KLEINSCHALIG WONEN & STICHTING MADELIEF Samen werken aan een sociaal en cultureel sterk Westendorp. Daar is het beleid van de provincie en gemeente op gericht. Dat vraagt ruimte en respect voor elkaar en oog voor degenen die de aanslui ng dreigen te missen. Zij verdienen ondersteuning bij het zelf aanpakken van hun problemen en het beter benu en van hun capaciteiten. We willen onze samenleving bijeen houden door een leefomgeving te creëren waarin iedereen zich thuis kan voelen. Dat doen we bijvoorbeeld door zorg voor jong en oud, het lee aar houden van kleine kernen en het op peil houden van sociale en culturele voorzieningen. Het realiseren van deze doelen is een zaak van alle Gelderlanders, voor alle Gelderlanders. Want als ieder z'n plek vindt in onze provincie, wordt het leven voor iedereen aangenamer.
Colofon Kleinschalig wonen en zorg in Westendorp. Datum: 7 November 2014 Auteur: Marco Voorwinden en S ch ng Zet
INLEIDING
diverse par jen: zorgorganisa es, gemeente, woningbouwcorpora e, zorgverzekeraar, etc. Uiteindelijk is een unieke samenwerking tot stand gekomen tussen een par culiere dorpsorganisa e, en een zorgorganisa e.
Een aantal jaren geleden jdens gesprekken met mensen uit Westendorp, is duidelijk
De s ch ng Madelief is van plan om een kleinschalig woon-zorgcomplex te realiseren.
geworden dat zij zo lang mogelijk in Westendorp willen blijven wonen, liefst hun hele
Een huis dat plaats biedt aan vijf senioren echtparen. Naast het streven om ervoor te
leven. Ook als het niet meer lukt om thuis te blijven wonen, wil men liever niet
zorgen dat inwoners uit Westendorp zolang mogelijk in hun eigen dorp kunnen blijven,
gedwongen naar een ander dorp verhuizen.
ook als zij niet meer zelfstandig kunnen wonen, staat integra e in de plaatselijke
Op ini a ef van de s ch ng Madelief zijn verkennende gesprekken gevoerd met
gemeenschap hoog in het vaandel.
1 KLEINSCHALIG WONEN EN ZORG WESTENDORP De s ch ng Madelief stelt al langer het beleid van zorgaanbieders ten aanzien
inrichten. De medewerkers zijn onderdeel van het huishouden en sluiten, in de
van de zorgverlening in kleine kernen ter discussie. Een wens is een klein
ondersteuning en zorg die zij verlenen, zoveel mogelijk aan bij de leefs jl en de
woonconcept voor eigen inwoners.
voorkeuren van de bewoners. Ouderen die niet langer thuis kunnen wonen, voelen zich het meest op hun gemak in een veilige, herkenbare, huiselijke omgeving.
1.1 De visie
Kenmerken van kleinschalig wonen zijn:
Centraal staat dat mensen zolang mogelijk moeten kunnen blijven wonen in hun
1) Een gewoon huishouden voeren door samen eten te koken en te eten, af te
eigen gemeenschap. Zij moeten onderdeel kunnen blijven uitmaken van hun eigen
wassen, boodschappen te doen.
netwerk en hun eigen leefomgeving. Het project in Westendorp biedt een unieke
2) De kleine groep bewoners vormen met elkaar een groep en krijgen ondersteuning
mogelijkheid om dit streven ook te realiseren voor een kleine kern: het ontwikkelen
van een vast team medewerkers.
van een woonvorm waardoor mensen ook wanneer ze meer zorg nodig hebben toch
3) Medewerkers zijn onderdeel van het huishouden, van de groep. In de
in het eigen dorp kunnen blijven wonen.
ondersteuning en de zorg die zijn verlenen, sluiten zij zoveel mogelijk aan bij de leefs jl en de voorkeuren van de bewoners.
1.1.1 Kleinschalig wonen
4) De bewoners hebben de regie over de inrich ng van hun dagelijkse leven (zelf
Bij kleinschalig wonen voor hulpbehoevenden gaat het over een 24 uurszorg- en
bepalen wanneer zij opstaan en wanneer zij naar bed gaan).
toezichtvoorziening voor clienten die niet meer in hun eigen thuissitua e kunnen
5) De bewoner kan er in voor- en tegenspoed blijven wonen (tot aan zijn/haar dood).
blijven wonen. In deze verblijfsvoorziening wordt volgens het kleinschalig zorgconcept
6) De woonvorm, de woonruimte is herkenbaar als een 'huis'.
