Magazine voor leden van AVRO Cultuur
Word lid of maak iemand lid van AVRO Cultuur en
ontvang een Van Gogh Design servies set T.w.v € 29,90
augustus 2010 | jaargang 13 | nummer 3
Kunst & Cultuur
Verras uzelf en uw ontbijt- of lunchgasten met deze unieke Van Gogh Design schilderspaletborden en verfblikmokken, uitgevoerd in de hoogste kwaliteit porselein (bone china). Ze worden uitgebracht in verschillende designs en zijn vaatwasmachinebestendig. Doorsnede bord 30 cm en mok 7 cm, Prijzen: bord € 19,95 en mok € 9,95 per stuk.
Nog geen lid van AVRO Cultuur?
Combinatie 1
Combinatie 3
Combinatie 2
Combinatie 4
Dan is dit hét moment om lid te worden. Het kost u maar een tientje per jaar en als welkomstgeschenk krijgt u nu een artistieke ontbijt-/lunchset uit de Van Gogh Design Collectie cadeau! U kunt kiezen uit de vier afgebeelde combinaties. Als lid van AVRO Cultuur ontvangt u elk kwartaal het Kunst & Cultuur ledenmagazine. Dat staat boordevol interessante informatie over beeldende kunst, klassieke muziek, toneel, theater en musical én exclusieve aanbiedingen en arrangementen. Speciaal voor u! De AVRO is niet voor niets dé kunst- en cultuuromroep!
Al wel lid van AVRO Cultuur? Geef dan iemand anders op als nieuw lid. Bijvoorbeeld een vriend, kennis, familielid, buurman of –vrouw. U mag dan allebei een Van Gogh Design ontbijt-/lunchset uitkiezen! Natuurlijk krijgt het nieuwe lid ook vier keer per jaar het Kunst & Cultuur ledenmagazine.
✁ l Ik word zelf lid van AVRO Cultuur l Ik ben al lid en geef iemand anders op
Mijn gegevens zijn: (in beide gevallen invullen)
Naam en voorletters
Verborgen symboliek
De gegevens van het nieuwe AVRO Cultuurlid zijn:
m/v
Naam en voorletters
Adres
Adres
Postcode/plaats
Postcode/plaats
E-mail Tel.
E-mail Tel.
Geboortedatum
Geboortedatum
Rekeningnr.
in het werk van Jan Steen
m/v
Toon Hermans
Rekeningnr.
Een ode aan de meester van het kleine Handtekening
Handtekening
(Alleen tekenen als u zichzelf opgeeft als nieuw lid.)
(Het nieuwe lid moet altijd zijn/haar handtekening plaatsen.)
Ik kies deze bord + mok combinatie: l Combinatie 1 l Combinatie 2 l Combinatie 3 l Combinatie 4
Ik kies deze bord + mok combinatie: l Combinatie 1 l Combinatie 2 l Combinatie 3 l Combinatie 4
Ik machtig de AVRO jaarlijks € 10,- van mijn rekening af te schrijven.
Ik machtig de AVRO jaarlijks € 10,- van mijn rekening af te schrijven.
(Geldt alleen als u zichzelf als nieuw lid opgeeft)
TT0580
Leden van AVRO Cultuur zijn tevens lid van de Omroepvereniging AVRO. Machtigingen gelden tot wederopzegging. Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar: AVRO Cultuur, Antwoordnummer 20999, 1200 VX Hilversum.
Bij onjuiste adressering s.v.p. retour afzender AVRO Klantcontactcentrum, Postbus 20900, 1202 AS Hilversum
Klassieke talenten Lucas en Arthur Jussen
Musicalfeest
4 fantastische aanbiedingen
INHOUD
4
De pianobroers Jussen 4 Eerbetoon 12 Verborgen symboliek 30 De grote ogen van Kees van Dongen 38
12
verder in dit nummer: Mythen van het atelier
XX
Internationaal realisme
XX
Column Hans van den Boom
XX
Schaduwkunst
XX
De portretten van Paul Citroen
XX
AVRO dag van het Nederlands Theater Festival
XX
4 feestelijke musicalaanbiedingen
XX
Cultuurervaringen van lezers
XX
Een verrassende blik op Rembrandt
XX
AVRO’s Opium dit najaar
XX
De magie van het Oude Egypte
XX
De geboorte van een theatercomplex
XX
Puzzel & Win De dvd Passie voor de Hermitage
XX
Maak iemand lid! En krijg een Van Gogh-servies cadeau
XX
30
38
Acties en arrangementen Kijk voor een compleet overzicht op pagina 43
Blijf op de hoogte van onze aanbiedingen Alweer het derde Kunst & Cultuur magazine van dit jaar ligt voor u. Ook dit keer staat het vol informatie over beeldende kunst, klassieke muziek, toneel, theater en musical. En natuurlijk hebben we weer tal van exclusieve aanbiedingen en arrangementen. We hopen dat u ervan zult genieten. We zijn continu bezig met hoe we uw AVRO Cultuur lidmaatschap nog meer inhoud kunnen geven. Soms komt het voor dat wij op leuke aanbiedingen stuiten, die niet in het magazine kunnen worden gepubliceerd. Van die aanbiedingen willen we u graag op de hoogte houden via e-mail. Daarvoor hebben we wel uw e-mailadres nodig. Ga daarom naar cultuurlid.avro.nl en vul uw gegevens in. Dan mist u niets meer!
Veel leesplezier De redactie
[email protected]
3
het aanbod ingegaan. Wel wisten we al dat de tijd bijna rijp was om de stap te zetten.” Arthur: „We hadden geen haast. We zijn nog jong.”
AVRO Cultuur arrangementen
Piano
Speciaal voor leden van AVRO Cultuur biedt Muziekcentrum
Lucas: „Pianospelen hoort bij ons leven. Er mist echt iets
Vredenburg twee pianoconcerten met het Radio Filharmonisch
als we een dag niet studeren.”
Orkest aan voor maar € 39,- (excl. éénmalige verzendkosten
Arthur: „Ondanks ons werk leiden we heel gewone levens.
van € 3,50). De normale kaartprijs € 29,- is per concert.
Mijn vrienden hebben misschien niet veel affiniteit met
U kunt kaarten bestellen via de kassa van Vredenburg:
Beethoven. Dat is ook niet nodig; ze respecteren wat
030 - 2314544 o.v.v. Pianoconcert Actie AVRO Cultuur
we doen.”
Goud Lucas: „Die gouden plaat is een droom en dit succes willen we natuurlijk vasthouden. Over ons volgende album wordt al druk nagedacht.” Arthur: „We hebben een contract bij de beste klassieke platenmaatschappij voor pianisten. Dat brengt wel enige druk met zich mee, want door alle publiciteit leren steeds meer mensen ons kennen. Vaak hebben ze hoge verwach-
Pianobroers Arthur en Lucas Jussen
‘We voelen ons goed bij Beethoven’
tingen, wat prima is. Ons spel lijdt er in elk geval niet onder.”
Jaap van Zweden Lucas: „Dit jaar hebben we hem in Amerika bezocht (waar hij dirigent is van het Dallas Symphony Orchestra,
Op vrijdag 26 november 2010 spelen Arthur en Lucas Jussen
red.). Overal hingen billboards met zijn afbeelding erop.
een schitterend Beethoven programma: Pianosonate
Hij is daar nog veel groter dan in Nederland.”
op.10/1; Pianosonate op.13 Pathétique en Beethovens
Arthur: „Jaap heeft bepaalde ideeën over onze
Zevende Symfonie met chefdirigent Jaap van Zweden.
ontwikkeling. Zoals studeren aan het Juilliard Op vrijdag 7 januari 2011 vertolkt pianist Nicholas Angelich
Als eerste Nederlandse artiesten tekenden de
Beethoven
Wij zijn nog niet bezig met scholen uitzoeken, maar het
Rachmaninovs Derde pianoconcert en hoort u onder meer
pianospelende broers Lucas (17) en Arthur Jussen
Lucas: „Andere componisten zijn ons
is waardevol om zijn mening te horen.”
Scythische suite van Prokofjev en In de uren van de nieuwe
(13) vorig jaar een contract bij het beroemde
net zo lief, alleen ligt door het album de
maan van de componist Roslavets onder leiding van James Judd.
nadruk nu vooral op Beethoven.”
Toekomst
Arthur: „Lucas en ik voelen ons allebei
Lucas: „Als het de komende tijd blijft gaan zoals nu, ben
Aanvang: 19.30 uur gratis inleiding
album, Beethoven piano sonates, was op de dag
goed bij Beethoven. De stukken die
ik al heel blij.”
van release al goud. Een interview met twee
we spelen zijn volwassen, maar passen
Arthur: „Maar uiteindelijk willen we allebei een solocarrière.”
Locatie: Vredenburg Leidsche Rijn,
perfect bij ons.”
Lucas : „Over tien jaar hoop ik nog steeds concerten te geven.
J.C. Verthorenpad 100, 3541 MV Utrecht
In het buitenland zou leuk zijn, al vind ik het concertgebouw
Prijs:
€ 39,- voor twee concertkaarten + éénmalige
Doorbraak
in Amsterdam een van de mooiste zalen ter wereld.”
verzendkosten van € 3,50
Lucas: „Het zat er al een tijdje aan te
Arthur: „We treden steeds vaker op in het buitenland.
Extra’s: Gratis programmaboekjes, drankje in de pauze
komen. We zijn een paar jaar geleden
Dit jaar in Amerika, Frankrijk en Londen. Een voorkeur?
voor het eerst benaderd door Deutsche
Nee, die hebben we niet. Nederland is ons ook dierbaar.
Er wordt om gevraagd.
Grammophon, maar zijn toen niet op
We willen het allemaal, zolang we maar mogen spelen.”
platenlabel Deutsche Grammophon. Hun eerste
uitzonderlijke talenten. Door Claudia Ho-Sam-Sooi
4
conservatorium in New York, wat hij zelf heeft gedaan.
aanvang concerten om 20.15 uur
en parkerenlidmaatschapsnummer bij de hand.
5
Carré en de AVRO presenteren...
