Kinderhartchirurgie in Zembla

VEERTIENDAAGS INFORMATIEBLAD VAN HET UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM ST RADBOUD JAARGANG 35 NUMMER 6 3 april 2009

Kinderhartchirurgie in Zembla Foto: Flip Franssen

Het documentaireprogramma Zembla besteedt zondagavond 5 april aandacht aan het Kinderhartcentrum van het UMC St Radboud. In de Radbode van 6 maart is al geschreven over het tijdelijk stilleggen van de kinderhartoperaties in december en de huidige stand van zaken binnen de keten. De Raad van Bestuur heeft er geen moment aan getwijfeld om mee te werken aan de uitzending van Zembla: ‘We hebben niets te verbergen. Kwaliteit van zorg en patiëntveiligheid staan hoog in het vaandel. Openheid en transparantie is ons credo’, aldus bestuursvoorzitter Emile Lohman. Gerda van herwijnen

In oktober 2006 stelt de Inspectie Gezondheidszorg vast dat het goed zit met de kinderhartchirurgie. Om ook de kinderhartchirurgie, net als de hartchirurgie voor volwassenen, uit te laten groeien naar de top wordt de keten uitgebreid met topprofessionals. Medio 2008 schrikt het UMC echter op. Er is een niet-officiële analyse in omloop van een in aanbouw zijnde database van de Europese Vereniging van Thoraxchirurgen (EATCS). Daaruit zou blijken dat het UMC St Radboud vooral bij de pasgeborenen onder de maat presteert en daar, vergeleken met de

Pagina 3 Buizenpost voor bloedproducten

Pagina 4 Omgaan met stoma bij een kind is niet eenvoudig

andere Nederlandse centra, een hoger sterftecijfer laat zien. ‘Dan schrik je je echt rot’, reageert Lohman, ‘Wat moet je doen? Stel dat het waar is? Je moet dit signaal serieus nemen ook al hebben we noch van patiëntenorganisaties, noch van patiënten zelf klachten gehad. Integendeel: we ontvingen veel positieve berichten.’ De betrokken kinderhartchirurgen wordt opgedragen even niet te opereren en er wordt een critical audit uitgevoerd. De meest ervaren internationale deskundigen worden benaderd voor advies, waaronder de president van de EACTS.

Onderzoek De door de EATCS ingestelde onderzoekscommissie en de adviseurs komen na enkele weken met hun oordeel: de analyse is niet correct. De in opbouw zijnde database laat dergelijke vergaande en gedetailleerde conclusies en vergelijkingen niet toe. De aangeleverde gegevens zijn daarvoor onvoldoende uniform en gestandaardiseerd. Ook vertelt de complexiteit van de ingrepen niets over het achterliggende ziektebeeld en de conditie van het kind. De EACTS stuurt een brief naar alle thoraxhartchirurgen in Europa dat de database is misbruikt. De president van EACTS concludeert dat het Kinderhartcentrum goed presteert en in Europa een positie inneemt in de middenmoot. ‘Op onderdelen zijn wij zelfs tweede in Nederland, maar bij de neonaten zitten we lager. Een overall-score van gemiddeld is voor ons niet genoeg, dus is in onze opdracht een verbeterplan opgesteld door de professionals.’

Ingrijpen Eén van de meest ervaren kinderhartchirurgen blijkt zich moeilijk te kunnen vinden in het voorgestelde verbetertraject en is met vervroegd pensioen gegaan. Dat roept discussie op en leidt tot emotionele reacties. De spanninvervolg op pagina 3

Pagina 8 Darmkanker, erfelijk of niet?

Pagina 11 Lekker slapen is niet iedereen gegund

r a dbod e 6 - 2 0 0 9

inhoud 3

Betoog Oecumenische vieringen

Patiëntenzorg Een buis voor bloed Een nieuw kilometerlange buizenpost zorgt voor het transport van bloedproducten naar aanvragende afdelingen. Een snelle actie van het Servicebedrijf.

8

Reportage

16

Onderwijs Van een zesje naar een dikke acht Het coschap KNO is sterk verbeterd. Er zijn capita selecta bijgekomen en er zijn plekken gecreëerd in de periferie. Een flinke inhaalslag.

5, 9, 10, 12, 19 3 en 16 april Zondag 5 april, 10.00 uur personeelsrestaurant, voorganger Ries van de Sande. Witte Donderdag 9 april, 19.30 uur Stiltecentrum. Goede Vrijdag 10 april, 19.30 uur personeelsrestaurant. Eerste Paasdag 12 april, 10.00 uur personeelsrestaurant. Zondag 19 april, 10.00 uur personeelsrestaurant, voorganger Jack de Groot en zondag 26 april, voorganger Wim Smeets.

10 april

We komen op de tv Wekelijks op TV Gelderland: Radboud Spoed. Patiënten worden gevolgd tijdens het traject vanaf de Spoedeisende Hulp langs diverse afdelingen.

Les Etoiles zingt het ‘Stabat Mater’ van Pergolesi Op Goede Vrijdag 10 april maakt dit concert deel uit van de Meditatieve Viering door de dienst Geestelijke Verzorging en Pastoraat. Plaats/tijd: restaurant, aanvang 19.30 uur.

PAOG-Heyendael

En verder...

Onderzoek Lekker slapen Lekker slapen is niet iedereen gegund. Overgewicht kan de oorzaak zijn van slaapproblemen. De slaapkliniek in Dekkerswald is gespecialiseerd in het behandelen van dit type slaapstoornis.

13

Eenheid in verscheidenheid Het versterken van beroepsmatig domeindenken verhardt de meningen en gaat voorbij aan de feiten en aan de patiënt. Alleen in professionele gezamenlijkheid en dialoog komen we verder.

Actueel Een familiekwestie Erfelijke darmkanker, een ‘parel’ van het Radboud. Jan Vermeer is behandeld tegen dikkedarmkanker en voelt zich weer gezond. ‘Voor mij is het geen issue meer.’

10

agenda

15

Agenda, kunst 2 Nieuwsladder 3 UltraGenda vervangt straks ROCS, kinderen en een stoma, telefonisch vergaderen 4 Handeczeem, baarmoederhalskanker, brandweer bij de kinderen 5 Medische Bibliotheek opnieuw ingericht, bijnier­ insufficiëntie, golfkar voor bezoekers, nestorbanken, koninklijke onderscheiding, herinneringsSMS 7 Jongeren na de kanker, prijzen en benoemingen 11 Open dag voor scholieren, column buitenland 13 Mensen, iPod als lokkertje, compliment, boodschap, colofon 14 PIP-nieuws 15 Ethiek 16

Voor alle cursussen en meer informatie: www.paogheyendael.nl 3 april: Symposium ‘Abdominale catastrophes’, een praktische benadering voor arts en verpleegkundige. 9 april: Symposium ‘Peri-operatieve zorg: een grote zorg’. 16 april: ‘Vaardigheidstrainingen voor professionals’ bestemd voor jeugdgezondheidsartsen. 20 april - 24 april: Basiscursus ‘Regelgeving en organisatie voor klinisch onderzoekers (BROK)’. Vanaf 1 januari 2010 is deze cursus in het UMC St Radboud verplicht om mensgebonden onderzoek te mogen uitvoeren. 23 april: Palliatieve zorg bij geriatrische patiënten. 24 april: Studiedag: Duurzame inzetbaarheid - Hoe houden we werknemers gezond, betrokken en vitaal tot aan hun pensioen?

UNIT 4 , ( b i j s c h o l i n g ) S V G Unit 4 (bijscholing) van SVG verzorgt bij- en nascholing voor medewerkers en voor externe klanten. Informatie scholingsaanbod: www.umcn.nl/svg, kies dan Bijscholing (unit 4) en daarna Scholingen. 30 maart: Follow up 22 juni, herhalingsles 15 juni Scholing ambulante compressie therapie (compressief zwachtelen). 9 april: Praktische vaardigheidsscholing voor verpleegkundigen: venapunctie. 16 april: Multidisciplinaire scholing waarin alle facetten rondom ontslag aan bod komen, bestemd voor seniorverpleegkundigen, aandachtsvelders ‘nazorg’.

kunst

O VERI G 5 april Nationaal Museumweekend van: 11.00 - 16.00 uur, adres: Geert Grooteplein 21 te Nijmegen.

10 april De Zeven Kruiswoorden van Joseph Haydn door het Valkhof-strijkkwartet: Cenakelkerk van de Heilig Landstichting, tijd: 16.00-17.00 uur. Foto: Jan van Teeffelen

Bij de herinrichting van de Bibliotheek Medische Wetenschappen verdwenen de hoge boekrekken van de middenverdieping en ontstond er een kale ruimte. Meteen viel op hoe leeg de vide was die de drie verdiepingen van de bibliotheek met elkaar verbindt. Aankleden van de ruimte bleek noodzakelijk en de Commissie Beeldende Kunst kon toevallig op dat moment beschikken over een grote artistieke luchter ontworpen door Jolanda Muilenburg en Wilfried Nijhof – vrijgekomen uit het voormalige gebouw van het Stedelijk Gymnasium Nijmegen. Omdat deze lamp daar in combinatie met een muurschildering voorkwam en ze hier de vide wel, maar de open ruimte nog geen invulling gaf, werd eveneens voor een muurschildering geopteerd. Deze zou in de bibliotheek een passende sfeer teweegbrengen. Jolanda Muilenburg schilderde de wanden in een egaal groene kleur. Als de kleur van rust en ingetogenheid harmonieert groen tegelijk met de parkachtige omgeving, waaop door de ramen van de betreffende muur

uitgekeken wordt. Op deze groene wand bracht ze vervolgens in dezelfde kleur, maar deze keer glanzend, langwerpige stroken en cirkels aan. Dit zorgt voor een subtiel spel, wisselend al naargelang de inval en de fluctuaties van het licht of de gezichtshoek waaruit men kijkt. Lijkt hiermee de luchter met zijn complexe gebogen vormen, een schaduw op de betonnen wand van de vide af te werpen, op de langgerekte muur doet zich eerder een substiel en beweeglijk spel van stroken en cirkels voor. Alsof, beginnend bij de lamp, zich een figuratie ontrolt, die haar geheimen en aantrekkelijkheid – net als bij boeken in de bibliotheek – slechts bij verrassing en bij concentratie prijsgeeft. Maar lamp en muurschildering zijn niet alleen aantrekkelijk voor wie in de bibliotheek werkt, ook van buiten krijgt het bibliotheekgebouw een meerwaarde en het lijkt alsof het zich nu pas laat zien. Daan Van Speybroeck

2

16 april Informatie/demonstratie (slangen)kussens door Barbara Schardt. Van 11.30 - 12.30 uur voor IC, van 13.00 - 14.00 uur voor kinderafdelingen, van 14.15 - 15.15 uur voor overige afdelingen en van 15.30 16.30 uur voor alle afdelingen. Plaats: leslokaal fysiotherapie, route 645. Inschrijven bij: [email protected].

26 april Jaarlijkse Huygendag bestemd voor huisartsen uit de academische regio Locatie: Hippocrateszaal (studiecentrum med. Wetenschappen) te Nijmegen.

7 mei Voor de tiende maal de UMC Motortocht. Deelname UMC-medewerkers en introducés. Inschrijven kan door e-mail: [email protected].

a t i ë n t e n zo r g P

r a dbod e 6 - 2 0 0 9 Zowel de ouders van de geopereerde kinderen vanaf 2003 als de ouders van de kinderen op de wachtlijst zijn geïnformeerd over de Zembla-uitzending. Er is voor hen een telefoonnummer en e-mailadres beschikbaar voor vragen. Ook die communicatie is afgestemd met patiëntenorganisaties.

Kinderhartchirurgie in Zembla vervolg voorpagina gen binnen de keten van betrokken specialisten die hiervan het gevolg zijn, resulteren in de beslissing van de Raad van Bestuur om in december een time-out in te lassen van enkele weken en daarna met een kernteam verder te gaan. Lohman: ‘Kinderhartchirurgie vindt plaats in een samenwerkingsverband tussen topprofessionals. Die samenwerking luistert heel nauw. We constateerden dat er op dat moment geen optimaal klimaat was. Dan móet je ingrijpen en dat hebben we ook gedaan. We zitten kort op de bal, dat is de filosofie van dit huis. Patiëntjes en hun ouders moeten er absoluut zeker van kunnen zijn dat ze optimale zorg krijgen.’

Communicatie Het oprichten van het kernteam blijkt een succesvolle aanpak. Het team boekt goede resultaten en bewijst daarmee de waarde van het verbetertraject. ‘De top komt in zicht,’ glimlacht Lohman. ‘We hebben de communicatie verbeterd met patiëntenorganisaties. Ook dat is belangrijk, zo hebben we geleerd. Je moet niet alleen goed communiceren met eigen medewerkers, Inspectie of andere toezichthouders, maar ook met patiëntenorganisaties. Die communicatie kon veel beter. Daarover hebben we inmiddels afspraken met hen gemaakt.’

Vergelijking Een vergelijking met de problemen rond de hartchirurgie voor volwassenen in 2005/2006 gaat volgens Lohman niet op. ‘Absoluut niet. We hebben veel geleerd van de crisis bij de hartchirurgie voor volwassenen. Toen werden cijfers beoordeeld door een interne commissie die vervolgens concludeerde dat er niets aan de hand was. Ìk trek geen cijfers in twijfel. De interpretatie van de onofficiële analyse is gedaan door externe deskundigen. In december hebben we zelf de kinderhartoperaties stilgelegd om te werken aan de verbeteringen. We hebben het niet een aantal maanden op zijn beloop gelaten om vervolgens onder dwang van de Inspectie de boel stop te zetten. De Inspectie heeft haar vertrouwen uitgesproken in de genomen maatregelen en in de kwaliteit van het Kinderhartcentrum. Zonder enige schroom hebben we daarom meegewerkt aan Zembla.’ n

Op 17 april start een onderzoekje om te achterhalen hoe medewerkers naar hun werk reizen en waarvandaan. De toegangswegen naar ons ziekenhuis raken vol, waardoor de bereikbaarheid in het gedrang komt. De enquêteresultaten worden gebruikt bij plannen voor verbetering hiervan. U kunt de enquête vanaf genoemde datum invullen via de link op intranet, onder het kopje Mededelingen. Onder de deelnemers worden NS-dagkaarten verloot.

Ernstig ziektebeeld in grote Braziliaanse familie opgehelderd Ruim twintig mensen in een Braziliaanse familie hebben sinds hun kinderleeftijd regelmatig last van ernstige spasmen, spierzwakte, vermoeidheid en hartproblemen. Hun kwalen worden veroorzaakt door een tekort aan magnesium in het bloed. Waardoor dit tekort ontstaat, was nog onbekend. Bob Glaudemans en Jenny van der Wijst, beiden fysioloog in het UMC St Radboud, hebben dat vraagstuk nu opgelost. De magnesiumbalans in het lichaam wordt bewaakt door magnesiumkanalen in de nieren. Bij de onderzochte familie zijn deze magnesiumkanalen in orde, maar wordt hun werking verstoord door een defect kaliumkanaal. Deze bijzondere ontdekking is op 23 maart online gepubliceerd in The Journal of Clinical Investigation.

