Klassiek is wat Levenskrachtig WWWWis

Klassiek is wat WWWWW Levenskrachtig is W W W W

HISTORISCHE UITGEVERIJ WWWWWWWW

Waarde lezer, WWWWWWWWW 2 0 0 9 B EG O N A L V ROE G in 2008, en zal nog een hele Beagle-reis in 2010 voortduren. De Darwin-herdenking is uitgegroeid tot een ware evolutie-religie. Met onze gebiologeerde blik op de aarde gericht zijn we even het zicht op de sterrenhemel verloren, die vierhonderd jaar geleden door de koperen kijkbuizen van Galilei en Huygens voor het eerst binnen handbereik kwam. Gelukkig krijgt het jaar van de sterrenkunde in de aanstaande Kennismaand, oktober, een nieuwe kans. Vincent Icke, die verwondering aan waarneming paart, verbeelding aan wetenschap, is de ideale gids. Door het omnivore herdenken van het geniale dier Darwin zou een andere, misschien wel anti-evolutionaire diersoort bijna vergeten zijn, als niet Hugo Brandt Corstius, onomwonden en zonder pseudoniem, 2009 tot het Jaar van de Mier had uitgeroepen met het grappigste en meest prikkelende evolutieboek van het jaar, Mensenarm Dierenrijk. En laten we niet vergeten, dat Darwin zelf in een evolutie van geniale dieren past, waarvan Lucretius een vroeg exemplaar was. Twintig eeuwen geleden al dichtte deze Romeinse filosoof de darwinistische opvatting, dat toeval de motor achter het ontstaan van soorten is. Het is een gelukkig toeval daarom dat Lucretius’ leerdicht De natuur van de dingen in de stralende vertaling van Piet Schrijvers in het Darwin-jaar verscheen, en terecht veel aandacht trok. De Nederlandse cultuur wortelt in de Europese geschiedenis. Ook dit werd in 2009 gememoreerd: in de mystieke minneliederen van Hadewijch, die het begin van de Nederlandse poëzie vormen, weerklinkt een hele Europese cultuur. Dat vierden we met de alom bejubelde, monumentale en revolutionaire uitgave van Hadewijchs Liederen door Veerle Fraeters, Frank Willaert & Louis Peter Grijp. Voor Luuk van Middelaar is 2009 niet het jaar van evolutie, maar van revolutie. Een ‘revolutie in de taal en het denken over Europa’, aldus staatssecretaris Timmermans over De passage naar Europa. Voor Van Middelaar is de val van de Berlijnse muur, in november precies twintig jaar geleden, de doorbraak geweest naar een nieuwe Europese politiek. Hoe dit nieuwe politieke lichaam zich ontwikkelt zal net als in de biologische evolutie afhangen van zijn vermogen gebeurtenissen en toeval naar zijn hand te zetten.

Inhoud WWWWWW 1 Het jaar van de sterren – Icke, Huygens & Galilei

4 Politieke levenskunst – Grunberg, Van Middelaar, Lanoye & Aristoteles 6 Retorica & Drogredenen – Aristoteles 8 Lucebert in beeld & woord – Groenewegen & Offermans 10 Wortels van de westerse mystiek – Eckhart & Hadewijch 12 Een stralend, nieuw lied – Schrijvers, Lucretius, Horatius & Vergilius

Maar er is een verschil: we kunnen ons lot afwachten, als denkend dier kunnen we het ook tegemoet treden. Nog vóór Darwin, vóór Huygens, vóór Galilei, zelfs nog drie eeuwen vóór Lucretius ontdekte de grote Griekse wijsgeer Aristoteles een nieuwe soort: het politieke dier. De herontdekking van deze soort wordt voor de aanstaande Maand van de filosofie, april, beschreven door Arnon Grunberg, Tom Lanoye, Piet Gerbrandy, Frank Ankersmit, Bas Heijne, Midas Dekkers, Josine Blok, Luuk van Middelaar: klassiek is wat levenskrachtig is.

14 De ideale lezer – Van Halsema & Gerbrandy 16 Historische paperbacks – Spinoza, Tacitus & Gorgias 18 Het jaar van de Mier & de Muur 20 Geheugenspecialist en meesterverteller – Douwe Draaisma 22 Voor de boekhandel – nieuwe titels 24 Colofon

Patrick Everard uitgever ps dat was ik haast vergeten: Douwe Draaisma werkt aan een nieuw boek... over vergeten

Het jaar van de sterren WWWWWW WWWWW Huygens, Galilei en Icke WWWWW WWWWWW

Oktober 2009 Kennismaand | Reis naar het onbekende

WWWWW WWWWWW Vincent Icke WWWWW De ruimte van Huygens WWWWWW WWWWW WWWWW WWWWW WWWWW WWWWW WWWWW WWWWW WWWWW Verschijning: 2 oktober 2009

De verwondering die iemand te beurt zou vallen als hij vanuit de hemel het heelal kon overzien zou weinig aangenaam zijn als er niemand was om de verwondering mee te delen. Dit inzicht van de Griek Archytas bracht Christiaan Huygens (1629-1695) tot zijn bewonderenswaardige Cosmotheoros, een fantasie waarin Christiaan het wetenschappelijke wereldbeeld van zijn tijd aanschouwelijk maakt door zijn broer Constantijn mee te nemen op een tocht naar de diepten van ons zonnestelsel. Vincent Icke, hoogleraar sterrenkunde en kosmologie, volgt in De ruimte van Huygens zijn grote held Huygens op zijn ontdekkingsreis door de ruimte en zijn creatieve geest. Met dezelfde aanstekelijke verwondering waarmee Christiaan zijn broer Constantijn onderhield weet Icke de hedendaagse lezer te boeien en zet hij het wetenschappelijk denken op scherp. Iedereen kan een theorie over alles bedenken, schrijft Icke, dat is tamelijk makkelijk. Maar daarmee ben je er niet. Het lastige van wetenschap is niet het denken, maar het toetsen. Voor het eerste moet je niet dom zijn, maar voor het tweede moet je heel creatief zijn, het liefst een genie. Christiaan Huygens, grondlegger van de klassieke mechanica, was dat. Reis mee naar Saturnus, geniet van Huygens’ denken en kunst, en leer van een genie wat wetenschap is.

De ruimte van Christiaan Huygens | Vincent Icke | € 20,00 | ISBN 978-90-6554-028-7| NUR 320 / 688 | 64 blz. | paperback | geïllustreerd in kleur & zwart-wit | vormgeving Rudo Hartman

1

2

Het jaar van de sterren Huygens, Galilei en Icke WWWWWWWWWWWW Oktober 2009 Kennismaand | Reis naar het onbekende

Vincent Icke WWWW

‘Het is zeer mooi, een plezier voor het oog, de maan, die bijna zestig maal de straal van de aarde van ons verwijderd is van zo nabij te zien’, schrijft Galileo Galilei opgewonden in zijn beroemd en berucht geworden Bericht van de sterren (Sidereus Nuncius, Venetië 1610) ‘Ik vind het ook niet weinig belangrijk dat de discussies over het melkwegstelsel, of de melkweg, kunnen worden beëindigd nu ik haar ware aard heb ontdekt.’ Het is natuurlijk indrukwekkend om voor het eerst met de zelf ontworpen en historisch nieuwe vinding van de ‘kijkbuis’ kraters op de maan te ontwaren, de melkweg, de sterrenwolken en de ‘vier planeten die rond de ster Jupiter draaien’ te zien, maar zijn geestdrift kan nauwelijks overdreven zijn geweest: vierhonderd jaar na dato hebben zijn ontdekkingen nog niets aan belang ingeboet. Door zijn spectaculaire uiteenzettingen, met een uitzonderlijk gevoel voor een groot publiek, bombardeerde Galilei zichzelf tot boegbeeld van de barokke wetenschap. Het lyrische verslag van zijn waarnemingen, die voor het eerst empirische bewijzen leverden voor Copernicus’ overtuigingen, droeg hij op aan zijn beschermheer Cosimo II de Medici, groothertog van Toscane, naar wie hij zijn vier ontdekte ‘Medische sterren’ vernoemt. De revolutionaire waarde van het verslag werd meteen bij verschijning opgemerkt door de belangrijkste wetenschappers én theologen. Pas enkele jaren later, na een redelijk onschuldig traktaat over de status van de wetenschappen, verslikken sommige theologen zich in Galilei’s verregaande aanspraken op kennis over de schepping.