24 uur per dag begeleiding, zorg en toezicht geboden. Kleinschalige zorg, is zorg die
7) De kleinschalige woonvoorziening is geen tussenvoorziening, maar het laatste
geboden wordt aan mensen in een huiselijke en herkenbare omgeving. De bewoners
thuis.
vormen met elkaar een gewoon huishouden en kunnen zelf hun dagelijkse leven
2 VISIE OP ZORG 2.1.2 Visie op zorg
Zorgverlening en verpleging staan in dienst van een pre g leven.
Bij het werken met ouderen en senioren in een zorginstelling wordt tegenwoordig vaak gesproken over warme zorg of belevingsgerichte zorg. Bij het belevingsgericht
2.1.3 De bewoners
werken staat de cliënt centraal. Men stapt als het ware in de schoenen van de
Voor de doelgroep staat voorop dat dit project in eerste instan e bedoeld is voor
bewoner en probeert in te voelen hoe iemand zijn of haar situa e belee op dat
inwoners van Westendorp. Zij zullen dan ook in eerste instan e de bewoners zijn van
moment. Er wordt ook afgestemd op het levenstempo van de bewoner. Dat dit goed
de woonvorm. Vanzelfsprekend is daarnaast natuurlijk een volledige beze ng van
tot zijn recht komt bij het werken in een groepswoning mag duidelijk zijn. Het
belang, zodat bij een te geringe vraag van inwoners van Westendorp, inwoners uit
levensverhaal is immers bekend en door de dagelijkse omgang met elkaar leren
omliggende dorpen en gemeenten gebruik kunnen maken van de voorziening. De
bewoner en medewerker elkaar goed kennen. De kern van belevingsgerichte zorg is
s ch ng Madelief zal heldere afspraken maken rondom de instroom van bewoners.
het maken van contact. Dit kan zowel verbaal als non-verbaal zijn. Kennis over
Een kleinschalige woonvorm biedt voor de bewoners de mogelijkheid om een goed
ziektebeelden en hoe het gedrag hierdoor beïnvloed kan worden is belangrijk. Dit kan
en pre g leven te leiden. Daarbij staat niet de zorg maar de kwaliteit van leven
namelijk van dag tot dag verschillend zijn. Belevingsgerichte zorg begint bij de
centraal. Privacy, keuzevrijheid en het behouden van de eigen regie zijn daarbij
medewerker zelf. In de houding van de medewerker is de visie van belevingsgerichte
belangrijke kernwaarden. Herkenbaarheid, geborgenheid en huiselijkheid zijn van
zorg zichtbaar. Men moet open kunnen staan voor het herkennen van gevoelens van
belang.
blijheid, verdriet, verlies en angst. Nabij een bewoner kunnen staan en zijn of haar gevoelens kunnen benoemen is belangrijk. Men moet warmte kunnen geven en ruimte hebben voor verdriet en boosheid. De balans kunnen vinden tussen het meegaan in de beleving en het liefdevol begrenzen is een essen eel aspect van belevingsgerichte zorg. Het ondanks beperkingen een pre g leven kunnen leiden. Verblijven in een goede sfeer, lekker eten en structuur in de dag geven rust en vertrouwen. Hier ligt voor beide doelgroepen een gezamenlijk uitgangspunt.
2.1.4 De familie en mantelzorg In het project gaan we uit van een nauwe betrokkenheid van partners, kinderen, familie en vrienden (mantelzorgers) bij de bewoners, zolang als dit mogelijk is. Mantelzorgers worden niet alleen ac ef betrokken bij het individuele leefplan, maar ook bij de gang van zaken in de woning. Dit vergt van medewerkers een open houding
en het creëren van ruimte voor inbreng van familieleden. Voor bewoners geldt dat zij
vervullen in het kleinschalig wonen. Zo maken ze kennis met beperkingen en
vaak niet meer wilsbekwaam zijn. Dit betekent dat goede afspraken gemaakt dienen
hulpbehoevende ouderen.
te worden over persoonlijke en financiële belangenbehar ging.
