Kerncentrale Doel
Doelbewust
Collega in de kijker: Hamza Arbi ENGIE in Indonesië Zomeren met Electrabel
91
23e JAARGANG -
JUNI 2015
Driemaandelijks informatiemagazine van de kerncentrale van Doel voor haar omgeving
EDITORIAAL
Benieuwd naar de toekomst? Welkom op energiemorgen.be
Beste lezer, De energiewereld verandert razendsnel en wij evolueren mee. Onze Groep heeft de ambitie om de uitdagingen van de toekomst aan te gaan en onderstreept dit met een nieuwe naam: ENGIE. ENGIE is kort en krachtig en staat voor alle positieve energie die we als Groep willen uitstralen. Lees er meer over in de rubriek Actueel. Op pagina 6 kan u Hamza Arbi leren kennen. Als onderchef Technische Ondersteuning Gebouwen zorgt hij er onder meer voor dat administratieve gebouwen, magazijnen, ateliers… op onze site tiptop onderhouden worden, zodat hun bewoners er op een aangename en comfortabele manier hun werk kunnen doen. Veiligheid in de ruimste zin van het woord is onze topprioriteit. Veilig woon-werkverkeer is daarin een belangrijk aandachtspunt. Om iedere medewerker nog meer bewust te maken van verkeersveiligheid werd er een sensibiliseringscampagne woon-werkverkeer gelanceerd op onze site. Op pagina 18 en volgende lichten de initiatiefnemers de campagne toe. Naar aanleiding van de nieuwe naam van onze Groep doopten we de rubriek GDF SUEZ in de wereld om in ENGIE in de wereld. Het internationale karakter van de Groep bleef evenwel ongewijzigd. Op pagina 10 kan u kennismaken met het geothermische project van de Groep in Indonesië, een mooi voorbeeld van onuitputtelijk energie produceren op een milieuvriendelijke wijze, zonder het land en de omgeving te belasten. Dichter bij huis, in de groene regio ten noordoosten van Antwerpen, zet Regionaal Landschap de Voorkempen zich ook in om het milieu te vrijwaren en de natuur en het landschap te behouden en te versterken. Dit is beslist een regio die uitnodigt om te ontdekken deze zomer. In de rubrieken Zomerevenementen en Streekagenda vindt u trouwens nog tal van andere leuke ideeën voor een zomerse uitstap. Ik wens u dan ook een prachtige zomer toe. Hopelijk kunnen we met volle teugen genieten van heel wat zonovergoten dagen! Veel leesplezier, Jan Trangez Site Manager kerncentrale Doel Doelbewust juni 2015
3
ACTUEEL
Wist u dat…
75% van de Belgen voorstander is van een combinatie van kernenergie en hernieuwbare energie? Dit stelde het Nucleair Forum vast, naar aanleiding van een telefonische enquête bij meer dan duizend landgenoten. De peiling werd uitgevoerd in januari en februari van dit jaar. Een dergelijke opiniepeiling gebeurt om de achttien maanden. Het Nucleair Forum probeert zo een beter zicht te krijgen op de perceptie van de
61% van de omwonenden Doelbewust kent?
Belgen over de nucleaire technologie.
In het najaar van 2014 voerden laatstejaarsstudenten van de Karel
De mening van onze landgenoten over kernenergie en -technologie blijft
de Grote-Hogeschool – Marketing – een Doelbewust-enquête uit.
stabiel ten opzichte van 2013. 58% van de Belgen is van mening dat kernenergie
Daarvoor interviewden ze 1 073 mensen in de straten van Beveren
meer voor- dan nadelen heeft, een stijging met 4% ten opzichte van 2013. Het
(688) en Hulst (385). Ze peilden naar de bekendheid van het maga-
grootste voordeel is de beschikbaarheid, het grootste nadeel de ongerustheid
zine, of het veel gelezen wordt en of het de mening van de mensen
over ongevallen. De bevraagde personen zijn zich meer en meer bewust van de
over de kerncentrale van Doel beïnvloed heeft.
impact van een kernuitstap: toename van het risico op pannes en stroomonder-
61% van de ondervraagden kent het magazine. In Beveren is het
brekingen, stijging van de elektriciteitsprijzen en stijging van de CO2-uitstoot.
bekender (70%) dan in Hulst (46%). Vooral voor mensen tussen 30
75% van de Belgen is voorstander van een combinatie van kernenergie en her-
en 59 jaar is Doelbewust geen onbekende. Het echt jonge publiek
nieuwbare energiebronnen. Bijna 80% is ervan overtuigd dat het moeilijk zal zijn
(tussen 16 en 19 jaar) bereikt het magazine merkbaar minder. Vooral
om betrouwbare alternatieven te vinden indien de kerncentrales zouden verdwij-
human interest artikels scoren goed, zoals de rubrieken Collega in de
nen. Meer weten? Surf naar www.nucleairforum.be.
kijker en Streekgebonden. Ook de actualiteit wordt veel gelezen. Deze resultaten zijn representatief en kunnen geëxtrapoleerd worden voor de volledige bevolking en Beveren en Hulst. Wij danken alle 1 073 personen van harte voor hun medewerking!
er vier jonge slechtvalken geboren zijn in de nestkast aan de koeltoren van Doel 4? In de loop van april ontdekten we vier eitjes in het slechtvalkennest. Op het einde van de maand kregen we er vier donzige jongen voor
GDF SUEZ een nieuwe naam kreeg? De wereld verandert, en daarmee alle vormen van energie. De
De slechtvalk is onze grootste inheemse valk en wordt vaak
energieovergang gaat razendsnel. Denk maar aan de ontwikkeling
bestempeld als ‘de snelste vogel ter wereld’. Hij stort zich van erg
van duurzame en CO2-arme energie, het terugdringen van het energieverbruik, de digitale revolutie… Onze Groep heeft de ambitie om de uitdagingen die deze overgang
Doelbewust juni 2015
4
in de plaats. Op 18 mei werden ze geringd.
hoog op een prooi en haalt snelheden van meer dan 300 km per uur. Eigenlijk is dat ‘snel vallen’, doordat zijn aerodynamische bouw en houding nauwelijks valweerstand bieden.
wereldwijd met zich meebrengt aan te gaan. Een nieuwe eenvoudige
Hoe kan u een slechtvalk herkennen? Een mannetje meet van kop tot staart 46 cm
en sterke naam zet die ambities kracht bij.
