■
JAARVERSLAG SEIZOEN 2011-2012
Zaterdag 27 augustus 2011 SAMOEN SAXOFOON KWARTET 16:00 uur Erve Denneboom, Niekerkerweg 8
Voor de derde keer zou er een concert in de reeks 'Trompetenbaum und Geigenfeige' (Trompetboom en Tuinficus) in Haaksbergen gehouden worden. Concerten, die in de “groene parels” van de Euregio gehouden worden, zijn sterk afhankelijk van de weergoden. Twee keer eerder konden de concerten in Haaksbergen niet plaatsvinden op de locatie die ervoor uitgezocht was: Waterpark Het Lankheet. Deze keer leek het erop, dat de weergoden Haaksbergen weer niet gunstig gezind waren: de hele week werd de zaterdag als de meest regenrijke dag van de week aangekondigd, maar gelukkig begon de dag met mooi en zonnig weer. En dat bleef zo, hoewel de organisatoren en het saxofoonspelende viertal vlak voor het begin nog even bang gemaakt werden door de stevige bui. En ook het publiek liet zich niet van zijn stuk brengen door de donkere wolken: 80 toehoorders waren er, zowel Duitse als Nederlandse. In de prachtige, grote tuin van Nique Baltink waren ze nauwelijks terug te vinden. Maar deze grote ruimte was niet zo groot, dat het geluid van de vier saxofoons niet goed te horen zou zijn. Fantastisch klonk het spel van Kimmy Reef, Jenita Veurink, Esli Vogel en Wilbert Sleumer in de buitenlucht. Het publiek had veel bewondering voor de musici, die zoveel professionaliteit en concentratie toonden, dat zij zich niet van de wijs lieten brengen door de om hen heen draaiende cameraman van tv-euregio, door de regelmatig wegwaaiende muziekbladen of door de parapluies, die tijdens het één na laatste nummer toch nog weer even opgestoken moesten worden. De professionaliteit bleek ook uit de keuze van het programma: oud en modern, Nederlands, Europees en Zuidamerikaans. En alle stukken in een schitterende bewerking. Elke stem had een eigen melodie en/of ritme en toch vormden ze een mooi geheel. Na het concert mochten de mensen nog even door de tuin wandelen en genieten van de vele kunstwerken, die her en der verspreid opgesteld stonden. Er was ook eigen keramisch werk van Nique Baltink te bewonderen. Kortom een muziekbelevenis van niveau in een zeer bijzondere en attractieve ambience. Nell van Raaij (N.v.R) zaterdag 24 september 2011 ALGEMENE LEDENVERGADERING 13.30 uur hotel "De Zwaan", Langestraat 2, Delden In verband met de wandeling door de tuinen van Twickel na afloop begon de algemene ledenvergadering dit jaar een half uur eerder dan gewoonlijk: om half twee. Er waren zestig (van de 460!) leden naar Delden getogen, waarschijnlijk meer voor de lezing door de heer H. Saaltink en de tuinen van M.A.M.A. Baronesse van Heeckeren van Wassenaer, geboren gravin van Aldenburg Bentinck dan
1
voor het “verplichte deel”, de vergadering. Toch kwamen er enkele interessante punten aan de orde. Zo bleek o.a. het bestuur een negatieve begroting voor het nieuwe seizoen aan te bieden. Gelukkig was de vergadering het eens met de oplossing, nl. het tekort aan te vullen uit het fonds “Bijzondere Doeleinden”. Zo waren er enkele bestuursleden aftredend en herkiesbaar: Dhr. R. van den Berge en Dhr. W. van Hagen en kreeg de KKH door functiewisseling van B. ten Bruggencate en W. van Hagen een nieuwe voorzitter. En zo deed de nieuwe voorzitter, Dhr. W. van Hagen, de toezegging n.a.v. een het verzoek uit de vergadering om in een brief naar de Haaksbergse gemeenteraad en het college van B & W de algemeen gevoelde verontwaardiging van de vergadering over te brengen, over het feit, dat men van plan is de subsidie voor de muziekschool zodanig te verlagen, dat de muziekschool daardoor in haar bestaan bedreigd wordt. Aansluitend hield de heer Henk Saaltink, oud Pabo-directeur uit Doetinchem en enthousiast amateur tuin-historicus een lezing over de tuinen van Twickel. Met behulp van kaarten en tekeningen liet hij zien hoe de tuinen rondom Twickel ontstaan zijn. Hij toonde ons de elementen uit de drie typen landschapsparken, die sinds eind 18de eeuw zijn ontstaan. Eerst op dia en later tijdens de wandeling in het echt. N.v.R zaterdag 24 september 2011 DE TUINEN VAN TWICKEL wandeling onder leiding van gidsen door de tuinen van kasteel Twickel 15.30 uur vanaf hotel "De Zwaan", Langestraat 2, Delden
Na de ledenvergadering verlieten de aanwezigen hotel De Zwaan en wandelden ze via het Rentmeesterspad naar de landgoedwinkel aan de Twickellaan. Dit mooi vormgegeven gebouw vormt de entree tot de tuinen en het park van het kasteel. Onder leiding van twee deskundige gidsen werd daarna een wandeling gemaakt door de in de stralende zon badende tuinen en het park. Vanzelfsprekend werd uitvoerig stil gestaan bij de buiten de Orangerie opgestelde oranjebomen, de trots van Twickel. De heer Saaltink, specialist par excellence, wees op de vele variëteiten in de vermaarde collectie citrusbomen die vanwege zijn genetische waarde deel uitmaakt van de Nationale Plantencollectie. De tuinen zijn in de loop van de geschiedenis meermaals op de schop gegaan. Aan het eind van de twintigste eeuw werd een herstelplan voor het park opgesteld door de landschapsarchitect Michael van Gessel. Dit plan werd geen reconstructie van vroegere plannen. Net als zijn voorgangers borduurde ook Van Gessel voort op hetgeen hij aantrof. Hij heeft echter ook een aantal nieuwe elementen toegevoegd zoals 4 bruggetjes die allemaal heel verschillend zijn. Op het "bergje" liet hij een zandstenen tempeltje bouwen naar een ontwerp van J.D. Zocher dat nog in het Huisarchief aanwezig bleek te zijn, maar dat nooit eerder gebouwd is. De Rozentuin completeerde hij met een tweetal gouden priëlen. Naar een idee van Van Gessel is naast de "Eikelschuur" de al eerder genoemde nieuwe landgoedwinkel gebouwd. Het herstelplan kwam in het najaar van 2008 gereed en het park is op 18 april 2009 offi-