Gijs Munnichs

De buizenpost zorgt ervoor dat er minder bloed wordt verspild. Van den Bos: ‘Op de OK’s werd bloed in voorraad gehouden om in alle omstandigheden over voldoende bloed te beschikken. Dit hoeft nu niet meer, omdat we het bloed altijd direct kunnen leveren. Voorheen werd een deel van deze bloedvoorraad weggegooid, omdat het uiteindelijk niet gebruikt werd en niet meer geschikt was voor andere patiënten.’ Nu hoeven specialisten niet meer de koelkast te vullen met bloed. ‘Straks ziet men in het EPD dat het preoperatief aangevraagde bloed gereed ligt bij de ABTI. Na een telefonisch verzoek wordt dit bloed via de buizenpost geleverd’, zegt projectleider Hetty Woltjer, adviesgroep

Bewegingswetenschappers Thijs Eijsvogels en Noortje van Duijnhoven gaan de loodzware Oxfam Novib Trailwalker lopen. Hun team 4 Unlimited is een van de 130 teams die op 20 en 21 juni honderd kilometer te voet afleggen binnen dertig uur. De grotendeels onverharde tocht over de Veluwe gaat over heide, zandduinen en door bossen. Het doel is om geld in te zamelen om (vooral) Malinese kinderen naar school te krijgen. Vier van de vijf volwassen Malinezen kunnen met moeite hun naam schrijven. Een derde van de Malinese kinderen maakt de basisschool niet af. Daar móet verandering in komen! Helpt u 4 Unlimited mee het sponsorbedrag bijeen te halen? Steun het team via www.4unlimited.tk of www.2009.trailwalker.nl. Voor slechts 24 euro kunt u één kind een heel jaar naar school laten gaan.

H o e r e i s t u n a a r h e t UMC ? Bij het ter perse gaan van de Radbode-uitgave was nog niet zeker of Zembla in dezelfde uitzending tevens aandacht zou besteden aan een neurochirurg die van 2004 tot 2006 werkzaam was in het UMC. Deze chirurg werd anoniem beschuldigd van drugsgebruik, een aantijging die door hemzelf is ontkend. In 2006 is hij vertrokken naar een ziekenhuis in België. De nieuwe werkgever is destijds door het UMC St Radboud over de anonieme beschuldiging geïnformeerd.

Er is een geheel nieuw buizennetwerk aangelegd voor het transport van bloedproducten. Deze buizenpost verbindt de bloedbank, de afdeling Bloedtransfusie en Transplantatie Immunologie (ABTI) en de aanvragende specialismen. Het direct leveren van de bloedproducten voorkomt fouten en verspilling en draagt bij aan de patiëntveiligheid.

Minder verspilling van bloed

Honderd kilometer voor goed doel

De tekst van het interview van Emile Lohman met Zembla is na de uitzending na te zien op intranet.

Kilometerlange buizenpost voor bloedproducten

Het buizennetwerk voor het transport van bloedproducten loopt van de ABTI door de gebouwen van het UMC naar de Spoedeisende Hulp, de Centrale OK, de OK van Cardiothoracale chirurgie, de IC (H35) en onder de grond naar de bloedbank (Sanquin). ‘Door het buizensysteem kan de ABTI in spoedgevallen binnen vijf à tien minuten bloedproducten afleveren op de IC, OK of SEH’, vertelt Annegeet van den Bos, transfusiearts en voorzitter van de bloedtransfusiecommissie. ‘In het oude systeem moest bij een spoedgeval de aanvrager altijd naar de centrale monsterontvangst komen om het bloed te krijgen.’ De nieuwe buizenpost levert dus enorme tijdwinst op, de aanvrager hoeft niet de werkplek te verlaten en het is veiliger. ‘Er zijn minder schakels in het transport. Dit vermindert de kans op fouten’, aldus prof. dr. Irma Joosten, hoofd ABTI. Overigens moeten de andere afdelingen wel zelf het bloed halen. Daarnaast blijven voor hen de normale transportrondes van de bloedproducten bestaan.

nieuwsladder

Foto: Flip Franssen

Procesverbetering & Innovatie (PV&I). ‘We hebben de werkplekken op de hoogte gebracht van de werking en de voordelen van de buizenpost. De ABTI houdt de regie over de buizenpost. Dit betekent dat áls er iets misgaat in het transport de ABTI de betrokken afdeling(en) informeert over de te volgen procedure.’

Vier meter per seconde De bloedproducten gaan met een snelheid van vier meter per seconde (ongeveer vijftien kilometer per uur) door de buizen. ‘We hebben, in samenwerking met Sanquin, onderzocht of deze snelheid de kwaliteit van de rode bloedcellen beïnvloedt’, aldus Van den Bos. ‘Uit deze tests blijkt dat de kwaliteit hetzelfde blijft.’ Het plan is dat in het toekomstige Heelkundegebouw ook een buizenpost komt. Woltjer: ‘We gaan samen met de gebruikers en Vastgoed & Infrastructuur (V&I) evalueren hoe de nieuwe buizenpost werkt en bekijken hoe we de plannen voor de nieuwbouw kunnen optimaliseren.’ De buizenpost is in drie maanden tijd gerealiseerd. ‘Het Servicebedrijf heeft ons hier heel goed bij ondersteund’, aldus Joosten. ‘Alle betrokken partijen – V&I, PV&I, gebruikers en de ABTI - zijn heel snel bij elkaar gebracht. Het is fantastisch dat de ABTI hierdoor zo vlot een kwaliteitsverbetering heeft kunnen doorvoeren.’ n De gebruikersinformatie over de buizenpost is te vinden op KWINT. Zoektermen: ABTI buizenpost.

3

Voorlichtingsbijeenkomst voor schildklierpatiënten De werkgroep Gelderland/Overijssel van de Schildklierstichting Nederland organiseert in samenwerking met het UMC St Radboud een voorlichtingsavond over schildklieraandoeningen. Dr. Gerlach Pieters en dr. Lioe-Fee de Geus geven een lezing over een te snel en te traag werkende schildklier (hyper- en hypothyreoïde) en over een behandeling met radioactief jodium. De Schildklierstichting Nederland is een vrijwilligersorganisiatie met ruim 12.000 donateurs. Deze stichting verzorgt voorlichtingsactiviteiten voor schildklierpatiënten, geeft telefonisch advies, organiseert lotgenotencontact en bevordert onderzoek. Donderdag 9 april, 19.30-21.30 uur, Hippocrateszaal (route 77), UMC St Radboud. Aanmelden bij Yvonne Achterbosch (053-5742515) of José Achterbosch (053-5721595).

p a t i ë n t e n zo r g

Afspraken maken met UltraGenda Het deel in ROCS voor het maken van afspraken met patiënten wordt vervangen. De poliklinieken, verpleegafdelingen en medisch ondersteunende afdelingen gaan hiervoor UltraGenda gebruiken. Een systeem dat sneller, efficiënter en gebruiksvriendelijker werkt. ‘Binnen UltraGenda kun je allerlei voorwaarden invoeren waar automatisch rekening mee wordt gehouden’, vertelt projectleider Hanneke Mesu. ‘Dit is een enorme klus, maar levert veel voordelen op. Stel: je moet voor een patiënt een combinatieafspraak maken, eerst bij de verpleegkundige en dan bij de arts. UltraGenda toont dan alleen die mogelijkheden in de agenda dat beide afspraken te boeken zijn.’

Kinderstomawerkgroep ondersteunt ouders Foto: Frank Muller

Per jaar krijgen ongeveer vijftig kinderen een voedingsstoma in het UMC St Radboud. Gedurende het hele traject van voorbereiding, plaatsing en nazorg worden zij én hun ouders intensief begeleid door de kinderstomawerkgroep en de verpleegkundigen op de afdeling Kinderchirurgie.

Femke van den Berg

Kinderen die in aanmerking komen voor een voedingsstoma (gastrostomiekatheter) hebben meestal een complex ziektebeeld. Ongeveer twintig procent heeft de stoma nodig vanwege chirurgische afwijkingen, zoals het ontbreken van een stukje slokdarm. Tachtig procent kampt met chronische voedingsproblemen. ‘Meestal gaat het om mentaal geretardeerde kinderen die via de mond onvoldoende voedsel kunnen opnemen’, vertelt kinderstomaverpleegkundige Marlaine Hammen.

Huizenhoog Het plaatsen van een voedingsstoma kan een oplossing bieden. Het kind wordt dan gevoed door een katheter die rechtstreeks via de buikwand in de maag is ingebracht. De voeding wordt middels een spuit of voedingspomp toegediend op de katheter. ‘Zo’n katheter kan op drie verschillende manieren geplaatst worden. Door een maagscopie via de mond, een buikscopie of operatief via de buikwand. De aandoening van het kind en de voorkeur van de kinderchirurg bepalen welke manier wordt gekozen’, zegt nurse practitioner kinderchirurgie Mariëtte van de Vorle. ‘Uiteraard gebeurt dat in overleg met de ouders. Maar toch zien zij vaak huizenhoog op tegen de ingreep.’

Oefenen De kinderstomawerkgroep (Mariëtte en Marlaine) en verpleegkundige Ria Meurs bereiden de ouders daarom

zo goed mogelijk voor. ‘Ik vertel ze onder meer over de verzorging van de voedingsstoma’, zegt Mariëtte. ‘Ouders moeten leren hoe ze wondcontroles uitvoeren en hoe ze de sondevoeding toedienen. Sommigen vinden dat doodeng. Daarom oefenen we na de operatie – als de katheter is geplaatst – in het ziekenhuis al met de materialen en apparatuur die ouders thuis gaan gebruiken, zoals spuiten en tussenstukjes. De meesten krijgen de verzorging binnen een paar maanden toch in de vingers. Ook de kindjes bloeien op. Dankzij de sondevoeding groeien ze beter en worden ze actiever.’

Keten in kaart De afgelopen jaren brachten Marlaine en Mariëtte nauwkeurig in kaart welke zorgverlener wat wanneer doet tijdens het traject dat de patiëntjes afleggen. Doel was om de taken en verantwoordelijkheden van de vele betrokken disciplines inzichtelijk te maken, de informatievoorziening te structureren en verbeterpunten te benoemen. ‘Dat is aardig gelukt’, blikt Mariëtte terug. ‘Zo slagen we er beter in om voorafgaand aan het traject vast te stellen welke zorgverleners een kind allemaal moet zien. Die afspraken plannen we nu op dezelfde dag. Zo voorkomen we dat ouders vaker moeten terugkomen.’ n

Daarnaast zijn serieafspraken (als een patiënt meerdere keren per week naar het ziekenhuis moet) eenvoudiger te plannen. Bij UltraGenda rolt er ook direct een afspraakbrief uit voor de patiënt voor het volgende polibezoek. ‘Als je het systeem goed inricht, is de kans klein dat je nog verkeerde afspraken plant’, zegt Anja van der Cruysen, hoofd polikliniek administratie bij Dermatologie. ‘Hierdoor zijn nieuwe medewerkers veel sneller in te werken.’ UltraGenda biedt veel meer mogelijkheden. Zo kun je bijvoorbeeld in agenda’s automatisch ruimte vrijhouden voor spoedpatiënten. De polikliniek Dermatologie gaat UltraGenda als eerste gebruiken. ‘We streven ernaar dat het hele ziekenhuis vóór april 2010 met UltraGenda werkt’, zegt Mesu. ‘De rest van ROCS wordt ook vervangen, zodat er straks één groot nieuw systeem is om patiënten te registreren, afspraken te maken, het plannen van medische verrichtingen, enzovoorts. Wel moeten medewerkers tijdelijk zowel UltraGenda als ROCS gebruiken. Dat is even lastig, maar straks is het werken met het nieuwe systeem veel prettiger.’ Op intranet volgt meer informatie over UltraGenda. GM

Informatieavond Op 24 maart vond er in de prekliniek een informatieavond plaats voor ouders/verzorgers van kinderen met een maagstoma. Tijdens deze bijeenkomst waren er presentaties van kinderchirurg Ivo de Blaauw en een maagkatheterleverancier. Ook konden de ongeveer zestig aanwezigen vragen stellen aan de kinderstomawerkgroep. Bovendien was er gelegenheid om ervaringen uit te wisselen.

Telefonisch vergaderen scheelt reistijd Vergaderen hoeft niet altijd fysiek te gebeuren, het kan ook per telefoon. In de week van 16 april krijgen alle artsen, onderzoekers en secretaresses de ConferenceCard. Deze dienst biedt de mogelijkheid om vergaderingen via de telefoon te regelen met een beveiligde pincode. Medewerkers kunnen hiervan in 2009 hier gratis gebruik maken. Zo’n honderd medewerkers organiseren ‘conference calls’ met contacten buiten het Radboud. ‘Je bespaart er veel reistijd en reiskosten mee’, aldus Marion Bussemakers, subsidie accountmanager Valorisatie. ‘Ik organiseer telefonische vergaderingen voor internationale managementteams, voor vijf tot zeven mensen uit heel Europa.’ Ook voor overleggen binnen Nederland is het efficiënt.

‘Je hoeft niet in de file te staan’, zegt Miranda van Tits, hoofd secretariaat SEH. ‘Bovendien kun je tot aan de vergadering en direct erna je eigenlijke werk doen.’ Verder blijkt uit onderzoek dat telefonische vergaderingen effectiever verlopen en het eenvoudiger is om iedereen bij elkaar te krijgen. Ook heb je minder afzeggingen, beginnen vergaderingen vaker op tijd en lopen ze minder uit. ‘Het telefonisch vergaderen is geen vervanging voor een normaal overleg, maar een aanvulling’, zegt Stef Mentzel, informatiemanager bij productgroep ICT. ‘Nonverbale communicatie blijft belangrijk. Stel: je vergadert iedere week met partners uit de regio. De ene week kun je fysiek bij elkaar komen, de andere week kun je telefonisch overleggen. Vergaderen op afstand kan overigens ook ondersteund worden met statische beelden, dat is

4

webconferencing of met bewegende beelden: videoconferencing.’

Lancering In de week van 16 april krijgen alle artsen, onderzoekers en secretaresses van het Radboud de ConferenceCard. ‘Op dit kaartje staat je persoonlijke code waarmee je een vergadering kunt openen en een code om deelnemers uit te nodigen’, vertelt Mentzel. ‘De ConferenceCard wordt gelanceerd tijdens het symposium van het Radboud-secretaressenetwerk. Daar lichten we toe hoe je een telefonische vergadering goed kunt laten verlopen. Alle medewerkers kunnen na 16 april deze dienst via hun secretariaat aanvragen.’  GM

eleid b

r a dbod e 6 - 2 0 0 9

Handeczeem raak je niet snel kwijt Het veelvuldig dragen van handschoenen en handen wassen verhoogt de kans op handeczeem. Bij een kwart van het OK-, laboratorium- en schoonmaakpersoneel van het Radboud komen klachten voor die mogelijk duiden op handeczeem, aldus onderzoek van de Arbo- en Milieudienst. Ook artsen en verpleegkundigen zijn een hoogrisicogroep. Het advies aan de afdelingen is om beleid te ontwikkelen om handeczeem zoveel mogelijk te voorkomen. Gijs Munnichs

Eén op de vier OK-, laboratorium- en schoonmaakmedewerkers had in het afgelopen jaar last van klachten passend bij handeczeem. Zeven procent van de totale groep ondervond er hinder van in het werk of moest zelfs verzuimen. ‘De klachten variëren van kloofjes op de hand en droogheid tot flinke jeuk en pijn’, aldus bedrijfsarts Bea Groenenberg. ‘Opvallend is ook dat medewerkers niet goed weten hoe ze zelf de kans op handeczeem kunnen beperken.’ De Arbo- en Milieudienst (AMD) voerde het onderzoek naar handeczeem uit. ‘Als bedrijfsartsen zien we de klachten van handeczeem weinig terug op onze consulten’, zegt Groenenberg. ‘Toch komt het vaak voor. Blijkbaar melden deze medewerkers zich niet bij ons, terwijl het wel arbeidsgerelateerde klachten zijn. Veel mensen werken gewoon door. Maar als je eenmaal eczeem hebt, kom je er niet snel vanaf. Daarom adviseren we de afdelingen om er preventief beleid voor te ontwikkelen.’