2.1.6 Integra e in het dorp 2.1.5 Vrijwilligers
De woonvorm zal integraal onderdeel van het dorp uitmaken. Dit betekent ook dat
Om te zorgen dat bewoners zolang mogelijk deel blijven uitmaken van de
zoveel mogelijk gebruik gemaakt zal worden van plaatselijke voorzieningen en de
dorpsgemeenschap, kunnen daar waar mogelijk vrijwilligers uit het dorp op diverse
lokale middenstand, zoals de supermarkt, de kapper, de bakker, de slager, de
wijze
bloemist, de huisarts, de fysiotherapeut, de pastor, de pastorale vrijwilligers, de
ondersteuning bieden. Dit doet ook recht aan het saamhorigheidsgevoel in het dorp.
horeca etc. voor het dagelijks reilen en zeilen. Het deelnemen aan evenementen in
Het streven is om hierbij ook de kinderen en de jeugd en het verenigingsleven ac ef
het dorp hoort hier natuurlijk ook bij.
te betrekken. Verder is het interessant om scholieren maatschappelijke stages te laten
3 BIJZONDERE KANSEN Er zijn in Nederland nauwelijks ervaringen met kleinschalige woonvormen in kleine
hulpbehoevend
kernen. Dit project biedt dan ook een aantal bijzondere mogelijkheden. We noemen
is. Na het verhuizen naar de Kleinschalige woonvorm kan deze zorg naadloos
er enkele.
doorlopen, medewerkers van zorgthuis kunnen ingezet worden als extra ondersteuning van de integrale medewerkers van het kleinschalig wonen. Het Kleinschalig wonen en de organisa e van 24 uurszorgverlening in een kleine kern
3.1 Kleinschaligheid in het dorp
levert kansen op om uitvoering te geven aan de planbare en niet planbare
Dit project kan dienen als een voorbeeld voor verdere uitrol van dergelijke
zorgverlening aan alle inwoners in het dorp.
zorgvormen in andere kleine kernen in Gelderland en de rest van het land. Het biedt een mogelijke
Betrokkenheid inwoners van Westendorp
oplossing in het zoeken naar vormen van zorg die toekomstbestendig zijn. Het houden
Er liggen kansen om kinderen van de peuterspeelzaal, de basisschool en de
van de eigen regie over het leven, het zolang mogelijk blijven par ciperen in de eigen
middelbare
samenleving, een integrale wijze van werken, het gebruik maken van reguliere
scholen via bezoek, maatschappelijke stages te betrekken bij de ondersteuning en
voorzieningen, veel ruimte voor familie en vrienden en vrijwilligers zijn hier wezenlijke
ontspanning van ouderen en mensen met een beperking. Het in het dorp wonen van
voorwaarden voor.
ouderen biedt enorme kansen om kennis te maken met en te leren omgaan met mensen met beperkingen. Dit leidt tot accepta e en respect voor elkaar. Het zal de
Enkele voorbeelden ter illustra e:
lee aarheid van de inwoners in het dorp posi ef beïnvloeden.
Inzet zorg en diensten vanuit het dorp
Economische impuls
De s ch ng Madelief levert hulp bij het huishouden, persoonlijke zorgverlening,
De woonvoorziening gee een economische impuls aan het dorp en de directe
verpleging en begeleiding bij inwoners van Westendorp. Dit gebeurt vooral door
omgeving.
inwoners uit Westendorp en ook bij families waar een van de gezinsleden
Dit gebeurt door inzet van medewerkers en door toeleveringsbedrijven.
regelgeving vanuit diverse sectoren/invalshoeken ontworpen is, met als gevolg
Verder biedt het mogelijkheden voor stageplaatsen van verschillende opleidingen.
elkaar tegensprekende regelgeving. Wat door de grote hoeveelheid regelgeving nog
De kracht van kleinschaligheid in een kleine kern kan hier goed tot ui ng komen.
versterkt wordt. Pilots kunnen bijvoorbeeld gaan over inzet van Middelen & Maatregelen in combina e met zorg op afstand, regelingen voor toezicht, inrich ngseisen
3.2 Domo ca
vanuit onder andere brandveiligheid in combina e met 'zo huiselijk mogelijke
Het project biedt ook goede mogelijkheden voor verdere doorontwikkeling van de
omgeving creëren'.