2
cieel heropend. Na drie jaar zijn de wonden van de soms noodzakelijk ingrijpende werkzaamheden bijna volledig geheeld en presenteerden tuin en park zich in volle glorie. De deelnemende leden waren allemaal erg enthousiast over dit nazomerse begin van het nieuwe Kunstkringseizoen. Bart ten Bruggencate (B.t.B.) zaterdag 1 oktober 2011 DORDRECHT excursie naar Dordrechts museum en rondleiding door oud Dordrecht Met schitterend weer reden we deze zaterdag om 8:00 uur uit Haaksbergen weg. Nederland zag er onder dit zonnetje prachtig uit. Om 11:00 uur begon de rondwandeling door de stad onder leiding van drie gidsen, die natuurlijk elk hun eigen verhaal vertelden. Onze gids begon met een korte historie: O.a. dat Dordrecht oorspronkelijk Thuredrith heette, hetgeen doorwaadbare plaats in de rivier de Thure betekent en dat de stad in 1220 stadsrechten kreeg van de Hollandse graaf Willem I. Daarna wandelden we naar het uit 1755 daterende Regenten- of Lenghenhof en het Arend Maartenshof, dat in 1625 werd gebouwd. We liepen langs het oude Augustijner-klooster, dat ook een interessante geschiedenis kent (zo vond er in 1572 de Eerste Vrije Statenvergadering plaats) en we bekeken circa 50 bijzondere huizen met Dordtse gevel, een eigen geveltype dat in de 16e eeuw werd ontwikkeld als meesterproef van het metselaarsgilde. Belangrijke bezienswaardigheden in Dordrecht zijn in de eerste plaats de rivierkade bij de Groothoofdspoort en de Grote Kerk met zijn markante, onvoltooide toren en — ongebruikelijk in Holland — zijn stenen overwelving. Ook de binnenhavens , waarvan er één wordt overkluisd door het stadhuis en het Scheffersplein, vormen een bezienswaardigheid. Helaas hebben we van déze bezienswaardigheden alleen het Scheffersplein gezien. Daar lunchten we in het “Dordts Genoegen”. Na de lunch togen we naar het Dordrechts Museum, dat opgericht is in 1842 en één van de oudste musea van Nederland is. De collectie omvat ruim 400 jaar Nederlandse schilderkunst: van meesters uit de Gouden Eeuw tot kunst van vandaag. Verder beschikt het museum over de grootste collectie schilderijen ter wereld van Ary Scheffer, de in Dordrecht geboren schilder, die in de tijd van de Romantiek carrière maakte in Parijs. Medio 2007 sloot het museum tijdelijk zijn deuren voor een ingrijpende verbouwing en uitbreiding naar ontwerp van Dirk Jan Postel van architectenbureau Kraaijvanger Urbis. Het interieurontwerp is van Merkx + Girod Architecten. Een aanwezige binnenplaats werd bebouwd, waardoor een aanmerkelijke uitbreiding van de tentoonstellingsruimte kon worden gerealiseerd. Door verplaatsing van de entree, naar het midden van het gebouw aan de tuingevel, waar deze vroeger ook zat, werd de looproute door het gebouw sterk verbeterd. Ook werd het museum compleet gerenoveerd. De (ver)bouwkosten bedroegen ca. 25 miljoen euro! Op 27 november 2010 opende het museum zijn deuren weer voor bezoek. Vol indrukken begonnen we om 15:30 uur aan de terugweg. Onderweg genoten we van heerlijke hapjes en drankjes en om 18 uur waren we weer in Haaksbergen. N.v.R. donderdag 13 oktober 2011 DE FILOSOFIE VAN HET KIJKEN lezing door Mieke Boon, wetenschapsfilosoof aan de Universiteit Twente 20.00 uur in de Richtershof, Jhr. von Heijdenstraat 6, Haaksbergen De Kunstkring bestaat bijna 60 (zestig!) jaar (2013) en pas op donderdag 13 oktober 2011 werd er voor het eerst heel specifiek aandacht besteed aan de filosofie van het kijken. Mieke Boon, universitair docent bij de vakgroep wijsbegeerte van de Universiteit Twente, hield voor een gehoor van een kleine zeventig aanwezigen een zeer boeiende en leerzame lezing over dit voor een kunstkring zeer basale onderwerp. Met aandacht naar kunst kijken. Kijken wat het met je doet. Kijken van waaruit je oordeelt. Dat oordeel leren opschorten en om daarna misschien nog beter te kunnen kijken of nog meer te kunnen zien. Het was een lezing waarin een handreiking werd gegeven om anders te leren kijken. Niet alleen naar de kunst, maar daardoor ook naar de wereld om ons heen. Zeer waarschijnlijk zal elk van de bij deze lezing aanwezigen nu met heel andere ogen kijken naar bijvoorbeeld de schilderijen van Carel Willink. Of naar de manier waarop Rembrandt schilderde. Of hoe nu precies zo'n overweldigend
3
stilleven van Claesz Heda in elkaar steekt. Kijken is vanaf nu niet meer wat het daarvoor was. Dankzij goed kijken kunnen we meer zien dan we dachten. Maar goed kijken moet je wel leren. De lezing van Mieke Boon was wat dat betreft zeer behulpzaam. Een geweldige avond! B.t.B. zondag 30 oktober 2011 DANA ZEMSTOV, ALTVIOOL EN CATHELIJNE NOORLAND, PIANO 15.30 uur TEHA Theater DE KAPPEN, Sterrebosstraat 2, Haaksbergen Wat jammer is dat toch! Een heel mooi concert en dan toch maar een kleine 40 toehoorders. Het lag in elk geval niet aan de beide musiciennes. De pianiste Cathelijne Noorland en de altvioliste Dana Zemtsov speelden een programma met werken van Schubert, Schumann, Werkman en Bizet/Waxman. Vooral bijzonder was de uitvoering van de 4-delige suite die Arne Werkman speciaal componeerde voor Dana's familie. Een familie (o.a. vader, moeder, dochter, oom