en is daarmee een achttal centimeter kleiner dan het vrouwtje. De slechtvalk
ENGIE is universeel en spreekt iedereen aan. De naam is een
heeft een vaalwitte onderkant met donkere dwarsbandjes. De bovendelen zijn
samentrekking van het woord energie en doet in alle culturen aan
blauwgrijs. Hij heeft een donkere kop met een brede, zwarte baardstreep. De hals
energie denken. Bovendien staat ENGIE voor de menselijke en
en wangen zijn wit.
positieve visie van de energie die we als Groep willen delen met
De slechtvalk is een beschermde soort in ons land. In de jaren 60 stierf hij uit als
onze klanten, aandeelhouders, partners en medewerkers. Het
broedvogel in België. Na nestkastacties van de FIR (Federatie voor Instandhouding
nieuwe logo, een opkomende zon, straalt een optimistische blik op
van Roofvogels) werd in 1996 opnieuw een jong geboren. Ondertussen worden
de toekomst uit.
overal in België en Europa steeds meer slechtvalken gesignaleerd. Doelbewust juni 2015
5
“
COLLEGA IN DE KIJKER
Ik hou niet van problemen, wel van oplossingen!
”
Geboren en getogen Antwerpenaar Hamza Arbi maakte zo’n negen jaar geleden kennis
met de kerncentrale van Doel onder de vleugels van onderaannemer Fabricom. In 2008 ging hij voor Electrabel aan de slag. Hij begon als werkvoorbereider en groeide door tot
onderchef Technische Ondersteuning Gebouwen. Een drukke, maar afwisselende job die Hamza wel kan bekoren.
Wat is de taak van je team? En wat doe jij? "Mijn team telt één Electrabel-medewerker, en dat ben ik zelf.
Als onderchef Technische Ondersteuning Gebouwen ben ik verantwoordelijk voor het facilitygebeuren van veertien niet-technische gebouwen op de site: van de fundering tot het dak. Ik hou me dus bezig met het onderhoudsmanagement van die gebouwen of werkruimtes en probeer ervoor te zorgen dat de werkomgeving voor de bewoners zo aangenaam mogelijk is. Reiniging, elektrisch onderhoud, riolering en verwarming/ventilatie/airco vallen onder het facility management. Het gaat voornamelijk om administratieve gebouwen, maar ook om ateliers (inclusief rolbruggen), magazijnen en de brandweergarage. Het onderhoud van al het groen op de site, het bedrijfsrestaurant en de catering, koffie- en snoepautomaten en het onderhoud van het Opleidingscentrum Scaldis in Kallo vallen onder ons beheer."
Dat lijkt wel een uitgebreide taak voor één persoon… "Eerst en vooral kan ik rekenen op de steun en hulp van mijn hiërarchische chefs Kasper Vreven en Eric Mostmans. Paspoort Hamza Arbi 32 jaar • Is getrouwd en woont in Zelzate • Heeft vier kinderen, zoon Mohammed (8 jaar),
En instaan voor het beheer van dit alles, betekent niet dat je alles zelf moet doen. Dat zou een onmogelijke opdracht zijn. Ik moet er in de eerste plaats voor zorgen dat het facility managementcontract, dat wij afgesloten hebben, wordt gerespecteerd en goed wordt uitgevoerd.
dochter Firdaws (5 jaar) en tweeling Amina en Hafsa (3 jaar) • Werkt zeven jaar in de kerncentrale Doelbewust juni 2015
6
Doelbewust juni 2015
7
Ik werk ontzettend veel samen met contrac-
met Kasper Vreven. Samen hebben we de
keuring voor oplevering voordat ik het re-
Hou je van je job?
tors. Cofely Services ENGIE staat in voor het
status van verschillende projecten overlopen.
sultaat van de werken met mijn eigen ogen
"Voldoende motivatie is alvast wel een ver-
leeuwendeel van de opdrachten in het kader
We moeten er immers voor zorgen dat alle
gezien en gecontroleerd heb. Alle details van
eiste. Daar ontbreekt het me gelukkig niet
van facility management. Ze werken op hun
deadlines worden gehaald.
alle projecten tot in de puntjes kennen, is on-
aan. Mijn job is dan ook afwisselend en uit-
beurt ook samen met andere firma’s die
Ik zit dagelijks samen met de drie projectlei-
mogelijk. Daarom doe ik voor de oplevering
dagend. Het leuke eraan is dat ik met veel
instaan voor onderdelen van deze immense
ders van Cofely, elk verantwoordelijk voor een
soms beroep op experts of technisch ge-
mensen in contact kom en me kan toeleggen
opdracht. Ik denk bijvoorbeeld aan Tecnubel,
welbepaald domein. Zij zijn mijn aanspreek-
specialiseerde mensen. Dan beoordelen we
op een waaier aan taken. Elke dag behandel
dat dag in dag uit zorgt voor het onderhoud
punten in het kader van facility management.
samen het resultaat."
ik andere problemen. Ik hou niet zozeer van
van onze gebouwen.
Met hen bespreek ik in grote lijnen de taken
Los daarvan volg ik op dit moment veertien
die onder hun verantwoordelijkheid vallen.
Hoe belangrijk is veiligheid in je job?
een uitdaging om ze samen met collega’s
specifieke projecten op, die we rechtstreeks
Eventuele problemen en veiligheidsissues
"Veiligheid maakt deel uit van onze job. Alle
op te lossen op een gestructureerde en con-
vergund hebben aan een gespecialiseerde
komen natuurlijk ook ter sprake. Zij zorgen
medewerkers in Doel zijn dag in dag uit met
structieve manier."
uiteraard voor de detailplanning en de werk-
veiligheid bezig. Het is
verdeling in hun teams.
onze prioriteit nummer 1.
Vandaag had ik al een werkbespreking met
We hebben het geluk te
de siteverantwoordelijke van Sarens. Sarens
werken in een firma waar
zorgt voor alle kranen en hoogtewerkers die
enorm veel gedaan wordt
ingezet worden op de site. Ook hierbij is vei-
op het vlak van veilig-
ligheid prioriteit nummer 1. In het kader van
heid. Het blijft niet bij het
de aanwezigheid van hoogspanningslijnen
dragen van persoonlijke
moet er voor ieder kraanwerk een uitgebreide
beschermingsmiddelen.
risicoanalyse opgesteld worden.