De juiste balans Handeczeem kan ontstaan door het dragen van handschoenen, waarbij de huid afgesloten raakt en het zweet

Foto: Flip Franssen

zich ophoopt. Ook het wassen met water en zeep verhoogt het risico. En persoonlijke aanleg speelt een belangrijke rol. ‘De AMD ondersteunt de afdelingen bij het maken van beleid’, zegt Groenenberg. ‘Dit vraagt om maatwerk. Overal kunnen andere risicofactoren spelen. De AMD geeft voorlichting aan de afdelingen. Medewerkers kunnen zelf veel doen tegen huidklachten. Bijvoorbeeld door de handen te wassen met handenalcohol in plaats van water en zeep. En door huidbeschermende zalf te gebruiken. Dit moet natuurlijk wel beschikbaar zijn.’ De ondersteuning van de AMD wordt nauw afgestemd met de afdeling Hygiëne en Infectiepreventie. Groenenberg: ‘Momenteel wordt in het Radboud de campagne Gewoon Handen Schoon gevoerd. De boodschap hierin is om je handen schoon te houden om zo infectieoverdracht naar patiënten te voorkomen. De patiëntveiligheid

is natuurlijk van groot belang. Tegelijk verhoog je door het vaak wassen wel de kans op eczeem. In onze voorlichting kunnen we voor een afdeling aangeven hoe ze hierin de juiste balans kunnen vinden.’ Door het onderzoek van de AMD zijn de groepen medewerkers waarbij handeczeem voorkomt, snel op te sporen. Het AMD adviseert om dit onderzoek over bijvoorbeeld twee jaar te herhalen, uitgebreid naar alle medewerkers die nat werk doen. Enerzijds om te kijken of er minder klachten zijn bij de nu onderzochte groepen medewerkers. Anderzijds om het effect van preventief beleid te evalueren.  n Wel of geen handeczeem? Doe de test op www.hebikhand­ eczeem.nl.

Praktijkassistentes enthousiast over nascholing Omdat er allerlei nieuwe ontwikkelingen in het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker zijn, werd er op de afdeling Pathologie een nascholingsavond gehouden voor huisartsen, huisartsen in opleiding, praktijk­ assistenten en –ondersteuners.

Marlies Mielekamp

De brandweer van dichtbij

Het was druk op 17 maart: uit de 76 huisartspraktijken die in het kader van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker ‘leveren’ aan de afdeling Pathologie waren maar liefst 104 medewerkers aanwezig. Vooral praktijkassistenten, want zij maken tegenwoordig meestal de uitstrijkjes.

HPV-test Op woensdag 18 maart bracht de Brandweer Nijmegen een bezoek aan het Kinderziekenhuis. Zij organiseerde voor opgenomen kinderen een brandweermiddag. De brandweerlieden vertelden over hun werk, demonstreerden hun uitrusting en de kinderen konden een echte brandweerwagen en hoogwerker bewonderen. Sommigen hebben zelfs een rondje gereden in de brandweerwagen met zwaailicht! De middag was een groot succes en zal zeker vaker worden herhaald.  HS

‘In het verleden werd bij iemand bij wie een licht afwijkende uitslag werd gevonden, een PAP 2, na zes maanden een herhalingsuitstrijk gemaakt’, legt pathologe Annemarie Grefte uit. ‘Was dat weer een PAP 2, dan werd de vrouw verwezen naar de gynaecoloog voor verder onderzoek. Was het uitstrijkje de tweede keer normaal, dan moest de vrouw toch na een jaar in plaats van na vijf jaar een uitstrijkje bij de huisarts laten maken. Tegenwoordig wordt de vrouw gevraagd of er bij de tweede

5

verdachte uitstrijk een HPV-test mag worden gedaan. Wordt er geen HPV aangetroffen dan hoeft de vrouw pas na vijf jaar weer terug te komen, want zonder HPV kan geen baarmoederhalskanker ontstaan.’

Nieuwe methode Tijdens de nascholingsavond kwam ook het interpreteren van de baarmoedermond aan bod. Grefte: ‘Er zijn veel normale baarmoedermonden die toch als afwijkend geïnterpreteerd worden. Omdat wij altijd met twee mensen kijken als er ‘abnormale portio’ staat, was het goed dat dit helder werd uitgelegd.’ Aan bod kwamen ook de verschillen tussen het conven­ tionele uitstrijkje en de nieuwe ThinPrep-methode. ‘Normaal werd het baarmoederhalsweefsel uitgestreken op een objectglaasje, tegenwoordig wordt met een borsteltje het materiaal in een potje met vloeistof gebracht’, legt Grefte uit. ‘Er zijn 90.000 uitstrijkjes met elkaar vergeleken: de helft op de oude manier, de andere helft met een dunne laag preparaat. De uitkomsten bleken niet te verschillen, het enige was dat de dunne laag preparaten iets beter beoordeelbaar waren onder andere door minder vervuiling met bloed.’ Na de lezingen konden deelnemers op de afdeling Pathologie nog een aantal baarmoederhalspreparaten bekijken. n

Heerlijk wonen op Landgoed Villandry

WILLEM DEGENSTRAAT 23 NIJMEGEN

Ottersum,

Schitterend wonen in een moderne vrijstaande geschakelde stadsvilla op de rand van de groene Heuvelrug van de Kwakkenberg.

Nijmegen Villandry 74

Looiseweg 46-b

Villa met fraaie tuin en verwarmd zwembad.

Woonoppervlakte 200 m , inhoud 785 m3 Koopsom € 669.000 v.o.n. 2

Gelegen op één van de mooiste plekken van Nederland. Uitzicht op de Niersvallei en achter grenzend aan bos en heide. Nijmegen op ca. 20 autominuten. Prima onderhouden en voorzien van diverse extra’s. Bwj: 1988; inh: ± 960m3; opp. grond: 2.130m2. Sout.: ruim kantoor / slaapkamer; logeerkamer; toilet; luxe sauna met douche; bergingen; wijnkelder. Beg. Grond: entree; hal; living met fraai uitzicht; keuken met moderne inrichting; tuinkamer / serre; 2 ruime slaapkamers; badkamer. Verd: zolderberging.

Nog slechts één te koop ! OPLEVERING ZOMER 2009 • UNIEKE LOCATIE • Comfortabel 3-kamer appartement • Uitzicht op de bossen

• • • •

Dichtbij centrum Nijmegen Eigen parkeerplaats Woonopp. ca. 108 m2 Bouwjaar ca. 1997

Aanvaarding: in overleg Koopsom: E 275.000,- k.k.

Volgens NEN 2767 BOUWKEURMEESTER KEURT UW WONING

Een pand kopen of verkopen? Schakel bouwkeurmeester Toon Peters in voor:

UÊ
>˜Žœœ«ÊŽiÕÀˆ˜}i˜ UÊ6iÀŽœœ«ÊŽiÕÀˆ˜}i˜ UÊiiœœ«ÊŽiÕÀˆ˜}i˜ UÊ ʎiÕÀˆ˜}i˜ Meer informatie of een oriënterend gesprek? Bel Toon Peters!

UÊ"«iÛiÀˆ˜}i˜ UʘëiV̈ià UÊÊ ˜iÀ}ˆiÊ*ÀiÃÌ>̈iÊ
`ۈià Met kwaliteitsgarantie ISO 9001:9002 certificering TUV!

Sprokkelveld 52 6596 DM Milsbeek T (0485) 516 775 I www.petersbouwadvies.nl E [email protected]

Aanvaarding in overleg.

SOETEMAN MAKELAARS ORANJESINGEL 10 NIJMEGEN TELEFOON 024-3604090 Online brochure? WWW.SOETEMAN.NL

i˜Ê…>À“œ˜ˆÃV…i ÃV…iˆ`ˆ˜}°Ê"vʘˆiÌ°°° ˜Ê“ˆ˜Ê«À>ŽÌˆŽÊŽœ“i˜ÊœÛiÀʅiÌÊ>}i“ii˜Ê “i˜Ãi˜Ê`ˆiʅ՘ÊÃV…iˆ`ˆ˜}ʈ˜Êœ˜`iÀˆ˜}ʜÛiÀ‡ i}ʓiÌÊiŽ>>ÀÊ܈i˜ÊÀi}ii˜°Ê iÊLi>˜}‡ ÀˆŽÃÌiÊ`ÀˆvÛiÀi˜Ê…ˆiÀۜœÀÊ∍˜Ê`iʎˆ˜`iÀi˜Ê œvʜ“`>ÌÊâiÊ}iܜœ˜Ê˜œ}Ê}œi`ʓiÌÊiŽ>>ÀÊ œ“}>>˜°ÊiÕŽŽˆ}ʓ>>À]ÊÜ>˜Ìʜ«Ê`ˆiʓ>˜ˆiÀÊ ŽÕ˜ÊiʓiÌÊiŽ>>ÀÊ«À>Ìi˜ÊœÛiÀÊ`iÊLiÃÌʓœ}i‡ ˆŽiʜ«œÃȘ}i˜°ÊiÌÊÜ>ÌÊ}iÛi˜Êi˜Ê˜i“i˜Ê Žœ“i˜Ê`ˆiÊ`>˜ÊœœŽÊÜiÊœ«ÊÌ>vi°

Stevensbeek, Stevensbeekseweg 12

iÊՈÌiˆ˜`i‡ ˆŽiʜ«œÃȘ}Ê â>Ê`>˜Êœ«ÊâˆV…Ê >Ìi˜ÊÜ>V…Ìi˜Ê i˜Ê…iÌÊâ>Ê˜ˆiÌÊ `iʓiiÃÌʜ«‡ ̈“>iÊ∍˜°Ê iÊ Žˆ˜`iÀi˜Êˆ`i˜ÊiÀœ˜`iÀÊi˜Ê`iʎ>˜ÃÊ`>ÌÊâiÊiŽ>>ÀʜœˆÌʘœ}ÊÀiV…ÌÊ ˆ˜Ê`iʜ}i˜ÊŽÕ˜˜i˜ÊŽˆŽi˜ÊˆÃÊâiiÀʎiˆ˜°Ê"“Ê…iÌʜÛiÀÊ`iʎœÃÌi˜Ê ˜œ}ʓ>>ÀʘˆiÌÊÌiʅiLLi˜°ÊÊi>>Ã]ÊܓÃʏœœ«ÌʅiÌÊâœo >Àˆ>˜˜iÊ>>À>ŽŽiÀʈÃÊÃV…iˆ`ˆ˜}Ó>Ži>>Àʈ˜Ê ˆ“i}i˜Êi˜Ê œ“}iۈ˜}°

i>>ÃʈÃÊ`>ÌʘˆiÌÊ>Ìˆ`ʅiÌÊ}iÛ>°Ê-œ““ˆ}iʓi˜Ãi˜ÊŽÕ˜˜i˜Ê >ii˜Ê˜œ}ʓ>>Àʜ«Êii˜ÊÛiÀ܈Ìi˜`iʓ>˜ˆiÀÊ«À>Ìi˜Êi˜ÊÕˆÃÌiÀi˜Ê ˜ˆiÌʘ>>ÀÊiŽ>>À°Ê-œ“ÃÊ܈Êii˜ÊÛ>˜Ê`iÊÌÜiiʘˆiÌÊÃV…iˆ`i˜ÊœvÊ Ûˆ˜`ÌÊ`iÊi˜iÊ`>ÌÊ`iÊ>˜`iÀiÊÃV…Տ`ˆ}ʈÃÊi˜Ê`ÕÃʓœiÌʼLiÌ>i˜½°Ê
ÃÊÃV…iˆ`ˆ˜}Ó>Ži>>ÀÊ}iivʈŽÊâœÛiiÊ“œ}iˆŽÊœ˜«>À̈`ˆ}Ê>`‡ ۈiÃÊi˜Ê`ˆi˜ÊˆŽÊ`iÊLi>˜}i˜ÊÛ>˜ÊLiˆ`iÊ«>À̈i˜°Ê>>ÀʅiÌÊܜÀ`ÌÊ >Ã̈}Ê>ÃÊjj˜ÊœvÊLiˆ`i˜Ê>ii˜ÊۜœÀʅiÌÊiˆ}i˜Ê}i܈˜Ê}>>˜° 6œœÀLii`ÊÛ>˜ÊÛiV…ÌÃV…iˆ`ˆ˜}i˜Ê∍˜ÊÕʜ˜}iÌ܈vi`ÊLiŽi˜`Ê ˆ˜ÊÕÜÊiˆ}i˜Êœ“}iۈ˜}°Ê"œŽÊ“i˜Ãi˜Ê`ˆiÊLˆÊ“ˆÊŽœ“i˜Ê“>Ži˜Ê ܓÃÊâœÛiiÊÀÕâˆi]Ê`>ÌÊii˜Ê˜œÀ“>>Ê}iëÀiŽÊ˜ˆiÌʓiiÀʓœ}iˆŽÊ ˆÃ°Ê >˜ÊÃÌiÊˆŽÊii˜ÊÀÕÃÌ«iÀˆœ`iÊۜœÀʜvʈŽÊ…iLÊii˜Ê>>˜Ì>Ê }iëÀiŽŽi˜Ê“iÌʓ>˜Êi˜ÊÛÀœÕÜÊ>«>ÀÌ°Ê>>ÀÊ>ÃÊâiÊ>iLiˆÊ…Õ˜Ê }iˆŽÊ܈i˜ÊLˆÛi˜Ê…>i˜Êi˜ÊiŽ>>ÀʘˆiÌÃÊ}՘˜i˜]Ê>`ۈÃiiÀʈŽÊâiÊ ÌœV…Êœ“ʈi`iÀÊii˜Ê>`ۜV>>Ìʈ˜Ê`iÊ>À“ÊÌiʘi“i˜Êi˜Ê…iÌÊÛiÀ`iÀÊ ÃV…ÀˆvÌiˆŽÊՈÌÊÌiÊÛiV…Ìi˜°Ê

Vraagprijs € 699.500,--k.k.

,i>}iÀi˜¶ >Àˆ>˜˜iÊ>>À>ŽŽiÀ]Êäȇ£x™xxÇÈ{ >>À>ŽŽiÀJÃV…iˆ`ˆ˜}Ó>Ži>>À°˜

Landelijk wonen?

Vrijstaand landhuis met dubbele garage, schuur en grote tuin met veel privacy. Gunstige ligging in dorpskern nabij natuurgebieden, scholen en uitvalswegen ( Nijmegen en Venlo op ca 20 autominuten). Afwerking in lichte kleuren en woning biedt veel ruimte. Bwj: 1935/1974/1990. Ind: ruime hal; toilet; kantoor; bijkeuken; wijnkelder; grote woonkeuken; ruime living (82 m2) bestaande uit zitkuil, woonkamer en tuinkamer. Verd: overloop; 3 slaapkamers; royale ouderkamer; 2 luxe badkamers (o.a. toilet; bubbelbad; grote douche; dubbele wastafel); study. Zolder: berging. Aanvaarding in overleg.

Vraagprijs € 498.000,--k.k.

ÜÜÜ°ÃV…iˆ`ˆ˜}Ó>Ži>>À°˜

VERKOOP

GESTART

!!