enz.) waar je bijna struikelt over de altviolisten. Dat Cathelijne en Dana rasmuzikanten zijn bleek toen aan het begin van Schumanns Märchenbilder plots een snaar van Dana's instrument knapte. Tijdens de korte onderbreking om het euvel te verhelpen vertelde Cathelijne het publiek over de composities die nog zouden volgen. Nadat de snaar was gerepareerd en de viool gestemd, vervolgden de dames hun mooie uitvoering van de sprookjesmuziek alsof er niets was gebeurd. Zij hadden zich letterlijk niet van de wijs laten brengen door dit onverwachte incident. Integendeel! Alle werken kregen gloedvolle interpretaties waarbij naast het subtiele pianospel van Cathelijne de prachtige toon van Dana opviel. De temperamentvolle muziek van Bizet inspireerde Franz Waxman tot diens Carmenfantasie. De beroemde altvioolvirtuoos Michael Kugel maakte daarvan weer een bewerking voor zijn eigen instrument. De uitvoering van dit virtuoze stuk door Dana en Cathelijne toverde bij velen een glimlach op het gezicht. Geen wonder dat er na afloop een extra enthousiast applaus klonk. B.t.B. zondag 20 november 2011 LEUPOLD TRIO 15.30 uur TEHA Theater DE KAPPEN, Sterrebosstraat 2, Haaksbergen
Cantuccini heette het programma waarop het Leupoldtrio haar ruim 50-koppige publiek trakteerde in de foyer van theater De Kappen. En er werden niet alleen muzikale knapperige delicatessen uitgedeeld, in de pauze waren er voor iedereen ook van die heerlijke typisch Italiaanse amandelkoekjes bij de koffie of de thee. Het trio rondom luitist en chitaronnespeler Sören Leupold trad voor de tweede keer op in Haaksbergen. In maart 2008 was dat met violiste Eva Stegeman, die vanwege verplichtingen elders nu ontbrak en vervangen werd door Tijmen Huisingh. Cellist Wouter Mijnders maakte net
4
als drie jaar geleden het trio compleet. De musici speelden deze middag een programma van renaissance- en barokmuziek met werken van o.a.: Cima, Castello, von Biber, Dowland en Vivaldi. Van laatstgenoemde klonk diens sonate in a-klein voor cello en chitaronne. Dit was tevens het meest recente werk dat het Leupoldtrio ten gehore bracht. De foyer van het theater, de 'Room With A View', ontpopt zich steeds meer als een echte kleine zaal. Onlangs werden eindelijk de oude vieze 'Bouwmeesterstoelen' vervangen. Comfortabele nieuwe grijs en rood gekleurde 'design'-stoelen zorgen voor een frisse en tegelijk sfeervolle atmosfeer. De grote zwart/wit zeefdrukken van Herman Steins zijn verhuisd naar de gangen in 't Iemenschoer en hebben zo plaats gemaakt voor een aantal meer kleurrijke schilderijen van Jan te Wierik en Bart ten Bruggencate. B.t.B. donderdag 24 november 2011 WILLEM ELSSCHOT lezing door Vic van de Reijt, uitgever en publicist 20.00 uur in de bibliotheek, Bouwmeester 8, Haaksbergen (in samenwerking met de bibliotheek en Boek en Buro)
Slechts om en nabij de vijfendertig literatuurliefhebbers waren naar de bieb getogen om te luisteren naar Vic van de Reijt, die in het voorjaar van 2011 een biografie had gepubliceerd over Willem Elsschot. Elsschot (1882-1960) is eigenlijk maar dertig jaar literair actief geweest. Vóór alles was hij de reclameman / ‘marketeer’ Alfons De Ridder. Zijn zakelijke correspondentie, hoofdzakelijk in het Frans geschreven, overtreft dan ook in omvang vele malen zijn literaire brievenproductie. In 1993 bezorgde Vic van de Reijt samen met Lidewijde Paris de Brieven-editie, waarin vooral het schrijversleven aandacht kreeg. De afgelopen jaren kreeg hij toegang tot De Ridders zakelijk archief, dat wonderwel bewaard gebleven is in een vochtige Antwerpse kelder. De vele ontdekkingen die hij daarin deed vormen het hart van een Elsschot-biografie die voor het eerst recht doet aan de schrijver én de zakenman. Vic van de Reijt sprak met aanstekelijk enthousiasme over zijn speurtocht in de archieven op zoek naar de ware Willem/Alfons. Zijn verhaal was doorspekt met prachtige anekdotes en gaandeweg de avond kreeg je steeds meer de indruk dat van de Reijt welhaast naaste familie van Elsschot moet zijn geweest. Want hij sprak met zoveel compassie over de man en zijn werk. In het slothoofdstuk van zijn biografie over Elsschot, over de laatste tien jaar van diens leven, recapituleert biograaf Vic van de Reijt bondig alles waar over hij daarvoor uitvoerig heeft geschreven:
5
‘Kort samengevat zijn levens altijd triest. Zo ook dat van Alfons De Ridder, bakkerszoon gezegend met grote intelligentie, die desondanks op zijn zestiende zonder diploma de middelbare school verliet. Zwierf daarna door Antwerpen, schreef middelmatige verzen en maakte op zijn achttiende een leeftijdgenote zwanger – en ongelukkig. Voltooide alsnog een studie in de handels- en consulaire wetenschappen, week uit naar Parijs en daarna naar Rotterdam. Schreef inmiddels mooie verzen, die ongepubliceerd bleven. Aanvaardde een betrekking als handelscorrespondent en huwde alsnog zijn jeugdliefde. Schreef onder het pseudoniem Willem Elsschot een mooie roman en maakte daarna carrière als directeur-uitgever van een Wereldtijdschrift, waaraan door de Eerste Wereldoorlog een einde kwam. Werd na die oorlog succesvol als vennoot bij een goedlopend reclamebureau, maar mislukte als schrijver. Begon een eigen zaak in de jaren dertig en brak alsnog door als literair auteur, totdat opnieuw een oorlog tussenbeide kwam. Bouwde tijdens en na de oorlog zijn zaak opnieuw op en kreeg wederom erkenning als schrijver. Totdat een gedicht over een collaborateur zijn reputatie besmette. Werkt sindsdien uitsluitend in de reclame.’ Dit is eigenlijk ook de best mogelijke samenvatting van het verhaal dat Vic van de Reijt voor een dankbaar gehoor in de Haaksbergse bibliotheek hield. Het was een mooie avond! B.t.B. zondag 27 november 2011 DOCENTENCONCERT 15.30 uur TEHA Theater DE KAPPEN, Sterrebosstraat 2, Haaksbergen Beste muziekvrienden, Hartelijk welkom op het derde zondagmiddagconcert van dit seizoen. Meerdere keren hebben docenten van de muziekschool meegewerkt aan deze serie. Helaas, vandaag is dit voor de laatste keer. De muziekschool moet haar muzikale vorming van de Haaksbergse jeugd beëindigen. Wat 50 jaar geleden is begonnen vindt abrupt een einde. Een 50 jarig jubileumconcert zit er niet meer in. Wel kunnen we dankbaar zijn voor deze 50 jaren die achter ons liggen. Dank aan de vele docenten die de muziekschool hebben laten groeien en bloeien. Laten we positief blijven en het concert van vanmiddag een jubileumconcert noemen. Al onze waardering voor de docenten die ondanks de sombere vooruitzichten meewerken aan dit concert. We krijgen vast en zeker iets moois te horen. Ik wens u veel luistergenoegen en laten we de musici verwelkomen met een stevig applaus! Dank U. Met deze woorden verwelkomde Fons Kormelink het publiek dat op deze druilerige zondagmiddag naar het theater was gekomen om te luisteren naar een in meerdere opzichten bijzonder concert. Maar liefst zes musici en een declamatrice gaven acte de présence. Op het programma stonden werken van zowel bekende als minder bekende, of zelfs geheel onbekende, componisten uit verschillende tijdsperiodes. Dat leverde spannende muzikale momenten op. Dat begon al met 'Ofrenda' uit 1986 van Mario Lavista door Ester van der Veen op (solo-) blokfluit. Ester ontlokte haar blokfluit een scala aan onvermoede klanken. Daarna speelden Noes Lenselink (dwarsfluit) en Paul Kempers (piano) bewerkingen van liederen van resp. Grieg, Schubert en Schumann. Hun dochter las voorafgaand aan elk lied een deel van de erbij horende oorspronkelijke gedichten van o.a. Heine en Goethe in onberispelijk Duits. Het programma voor de pauze werd afgesloten door accordeonist Wil Plas met de 'Bulgaarse suite' van Wiatcheslav Semjonov, een virtuoos stuk vol fragmenten uit de Bulgaarse folklore. Na de thee en koffie volgde het gitaarduo Jaap Majoor & Jessica Denys met 'Milonga' van Jorge Cardoso met aansluitend de suite 'Francette et Piá' van Heitor Villa-Lobos. Zij besloten hun aandeel met twee dansen uit 'El sombrero de tres picos' van Manuel de Falla. Noes Lenselink en Paul Kempers kwamen nog een keer terug met twee stukken van Astor Piazzola: 'Oblivion' en 'La fortezza dei grandi perché'. Wil Plas tekende voor het slotakkoord. Zijn uitvoering van 'Melodia', een moderne compositie van de Japanse componist Toshio Hosokawa uit 1979 maakte grote indruk op het ademloos luisterende (ongeveer 50-koppige) publiek. Tot besluit speelde hij het veel luchtigere 'Back to Bach' van Jo Privat in een eigen arrangement. Het stevige applaus dat bij aanvang klonk, nadat Fons Kormelink daartoe had opgeroepen, werd na afloop van dit gedenkwaardige concert ruimschoots overtroffen. B.t.B.
6
donderdag 8 december 2011 DUITSE AVANTGARDE lezing door Jaap Nijstad, kunsthistoricus 20.00 uur in de Richtershof, Jhr. von Heijdenstraat 6, Haaksbergen Op 19 november 2009 sprak Jaap Nijstad in zijn eerste lezing voor de Kunstkring over ‘Kunst in de openbare ruimte’. Die avond viel bij iedereen zo goed in de smaak dat een tweede optreden niet uit kon blijven. We waren dan ook verheugd met zijn toezegging om te komen vertellen over de Duitse avantgarde. Ook nu weer geen laptop en beamer of een uitgewerkt verhaal op papier. Slechts gewapend met dozen vol dia’s en een prachtige Leica-projector betrad Jaap de met een dikke veertig toehoorders gezellig gevulde Richtershof-‘arena’. Ruim twee uur hield hij zijn publiek moeiteloos in de ban met een prachtige, schijnbaar geheel ter plaatse geïmproviseerde, lezing over deze belangrijke periode in de West-Europese kunstgeschiedenis. Centraal stond de beeldhouwer Wilhelm Lehmbruck, maar daarnaast passeerden ook vele anderen de revue zoals de schilders Max Liebermann, Lovis Corinth, Ernst Ludwig Kirchner, August Macke, Paula Modersohn-Becker, Egon Schiele, Emil Nolde, e.a.. Jaap lardeerde zijn verhaal met achteloos uit de diamagazijnen geplukte lichtbeelden waaronder vele van werken van beeldhouwers zoals oa. : de eerder genoemde Lehmbruck, Aristide Maillol, Rik Wouters, Auguste Rodin, Ernst Barlach maar ook van de berucht/beroemde Hitlerfavoriet Arno Breker. Net als bij de vorige lezing van Jaap was de avond voorbij voordat deze goed en wel begonnen was. Een bewijs dat het weer een zeer geslaagde bijeenkomst was. Het zal zeker niet de laatste keer zijn geweest dat Jaap Nijstad zijn uitgebreide kunsthistorische kennis met het Haaksbergse Kunstkringpubliek heeft gedeeld. B.t.B. woensdag 11 januari 2012 HET GEVAL WAGNER lezing door Ben Coelman, hoofd bureau dramaturgie en educatie van de Nationale Reisopera 20.00 uur in de foyer van Theater DE KAPPEN, Sterrebosstraat 2, Haaksbergen Niet Achterom was plaats van handeling maar de foyer van Theater de Kappen. In de kunstzaal was op zondag een tentoonstelling geopend met foto's en keramiekobjecten van respectievelijk Ingrid en Ludmilla van der Spoel. De kwetsbaarheid van de geëxposeerde werken maakte dat het niet mogelijk was om tegelijkertijd in dezelfde