Christiaan Huygens in de onvoltooid verleden toekomende tijd Verschenen: tweede druk

Bericht van de sterren | Galileo Galilei |€ 20,00 | ISBN 978-90-6554-029-4 | NUR 694 / 917 | 80 blz. | paperback | geïllustreerd |vormgeving Gerard Hadders

Galileo Galilei

WWWW Bericht van de sterren

Galileo Galilei

WWWW ‘Huygens deed zowat alles en publiceerde bijna niets. Te zijner eer en nagedachtenis vertel ik over zijn waarnemingen: het maken van instrumenten en het slijpen van telescooplenzen, de nachten turend naar nevels en planeten. Over zijn verbintenissen met de kunst, of althans de kunst toegepast in dienst van de verklaring. Over Huygens als grondlegger van de klassieke mechanica, de eerste echte relativiteitstheorie ter wereld, en zodoende een groot bouwmeester van de moderne natuurkunde. Tenslotte over de fysica van vandaag, Huygens’ erfenis.’ €Christiaan Huygens in de onvoltooid verleden toekomende tijd | Vincent Icke |€ 20,00 | ISBN 978-90-6554460-5 | NUR 320 / 688 | 60 blz. | paperback | geïllustreerd in kleur & zwart-wit | vormgeving Rudo Hartman

Om de waarheid en de wetenschap

Uit het Italiaans vertaald en ingeleid door Margriet Agricola met een nawoord van John North Verschijning: februari 2010

De aarde beweegt om de zon. Rond deze stelling ontspint zich in Europa in de zestiende en aan het begin van de zeventiende eeuw niet alleen een wetenschappelijk maar vooral een gedenkwaardig publiek debat, waarbij tekstgeleerden het opnemen tegen astronomen. In deze botsing van wereldbeelden speelt de al in zijn tijd wereldvermaarde Galileo Galilei (1564-1642) een centrale rol. In brieven, pamfletten en beschouwingen verdedigt hij de waarheden van de persoonlijke waarneming en het eigen inzicht tegenover de waarheden van de bijbel en de geloofsovertuiging. Om de waarheid en de wetenschap

uit het Latijn vertaald door Steven Van Impe en ingeleid door Vincent Icke Verschijning: 12 maart 2010

bevat brieven en beschouwingen, die Galilei als pleidooi voor Copernicus publiceerde, ter verdediging van zijn eigen wetenschappelijke denkbeelden, en om zijn tegenstanders van repliek te dienen. Galilei is een intellectuele gigant. Hij hanteert als een geboren retoricus ingenieuze en listige redeneringen om de argumenten van zijn theologische tegenstrevers te ontkrachten. Op virtuoze wijze probeert hij zijn publiek nu eens met zijn elegante logica dan weer met zijn bijtende spot of geraffineerde opbouw te overtuigen. John North (1934-2008) beschrijft in een indrukwekkend nawoord niet alleen de natuurwetenschappelijke voorgeschiedenis van Copernicus tot Galilei, maar ook het intrigerende intellectueel-politieke klimaat in Europa aan het eind van de zestiende en het begin van de zeventiende eeuw. Om de waarheid en de wetenschap| Galileo Galilei | € € 27,50 | ISBN 978-90-6554-203-8 | NUR 694 / 680 | 224 blz. | serie filosofie & retorica | gebonden | vormgeving Rudo Hartman

3

4

Politieke Levenskunst

WWWWWWWWWWW

Het politieke dier WWWW

De ontdekking van een soort Verschijning: 2 april 2010 Maand van de filosofie

WW Politica WW Aristoteles Verschijning: oktober 2009

Aristoteles’ Politica is een sleuteltekst in de geschiedenis van het westerse politieke denken, zowel van de politieke theorie als van de politieke praktijk. Het is een fundamenteel werk over de organisatie van het staatkundige verband en de plaats van de burger daarin. De mens is een ‘politiek dier’, en van nature ontplooit de burger zich optimaal in de ‘polis’. In de Politica behandelt Aristoteles de politieke en ethische kwesties die nog steeds een belangrijke rol spelen in de discussie en gedachten over de beste staatsvorm, de verantwoordelijkheid van de macht, het doel van de staat, de rol van het onderwijs en de vorming van de burger. Aristoteles’ Staat van Athene is aan dit deel toegevoegd, een historisch overzicht van de ontwikkeling van de Atheense democratie en tegelijk een systematische beschrijving van haar functioneren in de vierde eeuw vC. Politica | Aristoteles | € € 38,75 | ISBN 978-90-6554-004-1 | NUR 730 / 679 | 460 blz. | gebonden met stofomslag | vormgeving Gerard Hadders & Rudo Hartman

Aristoteles WWW

Ethica

Verschijning: september 2009 De Ethica Nicomachea is een van de meest toegankelijke teksten van Aristoteles. Het is de eerste systematische uiteenzetting over het goede leven. Het staat aan de oorsprong van de zogenaamde ‘geluksethiek’. De Ethica is geschreven voor de volwassen politieke burger met levenservaring, die goede vorming behoeft om juiste wetten voor de gemeenschap te ontwerpen.

IN DEZELFDE REEKS OPNIEUW VERKRIJGBAAR UITGEROEPEN TOT HET BESTE FILOSOFISCHE WERK ALLER TIJDEN

Meer dan 25.000 exemplaren verkocht

Ethica | Aristoteles | € € 38,75 | ISBN 978-90-6554-005-8 | NUR 730 | 360 blz. | zevende druk | gebonden met stofomslag | vormgeving Gerard Hadders & Rudo Hartman

In een beroemd fragment in de Politica munt Aristoteles het begrip ‘politiek dier’. Vandaag de dag wordt deze term veeleer in verband gebracht met iemand die een hevige betrokkenheid aan de dag legt bij (vooral Haagse) politieke zaken, dan met een algemeen menselijke conditie - zoals Aristoteles de term in omloop bracht. Ieder mens is een politiek dier dat van nature deel uit maakt van een politieke gemeenschap. En wie niet in staat is deel te zijn van een sociale gemeenschap of hieraan geen behoefte heeft omdat hij zichzelf genoeg

is - is god of beest. In het derde deel van de reeks CORRESPONDENTIES, overdenken acht eigenzinnige schrijvers, denkers en politici opnieuw onze fundamenteel politieke aard. Met bijdragen van Arnon Grunberg, Midas Dekkers, Bas Heijne, Frank Ankersmit, Luuk van Middelaar, Tom Lanoye, Piet Gerbrandy & Josine Blok.

Het politieke dier | € € 12,95 | ISBN 978-90-6554-035-5| NUR 730 / 320 | 96 blz. | paperback | Ill. Ruben L. Oppenheimer| vormgeving Hannie Pijnappels

WWWW Luuk van WW Middelaar De passage naar Europa

WW Geschiedenis van een begin Verschenen: tweede druk

In De passage naar Europa. Geschiedenis van een begin dringt Luuk van Middelaar door tot de meest ongrijpbare geschiedenis van onze tijd. Op meesterlijke wijze toont hij de motor van de Europese politieke ontwikkelingen van de afgelopen vijftig jaar. Tegelijk vormt deze onvoltooide geschiedenis de excellente casus om het wezen van politiek bloot te leggen. De homo politicus is een tijdkunstenaar, die in het rumoer van de actualiteit de brug slaat tussen verleden en toekomst en zo van een moment een passage maakt. ‘Pageturner van dik vijfhonderd pagina’s, die leest als een politiek-filosofische whodunit’ – Filosofie Magazine ‘Briljant’ – Knack ‘Het begin van een revolutie in de taal en het denken over Europa’ – Frans Timmermans, staatssecretaris van Buitenlandse Zaken ‘Een volstrekt nieuwe kijk op het Europese proces’ – NRC Handelsblad De passage naar Europa | Luuk van Middelaar | € 35,00 | ISBN 978-90-6554-236-6 | NUR 697 | 532 blz. | paperback | vormgeving Gerard Hadders & Rudo Hartman