De Dommer te Nijmegen – Oost Altijd al in Nijmegen – Oost willen wonen? Dan is “De Dommer” uw kans! Dit unieke nieuwbouwplan kenmerkt zich door haar intieme karakter en de individuele uitstraling van de appartementen. De appartementen, gelegen op de eerste en tweede verdieping, worden ontsloten door een ‘binnenstraat’ met een groen karakter en een warme uitstraling. Ieder appartement beschikt over een eigen vaste parkeerplaats en berging, beide gelegen in de ondergrondse stallingsgarage. Een moderne, luxueuze uitstraling, wordt gecombineerd met eigentijds comfort en grote buitenruimten. Kortom, een complex voor alle gemakken, gelegen in de meest gewilde woonbuurt van Nijmegen. Aangezien dit nieuwbouwplan gelegen is in de nabijheid van winkels, restaurantjes en vele andere prettige voorzieningen zal uw woongenot optimaal zijn. Oppervlakte ca. 56 m² tot 89 m² Koopsommen vanaf `194.000,-- tot ` 282.500,-- v.o.n. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Strijbosch Thunnissen nieuwbouwmakelaars St. Canisiussingel 22 Nijmegen, 024 - 365 1010 6

www.stmakelaars.nl

i n b e d r i j f

r a dbod e 6 - 2 0 0 9

Oogheelkunde

No-showpatiënten halveren door sms

Foto: Jan van Teeffelen

Nestorbank

Eerbetoon aan ouderen Het initiatief van de afdeling Geriatrie die vorig jaar twintig jarig bestond, was een schot in de roos. Zij schonk de gemeente Nijmegen een nestorbank als eerbetoon aan de oudere Nijmegenaren. De Gemeente juichte dit initiatief toe en besloot zelf ook een bank te bekostigen. Inmiddels zijn er ook bedrijven die een bank sponsoren. De banken zijn uitgevoerd in mozaïek met daarin portretfoto’s van ouderen uit Nijmegen, die medewerkers van de afdeling zelf maakten onder leiding van fotograaf Frank Muller. De eerste vier banken werden afgelopen zaterdag geplaatst. Een daarvan, in het Julianapark, werd officieel onthuld door wethouder Hans van Hooft. In totaal komen er in Nijmegen acht banken, waarvan twee bij het UMC St Radboud.  ND

De polikliniek Oogheelkunde start op 1 april een pilot met het versturen van sms’jes aan patiënten om ze te herinneren aan het polibezoek. ‘We willen hiermee het aantal patiënten dat niet komt opdagen voor een afspraak verminderen’, zegt hoofdverpleegkundige Suzanne Verploegen. ‘Onze poli heeft maandelijks zeventig no-showpatiënten. We hopen dit via de sms’jes te halveren naar vijfendertig.’ Door de sms vergeet de patiënt de afspraak niet. Mocht hij of zij alsnog verhinderd zijn, dan kan de afspraak tijdig worden afgezegd. Het versturen van de sms’jes gebeurt volautomatisch via de SMS Notificatie Dienst, die aan de agenda van de poli wordt gekoppeld. ‘De patiënt kan ook een sms’je krijgen als het spreekuur uitloopt’, vertelt informatiemanager Stef Mentzel van de productgroep ICT. ‘Het doel hiervan is om de klantvriendelijkheid te verhogen. Mensen kunnen dan later van huis weg en hoeven niet lang in de wachtkamer te zitten.’ De pilot op de poli Oogheelkunde duurt drie maanden. ‘Als de sms-dienst inderdaad effectief blijkt om het aantal no-shows te verlagen, dan is het interessant om deze dienst structureel in te zetten’, aldus Mentzel. Het UMC St Radboud is een van de eerste academische ziekenhuizen die hiervan gebruik maakt. De productgroep ICT biedt het in 2009 gratis aan. Afdelingen kunnen de SMS Notificatie Dienst via hun ICT-klantcontactpersoon aanvragen. GM

Stilte

Moderne Medische Bibliotheek Lange afstanden

Golfkar voor gasten Bezoekers en patiënten van het UMC die slecht ter been zijn, te laat dreigen te komen of niet in de conditie verkeren om lange afstanden te lopen, kunnen straks vervoerd worden met een golfkar. Het Radboud start op 6 april een pilot hiermee. ‘Met deze dienst willen we onze gastvrijheid verder verbeteren’, vertelt Erik Wannet, manager hoteldienst (Logistiek & Services). ‘Ons UMC is heel uitgestrekt. Onze gasten moeten vaak lange afstanden afleggen. Voor de grote groep ouderen en minder validen die hier komen, zal deze service zeer welkom zijn.’

twee keer zo hoge kans om te sterven als ze bij stress in een crisissituatie raken. Reden voor de afdeling Endocriene Ziekten om maandelijkse bijeenkomsten te organiseren over wat te doen tijdens een dreigende crisis. Zomer 2008 stond in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde een klinische les, geschreven door artsen van de afdeling Endocriene Ziekten over een zogenaamde ‘Addison-crisis’ waaraan drie jonge patiënten met een bijnierschorsinsufficiëntie waren overleden. ‘Was er adequaat gehandeld dan was dit misschien niet gebeurd. Niet alleen patiënten, ook huisartsen weten vaak niet hoe te handelen’, zegt hoogleraar Endocriene Ziekten Ad Hermus. Toch wordt in de spreekkamer door de specialist altijd voorlichting gegeven hoe te handelen als de patiënt in een crisissituatie raakt. ‘Dat blijkt niet voldoende’, vertelt Hermus. ‘Vandaar ons besluit om maandelijkse groepsbijeenkomsten te organiseren.’ De bijeenkomsten worden georganiseerd in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Addison en Cushing Patiënten (NVACP). ‘Bij onze vereniging is een folder verkrijgbaar wat te doen bij een (dreigende) Addison-crisis en we hebben ook een dvd in negen talen met instructie hierover’, vertelt Ellen van Veldhuizen, secretaris van de NVACP. Voor de groepsbijeenkomsten in het UMC St Radboud worden per keer tien patiënten met een naaste uitgenodigd. ‘Het is belangrijk dat ook iemand in de omgeving weet hoe te handelen, want het kan dat mensen apathisch worden tijdens een crisis en dan is er iemand in de buurt nodig, die weet wat er gedaan moet worden’, legt Van Veldhuizen uit. Naast een korte uitleg over wat te doen bij koorts, braken en diarree, kunnen patiënten op de bijeenkomst ervaringen uitwisselen. Ook is er een instructie hoe intramusculair hydrocortison te injecteren in een crisissituatie. Desgewenst kan er in subgroepjes onder leiding van een verpleegkundige geoefend worden. Last but not least houdt verpleegkundig onderzoeker Han Repping een lezing over moeheid bij bijnierschorsinsufficiëntie. ‘Want ondanks dat er goed te leven is met deze ziekte, blijkt veertig procent van de patiënten last te hebben van extreme moeheid. Ook willen we onderzoeken of het kennisniveau van de patiënten stijgt door deelname aan de bijeenkomsten.’ De werving voor de bijeenkomsten verloopt via de poli Endocriene Ziekten. ‘De middagen in april en mei zijn al volgeboekt’, vertelt Repping. ‘We hopen hiermee mensen alerter te maken op een dreigende crisissituatie en zo meer doden te voorkomen’, besluit Hermus. MM

Voortrekkersrol

Onderscheiding voor Paul Giesen Foto: Jan van Teeffelen

Foto: Jan van Teeffelen

Doordeweeks zullen er van 09.00 tot 21.00 uur twee golfkarren rijden, in het weekend één. De golfkarren komen voorbij de centrale hal, in de gang meteen rechts te staan. Elke kar kan drie mensen tegelijk naar de plek van bestemming brengen. ‘Er komt een centraal meldpunt waar de receptie, verpleegafdelingen, poliklinieken en functieafdelingen, zoals röntgen, naar toe kunnen bellen’, aldus Wannet. Het telefoonnummer is 55666. ‘Vanuit hier wordt er gekeken hoe we de gast het snelst naar zijn bestemming kunnen brengen. Voor de kortere afstand blijven de rolstoelen bij de hoofdingang natuurlijk ook in gebruik. En als de golfkar niet helemaal ter plaatse kan komen, dan kan een vrijwilliger meegaan om de gast de laatste meters te ondersteunen.’ De pilot duurt tot 1 september. ‘We wachten niet tot die tijd om deze service te optimaliseren. Zonodig doen we dat tijdens de pilot al’, zegt Wannet. ‘Na de evaluatie doen we een voorstel hoe de productgroep Logistiek & Services deze dienst structureel zal kunnen aanbieden.’ Binnenkort worden er kaartjes verspreid aan de afdelingen met daarop alle praktische informatie over de golfkarren. GM

Studenten hebben vooral behoefte aan een rustige studeeromgeving met studieplaatsen zonder pc. Dat bleek uit een gebruikersonderzoek van 2008. ‘Maar ze wilden ook flexibele groepsplekken, draadloze internetvoorzieningen, een relaxruimte en vernieuwing van de bestaande pc’s’, vertel Jannie van Keeken, bibliothecaris Medische Bibliotheek. ‘Studenten hebben zich laten inspireren door andere bibliotheken op de campus en in nauw overleg met Huisvesting is nu de begane grond ingericht met stille studieplaatsen. En er is zelfs een plek om relaxt te kunnen zitten.’ Die ruimte was beschikbaar, omdat onlangs een deel van de medische tijdschriften en boeken is afgevoerd, nu deze steeds vaker digitaal verschijnen. Op de eerste verdieping zijn alle pc’ s vervangen door nieuwe en uiteindelijk zal daar een draadloze internetvoorziening komen. Op 24 maart opende decaan en vice voorzitter van de Raad van Bestuur Frans Corstens de bibliotheek, onthulde hij een kunstlamp en kunstwerk aan de muur en opende hij eveneens een tentoonstelling van oude boeken van voor 1800.  ND

Crisissituatie

Patiënten met bijnierschorsinsufficiëntie Met een bijnierschorsinsufficiëntie is door behandeling met medicijnen goed te leven. Toch hebben deze patiënten een

7

Op 19 maart ontving Paul Giesen, huisarts in Nijmegen en senioronderzoeker bij IQ healthcare de Koninklijke onderscheiding Officier in de Orde van Oranje Nassau. Deze onderscheiding kreeg hij voor zijn grote inzet en voortrekkersrol op het gebied van de spoedzorg in de eerste lijn. Paul Giesen stond mede aan de wieg van één van de eerste huisartsenposten in Nederland, de huisartsenspoeddienst in Nijmegen (CHN). De laatste jaren is hij een onvermoeibare pleitbezorger geweest van een kwalitatief goede spoedzorg. In 2007 promoveerde hij, als een van de eersten in Nederland, op dit onderwerp, en sindsdien richt zijn aandacht zich, naast op zijn werk als huisarts, op een goede wetenschappelijke onderbouwing van de acute zorg in de eerste lijn. De onderscheiding werd uitgereikt door burgemeester Thom de Graaf, tijdens de viering van het tienjarig bestaan van de Centrale Huisartsenpost Nijmegen.

r e po r t a g e

DIKKEDARMKANKER BIJ MEERDERE In Nederland wordt elk jaar bij ongeveer 10.000 mensen darmkanker vastgesteld. En bij 5 procent van hen, dus bij in totaal 500 van deze mensen, is die darmkanker erfelijk. Maar wat maak je mee als er bij jóu erfelijke dikkedarmkanker wordt ontdekt? Jan Vermeer uit Ede overkwam het. Hij vertelt over de eerste schrik, de impact op zijn gezin en zijn familie en ook hoe hij er nu alweer ruim zes jaar mee omgaat. Ad d e n H e ld

In de familie van Jan Vermeer (53) uit Ede komt meer dikkedarmkanker voor dan gebruikelijk. ‘Mijn oma was eraan overleden, een oom van mij en een jonge neef overleed al op jonge leeftijd. Voor sommige van mijn familieleden was dat al enige tijd een reden om zich, met een zekere regelmaat, preventief te laten onderzoeken. En zelf besloot ik in 2001 tot zo’n preventief darmonderzoek (colonoscopie). Niet omdat ik klachten had, maar omdat ik via mijn familie had gehoord dat het zou gaan om HNPCC (Hereditair Non-Polyposis Colorectaal Carcinoom, tegenwoordig Lynch syndroom genoemd), een erfelijke vorm van dikkedarmkanker. En dat zou even­ tueel kunnen betekenen dat ook ík een verhoogde kans had om dikkedarmkanker te krijgen.’

‘Niks aan de hand’, dacht ik Het preventieve darmonderzoek dat Jan in 2001 onderging leverde niets verontrustends op. Waarop zijn behandelend internist voorstelde om dit darmonderzoek om de twee jaar te herhalen. ‘Hij zei daar zelfs nog bij: ‘En als er zich dan wat aandient, zijn we er altijd ruim op tijd bij.’ Dus dat voelde goed.’ Internist dr. Nicoline Hoogerbrugge van het UMC St Radboud: ‘Die controleperiode van twee jaar bij erfelijke dikkedarmkanker is vooral bedoeld, om tijdig poliepen

Het zoeken naar de oorzaak van de darmkanker begon met het testen van de dikkedarmkanker die enige tijd daarvoor was verwijderd. Op de foto Monique Goossens (analist) in de darm te kunnen opsporen en verwijderen. Want vooral bij deze patiëntengroep hebben poliepen in de darm nogal eens de neiging om snel uit te groeien tot tumoren.’ Ruim een half jaar voor zijn tweede preventieve darmonderzoek, in 2003, kreeg Jan Vermeer opeens wat last van zijn middenrif. En ook aan de zijkant van zijn buik voelde hij weleens wat. ‘Maar als ik dan weer wat rust nam, waren die klachten al snel weer weg. Volgens mijn huisarts waren dat geen bijzonderheden. Ik had toen ook een drukke periode op mijn werk. Dus ik dacht zelf ook: niks aan de hand.’ Totdat… hij op een vrijdag zijn tweede, preventieve darmonderzoek moest ondergaan. ‘Meestal

krijg je meteen na afloop de uitslag, maar mijn specialist moest snel weg. Waarop zijn secretaresse vroeg of ik direct die volgende maandag om half negen al wilde terugkomen. Dat is wel snel, realiseerde ik mij op dat moment. Maar ik kan dat soort dingen altijd redelijk goed voor mij uitschuiven. Mijn vrouw vroeg nog: zal ik met je meegaan? Maar van mij hoefde dat niet. Achteraf bleek dat niet zo handig, want tijdens dat gesprek kreeg ik van de internist te horen, dat ik twee darmtumoren had; eentje zelfs met een diameter van 5,5 cm. Dat hakte er behoorlijk bij mij in. Onderweg naar huis heb ik de auto even aan de kant gezet om alvast mijn vrouw te bellen. Dat was natuurlijk een heel emotioneel telefoongesprek. Later drong het besef door dat onze kinderen nu óók een serieus risico liepen om dikkedarmkanker te krijgen.’

Schrikreactie

Met de ontdekking van het type genfout konden de klinisch geneticus Marjolijn Ligtenberg (onderste rij, tweede van rechts) en haar collega’s al veel patiënten en hun families over de hele wereld helpen.