3
bijzondere arrangementen
Magische schoonheid
Vrolijke nostalgie van het volkstoneel
Het Wereldkerstcircus
Omdat ik zoveel van je hou
Het Wereldkerstcircus is een van de grootste en mooiste
Precies een eeuw geleden stichtte acteur Jan Nooy zijn eerste
circusfestivals ter wereld. Al 25 jaar komt de crème de la
volkstoneelgezelschap. Nu, honderd jaar later, is het de
crème van de internationale circuswereld naar Carré om een
hoogste tijd voor een spectaculaire terugblik op de hartver-
adembenemende show neer te zetten. Deze keer zijn onder
warmende hoogtepunten van een eeuw uniek Nederlands
meer de Italiaanse Errani’s, de Gouden Clown-winnaars van
volkstoneel. Het kleurrijke repertoire is voor elke Nederlandse
2010, van de partij met hun indrukwekkende antipodenummer.
theaterbezoeker een feest van herkenning. Omdat ik zoveel
Superclown David Larible komt met nieuwe entrees en uit
van je hou is een verzameling heerlijke liedjes en scènes uit
Korea is er een waanzinnige vliegende trapezeact met maar
bekende producties als De Jantjes, Bleke Bet, Oranje Hein en
liefst twee viervoudige salto’s. Vliegende mensen in de nok
natuurlijk Rooie Sien. Ze worden gezongen en gespeeld door
van Carré behoren altijd letterlijk tot de hoogtepunten en
een indrukwekkende cast van musical- en theatersterren,
daarom is er het riskante, maar ook poëtische trapezenummer
zoals Carry Tefsen, Hanny Vree, Henk Poort en Bob Fosko.
Hurricane
Betoverende illusies van Hans Klok
Bobrovs. Natuurlijk zijn er paarden, maar dit keer vliegen er ook papegaaien over de hoofden van de bezoekers in een
Exclusief voor leden van AVRO Cultuur
nummer van magische schoonheid.
Laat u op zondag 14 november meevoeren op deze nostalgische
Een Chinees balletduo, waarvan de vrouw het ballet Het Zwanenmeer op spitzen danst op het hoofd van een man. Vlammen
reis. De voorstelling begint om 15.00 uur en vanaf 14.00 uur
die razendsnel over vingers lopen. In zijn nieuwe voorstelling Hurricane laat Hans Klok zien waarom hij een internationaal
krijgt u een inleiding. In de pauze staat een glas champagne klaar.
geroemde illusionist is. ‘We kiezen voor een prikkelende opzet, onder meer met een aantal gastacts van het allerhoogste niveau’,
Exclusief voor leden van AVRO Cultuur Kom naar het Wereldkerstcircus op dinsdag 21 december
zegt Klok over Hurricane. ‘Ik wil nog steeds beter worden’, vervolgt hij. ‘Daarom blijf ik op zoek. Mijn voorstelling gaat verder
(aanvang 12.00 uur). U krijgt een exclusieve rondleiding achter
dan acts op basis van verdwijnen en verschijnen. In deze show kom ik met fascinerende nieuwe illusies, die ik zelf heb ontwikkeld.’
schermen van Carré. De rondleiding start om 10.00 uur.
De wereldpremière van Hurricane is op 11 oktober in Carré en de show blijft vervolgens een week lang staan.
Reserveren
Exclusief voor leden van AVRO Cultuur
Toegangsprijzen: vanaf € 15,- (excl. € 1,- toeslag voor het Carré Restauratiefonds). Kaarten voor deze voorstellingen kunt u bestellen via de speciale actiepagina op
Op dinsdag 12 oktober (aanvang 20.00 uur) kunt u zich door de magie van Hurricane laten betoveren.
www.theatercarre.nl/avro en dagelijks tussen 09.00 en 21.00 uur via de Carré lijn: 0900-2525255, o.v.v. AVRO (€ 1,30 per gesprek).
Na afloop van de show krijgt u de kans om ’s werelds snelste illusionist persoonlijk te ontmoeten.
6
7
M
Mythen
De rijkdom
van het Atelier
van realistische kunst
Een kijkje in de keuken van meesterschilders Over schildersateliers bestaat een idyllisch beeld. Het is de plek waar kunst tot leven komt, het laboratorium van creatieve geesten. De tentoonstelling
Mythen van het Atelier geeft een intrigerend inzicht in de werkplaatsen van bekende 19e-eeuwse kunstenaars als Breitner en Toorop.
In de tentoonstelling Feest der herkenning!
Richard Estes, Duane Hanson en Thomas
brengt de Rotterdamse Kunsthal werk
Ruff. Maar ook vooraanstaande
George Breitner Het kimonomeisje
van belangrijke vertegenwoordigers van
Nederlandse kunstenaars zijn vertegen-
AVRO Cultuur
internationale realistische kunststromingen
woordigd, zoals Carel Willink, Rineke
als de nieuwe zakelijkheid, het magisch
Dijkstra, Jan Worst en Aernout Mik.
realisme en het hyperrealisme samen.
Gegroepeerd naar thema’s als het
Ruim honderdvijftig schilderijen,
interieur, het stilleven, het portret, het
arrangement
Het beeld over ateliers stamt grotendeels
het Rijksbureau voor Kunsthistorische
uit de 19e eeuw. Met het ontstaan van
Documentatie - ontrafelt welke rol het
de vrije kunstmarkt loonde het voor
schildersatelier speelde bij het tot stand
Speciaal voor leden van AVRO Cultuur
sculpturen, foto’s en videowerken
landschap levert Feest der herkenning!
kunstenaars om zich te profileren als
komen van deze mythen. Te zien zijn
organiseren Teylers Museum en
belichten de rijkdom van de realistische
verrassende en spannende combinaties op.
bijzonder individu en hun atelier als
schilderijen, schetsen, foto’s en verfkisten
Museum Het Valkhof gratis lezingen
kunst van 1850 tot nu. Het overzicht
mythisch heiligdom. Naast het atelier
van befaamde Nederlandse kunstenaars
over Mythen van het Atelier.
omvat werk van internationaal
De tentoonstelling was eerder te zien in
werd het zelfportret ingezet als marketing-
uit de 19de eeuw.
Deelnemers krijgen bovendien
gerenommeerde kunstenaars als
de Kunsthalle Emden en de Kunsthalle
korting op hun museumticket.
Jean-François Millet, Walker Evans,
der Hypo-Kulturstiftung in München.
instrument. In schilderijen van zichzelf spiegelden schilders zich aan beroemde
Mythen van het Atelier is van 18 september
meesters uit de Gouden Eeuw. Elke
2010 t/m 9 januari 2011 te zien in
Programma & Korting
Feest der herkenning! Internationaal realisme is van 25 september 2010 t/m
associatie met ambachtslieden werd
Teylers Museum in Haarlem. Daarna
• Introductie door conservator Terry van
16 januari 2011 te zien in de Kunsthal in Rotterdam. Meer informatie: www.kunsthal.nl
vermeden: door statige poses wekten ze
verhuist de tentoonstelling naar Museum
Druten op dinsdag 28 september 2010
de indruk van artistieke ingenieurs. Andere
Het Valkhof in Nijmegen (van 4 februari
in Teylers Museum in Haarlem. Deel-
kunstenaars keerden zich juist af van de
t/m 8 mei 2011). Meer informatie:
nemers krijgen deze dag korting op de
in hun ogen bekrompen burgerlijke maat-
www.mythenvanhetatelier.nl
entreeprijs en betalen slechts € 6,50
AVRO Cultuur Arrangement
schappij. Zij plaatsten zichzelf in hun
i.p.v. € 9,-. De Museumkaart is geldig.
ateliers als ongebonden genieën. Geen
• Introductie door conservator Ruud Priem
wonder dat het atelier bron werd van
op dinsdag 15 februari 2011 in Museum
Feest der herkenning, Internationaal realisme. Het gaat om een exclusieve ontvangst plus lezing. De Kunsthal gaat speciaal voor
tal van sterke verhalen. Mythen van
Het Valkhof in Nijmegen. Deelnemers
u open. Ander publiek heeft op die dag geen toegang!
het Atelier - samengesteld op basis van
krijgen deze dag korting op de
nieuw wetenschappelijk onderzoek door
entreeprijs en betalen slechts € 4,75
Datum
Prijs
i.p.v. € 7,-. De Museumkaart is geldig.
maandag 4 oktober
€ 23,- p.p.
Reserveren
Programma
Locatie
Het aantal plaatsen is beperkt en reserveren
13.00 uur Ontvangst in het Kunsthalcafé met
Kunsthal, Westzeedijk 341 3015 AA Rotterdam
is daarom noodzakelijk. • Voor de lezing in Teylers Museum:
[email protected] of 023 - 516 09 72 • Voor de lezing in Museum Het Valkhof uitsluitend via e-mail: George Breitner Liggend naakt
8
Pieter Oyens De kunstliefhebber
[email protected]
De Kunsthal Rotterdam heeft speciaal voor u als lid van AVRO Cultuur een arrangement georganiseerd rond de tentoonstelling
koffie/thee en taart 13.30 uur Kunsthal open
Reserveren
14.00 uur Inleiding door Jannet de Goede,
U kunt vanaf maandag 30 augustus kaarten voor dit arrangement
tentoonstellingsmaker
reserveren via SEE Tickets, tel. 0900-1353 (€ 0,45 p/min.).
14.30 – 16.30 uur Bezoek aan de tentoonstelling
U kiest optie 5 en volgt verder de aanwijzingen in het telefoon-
16.30 – 17.30 uur Drankje in het café met de mogelijkheid
menu. U kunt ook reserveren via www.seetickets.nl. Houd uw
om te dineren (reserveren via 010-2250698)
lidmaatschapsnummer bij de hand. Er wordt om gevraagd.
9
Details
Auch kleine Dinge können uns entzücken,
Verwoestende urbanisatie
Auch kleine Dinge können teuer sein.
Meer dan de helft van de wereldbevolking woont in steden.
Bedenkt, wie gern wir uns mit Perlen schmücken;
Dat zijn 3,3 miljard mensen op slechts drie procent van het
Sie werden schwer bezahlt und sind nur klein.
aardoppervlak. De fototentoonstelling Land - Country Life
Bedenkt, wie klein ist die Olivenfrucht,
in the Urban Age in het Fries Museum brengt de gevolgen
Und wird um ihre Güte doch gesucht.
van de urbanisatie in kaart en laat zien wat er over is van de
Denkt an die Rose nur, wie klein sie ist,
plattelandsidylle. Aan de hand van werk van fotografen uit
Und duftet doch so lieblich, wie ihr wisst.
alle windstreken wordt een indringend beeld geschetst van
Column door Hans van den Boom
wereldwijde economische, culturele en ecologische kaalslag. De Duitse dichter Paul Heyse zei het al in zijn Italienisches
De tentoonstelling is van 5 september t/m 31 oktober te zien
Liederbuch: ook van kleine dingen kunnen we erg onder de
in het Fries Museum in Leeuwarden.
indruk zijn. Die opmerking is natuurlijk meteen van toepassing
Meer informatie: www.friesmuseum.nl
op zijn eigen kleine gedicht én op het prachtige korte lied dat Hugo Wolf er later van maakte.
AVRO Cultuur arrangement
Ook in de muziek geldt soms ‘klein maar fijn’ en ‘less is more’.