5

Aristoteles WWW WWWWWWW Retorica WWW Aristoteles WWWW Over drogredenen WWWW Sofistische weerleggingen WWWW

Retorica Vertaald, ingeleid en toegelicht door Erik

Verschijning: november 2009

6

‘Deze hond is een vader, deze hond is van jou, dus deze hond is jouw vader.’ Hier voel je dat er iets niet klopt en heb je aan gezond verstand genoeg om de redenering te weerleggen. Maar voor de vele gevallen waarbij redeneringen worden gebruikt ‘die wel sluitend of weerleggend lijken, maar dat niet zijn’ is Over drogredenen van Aristoteles Krabbe & Pieter Sjoerd Hasper onmisbaar. Het is het oudste boek over drogredenen, en het heeft eeuwenlang de inhoud van het onderwijs en onderzoek hierover bepaald. Niet dat er hiervóór geen redeneerfouten aan de kaak werden gesteld, maar een systematische theorie was er niet eerder. Aristoteles kan met recht de eerste logicus worden genoemd, omdat hij als eerste de omschrijvingen gaf van een sluitrede en een logische weerlegging. Een prachtig overzicht van slecht en bedrieglijk redeneren. Over drogredenen | Aristoteles | € 34,95 | ISBN 978-90-6554-014-0 | NUR 730 / 806 | 224 blz. | gebonden met stofomslag | vormgeving Gerard Hadders & Rudo Hartman

WWWW Retorica In Paperback Tacitus

Tegen het verval van de retorica Vertaald door Vincent Hunink en van een uitvoerig voorwoord voorzien door Piet Gerbrandy € € 18,50 | ISBN 978-906554-057-7 | NUR 680 | 144 blz. | paperback | vormgeving Gerard Hadders & Rudo Hartman

7

Kiezen en beslissen is een wezenlijk onderdeel van het menselijk leven, en het vermogen om juiste keuzes en beslissingen te nemen is een voorwaarde om goed te kunnen leven. Aan het maken van een keuze gaat de vorming van een oordeel vooraf. Maar hoe komt deze tot stand? Behalve het woord zelf spelen bij zijn Vertaald, ingeleid en van aantekeningen analyse ook de spreker en het gehoor een rol. voorzien door Marc Huys Voor Aristoteles bestaat de retorica uit het vermogen om in een gegeven situatie de beschikbare middelen te vinden om te overtuigen. Niet alleen de logica speelt een rol. De effectiviteit van een redenering hangt ook af van factoren als de persoonlijkheid van de redenaar en de emotionele toestand waarin het gehoor verkeert. De retorica is daarom meer dan een techniek van welsprekendheid: ze behelst ook elementen van de psychologie en de sociologie. Hierin ligt de unieke betekenis van Aristoteles’ Retorica: de observatie dat mensen hun beslissingen nemen als sociale wezens leidt tot een omvattende systematiek van het proces van oordeelsvorming. De retorica krijgt aldus erkenning als een puur menselijk fenomeen.

Verschijning: november 2009

‘In uitstekend Nederlands vertaald en prachtig uitgegeven’ – Trouw ‘Ongehoord grondige studie naar de filosofische en psychologische grondslagen van menselijke communicatie, toegespitst op publiek taalgebruik’ – De groene Amsterdammer

Retorica | Aristoteles | € € 38,75 | ISBN 978-90-6554-007-2 | NUR 617 | 276 blz. | tweede druk | gebonden met stofomslag | vormgeving Gerard Hadders & Rudo Hartman

WWWW Retorica In Paperback Gorgias

Het woord is een machtig heerser Vertaald door Vincent Hunink, met een historisch voorwoord van Jeroen Bons, en een filosofisch nawoord van Jaap Mansfeld €€ 18,50 | ISBN 978-90-6554-058-4 | NUR 730 / 810 | 144 blz. | paperback | vormgeving Gerard Hadders & Rudo Hartman

Lucebert in beeld & woord WWWWWWWWWW

9

Cyrille Offermans WWWW

8

Vlek als levenswerk

In de beeldende kunst gelden vlekken als vergissingen. Voor Lucebert daarentegen is de zelf veroorzaakte vlek het toevallige begin van het scheppingsproces. De dichter Lucebert, pseudoniem van Lubertus Swaanswijk (1924-1994), beschouwde zichzelf in de eerste plaats als tekenaar. Aangezien hij van jongs af aan elke dag minstens vier of vijf tekeningen maakte, moet zijn totale productie een omvang hebben van vele duizenden. Verreweg het grootste deel daarvan was tot voor kort onbekend. Het bevond zich, opgeborgen in dozen, in zijn atelier, als een schat die op ontdekking wachtte. Vlek als levenswerk verslaat de ervaring van de eerste ontdekking, en zet aan tot een eerste ordening in de veelheid. Het boek bevat een ruime keuze uit het getekende oeuvre, ingebed in het even liefdevolle als verhelderende commentaar van een essayist die al in zijn vroege jeugd werd getroffen door Luceberts bevrijdende creativiteit.

Hans Groenewegen WWW

Lucebert is geliefd om zijn poëzie en om zijn beeldende kunst, maar in de beschouwingen worden de twee kunsten steevast uit elkaar gehouden. Het handschrift van Lucebert laat op prachtige wijze zien hoe Luceberts overweldigende stroom schilderijen, gouaches, etsen en tekeningen dezelfde bron hebben als de stroom van gedichten. Hans Groenewegen richt zich als eerste beschouwer op deze tweeledige bron. Hij vergelijkt het handschrift van Luceberts gedichten met het handschrift van zijn tekeningen en toont waar ze samen opwellen en waar ze uiteengaan. Aan de hand van een ruime selectie van tot nog toe veelal onbekende of nimmer getoonde tekeningen laat hij zien hoe de beeldend kunstenaar Lucebert de dichter tekent.

‘Een schitterend boek’ – Kunstbeeld ‘Met elk veranderd perspectief kijkt de essayist als het ware telkens met nieuwe ogen naar het werk’ – De Leeswolf

Het handschrift van Lucebert

‘Op het grootste raadsel uit de lucebertistiek geeft hij een nieuw antwoord’ – NRC Handelsblad ‘Een verrijking in meer dan één opzicht – niet alleen mogen we over Groenewegens schouder mee loeren in de dwaaltuin van het volgestouwde atelier, we worden ook aangespoord mee te denken met zijn vermetele interpretaties’ – de Volkskrant ‘Een enorme aanwinst voor het Lucebertonderzoek van een moedig essayist. Voorbeeldig vormgegeven’ – De groene Amsterdammer Het handschrift van Lucebert | Hans Groenewegen | € € 40,00 | ISBN 978-90-6554496-4 | NUR 320 / 642 | 124 blz. | gebonden | geïllustreerd in kleur & zwart-wit | vormgeving Rudo Hartman & Gerard Hadders

Vlek als levenswerk | Cyrille Offermans | € € 40,00 | ISBN 978-90-6554-483-4 | NUR 320 / 642 | 144 blz. | gebonden | geïllustreerd in kleur & zwart-wit | vormgeving Rudo Hartman & Gerard Hadders

Hans Groenewegen (red.)