ruimte een lezing te houden. Te meer omdat er gerekend werd op een redelijke toestroom voor de lezing over Wagner. Achteraf bleek het een gelukkige samenloop van omstandigheden te zijn. Want de ruim zeventig Wagnerianen(!?) hadden nauwelijks allemaal een plaats kunnen krijgen in de kunstzaal, zelfs wanneer deze leeg zou zijn geweest. De uitvoering in vier opvolgende jaren van Wagners complete Ring des Nibelungen door de Nationale Reisopera wordt in het najaar van 2012 besloten met de uitvoering van Götterdämmerung. Dit was de aanleiding om meer te willen weten over de beroemde Duitse componist. En wie anders dan Ben Coelman kan daar beter over vertellen. Ook nu weer verbijsterde hij zijn publiek met zijn ongelofelijke kennis van de muziek en de muziekgeschiedenis. Het is een genot om hem te horen spreken. Zijn lezing blonk uit door helderheid en werd vergezeld van informatieve dia’s en prachtige muziekfragmenten. Ben Coelman verzorgt al jaren de inleidingen bij de voorstellingen van de NRO. De kenners laten zich niet graag de kans ontnemen om daarbij aanwezig te zijn. Deze inleidingen zijn inmiddels een begrip geworden. De Kunstkring was dan ook zeer ingenomen met het feit dat Coelman in Haaksbergen wilde komen om de beperkte kennis over het genie uit Bayreuth te komen opfrissen en bij te spijkeren en … fors uit te breiden. Overdonderd door de wijze waarop de persoon Richard Wagner deze avond bijna opnieuw tot leven werd gewekt, keerde het tevreden publiek voldaan huiswaarts nadat de spreker met een gul applaus en mooie woorden van de voorzitter was bedankt. B.t.B.
7
donderdag 26 januari 2012 PASSIE VOOR PERFECTIE lezing door Karin Braamhorst, kunsthistoricus, docent en auteur 20.00 uur in de bibliotheek, Bouwmeester 8, Haaksbergen (in samenwerking met de bibliotheek en Boek & Buro) Na de inleiding door Ine Hollink van de Bibliotheek Haaksbergen vertelde Karin Braamhorst, vooral bekend van een serie kunsthistorische luisterboeken zoals “Zin en Onzin van de Da Vincicode” of “Michel Angelo en de Sixtijnse kapel”, voor een groot aantal Kunstkring- en bibliotheekleden de levensgeschiedenis van Mohammed. Maar zij benaderde het verhaal van “de laatste der profeten” als kunsthistoricus en niet vanuit religieus oogpunt. In de godsdienst van het Midden Oosten is het verboden om beelden en afbeeldingen van levende wezens te maken, hetgeen overigens niet in de Koran staat, maar wel in de Hadith. Vandaar dat de kunst vaak kalligrafeerkunst is. Zo wordt bv. de naam van Mohammed op talloze sierlijke wijzen gekalligrafeerd en worden Koranverzen vaak op een ‘schone’ manier geschreven om er tempels mee te versieren. En hoewel het zogenoemde aniconisme één van de kenmerken van islamitische kunst is, liet Karin Braamhorst ons aan de hand van schitterende prenten en iconen waarop Mohammed toch afgebeeld is (de sjiieten kennen namelijk het beeldverbod niet) evenzovele overeenkomsten als verschillen zien tussen het christendom en de islam. Hoewel er in de bibliotheek geen geluidsversterking was, was de spreekster goed te verstaan: ze sprak wel wat luider dan ze gewend was, maar het publiek luisterde met ingehouden adem, het was muisstil. Helaas konden haar plaatjes niet mooi groot gepresenteerd worden. Na het dankwoordje van Wim van Hagen keerde iedereen zeer voldaan huiswaarts. N.v.R. zondag 5 februari 2012 MARIEKE DE BRUIJN, VIOOL EN PAULINE POST, PIANO 15.30 uur in de foyer van Theater DE KAPPEN, Sterrebosstraat 2, Haaksbergen
Buiten was het -4 graden, in de foyer van ons theater was het aangenaam warm en hebben achtenveertig vrienden van de muziek genoten van voortreffelijk musiceren van Marieke de Bruijn en Pauline Post. De beide musici kwamen uit Amsterdam en hadden derhalve al een pittige autorit achter zich. Gelukkig voor de concertbezoekers was de reis redelijk voorspoedig verlopen, want anders hadden we op deze zondagmiddag erg veel mooie muziek gemist. De beide musici waren al eerder in het seizoen 2010 te horen met het ensemble Tango Rosa Rio. Dat werd toen een groot succes. Reden voor de muziekcommissie van de Kunstkring om Marieke en Pauline nog eens uit te nodigen, maar dan met een totaal ander programma. En dat hebben zij zondagmiddag laten horen. Het was voor de luis-
8
teraars volop genieten. De violiste en pianiste maakten muziek op de hoogste treden van de muzikale ladder. De beide musici waren al in vele concerten in binnen- en buitenland te horen. Als eerste stond een sonate van de Italiaanse vioolvirtuoos Francesco Geminiani (1687 - 1762). Deze had de reputatie om tijdens een uitvoering te improviseren, waarbij het orkest vaak de aansluiting miste. Deze sonate werd mooi gespeeld, maar was m.i. een opwarmertje voor dat wat er daarna kwam. Van de Russische componist en pianist Dmitri Sjostakovitsj (1906-1974) klonken vervolgens de 4 preludes. Speelse muziek met de nodige humor, mooi om te spelen, heerlijk om naar te luisteren. Met de vertolking van de Suite Populaire Espagnole van de Spaanse componist Manuel de Falla (1876 1946) hielden de twee musici de luisteraars helemaal in de ban. Deze suite is gebaseerd op de Spaanse volksmuziek. Het werd voor de beide musici een opwindende vertolking, zeker ook door het enthousiasme bij de luisteraars. Deze suite behoort technisch tot de muzikale hoogstandjes. Marieke en Pauline hebben het geheel waargemaakt en dat hebben de luisteraars ook duidelijk laten horen. Zij waren zeer onder de indruk van deze vertolking. Na