We kunnen ook terugvallen
Verder duiken er altijd onverwachte zaken
op richtlijnen, procedures,
op… Denk bijvoorbeeld aan koffieautomaten
risicoanalyses, infomails,
die onbeschikbaar zijn voor enkele dagen en
toolboxmeetings enz. We
de problemen op zich, maar ik vind het wel
"Elke dag ziet er anders uit. Dat maakt het ook zo boeiend."
Wat doe je graag in je vrije tijd? "Eigenlijk loop ik graag, maar het laatste jaar heb ik dat te weinig gedaan. Gelukkig neem ik toch nog de tijd om wekelijks te gaan zwemmen. Het zal je misschien niet verbazen dat ik een familieman ben. Mijn zoontje doet judo en ik ben een fervent
problemen met de chauffage in de winter…
hebben een preventiedienst die ons met raad
supporter. Mijn dochter gaat met plezier naar
firma, zoals dakwerken aan de brandweer-
In samenwerking met de dienst Communica-
en daad bijstaat. Ook in onze contracten met
de tekenschool en ik bewonder haar teken-
garage, vervanging van de zonneweringen
tie sta ik ook in voor de communicatie rond
onderaannemers is veiligheid prioritair. Het is
werkjes en ook onze tweeling van drie jaar
en de verwarming/ventilatie/airco in enkele
deze projecten en problemen.
de bedoeling dat de verantwoordelijken van
vraagt heel wat aandacht. Daarnaast eet ik
gebouwen."
Tussen de vergaderingen door spendeer ik
externe firma’s alle veiligheidsregels en -info
graag en sta ik graag zelf achter de kookpot-
tijd aan het voorbereiden van projecten en
die wij hen geven, effectief door laten sijpe-
ten. Koken is voor mij ontspanning en eten
Hoe ziet jouw werkdag er dan uit?
projectbesprekingen. De ervaring hier heeft
len in hun teams.
met vrienden vind ik supergezellig. Ik ben
"Een ‘standaard’-werkdag ken ik niet. Elke
me alvast geleerd dat het beter is om goed
Wanneer ik zie dat medewerkers, zowel
trouwens een gedreven BBQ’er. Een perfecte
dag ziet er anders uit. Dat maakt het ook zo
te plannen."
interne als externe, zich op het terrein niet
‘cuisson’ is mijn missie.
houden aan onze veiligheidsvoorschriften,
We proberen met het gezin een paar keer per
boeiend. Mijn werkdag start op tijd en met het lezen
Kom je veel op de werkvloer?
dan spreek ik ze meteen aan. Dat gebeurt
jaar een weekje op reis te gaan. We houden
van mijn e-mails. Daarna zit mijn agenda vol
"Ik slaag er toch in om de belangrijke zaken
meestal op een constructieve manier, maar
van klassieke bestemmingen, zoals Turkije,
met besprekingen en vergaderingen.
te onderscheiden van de minder belangrijke.
als iets niet door de beugel kan, kan ik heel
Spanje en Italië. Als het eten en de sfeer
Mijn eerste bespreking had ik vanmorgen
Bij belangrijke projecten geef ik nooit goed-
streng uit de hoek komen."
maar top zijn!"
Doelbewust juni 2015
8
Doelbewust juni 2015
9
ENGIE IN DE WERELD
Aardwarmte uit Indonesië Indonesië voorstellen… Tja, het gaat hem
en onuitputtelijke energiebron. Want het op-
niet zozeer over wat we u willen vertellen,
gehaalde water wordt – wanneer de warmte
maar veeleer over hoe we het zullen
eruit is gehaald – opnieuw in de diepe onder-
vertellen op slechts enkele pagina’s.
grond gepompt waar het nog eens kan op-
Land van de orang-oetans, van borrelende
warmen. Een eeuwigdurende cyclus dus. En
vulkanen,
hoewel het gebruik van aardwarmte vandaag
stranden
van en
wildernis,
diepblauw
tropische
water.
Land
nog in de kinderschoenen staat, zou het in
gloednieuwe
de toekomst wel eens in een aanzienlijk
geothermische centrale gaat bouwen.
deel van onze wereldwijde energiebehoefte
Indonesië dus. Leest u mee?
kunnen voorzien.
Wat is geothermie?
ENGIE investeert in Indonesië
‘Geo’ betekent aarde en ‘thermie’ bete-
De resultaten van de eerste boringen die
kent warmte. Voeg de twee samen en u
ENGIE in 2012-2013 deed op het Indonesi-
bekomt: aardwarmte. De term verwijst naar
sche eiland Sumatra waren al veelbelovend.
het proces van het winnen van warmte uit
Nu is het zeker: warm water van meer dan
de aarde of anders gezegd: de warmte die
tweehonderd graden – stoom dus – is be-
aanwezig is diep onder de grond gebruiken
schikbaar. Niet zo verwonderlijk als u weet
als energiebron. Globaal kunnen we stellen
dat we hier spreken over een vulkanisch
dat hoe dieper we in de grond afzakken, hoe
gebied. Deze enorme hoeveelheid warmte
warmer het wordt. Over het algemeen loopt
volstaat als energiebron voor een elektrici-
de temperatuur op met zo’n drie graden
teitscentrale van 220 megawatt, iets meer
per honderd meter diepte. Hoe dieper de
dan de helft van Doel 1 of 2 dus. De energie
boorput, hoe warmer dus het water dat ge-
die deze centrale zal opwekken werd al ver-
wonnen wordt. Geothermie is een schone
kocht onder de vorm van een dertigjarig con-
ook
waar
ENGIE
een
Vulkanen in het Nationaal Park Bromo Tengger Semeru. Doelbewust juni 2015
10
Doelbewust juni 2015
11
tract met PT PLN, een Indonesisch staats-
kanjer weinig problemen met het veror-
bedrijf. De bouw van de centrale startte
beren van dieren, zoals everzwijnen. Hij
eind 2014 en zou tegen 2016 moeten afge-
kan immers gemakkelijk drie meter groot
rond zijn. Het project van ENGIE past vol-
worden en weegt tot duizend kilo. In het
ledig in het Indonesische plaatje: gebruik-
Komodo National Park leven nog ongeveer
maken van de natuurlijke rijkdom zonder de
drieduizend van deze prehistorisch uitziende
omgeving te belasten.
dieren. Dit park is dan ook terecht gecatalogeerd als UNESCO Werelderfgoed. Indo-
De komodovaraan.
Orang-oetan.
Rijstvelden.