Speciaal voor u als lid van AVRO Cultuur hebben het Fries
Er zijn in de muziek vele kleine pareltjes bekend, maar vaak
Museum en de Stichting Fotografie Noorderlicht een exclusief
is het ook een detail in een groter geheel dat het geheim van
arrangement samengesteld
de ontroering bevat. Zo ben ik zelf een liefhebber van het grote (en lange!) romantische repertoire. Opera’s, symfonieën
Inhoud arrangement
en dat soort werk.
• entree Noorderlicht fotomanifestatie 2010
Neem nou de Pathétique, de dramatische zesde symfonie van
• entree vaste presentaties Fries Museum
Tsjaikovski. Duurt drie kwartier en bevat de meest vloeiende
• rondleiding door een deelnemende fotograaf of een
melodieën en emotionele uitbarstingen. Maar tóch: het geheim
expert uit de fotografiewereld
zit hem in het laatste deel, vlak voor het eind, in die ene (en
• koffie met gebak in het museumcafé
enige) zachte tik op de lage tamtam (soort gong). Het klinkt als een smartelijke laatste zucht, die al het voorgaande
Data (naar keuze)
samenvat. Zoniet, dan heeft u de verkeerde uitvoering!
• Zondag 5 september, 13.30 uur:
Of in het Requiem van Verdi, waar de tenor het Hostias inzet boven een tremolo van zachte strijkers. ‘Dolcissimo’ zette Verdi in de partituur, want het moet érg liefdevol worden gezongen. Nou, laat dat maar aan Placido Domingo over in zijn opname uit 1980 onder leiding van Claudio Abbado. Liefdevoller bestaat niet!
rondleiding door fotograaf Jeroen Toirkens • Zondag 17 oktober, 13.30 uur: rondleiding door fotograaf Reyer Boxem • Zondag 24 oktober, 13.30 uur: rondleiding door fotograaf Harry Cock
Twintig goddelijke seconden in een werk van bijna anderhalf uur. Of op de voorlaatste pagina van Mahlers Kindertotenlieder, waarin een prachtige solo van de eerste hoorn na vijf maten
Prijs € 15,- p.p.
wordt ondersteund door de cellogroep. En dan samen op weg naar het ‘gänzlich verklingend’.
Locatie
Johan Cruyff zei het al in zijn voetbalanalyses: “Het gaat
Fries Museum, Turfmarkt 11 8911 KS Leeuwarden
om het detail.” In een wedstrijd waarin de krachten gelijk verdeeld zijn, kan één detail de doorslag geven en de over-
Meer informatie en reserveringen
winning opleveren. Maar je moet het detail wél zoeken en
[email protected] of bel 058 - 255 55 1
willen vinden.
(op woensdag, donderdag en vrijdag)
10
ADV NOUVEAU
Groots Toon Hermans
in het kleine
Dit jaar is het tien jaar geleden dat Toon Hermans overleed. Zijn geboorteplaats Sittard heeft 2010 daarom uitgeroepen tot Toon Hermans Jaar. In het kielzog daarvan zijn diverse evenementen, televisieprogramma’s en een tentoontellingen georganiseerd. In deze Toon Hermans-special krijgt u een overzicht van wat er allemaal rondom Nederlands meest geliefde entertainer te doen is. Ook proberen we via interviews met kenners en bewonderaars de vinger te leggen op wat Toon Hermans zo’n genie maakte. Door Victor Engbers / Bron: www.toonhermans.nl
12
13
Toon
Een leven op de bühne Van ‘sjaele zeiver’ tot groots theater
Komiek, clown, cabaretier, conferencier, zanger. Versjesmaker,
bestaande cabarettraditie. Dat leidde in 1955 tot de eerste
was Toon zeker niet) burgerlijk en ouderwets. Het tekent
schrijver, tekstdichter. Tekenaar, schilder. Levenskunstenaar.
van de vele One Man Shows: een avondvullend programma
Toon Hermans dat hij zich daar niets van aan heeft getrokken.
En volgens hemzelf: theatermaker. Geen Nederlandse naoor-
waarin we de Toon Hermans herkennen zoals hij herinnerd
En waarom zou hij ook? Zijn fans, en dat zijn er dan nog
logse artiest had zoveel noten op zijn zang als Toon Hermans.
zou worden: clownesk en gemoedelijk, zijn eenvoudige
steeds onnoemelijk veel, hebben geen boodschap aan politiek
Maar hoe wordt een katholieke jongen uit een armoedig
humor, de mimische typeringen en lieve liedjes. De opkomst
in zijn shows. Tegelijkertijd was er ook sprake van een
Limburgs gezin de meest geliefde Nederlandse artiest van
van de televisie betekende nog meer bekendheid. De eerste
schifting: je was of vóór Toon Hermans, of tegen. Heel veel
de twintigste eeuw? Het antwoord ligt wellicht juist in die
uitzending, in 1958 door de AVRO, was direct legendarisch.
mensen waren, en bleven, vóór Hermans, ook in de jaren
omstandigheden. Toon Hermans werd in 1916 geboren als
Hoewel er oorspronkelijk een uur voor uit was getrokken,
tachtig en zelfs jaren negentig, toen Toon in zijn rol van
tweede van vijf zonen. Zijn vader was bankier en dus had het
werd de uitzending vanwege het succes in het land verlengd
grand old man van het Nederlandse theater begon te komen.
gezin het niet slecht. Dat veranderde drastisch in de periode na
naar tweeënhalf uur.
Ook na het overlijden van zijn vrouw Rietje in 1990 bleef hij optreden. In 1993 ging hij de theaters weer in met een
de Eerste Wereldoorlog. In 1927 wordt zijn vader ontslagen, een jaar later overlijdt hij. Het gezin Hermans wordt armlastig.
Grand old man
ode aan zijn vrouw, waarin hij zijn mooiste liedjes zong en
Was die armoede een basis om weg te dromen? Bekend is dat
Zijn naam was nu definitief gevestigd: wie Toon zei, zei Toon
uiteindelijk toch ook weer grappen maakte. In 1996 maakte
Hermans al vroeg in zijn jeugd clown wilde worden. Bekend
Hermans. In de jaren zestig speelde hij voor volle zalen in zijn
hij, op 80-jarige leeftijd, zijn laatste serie optredens. Het werd
is verder dat het feest van carnaval, met alle zottigheid en
geliefde Carré. Hij begon ook met optredens in het buitenland:
een show waarin hij minder uitbundig grappen maakte, maar
spotternij die daar bij hoort, hem inspireerde. In Limburgs
Oostenrijk, Duitsland en Canada. Zijn One man shows
waar hij wel zijn grote liefde voor het theater, zijn publiek, en
dialect: ‘sjaele zeiver’, vrij vertaald: vrolijke onzin. En dan
kwamen op televisie en er werd gesproken over de grote drie:
het leven in kwijt kon. In 2000 is het voorbij. Hoewel hij na
was er nog de clown Johan Buziau, die Toon als jongen zag
Toon Hermans, Wim Kan en Wim Sonneveld. Maar de tijden
een hersenoperatie opnieuw plannen maakt voor theater en
optreden in Heerlen. Deze Buziau deed besluiten ook de
veranderden: in de jaren zeventig kwam het politieke cabaret
een cd, overlijdt hij in april van dat jaar. Hij wordt in Sittard
bühne op te gaan.
op en werd alles wat niet politiek geëngageerd was (en dat
begraven, naast zijn geliefde Rietje.
Landelijke doorbraak Dat deed hij dan ook, naast zijn werk als reclametekenaar en etaleur. In 1932 speelde hij met zijn eigen revue en later trad hij op in Café Limburgia in Heerlen, tijdens het ‘Cabaret der onbekenden’. Was Limburg te klein voor hem? Hoewel hij gedurende zijn leven nooit onder stoelen of banken heeft gestoken waar hij vandaan kwam, verhuisde hij, vol plannen, naar Amsterdam. Daar begon hij in 1942 in het Leidschepleintheater bij het ensemble van Carl Tobi en aan het eind van de oorlog trad hij op in de revue Première. De landelijke doorbraak kwam na de oorlog. Van 1946 - in dat jaar leerde hij ook zijn vrouw Rita Weytboer kennen - tot 1952 speelde
14
hij bij Theater Plezier, waar hij een Buziau-imitatie gaf.
De erfenis van Toon
In dezelfde periode kwam de radio steeds meer op: vanaf
Tien jaar na zijn dood kun je vaststellen dat de waardering voor Toon Hermans eigenlijk alleen maar groter is geworden. Dat heeft
1947 was Toon te beluisteren tijdens het programma De
te maken met de tijdloosheid van zijn humor en het feit dat hij daadwerkelijk een one man show was: hij deed alles zelf, van het
Bonte Dinsdagavondtrein van de AVRO.
schrijven tot en met het optreden. Een hele generatie cabaretiers en komieken is door hem beïnvloed of heeft zelfs dankzij hem
In 1953 begon hij met zijn eigen cabaretprogramma’s: tot
besloten het theater in te gaan. Op de website van het Theater aan het Vrijthof (www.theateraanhetvrijthof.nl) staat een prachtige
1955 wist hij avond aan avond de zaal te vullen met shows
serie interviews met grootheden als Brigitte van Kaandorp, Bert Visscher, Hans Liberg, Youp van ’t Hek, Herman Finkers, André
als Hartendwaas, Ballot en Zaza. In de tussentijd gebeurde
van Duin, Lennete van Dongen en Tineke Schouten. Stuk voor stuk erkennen ze op de een of andere manier schatplichtig te zijn
er iets bijzonders: Toon maakte zich steeds meer los van de
aan het theatergenie Toon Hermans.
15
Biograaf Jacques Klöters
Acteur en cabaretier Alex Klaasen
‘De musical is een ode aan zijn werk en leven’
‘Toons humor richt zich op het hart’
Twee jaar geleden kreeg Alex Klaasen een telefoontje van
Toons humor en de manier waarop hij
Albert Verlinde met de vraag of hij het leuk zou vinden om de titelrol
mensen zo ongelofelijk aan het lachen
te spelen in een musical over Toon Hermans.
kan krijgen, vindt Alex fascinerend. “Daar hangt een soort geheim omheen.
Jacques Klöters is auteur van de biografie TOON, die in november van dit jaar in de winkels ligt. Een betere
Klaasen, toen druk in de weer met
leven thuis en zijn persoonlijke crisissen
Zelf heeft hij eens gezegd: ‘De fijnste
biograaf is nauwelijks denkbaar. Klöters, zelf ooit lid van het cabaretgezelschap Don Quishocking, is een van
zijn eerste soloprogramma, dacht een
waren, weten we niet precies. Dus dat
lach is de lach waarvan mensen niet
half jaartje na over het verzoek.
moeten we zelf deels invullen.”
weten waarom ze er om lachen.’ Dat
de grote experts op het gebied van de Nederlandse theatergeschiedenis.