8

Beide darmtumoren werden bij Jan Vermeer met succes operatief verwijderd. En zijn herstel vorderde, na de nodige ups en downs, uiteindelijk goed. Daarop besloot hij zich, op de Polikliniek Familiaire Tumoren van het UMC St Radboud, te laten onderzoeken op de erfelijke component in zijn dikkedarmkanker. Met als belangrijkste doel: in een later stadium zijn kinderen de zekerheid te kunnen geven of zij zelf mogelijk óók gendrager zijn. Maar het gegeven, dat de darmkanker erfelijk kan zijn, had even goed impact binnen zijn familie. ‘Het verhaal van die dikkedarmkanker was in mijn familie natuurlijk al wel bekend. Maar even goed was er wel een schrik, omdat het voor veel familieleden opeens wel érg dichtbij kwam.’ Dr. Nicoline Hoogerbrugge herkent een dergelijke schrikreactie binnen de familie: ‘Dat heb ik al van veel andere patiënten gehoord. Op het moment dat er binnen zo’n familie bij iemand dikkedarmkanker wordt gevonden, realiseren veel andere familieleden zich kennelijk opeens: oh, dat kan ook míjn gezin treffen! En je ziet dan ook dat sommige van die familieleden heel actief gaan informeren. Zij willen vanaf dat moment vaak precies weten hoeveel risico zij zélf, en vooral hun kinderen, lopen om deze erfelijke vorm van dikkedarmkanker te krijgen.’



r a dbod e 6 - 2 0 0 9

ERE FAMILIELEDEN

Familie-onderzoek:

Uitslag vaak al na een paar weken bekend Nadat bij Jan Vermeer erfelijke darmkanker is vastgesteld, geven tientallen familieleden van hem aan graag te willen weten of zij óók drager zijn van dat darmkanker-veroorzakende gen. Zij kwamen voor nader onderzoek terecht bij genetisch consulent Marsha Voorendt van de Polikliniek Klinische Genetica van het UMC St Radboud. Marsha: ‘Dit genonderzoek bestaat uit twee bezoeken aan onze polikliniek. Tijdens het eerste bezoek heeft de intake plaats en wordt, samen met dat familielid de stamboom van de familie verder aangevuld, waarin zoveel mogelijk familieleden worden vermeld die bekend zijn of waren met kanker. Daarnaast worden de voor- en nadelen van het DNAonderzoek uitvoerig besproken en, indien gewenst, wordt er voor het noodzakelijke onderzoek bloed afgenomen. Tijdens het tweede gesprek bespreken we dan samen de uitslag en de consequenties hiervan.’

Uitslag: gendrager óf niet

Foto: Frank Muller

Niet meer in spanning Jan Vermeer zegt zich op dit moment ‘gewoon heel gezond’ te voelen. En zo ziet hij er ook uit. Zijn leven heeft weer z’n normale draai hervonden, hij heeft een half jaar na de operatie zijn werk weer opgepakt en is toen ook weer met hardlopen begonnen. Over zijn komende onderzoeken, in mei, maakt Jan zich nu nog niet druk. ‘Dat zien we dan wel weer’, reageert hij nuchter. ‘De eerste keren zie je echt tegen zo’n onderzoek op. Denk je voortdurend: wat zal ditmaal de uitslag zijn? Maar op een gegeven moment kon ik bij mezelf gelukkig een knop omzetten. Zo van: ik kan me er nu wel alvast druk om maken, maar ik ga er gewoon vanuit dat het

goed is. En als het niet goed is, dan hoor ik dat op dat moment wel.’ ‘Dat vind ik wel heel knap!’, reageert Nicoline Hoogerbrugge. Jan ziet dat anders: ‘Dat heeft deels met mijn christelijke geloofsovertuiging te maken, want daardoor voel ik mij gesterkt en kan ik dingen goed loslaten. En mijn nuchtere karakter zal daarbij ook een rol spelen. Mijn dikkedarmkanker is in mijn gedachtenwereld nu niet echt meer een issue. Op het moment dat ik straks in mei weer voor onderzoek moet komen, realiseer ik mij uiteraard wél dat er wat aan de hand zou kunnen zijn. Want je gaat niet voor niets. Maar vooraf zit ik niet meer in spanning. Die spanning-vooraf ebt na verloop van tijd weg. Sommige mensen vragen nu aan mij: Jan, het is nu vijf jaar geleden. Ben je nu helemaal vrij van kanker? Ben je nu helemaal schoon? Dat willen mensen heel graag horen. Maar dat zijn vragen waar ik helemaal niks mee kan. Omdat dat stukje onzekerheid natuurlijk altijd blijft. Het kan zich altijd weer opnieuw aandienen. Dat weet ik, maar dat is niet iets waar ik mee leef. Je bent onderweg en je weet dat theoretisch de kans bestaat dat je opnieuw dikkedarmkanker krijgt. Maar wat is theorie? Wat zijn statistieken? Die bleken in mijn situatie eerder ook niet te kloppen.’  n

Na gemiddeld één tot twee maanden is de uitslag van dit onderzoek bekend. Die uitslag kan zijn: gendrager óf géén gendrager. Wie géén gendrager is kan opgelucht ademhalen, want hij/zij loopt daardoor geen verhoogd risico om dikkedarm- en/0f baarmoederkanker te krijgen en hoeft zich daarom niet telkens preventief te laten onderzoeken. Gendragers daarentegen krijgen het advies mee om voortaan om de twee jaar een darmonderzoek (colonoscopie) te ondergaan. Dat geldt voor alle gendragers vanaf 25 jaar. Bovendien worden de vrouwelijke gendragers geadviseerd om daarnaast vanaf 30 jaar jaarlijks óók nog een echo te laten maken van hun baarmoeder. Omdat erfelijke darmkanker bij vrouwen een verhoogd risico geeft op het ontstaan van baarmoedertumoren. Marsha Voorendt brengt bij de uitslag van haar onderzoek overigens graag nog een kleine nuance aan: ‘Voor alle duidelijkheid: Als je gendrager bent, heb je alleen een verhoogde kans om dikkedarmkanker te krijgen. Maar dat betekent nog niet per definitie dat je ook daadwér­ kelijk dikkedarmkanker krijgt.’

Nijmeegse ontdekking van wereldformaat:

Nieuw type genfout darmkanker Het zoeken naar de oorzaak van Jan Vermeers darmkanker, begon met het testen van de dikkedarmkanker die al enige tijd daarvoor bij hem was verwijderd. Bijna drie jaar moest hij vervolgens wachten voordat de erfelijke fout in zijn DNA werd ontdekt, die verantwoordelijk bleek voor het verspreiden van dikkedarmkanker binnen zijn familie. Het bleek een Nijmeegse ontdekking van wereldformaat, die dankzij de medewerking van de heer Vermeer en zijn familieleden kon worden gedaan. Klinisch moleculair geneticus dr. Marjolijn Ligtenberg van UMC St Radboud en haar collega’s hebben met deze ontdekking intussen al vele patiënten (en hun families) over de hele wereld kunnen helpen. Van Zwitserland en Hongarije tot in HongKong. In januari heeft het team zijn ontdekking wereldkundig gemaakt in het gezaghebbende tijdschrift Nature Genetics.

Bij welke signalen extra attent zijn op erfelijke darmkanker? Volgens internist dr. Nicoline Hoogerbrugge, Hoofd Polikliniek Fami­liaire Tumoren van het UMC St Radboud, zijn er enkele typische kenmerken die kunnen wijzen op een erfelijke vorm van darmkanker: • Het ontstaan van darmkanker of baarmoederkanker op jonge leeftijd (lees: onder de 50 jaar); • Het ontstaan van meerdere darmtumoren of een combinatie van darmkanker en baarmoederkanker onder de leeftijd van 70 jaar; • Het ontstaan van darmkanker of baarmoederkanker bij meerdere familieleden in tenminste twee generaties onder de leeftijd van 70 jaar, vooral bij eerstegraads verwanten (ouders, kinderen, broers, zussen). Marsha Voorendt (genetisch consulent). Als bij iemand binnen zo’n familie dikkedarmkanker wordt gevonden, realiseren andere familieleden zich opeens dat hen dat ook kan treffen. Foto: Frank Muller

9

o n d e r zo e k

Overgewicht leidt niet alleen tot hart- en vaatziekten, diabetes, kanker en/of gewrichtsklachten, het kan ook je slaap danig verstoren. Doordat je eigen gewicht je letterlijk bij de keel grijpt. De slaapkliniek in Dekkerswald is gespecialiseerd in het behandelen van dit type slaapstoornis. M a r t e n D oop e r

‘Een kwart van de Nederlanders heeft last van slaapstoornissen.’ ‘Een derde van de slapelozen gebruikt slaapmiddelen.’ Met deze oneliners vroeg de Nederlandse Vereniging voor Slaap/Waak Onderzoek (NSWO) aandacht voor de Nationale Slaapdag die afgelopen zaterdag (het weekend waarin de klok een uur vooruit werd gezet) plaatsvond. De NSWO baseert haar uitspraken op de uitkomsten van een online-enquête op haar eigen website. Omgerekend in absolute getallen zou dit betekenen dat vier miljoen Nederlanders lijden aan een slaapstoornis en dat ruim een miljoen Nederlanders hiervoor regelmatig een greep in de pillenpot doet. Nu valt er altijd veel af te dingen op de betrouwbaarheid van cijfers die voortkomen uit een internet-enquête die een vereniging op de eigen website zet (vooral mensen met slaapproblemen bezoeken die website en vullen zo’n enquête in), maar dat slaapstoornissen niet zeldzaam zijn, is wel duidelijk. ‘Jaarlijks verrichten wij zo’n duizend slaapregistraties’, schetst longarts Jolanda van Haren-Willems de omvang van de klantenkring van het Universitair Centrum voor Slaapgerelateerde Ademhalingsstoornissen in Dekkerswald, dat afgelopen zaterdag in het kader van de Nationale Slaapdag open huis hield. Slaapstoornissen kunnen tal van oorzaken hebben: stress, psychische aandoeningen, ziekte van Parkinson, ADHD, het restless legs syndroom, gebruik van medicijnen, gebruik van stimulerende middelen, enz. ‘De slaapstoornis waar we ons in Dekkerswald vooral op richten is de zogeheten slaapapneu, voluit het obstructieve slaapapneu syndroom, kortweg OSAS genoemd’, perkt Van Haren het onderwerp in. ‘Bij OSAS stokt de adem tijdens het slapen telkens enkele seconden tot wel een minuut lang doordat de keelholte dichtvalt’, legt Van Harens collega Jeanine Antons uit. ‘Daarna komt de ademhaling weer op gang. Behalve dat dit leidt tot een fors gesnurk, worden mensen met OSAS hierdoor ook voortdurend even in hun slaap gestoord, soms wel zestig maal per uur. OSAS komt vooral voor bij mensen met overgewicht. Daarnaast kunnen het gebruik van alcohol of sommige medicijnen OSAS in de hand werken doordat zij de spieren in de keelholte extra verslappen, waardoor de keelholte gemakkelijker dicht valt. Bij andere mensen is de bouw van hun mond-

Overgewicht belangrijke oorzaak slaap­probleem en keelholte al zodanig dat OSAS gemakkelijk optreedt. Bijvoorbeeld bij mensen bij wie de onderkaak ver naar achter staat.’ Anders dan bij tal van andere slaapstoornissen hebben de patiënten met OSAS zelf vaak niet in de gaten dat zij zo slecht slapen. Antons: ‘De meeste mensen merken niet dat zij telkens even wakker worden. Desgevraagd zeggen ze dat ze als een blok in slaap vallen en de hele nacht uitstekend slapen. De klacht waarmee zij zich bij hun huisarts melden is meestal dat zij zich desondanks overdag slaperig voelen en makkelijk in slaap vallen, zelfs als ze dit niet willen. Daarnaast kunnen ze zich niet goed concentreren en zijn ze prikkelbaar of vergeetachtig. Deze gevolgen van OSAS maken, dat de aandoening een flinke aanslag doet op de kwaliteit van leven. Nog afgezien van het feit dat het OSAS gepaard gaat met een verhoogde kans op hart- en vaatziekten en een verhoogde kans betrokken te raken bij verkeersongelukken.’

Beademingsapparaat Een onderzoek in Dekkerswald kan uitwijzen of OSAS de oorzaak is van de klachten waarmee de patiënt zich bij de huisarts meldt. Van Haren: ‘Patiënten slapen dan hier een nacht terwijl er een aantal zaken bij hen gemeten wordt: Foto: Flip Franssen

10



r a dbod e 6 - 2 0 0 9

de ademhaling, de buik- en borstbewegingen, de hersenactiviteit en in welke houding de ademhalingsstoornissen optreden. Op grond daarvan kunnen wij zien waar de schoen wringt. Is er sprake van OSAS dan vindt de behandeling meestal bij ons plaats. Dat is immers een aandoening die te maken heeft met de ademhaling, bij uitstek het terrein van de longarts. In andere gevallen verwijzen we de patiënt door naar andere specialismen zoals KNO, psychologie of neurologie.’ Het ‘werkpaard’ in de behandeling van OSAS is sinds een jaar of vijftien de zogeheten CPAP, wat staat voor Continuous Positive Airway Pressure ofwel continue positieve luchtdruk. ‘CPAP is een beademingsapparaat dat met overdruk lucht via een neusmasker in de longen blaast. Als gevolg van die hogere druk blijft de keelholte open’, legt Antons het principe van de CPAP uit. ‘Bij het grootste deel van de

prijzen en benoemingen

patiënten is OSAS hiermee onder de duim te krijgen’, weet Van Haren. ‘Patiënten voelen zich dan letterlijk herboren. Ze zijn overdag weer fit en actief en kunnen hun dagelijks werk weer aan. Het grootste probleem voor enkele patiënten is het wennen aan het slapen met het masker op.’ Voor mensen bij wie CPAP niet werkt, of die er niet aan kunnen wennen zijn er andere mogelijkheden. ‘Soms brengt een operatie aan de tong of huig verlichting. Daarnaast hebben we tegenwoordig de MRA, het mandibulair repositie apparaat. Dit is een soort beugel die de onderkaak naar voren drukt. Dat vermindert ook de kans op het dichtvallen van de keelholte.’ ‘En natuurlijk krijgen alle patiënten met overgewicht het advies af te vallen’, vult Antons aan. ‘Vaak verwijzen wij de patiënten hiervoor naar de diëtist en fysiotherapeut. Slechts weinigen lukt het echter langdurig gewicht te verliezen.’  n

Matthijs Kox Matthijs Kox, promovendus op de afdeling Intensive Care, heeft op het congres van de International Society of Intensive Care and Emergency Medicine de prijs voor beste posterpresentatie gewonnen. In het gepresenteerde onderzoek toonde hij aan, dat een medicijn dat de werking van de nervus vagus imiteert, de ontstekingsreactie en longschade die optreedt tijdens beademing, kan verminderen.

Ds. Anneke de Vries

Jongeren na kanker

Op 12 april 2009 zal ds. Anneke de Vries verbonden worden aan de Protestantse Gemeente te Nijmegen en als predikant bijzondere opdracht in het UMC St Radboud op Paaszondag om 10.00 uur in het Personeelsrestaurant. Voorgangers: ds. Anneke de Vries, ds. Berend Veldhorst en pastor Wim Smeets. Van 11.30 - 13.30 uur is er de gelegenheid ds. Anneke de Vries persoonlijk te ontmoeten.

Promoties, oraties, afscheidsredes*

Foto: Frank Muller

Voor haar doctoraalscriptie orthopedagogiek deed verpleegkundige Kim Messelink onderzoek bij adolescenten die behandeld waren voor een kwaadaardige tumor. In vergelijking met hun leeftijdgenoten bleken deze jongeren hun ouders meer te idealiseren en minder binding te hebben met vergelijkbare, gezonde leeftijdgenoten.

Marlies Mielekamp

Kim Messelink kwam op het idee voor haar afstudeerscriptie, doordat ze tijdens haar werk adolescenten met kanker tegenkwam en zich realiseerde dat dit ongelooflijk ingrijpend moest zijn voor de ontwikkeling van deze jongeren. ‘Juist in de adolescentie spelen identiteit, autonomie, intimiteit en seksualiteit een grote rol. Mijn onderzoek gaat over identiteit en autonomie.’