De oneindige schoonheid van Sumatra
nesië heeft acht dergelijke sites… Soms
Sumatra is het grootste eiland van de In-
werden zelfs complete cultuurlandschap-
donesische archipel en meteen ook het
pen als erfgoed beschermd, onder meer de
zesde grootste eiland ter wereld. Het moet
typische rijstterrassen, het regenwoud op
gezegd: slechts weinig plaatsen kunnen
Sumatra en het boeddhistische Borobudur
tippen aan de pracht van dit eiland. Met
met zijn ontelbare Stoepa’s. Ook Lorentz
de nog steeds actieve vulkaan Krakatau,
National Park staat op de lijst. Het is met
kunnen ze zelfs deze troef aan hun palma-
zijn meer dan twee miljoen hectare het
res toevoegen. Gaat u naar Sumatra, dan
grootste nationale park van Zuidoost-Azië
is het aangeraden om op voorhand de toe-
en een thuis voor de grootste verzameling
stand van de vulkaan te checken. Krakatau
aan levende wezens op aarde. Nergens is
is in het verleden al enkele keren gemeen
de ecologische diversiteit zo groot als in
uitgebarsten. In het nationaal park ‘Way
Lorentz National Park. De site omvat zeeën,
Kambas National Park’ leven nog steeds
mangrovebossen, bergstreken, regenwou-
tijgers, olifanten en zelfs enkele zeldzame
den, moerassen en gletsjers.
Sumatraanse neushoorns. Het park ligt op zo’n twee uur rijden van Bandar Lampung.
Natuur en energie kunnen hand in hand
Wie houdt van rust en stilte, kan kuieren
Zoveel schoonheid, daar moeten we zorg
langs de eindeloze tropische stranden of
voor dragen. Een geothermische centrale
genieten van een mix van culturen. Wie
past in dit plaatje. Energie produceren
op zoek is naar een kick, kan kanoën in de
zonder te vervuilen? Energie produceren
krater van een vulkaan of raften door de
die bovendien nog eens onuitputtelijk en
jungle.
efficiënt is? Aardwarmte is een goede oplossing en past perfect binnen de mix aan
Nog een extravagante bewoner
energiebronnen waar ENGIE gebruik van
Zoals we in de inleiding al schreven: het
maakt en achterstaat.
is onmogelijk om alle rariteiten die u in Indonesië kan spotten, in een kort artikel op
Meer info?
te sommen. Maar deze willen we u toch
•
niet onthouden: de komodovaraan. Als allergrootste hagedis ter wereld heeft deze
www.gdfsuez.com/en/businesses/ electricity/geothermal/
•
www.toerisme-indonesie.nl
Schematische voorstelling van een geothermische centrale. Doelbewust juni 2015
12
Doelbewust juni 2015
13
AGENDA
Streekagenda
10de Internationaal Straattheaterfestival Beveren Het Internationaal Straattheaterfestival Beveren viert zijn tienjarig jubileum. De Boerenmarkt (halverwege de Stationsstraat) is de plaats van afspraak voor verrassende, ontroerende, spectaculaire of
Beeld, muziek en picknick in Hof ter Saksen Beeldig Hof ter Saksen 13 Paviljoenen is niet zomaar een tentoon-
intieme voorstellingen door Belgische en internationale topartiesten. De voorstellingen duren telkens een half uurtje.
stelling. Neen, het is een belevenis voor het hele gezin. Elke eerste woensdag van juli vult Oxfam Wereldwinkel Beveren uw picknickmand zelfs met gezonde broodjes, slaatjes en snacks en een gevarieerd aanbod drankjes. Tijdens het eten kunt u luisteren naar Le Trio Perdu. BacFishMobiel zorgt voor de animatie. De tentoonstelling ontdekken kan onder leiding van deskundige gidsen.
Wanneer? van vrijdag 28 tot en met zondag 30 augustus Waar? Boerenmarkt, Beveren Prijs? gratis Info? www.beveren.be Reserveren? niet nodig
Wil u de tentoonstelling met een eigen groep of familie bezoeken op een zelfgekozen moment? Ontleen dan het gratis ontdekpakket!
Hulster Vestingdagen De Vestingdagen zijn een jaarlijks terugkerend spektakel. Ze gaan
Wanneer? woensdag 1 juli vanaf 12 uur Waar? Hof ter Saksen, Haasdonkbaan 101, Beveren-Waas Prijs? 8 euro Reserveren? ja, bel naar 03 750 10 00
telkens door in een andere vestingstad en staan garant voor vele duizenden bezoekers. Dit jaar is Hulst aan de beurt. Waan u opnieuw in de middeleeuwen. Ridderspelen, kanonniers, ambachtslieden en troubadours… Ze passeren allemaal de revue. Twee dagen lang zet Hulst de poorten open voor een evenement rond het thema Reynaert de vos.
Ambachtelijk Weekend Niet minder dan 32 ambachtslieden en kunstenaars in het Land van Waas en Zeeuws-Vlaanderen stellen hun ateliers gratis open voor geïnteresseerden. Ze demonstreren doorlopend ‘hun’ oude
Wanneer? zaterdag 29 en zondag 30 augustus Waar? Hulst Info? www.hulstvestingstad.nl
ambacht en geven de nodige toelichtingen over hun hobby of beroep. Thema dit jaar is water. Info over alle deelnemers en de te volgen routes vindt u op de website van het Ambachtelijk Weekend. Indien u het parcours per fiets wil doen, vindt u er ook fietslussen terug.
Autovrije zondag Op zondag 20 september organiseert de gemeente Beveren voor de tweede keer de autovrije zondag in het centrum. De auto wordt dan aan de kant geschoven en maakt plaats voor leuke activiteiten,
Wanneer? op zaterdag 22 augustus van 12 tot 18 uur en op zondag 23 augustus van 10 tot 18 uur Waar? diverse adressen Prijs? gratis Info? www.ambachtelijkweekend.be Reserveren? niet nodig Doelbewust juni 2015
14
gekeuvel, muziek en belgerinkel! Van 12 tot 18 uur is het centrum enkel te voet of met fiets te bereiken. Wanneer? zondag 20 september van 12 tot 18 uur Waar? Grote Markt, Beveren Info? www.beveren.be Doelbewust juni 2015
15
VEILIGHEIDSRUBRIEK
Denk aan mij 53 396 en 615… Twee cijfers… Alleen doen
Waarom dit project?