Uiteindelijk belde hij Verlinde terug met
klopt precies. Het mooie van die lach
“Toon Hermans was een held in mijn
Clown
Dat wilde hij niet. In mijn biografie ga
een positief antwoord. Daarna begon
Perfectionisme
is dat je er niet mee kunt ophouden. Ik
kinderjaren. Ik zag hem op de televisie
“Toon was voor mij de man die het
ik dieper op zoek naar de echte Toon,
het eigenlijke werk. Alex las alles wat
Hoewel Alex hem nooit in het echt
heb weleens gehoord dat iemand Toon
en lachte me kapot. Zijn conference
meest verstand had van het vak. We
ook als die minder stralend is als hij
er over Toon te lezen viel en keek al het
zag, heeft Toon hem wel geïnspireerd.
na afloop van een optreden in Carré
van De sprekert kende ik uit mijn
spraken vooral over collega’s, over
zich voordeed.
materiaal dat op dvd te vinden is. Hij
“Hij was en is uniek in de Nederlandse
liet zien dat hele rijen banken waren
hoofd en deed ik thuis tussen de schuif-
voorbeelden van vroeger en nu, over
Mijn respect en waardering voor hem
bestudeerde Toons fysiek Toon, luis-
theaterwereld. Dat heeft enerzijds te
ondergepiest van het lachen.”
deuren na. In de jaren zeventig, toen ik
vakgeheimen. Hij was complimenteus
en zijn familie zijn gegroeid. Zijn humor
terde naar zijn stem en probeerde zijn
maken met zijn perfectionisme. Ik heb
zelf een linkse cynische cabaretier was
en gaf me het gevoel met hem bevriend
blijft nog altijd overeind, omdat er geen
manier van denken te begrijpen. Veel
materiaal gezien waarin hij staat te
TOON, de musical staat van 20
in Don Quishocking, had ik niets met
te zijn. Maar ik vroeg me af of dat
kennis voor nodig is. Het gaat bij hem
werk, maar dat mag ook wel: “Ik moet
repeteren: hij improviseert, kletst met
november 2010 t/m 7 mei 2011 in de
Toon Hermans. Wij wilden kritisch
werkelijk zo was. Hij noemde mij zijn
niet over plaats en tijd. Je hoeft de krant
straks een heel leven spelen.” Er bleek
mensen in de zaal. Maar dan verandert
Nederlandse theaters. Op pagina 28 en
zijn, hij niet. Wij wilden ontmaskeren
vriend. Ik hem niet: hij wist niet eens
niet gelezen te hebben, je hoeft zelfs
ook een mooie overlap. “Bekend is dat
de oogpunt van de camera en blijkt
29 van deze Kunst & Cultuur kunt u
en aan de kaak stellen, hij wilde toe-
of ik kinderen had. Er kwamen meer
geen opleiding te hebben. Zijn humor
Toon inspiratie haalde uit zijn familie
dat er niemand in de zaal zit!” Vooral
kaartjes voor de voorstelling winnen.
dekken en troosten. Wij keken naar een
vragen in me op naarmate ik hem
richt zich niet op het verstand maar op
en zijn omgeving. Hij kon erg goed
betere wereld in de toekomst. Hij keek
beter leerde kennen. Had hij vrienden?
het hart en dat blijft onveranderd.”
kijken en luisteren en dat gebruikte hij
naar een betere wereld in het verleden,
Wat voor een opvoeding had hij zijn
in zijn shows. Ik probeer zelf ook zo
zijn katholieke verleden waar ik nu
kinderen gegeven? Waar kwamen zijn
te werken: goed om me heen kijken en
juist van af wilde. In 1989 leerde ik
ideeën vandaan? Wat hield zijn filoso-
daar wat mee doen. Dat gemeenschap-
hem kennen. Ik hielp hem met een paar
fie in? Waar haalde hij die blijheid op
pelijke kenmerk is een goed uitgangs-
zaken toen hij met een voorprogramma
toneel vandaan? Sprak hij de waarheid
punt.” De musical wordt geen een-op-
bezig was van zijn One man show in
of leidde hij een dubbelleven? Hoe kon
een imitatie van Toon Hermans. Alex:
1989. We spraken veel met elkaar.
iemand die de harmonie en de liefde
“Het is een ode aan zijn werk en leven.
Het klikte en hij stelde voor dat ik een
predikte tegelijkertijd soms zo hard en
De voorstelling wordt een mengeling
televisieportret van hem zou maken.
ongenadig zijn? ‘De mensen kennen me
van Toon op en buiten het podium. In
Dat werd Gewoon Toon, een vier uur
niet. Een clown leer je niet kennen’, zei
het podiumgedeelte probeer ik in de
durend programma voor de VARA.
hij eens tegen me.
buurt te komen van Toon zoals we hem kennen. Daar komt het publiek straks
Ook na die tijd hielden we contact en ik was tot zijn dood een trouw bezoeker
Ware gezicht
ook voor. Ik hoor nu al vaak dat men-
van zijn huis in Bosch en Duin, waar
“Inmiddels weet ik dat zelfs het uitge-
sen echt zin in hebben om ‘Toon’ weer
ik het wel en wee van de familie heb
breide tv-interview dat hij heeft gegeven
De biografie TOON wordt uitgegeven
te zien. Voor het privéleven van Toon
meegemaakt.”
niet de ware Toon prijsgaf.
door Nijgh & Van Ditmar
Hermans lag het anders: “Hoe zijn
16
Foto: Roy Beusker
17
Toon de schilder
Presentatrice Lisa Wade
‘Toon is een profeet van de liefde’
Kleurig, vrolijk en realistisch naïef. Zo valt de schilderstijl van Toon Hermans in een notendop te omschrijven. Toon schilderde
Het leven van Klokhuispresentatrice Lisa Wade is verweven met
Dat idee, dat iedereen van het leven kan
zijn hele leven, maar deed dat uitsluitend voor zichzelf. Met zijn optredens trad hij genoeg naar buiten, zo vond hij. Hoewel hij
Toon Hermans. Ze studeerde af op zijn onemanshows en stelde de
genieten, hoort bij Toon. We horen er
er geen geheim van maakte dat hij voor zijn plezier schilderde, werd pas na zijn dood duidelijk dat hij een bekwaam schilder was met een omvangrijk oeuvre. In de jaren na zijn overlijden zijn er met regelmaat tentoonstellingen van zijn werk geweest en is er een groeiende groep liefhebbers en verzamelaars. Momenteel is een aantal werken te zien in Museum Het Domein in Sittard.
dvd-box met zijn werk samen. Nog belangrijker is dat ze hem als
betreft was hij een profeet van de liefde.”
haar leermeester in het leven beschouwt. Huilen
Kijk voor meer informatie op www.hetdomein.nl
18
allemaal bij, je wordt gezien. Wat dat
“Omdat Toon in dezelfde Hilversumse
Therapeutisch
“Ik heb natuurlijk ook wel gehoord dat
straat als mijn grootouders woonde,
“De kracht van Toon is zijn talent om
hij niet alleen maar altijd leuk was. Hij
kwam het wel voor dat ik een handje
mensen te ontroeren door ze te laten
heeft ook gezorgd voor teleurstellingen,
mocht schudden met ‘mijnheer Hermans’,
lachen. Hij keerde zich af van alle
zowel bij familie als collega’s. Maar zelf
zoals mijn opa en oma hem met bijna
conflicten en wilde alleen maar zorgen
heb ik daar geen last van. Ik heb alleen
koninklijke eerbied aanspraken. Maar
dat hij mensen raakte. Dat is bijna
diezelfde opa en oma noemden hem wel
therapeutisch. Dat moet je wel in de
weer gewoon ‘Toon’ als hij op televisie
tijd zien: in de periode na de Tweede
was en bescheurden zich dan van het
Wereldoorlog was het een manier om
lachen. Dat fascineerde me enorm.
mensen te laten ontsnappen aan het
Met dat in mijn achterhoofd ben ik
leven van alledag. Dat gebeurde op
hem later gaan bestuderen en heb ik
een lievere en subtielere manier dan we
de dvd-box met zijn One man shows
tegenwoordig gewend zijn. We leven nu
samengesteld. Zo groeide hij voor mij
in een tijd waarin je alles mag zeggen.
uit tot een inspiratiebron.”
Het cabaret van nu vind ik vooral navel-
“Ik zie hem als mijn leermeester. Zijn
staarderij met heel veel harde grappen.”
behoefte om het beste uit mensen te halen
“Toch zou ik de humor van Toon niet
en te laten zien hoe mooi de natuur,
ouderwets willen noemen. De gave om
de liefde en het leven zijn; dat en meer
mooie dingen dichtbij mensen te bren-
neem ik mee in mijn leven. Bij Het
gen, is volgens mij tijdloos. Wellicht
klokhuis wil ik ook de kinderen raken:
was Toon zijn tijd zelfs vooruit. Hij
ik heb goed gekeken hoe Toon met
was volgens mij de typische kunstenaar:
maar een paar keer een handje met hem
simpele woorden en zonder enige vorm
hij kon op school niet zo goed meekomen,
geschud. De band die ik met hem heb,
van moeilijkdoenerij zijn publiek wist te
deed altijd zijn eigen ding. Hij ging wel
gaat over de dood heen. Dat vind ik
vermaken. Maar ook hoe hij de lichtjes
studeren, maar pas op latere leeftijd
heel bijzonder. Laatst nog ben ik naar
in zijn ogen ontsteekt. Ook in mijn
en op zijn eigen manier. Hij keek goed
zijn graf geweest. Ik heb toen keihard
privéleven heeft Toon de nodige invloed
naar alle dingen van het leven: van
moeten huilen, want ik heb mezelf
gehad. Ik heb mijn man ontmoet toen
wat de dood nou precies is, tot hoe de
mede dankzij hem ontwikkeld. Toon
ik de dvd-box over het werk van Toon
bomen eruitzagen. Kennis is bij wat hij
blijft ook zeker een rol in mijn leven
Hermans samenstelde. En zijn familie
doet niet belangrijk. We lopen allemaal
houden. Iedere keer zie ik weer iets
zat bij het huwelijk op de eerste rij.”
op straat en zien allemaal die boom.
anders en altijd word ik weer geraakt.”
© Kippa
19
Cabaretier Freek de Jonge
“Zijn grootsheid zit hem in het niets”
Een jaar vol Toon
Cabaretier Freek de Jonge werd als kind door Toon Hermans betoverd. Die betovering veranderde op latere
De belangrijkste evenementen op een rij
leeftijd in bewondering. ‘Hij kon het telefoonboek voorlezen en de mensen laten huilen van het lachen.’ Hoe maakte jij kennis met Toon Hermans?
Zijn eerste show op de televisie in 1958 deed de rest. Ik was betoverd en had
Wat is het belang van Toon voor het Nederlandse cabaret?