WWWWWWW Licht is de wind der duisternis Over Lucebert

Lucebert (1924-1994) is de keizer van de zintuiglijke poëzie. In Licht is de wind der duisternis wordt zijn dichterschap van talloze kanten bezien en beschreven. De historische grond van zijn vormende kracht, de vitaliteit van zijn woordenspel, en de verleiding van zijn klanken. Niet eerder gepubliceerde documenten, brieven, foto’s maken de stem van de dichter voelbaar. Een hommage aan een groot en meeslepend dichter. Schitterend geïllustreerd. Met bijdragen van onder anderen Gillis Dorleijn, Suzanna Héman, Peter Hofman, Cyrille Offermans. ‘Zeer de moeite waard’ – de Volkskrant ‘Aantrekkelijk vormgegeven, met prachtige illustraties, een aanstekelijke en inspirerende bundel’ – Het Parool ‘Het verwarmt de gemoederen’ – NRC Handelsblad Licht is de wind der duisternis | € 35,00 | ISBN 978-90-6554-382-0 | NUR 620 / 306 | 376 blz. | geïllustreerd in kleur & zwart-wit | vormgeving Rudo Hartman

10

Wortels van de westerse mystiek WWWWWWWWWW

Meister Eckhart WWWW Preken & traktaten vertaling C.O. Jellema WWWW

Wie zijn wortels wil vinden, moet volgens de Levenslessen van Meister Eckhart (1260-1327) ‘zo leeg van geschapen wil zijn als hij was toen hij er nog niet was.’ De geschriften van Eckhart behoren, met die van zijn leerlingen Johannes Tauler en Heinrich Seuse, tot de belangrijkste documenten van de westerse mystiek. GeïnspiMaand van de spiritualiteit (november 2009): Wortels van de westerse mystiek reerd door Augustinus verbindt Eckhart verschilVerschijning: 2 november 2009 lende godsideeën tot een zeer persoonlijk stelsel. Niet alleen deze secularisering van de mystiek maakt het werk van Eckhart zeer toegankelijk voor onze tijd, ook zijn gave van het woord draagt hiertoe bij. De dichter C.O Jellema (1936-2003) die de sprankelende vertaling van deze editie verzorgde schreef hierover: ‘Zoals een goed, een werkelijk goed gedicht, waar het ook over gaat, me overtuigt van z’n waarheid, zo ook deze preken: zolang en telkens wanneer ik ze lees, dwingen ze mij hun waarheid aan te nemen.’ Bovendien prees hij het vermogen van Eckhart om het cerebrale denken telkens uit te laten monden ‘in een prachtig helder, aan de waarneming in de alledaagse werkelijkheid ontleend beeld’. In zijn in de volkstaal geschreven traktaten en preken betoont Eckhart zich met even veel gemak hoeder van de geest als een scherpzinnig en gevoelig kenner van de menselijke natuur. ‘De woorden die de dichter Jellema gekozen heeft blijven dichtbij de oude tekst en maken hem toch licht, navolgbaar’ – Désanne van Brederode ‘Sprekende vertalingen’ – NRC Handelsblad Preken & traktaten | Meister Eckhart | € € 38,75 | ISBN 978-90-6554-034-8 | NUR 700 / 708 | gebonden | 388 blz. | vormgeving Felix Janssens & Rudo Hartman

WWWWWWW Heinrich Seuse Het boek van de waarheid & Johannes Tauler WWWWWW Preken vertaling C.O. Jellema

Dit deel Rijnlandse mystici bevat behalve een vertaling van Het boek van de waarheid van Heinrich Seuse (Suso), en elf Preken van Johannes Tauler, een biografische schets, ‘Mij kijkt een god aan’, van dichter-vertaler C.O. Jellema door Gerben Wynia, alsmede een filosofische toelichting, ‘Terug naar de oorsprong’, van Maarten Hoenen op de drie grote Rijnlandse mystici: Meister Eckhart, Johannes Tauler & Heinrich Seuse. Het boek van de waarheid & Preken | Seuse & Tauler | € € 25,00 | ISBN 978-90-6554-494-0 | NUR 700 / 708 | gebonden met stofomslag | 256 blz. | vormgeving Felix Janssens & Rudo Hartman

11

‘De eerste gedichtenbundel uit de Nederlandse literatuur’ – Piet Gerbrandy

‘Monumentale editie’ – de Volkskrant

‘Even schitterend als omvangrijk boekwerk’ – Het Parool

‘Voorbeeldig’

– NRC Handelsblad

W Hadewijch Liederen WWW

Hadewijch is de eerste vrouw in Europa geweest, in de woorden van Frits van Oostrom, die het heeft gewaagd de mystieke minne uit te zingen in pure liefdespoëzie. Hadewijch is een gepassioneerd en compromisloos dichteres, een ‘glorieus wijf’ (de Volkskrant). Haar poëzie is gelaagd, gevoelig en ingenieus, haar lied is direct en intens. In haar poëtische minneliederen bezingt ze liefde en wanhoop, ellendige verlatenheid en het verlangen naar vereniging. Haar passie is voor lezer en luisteraar bijna fysiek voelbaar. De uitgave van de Liederen, het eerste deel van het Verzameld werk van Hadewijch, is vervaardigd naar het oudste ons bekende handschrift. De editeurs, Frank Willaert & Veerle Fraeters, hebben de oorspronkelijke Middelnederlandse tekst exact weergegeven en vakkundig vertaald. Revolutionair aan deze uitgave is de reconstructie door Louis Peter Grijp van de melodieën, waarop Hadewijch haar mystieke minneliederen heeft gedicht. De melodieën zijn precies weergegeven, en te beluisteren op de bijgesloten 4 CD’s. Alle liederen zijn in de oorspronkelijke taal van Hadewijch, gesproken dan wel gezongen, ten gehore gebracht. Dankzij een voorbeeldige inleiding, een spiritueel, erudiet en inlevend commentaar worden de wereld en de passies van Hadewijch onmiddellijk toegankelijk gemaakt voor de hedendaagse lezer.

Liederen | Hadewijch | Verzameld werk I | € € 49,95 | ISBN 978-90-6554-478-0 | NUR 620 / 708 | 456 blz. | gebonden inclusief 4 ingestoken CD’s | vormgeving Hannie Pijnappels

Omslag Luisterboek Lucretius ...:Opmaak 1

01-07-2009

17:44

Pagina 1

Een stralend, nieuw lied zal ik zingen

12

WWWWWWW Een stralend, nieuw lied

13

WWWWWWWW

Een stralend, nieuw lied zal ik zingen Hoogtepunten uit de poëzie van Lucretius, Vergilius & Horatius

Hoogtepunten uit de Latijnse poëzie van Lucretius, Vergilius & Horatius In de vertaling van Piet Schrijvers Voorgelezen door

Jeroen Willems

in de vertaling van Piet Schrijvers voorgedragen door Jeroen Willems

Verschijning 28 oktober 2009 Uitgeverij Rubinstein & Historische Uitgeverij Piet Schrijvers is de vertaler van Lucretius, Horatius & Vergilius: drie grote Romeinse dichters die tot de verbeelding blijven spreken. Hun poëzie is weergaloos en tijdloos. Horatius dankt zijn roem aan zijn hartstochtelijke liefdesgedichten en genadeloze satiren, maar nooit zonder humor of levenswijsheid. In Lucretius zijn dichter en denker verenigd: hij bezingt de geboorte van de aarde, en bestrijdt onze vrees voor de dood en voor de goddelijke machten. Vergilius is de dramatisch vertolker van onsterfelijke verhalen: de val van Troje door de list met het houten paard; de zelfmoord van Dido om haar liefde voor Aeneas die onbeantwoord bleef. Maar Vergilius is ook de zanger van het landelijke leven, de rust en de werkzaamheid.

Een stralend, nieuw lied zal ik zingen | 2 CD luisterboek | luisterduur circa 2 uur | € € 12,95 | ISBN 978-90-4760-845-5 | NUR 077 | vormgeving Rudo Hartman | Uitgeverij Rubinstein

Verzamelde gedichten WWWW Horatius

Lucretius De natuur van de dingen

De Romeinse dichter Lucretius (99-55 vC), die zo hartstochtelijk het voortleven na de dood ontkende, leeft nog steeds voort vertaald & ingeleid en van een uitvoerig nawoord voorzien door Piet Schrijvers door zijn geesteskind: het leerdicht De natuur van de dingen / De rerum natura. Een leerdicht loopt het risico voor de dichter te droog en voor de wetenschapper te frivool te zijn, maar als het slaagt dan valt het zowel bij alfa’s, bèta’s en gamma’s in de smaak. Lucretius behaalde deze grote hoogte. De natuur van de dingen is door literatoren geroemd om zijn meeslepende stijl en rake beschrijvingskunst, en wetenschappers en filosofen zijn tot op heden getroffen door de grote verscheidenheid aan onderwerpen: van atomisme tot magnetisme en van de ontstaansgeschiedenis van de mens tot aan de stervenskunst. De rake vertaling en informatieve inleidingen van Piet Schrijvers brengen Lucretius’ sublieme stijl en rijke geest tot in onze tijd. Het nawoord bevat bovendien een uitvoerige exegese van de brede literaire invloed die het werk heeft gehad: van Joost van den Vondel tot Cees Nooteboom.