een geanimeerde pauze klonk de sonate voor viool en piano van Leoš Janácek (1865-1935). De muziek van deze Tsjechische componist was vooral in de eerste jaren nogal depressief van toon en dat wordt wel aan het slechte huwelijk met en de dood van zijn eerste vrouw Olga (1903) geweten. Na zijn tweede huwelijk (1916) werd Leoš Janácek met een nieuw elan bezield. Hij schreef nog een groot aantal composities die gekenmerkt worden door frisheid, inventiviteit en energie. Zo klonk ook deze sonate. Opvallend was ook hier het perfecte samenspel. Als laatste onderdeel van dit concert werd de Zigane van Maurice Ravel (1875-1937) zeer enerverend tot klinken gebracht. Reden voor de luisteraar om op het puntje van de stoel te gaan zitten. Ravel was een Frans componist van Zwitsers - Baskische afkomst. Hij geldt als een van de voornaamste componisten van de 20e eeuw. In 1924 schreef Ravel Tzigane voor viool en luthéal, een verloren gewaand instrument dat in 1994 teruggevonden werd. Dit instrument was een vleugel die met technische ingrepen ook kon klinken als een klavecimbel en de Hongaarse cimbalom. Deze Tzigane is gebaseerd op de muziek van de Spaanse zigeuners. De musici maakten er een indrukwekkende en vooral opzwepende uitvoering van, waarmee zij hun muzikaal-technische kunnen nogmaals breeduit lieten horen. Geheel terecht kregen zij een langdurig applaus met daarbij een prachtig boeket bloemen. Dit concert mag zeker een schot in de roos worden genoemd. Zowel voor de luisteraars als ook voor de violiste en pianiste een concert om met warme voldoening op terug te kijken. Zij lieten weten graag nog eens terug te komen. Fons Kormelink (F.K.) woensdag 15 februari 2012 VASALIS lezing door Maaike Meijer, neerlandica en hoogleraar genderstudies in Maastricht 20.00 uur in de bibliotheek, Bouwmeester 8, Haaksbergen (in samenwerking met de bibliotheek en Boek & Buro)
9
M. Vasalis (pseudoniem van Margaretha Droogleever Fortuyn-Leenmans, 1909-1998) wilde nooit in de openbaarheid treden en men kan zich afvragen wat ze van een vuistdikke biografie gevonden zou hebben. Volgens Maaike Meijer zocht Vasalis, die ook moeder en psychiater was, vooral rust. Vasalis achtte rust in haar bestaan noodzakelijk om het contact met de bron, waaruit haar gedichten opwelden, te kunnen behouden. De bron moest schoon blijven en niet bedoezeld worden door rumoer. ‘Als je teveel in de media bent, ben je niet meer van jezelf,’ zou ze gezegd hebben. In haar dankwoord na het ontvangen van de P.C. Hooftprijs zei ze dat men haar maar door haar werk moest leren kennen. Haar zoon en dochters gaven toestemming voor de biografie op voorwaarde dat anderen daarvan geen nadeel zouden ondervinden. Dat vooral gelet op haar professie als psychiater. Maaike Meijer zei hierover dat zoiets moeilijk is voor een biograaf omdat die allerlei ontdekkingen doet in archieven. Maar vanzelfsprekend aanvaardde ze de voorwaarde. Zeven jaar heeft Maaike Meijer aan de biografie gewerkt en ze vond het heerlijk om zo ‘samen’ met de dichteres te zijn. Vasalis was volgens haar een vrolijke, intelligente, melancholieke en vooral echte vrouw, die altijd klaar stond om anderen te helpen en te adviseren. Vasalis heeft ook iets onverschrokkens, alles wat in de ziel zit maakt haar nieuwsgierig. Anderzijds was ze van graniet en trok ze duidelijke grenzen in haar leven. Ze had nauw contact met o.a. Bertus Aafjes en Victor van Vriesland. De laatste was zeer verliefd op haar en gaf haar een exemplaar van zijn bundel De onverzoenlijken met daarin de opdracht Aan de onzoenlijke. Vasalis trouwde met Jan Drooglever Fortuyn omdat hij haar haar eenzaamheid gunde. Het overlijden tijdens de oorlog van haar zoontje Dicky staat nauw in verband met haar tweede bundel, De vogel Phoenix. Maaike Meijer verklaart dit, aan de hand van een droom van Vasalis over een gewond vogeltje dat haar wijsvinger omklemde. Dat vogeltje was haar muze. “Schrijf door”, zei die, “tot je vinger is verbrand”. Die droom, waarbij men moet verbranden om zich te kunnen vernieuwen, werd bijna rechtstreeks overgeheveld in haar gedichten en verklaart volgens de spreekster dat Vasalis zich liet leiden door haar gewaarwordingen. Het dichten ging na 1954 moeilijker en daarna zweeg ze lange tijd. Volgens Maaike Meijer stopte ze na drie bundels met dichten omdat ze dacht dat de bron was opgedroogd. Ze kreeg ook kritiek op haar ‘damespoëzie’. Maaike Meijer ziet haar als een ziener die in een geseculariseerde tijd iets inbracht over het zieleleven. We kunnen niet zonder het kloppende hart van het leven, zegt ze. Als er geen levensgebeurtenissen zijn die ons ertoe leiden, is er altijd nog de poëzie om ons ermee in contact te brengen. De ca. 70 aanwezigen hebben genoten van een buitengewoon interessante lezing en onderstreepten dat met een gul applaus voor Maaike Meijer en voor Kunstkringlid Jeanne Claessen die een aantal gedichten had voorgedragen. B.t.B. zondag 4 maart 2012 RIETENSEMBLE PENTATIEK 15.00 uur in de foyer van Theater DE KAPPEN, Sterrebosstraat 2, Haaksbergen Of het kwam door het prachtige lenteweer buiten of de vervroegde aanvangstijd, de belangstelling viel deze keer wat tegen. Maar de ca. 30 aanwezige muziekliefhebbers hebben genoten van een heerlijk uurtje muciseren. Met groot enthousiasme, humor en gedegen vakmanschap namen de 5 musiciënnes de luisteraar mee door drie eeuwen muziek. De uitgevoerde composities waren voor een deel bewerkingen, omdat voor deze bezetting