“Wij hadden een boekje thuis: Portret
vanaf dat moment maar één ambitie:
“Hij is bij mijn weten in Nederland de
van Toon, geschreven door mr. E. Elias.
mensen mateloos laten lachen. Hoe?
eerste die voor en na de pauze in zijn
Daarin stonden tekeningen van Toon
Dat was afwachten natuurlijk. Maar de
eentje speelde. Daarmee heeft hij ook wel
Dit najaar staat nog een flink aantal evenementen
zelf. Toen ik dat las, had ik Toon nog
bevestiging dat ik het kon, had ik eerder
het zelfbewustzijn van de Nederlandse
op stapel. Hier een overzicht.
nooit zien of horen optreden. Alle kennis
dat jaar wel al gekregen, toen ik als
artiest vooruit geholpen; je kunt spreken
over hem had ik uit dat boek. Maar dat
conferencier in een roes een schoolavond
van een emancipatie van het amusement.
One man shows op televisie
Toon Hermans Muziek Gala
was genoeg om te wensen dat ik een
voor de brugklassen aaneen praatte.”
Bovendien was hij een van de eerste
De AVRO zendt op 30 augustus en 6 september compilaties
Op 5 september vindt het AVRO Toon Hermans Muziek
bekende Nederlanders en ook daarin
van de One man shows van Toon Hermans uit.
Gala plaats op het historische Marktplein in Sittard. Diverse
van zijn kinderen was.
20
Toon 2010 werd op 25 april geopend met een heilige mis in Sittard, de geboortestad van Hermans.
Wat is zijn kracht?
een pionier. Toch was hij niet in alles
“Het grootse van Toon zit hem in het
origineel. De toon in zijn liedjes lijkt
Overzichtstentoonstelling Typisch Toon!
Stef Bos en Rowwen Hèze, zullen onder begeleiding van
niets. Hij kon het telefoonboek voor-
soms op Leo Ferre en in zijn geflopte
Tot 26 september is in Museum het Domein een overzichts-
Het Metropole Orkest een avondvullend programma ten
lezen en de mensen laten huilen van
film Moutarde de Sonnansee imiteert
tentoonstelling van Toon Hermans te zien. Hier ziet u Toon in al
gehore brengen met als rode draad het werk van Toon Hermans.
het lachen. Dit minimalisme, dat
hij Jacques Tati nogal nadrukkelijk.
zijn glorie. Er is aandacht voor zijn leven, zijn werk, zijn humor
De presentatie is in handen van Chantal Janzen. De AVRO
Samuel Becket voor het ernstige toneel
Aan het Nederlandse cabaret heeft hij
en zijn schilderkunst. Een deel is gewijd aan zijn One man shows
maakt opnames en zendt die op 11 september om 20.10 uur
vertegenwoordigde, droeg Toon uit
niet veel bijgedragen, maar dat komt
met diverse rekwisieten, hoedjes, petjes en originele draaiboeken.
op Nederland 2 uit. Meer informatie: www.avro.nl
voor het amusement. Toon is een
omdat in zijn persoon vorm en inhoud
Verder zijn er nog nooit vertoonde schilderijen uit onder andere
amalgaam van clown, cabaretier en
één waren. Dus dat stond of viel bij zijn
de privéverzameling van de familie Hermans te zien.
Freek de Jonge over Toon
chansonnier. Er is geen artiest ter wereld
aanwezigheid op het toneel. Maar
Meer informatie: www.hetdomein.nl
Tijdens het Studium Generale van de Universiteit van Maastricht
die al die kwaliteiten op een dergelijk
tegelijkertijd heeft hij de lat hoog gelegd.
niveau in zich verenigt. Dat ging overigens
En heeft hij als je het mij vraagt drie
Limburgs eerbetoon: Teun Ten Top
professor Kusters over Toon Hermans. Het zal gaan over de
niet vanzelf. Aanvankelijk deed hij de
sketches voor de eeuwigheid achter-
Op 4 september is er een Limburgs eerbetoon aan de meest
essentie van Toon en de kunst van de kleine kolder.
Nederlandse komiek Buziau na. Buziau
gelaten: Het galadiner, De duif is dood
beroemde zoon van Sittard. Op het Marktplein zullen die
Meer informatie: www.sg.unimaas.nl
was een clown die in de revue speelde
en Mevrouw Loofhutjes.”
avond Limburgse artiesten liedjes van Toon Hermans in het
Nederlandse artiesten, onder wie Guus Meeuwis, Karin Bloemen,
gaat Freek de Jonge op 13 oktober in gesprek met literatuur-
en zich op die manier met cabaret en
Limburgs ten gehore brengen. Met onder meer Jack Vinders,
TOON de musical
chanson tussen de hoge kunst en het
Renée van Wegberg en de Mo Jones Big Band.
In december gaat TOON in première. Deze musical over het
Meer informatie: www.toon2010.nl
leven van Toon Hermans belooft een voorstelling met een
volkstheater wrong.
Op 13 oktober vertelt Freek de Jonge
Toon is een amalgaam van clown,
in een tweegesprek met literatuur-
cabaretier en chansonnier. Er is geen
professor Wiel Kusters over de essentie
Biografie door Jacques Klöters
op zich. De eerste try-outs zijn te zien vanaf 20 november en
artiest ter wereld die al die kwaliteiten
van Toon Hermans en de kunst van de
In november verschijnt de biografie van Toon Hermans van de
de première vindt plaats in Sittard op 17 december. Daarna
op een dergelijk niveau in zich verenigt.
kleine kolder. Plaats van handeling is
hand van Jacques Klöters. Het boek wordt uitgegeven door
zal de voorstelling door het hele land te zien zijn.
Dat ging overigens niet vanzelf.”
de Universiteit van Maastricht
Nijgh & Van Ditmar. Meer informatie: www.nijghenvanditmar.nl
Voor speellijst en reserveringen kijk op www.toondemusical.nl.
lach en een traan te worden. Alex Klaasen neemt de hoofdrol
Voor meer informatie over het herdenkingsjaar kunt u kijken op www.toon2010.nl
Sprekende schaduwen ShadowDance is de eerste grote tentoonstelling over het gebruik van schaduw in de kunst in Nederland. Een groep internationaal opererende kunstenaars creëerde een intrigerende verzameling van duistere en speelse werelden.
Dertig beeldend kunstenaars met een
denkbeeldige flakkerende kaars in de
laten ons zo goed als verdwijnen, de ene
fascinatie voor het effect van schaduw
hand - meegevoerd in de soms duistere
keer gewild, de andere keer ongewild
leggen samen de basis voor ShadowDance.
maar ook speelse werelden die de
en hinten in lichtzinniger ogenblikken
Hun tentoongestelde werken verschillen
kunstwerken oproepen.
op een ander, uiterst vluchtig bestaan, waarin niets nog van enig belang lijkt te
qua inhoud en vorm. De gemeenschappelijke deler is het gebruik van schaduw
Fantasie en angst
zijn dan de gestalte die ze toevallig heb-
- in het bijzonder schaduw in beweging
Speciaal voor deze tentoonstelling is
ben gekregen.” De catalogus bevat ook
- als cruciaal beeldend middel.
een catalogus samengesteld met daarin
een flipboekanimatie van Tomas Schats
De kunstenaars gebruiken schaduw als
het essay Het gat van de schaduw van
en een bloemlezing van citaten en tekst-
metafoor voor zware thema’s als tijd,
Edzard Mik. Daarin schrijft Mik onder
fragmenten over schaduw, van Plato tot
kwaad en dood. Maar het fenomeen
meer: “Schaduwen spreken tot ons. Ze
Peter Schlemihl tot Lucky Luke.
schaduw vormt ook een bron van
prikkelen onze fantasie, spelen in op
inspiratie voor luchtiger werk, het
onze angsten en verlangens. Ze lopen
ShadowDance is van 18 september
creëren van illusies en schaduwspel. In
achter ons aan, met ons mee en voor
2010 t/m 9 januari 2011 te zien in
ShadowDance gaat het elektrische licht
ons uit. Ze imiteren, persifleren en
Kunsthal KAdE Amersfoort. Meer
even uit en worden bezoekers - met een
misvormen. Ze beangstigen, verduisteren,
informatie: www.kunsthalkade.nl
22
ADV Boymans
Alexander de Grote
Paul Citroen
De invloed van een veldheer
De onsterfelijke Alexander de Grote in de Hermitage Amsterdam geeft een beeld van de culturele veranderingen, die volgden op de veroveringen van de beroemde veldheer. Het is de eerste keer in Nederland dat er een tentoonstelling wordt gewijd aan Alexanders reis naar het Oosten en de invloed van het hellenisme.
Meester in het maken van portretten
Camee Alexander op zwijnenjacht 1ste eeuw na Chr
Alexander de Grote werd in 356 v.Chr.
gingen na zijn komst Griekse sporen
geboren als zoon van koning Philippos
vertonen, een proces dat bekend werd
van Macedonië. In zijn jeugd kreeg hij
onder de naam hellenisme.
les van Aristoteles, die grote invloed op
De tentoonstelling De onsterfelijke
hem uitoefende. Op twintigjarige leeftijd
Alexander de Grote omvat meer dan
volgde Alexander zijn vermoorde vader
350 topstukken uit het hellenisme,
op en twee jaar later startte hij de grote
waaronder de beroemde Gonzaga-camee
veldtocht die hem zo beroemd zou maken.
uit de Hermitage St.- Petersburg.
Paul Citroen in zijn atelier | Nico Koster
In AVRO Close Up is op dinsdag 2 november een documentaire over de schilder Paul Citroen te zien. Na een levenslange worsteling met avant-garde vond hij zijn ware roeping in het maken van geweldige portretten.
Door zijn veroveringen kwam hij in
Geportretteerd worden door kunstenaar
de kunst van het Bauhaus. Maar dat
Close-up in september
Paul Citroen: in de jaren zeventig was
wilde niet zeggen dat hij goed met die
7 september
contact met veel landen en culturen:
De onsterfelijke Alexander de Grote
dat voor veel bekende Nederlanders het
kunst uit de voeten kon. Zijn hele
The Bonny and Clyde of Art.
Syrië, Egypte, Perzië, Bactrië en India.
is van 18 september 2010 tot en met
summum. Zijn portretten vielen op door
kunstenaarsleven probeerde Citroen
Dubbelportret van de
Overal stichtte hij nieuwe steden, die hij
18 maart 2011 te zien in de Hermitage
de knappe manier waarop Citroen de
een manier te vinden om de vooruit-
kunstenaars Nikki de
vaak Alexandrië noemde. De plaatselijke
Amsterdam. Meer informatie:
uitdrukking in de ogen van de geportret-
strevende, experimentele eigenschappen
St. Phalle en Jean Tinguely
architectuur, kunst, taal en levenswijze
www.hermitage.nl
teerde wist te vangen. Paul Citroen
van de avant-garde in zijn eigen kunst te
14 september
(1896-1983) maakte zijn portretten vaak
verwerken. Dat leidde tot een worsteling,
Isabella Rosselini.
live in het televisieprogramma Voor de
omdat hij die kunst slecht begreep.