De rerum natura

vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Piet Schrijvers

‘Glanzende vertaling’ – NRC Handelsblad

Horatius (65-8 vC) is niet weg te denken uit de westerse cultuurgeschiedenis. Al bij zijn leven is hij een roemrijk dichter. Hij is de meest autobiografische dichter van de oudheid, en dat is een van de redenen waarom zijn roem hem ook alle eeuwen nadien is blijven vergezellen. Voor de ene lezer is hij de lyrische odendichter, voor de andere de moralistische levensfilosoof, en voor weer een andere de leermeester van de dichtkunst, de literair theoreticus van de Ars poetica. In de Verzamelde gedichten zijn alle gedichten van Horatius vertaald en bijeengebracht in één band, geïllustreerd, en met het oorspronkelijke Latijn ernaast. Een buitengewoon fraai deel met de volledige dichtwerken van Horatius in een heldere, weloverwogen maar ook bevlogen vertaling.

‘Een monumentale uitgave’ – Trouw

‘Een magnum opus dat bekroond moet worden’ – Filter | ‘De sensatie van levendigheid en het gevoel live aanwezig te zijn is natuurlijk voor een groot deel te danken aan de levendigheid van de stijl van de vertaler’ – NRC Handelsblad Verzamelde gedichten | Horatius | € € 49,95 | ISBN 978-90-6554-362-2 | NUR 306 | 644 blz. | gebonden met stofomslag | geïllustreerd | tweetalig | vormgeving Rudo Hartman | tweede druk

WWW

Vergilius

‘Het is de innerlijke tegenstelling tussen Lucretius’ dichterschap en zijn natuurverklarende materialisme die aan zijn werk een tragische ondertoon geeft’ – Cees Nooteboom De natuur van de dingen | Lucretius | € € 49,95 | ISBN 978-90-6554-424-7 | NUR 306 / 730 | 612 blz. | gebonden met stofomslag | tweetalig | vormgeving Rudo Hartman

Ik kan de Muzen niet haten WWWW Piet Schrijvers

Over poëtische geestdrift en stoïcijnse standvastigheid

Het beste gedicht van de beste dichter, zo staat de Georgica van Vergilius sinds eeuwen bekend, ‘het meest geslaagde dichtwerk’, aldus Montaigne. Vergilius (70-19 vC) bezingt het noeste landwerk, de nauwgezette bewerking van akker en land, het kweken van bomen en gewassen, de teelt van bijen en vee. De Georgica is een dichtwerk over het menselijk bestaan, waarin de boer omschreven is als een veldheer die zijn land en zijn dieren bestiert. Landgedichten op het leven.

Piet Schrijvers (1939) is vertaler en essayist, en emeritus-hoogleraar Latijnse taal- en letterkunde (Leiden) en lid van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Voor zijn vertalingen van onder meer Lucretius, Vergilius en Horatius ontving hij de Oikos Publieksprijs ‘om te eren dat hij op eminente wijze het vakgebied onder de aandacht brengt van een groot publiek. Piet Schrijvers laat de spanning van het vreemde en het vertrouwde bewust onaangetast.’ Naast de eclatante vertalingen van Latijnse schrijvers en dichters is Schrijvers’ vertaalwerk steeds geflankeerd door bevlogen essays over de dichters, denkers en geleerden: over hun filosofie en poëzie, en over hun doorwerking in de hedendaagse cultuur en literatuur. In Ik kan de Muzen niet haten zijn Schrijvers’ beste en mooiste essays bijeengebracht. Het vormt een leeswijzer voor de Romeinse poëzie en haar geschiedenis.

Georgica – Landleven | Vergilius | €€ 24,95 | ISBN 978-90-6554-464-3 | NUR 306 | 140 blz. | gebonden met stofomslag | vormgeving Rudo Hartman

Ik kan de Muzen niet haten | Piet Schrijvers | € € 24,75 | ISBN 978-90-6554-463-6 | NUR 323 | 284 blz. | paperback | vormgeving Rudo Hartman

Georgica – Landleven vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Piet Schrijvers

14

WWWWWWWWWWWWW De ideale lezer

15

Over Van Halsema:

Over Gerbrandy:

‘Interpretaties in hun schitterendste vorm’ – Kees Fens in de Volkskrant

‘Gerbrandy’s stijl is als een windstilte op een zomerse dag, helder en doorzichtig’ – David Rijser in NRC Handelsblad

‘De essayistische manier van schrijven, scherpzinnig en geestig, maakt de spanning voelbaar die met het speurwerk van Van Halsema gepaard gaat’ – Tom van Deel in Trouw

‘Deze als classicus en comparatist geschoolde literator paart grondigheid aan eigenzinnigheid, hij verenigt belezenheid met geopineerdheid. Zijn combinatievermogen – dwars door genres en tijdperken heen – is gebaseerd op een diepgeworteld geloof in de taal als instrument voor het denken.’ – jury Frans Kellendonk-Prijs

J.D.F. van Halsema Piet Gerbrandy WWWWWWWWWWWWW Vrienden & visioenen De gong en de rookberg Verschijning februari 2010

“De rol die de vriendschapscultus in de eerste fase van de Beweging van Tachtig gespeeld heeft, is een vast punt in de geschiedschrijving van die beweging. Over de meest voyante vriendschappen – die tussen Jacques Perk en Willem Kloos en die tussen Willem Kloos en Albert Verwey – en over de poëzie die daaruit kwam (zoals de reeks ‘Van de liefde die vriendschap heet’) is heel wat geschreven. Wat ik laat zien is, hoezeer die vriendschapsvoorstellingen, al dan niet erotisch getint en al dan niet in de praktijk ingezakt tot de alledaagsheid van affaires met hun eigen, soms pijnlijke anekdotiek, verbonden zijn met visioenen van een andere werkelijkheid, een andere schoonheid, een opener, onburgerlijker samenleving, een andere liefde. En dus ook van een andere poëzie: groter, lichtender, absoluter, onverbiddelijker.

Verschijning februari 2010

De samenloop van poëzie, visioenen en vriendschap beperkt zich niet tot het dichten, doen en laten van Perk, Kloos en Verwey in de eerste helft van de jaren ’80 van de negentiende eeuw. Voor een beter begrip van wat er binnen deze driehoek omging moet men er, denk ik, op een voorzichtige manier syntaxis en idioom van een nieuwe homo-erotische voorstellingswereld bij betrekken zoals die in het laatste kwart van de negentiende eeuw in alle verborgenheid vorm begon te krijgen.” Vrienden & visioenen | J.D.F. van Halsema | € € 45,00 | ISBN 978-90-6554-033-1 | NUR 620 | 396 blz. | paperback | vormgeving Rudo Hartman

“Ik beweer dat de door Ter Balkt en Hamelink gepubliceerde teksten slechts in potentie (dynamis) gedichten zijn, zaden die een lezer behoeven om in diens brein op te bloeien tot volwaardige gedichten, waarbij de perceptie van de vorm en de betekenistoekenning op grond van conventies en lezersintentie bepalen hoe het gewas er uiteindelijk uitziet. Ik ben deze lezer, deze hovenier, ik heb de gedichten opgekweekt tot wat ze in dit boek zijn geworden, dus het spreekt vanzelf dat ik de ideale lezer van deze gedichten ben. Een andere lezer had van dezelfde teksten andere gedichten gemaakt, waarvan hij dan de ideale lezer zou zijn geweest. ‘All animals are equal, but some animals are more equal than others’, schreef Orwell. Alle lezers zijn gelijk, maar dat wil niet zeggen dat alle interpretaties even goed zijn. De waarde van een interpretatie wordt bepaald door haar overtuigingskracht. Dat

is een retorische categorie. Dit boek beoogt aan te tonen dat mijn lectuur van Ter Balkt en Hamelink hout snijdt, en dat de dynamis van hun teksten het best verwezenlijkt kan worden op de wijze die ik in praktijk heb gebracht. Tevens is het een uitnodiging aan de lezers die de materie van deze tekst in zich hebben doen uitbotten, om zelf aan het werk te gaan en nieuwe versies van Ter Balkt en Hamelink op te kweken, opdat, om nog één keer een gevaarlijke metafoor te gebruiken, de concurrentie op de vermeend vrije markt van het literair debat uiteindelijk bepaalt welke gedichten het meest levensvatbaar zijn.” De gong en de rookberg | Piet Gerbrandy | € € 38,75 | ISBN 978-906554-036-2 | NUR 620 | 300 blz. | paperback | vormgeving Gerard Hadders & Rudo Hartman