niet specifiek muziek werd geschreven, ook al omdat bijvoorbeeld de saxofoon pas in 1840 werd ontwikkeld door Adolph Sax. De basklarinet werd in 1772 ontwikkeld en door Adolph Sax vervolmaakt. De gespeelde werken van Rameau, Mozart en Mendelssohn waren derhalve bewerkingen, maar wel van een hoog niveau. De ouverture “De Hebriden” voor symfonieorkest herschrijven voor vijf rietblazers is een knap stukje instrumentatiekunst. Met bewerkingen maken is doorgaans niets mis. Zo leende o.a. J.S. Bach muziek van A.Vivaldi en Max Reger thema’s van Mozart. De huidige generatie componisten schrijft wel muziek voor deze ensemblevorm. In “Le tourne-disque antiqua” van Sander Germanus, (een muzikale imitatie van een ouderwetse platenspeler) liet Pentatiek horen het samenspel perfect te beheersen. Het stevige applaus was voor Pentatiek reden voor een toegift. De toegift was nota bene een heel speels werk van de Haaksbergse com-
10
ponist Ton ter Doest. Springlevend, enthousiast, in hoog tempo, met perfect samenspel: zo vloog Pentatiek deze middag door de tijd. F.K. donderdag 15 maart 2012 KEES VAN BEIJNUM lezing met/door Kees van Beijnum 20.00 uur in de bibliotheek, Bouwmeester 8, Haaksbergen (in samenwerking met de bibliotheek en Boek & Buro)
Na een mooie lentedag waren zo’n veertig mensen naar de bieb getogen om te luisteren naar Kees van Beijnum. Hij kwam in Haaksbergen vertellen over, en voorlezen uit zijn boeken. Dit jaar is het thema van de boekenweek ‘vriendschap (en andere ongemakken)’. Daarom las van Beijnum om te beginnen een passage uit ‘Óver het IJ’, over de vriendschap tussen Ron en Ferry, die uitmondt in een fatale schietpartij. Naast auteur van boeken is Kees van Beijnum ook een veelgevraagd scenarioschrijver. Zo schreef hij bijvoorbeeld het draaiboek voor de verfilming van zijn eigen roman ‘Dichter bij de Zeedijk’. Met behulp van laptop en beamer werden enkele scènes (met o.a. Carry Tefsen) uit deze tv-film vertoond. Daarna ging hij uitvoerig in op de overeenkomsten en de verschillen tussen het schrijven van boeken en filmscripts. Van Beijnum werkte voordat hij van zijn pennevruchten kon bestaan als journalist voor o.a. de Nieuwe Revu. Hij koos voor dat vak niet uit de behoefte nieuws te willen vergaren of uit nieuwsgierigheid, maar puur omdat hij het onbedwingbare verlangen had te willen schrijven. En behalve een begenadigd schrijver bleek deze avond ook dat Kees van Beijnum een buitengewoon boeiend verteller is, die vanaf de eerste tot de laatste minuut een onderhoudende band met zijn gehoor had. B.t.B. dinsdag 27 maart 2012 BEELDENDE KUNST IN NEDERLAND 1945 - NU lezing door Elvira van Eijl, kunsthistorica 20.00 uur in kunstzaal Achterom, Sterrebosstraat 2, Haaksbergen Tot vlak voor het begin van de lezing moesten er vanuit de foyer nog flink wat stoelen aangesleept worden. Met 70 bezoekers barstte de Kunstzaal uiteindelijk bijna uit zijn voegen. Was deze grote opkomst het gevolg van het onderwerp van de lezing of vanwege Elvira van Eijl? Elvira was reeds meerdere keren gastspreekster bij de Kunstkring en heeft daarmee een vaste schare 'fans' gecreëerd. Die
11
werden ook nu weer op hun wenken bediend met een lezing in hoog tempo over de Nederlandse beeldhouwkunst van na WO II. De beeldhouwkunst kent in Nederland geen grote traditie en komt als kunstvorm eigenlijk pas na 1945 tot wasdom. Als een tornado raast Elvira langs bekende namen als: Hildo Krop, Mari Andriessen, Osip Zadkine, Karel Appel en Constant. Later neemt ze wat vaart terug om vooral aandacht te schenken aan wat er op dit moment in de Nederlandse beeldhouwerswereld gaande is. Dat doet ze aan de hand van foto's die gemaakt zijn tijdens een bijzondere expositie in Amsterdam Noord. Daar was in de maanden september en oktober van het jaar 2010 de manifestatie 'BeeldHalWerk' te zien. Deze caleidoscoop bood een prachtig overzicht van het hedendaagse sculpturale landschap in de Lage Landen. Na de pauze vestigde Elvira speciaal de aandacht op Joep van Lieshout en diens Atelier van Lieshout, AVL. In het Rotterdams havengebied, in de voormalige onderzeebootloods van RDM, was, ook in 2010, de expositie 'Infernopolis' te zien. In de grote fabriekshallen toonde AVL beelden, installaties en architectuurconcepten waarin de thema's leven en dood, voortplanting en zelfsupporting samenlevingen veelal in kunststof vorm hadden gekregen in de specifieke 'van Lieshout-taal'. Afgaande op de reacties in de kunstzaal leek het erop dat het publiek een grotere voorkeur voor de werken van Andriessen cs. had dan voor die van AVL. B.t.B. zondag 15 april 2012 ORGEL-PLUSCONCERT MET TRIO ELLENIAH 15.30 uur Hervormde Kerk Haaksbergen, Jhr. von Heijdenstraat 6 Drie jonge charmante musiciènnes, t.w. Liga Vilmane, Martine Bauhuis en Marije Toenink zorgden deze keer voor een briljante afsluiting van de serie zondagmiddagconcerten. Deze keer onder grote belangstelling. De ca. 120 luisteraars kwamen uiteraard voor deze jonge musici, maar een gift van een gulle sponsor heeft hiertoe zeker ook bijgedragen. De programmaopbouw was door de musici goed doordacht. Ieder kreeg de mogelijkheid om op haar instrument te excelleren. Voor de pauze stonden werken van barokcomponisten op het programma. Duidelijk werd dat de drie musici het zichzelf in technisch opzicht niet gemakkelijk hadden gemaakt. Een goed resultaat is alleen mogelijk met een tomeloze inzet. Na de pauze een eigentijds programma. De barokcello werd verruild voor de moderne