Mijn wilde leven.
vuist weg van Willem Duys. Zo werd hij
Dit onvermogen drukte hij uit in een
21 september
zelf ook een bekende Nederlander. Het
zelfportret, dat hem toont met een stel
Cab Calloway
kwam hem op grote kritiek van zijn
ezelsoren. Als de klassieke domoor
The Hi De Ho Man
collega-kunstenaars te staan. Zij vonden
dus. Uiteindelijk, toen hij de zeventig al
28 september
IJzeren helm 360 - 300 voor Chr
AVRO Cultuur arrangement Speciaal voor u als lid van AVRO Cultuur heeft de Hermitage
Prijs:
Amsterdam een aantrekkelijk arrangement samengesteld
Locatie: Hermitage Amsterdam, Amstel 51 1018 EJ Amsterdam
dat Citroen zijn ziel verkocht en dat hij
gepasseerd was, besloot hij voortaan te
Denkend aan Holland.
met een lezing over de expositie.
Tel.:
trouw had moeten blijven aan de avant-
doen wat hem van nature het beste lag:
Documentaire over
garde traditie waaruit hij voortkwam.
het tekenen van portretten.
de Waal en de manier
€ 28,50 p.p. incl. reserveringskosten 0900-437648243
Datum: maandag 18 oktober 2010
Reserveren
11.00 uur ontvangst in het auditorium met koffie/thee
U kunt vanaf maandag 30 augustus kaarten voor dit arrangement
Worsteling
AVRO Close Up: Een portret van
langs de rivier wonen
en appelgebak
reserveren via SEE tickets, telefoon 0900-1353 (€ 0,45 p/m). U kiest
De in Berlijn geboren Citroen maakte
Paul Citroen, dinsdag 2 november om
zich erdoor laten inspireren.
11.30 uur aanvang lezing
optie 5 en volgt verder de aanwijzingen in het telefoonmenu. U kunt
in zijn jeugd alle belangrijke ontwikke-
23.00 uur op Nederland 2.
12.30 uur bezoek aan de tentoonstelling en café-restaurant
ook reserveren via www.seetickets.nl.
lingen binnen de Duitse avant-garde
Op www.galeries.nl is werk van
Neva (op eigen gelegenheid)
Houd uw lidmaatschapnummer bij de hand. Er wordt om gevraagd.
mee: het dadaïsme, Der Blaue Reiter en
Paul Citroen te zien.
24
waarop kunstenaars die
25
Bezoek de AVRO Dag van het
Theater zoals het is bedoeld
Nederlands Theater Festival Het Nederlands Theater Festival vormt traditioneel de start van het nieuwe theaterseizoen. De AVRO is intensief betrokken bij het festival en organiseert op zaterdag 11 september een speciale dag. In de Stadsschouwburg staat de voorstelling Oog om Oog op het programma, er is een musicalmasterclass onder leiding van
markeert traditioneel het einde van
Gala van het Nederlands Theater in Opium
het oude en het begin van het nieuwe
AVRO’s kunst- en cultuurmagazine
theaterseizoen. Een vakjury onder
Opium doet op 12 september op
leiding van Adelheid Roosen selecteerde
radio en tv verslag van het Gala
de tien beste voorstellingen van het
van het Nederlands Theater.
afgelopen jaar en die worden nog één
Meer over de inhoud van de
keer gespeeld. Het zijn voorstellingen
programma’s leest u op pagina
die vermaken, ontroeren en herkenning
34 en 35.
Het Nederlandse Theater Festival
oproepen. Theater zoals het is bedoeld. Verder is er een uitvoerig randprogramma
Opium radio
vol masterclasses, verdieping en vermaak
zondag 12 september 20.30, Radio 1.
en op het afsluitende gala worden
Opium televisie
Frank Sanders en een openbare auditie voor de rol van Geert Wilders in de antimusical Mightysociety8.
prestigieuze toneelprijzen als de
zondag 12 september, 23.00 Nederland 2
Als lid van AVRO Cultuur betaalt u voor deze speciale dag de speciale prijs van e 32,50. U kunt reserveren via
Louis D’Or en de Theo D’Or, de
de kassa van de Stadsschouwburg Amsterdam, tel.: 020-6242311, of via www.ssba.nl. Voor de masterclass
Nieuwe Theatermakersprijs en de
van Frank Sanders en de voorstelling Oog om Oog zijn ook losse toegangskaarten verkrijgbaar via www.tf.nl
Amsterdam Fringe Award uitgereikt. Het Nederlands Theater Festival vindt plaats van 2 tot 12 september in
Oog om Oog
Masterclass voor musicaltalent
Op zoek naar Geert Wilders
Amsterdam. Kijk voor meer informatie
Oog om Oog is genomineerd voor
In deze masterclass geeft Frank Sanders
Wie wordt de nieuwe Geert Wilders?
op www.tf.nl
de AVRO Toneel Publieksprijs 2010,
les aan negen jonge musicaltalenten.
Theatergroep TG 42 gaat op zoek voor
waarvan de winnaar van op
Tijdens de stoomcursus focust hij op
een van de meest begeerde bijrollen van
zondag 12 september tijdens het
het maken van een verbinding tussen
het nieuwe theaterseizoen.
Gala van het Nederlands Theater wordt
eigen persoonlijkheid en het repertoire.
Op zaterdag 11 september zullen
bekendgemaakt. De voorstelling is een
Frank Sanders is oprichter van
vijfentwintig acteurs zingend, dansend
bewerking van het boek Dead man walking
TeksTpieremenT en samen met
en speechend hun Geert Wilders tonen
en de hoofdrollen zijn voor Reinier Bulder,
Jos Brink en Harry Bokkinga heeft
tijdens de grote auditiefinale voor deze
Linda van Dyck, Lieneke Le Roux en
hij diverse cabaretvoorstellingen en
spannende bijrol in de voorstelling
Victor Löw. In een Amerikaanse
musicals gemaakt.
Mightysociety8. De vakjury van promi-
gevangenis wacht een man op zijn
In 1998 richtte Sander samen met
nenten adviseert Mightysociety, maar
terechtstelling. Hij ontkent en legt de
Steven Moonen de Frank Sanders’
u als publiek bepaalt. Mightysociety is
schuld bij iedereen behalve zichzelf.
Akademie voor musicaltheater op.
een reeks van tien voorstellingen met
Wanneer een vrouw ingaat op zijn verzoek
geëngageerd theater over brandende
voor geestelijke bijstand, gebeurt er iets
kwesties op het scherpst van de snede.
onomkeerbaars. Zij laat hem zichzelf zien.
Kijk voor meer informatie op
Terwijl er tussen hen een bijzondere
www.mightysociety.nl
ADV Erfgoed
verwantschap groeit, reageren de nabestaanden vol onbegrip en woede.
26
27
4x musicalfeest
Dit jaar is het vijftig jaar geleden dat voor het eerst in Nederland een musical werd opgevoerd: My Fair Lady, met in de hoofdrollen Wim Sonneveld, Johan Kaart en Margriet de Groot, beleefde op 1 oktober 1950 haar première.
Kijk voor meer informatie op musical.avro.nl
Into the Woods is een meesterwerk van Stephen Sondheim
Als de Duitsers in 1940 Nederland binnenvallen, leiden
In april 2010 was het tien jaar geleden dat Toon Hermans
en een knipoog naar de sprookjes van Grimm. Het is een
de Erik en zijn studentenvrienden een onbezorgd leventje.
overleed, maar zijn werk leeft meer dan ooit tevoren. Liedjes
vrolijke musical voor volwassenen, waarin sprookjesfiguren
Plotseling is niets meer hetzelfde. Iedereen moet zijn eigen
als Een ballon, een ballon een ballonnetje, Appels op de
zich met elkaars verhaal bemoeien: Roodkapje stuurt Sjaak
keuzes maken. Vechten voor vrijheid, volk en vaderland?
tafelsprei en Jo met de banjo worden nog steeds meegezongen
naar de Bonenstaak en de prins van Assepoester droomt van
Doorstuderen met je kop in het zand? Of kiezen voor de
en zijn conferences brengen nog steeds hele generaties aan het
overspel met Doornroosje. Met Lone van Roosendaal,
vijand? Soldaat van Oranje is gebaseerd op het levensver-
lachen. Alex Klaasen speelt Toon, de entertainer die zich wist
Annick Boer, Wieneke Remmers en Remko Vrijdag. Koen
haal van een van Nederlands grootste verzetshelden: Erik
te ontworstelen aan zijn arme jeugd en die ondanks zijn theater-
van Dijk won een Musical Award voor zijn vertaling.
Hazelhoff Roelfzema. De musical is vanaf oktober te zien in
carrière zijn vrouw en kinderen nooit uit het oog verloor.
de TheaterHangaar op een voormalig vliegveld in Katwijk.
foto: Roy Beusker
AVRO Cultuur Arrangement
Bijzonder is dat de acteurs rondom een tribune spelen, die
Win kaartjes voor deze musical!
Elle Woods (Kim-Lian van der Meij) leeft een zorgeloos
Theater M-Lab heeft spreciaal voor u als lid van AVRO Cultuur
van decor naar decor draait.
TOON, de musical staat van 20 november 2010 t/m 7 mei
leven in het zonnige Beverly Hills. Ze heeft hippe vrienden
een arrangement samengesteld.
en het coolste vriendje van school. Maar plotseling wordt ze
2011 in de theaters. Wilt u twee kaartjes winnen? Stuur dan
AVRO Cultuur korting
voor 30 september een e-mail naar
[email protected], met
gedumpt, omdat hij haar te dom en blond vindt. Hij vertrekt
Datum
Soldaat van Oranje, de musical biedt u als lid van AVRO Cultuur
in de onderwerpregel ‘TOON, de musical’. De kaartjes wor-
naar Harvard en laat Elle in vertwijfeling achter. Maar ze laat
zaterdag 11 september
10 euro korting op de normale toegangsprijzen dinsdag,
den verloot onder de inzenders. De winnaar krijgt bericht.
het er niet bij zitten en gaat hem achterna. Een stap die het
18.45 uur ontvangst met koffie/thee
woensdag en donderdag tussen 12 en 26 oktober!
Datum en locatie in overleg. Over de uitslag kan niet worden
keurige Harvard op zijn grondvesten laat schudden. Legally
19.00 uur inleiding door vertaler/regisseur Koen van Dijk
Blonde is gebaseerd op de succesvolle Hollywoodfilm met
Reese Witherspoon.