Schrijnend antwoord Om proefpersonen te vinden benaderde Messelink de Vereniging Ouders Kinderen en Kanker (VOKK). ‘Daar kon ik een posting op het forum zetten en dat liep best aardig’, vertelt ze. ‘Maar het beste liep de benadering via Hyves, uiteindelijk vond ik dertig mensen tussen de 11 en 20 jaar die behandeld waren voor de meest uiteenlopende soorten van kanker. De controlegroep van honderd personen vond ik via mijn oude middelbare school en de hogeschool die ik gevolg heb.’ Een van de conclusies in haar scriptie is dat zieke kinderen hun ouders minder ‘deïdealiseren’ dan gezonde adolescenten. ‘Dat is ook logisch’, meent Messselink. ‘Want die ouders staan vaak 24 uur per dag klaar voor hun ernstig zieke kind. Dan val je niet zo snel van je voetstuk als bij gezonde adolescenten gebeurt. Ik denk

zelf dat dit verder geen ernstige gevolgen heeft.’ Ernstiger vond Messelink dat zieke jongeren minder hechting met vergelijkbare leeftijdgenoten hebben dan de controlegroep. ‘Ook dit is weer logisch, want vaak houden ouders van zieke kinderen bezoek weg als het niet zo goed met de jongere gaat. En omgekeerd vinden ouders van gezonde kinderen het eng hun kinderen met kanker te confronteren. Daar komt bij dat deze jongeren zich vaak niet begrepen voelen door leeftijdgenoten, want terwijl die bezig zijn met uitgaan en experimenteren met allerlei zaken, zijn zij bezig te overleven.’ Schrijnend vond de onderzoeker het antwoord dat twee van de ex-kankerpatiënten gaven op de vraag wie hun beste vriend of vriendin was. ‘Ze antwoorden: die heb ik eigenlijk niet.’

Contact bevorderen In het laatste deel van haar scriptie oppert Messelink een aantal aanbevelingen om het contact met leeftijdgenoten te bevorderen. ‘Zo is het belangrijk dat adolescenten in het ziekenhuis bij elkaar liggen. Ook de school zou kunnen bijdragen om het contact van het zieke kind met klasgenoten steviger te verankeren. Naar mijn mening zou het nog beter zijn om dit gestructureerd te laten verlopen, bijvoorbeeld door iemand van de educatieve voorziening binnen het ziekenhuis.’ Dit zijn allemaal preventieve aanbevelingen om te bevorderen dat de hechting met gelijkwaardige leeftijdgenoten goed blijft. ‘Een andere mogelijke interventie zijn groepsbijeenkomsten van ex-kankerpatiënten na de behandeling’, volgens Messelink. ‘Zo vertelde een meisje dat haar gezegd was dat ze waarschijnlijk onvruchtbaar was. Het lijkt me wenselijk om na de behandeling daarover en bijvoorbeeld over seksualiteit onder professionele begeleiding met lotgenoten te kunnen praten. ‘ n

11

• Afscheidsrede prof.dr. B.C.J. Hamel, hoogleraar Klinische genetica, in het bijzonder van erfelijke verstandelijke handicaps, vrijdag 3 april om 15.00 uur. Titel rede: Klinische genetica in perspectief • Promotie ing. M.M.M. Verheij, woensdag 8 april om 15.30 uur. Titel: Individual differences in the release of newly-synthesized and previously stored accumbal dopamine. A rodent study in low and high responders to novelty • Promotie mw. drs. I.M. van Oort, donderdag 9 april om 10.30 uur. Titel: Prostate cancer; The clinical relevance of pathological findings after radical prostatectomy • Promotie drs. A.W.T. van Lieshout, donderdag 9 april om 13.00 uur. Titel: CCL18 and CXCL16: Traffic control in rheumatoid arthritis • Promotie ir. D.W. Janssen, dinsdag 14 april om 15.30 uur. Titel: Macro- and micro-mechanics of cemented total hip arthroplasty • Promotie mw. drs. T.W. Effing-Tijdhof, woensdag 15 april om 10.30 uur. Titel: Selfmanagement in patients with COPD: The COPE-II study • Promotie mw. drs. I.J.W. van Nes, woensdag 15 april om 13.30 uur. Titel: Balance recovery after supratentorial stroke. Influence of hemineglect and the effects of somatosensory stimulation • Promotie T.A. Pakasi, woensdag 15 april om 15.30 uur. Titel: Zinc and vitamin A supplementation in tuberculosis - A study in East Nusa Tenggara, Indonesia • Promotie mw. ing. M. Schraders, vrijdag 17 april om 13.00 uur. Titel: The molecular biology of B-cell non-Hodgkin lymphomas. A study into genomic characteristics of Mantle cell, Lymphoblastic, and Follicular lymphomas • Promotie mw. drs. L.D.A. Dorresteijn, woensdag 22 april om 15.30 uur. Titel: Radiation induced vascular disease and ischemic stroke • Promotie mw. drs. C.P.G. Couwenbergh, donderdag 23 april om 10.30 uur. Titel: Substance abuse and its co-occurence with other mental health problems in adolescents • Promotie dr. O.M. Grauer, donderdag 23 april om 13.00 uur. Titel: Immunotherapy of malignant glioma: Breaking tolerance and inducing immunity in the brain * Locatie: Radboud Universiteit, Academiezaal Aula, Comeniuslaan 2 Voor een volledig overzicht en korte inhoud van alle promoties, oraties en afscheidsredes, zie www. umcn.nl, ingang ‘scientist’, doorklikken op ‘science agenda’

Adviesburo van den Berk

Vakantieplannen………………………… Maar nog geen geld?

uw partner voor financiële zekerheid (sinds 1963)

Wanneer je interesse hebt in vakantiewerk binnen het UMC St. Radboud dan hoef je alleen maar contact met ons op te nemen en we gaan voor je aan de slag. Wees er wel snel bij! Het aanbod varieert van schoonmaak-, restaurant, transport-, tot medisch vakantiewerk. Wij zijn geopend van maandag tot en met vrijdag van 7.30 uur tot 12.30 uur en van 13.30 uur tot 16.30

Financiële planning

Praktijkfinanciering

Hypotheken

Praktijkbemiddeling

Verzekeringen

Pensioenen

Regentessestraat 3

T. 024 - 3230731

www.vandenberk.com

6522 AM Nijmegen

F. 024 - 3601567

[email protected]

Interesse of nog vragen? Neem dan contact met ons op! 024 – 361 04 74 en/of [email protected] Route 618

TE HUUR Regulierstraat 39 NIJMEGEN

Grand Buffet & andere mogelijkheden

In hartje stad bijzonder gunstig en centraal in Nijmegen gelegen schitterend nieuwgebouwde kantoor/ praktijkruimte van 80 m2 o.a. voorzien van pantry, toilet.

www.de-schans.nl Rijksweg 95 Mook 024-6962125 [email protected]

Parkeermogelijkheden via vergunningen buiten of tegen betaling in ondergrondse parkeergarage.

Aanbieding voor personeel van UMC St Radboud: bij minimaal 10 personen € 3,00 korting p.p., doordeweeks t/m vrijdag

Voor de persoonlijke aanpak

KAAIJ ADVOCATEN 1E CONSULT (20 MIN.) GRATIS

FRANSESTRAAT 12 6524 JA NIJMEGEN

Huurprijs € 833,= per maand exclusief BTW

Mr. Michaëla B.M. Kaaij, gecertificeerd NMI mediator Mr. Drs. H.A.M. Schouten TEL : (024) 324 59 37

Rijksweg 124 Malden 024-3580201 www.claase.nl

Strafrecht, mediation, echtscheiding, alimentatie, omgangsregeling en andere familiezaken, huur, arbeid en ontslag, uitkering, consument en incasso.

assurantiën | pensioenen | hypotheken | financieel advies

Radboud Collectiviteit! Financieel voordeel voor alle (oud-)medewerkers van het UMC St Radboud Akkermans Van Elten Privé Pakket

Internets paren, rente 3,5 0%*!

Voordelig, overzichtelijk en perfecte dekking. Kijk in onderstaand schema hoeveel voordeel u kunt behalen.

Verzekering

Premie zonder Radboud korting

Premie met Radboud korting

Auto Peugeot 307, 80% no-claimkorting

€ 576,00

€ 417,65

Auto (2e gezinsauto) Renault Twingo, 80% no-claimkort. Inboedel € 75.000,- verzekerde som Woonhuis € 225.000,- verzekerde som

€ 324,50 € 234,75 € 211,50

€ 243,25 € 176,05 € 187,85

Aansprakelijkheid Gezin Rechtsbijstand

€ 53,00 € 195,90

€ 37,00 € 176,20

Doorlopende reis Gezin

€ 81,85

€ 65,00

€ 1.677,50

€ 1.303,00

Totaal per jaar

Onze adviseurs in het UMC St Radboud: Agneta Nijsse, Jeanette Millecam en Judith Nuyens

Direct meer weten?

Uw voordeel per jaar € 374,50!*

Bel onze speciale Radboudlijn: 0481-367077 op werkdagen van 8.30 tot 17.00 uur

* Deze tabel is een rekenvoorbeeld per product, inclusief 7,5% assurantiebelasting en 10% pakketkorting. Identieke situaties komen zelden voor, dit voorbeeld is een indicatie voor de voordelen van de Radboud Collectiviteit.

Kom langs of maak een afspraak:

Het Radboud Hypotheekarrangement

U vindt ons in het UMC St Radboud

Een voorbeeld van de totale besparing met het Radboud Hypotheekarrangement bij een gewenst hypotheekbedrag van € 242.000,-. (koopsom € 220.000,-)

Tot 0,3% rentekorting (jaarlijks) 50% korting op de taxatiekosten 25% korting op makelaarscourtage bij aankoop 25% korting op makelaarscourtage bij verkoop Besparing notariskosten (schatting)

(vlakbij het PIP en FLEXPUNT): kamer 1.04, routenummer 526, 527

€ 726,00

en vrijdag van 9.00 tot 14.00 uur

€ 250,00 € 1.210,00 € 1.210,00 € 600,00

Uw voordeel bij aanvang* € 3.270,00

Openingstijden: maandag van 11.30 tot 17.00 uur

Bereken zelf uw voordeel: Kijk op www.akkermansvanelten.nl gebruikersnaam: radboud

per jaar* € 726,00

* Identieke situaties komen zelden voor, dit voorbeeld is een indicatie voor de voordelen van het Radboud Hypotheekarrangement. De rente 3,50% (internetsparen) is een rente over spaartegoeden tot € 250.000,-. Over het meerdere is de rentevergoeding 3,25%. Deze rentes zijn geldig vanaf 20 maart 2009.

12

wachtwoord:

voordeel

Onze website is ook bereikbaar via het intranet van het UMC St Radboud

nderwijs o

r a dbod e 6 - 2 0 0 9

buitenland In deze rubriek schrijven studenten over hun ervaringen in het buitenland. Van september t/m november liep Noud Buenen coschap in het Kilimanjaro Christian Medical Centre in Moshi en het Huruma Hospital in Mkuu, Rombo, Tanzania.

Foto: Flip Franssen

Coschap KNO nieuwe stijl Hij past bij het ritueel, hij past bij de ronde, vanaf mijn eerste dag ligt hij er al, de 31-jarige patiënt, die  hier kwam vanwege dat oh zo vervelende gezwel in zijn mond. Al snel bleek dat hij hivpositief was en dat het gezwel in zijn mond Kaposi-sarcoom heette. Er werd gestart met medicijnen. De aids woekerde echter door en zijn conditie werd slechter en slechter. Nu staan we samen op de ziekenzaal, beiden in onze tweede week in het ziekenhuis te Moshi: hij als doodzieke patiënt en ik als coassistentje op bezoek in Tanzania. Hij ligt onder een spierwit laken waaronder zijn lichaamscontouren nauwelijks nog zijn te onderscheiden, zo dun is hij geworden. De enige beweging die hij nog voortbrengt zijn twee lodderig knipperende oogleden. Zijn oogleden lijken hun functie verloren te hebben, ze zijn niet meer nodig om scherp te blijven zien, maar om de wereld buiten te sluiten.

‘H ij als doodzieke patiënt , ik als coassistentje’ Toch is zijn blik naar het raam gericht en als ik hem volg en mee naar buiten kijk, zie ik wat hij ziet: een groot wit wolkenpakket waarachter de Kilimanjaro zich zou moeten bevinden. De machtige berg, die zich alleen aan het begin en aan het eind van de dag laat zien en ons de rest van de dag maar laat raden waar hij is. Als ik aan het eind van de werkdag vanaf de operatiekamer langs de zaal loop kan ik het niet laten om even naar binnen te kijken. Op ‘zijn’ bed, het derde van rechts, ligt alleen nog maar een dubbelgevouwen matras. Op mijn vraag aan de zuster antwoordt ze: ‘yeah, he died this afternoon.’ Onderweg naar huis daarna delen moeders, kinderen en opa’s dezelfde blik, het is de blik van diezelfde ochtend, die blik die maar niet uit mijn hoofd gaat. Ondertussen zoeken links en rechts van me woede en verbazing een weg om me heen, omdat het niet lukt ze binnenin me samen te brengen. Ik loop verder en halverwege de route nadert het einde van de lichte bebouwing en begroeiing, daarna zijn aan beide kanten van de weg twee open velden. Het is het punt waar, bij het opkomen en ondergaan van de zon, de Kilimanjaro is te zien, maar niet nu, het is nu nog te vroeg op de middag. Als ik bij de velden kom en toch naar rechts kijk gaat er een siddering door me heen: voor het eerst in deze maand september schittert de onbewolkte top van de Kilimanjaro de wereld tegemoet.

Niet alleen de poli KNO is de afgelopen tijd flink onder handen genomen, ook het coschap KNO is ingrijpend op de schop gegaan. En met succes, wijst een recente evaluatie door het OnderwijsManagementTeam 2 uit.