WWWWWWWWWWWWW NIEUW | Historische Paperbacks De bronnen van ons denken bevinden zich op het snijvlak van filosofie & retorica. Daar komen verstand & gevoel, spreker & publiek, theorie & praktijk, en ideaal & politiek werkelijk bij elkaar. Historische Paperbacks is een reeks die de sleutelteksten uit dit bewogen denkgebied voor een algemeen publiek toegankelijk maakt. De oorspronkelijke teksten in Nederlandse vertaling worden steeds begeleid door originele essays, die de klassieke meesterwerken en de hedendaagse lezer samenbrengen. Spinoza Verhandeling over de verbetering van het verstand Vertaald, ingeleid, van aantekeningen en een nawoord voorzien door Theo Verbeek Baruch de Spinoza (1632-1677) is de eigenzinnige, doelbewuste en onverschrokken denker bij uitstek. Vader van de Verlichting is hij genoemd, een monument voor de vrijheid van denken. De Verhandeling over de verbetering van het verstand, een van Spinoza’s vroege werken die in 1677 postuum verscheen, is als een uitnodigende inleiding tot de filosofie, waarin de afstand tussen de gewone lezer en de filosofie wordt overbrugd. De methode die Spinoza in dit traktat volgt en bepleit is niet zozeer gericht op de verbetering, maar veeleer op een bevrijding of ‘emancipatie’ van het verstand. De onvermijdelijke geboorte van de Verlichting kondigt zich aan in deze verhandeling. ‘Wij zijn allen Spinozisten’ – NRC Handelsblad ‘Spinoza leert ons denken zonder ons te laten meeslepen door slechte waarnemingen of vurige emotie’ – De Morgen Verhandeling over de verbetering van het verstand | Spinoza | €€ 18,50 | ISBN 978-90-6554-059-1 | NUR 730 | 156 blz. | paperback | vormgeving Gerard Hadders & Rudo Hartman

Tacitus Tegen het verval van de retorica Vertaald door Vincent Hunink en ingeleid door Piet Gerbrandy Politieke omstandigheden en welsprekendheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De retorica, de juridische en politieke welsprekendheid, gedijt nu eenmaal ten tijde van maatschappelijke onrust, waarin sociale, politieke of juridische misstanden aan de orde gesteld kunnen worden, zonder al te veel beperking van de vrijheid van meningsuiting. In de Dialogus de oratoribus stelt de geschiedschrijver, gevierd redenaar en succesvol politicus Tacitus (56-119) de vraag aan de orde, hoe het komt dat zijn tijd verstoken is van talentvolle redenaars. Wat zijn de oorzaken van het verval van de retorica? Is het de deplorabele staat van het onderwijs, de onverschilligheid in de opvoeding, het verval van waarden en normen? ‘Een prikkelende moderne vertaling’ – Trouw

Tegen het verval van de retorica | Tacitus | € € 18,50 | ISBN 978-90-6554-0577 | NUR 320 | 144 blz. | paperback | vormgeving Gerard Hadders & Rudo Hartman

Gorgias Het woord is een machtig heerser Vertaald door Vincent Hunink, historisch ingeleid door Jeroen Bons en met een filosofisch nawoord van Jaap Mansfeld ‘Bezielde bezweringen door middel van woorden verschaffen genot en verwijderen smart’, aldus Gorgias (480-380 vC). ‘Want als de kracht van de bezwering zich mengt met de mening van de ziel, benevelt zij haar, doet haar zwichten, verandert haar door toverij.’ De macht van het woord is niet enkel toe te schrijven aan rationele argumentatie: ook het bespelen van gevoelens heeft een voorname plaats. Een beheersing van verstand en gevoel is daarom de voorwaarde voor een effectieve retorische techniek. Gorgias was een rondtrekkende retoricus en filosoof, beroemd en berucht om zijn ingenieuze redeneringen en zijn elliptische en poëtische stijl. Hij is een van de grondleggers van de Griekse retorica. ‘Zeer verrassend, en vindingrijk vertaald’ – Filosofie Magazine

16

17

Het woord is een machtig heerser | Gorgias | € 18,50 | ISBN 978-90-6554-0584 | NUR 730 / 810 | 144 blz. | paperback | vormgeving Gerard Hadders & Rudo Hartman

PROFEET OF DOEMDENKER WWWWWWW Hans Abbing voorziet nieuwe kunst 19

18

GLORIEUS WIJF WWWWWWW Hadewijch oudste bestseller van de wereld

ZONDER PSEUDONIEM WWWWWWW Hugo Brandt Corstius in het jaar van de mier

PRO MEMORIE WWWWWWW Douwe Draaisma werkt aan een boek over vergeten

INTERVIEW | POLITIEK FILOSOOF LUUK VAN MIDDELAAR

B

OVENOP DE HEUVEL VAN DE BRUSSELSE DEELGEMEENTE VORST, zevenhoog in een statig appartementengebouw uit de jaren dertig, woont politiek filosoof Luuk van Middelaar. Achter het panoramaraam ontvouwt het oerwoud Brussel zich weldadig overzichtelijk. Wie een hang naar symboliek heeft, kan denken dat Van Middelaars woonplek zijn ambitie uitdrukt als onafhankelijk intellectueel het Europese strijdgewoel vanuit de hoogte gade te slaan. Jarenlang zat hij dicht op het politieke toneel, eerst als medewerker van eurocommissaris Frits Bolkestein, later als assistent van VVD-fractievoorzitter Jozias van Aartsen. In maart 2006 verliet hij de politiek en keerde hij terug in de moederschoot van de filosofie. Hij stortte zich op de voltooiing van zijn proefschrift over de decennialange geboortestuipen van de Europese samenwerking. De passage naar Europa, het kloeke boek waarop de filosoof deze week in Amsterdam promoveert, biedt weinig hapklare argumenten voor wie zijn afkeer van of liefde voor Europa wil staven. Met zijn even doorwrochte als meeslepende studie grijpt Van Middelaar hoger. Zijn these is dat de beschouwers van Europa de blik steeds de verkeerde kant op richten. Op de binnensfeer van Brusselse in-

stellingen, die hun macht tot woede van de eurosceptici almaar vergroten en waarvan de eurofielen juist dromen dat ze ons ooit het beloofde land van een federaal Europa in zullen voeren. Of op de buitensfeer van de natiestaten die tot vreugde van de Brusselhaters en verdriet van de Europese vriendenclub volharden in het najagen van nationale belangen. Maar beide kampen zien niet dat tussen instellingen en lidstaten een tussenruimte is ontstaan, waar het Europese spel zich volgens Van Middelaar werkelijk afspeelt. Nogal schimmig, die tussenruimte. Wat bedoelt u er precies mee? ‘Daar opereren nationale politici in hun Europese hoedanigheid. Het is zo ongrijpbaar omdat het een wereld is van dubbelrollen. Balkenende zit als Nederlandse premier aan tafel bij een vergadering met zijn zesentwintig collega’s in de Europese Raad, maar als hij thuiskomt en een besluit moet verdedigen, spreekt hij in de Tweede Kamer of op een persconferentie ook namens Europa.’

le systeem en brengen we onder in een verdrag – eerst de mijnbouw, later kwamen industrie en landbouw erbij. En dan zetten we een Commissie neer om daarover te besluiten. Tijdens de kolencrisis in de jaren vijftig ontdekte die commissie al dat ze niet met de regels van het verdrag uit de voeten kon. Ze moest terug naar de nationale ministers. De dwang van de tafel die zij ervoeren, zie je prachtig aan de crisis van de lege stoel. Frankrijk liep op 1 juli 1965 weg van de Brusselse tafel en bleef zeven maanden lang weg. Dat werd als een schok ervaren door mensen die zich helemaal met de Europese instellingen hadden geïdentificeerd. Commissaris Mansholt, de Nederlander die de Europese landbouwpolitiek vormgaf, zei dat het de grootste ramp was sinds Hitler. Hij had het idee dat het hele Europese vredesproject werd bedreigd. De Gaulle vond: onze stoel is leeg, dus alles wat ze daar besluiten, geldt niet. Maar de vijf landen die nog aan tafel zaten, bleven beslissingen nemen. En het werkte toch. Frankrijk zag zich gedwongen weer de stoel in te nemen.’