20.15 uur aanvang voorstelling
en enkele hoofdrolspelers
gecorrespondeerd. Voor meer informatie en de speellijst kijkt u op Prijs Uw toegangsprijzen zijn (exclusief boekingskosten):
www.toondemusical.nl
Rang 1: € 45,- p.p.
Win kaartjes voor deze musical!
Prijs
Rang 2: € 35,- p.p.
Legally Blonde staat van 24 september 2010 t/m 27 maart
€ 28,- p.p.
Rang 3: € 15,- p.p.
voor 20 september een e-mail naar
[email protected], met
Locatie
Locatie
in de onderwerpregel ‘Legally Blonde’. De kaartjes worden
De Theater Fabriek Amsterdam, Czaar Peterstraat 213 Amsterdam
De TheaterHangaar, 1e Mientlaan/Wassenaarseweg 75
2011 in de theaters. Wilt u twee kaartjes winnen? Stuur dan
verloot onder de inzenders. De winnaar krijgt bericht.
(navigatie: Mientlaan 1e) 2223 LA Katwijk
Datum en locatie in overleg. Over de uitslag kan niet worden
Reserveren
gecorrespondeerd. Voor meer informatie en de speellijst:
U kunt kaarten bestellen via www.m-lab.nl en vervolgens
Reserveren
mailen naar
[email protected] om u op te geven voor
U kunt kaarten telefonisch bestellen via SEE Tickets:
de inleiding
0900-1353 (€ 0,45 p/min.) o.v.v. AVRO
www.legallyblondemusical.nl
28
29
Verborgen
symboliek Door Jaap Backx Foto’s Leendert Jansen / met dank aan Museum Bredius
De boodschap van Jan Steens sater In onze rubriek Verborgen Symboliek vertellen experts van AVRO’s Tussen Kunst & Kitsch over verscholen boodschappen in kunstwerken. In de eerste aflevering gaat John Hoogsteder – gespecialiseerd in Hollandse en Vlaamse meesters uit de 16e, 17e en 18e eeuw – dieper in op Jan Steens De sater en de boer Jan Steen schilderde De sater en de boer rond 1660. Het doek verbeeldt de gelijknamige fabel van de Griekse dichter Aisopos (ca. 620-560 voor Christus). In het verhaal komt een boer op een winterse dag in de bossen een kleumende sater tegen, een mythologisch figuur die van de bovenkant mens en de onderkant dier is. Hij nodigt de sater uit bij hem thuis soep te komen eten. Eenmaal aan tafel ziet de sater dat de boer iets vreemds doet: door te blazen probeert hij tegelijkertijd zijn handen warm te krijgen en zijn soep af te laten koelen. De sater vertrouwt het niet en vertrekt zonder te eten. “De boodschap van het doek is dat mensen tweeslachtig kunnen zijn’, legt John Hoogsteder uit. Het tafereel van de blazende boer vormt het midden van het doek. De sater draait zich vooraan naar de toeschouwer toe en steekt vermanend zijn vinger op. Hoogsteder: “Het feit dat hij ons vanuit het schilderij aankijkt, impliceert dat de sater iets te zeggen heeft. In dit geval: kijk uit met wie je omgaat.”
Verhalenverteller Volgens Hoogsteder herkenden mensen in de 17e eeuw de boodschap die Steen wilde uitdragen. “Het verhaal van de sater en de boer was algemeen bekend. Schilderijen waren in
Naast de symboliek in De sater en de boer beeldt het schilderij
die tijd niet alleen om het vakmanschap van een kunstenaar
volgens Hoogsteder treffend het gezinsleven van de boeren-
te bewonderen. Naast de voorstelling zelf gaven veel schilders
burgerman in het 17e-eeuwse Nederland uit. “Alles klopt
het publiek een levensles mee.” Volgens Hoogsteder is Jan Steen
aan het tafereel. Een simpel interieur met harde stoelen en
hier een goed voorbeeld van. “Steen was een echte verhalen-
banken, houten nappen en aardewerk koppen. De mensen
verteller. In zijn schilderijen zet hij feesten, bacchanalen,
aten met hun handen en een houten lepel. Leuk detail is dat
bordeelscènes, maar ook bijbelse en mythologische verhalen
de twee kinderen op de achtergrond Jan Steens eigen kroost
om in verf en daarin is hij vrij uniek.”
zijn. Een grapje dat hij wel vaker maakte.”
30
De sater en de boer hangt in Museum Bredius in Den Haag. Meer informatie: www.museumbredius.nl
31
Belevenissen Bijzondere ervaringen van Kunst & Cultuurleden
Bernadette Smid, Tilburg Ik ga al tien jaar naar het Oerol-festival op het prachtige eiland Terschelling. Vorig jaar kwam ik op mijn fietsje bij de Stayokay ineens de AVRO tegen.
AVRO Cultuur ARRANGEMENTEN
Rembrandt
Ontdekkingreis door het leven van
Deze twee AVRO Cultuur Arrangementen geven u nieuw inzicht in het leven en werk van de beroemdste kunstenaar uit de Gouden Eeuw.
Gelukkig waren ze er dit jaar weer. Vanuit de Stayokay Opium op de radio en dagelijks tv! Op een prachtige, sfeervolle locatie met mooi uitzicht op de haven en de Brandaris. De formule is leuk, met onder meer elke avond een gast die samen met Cornald Maas laat
Lezing1: Rembrandt & Jan Six
zien wat Oerol is. Je merkt dat de AVRO cultuur en Oerol een warm hart toedraagt. Opium
Van 7 september t/m 29 november
en inleiding over Rembrandt & Jan Six, een
brengt prima in beeld hoe divers dit unieke festival is! De AVRO en Oerol vormen wat mij
presenteert het Rijksmuseum de tentoon-
Amsterdamse vriendschap. Tijdens deze
betreft een goede combinatie.
stelling Rembrandt & Jan Six, een
bijeenkomst leert u de schilder, tekenaar
Het middagprogramma start om 13.45 en
Rob Hoekstra, Kampen In mei had ik het genoegen getuige te mogen zijn van de
Amsterdamse vriendschap. Voor deze
en portrettist Rembrandt beter kennen,
duurt tot 16.15 uur. Wat betreft de indeling
opera Meinacht van Rimski-Korsakov in het Stanislavski theater in Moskou. Een prachtige
gelegenheid komt het wereldberoemde
waardoor u anders naar zijn werk gaat
is het gelijk aan het ochtendprogramma.
productie. Na afloop dacht ik dat ze zoiets nou eens op dvd zouden moeten zetten. Tegen
portret dat Rembrandt van regent en
kijken. Daarna gaat u het museum in voor
verhaal in maximaal 80 woorden
beter weten in, want welke gek begint er nu aan een dergelijk project? Het schetste dan
schrijver Jan Six maakte naar het
een korte rondleiding.
naar
[email protected].
ook mijn verbazing toen ik in de laatste brochure van mijn lijfwinkel in Den Haag een dvd-
Rijksmuseum. Het portret is sinds de
opname van juist deze productie aangekondigd zag. Ondanks de exorbitant hoge prijs heb
17de eeuw in particulier bezit van de
Data
ik hem direct aangeschaft. Voor mij is het nu al de dvd van 2010.
Amsterdamse familie Six en sindsdien
Donderdag 14 en vrijdag 15 oktober in
Judith Engels, Zoetermeer Ik was op 19 juni bij het Hofvijverconcert op het Festival
zelden getoond aan het publiek.
de ochtend of middag (naar keuze)
Classique in Den Haag. Het was ge-wél-dig! Een prachtig concert en een fantastische sfeer,
Een twintigtal werken op papier, die
Noot van de redactie: De tiende van
ondanks het slechte weer! Het is zó bijzonder dat die stad drie dagen lang bol staat van de
tegelijkertijd in het prentenkabinet worden
Programma
Tijl wordt op woensdag 1 september om
muziek. En Tijl Beckand presenteerde het heel goed. Hij benadert het zo leuk! Hij laat zien
getoond, vertellen het verhaal van het
9.45 uur
inloop met koffie/thee
23.30 uur uitgezonden op Nederland 3.
dat je klassieke muziek ook op een heel moderne manier kunt benaderen. Ik heb begrepen
ontstaan van het portret.
10.00 uur
lezing
Reserveren
Het maakt deel uit van TV Lab, een thema-
dat er begin september een nieuw programma van hem op tv komt, De tiende van Tijl.
Exclusief voor leden van AVRO Cultuur
11.15 uur
rondleiding
U kunt zich inschrijven via
week van 30 augustus tot 3 september,
Ik ga zeker kijken!
organiseert het Rijksmuseum een lezing
12.15 uur
einde programma
www.rijksmuseum.nl/AVRO
waarin programmamakers de kans krijgen
Ingeborg de Jong, Amersfoort Niemand kon kaartjes krijgen voor het Musical Awards
vernieuwende programma’s en ideeën
Gala op 7 juni, maar op Twitter verscheen ’s middags een bericht dat je - als je bij de rode
aan het Nederlandse publiek te tonen.
loper ging staan in je galaoutfit - misschien naar binnen mocht. Snel mijn galajurk aan, mijn
Veel plezier!
haar omhoog en op mijn iets te krappe naaldhakken naar het Mediapark en… ik mocht
Deel uw ervaring! Heeft u een bijzondere culturele ervaring die u graag wilt delen? Mail dan uw
De leukste reacties worden in Kunst & Cultuur geplaatst.
Prijs € 25,- (incl. koffie/thee, lezing, rondleiding en toegang tot het museum)
Locatie Het Ateliergebouw van het Rijksmuseum, Hobbemastraat 22 1071 ZC Amsterdam
Lezing 2: Rembrandt, zijn leven en werk
echt naar binnen! Ik heb de hele avond met een grote glimlach zitten kijken en mijn
Op 4 oktober 1669 overleed Rembrandt in zijn woonplaats Amsterdam. Vier dagen later werd hij in de Westerkerk begraven. Ter herinnering aan
handen blauw geklapt. Vooral de cast van We Will Rock You zette een geweldige
de beroemde schilder organiseert het Rijksmuseum, in samenwerking met de Westerkerk, op maandag 4 oktober 2010 een Rembrandtlezing.
show neer en de Kruimeltjes waren zo schattig. Die musicals ga ik zeker bekijken!
Hoogleraar kunstgeschiedenis Ernst van de Wetering en Rijksmuseumconservator Pieter Roelofs spreken over het leven en werk van Rembrandt.