M a r t e n D oop e r

De verbouwde KNO-poli, die afgelopen woensdag officieel werd geopend, geeft al meteen één van de verbeterpunten in het coschap prijs. ‘De twee oude kamers voor co-assistenten zijn verbouwd tot volwaardige onderzoekskamers’, legt stagecoördinator dr. Frank van den Hoogen uit. ‘Daarnaast is er een grote nieuwe co-kamer gecreëerd. Dat heeft niet alleen geleid tot ruimte maar ook tot een betere inrichting van de co-kamers met het oog op het onderwijs. Zo zijn er nu acht computers beschikbaar die zijn uitgerust met het programma ZORRO waarmee de co-assistenten een digitaal spreekuur kunnen uitvoeren. Daarmee hebben we een einde kunnen maken aan de in het verleden veelgehoorde kritiek van de coassistenten over een gebrek aan goede ruimte en aan onderwijsmiddelen op de afdeling. De coassistenten draaien nu ook een apart coassistentenspreekuur. In het kader hiervan is er dagelijks een uur onderwijs waarin, naast theorie, een nabespreking van de patiënten van de afgelopen dag en een voorbespreking van de patiënten van de komende dag plaatsvinden. Voor dit onderwijs hebben de artsassistenten bij toerbeurt vier maanden een onderwijstaak toebedeeld gekregen. Een taak die zij allemaal enthousiast hebben opgepakt. Daarnaast hebben we het coschap verlengd. Duurde het coschap KNO in het verleden slechts één week, nu bestaat het uit één week voorbereiding en twee weken feitelijke stage. Dat

heeft het mogelijk gemaakt de doelstellingen van het coschap te verbreden. Zo is er een extra caput selectum gekomen, waarin de coassistent zich kan verdiepen in een speciaal aandachtsgebied van de KNO. Naast de reeds bestaande capita Hoofd-hals Oncologie en Otologie is er nu ook de mogelijkheid tot het volgen van een caput selectum Aangezichtschirurgie. Een vakgebied dat erg ‘hot’ is momenteel. Ook zijn we erin geslaagd vijf extra plekken te creëren voor een coschap in perifere ziekenhuizen, waardoor nu zes coassistenten hun coschap perifeer kunnen volgen. Het totaal aantal coassistenten is daardoor gegroeid van zes tot vijftien. Ik denk dat we met al deze veranderingen een flinke inhaalslag hebben gemaakt.’ En met die gedachte staat Van den Hoogen niet alleen. Het OnderwijsManagementTeam 2 sprak in een recente evaluatie van het coschap ook zijn waardering uit over de veranderingen die hebben plaatsgevonden. ‘Het OMT2 wil zijn bijzondere waardering uitspreken voor het goede onderwijs dat tijdens het coschap wordt verzorgd. [...] Ook de sterk verbeterde fysieke condities op de polikliniek verdienen een stevig compliment’, aldus het OMT2 in het evaluatierapport. En de studenten waarderen het coschap nieuwe stijl. Van den Hoogen: ‘Kregen wij vroeger gemiddeld een zesje, nu waarderen de studenten ons met een dikke acht.’ n

Gastvrijheid en enthousiasme opvallend

Foto: Jan van Teeffelen

Op zaterdag 21 maart konden scholieren een kijkje nemen achter de schermen van verschillende afdelingen van het UMC St Radboud. In totaal kwamen er vierhon-

13

derd mensen. ‘Bijzonder was het groot aantal VWO-ers’, zegt Jeannette Timmermans, opleider Radboud Zorgacademie. De scholieren waren afkomstig van 36 scholen uit Nijmegen en omgeving. Ook kwamen er decanen en ouders naar deze dag. De rondleidingen in het ziekenhuis werden goed bezocht. Er was veel belangstelling voor de Spoedeisende Hulp, de operatiekamers en de verpleegafdeling Psychiatrie. Ook de traumahelikopter trok veel aandacht. Mensen konden het gevaarte nu eens echt van dichtbij bekijken. Uit gesprekken met bezoekers en uit de evaluatieformulieren was duidelijk dat de bezoekers een open dag zeer op prijs stelden. ‘Mensen vonden het geweldig dat de deur openstond. Hen viel vooral de gastvrijheid en het enthousiasme van medewerkers op. De sfeer was ontspannen en vriendelijk. Deze positieve uitstraling vraagt om een vervolg en zal door de Radboud Zorgacademie zeker worden voortgezet.’ Uit de ingevulde evaluatieformulieren is via loting de prijswinnaar van een iPod bepaald. Vorige week nam een scholier van de Notre Dame des Anges de prijs in ontvangst. ND

r a dbod e 6 - 2 0 0 9

mensen Leo Joosten Op 3 april is Leo Joosten 25 jaar in dienst van het UMC St Radboud. Leo Joosten is thans Universitair hoofddocent experimentele interne geneeskunde en hoofd van het research laboratorium van de afdeling Algemeen Interne Geneeskunde. Vorig jaar ontving hij een junior PI premie. Leo’s bibliografie is met 138 hits in Pubmed en publicaties in toptijdschriften als Nature Medicine en Proceedings of the National Academy of Sciences zeer indrukwekkend te noemen. Afgelopen januari werd hem voor zijn wetenschappelijke verdiensten op het gebied van ontsteking de 2008 N4i Research Award toegekend door het Nijmegen Institute for Infection, Inflammation and Immunity (N4i). Men zou haast vergeten dat Leo 25 jaar geleden begonnen is als analist in het laboratorium bij de afdeling Histologie. Hij maakte na een half jaar de overstap naar het Laboratorium Reumatische Ziekten, waar hij zich onder leiding van prof. dr. Wim van den Berg ontwikkelde tot een expert op het gebied van experimentele arthritis en immunomodulatie. Hij promoveerde in 1999 op het proefschrift Targeting of cytokines in experimental arthritis. In 2008 maakte hij de overstap naar ons laboratorium, waar zijn grote expertise op het gebied van ontsteking in bredere zin inmiddels al tot wetenschappelijke doorbraken heeft geleid. Het is echter niet alleen de expertise de Leo zo bijzonder maakt. Ook zijn charme en integriteit worden door een ieder in hoge mate gewaardeerd. Prof.dr. Bart-Jan Kullberg, prof.dr. Mihai G. Netea en prof.dr. Jos W.M. van der Meer

Theo Daanen Op maandag 13 april wordt de welbekende zingende kasteelheer Theo Daanen 69 jaar. Hij zal in besloten kring afscheid nemen van zijn naaste collega’s. Theo Daanen kwam op 1 december 1970 in dienst bij de toenmalige Faculteit der

Geneeskunde. Hij werd geplaatst in wat werd genoemd het kasteeltje van Jurgens. Theo verrichtte allerlei klusjes en heeft vele artsen hun bul zien ontvangen. Op een gegeven moment begonnen daar feesten en partijen en Theo vond het leuk daarbij te helpen. In 2005 ontstond de Faculty Club Huize Heyendael, een aantrekkelijk middelpunt voor de academische gemeenschap. Theo is zeer geliefd bij de gasten en zijn collega’s. Iedereen werd hartelijk begroet door de altijd vrolijke en gastvrije Theo.Hij liet zich ook zien bij de andere locaties van het Facilitair Bedrijf, waar hij altijd bereid was om een helpende hand aan zijn collega’s te bieden. Theo is zeer bescheiden en wil absoluut geen afscheidsreceptie maar wij vinden dat iedereen de gelegenheid moet hebben om Theo goeiendag te zeggen. Daarom is hij woensdag 8 april van 10.00-14.00 uur in de Faculty Club Huize Heyendael aanwezig. U kunt ook een berichtje of en kaartje of anderszins sturen naar: Theo Daanen, Huispost 4102 of Geert Grooteplein 9, e-mailadres: [email protected]. Wij zouden dat zeer op prijs stellen. Wij wensen Theo en zijn vrouw Fien en zijn kinderen een heel goede tijd toe. Namens de collega’s, Boudewijn Bouman, Locatiemanager Facultyclub Huize Heyendael

Wieneke van Geel Na een dienstverband van ruim 42 jaar als research analist bij het Laboratorium Kindergeneeskunde en Neurologie (LKN) heeft mw. Wieneke van Geel besloten gebruik te maken van de FPU regeling. Wieneke heeft gedurende vrijwel haar hele carrière gewerkt aan de neurochemische diagnostiek en research van liquor. In de loop der jaren heeft ze vele nieuwe bepalingen en methodieken ontwikkeld die vervolgens geïntroduceerd zijn in de patiëntenzorg. Mede door haar inzet heeft het LKN zich ontwikkeld tot het nationale referentielaboratorium voor liquordiagnostiek. Door haar lange ervaring is Wieneke tot op de dag van vandaag een vraagbaak en bron van kennis voor ons laboratorium gebleven. We nemen op 9 april op feestelijke wijze afscheid van Wieneke; dit afscheid zal in

besloten kring gevierd worden. Namens alle medewerkers bedanken we Wieneke voor haar jarenlange inzet voor het LKN en wensen haar veel geluk voor de toekomst na haar analistenbestaan! Dr. ir. Marcel Verbeek, prof. dr. Ron Wevers

Wies Beun Op 16 april is het 25 jaar geleden dat Wies Beun in dienst kwam van de afdeling Cardiologie. Daarvoor had zij al enkele jaren gewerkt bij het Interuniversitair Cardiologisch Instituut. Met de kennis en ervaring die zij daar had opgedaan was zij een welkome aanvulling voor Cardiologie. Als echolaborant heeft zij de groei van de echocardiografie van dichtbij meegemaakt. Zij is een zeer gewaardeerde collega die er altijd is voor haar collega’s. Wies zal deze mijlpaal met haar collega’s vieren. Jos Besselink, hoofdverpleegkundige polikliniek Hartcentrum.

Antoine Schröder Op 1 mei is het 25 jaar geleden dat Antoine Schröder in dienst kwam . Hij begon als leerling verpleegkundige in het Radboud. In 1988 ging hij werken als verpleegkundige op de afdeling Verloskunde. Na 11 jaar verruilde hij Verloskunde voor Urologie om na twee jaar op de afdeling KNO/MKA/OHK te gaan werken. Antoine is dus inmiddels al heel wat jaartjes een gewaardeerd collega bij ons op de afdeling en kan nog steeds, bulderend van het lachen, verhalen vertellen in de koffiekamer. De grootste hobby van Antoine, z’n vogels verzorgen, past hij ook wel eens op de afdeling toe als hij ‘vreemde’ vogels verpleegt. Geen enkele patiënt komt bij hem iets tekort. Wij zijn blij dat hij zijn 25-jarig jubileum bij ons op de afdeling viert. Hij heeft er voor gekozen dit in besloten kring te doen. Wij verheugen ons daarop! Antoine, van harte gefeliciteerd met je jubileum. Namens de afdeling: Karin van Ditshuizen, zorgleidinggevende en Imelda Degen seniorverpleegkundige.

Je laten inenten voor een iPod? Nog steeds is er veel beroering over het vaccinatieprogramma baarmoederhalskanker. Twee GGD’s in Nederland kondigden een verloting aan van een iPod voor meiden die zich lieten inenten. De redactie Radbode vroeg Leon Massuger wat hij vindt van deze reclamestunt. De opkomst bij het HPV-vaccinatieprogramma is teruggelopen tot onder de vijftig procent. Daarmee is ook de potentiële toekomstige bescherming van de groep jonge vrouwen die het betreft fors gedaald. Het internet met zijn snelle en daardoor gevaarlijke communicatiemogelijkheden heeft de eerste slag gewonnen van het oer­degelijk Leon Massuger communicerende Rijks Instituut voor Volks­gezondheid en Milieu. Hoe is het mogelijk dat het eerste vaccin tegen kanker in ons land zo kritisch werd ontvangen? In 2008 werd nog een Nobelprijs uitgereikt voor de ontdekking van de oorzakelijke relatie tussen het HP-virus en baarmoederhalskanker. Ontegenzeggelijk een wereldvinding. Maar hoe maak je een groep jonge meiden van 13 tot 16 jaar enthousiast voor de drie

Colofon Radbode is een tweewekelijks personeelsblad van het UMC St Radboud. Oplage: 13.000 Redactie: Joke Groeneveld (eindredactie), Jannie Meussen, Nelleke Dinnissen, Gijs Munnichs Aan dit nummer werkten mee: Femke van den Berg, Marten Dooper, Flip Franssen, Ad den Held, Paul van Laere, Frank Muller, Leon Massuger, Marlies Mielekamp, Jacqueline de Leeuw, Pieter Lomans, Daan Van Speybroeck, Hester Stroomer,Jan van Teeffelen E-mail: [email protected], telefoon: 024-3613538 Correspondentie: UMC St Radboud, 528 Product­groep Communicatie, Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen Redactieraad: prof.dr. Rob Bleichrodt, Peter van Dijk, Henk Gerrits, mr. æmiel Kerckhoffs. prof.dr. Louis Kollee, dr. Erik de Laat Vormgeving en lay-out: Puntkomma Nijmegen Druk: Wegener Nieuwsdrukkerij Gelderland Advertenties: Bureau van Vliet, 0235714745, e-mail: [email protected] Abonnement: 13,60 euro, informatie Sylvia van BrückEngelen 024-3615442 De volgende Radbode verschijnt vrijdag 17 april.

vervelende prikken die ze moeten ondergaan om uiteindelijk beschermd te zijn tegen de gevolgen van een infectie met het HP-virus? Twee vestigingen van de GGD in Nederland kondigden in de brieven aan de meiden de verloting aan van een iPod, wanneer ze zich lieten inenten. Dat spreekt deze groep natuurlijk aan en zal zeker helpen. Toch werd daarmee mijns inziens de grens van het toelaatbare overschreden. Voor het Rijksvaccinatieprogramma en dus ook voor de HPV-vaccinatie die daar onderdeel van uitmaakt geldt het belangrijke uitgangspunt van vrijwillige deelname. Deze keuzevrijheid is een van de belangrijkste pijlers van het succes van het programma, met opkomstpercentages van ruim boven de negentig voor de meeste vaccinaties op de kinderleeftijd. Het geven van objectieve en wetenschappelijk verantwoorde informatie over het belang, de werkzaamheid en eventuele bijwerkingen dient de basis te zijn voor een geïnformeerde beslissing. Uiteraard dient deze informa-

kleine boodschap Gratis niet commerciële advertenties van medewerkers, vrijwilligers en studenten. Opgave bij het Voorlichtingscentrum in de hal van het ziekenhuis. Postadres: 528 Productgroep Communicatie, voorlichtingscentrum. E-mail: [email protected]. Hieronder een klein gedeelte, op intranet (www.umcn.nl) vindt u alle advertenties. Opgave van (UMC)werkadres of (RU)studentnummer is vereist. Maximale lengte 20 woorden, goederen mogen niet duurder zijn dan g 700, -.

tie en de manier waarop die wordt gegeven wel gericht te zijn op de doelgroep van 13- tot 16-jarige meiden. Maar het verloten van een iPod kan in dit proces alleen maar vertroebelend werken. Leon Massuger, hoogleraar gynaecologische oncologie

ingezonden

Aangeboden:

Op zondag 11 januari kwam mijn broer vanwege een val door gladheid bij u op de Spoedeisende Hulp terecht en werd hij vervolgens opgenomen op de afdeling Orthopedie. Mijn broer Clemens is ernstig verstandelijk gehandicapt. Hij had het er erg moeilijk mee. Voor het verrichten van handelingen was veel geduld nodig. Ik wil u graag complimenteren voor de wijze van benaderen op uw afdelingen Spoedeisende Hulp, Orthopedie en Gipskamer. Clemens werd hier op zijn eigen niveau behandeld. Er was alle geduld en respect voor hem, zodat hij de opname – ondanks al zijn onzekerheid en beperkingen om het te overzien – niet als negatief heeft ervaren. Vooral de vraag die aan mij werd gesteld: ‘Op welk niveau kunnen wij hem benaderen?’, getuigt volgens mij van inzicht en respect voor mensen met een beperking. Mijn welgemeende complimenten!

Twee tickets voor Sonisphere (o.a. Metallica, Slipknot & Korn) 20 juni Goffertpark, tegen elk aannemelijk bod. T 06 - 17 06 83 08.

Antoinette Smijers

Gevraagd: Wie weet tijdelijke woonruimte tot 10-2010 in Genève, voor mijn dochter die daar specialiseert? T (024) 357 23 10.

14

op i n i e

r a dbod e 6 - 2 0 0 9

PIPnieuws

Eenheid in verscheidenheid

PersoneelsInformatiePunt

Uit een onderzoek van het Landelijk Expertisecentrum Verpleegkundigen en Verzorgenden (LEVV), blijkt dat artsen en verpleegkundigen het nog steeds regelmatig met elkaar oneens zijn over de behandeling van patiënten. In de Radbode van 6 maart gaf Hub Wollersheim een reactie. Op zijn betoog kwam een reactie uit het Erasmus MC. Op verzoek van de redactie Radbode dit keer een betoog van Jacqueline de Leeuw, voorzitter van de Verpleegkundige Adviesraad.