De Europese tafel waar de nationale politici gezamenlijk aanschuiven, noemt u ‘een formidabel vehikel’. Wat is er zo fantastisch aan? ‘De betekenis ervan was niet voorzien. De gedachte van de oprichters van de gemeenschap was: een gedeelte van onze onderlinge betrekkingen halen we uit ons eigen nationa-

Waarom? ‘De concrete aanleiding was dat De Gaulle eind 1965 bij de verkiezingen de steun verloor van de Franse boeren, bijna een vijfde van het electoraat. Zij waren bang dat het landbouwbeleid in elkaar kukelde. Als groot nationaal figuur en oorlogsheld won hij niet met-

GLANZEND WWWWWWW WWWWWWW Piet Schrijvers vertaalt Lucretius NIEUW VERGEZICHT Luuk van Middelaar in het jaar van de muur

LUUK VAN MIDDELAAR OVER EUROPA

‘WE ZITTEN ERIN EN WE KUNNEN ER NIET UIT’ DE GROTE PARTIJEN STAAN HALFHARTIG TEGENOVER EUROPA, VINDT POLITIEK FILOSOOF LUUK VAN MIDDELAAR, DIE ER EEN BOEK OVER SCHREEF. AAN DE ‘DWANG VAN DE UNIE’ IS ALLEEN TE ONTSNAPPEN DOOR ERUIT TE STAPPEN, LATEN POLITICI DAT MAAR EENS EERLIJK ZEGGEN. ‘LEG HET MAAR VOOR.’

DOOR TOMAS VANHESTE FOTO’S WOUTER VANDENBRINK@PAR31 32 VRIJ NEDERLAND

16 MEI 2009 33

BLINDE VLEKKEN WWWWWWW bij Lucebert zichtbaar door Hans Groenewegen

20

21

Douwe Draaisma Geheugenspecialist en meesterverteller WWWWWWWWWWWWWW De Metaforenmachine WWWW Een geschiedenis van het geheugen WWWW 23.500 exemplaren verkocht in 12 talen vertaald €

€ 19,50 | ISBN 978-90-6554-056-0 |320 blz. | NUR 770 / 680 | paperback | vormgeving Rudo Hartman

Nu in WW Paperback

Ontregelde Geesten WWWW Ziektegeschiedenissen 22.000 exemplaren verkocht

WWWW WWW WWWW De Heimweefabriek WWWW in 6 talen vertaald

€ €19,50 | ISBN 978-90-6554-430-8 | 326 blz. | nur 770 / 320 / 870 | paperback vormgeving Rudo Hartman de gebonden versie:

€ 27,50 | ISBN 978-90-6554-450-6 | 326 blz. | nur 770 / 320 / 870 | gebonden met stofomslag | vormgeving Rudo Hartman

Geheugen, tijd en ouderdom

WWWW WWWW

50.000 exemplaren verkocht Reeds in 4 talen vertaald

€€ 15,00 | ISBN 978-90-6554-440-7 | 144 blz. | NUR 320 / 770 | paperback | vormgeving Rudo Hartman

WWWW Waarom Het Leven Sneller WWWW Gaat Als Je Ouder Wordt WWWW Over het autobiografische geheugen WWWW WWWW 130.000 exemplaren verkocht in 17 talen vertaald

€ 24,95 | ISBN 978-90-6554-470-4

288 blz. | nur 320 / 770 | gebonden met stofomslag vormgeving Rudo Hartman

Voor de Boekhandel

22

2 oktober 2009 | Oktober Kennismaand De ruimte van Christiaan Huygens | Vincent Icke | € 20,00 | ISBN 978-90-6554-028-7 | NUR 320 / 688 | 64 blz. | paperback | geïllustreerd kleur & zwart-wit | vormgeving Rudo Hartman Laser Proof

23

2 april 2010 | Maand van de Filosofie Het politieke dier | € 12,95 | ISBN 978-90-6554-035-5 | NUR 730 / 320 | 96 blz. | paperback | vormgeving Hannie Pijnappels Laser Proof

Iedereen kan een theorie over alles bedenken, schrijft Vincent Icke, dat is tamelijk makkelijk. Maar daarmee ben je er niet. Het lastige van wetenschap is niet het denken, maar het toetsen. Voor het eerste moet je niet dom zijn, maar voor het tweede moet je heel creatief zijn, het liefst een genie. Christiaan Huygens, grondlegger van de klassieke mechanica, was dat. Reis mee met Icke naar Saturnus, geniet van Huygens’ denken en kunst, en leer van een genie wat wetenschap is. Lees meer op blz. 1

november 2009 | Nu in paperback De metaforenmachine | Douwe Draaisma | € 19,50 | ISBN 978-90-6554-056-0 | 320 blz. | NUR 770 / 680 | paperback | geïllustreerd | vormgeving Rudo Hartman Laser Proof

12 maart 2010 Bericht van de sterren | Galileo Galilei | € 20,00 | ISBN 978-90-6554-029-4 | NUR 694 / 917 | 80 blz. | paperback | geïllustreerd | vormgeving Gerard Hadders Laser Proof

‘Het is zeer mooi, een plezier voor het oog, de maan, die bijna zestig maal de straal van de aarde van ons verwijderd is van zo nabij te zien’, schrijft Galileo Galilei opgewonden in zijn beroemd en befaamd geworden Bericht van de sterren (Sidereus Nuncius, Venetië 1610). Het lyrische verslag van de waarnemingen, die precies vierhonderd jaar geleden voor het eerst het empirische bewijs leverden voor Copernicus’ overtuiging. Ingeleid door Vincent Icke. Lees meer op blz. 3

De rol die de vriendschapscultus in de eerste fase van de Beweging van Tachtig gespeeld heeft, is een vast punt in de geschiedschrijving van die beweging. Over de vriendschappen tussen Jacques Perk en Willem Kloos en die tussen Willem Kloos en Albert Verwey – en over de poëzie die daaruit kwam is veel geschreven. J.D.F. van Halsema laat zien hoezeer die vriendschapsvoorstellingen verbonden zijn met visioenen van een andere werkelijkheid, een andere schoonheid, een andere liefde, en dus ook van een andere poëzie. Lees meer op blz. 15

Historische Paperbacks is een reeks sleutelteksten uit de filosofie & de retorica die klassieke denkers en sprekers en eigentijdse lezers samenbrengt. 30 oktober 2009 Verhandeling over de verbetering van het verstand | Spinoza | € 18,50 | ISBN 978-906554-059-1 | NUR 730 | 156 blz. | paperback | vormgeving Gerard Hadders & Rudo Hartman

Laser Proof

‘Ik ben deze lezer, deze hovenier, ik heb de gedichten opgekweekt tot wat ze in dit boek zijn geworden, dus het spreekt vanzelf dat ik de ideale lezer van deze gedichten ben’, aldus Piet Gerbrandy over zijn lezing van de poëzie van Ter Balkt en Hamelink. Lees meer op blz. 14

30 oktober 2009 Tegen het verval van de retorica | Tacitus | € 18,50 | ISBN 978-90-6554-057-7 | NUR 320 | 144 blz. | paperback | vormgeving Gerard Hadders & Rudo Hartman Laser Proof

2 november 2009 Preken & traktaten | Meister Eckhart | € 38,75 | ISBN 978-90-6554-034-8 | NUR 700 / 708 | gebonden | 388 blz. | vormgeving Felix Janssens & Rudo Hartman Laser Proof