ze u wat duizelen als u weet dat het hier
Dennis: “Veiligheid, in de ruimste zin van het
om het aantal gewonden en doden op het
woord, is altijd al een topprioriteit geweest
Belgische wegennet in 2014 gaat.
op onze site. Naast klassieke en nucle-
Voor de honderden medewerkers die
aire veiligheid speelt onder andere ook het
werken in de kerncentrale van Doel is een
verkeer daar een belangrijke rol in. Het aantal
rit met de fiets, motor of auto naar en van
incidenten op de weg, waarbij medewerkers
het werk een dagelijkse activiteit. Helaas
(Electrabel-personeel en externe mede-
kan deze rit leiden tot een ongeval. Om
werkers) betrokken zijn, neemt ondanks de
dit te voorkomen, organiseren Dennis
preventie en inzet van veel collega’s jammer
Nijsmans (preventieadviseur) en Nico De
genoeg niet af. Met deze langdurige en uit-
Nijs (medewerker Communicatie) een
gebreide verkeerscampagne willen we alle
nieuwe sensibiliseringscampagne woon-
collega’s sensibiliseren. Preventie is een
werkverkeer in de kerncentrale.
investering, geen kost. Het is een zaak van iedereen.”
Waarom focussen jullie op woon-werkverkeer? Dennis: “Veilig woon-werkverkeer is en blijft altijd een belangrijk aandachtspunt voor de dienst Health & Safety en het management. Elk ongeval is er een te veel. Vergeet niet dat ook elk ongeval menselijk leed met zich meebrengt. Dit moeten we te allen tijde vermijden! Het doel van deze campagne is: iedere medewerker, intern en extern, nog Nico De Nijs en Dennis Nijsmans. Doelbewust juni 2015
16
meer bewustmaken van en nauwer betrekken bij verkeersveiligheid. De Groep ENGIE (vroeger GDF SUEZ) lanceerde op 28 april - de Werelddag voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk - de veiligheidscampagne ‘Bellen of rijden, aan jou de keuze’. Deze campagne draait rond het gebruik van gsm en andere communicatiemiddelen in het verkeer. Wij nemen deze campagne over en gaan nog een stapje verder.”
Hoe beten jullie de spits af? Nico: “Een campagne valt of staat met een goede start. We gingen op zoek naar een hele sterke opener. Die vonden we in de pakkende getuigenis van een collega die dertien jaar geleden het slachtoffer werd van een ernstig verkeersongeval. We legden zijn verhaal vast op film. Op 11 mei, tijdens de infosessies voor het personeel, beet dit filmpje de spits af van de verkeerscampagne. Dit verhaal liet niemand onberoerd.”
Wat staat er nog op de agenda? Dennis: “Onder de slogan ‘Denk aan mij’ zullen we elke maand een thema rond verkeersveiligheid lanceren. Herinnert u zich de kleine fotokadertjes uit de jaren 70 nog? Ze kleefden toen in elke auto aan het dashboard. Dit kleinood zal binnenkort onze medewerkers dagelijks doen nadenken over verkeersveiligheid. We werken voornamelijk met sterke visuele boodschappen. De betrokkenheid van onze medewerkers zal groot zijn. Tot begin 2016 komen zes verschillende thema’s aan bod. We geloven in onze aanpak en hopen hiermee onze doelstelling, 0 ongevallen, te bereiken!” Doelbewust juni 2015
Wist u dat…
wond geraken 8 mensen ge Dagelijks zo’n 14 aargewond? waarvan 13 zw in het verkeer, t stuur belt Wie achter he l? t op een ongeva meer kans loop drie tot vier keer groter. t risico 23 keer Bij sms’en is da er bedraagt, km/uur 13 met 30 n aa d an st Uw stopaf 26 meter km/uur pas na terwijl u aan 50 tand komt? volledig tot stils meter! stand zelfs 34 bedraagt de af Aan 60 km/uur en ots moet remm verschil als u pl Een belangrijk ersteekt. dat de straat ov voor een kindje ns redt? De gordel leve kans t 50% minder in de wagen to or vo u bt he Zo l. bij een ongeva om te overlijden en in de wag Maar ook achter s met 25%. erlevingskan ov uw u gt oo verh
eriaal?
18
Bron cijfermat
e juni 2015 19 www.bivv.bDoelbewust
LEZEN AGENDAOM TE WETEN
Zomeren met Electrabel Memorial Van Damme
Palm Parkies
Voor het tweede jaar op rij steunt Electrabel de AG Insurance Memorial
Palm Parkies is een initiatief van twee studenten die vonden dat er in de zomer wel wat meer
Van Damme. Dit Belgische topsportevenement lokt jaarlijks duizenden
ambiance mocht zijn. Een scoutstent, enkele zelf in elkaar geflanste podia, wat licht en
sportfanaten naar Brussel. Onze steun aan de wedstrijd past in het
geluid, meer was er niet nodig. Palm Parkies was geboren. Een gratis festival dat veel
peterschap van de paralympische wedstrijden tijdens deze atletiekmeeting.
belang hecht aan ‘waarden’, zowel sociaal als ecologisch. Het vindt ondertussen plaats in
Sinds 2003 steunt Electrabel, samen met de Groep ENGIE, de Belgische
negentien verschillende steden in Vlaanderen en Nederland. Bovendien kost het u niks.
Paralympische Beweging. We kijken alvast uit naar de prestatie van onze
Palm Parkies is een gratis festival waar jong en oud welkom zijn.
paralympische kampioene Mieke Vervoort! Wanneer? vrijdag 11 september Waar? Koning Boudewijnstadion, Brussel Info? http://brussels.diamondleague.com
Wanneer? diverse dagen in juli en augustus Waar? diverse locaties in Vlaanderen en Nederland Info? www.parkies.net
OdeGand
ParkLife
OdeGand, het openingsspektakel van Gent Festival van Vlaanderen, is een
Vanaf dit jaar krijgt Gent er een extra festival bij! Op zondag 20 september is er ParkLife, een
muziekfeest dat plaatsvindt in de Gentse binnenstad. Het publiek kan met bootjes
gloednieuw festival voor foodies, families en fietsers. Onder de vleugels van Gent Festival
van het ene naar het andere concert varen en zo een mix van verschillende
van Vlaanderen kan u dus vanaf dit jaar genieten van een muziekfestival in het groen, waarbij
muziekgenres ontdekken: van wereldmuziek, over jazz naar klassiek. Met slechts
ontspanning, beweging en beleving centraal staan. Alles vindt plaats in en om het Gentse
één ticket kan u de hele dag gebruikmaken van de bootjes en kiezen uit meer dan
Parkbos. In Parkvillage bent u getuige van verschillende concerten en Parkwalk tekent voor
zestig concerten! OdeGand sluit af met een adembenemend muzikaal spektakel
een boswandeling met enkele kleine concerten en muzikale verrassingen. Parktour ten slotte
aan de Gras- en Korenlei, gevolgd door een indrukwekkend vuurwerk! Als structureel
laat fietsers naar eigen smaak hun route en concertlocaties bepalen.