inzet van domo ca als ondersteuning voor de zorg in kleinschalige projecten in kleine kernen. Het betre hierbij onder andere mogelijkheden op terrein van bewakingsfunc es overdag en in de nacht, preven e en detec e op dwalen en de verlich ng. Verder biedt de ICT de mogelijkheid om ouderen meer te betrekken bij ac viteiten in het dorp, kerkdiensten en fes viteiten. Op termijn kan een 24 uursoproep voor ouderen met communica e en opvolging worden geregeld.
3.3 Wet- en regelgeving Dit project biedt goede gelegenheden voor het uitvoeren van pilots rondom wet- en regelgeving. Bij kleinschalig woonzorgprojecten blijkt op diverse terreinen dat de dagelijkse prak jk botst met allerlei wet- en regelgeving. Niet alleen doordat deze over het algemeen ontworpen zijn voor grotere zorginstellingen, maar ook doordat
4 DE NIEUWBOUW, 5 LOSSE WONINGEN Er komen vijf woningen met elk een eigen voordeur. In elke woning bevinden zich
steunpunt en de ouderenwoningen in de buurt versterken de herkenning van
een woonkamer en slaapkamer. Open keuken met aanrechtblok en een na e cel met
mensen en omgeving. De mogelijkheid om zolang mogelijk een ommetje te lopen,
douche, wastafel en toilet. Elke woning hee een eigen woonkamer, een open
zonder te verdwalen, is groter.
keuken, bergruimte (op e) en een toilet. Alle woningen hebben een
Andere voordelen zijn de natuurlijke betrokkenheid van de ouderen die in de buurt
gemeenschappelijke tuin en berging t.b.v een scootmobiel of ander hulpmiddel.
wonen, de mogelijkheid de zorg te koppelen aan zelfstandig wonende ouderen die
Ook voor de energie- en waterhuishouding en klimaatbeheersing zal gekeken worden
zorg en ondersteuning nodig hebben. De afstanden zijn erg klein, een wandelingetje
naar duurzame en energiezuinige voorzieningen. Bij de inrich ng van het pand,
maken kan gemakkelijk.
materiaal- en kleurgebruik worden specifieke eisen voor de doelgroep meegenomen.
4.2 Personele organisa e Hierbij valt onder andere te denken aan verlich ng die het dag-nachtritme posi ef
In deze paragraaf komen een aantal aspecten rondom personeel en personele
beïnvloed en hoog/laagbedden die tot op de grond kunnen om valgevaar te
organisa e aan de orde. Dit dient nog nader uitgewerkt te worden.
voorkomen. Ook bij de inrich ng van de tuin zal hiermee rekening worden gehouden (voorbeeld belevingstuin). Advisering door deskundigen op dit terrein is hierbij van belang. De woningen worden zo gebouwd dat wanneer ze onverhoopt, op termijn,
4.3 Integrale medewerkers
niet meer nodig zijn voor de doelgroep, ze weer weggehaald kunnen worden. Zie voor
Het werken binnen een kleinschalige woonvorm betekent een andere wijze van
nadere details van het gebouw en het plan de bijgevoegde tekeningen.
werken dan in de reguliere zorg. Belangrijkste kenmerken daarbij zijn: zelfstandig werken, vaker alleen werken en meerdere taken (niet alleen zorgtaken) kunnen uitvoeren. We spreken van integrale medewerkers. Dit vraagt specifieke competen es
4.1 De loca e
en begeleiding en scholing. Voor medewerkers vraagt het vaardigheden om samen
Voor het kleinschalig wonen is de loca e uitermate geschikt. Ouderen met hulpvraag
met bewoners een huishouden te runnen.
hebben behoe e aan herkenning. De kerk en de bekende gebouwen als het
4.4 Personeelsorganisa e Het is de bedoeling het project als een geheel aan te sturen. Met een team voor het gehele complex. Hoe dat er precies zal uitzien, is nog nader te bepalen. De medewerkers kennen de cliënten van de vijf huizen en zij zullen 's nachts verantwoordelijkheid kunnen dragen voor de bewoners.