De preken en de traktaten van Eckhart nu in één band. De dichter C.O Jellema (1936-2003) die de sprankelende vertaling van deze editie verzorgde schreef hierover: ‘Zoals een goed, een werkelijk goed gedicht, waar het ook over gaat, me overtuigt van z’n waarheid, zo ook deze preken: zolang en telkens wanneer ik ze lees, dwingen ze mij hun waarheid aan te nemen.’ Lees meer op blz. 10

De geboorte van de Verlichting. Lees meer op blz. 16 & 17

februari 2010 De gong en de rookberg | Piet Gerbrandy | € 38,75 | ISBN 978-90-6554-036-2 | NUR 620 | 300 blz. | paperback | vormgeving Gerard Hadders & Rudo Hartman Laser Proof

Het menselijke geheugen is door de eeuwen beschreven in termen van kunstmatige geheugens. De oudste prothese voor het herinneren, het schrift, gaf Plato de mogelijkheid het geheugen te vergelijken met een wastablet. In de middeleeuwen was het geheugen een codex of boek. In de renaissance verscheen de camera obscura als metafoor voor het visuele geheugen. De uitvinding van de fotografie verschafte weer een nieuw beeld, en dat werd weer overgenomen door de computer. De metaforenmachine is een geschiedenis van het geheugen, verteld in metaforen. Inmiddels in 12 talen vertaald, in Nederland nu ook in paperback.

Historische Paperbacks

februari 2010 Vrienden & visioenen | J.D.F. van Halsema | € 45,00 | ISBN 978-90-6554-033-1 | NUR 620 | 396 blz. | paperback | vormgeving Rudo Hartman Laser Proof

Ieder mens is een politiek dier dat van nature deel uit maakt van een politieke gemeenschap. En wie niet in staat is deel te zijn van een sociale gemeenschap of hieraan geen behoefte heeft omdat hij zichzelf genoeg is – is god of beest, aldus Aristoteles ruim tweeduizend jaar geleden. Hedendaagse reacties van Midas Dekkers, Bas Heijne, Frank Ankersmit, Arnon Grunberg, Luuk van Middelaar, Tom Lanoye, Piet Gerbrandy & Josine Blok. Lees meer op blz. 4

Onrust, het vuur van de redenaar. Lees meer op blz. 16 & 17

30 oktober 2009 Het woord is een machtig heerser | Gorgias | € 18,50 | ISBN 978-90-6554-058-4 | NUR 730 / 810 | 144 blz. | paperback | vormgeving Gerard Hadders & Rudo Hartman Laser Proof

Gevoel, de magie van verstand. Lees meer op blz. 16 & 17

Waarde lezer, WWWWWWWWW WWWWW WWWWW

Historische Uitgeverij Westersingel 37 9718 CC Groningen telefoon 2 0 0 9 B EG O N A L V ROE G in 2008, en zal nog een hele Beagle-reis in 2010 voortduren. De Darwin-herdenking is uitgegroeid tot een ware evolutie-religie. Met onze gebiologeerde blik op de aarde gericht zijn we even het zicht op de 050-3181700 sterrenhemel verloren, die vierhonderd jaar geleden door de koperen kijkbuizen van Galilei en Huygens voor het eerst fax binnen handbereik kwam. Gelukkig krijgt het jaar van de sterrenkunde in de aanstaande Kennismaand, oktober, een 050-3146383 e-mail nieuwe kans. Vincent Icke, die verwondering aan waarneming paart, verbeelding aan wetenschap, is de ideale gids. [email protected]

WWWWWWWWWW WWWWWWWWWW WWWWWWWWWW WWWWWWWWWW WWWWW WWWWW Inhoud WWWWWW WWWWWWWWWW WWWWWWWWWW WWWWWWWWWW WWWWWWWWWW WWWWWWWWWW WWWWWWWWWW Door het omnivore herdenken van het geniale dier Darwin zou een andere, misschien wel anti-evolutionaire diersoort bijna vergeten zijn, als niet Hugo Brandt Corstius, onomwonden en zonder pseudoniem, 2009 tot het Jaar van de Mier voor een compleet overzicht had uitgeroepen met het grappigste en meest prikkelende evolutieboek van het jaar, Mensenarm Dierenrijk.

van het fonds www.historischeuitgeverij.nl

En laten we niet vergeten, dat Darwin zelf in een evolutie van geniale dieren past, waarvan Lucretius een vroeg exemplaar was. Twintig eeuwen geleden al dichtte deze Romeinse filosoof de darwinistische opvatting, dat toeval de motor vormgeving achter het ontstaan van soorten is. Het is een gelukkig toeval daarom dat Lucretius’ leerdicht De natuur van de dingen in Gerard Hadders | Schiedam fotografiede stralende vertaling van Piet Schrijvers in het Darwin-jaar verscheen, en terecht veel aandacht trok. De Nederlandse cultuur wortelt in de Europese geschiedenis. Ook dit werd in 2009 gememoreerd: in de mystieke Sake Elzinga | Assen minneliederen van Hadewijch, die het begin van de Nederlandse poëzie vormen, weerklinkt een hele Europese cultuur. Harry Cock | Assen Dat vierden we met de alom bejubelde, monumentale en revolutionaire uitgave van Hadewijchs Liederen door Veerle Mels van Zutphen | Rotterdam Fraeters, Frank Willaert & Louis Peter Grijp.

druk Drukkerij De Maasstad | RotterdamVoor Luuk van Middelaar is 2009 niet het jaar van evolutie, maar van revolutie. Een ‘revolutie in de taal en het denken

over Europa’, aldus staatssecretaris Timmermans over De passage naar Europa. Voor Van Middelaar is de val van de Berlijnse muur, in november precies twintig jaar geleden, de doorbraak geweest naar een nieuwe Europese politiek. Hoe Vertegenwoordiging dit nieuwe politieke lichaam zich ontwikkelt voor de boekhandel zal net als in de biologische evolutie in Nederland afhangen van zijn vermogen gebeurtenissen Gerard Pels Boekdiensten en toeval naar zijn hand te zetten.

1

4

Bordeslaan 90 5223 MS 's-Hertogenbosch telefoon Het jaar van de sterren – Icke, Huygens & Galilei 073-6577282 * 06-23769142 e-mail levenskunst – Grunberg, Van Middelaar, Lanoye & Aristoteles Politieke [email protected]

6 Retorica & Drogredenen – Aristoteles Vertegenwoordiging voor de boekhandel

8 Lucebert in Belgiëin beeld & woord – Groenewegen & Offermans Jan Halsberghe

10 Verspreidingscentrum Wortels van de westerseVan mystiek – Eckhart & Hadewijch Halewyck

71-Alied – Schrijvers, Lucretius, Horatius & Vergilius 12 Diestsesteenweg Een stralend, nieuw

14 16 18

3010 Leuven telefoon De ideale lezer – Van Halsema & Gerbrandy 016-353306 fax Historische paperbacks – Spinoza, Tacitus & Gorgias 016-353307 e-mail Het jaar van de Mier & de Muur [email protected]

20 Geheugenspecialist en meesterverteller – Douwe Draaisma 22 Voor de boekhandel – nieuwe titels 24 Colofon

Maar er is een verschil: we kunnen ons lot afwachten, als denkend dier kunnen we het ook tegemoet treden. Nog vóór Darwin, vóór Huygens, vóór Galilei, zelfs nog drie eeuwen vóór Lucretius ontdekte de grote Griekse wijsgeer Aristoteles een nieuwe soort: het politieke dier. De herontdekking van deze soort wordt voor de aanstaande Maand van de filosofie, april, beschreven door Arnon Grunberg, Tom Lanoye, Piet Gerbrandy, Frank Ankersmit, Bas Heijne, Midas Dekkers, Josine Blok, Luuk van Middelaar: klassiek is wat levenskrachtig is. Patrick Everard uitgever

ps dat was ik haast vergeten: Douwe Draaisma werkt aan een nieuw boek... over vergeten

2010

Het jaar van WWWWWWWW het politieke dier WWWWWWWW De ontdekking van een soort door Aristoteles, Arnon Grunberg, Tom Lanoye, WWWWWWWW Luuk van Middelaar, Bas Heijne, Frank Ankersmit, Josine Blok, Midas Dekkers.