Interprofessionele vorming Gentbrugge-Ledeberg
Donderdag 11 juni 2015
Medicatieproblematiek en valpreventie in de eerste lijn Carolien Bogaerts
Interprofessionele vorming
Wat is een IPV?
IPV = interprofessionele vorming
≠ MFO ; ≠ MDO
Communicatie tussen zorgverleners in de eerste lijn verbeteren.
Zorg voor de patiënt vergroten.
Afspraken vastleggen in een gezamenlijk protocol (latere fase).
Patiënt staat steeds centraal.
Steeds lokaal; afgebakende regio
Belang van een IPV
Vergrijzing van de bevolking
Multimorbiditeit = epidemie
50% van de 65-plussers heeft minstens 3 chronische aandoeningen.
20% van de 65-plussers heeft er minstens 5.
Deze patiënten moeten vaak heel wat medicatie innemen, hebben specifieke zorg nodig.
Samen kunnen we deze patiënten beter begeleiden.
Optimale zorg voor de patiënt
Medicatieproblematiek in de eerste lijn
Polyfarmacie
Chronisch gebruik van 5 of meer geneesmiddelen Vooral ouderen Met de leeftijd stijgt de kans op het ontwikkelen van chronische aandoeningen zoals diabetes en hart- en vaatziekten. Meerdere aandoeningen (multimorbiditeit); meerdere geneesmiddelen Grotere kans op interactie en bijwerkingen veranderende fysiologie een verminderde nierfunctie Verhoogd valrisico Therapietrouw! inname te complex verminderde cognitie
Figuur: 35% van de 75-plussers in de apotheek is een polyfarmaciepatiënt…
Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen; 22 november 2012, Pharmaceutisch Weekblad, Jaargang 147 Nr 47
HARM-onderzoek 2006
Observationele studie
Hoeveel geneesmiddelgerelateerde ziekenhuisopnames? 2,4%
van alle ziekenhuisopnames – 5,6% van alle acute opnames
Hoeveel hiervan zijn vermijdbaar? 46%
is te vermijden
Geëxtrapoleerd naar heel Nederland:
41000 geneesmiddelgerelateerde ziekenhuisopnames en 19000 potentieel vermijdbare opnames per jaar. De geschatte kosten hiervan zijn ruim €85 miljoen per jaar.
Polyfarmacie: mogelijke aanpak
Medicatiebeoordeling: regelmatige evaluatie noodzakelijk; is de indicatie nog aanwezig?
BEERS-lijst
START-STOPP criteria
Gheops-3 tool
Polyfarmacie: mogelijke aanpak
Samenwerking tussen zorgverleners
Aanmaak medicatieschema
IMV (individuele medicatievoorbereiding)
Nagaan van de therapietrouw, onder- en overdosering (signaalfunctie)
Goede medicatieoverdracht bij opname/ontslag van de patiënt in het ziekenhuis (Tram-project)
…
Patient:
Mijn rijksregisternummer: Mijn apotheker:
Mevrouw De Vos - type 1
Mijn huisarts:
Permanente geneesmiddelen Geneesmiddel
Begin
Eind
Ontbijt Frequentie
Inname
Nuchter
Voor
Tijdens
Middagmaal Na
10u
Voor
Tijdens
Avondmaal Na
16u
Voor
Tijdens
Na
20u
Slaap
Opmerkingen
Omeprazole 20 mg
1x/dag
oraal
1
tegen maagzuur, 30 minuten vóór eten. Opletten met koffie, chocolade, pikant voedsel
Furosemide 40mg
1x/dag
oraal
1
hiervan moet je frequenter plassen. Opgelet met felle zon, spierkrampen
Spiriva
1x/dag
puffer
Uri Cran
1x/dag
oraal
Frequentie
Inname
3 x 1/dag
oraal
Frequentie
Inname
1
Tijdelijke geneesmiddelen Geneesmiddel
Begin
Eind
Amoxiclav 875 mg
altijd op zelfde moment; goede mondhygiëne nodig
1
veel dinken ( 2l/dag)
Ontbijt Nuchter
Voor
Tijdens 1
Middagmaal Na
9u
Voor
Tijdens
Avondmaal Na
16u
1
Voor
Tijdens
Na
20u
Slaap
Opmerkingen 6 à 8 uur tussen de innames, volledig uitnemen
1
Indien nodig Geneesmiddel
Begin
Eind
Ventolin
in nood
puffer
Lormetazepam 1mg
1x/dag
oraal
Dosering
Opmerkingen
tot max 4 x 2 puffs/dag, enkel in nood
schudden voor gebruik, 30 seconden tussen 2 puffs 1
30 minuten voor slapen. Geen gewoonte van maken, niet elke avond
Valpreventie in de eerste lijn
Incidentie Wist je dat... Het risico op vallen stijgt als je ouder wordt 1 op 3 ouderen valt jaarlijks minstens 1 keer Vrouwen vallen 2x zoveel dan mannen In woonzorgcentra vallen ouderen meer
Realiteit
Ondanks deze hoge cijfers is er toch nog een onderschatting van de problematiek.
Een valincident zonder letsel wordt vaak niet gemeld omdat: het een confrontatie betekent met toegenomen fragiliteit ouderen vrezen voor een opname in een woonzorgcentrum
Wat zijn valrisicofactoren? evenwicht, spierkracht, mobiliteit
valangst
omgeving en gedrag
voeten en schoeisel
medicatie
VAL risico
duizeligheid
zicht
Factor
Evaluatie
Medicatie
4 of meer verschillende soorten medicatie – tijdstip - therapietrouw
Orthostatische hypotensie
Draaien, zwart voor ogen
Zicht
Ondertitels, lineaire E-test, bifocale bril
Voeten/schoeisel
Voetproblemen, slechte schoenen
Valangst
Fes-I
Evenwicht/mobiliteit/ spierkracht
Tinetti, Four Test Balance Scale, Functional Reach, TUG, Timed Chair stand test
Omgeving/gedrag
VOTO-res
Urinaire incontinentie
Drang-, nachtelijke incontinentie
Wat zijn de gevolgen van een val? Een val kan ernstige lichamelijke, psychosociale en financiële gevolgen hebben
Kleine letsels bv. verstuiking
Grote letsels bv. heupfractuur Valangst
Activiteiten vermijden
Na een heupfractuur herstelt slechts 1 op 5 volledig.
