect kan beïnvloeden. Op basis van ervaringscijfers van adviesbureau Ecofys over klimaatbeleid, klimaatmaatregelen en CO2-besparing bij de gemeente Nieuwegein wordt ingeschat dat de gemeente Terneuzen op haar grondgebied een besparing van tussen de 13% en 20% van CO2-uitstoot t.o.v. het jaar 2000 kan realiseren. Daarbij dient opgemerkt te worden dat de gemeente Nieuwegein in vergelijking met de gemeente Terneuzen veel minder zware industrie kent en geen nieuwbouw kan plegen. De potentiële CO2-reductie binnen de gemeente Terneuzen ligt naar verwachting daarom hoger. Per concreet project of klimaatactiviteit zal een zo nauwkeurig mogelijke bepaling van de CO2reductie plaatsvinden, ook voor de subsidieverantwoording naar VROM toe. Tijdens de planperiode van 4 jaar zullen verschillende rekenmethodes worden onderzocht op hun geschiktheid (o.a. Markal) en worden toegepast op de uit te voeren projecten.

17


5. UITVOERING EN FINANCIËN 5.1 Betrokken afdelingen Vrijwel de gehele organisatie heeft wel een aandeel in het geheel. Een paar afdelingen zijn echter in het bijzonder betrokken. Dit zijn naast de afdeling Milieu & Natuur de volgende afdelingen (& clusters): Beheer en Onderhoud (Gebouwbeheer en Tractie, Infrabeheer, Groenbeheer), Ruimte, Bouwen en Wonen (Wonen, Bouw- en Woningtoezicht), Economie, Welzijn, Onderwijs en Cultuur (Welzijn en Sport, Onderwijs en Jeugd), Interne Zaken (Centrale Inkoop), Communicatie en Financiën. 5.2 Samenwerking met de gemeenten Hulst en Sluis Concrete projecten en activiteiten zullen zoveel mogelijk in samenwerking met de gemeenten Hulst en Sluis plaatsvinden. Vanwege deze grote gemeenschappelijkheid van klimaatactiviteiten (zie §4.3) is gekozen voor een regionale opzet en uitvoering van klimaatbeleid binnen ZeeuwschVlaanderen met Hulst en Sluis. De uitvoeringsprogramma’s van de drie gemeenten zijn inhoudelijk zoveel mogelijk op elkaar afgestemd. Ook de individuele BANS-subsidieaanvragen van Hulst, Sluis en Terneuzen zijn in onderlinge samenwerking en met gezamenlijke ondersteuning door adviesbureau Ecofys opgesteld. De Werkgroep Klimaatbeleid van het Regionale Samenwerkingsverband Milieuzaken ZeeuwschVlaanderen zal een belangrijke rol spelen bij opzet en uitvoering van projecten. 5.3 Ondersteuning door de BECO Adviesgroep De gemeenten Hulst, Sluis en Terneuzen zullen bij de uitvoering van de klimaatprojecten ondersteund worden door de BECO adviesgroep. Daarnaast kan mogelijk worden samengewerkt met de Provincie Zeeland en de overige Zeeuwse gemeenten voor klimaatonderwerpen waarvoor de gemeente Terneuzen niet ondersteund wordt door de BECO adviesgroep. 5.4 Planning Een overzicht van planning staat in de bijlage ‘Uitvoeringsprogramma Klimaatbeleid gemeente Terneuzen 2005-2008’. In het algemeen geldt dat vooral is gekeken naar wat realistisch gezien mogelijk is om binnen vier jaar te bereiken. Terneuzen draagt zo naar eigen vermogen bij aan de landelijke klimaatdoelstellingen. 5.5 Financiën Voor het opzetten en uitvoeren van het klimaatbeleid is voor de periode 2005-2008 in totaal € 509.646,- nodig. Dit bedrag is voornamelijk nodig voor arbeidskosten van medewerkers.Dit bedrag zal worden bekostigd uit de BANS-klimaatsubsidie en uit eigen uren uit bestaande budgetten.

18


BANS-klimaatsubsidie Het college heeft op 7 juni 2004 besloten om BANS-klimaatsubsidie aan te vragen voor gemeentelijk klimaatbeleid. Het Ministerie van VROM heeft op 9 november 2004 de gemeente Terneuzen een subsidie van € 254.823,- toegekend. Voor subsidie komen de uitvoeringskosten in aanmerking die gemaakt worden voor de uitvoering van nieuw gemeentelijk klimaatbeleid. Dit zijn kosten voor inzet van menskracht, onderzoek en communicatie. Het subsidiegeld mag niet gebruikt worden voor investeringen in hardware zoals installaties, het geven van subsidies aan derden en zaken die door andere subsidies vergoed worden. Ook de BANS-subsidieaanvragen van Hulst en Sluis zijn gehonoreerd. 50%-cofinanciering De BANS-klimaatsubsidie is een 50% co-financieringsregeling, wat wil zeggen dat de gemeente Terneuzen zelf ook een bedrag van € 255.000,- tegenover het aangevraagd subsidiebedrag moet spenderen aan klimaatbeleid en klimaatprojecten in de periode 2005-2008. Het college heeft op 11 mei 2004 besloten om gemeentelijk klimaatbeleid op te zetten en de gemeentelijke cofinanciering van 50% budgettair neutraal uit te voeren. Dit zal o.a. gebeuren door de inbreng van uren van medewerkers. Bestede uren aan lopende projecten met een klimaatlink mogen hiervoor gebruikt worden. Netto hoeven er dus voor de ureninzet geen extra gemeentelijke middelen te worden vrijgemaakt.

19


20


III BIJLAGE •

Uitvoeringsprogramma klimaatbeleid gemeente Terneuzen 2005-2008

21


22

Klimaatbeleidsplan

Recommend Documents