partner van Gent Festival van Vlaanderen, steunt Electrabel dit muziekfeest. U vindt ons in de Gentse binnenstad! Wanneer? zaterdag 12 september, van 13 tot 23 uur Waar? centrum van Gent Ticket? één ticket voor alle concerten en de bootjes tussen 13 en 19 uur Info? Doelbewust juni 2015
www.gentfestival.be
20
Wanneer? zondag 20 september, van 10.30 tot 19 uur Waar? Gentse Parkbos, centrale locatie: Portaal Grand Noble Kortrijksesteenweg, Gent Ticket? Parkvillage en Parkwalk zijn gratis. Voor Parktour koop je één ticket voor de zeven concertlocaties. Info? www.gentfestival.be Doelbewust juni 2015
21
STREEKGEBONDEN
Regionaal Landschap de Voorkempen Mensen laten genieten van natuur en landschap. Een goede zaak, waar vele Vlaamse ‘regionaal landschappen’ elke dag aan werken. Zo ook Ines Van Limbergen van het Regionaal Landschap de Voorkempen, een samenwerkingsverband tussen het Antwerpse provinciebestuur, gemeenten en tal van andere organisaties. Zij stond ons graag te woord en maakt ons wegwijs in enkele lopende zaken.
De Voorkempen en Doel? Hmm… De Voorkempen ofwel de groene regio ten noordoosten van Antwerpen associeert u allicht niet onmiddellijk met de streek van Doel. Toch behoren enkele gemeenten ervan tot het verspreidingsgebied van Doelbewust. Het is een mooie streek waar kasteelparken, uitgestrekte bossen, landbouw en heide elkaar afwisselen. En het is een streek waar Regionaal Landschap de Voorkempen actief werkt aan het behoud en het verbeteren van het landschap en de natuur.
Regionaal Landschap heeft een mooie missie. Kan u die kort omschrijven? Ines: “Wij proberen zoveel mogelijk de natuur en het landschap te behouden en waar mogelijk te versterken. We brengen daarvoor mensen samen rond een wervend verhaal dat inspireert en voor verbondenheid zorgt. We spelen de troeven van onze streek ten volle uit en wijzen mensen op de identiteit en de typische natuur- en landschapswaarden. Zo leren we hen dat natuurbehoud en -ontwikkeling geen belemmering zijn, maar integendeel een meerwaarde voor hun regio.”
Een verhaal dat aanslaat? Ines: “Ja, gelukkig wel. Het is vooral belangrijk om mensen van de natuur en het landschap te laten genieten. Een documentaire over verre exotische landen is leuk natuurlijk, maar een Het team van het Regionaal Landschap op een verlaten spoorlijn van Perron Noord. Doelbewust juni 2015
22
Doelbewust juni 2015
23
Ines Van Limbergen.
Projecten in het verspreidingsgebied van Doelbewust
de wijk Hazepad zijn de uitvoeringswerken
om een geschikte nestplaats en voedsel
intussen gestart. De opmaak van het plan
te vinden. Het aanbieden van nesthulp is al
gebeurde in samenwerking met de bewo-
een flinke stap vooruit om deze insecten-
ners zelf en dan vooral met de kinderen.
etende vogel met zijn kenmerkend geluid
In 2015 wordt een inrichtingsplan opge-
een handje te helpen.
maakt in Hoevenen voor een terrein aan de Seringenlaan. Later zoeken we ook naar
Knotbomen
een locatie in Putte.
Het Regionaal Landschap beschikt over een knotteam. Dat zijn vrijwilligers die
streek verkennen te voet, al spelend of met
Reigersbos in Berendrecht
Boomgaard Ravenhof
oude knotbomen, zoals knotwilgen, gratis
de fiets, creëert een band. Automatisch
In samenwerking met de eigenaar van het
Het Agentschap Natuur en Bos plantte in
komen knotten in ruil voor het brandhout. In
voel je je meer betrokken bij iets dat je hebt
Reigersbos worden verschillende land-
samenwerking met de gemeente Stabroek
Berendrecht, Zandvliet en Stabroek kan u ze
beleefd dan wanneer je vanop een afstand
schapswerken uitgevoerd. Een aantal oude
aan het Ravenhof een hoogstamboomgaard
in de winterperiode vaak aan het werk zien.
kijkt. We proberen mensen trots te maken op
dreven werd vervangen of hersteld, we
aan. De boomgaard bestaat uit fruitras-
de streek waarin ze wonen, werken en zich
zochten mee naar een oplossing voor de
sen die in de streek vroeger vaak geteeld
Jong geleerd is oud gedaan
ontspannen. We hopen mensen zo ver te
grachtenstructuur en de waterhuishouding
werden, maar de laatste jaren vergeten
In samenwerking met het PITO in Stabroek
krijgen dat ze deze ingesteldheid aan hun kin-
van het domein, er kwam een nieuw aan-
raakten. Het Regionaal Landschap zocht
werd een lessenpakket opgemaakt om
deren doorgeven.”
geplant bos en oude knoteiken werden
en vond een geschikte partner in de vzw
land- en tuinbouwers in opleiding kennis te laten maken met het landschap waar ze in
opnieuw geknot.
Rotonde om de boomgaard te beheren.
Wat is eigenlijk het verschil tussen landschapsbeheer, -behoud en -ontwikkeling?