Ma: 10.00 - 14.00 uur en 15.00 - 17.00 uur Di: 11.30 - 14.00 uur en 15.00 - 17.00 uur Wo: 10.00 - 14.00 uur en 15.00 - 17.00 uur Do: 11.30 - 14.00 uur en 15.00 - 17.00 uur Vrij: 10.00 - 14.00 uur. T (024) 361 91 66, route en interne post 536 [email protected] : medewerker ➔ pip on line

Actueel Hebt u een vraag voor het PIP, maar geen tijd om langs te komen? Mail ons op [email protected]. Zo kunnen wij u snel van dienst zijn.

PIP tip Even weg voor een boodschap buiten het UMC St Radboud? Reserveer de leenfiets via het PIP.

het betoog Natuurlijk, er is regelmatig verschil van mening tussen artsen en verpleegkundigen over behandeling, benadering en verzorging van patiënten (Betoog Radbode 6 maart). Dat is deels het gevolg van de manier waarop de behandeling (zorg) rondom een patiënt is georganiseerd en deels door de bril waardoor men hier naar kijkt. Een patiënt komt voor behandeling van zijn probleem naar

naliteit. De uitdaging aan artsen en verpleegkundigen is om daarbij een gemeenschappelijke taal te spreken of aan te leren. Deze dialoog op gang brengen vraagt inspanning van beide kanten, en meer gezamenlijk overleg om de neuzen dezelfde kant op te krijgen in het behandelbeleid voor een patiënt. Voordeel van dit overleg is dat ieders inbreng wordt gegarandeerd, wat weer bijdraagt aan draagvlak voor behandelbeleid. De collegiale uitdaging ligt in bereiken van eenheid in verscheidenheid en niet om ‘landje-pik’. De kans die dit biedt is (nog) betere patiëntenzorg. Dat voor derden wellicht niet duidelijk is wat verpleegkundigen precies doen en welke kwalificaties ze meebrengen (ingezonden dr. Jos Aerts in Radbode 20 maart) kan ruis in de multidisciplinaire samenwerking veroor­ zaken. Dat is waar. Naast de verpleegkundige zijn regelmatig andere ondersteunende zorgverleners werkzaam, zoals de verpleegassistent (niveau 2), en/of de verzorgende (niveau 3). Deze

Vacatures Elke dag staan de nieuwe vacatures op internet en hangt de vacatureladder bij PIP. Gebruik onze klantencomputer om vacatures te bekijken en vraag desgewenst een uitdraai. : werken bij het UMC ➔ vacatures

F L E X secretaresse U bent een ervaren secretaresse, met recente werkervaring bij voorkeur in een ziekenhuis? Dan kan werken via FLEX, het interne uitzendbureau, interessant voor u zijn. Kijk voor meer informatie op onze site. Bel of mail ons voor meer uitleg. : www.umcn.nl ➔ werken bij het UMC ➔ tijdelijk werk T (024) 361 03 03, [email protected] route 534, interne post 536 ma t/m vrij 07.30-16.30 uur

Vrijwilligers Wilt u 1 dagdeel per week gastvrouw of gastheer zijn, eens per maand op zondag bij de kerkdienst actief zijn of iets anders doen? Wij zijn blij met uw aanmelding. Voor meer informatie: Coördinator vrijwilligerswerk, Joke Hoop. T (024) 361 53 28, [email protected]. : werken bij het UMC ➔ vrijwilligerswerk Foto: Flip Franssen

Cursussen en trainingen Het UMC St Radboud heeft een breed pakket aan cursussen en trainingen gericht op ontwikkeling, professionalisering en deskundigheidsbevordering voor medewerkers. Er zijn nog plaatsen beschikbaar voor de volgende trainingen: RSI-Contactpersoon 23 april BASS HRM / e-MF / RADAR 12 mei RSI-workshop laboratoria 15 juni Jaargesprekken leidinggevenden 17 juni Jaargesprekken medewerkers 18 juni Veilig werken met cytostatica 18 juni Centraal Opleidingsprogramma najaar 2009 De data van de trainingen in het najaar zijn bekend. Een compleet overzicht vindt u op intranet. : medewerker ➔ leren in het Radboud ➔ opleidingsaanbod ➔ functiegericht

PIPnieuws is van Servicebedrijf, productgroep HRM

een dokter, daaruit volgt een behandelvoorstel, waaruit deels medische, deels andersoortige zorg voortvloeit. De vermeende ‘onenigheid’ begint daar waar het behandelbeleid niet voldoende duidelijk is voor alle betrokken hulpverleners. Met name in situaties waar meerdere behandelingen of benaderingen mogelijk zijn, en onvoldoende uitleg bij de gekozen optie wordt gegeven, ligt ‘gevaar van professionele discussie’ op de loer. Bij onvermogen in communicatie nemen partijen stelling achter de eigen ‘bril’ en gaan leiden aan acute kokervisie. Verschil van inzicht kan dan zomaar ontaarden in ruzie, en in het ergste geval met gevolgen voor de patiënt. We kennen deze verschillen van inzicht over bijvoorbeeld wel of niet ontslaan van een patiënt, of wel of niet continueren van een behandeling. Uiteindelijk hakt de arts de knoop door, want die is eindverantwoordelijk. Dit veroorzaakt dilemma’s voor zowel artsen als verpleegkundigen. Het versterken van beroepsmatig domeindenken biedt geen oplossing in dergelijke situaties, dat verhardt de meningen en gaat voorbij aan de feiten en aan de patiënt. Een daadwerkelijke kans voor succesvolle benadering van deze dilemma’s ligt volgens de VAR binnen de kaders van Beter Worden. De opdracht daarin, aan zowel artsen als verpleegkundigen, om met respect voor ieders vakkennis en perspectief tot de beste zorg voor onze patiënten te komen, is helder. Allen onderschrijven we deze opdracht van harte. Gemeengoed is het echter nog niet, denken vanuit de patiënt. Vraag het onze patiënten maar, of kijk naar de top-drie van klachten. Beter Worden zet sterk in op leiderschap vanuit vakinhoud en professio-

15

differentiatie heeft als doel de beste mogelijke en efficiënte patiëntenzorg te leveren. Een wellicht simpele suggestie is meer en zichtbaar uiterlijk onderscheid aanbrengen in de keuze van het beroepsuniform. Uit voorbeelden elders in de wereld weten we dat dit doelmatige communicatie bevordert. In Nederland, en ook in ons ziekenhuis ligt dit gevoelig, maar toch een uitnodiging hierover eens na te denken. Mogelijk is de patiënt er ook mee gediend? Bijeenkomsten waarin collega’s elkaar op ludieke manier beter leren kennen (betoog Wollersheim Radbode 6 maart) kunnen soms lucht brengen, daar waar verharding in communicatie is ontstaan. Vaak gaat men de volgende dag echter verder zoals altijd, in het oude patroon, dat is alom bekend. Het voorstel van het expertisecentrum Verpleging en Verzorgingen (LEVV) te blijven investeren in ontwikkeling van professionaliteit is zeker waardevol. Echter, eenzijdig toegepast zijn beiden niet zaligmakend, evenmin het onderscheid in uniform dat overigens is. Vakkennis mag verondersteld worden bij zorgprofessionals, en een grammetje humor kan erg helend en relativerend werken. Het begint echter in ons hoofd en hart met de diepgevoelde overtuiging om SAMEN als Radboudprofessionals de best mogelijke zorg aan patiënten te bieden. Alleen in die professionele gezamenlijkheid en dialoog zullen we er komen en maken we samen het verschil. Laten we elkaar hier de komende jaren eens flink op aanspreken en er desgewenst ‘ruzie over maken’. Succes. n Jacqueline de Leeuw, voorzitter VAR

ctueel a

r a dbod e 6 - 2 0 0 9

De acute zorg (weer) voor de camera’s bij zijn naaste(n) gedaan. ‘We hebben hier een zorgvuldige procedure voor opgesteld’, zegt Boshoven. ‘Niets wordt zomaar gefilmd. Er wordt altijd door het camerateam toestemming gevraagd. Als je dit door de arts of verpleegkundige zou laten doen, dan voelt de patiënt zich misschien verplicht om sneller ja te zeggen. Dit willen we absoluut voorkomen. Mocht een patiënt zich achteraf bedenken, dan kan de toestemming alsnog ingetrokken worden.’

Nieuw vakgebied

Foto: Jan van Teeffelen

TV Gelderland zendt vanaf 4 april een nieuwe tv-serie uit over de acute zorg in het UMC St Radboud en de regio Oost-Nederland. Hierin zijn niet alleen patiënten op de Spoedeisende Hulp gefilmd, ook is het ketentraject na het trauma gevolgd. Hoe is het om voor de camera’s spoedpatiënten te helpen? Hoe wordt er toestemming aan ze gevraagd? En wat wil het Radboud laten zien met deze tv-serie?

Gijs Munnichs

Het UMC St Radboud toont opnieuw via de televisie een kijkje in de keuken. In 2007 was er Trauma Radboud, nu gaat TV Gelderland de serie Radboud Spoed uitzenden. ‘Reality-tv binnen ziekenhuizen is erg populair’, zegt regisseuse Nathalie van Lennep. Hoe verklaart ze dit succes? ‘Nieuwsgierigheid’, antwoordt ze. ‘Als mensen een ambulance voorbij horen rijden, zijn ze benieuwd wat daarna gebeurt in het ziekenhuis. Mensen vinden dat spannend om op tv te zien. Ons programma heeft echter ook een educatief doel. Mensen leren zo wat ze kunnen verwachten, mochten ze zelf met spoed naar het ziekenhuis moeten.’ De serie belicht de acute zorg in het UMC St Radboud en

ethiek

de regio Oost-Nederland. Ook de ambulancedienst komt in beeld. Er worden dertien afleveringen uitgezonden van een half uur, beginnend op zaterdag 4 april. Wat is de reden voor het Radboud om mee te doen? ‘De tv-serie is een manier om je als UMC te profileren’, zegt persvoorlichter Mariska Boshoven. ‘Het mooie van de nieuwe serie is dat de ketenzorg meer belicht wordt. Zo worden patiënten ook gevolgd nadat ze van de Spoedeisende Hulp het verdere zorgtraject ingaan. De kijker krijgt daardoor een goed beeld van de ketenzorg in het Radboud en eventueel daarbuiten.’

Dwarslaesie Een aangrijpend verhaal in de serie is dat van een jongen die getroffen is door een dwarslaesie. Hij komt op de SEH binnen, en wordt gevolgd op de OK, de verpleegafdeling Orthopedie en later bij de revalidatie in de Maartens­ kliniek. ‘Je ziet hoe de ketenpartners bij dit tragische ongeluk de best mogelijke zorg bieden’, aldus Boshoven. ‘De jongen en zijn moeder lieten zijn verhaal filmen, omdat hij zelf liefhebber is van medische programma’s.’ Er wordt altijd toestemming aan de patiënt gevraagd om te filmen. Als de patiënt niet bij bewustzijn is, wordt dit

ophalen. Toch is er allerhande openbare kritiek. Gezien de advisering van de Gezondheidsraad zou de effectiviteit van de campagne in het geding komen. Waarom dat? Omdat hij normaal gesproken gericht is aan de

iPod Touch voor vaccinatie De GGD Gelre-Ijssel is een van twee GGD’en die een brief hebben gestuurd naar alle meisjes tussen de 13 en 16 jaar. Zij roepen de meisjes op tot HPV-vaccinatie. Onder de deelneemsters die in september de serie van drie prikken gaan afsluiten worden drie iPods verloot. Geen gewone iPods maar, zo zinnig, iPod Touch’s. Een iPod Touch is een mooi apparaatje. Je kan er van alles mee doen ‘in the palm of your hand’. Het bezit ervan verhoogt je status bij de medemens – touché! Da’s mooi meegenomen, vooral als je tussen de 13 en de 16 jaar oud bent en op de middelbare of andere school zit. Niks mis mee, als het maar helpt dat er meer meisjes die prik gaan

ouders terwijl de meisjes nu ook direct worden benaderd. Verstoring van de communicatiekanalen vooral dus. Want juridisch zou het geen probleem moeten zijn. Volgens het zevende boek van de burgerlijke wet, kortom: volgens de WGBO, is voor medische handelingen bij jongeren tussen de 12 en de 16 jaar naast de toestemming van de ouders ook de toestemming van de jongere vereist en vice versa. Als de behandeling

16

Behalve de dwarslaesiepatiënt wordt ook iemand na een hartinfarct gevolgd, van het dotteren naar de hartbewaking en daarna naar de verpleegafdeling. Daarnaast is er bijvoorbeeld te zien hoe mensen met een openbeenbreuk en een nekkneuzing worden geholpen. Hoe is het om voor de camera’s zorg te verlenen? ‘Het went snel, je bent sowieso op je werk gefocust’, vertelt SEH-arts Marjolein Emons. ‘De zorg ondervindt geen hinder van de camera’s. De cameraploeg weet goed hoe ze gepast afstand moet houden. Omdat dit de tweede serie is, zijn we ook gewend geraakt aan de camera’s.’ Wel ben je extra alert of je alle verpleegkundige handelingen helemaal volgens het boekje doet, vult verpleegkundige Roland de Jong aan. ‘Vergelijk het met opnieuw je rijexamen doen. Dan ben je weer gespannen. Een voordeel is dat de tv-ploeg steeds uit dezelfde mensen bestaat. Dat schept sneller een band, waardoor je minder gespannen bent als ze filmen.’ De serie zorgt ook dat de spoedeisende hulp als medisch specialisme in the picture komt, vertelt Emons. ‘De opleiding tot SEH-arts is een nieuw vakgebied in Nederland. In het Radboud heeft de SEH sinds twee jaar een eigen medische staf. Het is tamelijk uniek in Nederland dat we 24-uurszorg bieden door artsen die gespecialiseerd zijn in acute zorg. De meeste ziekenhuizen werken nog met poortartsen. Door de serie kunnen ziekenhuismedewerkers zien hoe een SEH met een eigen medische aansturing te werk gaat.’

Inslikken van Legoblokje De serie toont ernstige trauma’s, maar ook kleiner leed. Regisseuse Van Lennep: ‘We hebben een item gefilmd over een 8-jarig jongetje dat een Legoblokje van een Batman-auto had ingeslikt. Dit moest operatief verwijderd worden. Het allerbelangrijkst voor hem was dat hij het steentje terug zou krijgen, anders was de auto niet meer compleet. Binnenkort filmen we hoe het nu met hem gaat. Natuurlijk vragen we het jongetje dan of het Legoblokje weer aan de auto zit.’ n Radboud Spoed, vanaf zaterdag 4 april 13 weken te zien op TV Gelderland, om 17.20 uur. Elk uur (tot zondag 12.00 uur ’s middags) wordt het programma herhaald. Zie ook www.omroepgelderland.nl.

medisch gezien nodig is en het kind, pardon: de jongere in die leeftijdscategorie deze ondanks de weigering van de ouders blijft wensen, gaat de mening van het kind voor, aldus artikel 7:450 van die wet. Het probleem zit hem in iets anders. Het in uitzicht stellen van materiële prikkels voor het afronden van een inenting waaraan de zorgvuldige afweging van de voor- en nadelen vooraf moet gaan, lijkt de vrije wil van de wel geïnformeerde burger te vertroebelen. De autonomie die we allemaal zo belangrijk vinden: waar is die nu enerzijds onbelemmerder dan in het geval van niet zieke mensen die zich al dan niet gaan laten inenten; waar is die anderzijds kwetsbaarder dan bij een jongere met uitzicht op een beloofd statussymbool? Dit was dan ook het punt dat minister Ab Klink terecht naar voren bracht in zijn antwoord op recente Kamervragen. De financiering van de hele campagne gaat de Inspectie voor de Gezondheidszorg nog onderzoeken. Niet de kwestie van de iPods overigens. Die belooft de GGD uit eigen zak te gaan betalen. Norbert Steinkamp