cello(geen darmsnaren en barokke strijkstok) en de chique outfit van de musici maakte plaats voor de moderne jeans. Bijna ademloos werd geluisterd naar “Assobio a jato”voor fluit en cello van Heitor Villa-Lobos. Een ware muzikale krachttoer voor de fluitiste en celliste. Tijdens een kort deel uit een orgelconcert van de Russische componist Mikael Tariverdiev konden de beide musici en ook de luisteraars even op adem komen. Als laatste werk speelde het trio Elleniah “Ouverture à la fête” van de Letse componist Juris Karlson, een feestelijke afsluiting van een “spetterend” Orgel-Plus-Concert. Een langdurig applaus en de bloemen van Jeanne kwamen deze jonge mensen van harte toe. Iedereen was voldaan, niet in het minste de musici zelf. Pleidooi voor de Orgel-Plus-Concerten en het Honhof-orgel Liga Vilmane, o.m. organiste van de Hervormde Kerk in Haaksbergen opende het concert op het Honhof-orgel met een preludium van Dietrich Buxtehude. Hiermee zette zij gelijk al de toon voor het verdere verloop van dit sprankelend Orgel-Plus-Concert. Liga heeft met haar vertolking laten horen dat de Hervormde Kerk een prachtig orgel rijk is. Een orgel met een lange historie. Gebouwd door Honhof in 1865. Honderd jaar later was het orgel in verval geraakt en niet meer bespeelbaar. Gelukkig waren er binnen de Hervormde Gemeente mensen die er van overtuigd waren dat dit orgel weer in haar oude luister gerestaureerd moest worden. Gelukkig maar, in oktober 1978 werd het orgel weer in gebruik genomen. Maar er bleven nog restauratiewensen. De gebr. Reil, orgelbouwers met faam hebben de laatste restauratie uitgevoerd. Opvallend zijn de pijpen in het orgelfront, welke mede aan de fraaie klank bijdragen. Het resultaat van deze kostbare restauratie heeft ook Liga Vilmane op dit concert laten horen. Zij weet goed van de mogelijkheden van dit orgel gebruik te maken. Dat was te horen in het preludium van Buxtehude maar ook in de andere orgelwerken zoals in de Batalha van een onbekend gebleven Portugese componist. Batalha is een plaatsje in Portugal. In 1385 vond een bloedige veldslag plaats door de Portugezen tegen de Castilianen. Batalha betekent veldslag. Liga heeft het wapengekletter met trom en trompetgeschal nog eens met veel “bombarie” overgedaan, zij het, dat er
12
geen bloed vloeide. Het Honhof-orgel is niet alleen een waardevol instrument voor de begeleiding van de kerkzang, maar heeft veel meer mogelijkheden. En dat heeft Liga tijdens dit concert duidelijk laten horen. Het orgel is zo ongeveer het duurste “meubel” in een kerkinterieur. Onderhoud vraagt financiële offers, maar dan heb je ook over honderd jaar nog een mooi orgel vol klankrijkdom. Maar het instrument moet klinken en daarvoor zijn kundige organisten nodig en ook luisteraars. En daar heeft de formule “Orgel-Plus-Concert” vandaag zeker aan beantwoord en vraagt dan ook om voortzetting. Fons Kormelink zaterdag 21 april 2012 UNNA EN DORTMUND excursie naar het Zentrum für Internationale Lichtkunst Unna en Museum am Ostwall Dortmund
Voor de tocht naar Unna en Dortmund hadden 53 personen zich van een mooie plek in de bus verzekerd. In zijn welkomstwoordje beloofde Wim van Hagen dat na het druilerige begin later op de dag zeker de zon zou doorbreken. Dit werd bewaarheid tijdens een korte stop bij Schloss Nordkirchen ten zuiden van Münster. Dit imposante kasteel werd in de jaren 1703-1734 gebouwd in opdracht van de kunstminnende vorstbisschop van Münster, Friedrich Christian von Plettenberg-Lenhausen. De architecten waren hofbouwmeester Laurenz Pictorius uit Münster en vanaf 1724 Johann Conrad Schlaun. Het grotendeels in zijn oorspronkelijke staat bewaard gebleven kasteelpark wordt gerekend tot de mooiste tuincomplexen van Europa. Niet in de laatste plaats vanwege dit bijzondere park wordt kasteel Nordkirchen ook wel het Versailles van Westfalen genoemd. Bij aankomst in Unna was de zon helaas weer verdwenen. Dit was echter geen probleem omdat we al snel afdaalden in de kelders van de voormalige Lindenbrauerei, waar zich de bijzondere lichtinstallaties bevinden van het Zentrum für Internationale Lichtkunst. Tot nu toe hebben 11 internationaal bekende kunstenaars de uitnodiging van het museum aanvaard en een door hen zelf uitgekozen ruimte voorzien van een speciaal daarvoor gemaakte lichtsculptuur. Van de Amerikaan James Turrell zijn er twee werken te bewonderen. Verder is er werk te zien van Mario Merz, Johannes Dinnebier, Olafur Eliasson, Rebecca Horn, Joseph Kosuth, Mischa Kuball, Christina Kubisch, François Morellet, Andreas Oldörpen en Keith Sonnier. Na de spectaculaire uitgebreide lunch werd het programma voortgezet in Dortmund. Ook daar was het excursiedoel een voormalige brouwerij. Namelijk het oude gebouw van het ook in Nederland bekende Dortmunder Unionbier. Een grote ‘U’ op het dak markeert dit van binnen prachtig verbouwde complex. Helaas viel de expositie in het hier gevestigde Museum Am Ostwall een beetje tegen. Jammer, want daardoor was er bijna niets te zien van de vaste collectie. Op de terugweg moest de chauffeur zorgvuldig manoeuvreren om geen Borussiasupporters onder de bus te krijgen. Die waren in grote getale op weg naar het stadion waar hun club aan het eind van de middag Deutsche Meister zou worden. Tijdens de rit huiswaarts waren er natuurlijk de traditionele hapjes en drankjes, waarmee getoast kon worden op een prachtige, door Elly IJzerman weer voortreffelijk georganiseerde, excursie. B.t.B.
13