Speelnatuur in Stabroek
Kunstnesten voor huis- en boerenzwaluw
ningen te treffen voor bestuivende insec-
Op vraag van de gemeente Stabroek werkt
In Zandvliet, Berendrecht, maar ook Stabroek
ten of schuilplaats te bieden aan vogels
Ines: “Landschapsbeheer is onder andere
het Regionaal Landschap inrichtingsplan-
werden verschillende kunstnesten voor
die schadelijke insecten bestrijden, kunnen
zorg dragen voor kleine landschapselemen-
nen uit om in de verschillende deelge-
vooral huiszwaluwen opgehangen. De
land- en tuinbouwers profiteren van natuur-
ten, zoals hagen, houtkanten, poelen, dreven
meenten speelnatuur te ontwikkelen. In
zwaluw heeft het de laatste jaren moeilijk
lijke bestrijdingsmiddelen.
de toekomst zullen werken. Door voorzie-
en alleenstaande monumentale bomen. Die zijn immers allemaal het resultaat van eeuwenlang beheer door de mens. Ze verfraaien niet alleen het landschap, maar zijn ook de thuisbasis voor heel wat planten en dieren. Zonder beheer dreigen ze te verdwijnen, net als hun bewoners. Behoud gaat eerder om het beschermen van de nu al aanwezige natuur- en landschapswaarden. Ontwikkeling is het creëren van ‘nieuwe’ natuur- en landschapselementen. Een surplus op wat we hebben. En dat extraatje is in Vlaanderen meer dan welkom.”
Meer info? www.rldevoorkempen.be Doelbewust juni 2015
24
Doelbewust juni 2015
25
DOSSIER
Milieu in de kerncentrale Een milieucoördinator waakt over allerlei gegevens en kijkt toe of de volledige organisatie de wetgeving op het vlak van milieu naleeft. Onze kerncentrale kan voor deze taak rekenen op een milieuteam dat bestaat uit milieucoördinator Michel Aerts, milieuverantwoordelijke Fons Willemsen en milieumedewerker Guido Vermeulen.
Waken over naleving wetgeving De milieudienst ziet in eerste instantie toe op het naleven van de wetgeving en de voorwaarden van onze milieuvergunning. Welke nieuwe wetten komen eraan en wat is de impact ervan op onze organisatie? De milieudienst volgt het op. Onze opslagtanks moeten bijvoorbeeld op regelmatige tijdstippen gekeurd worden. Gebeurt dat ook? En het afval dat de site verlaat? Verloopt dat proces correct en wordt alles nauwlettend geregistreerd? De milieudienst krijgt van de operationele diensten allerlei gegevens aangeleverd. Uit die statistieken stellen zij rapporten op die ze bezorgen aan de betreffende officiële instanties of aan het moederbedrijf ENGIE, vroeger GDF SUEZ. De cijfers worden ook gepubliceerd in de jaarlijkse milieuverklaring (zie verder). ‘Waken over’ doen de collega’s van de milieudienst aan de hand van observaties en via gegevens die verzameld worden in databanken. Deze gegevens dienen om lozingen van onder meer koel- en afvalwater op te volgen. Daarnaast voeren ze onafhankelijke controles uit. Dit wil zeggen dat ze zelf stalen nemen van bijvoorbeeld water of bodem en deze voor analyse naar een onafhankelijk erkend en extern labo sturen. Fauna en flora verdienen eveneens de nodige aandacht op de site. Ook maatregelen om energie te besparen in gebouwen en installatie vormen een niet te vergeten aandachtspunt.
Rapporteringen Het begin van het jaar is een drukke periode. Officiële instanties en de Groep ENGIE hebben allerlei rapporten nodig. Ze zijn een samenvatting van de gegevens van het voorbije jaar. Nadien volgen de aangiftes van onder andere koelwater, afvalwater en lozingen. We bundelen alle cijfers in een compleet milieuverslag. In het kader van EMAS (Europees Milieumanagement- en Audit Schema) maken we ieder jaar een milieuverklaring op in samenwerking met de dienst Interne Communicatie van de kerncentrale. EMAS vraagt een open communicatie. Michel Aerts, Guido Vermeulen en Fons Willemsen. Doelbewust juni 2015
27
Kruiswoordraadsel
Daarom wordt een milieuverklaring opge-
houd. Fons screent producten voor ze op de
steld die de milieudoelstellingen, de milieu-
site toegelaten worden. Beantwoorden ze
effecten, de cijfers van lozingen, koelwater,
aan de geldende milieuvereisten, dan gaan
temperaturen… verduidelijkt. Een officieel
de deuren open. Indien niet, moet naar een
geaccrediteerd bureau valideert de milieuver-
alternatief gezocht worden.
klaring. Het FANC (Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle) zorgt voor de registratie
Milieumedewerker Guido observeert quasi
van de verklaring bij de EMAS-instanties.
dagelijks de milieuaspecten op de werkvloer. Hij bereidt de stalen voor die voor analyse
Vul hier de oplossing van de lezerspuzzel in: Hiervan wil de kerncentrale er voor haar medewerkers het liefste nul.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Milieuteam: wie doet wat?
in het eigen of een extern labo onderzocht
De teamleden beschikken over een algeme-
worden. Verder houdt hij een oogje in het
Horizontaal
Verticaal
ne kennis op het vlak van installaties, schei-
zeil op de klassieke afvalstroom.
1. Poolse dans
1. Scheikundig element met atoomnummer 94
kunde en energie. Als het te complex wordt, kan er beroep gedaan worden op externe experts. Milieucoördinator Michel volgt de wetgeving op en vervult de wettelijk opgelegde taken. Als afdelingshoofd is hij verantwoordelijk voor de opdrachten die aan Care Milieu zijn opgelegd. Hij geeft ook milieuadvies aan de operationele diensten. Milieuverantwoordelijke Fons adviseert, observeert en werkt samen met de operationele diensten en het departement OnderDoelbewust juni 2015
28
2. Brede weg – soort papegaai
15
Milieuverklaring 20
milieuverklaring? Wil u onze nieuwe versie? Volstaat een digitale Kijk op onze website m bij www.electrabel.co eling’ (documenten) ‘Duurzame ontwikk el Infocenter op of contacteer het Do 03 202 20 50. urt u Een medewerker stu ar. graag een exempla
13
14
3. Scheikundig element met atoomnummer 10 – kloosterlinge
2. Onder andere (afk.)
4. Sleutelwoord in een digitaal bestand – televisie – Digital Video Disc
4. Engels telwoord – Long Life Vehicle
5. Rivier in Frankrijk – soort hert 6. Soort brood – Meisjesnaam
3. Wintersport
5. Over The Air – 3,14 6. Botsing tussen twee schepen
7. Topmoment in elektriciteitsverbruik
7. Ingenieur – id est – vogelproduct
8. Stad in Frankrijk – jongensnaam
8. Won het Eurovisie Songfestival voor België
9. Bloem – andere naam voor edelsteen 10. Naamloze Vennootschap – elektronische identiteitskaart
9. Zweedse jongensnaam 10. Revisie of groot …
Doelbewust juni 2015
29
Infocenter - ✆ +32 (0)2 510 21 40 -
[email protected] ￭ Ons bezoekerscentrum
is elke weekdag geopend van 8 tot 16 uur – weekends, feestdagen, juli en augustus gesloten.