een medewerker aanwezig. Op piekuren zal een tweede medewerker ondersteuning bieden. Vanuit de visie 'zo gewoon mogelijk' zal bij elke nieuwe bewoner gekeken worden naar mogelijke en wenselijke inzet van mantelzorgers. De redenering kan hier als het ware worden omgedraaid: niet 'wij nemen alles van u over', maar 'wat wilt u graag zelf blijven doen en waar kunnen wij u bij ondersteunen 'zoveel mogelijk in handen van familie'. Daarnaast zal ook nadrukkelijk gekeken worden naar het inze en van vrijwilligers vanuit Westendorp: ook hier geldt dat banden met het
4.5 Personeelsbeze ng Voor het complex is een basisbeze ng uitgewerkt. Ervaring van andere kleinschalige projecten leert dat hier goed mee te werken is. A ankelijk van ervaringen kunnen in de prak jk aanpassingen worden doorgevoerd. Overdag is per woning minimaal
eigen sociale leven zoveel mogelijk gehandhaafd dienen te blijven.
4.6 Externe exper se Voor specifieke deskundigheid op het terrein van psychogeriatrie zullen afspraken gemaakt worden voor het inhuren van externe exper se vanuit de omgeving. Voor inzet van de basale zorg vanuit de eerstelijns (huisarts, tandarts, dië st, ergotherapeut, fysiotherapeut, logopedist, etc.) zal zoveel mogelijk gebruik gemaakt worden van zorgverleners uit de directe omgeving (onder eindverantwoordelijkheid van een verpleeghuisarts c.q. een huisarts. Hierover zullen nog afspraken worden gemaakt.
5 MARKTANALYSE EN MARKETING
6 FINANCIËLE PARAGRAAF
De demografische ontwikkelingen wijzen op een vergrijzing van de bevolking en een
Voor wat betre de financiële haalbaarheid van het project, is in ieder geval van
toenemende vraag om zorg voor mensen met een hulpvraag. De S ch ng Madelief
belang dat het project als een project gezien wordt, waarbij alle inkomsten bij elkaar
hee gekeken naar de behoe e aan kleinschalig wonen in Westendorp. Conclusie was
geteld kunnen worden, om van daaruit een verdeling van de kosten te maken.
dat er de komende jaren voldoende behoe e zou zijn aan een dergelijke woonvorm. Mogelijke inkomstenbronnen zijn: Wij hebben de mogelijkheid dat er straks 6/7 mensen met een verstandelijke
AWBZ – ZZP-vergoedingen voor twee keer en clienten.
beperking in de woonvorm gaan wonen. Deze mensen vallen in 2015 in drie groepen,
Vergoeding uit regeling Kleinschalig wonen.
dat een zinvolle dagbesteding hier onderdeel van blij is duidelijk, maar wat
Wmo-gelden.
veranderd is dat voor een grote groep mensen zal worden gekeken hoeveel
Subsidies, fondsen en sponsors voor specifieke onderdelen.
arbeidsvermogen zij hebben. De gemeente zijn verantwoordelijk om voldoende arbeidsplaatsen te creëren voor deze doelgroep om zoveel mogelijk naar vermogen te
Investeringskosten zijn:
kunnen werken. De groep mensen met een beperkt arbeidsvermogen zouden op deze
Kosten voor het pand:
manier huishoudelijke hulpen en andere lichte zorg taken kunnen overnemen.
Inrich ngskosten.
Zowel de groep mensen met een arbeidsbeperking als de medewerkers zouden ook
Personeelskosten.
enkele mantelzorgtaken kunnen overnemen.
Kosten van levensonderhoud.
Zoals u zult begrijpen zijn op deze manier de kosten voor de gemeenten (WMO) te
Op basis van de huidige gegevens lijkt exploita e van een kleinschalige woonvorm
reduceren en voldoen zij hierbij ook voor een deel om mensen met een
Westendorp financieel haalbaar en rendabel. Dit dient nog nader uitgewerkt te
arbeidsbeperking een zinvolle dagbesteding geven, en waar mogelijk een betaalde
worden.
baan zodat ook de overheid minder kosten zal hebben voor mensen die anders een volledige Wajong-uitkering nodig hebben. Dit is wat de overheid wil, en wat de gemeenten moeten per januari 2015 in Nederland.