Opname in woonzorgcentrum Opname in ziekenhuis
Voorbeeld: gevolgen van een heupfractuur
Ten gevolge van een heupfractuur: herwint slechts 1 op 5 ouderen zijn volledige ADL-zelfstandigheid (Activiteiten van het Dagelijkse Leven) wordt 1 op 5 ouderen immobiel sterft 1 op 3 ouderen binnen het jaar na het valincident – dit toegenomen sterfterisico blijft behouden tot 10 à 15 jaar na de heupfractuur riskeert 6 tot 12% een nieuwe heupfractuur
De extra kosten voor een heupfractuur, inclusief de 12 maanden nazorg, worden geschat op gemiddeld €11.500 per patiënt. Met zo’n 15.000-tal heupfracturen per jaar loopt dat cijfer gigantisch hoog op voor ons land: in 2010 bedroeg de totale kostprijs voor België €308.000.000.
Let op medicatie! Valrisico stijgt indien de patiënt:
≥ 4 verschillende geneesmiddelen inneemt
Specifieke risicovolle medicatie gebruikt zoals psychofarmaca:
Sedativa, vnl. benzodiazepines
Antidepressiva
Antipsychotica, vnl. de klassieke antipsychotica
Psychofarmaca en vallen
Duidelijk verband aangetoond tussen verhoogd valrisico bij ouderen en gebruik van psychofarmaca:
Valrisico ongeveer x 1,7 !!
Ouderen metaboliseren deze molecules trager en zijn gevoeliger voor de mogelijke neveneffecten van deze medicatie zoals: Sedatie Duizeligheid Orthostatische hypotensie Cognitieve achteruitgang Delier Afhankelijkheid
Bron: www.vad.be
Benzodiazepine afbouwen
Afbouw langdurige behandeling
Dosis geleidelijk afbouwen, bv. met 10 à 20% per week of per 2 weken
Eventueel overschakelen naar een benzodiazepine met lange halfwaardetijd zoals diazepam (eventueel in magistrale bereiding). Dit
staat bij ouderen ter discussie rekening houdende met de lange halfwaardetijd van diazepam en zijn actieve metabolieten
CASUSBESPREKING
Casus Georges & Leonie
Georges (60j)
Leonie (62j)
Hartinfarct
Diabetes type 2 (HbA1c van 8,5%)
Artrose aan nek- en rugwervels
Obesitas (BMI 31)
Fibromyalgie
Operatie lumbale rugwervels
Operatie netwerkvels
COPD (zware roker)
Depressieve stoornis
Parkinsonisme
Slik- en praatprobleem
Plasprobleem
Georges
Leonie
Tijdstip
Medicatie
Tijdstip
8u00
Stalevo 200mg Movicol Flixotide 250 (250 mcg/dos.) Matrifen 25 mcg/h Escitalopram EG 10mg Stalevo 200mg Aldactone 25mg Stalevo 200mg
• • • •
12u00 16u00 18u00 21u00
Asaflow 80mg Simvastatin Sandoz Stalevo 200mg Zyprexa 5mg Flixotide 252 (250mcg/dos.) Valtran (20 druppels) Trazolan 100mg
• • • • •
Medicatie
Glucophage 850 3x per dag Asaflow 80 1 x per dag Simvasta 20 1 x per dag Lyrica 300 1 x per dag (diab neuropathie) Omepra 20 1 x per dag emconcor 10 1 x per dag Mirtazapine 30 1 x per dag Insuman basal 30 E Zolpidem 1 x per dag Soms pijnstillers, kine…
1. Hoe kunnen we tot een goede samenwerking komen?
2. Hoe gaan we die samenwerking praktisch organiseren?
Casus Georges & Leonie
Weinig sociale contacten
Leonie heeft vaak last van kwaaltjes
De zorgverleners kunnen weinig goed doen
Casus Marie
Marie (78j)
Overlijden echtgenoot 1 jaar geleden emotioneel moeilijk
Te hoge cholesterol
Diabetes mellitus type 2
Hypertensie
Medicatie:
Metformine 500mg 3x/dag bij of na eten
Gliclazide 30mg 1X/dag bij ontbijt
Hydrochloorthiazide 12,5mg 1X/dag bij ontbijt.
Lormetazepam 2mg 1x/dag voor slapengaan
Simvastatine 40mg 1x/dag ’s avonds (cholesterol)
Acetylsalicylzuur 80mg 1x/dag
Clopidogrel 75mg 1x/dag
Casus Marie
Vorige maand op weg naar toilet gevallen
Niet de eerste keer
Gebroken pols
Bezoek valkliniek
Revalidatie: kinesitherapeut
Geriater geeft raad:
Oefentherapie
Bezoek oogarts
Aanpassen thuisomgeving
Afbouwen slaapmedicatie
Marie ziet deze veranderingen niet zitten
1. Hoe kunnen we tot een goede samenwerking komen?
2. Hoe gaan we die samenwerking praktisch organiseren?
Bedankt voor uw aandacht! Vergeet
het evaluatieformulier niet…
Interprofessionele vorming Gentbrugge-Ledeberg
Donderdag 11 juni 2015