￭ Wil u meer weten over de werking van de kerncentrale, veiligheid, straling, radioactief afval…? De kerncentrale van Doel biedt u een gratis documentatiepakket aan.
Ja, ik wil gratis de Milieuverklaring 2015 ontvangen.
Ja, ik wil het gratis algemeen documentatiepakket ontvangen.
Gaat u verhuizen? Reken voor uw energie op ons.
Klankbordraad De Klankbordraad werkt mee aan een goede verstandhouding tussen de kerncentrale en haar buurtbewoners. Mensen uit verschillende maatschappelijke sectoren vertegenwoordigen de buurt in deze raad. Contacteer hen gerust met uw vragen of opmerkingen.
￭￭ Dhr. Jan Boogaert Hulst, NL - ✆ + 31 (0)651 58 80 30 ￭￭ Dhr. Ronny De Maeyer Putte-Stabroek - ✆ + 32 (0)3 664 35 29 ￭￭ Dhr. Marc De Pauw Vrasene - ✆ + 32 (0)475 28 58 33 ￭￭ Dhr. Michel De Spiegeleer Doel - ✆ + 32 (0)3 575 82 84 ￭￭ Dhr. Frans Devos Sint-Niklaas - ✆ + 32 (0)477 47 47 26 ￭￭ Dhr. Emiel J.M. Eggermont Hulst, NL - ✆ + 31 (0)114 31 97 07 ￭￭ Dhr. Renaat Michielsen Zwijndrecht - ✆ + 32 (0)3 219 72 19 ￭￭ Dhr. Terje Moe Stabroek - ✆ + 32 (0)485 083 599
￭￭ Dhr. Klaas Rosskamp Ossendrecht, NL ￭￭ Dhr. Guus Scherbeijn Rilland, NL - ✆ + 31 (0)113 55 10 75 ￭￭ Dhr. Rudi Sempels Berendrecht - ✆ + 32 (0)3 569 01 28 ￭￭ Dhr. Sven Van den Berghe Verrebroek - ✆ + 32 (0) 475 40 17 27 ￭￭ Dhr. Marc Van Hecke Stabroek - ✆ + 32 (0)3 664 21 11 ￭￭ Dhr. Tonny Van Loon Brasschaat - ✆ + 32 (0) 337 14 35 ￭￭ Dhr. André Verté Vrasene - ✆ + 32 (0)3 775 05 01 ￭￭ Dhr. Luc Vigoureux Beveren - ✆ + 32 (0)3 755 06 11 Oplossing Doelbewust 90:
Antwoordkaart
SINAASAPPEL
Stuur ons deze antwoordkaart terug vóór 1 augustus 2015. Eric Vleeschouwer uit Kieldrecht (B) had deze oplossing goed en wint een bon ter waarde van 125 euro. Voornaam Naam Straat Postnummer
Nr.
Bus
Verhuizen, het gaat niet vanzelf. Maar wel als het om uw energie gaat. Bij Electrabel helpen we u om die verhuizing vlot te laten verlopen. We doen zelfs meer. Wellicht weet u nog niet hoeveel u in uw nieuwe woonst gaat verbruiken. Daarom helpen we u ook graag om dat goed in te schatten en verrassingen bij uw factuur te voorkomen.
Gemeente
Telefoon Graag in een gefrankeerde omslag naar: Infocenter van de kerncentrale van Doel, Haven 1800, Scheldemolenstraat, 9130 Beveren-Doel. Mailen kan ook:
[email protected]. Vergeet niet uw contactgegevens te vermelden.
Bel ons op 078 35 33 33 of kijk op electrabel.be
Colofon Redactie: Ann Becquaert, Nadine Geeraert, Nadine Van Haute, O2 Eindredactie, opmaak: Ann Becquaert, Nadine Geeraert, O2 Werkten verder mee aan dit nummer: Dennis Nijsmans, Fons Willemsen, Guido Vermeulen, Hamza Arbi, Ines Van Limbergen, Michel Aerts, Nico De Nijs. Fotografie: Electrabel GDF SUEZ, O2 Bron info blz. 32 brochure www.nucleairrisico.be ‘Wat te doen bij een nucleair ongeval?’, Ministerie van Binnenlandse Zaken (2011) Oplage: 58 907 Verspreidingsgebied in België: Berendrecht, Beveren, Burcht, De Klinge, Doel, Haasdonk, Hoevenen, Kallo, Kieldrecht, Lillo, Meerdonk, Melsele, Stabroek, Verrebroek, Vrasene, Zandvliet, Zwijndrecht. In Nederland: Clinge, Emmadorp, Hulst, Nieuw-Namen, Ossendrecht, Putte, Reimerswaal, Ter Hole, Zandberg. Verantwoordelijke uitgever: Ann Becquaert Electrabel GDF SUEZ Kerncentrale Doel, Haven 1800 Scheldemolenstraat 9130 Beveren-Doel
De drukpersen werken met inkten op plantaardige basis. Papier- en kartonafval, evenals gebruikte offsetplaten worden gerecupereerd en gerecycleerd.
HOE BESCHERMT U ZICH BIJ EEN NUCLEAIR ONGEVAL? BLIJF BINNEN OF GA NAAR BINNEN. Schuilen in het dichtstbijzijnde gebouw is een eenvoudige, snelle en doeltreffende maatregel om uzelf te beschermen. Blijf binnen tot het alarm officieel wordt opgeheven.
SLUIT RAMEN EN DEUREN. Neem plaats in een centrale ruimte op het gelijkvloers van het gebouw. Verwijder u van vensters, die minder bescherming bieden dan muren.
LUISTER NAAR DE RADIO EN KIJK TV. Voor verdere aanbevelingen en informatie.
TELEFONEER NIET ONNODIG. De overbelasting van het telefoonnetwerk kan de hulpverlening verstoren.
LAAT DE KINDEREN OP SCHOOL. Binnen blijven is ook hun beste bescherming. De leerkrachten volgen dezelfde richtlijnen als u.