Datum
Prijs
maandag 4 oktober
€ 20,- (inclusief lezing, koffie/thee en toegangsbewijs Rijksmuseum, exclusief wijn). Museumjaarkaarthouders betalen € 10,-
Programma Adv noorderkerk
19.30 uur Ontvangst met koffie/thee in de Westerkerk
Locatie
20.00 uur Pieter Roelofs: Rembrandt in het Rijksmuseum
Westerkerk, Prinsengracht 281 1016 GW in Amsterdam
20.30 uur Ernst van de Wetering: Rembrandt, Jan Six en de Kunst 21.15 uur Nabeschouwing met een glas wijn (niet inbegrepen in de prijs) in de kerk ter afsluiting
Reserveren U kunt zich inschrijven via www.rijksmuseum.nl/westerkerk
22.00 uur Einde
32
33
OPIUM
AVRO Cultuur
arrangement Een extra concert door het Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Tugan Sokhiev met als pianosolist Yefim Bronfman.
Een nieuw seizoen vol cultuur
De jonge dirigent Tugan Sokhiev, afkomstig uit Ossetië, studeerde onder meer bij de legendarische pedagoog Ilja Musin, leraar van onder andere Yuri Temirkanov en Valery Gergiev.
Op 7 september start het nieuwe tv-seizoen van Opium.
Bij het Koninklijk Concertgebouworkest (KCO) debuteerde
Verder doet AVRO’s kunst- en cultuurprogramma de
Sokhiev in 2006 met een Sjostakovitsj-programma. Nu keert hij terug met Rachmaninoffs symfonische zwanenzang:
komende tijd live verslag van de Uitmarkt en het Gala
de populaire Symfonische dansen.
van het Nederlands Theater. Een overzicht met uitleg.
Klavierleeuw Yefim Bronfman is de laatste jaren een vast gezicht bij het KCO. Hij vertolkt het spectaculaire tweede
Beleef de Uitmarkt
pianoconcert van Bartók. De vleugel mag lyrisch zingen, maar
Opium komt vrijdag 27 augustus live vanaf de Uitmarkt in
wordt net zo vaak ingezet als stevig slagwerkinstrument.
Amsterdam. Dit evenement luidt elk jaar het begin van het
Het concert wordt geopend met Dvoráks feestelijke concert-
nieuwe culturele seizoen in. Presentator Cornald Maas ontvangt
ouverture Carnaval.
scenarioschrijfster Maria Goos en acteur en theatermaker John Buijsman. Zij vertellen welke voorstellingen het komende
Datum
seizoen de moeite waard zijn. Ook krijgt u tips over wat er
donderdag 14 oktober, 20.15 uur
allemaal op de Uitmarkt te doen is. De uitzendingen vanaf de Uitmarkt starten op vrijdag
Plaats
27 augustus om 19.00 uur op Nederland 2.
Concertgebouw Amsterdam, Grote Zaal
er Drijv Anna
Kasper van kooten
Nieuwe afleveringen, nieuwe gasten
De winnaars van 2009 met in het midden Bert Luppes (Louis d’Or) en Lineke Rijxman
Prijs
Christine Otten en cabaretière Brigitte Kaandorp. In de nieuwe
Gala van het Nederlands Theater
Programma
serie worden aan dat rijtje actrice Anna Drijver en cabaretier,
Opium doet op zondag 12 september op radio en tv verslag
Dvorák Carnaval, Bartók Pianoconcert nr. 2,
acteur en muzikant Kasper van Kooten toegevoegd. Maas
van het Gala van het Nederlands Theater. Die avond worden
Rachmaninoff Symfonische dansen
bespreekt met zijn gasten de actuele cultuuragenda. Wat moeten
de belangrijkste toneelprijzen van Nederland uitgereikt, zoals
we zien, horen en lezen en waarom? Kijk naar passievolle
de Louis d’Or voor beste acteur en de Theo d’Or voor beste
Reserveren
gesprekken met mensen met een hart voor cultuur. U kunt een
actrice. Ook wordt de winnaar van de AVRO Toneelpublieks-
Bestel uw kaarten via www.concertgebouworkest.nl/avro
uitzending van Opium gratis bijwonen. De uitzendingen vinden
prijs bekendgemaakt. Voorafgaand aan het gala is er op Radio 1
(administratiekosten € 1,75 per kaart, met een maximum
plaats in de Escape op het Amsterdamse Rembrandtplein. Wilt u
een voorbeschouwing en brengt Hans Smit verslag uit van de
van € 10,50 per bestelling).
zich opgeven? Ga dan naar opium.avro.nl
rode loper. Cornald Maas praat na afloop op televisie met de winnaars over hun bekroonde rol, de lol van het acteren en hij
Vanaf dinsdag 7 september is Opium weer wekelijks op televisie te zien. Voor de nieuwe reeks van veertien afleveringen
Het nieuwe seizoen van Opium is
blikt vooruit op het nieuwe seizoen. Een aantal oud-winnaars
verhuist het programma van de woensdag- naar de dinsdag-
vanaf dinsdag 7 september om
- onder wie Victor Löw, Petra Laseur en Edwin de Vries -
avond. Presentator Cornald Maas ontvangt, net als vorig
20.50 uur te zien op Nederland 2.
vertelt over wat de prijzen voor hen hebben betekend.
seizoen, bekende mensen uit de wereld van kunst en cultuur,
Opium Radio, zondag 12 september 20.30 Radio 1
zoals scenarioschrijfster Maria Goos, theatermaker John
Opium TV zondag 12 september 23.00 Nederland 2
Buijsman, beeldend kunstenaar Jasper Krabbé, schrijfster
Kijk ook op opium.avro.nl
34
€ 20,- (inclusief pauzedrankje)
Kunst & Cultuur | 35
AVRO Cultuur arrangement
De magische wereld van
het oude
Voel de magie tijdens een exclusieve avondontvangst
Egypte
Speciaal voor u als lid van AVRO Cultuur organiseert het Rijksmuseum van Oudheden een magische avondontvangst. Het museum is op dat tijdstip niet toegankelijk voor ander publiek.
In het oude Egypte was magie heel
imposante basalten beelden
Datum
van de leeuwinnengodin
Donderdag 25 november
vanzelfsprekend. Het werd volop beoefend,
Sachmet. Even verderop
niet alleen in de tempels maar ook thuis.
bevindt zich de
Plaats
De tentoonstelling Egyptische Magie in het
blikvanger van de
Rijksmuseum van Oudheden, Rapenburg 28, Leiden
expositie: het meer-
Rijksmuseum van Oudheden in Leiden is
kleurige stenen beeld
Ba-vogel
Prijs
een intrigerende kennismaking met de
van priester Chaemwas,
mystieke wereld van de oude Egyptenaren
de zoon van farao Ramses II. Veel stukken hebben niet alleen een
en wat daarvan te herkennen is in
mystieke betekenis, maar zijn ook van betoverende schoonheid.
Programma
Zoals de unieke bronzen toverstaf in de vorm van een zigzag-
19.00 uur Koffie of thee met iets lekkers in het museum-
muziek, kunst, (bij)geloven en rituelen
€16,- p.p.
gende cobra en de vele kleurige amuletten en sieraden.
in latere tijden.
café (entreezaal met Egyptische tempel) 19.30 uur Lezing door conservator Maarten Raven in de
Inspiratiebron
Tempelzaal. Aansluitend mogelijkheid tot het
Al meer dan twee millennia oefent de Egyptische magie een
stellen van vragen
grote aantrekkingskracht uit op latere culturen, religies en
20.00 uur Bezoek aan tentoonstelling op eigen gelegenheid.
kunstvormen. Niet alleen in de Méditerranée, maar ook ver daarbuiten. Al in de Oudheid waren de Romeinen getroffen door de magische wereld van de Egyptenaren. Tijdens de
leven en dood en dat magie de enige manier was waarop de
Middeleeuwen bleven bepaalde tradities en geschriften in de
Extra
mensen invloed konden uitoefenen. Ook zagen ze magie
kloosters bewaard. Via de Moorse veroveraars van Spanje
• Tijdens de ontvangst verloot het museum vijf exemplaren
als verklaring voor alle wonderen van de natuur, zoals een zons-
kwamen allerlei invloeden vanuit Egypte en het oude nabije
van de full colour catalogus Egyptische Magie (verkoopprijs
verduistering en het jaarlijks stijgen en dalen van het water in de
Oosten naar Europa. Met de herontdekking van de klassieke
€29,95) onder de deelnemers
rivier de Nijl. In de tentoonstelling Egyptische Magie komen alle
cultuur tijdens de Renaissance nam de interesse in de oud-
• Alle deelnemers krijgen een gratis affiche Egyptische Magie
Egyptische rituelen, bezweringen en toverkunsten uitvoerig aan bod.
Egyptische kunst en de mystieke tradities een grote vlucht.
• Conservator Maarten Raven loopt tot 22.00 uur rond in de tentoonstellingsruimtes
Internationale topstukken
sprookjesopera Die Zauberflöte. Dit meesterwerk van Mozart
De tentoonstelling bestaat uit meer dan driehonderd eeuwenoude
speelt zich af in het oude Egypte. Het werd voor het eerst
voorwerpen uit de collecties van onder meer het Rijksmuseum
opgevoerd in 1791, tijdens het hoogtepunt van de vrijmetselarij
van Oudheden, het British Museum en het Louvre. Daaronder
en is dan ook doordrenkt met de Egyptische symboliek en
Reserveren
bevinden zich vele topstukken, zoals manshoge beelden van
mystiek waar deze beweging zo dol op was.
U kunt vanaf maandag 30 augustus kaarten voor dit arrangement
priesters en goden, formules op papyrus, toverstaven met dieren-
36
22.00 uur Einde
De oude Egyptenaren geloofden dat de goden beschikten over
Een van de meest treffende voorbeelden daarvan is de beroemde
Beeld van de priester Chaemwas
Alle zalen van het museum zijn geopend
• Tijdens de ontvangst zijn de museumshop en het museumcafé geopend
reserveren via SEE Tickets, tel. 0900-1353 (€ 0,45 p/min.).
koppen en bezwerende amuletten. Zij laten zien hoe magie in
Egyptische Magie is te zien van 16 oktober 2010 t/m 13
U kiest optie 5 en volgt verder de aanwijzingen in het telefoon-
het oude Egypte onlosmakelijk vervlochten was met het leven
maart 2011 in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.
menu. U kunt ook reserveren via www.seetickets.nl. Houd uw
van alledag. Bij de entree van de tentoonstelling staan twee
Meer informatie is te vinden op www.rmo.nl
lidmaatschapsnummer bij de hand. Er wordt om gevraagd.
37
K
De overrompelende expressie van
Kees van Dongen In Museum Boijmans van Beuningen
Typisch
Tentoonstelling
zijn vanaf 18 september meer dan
„Het werk van Van Dongen laat zich typeren als kleurig,
„Bijzonder is dat de tentoonstelling begint met Van Dongens
schilderkunstige expressie en de vrouw als onderwerp.
jaren van succes en roem en dan teruggaat naar het begin in
De kunstenaar was overrompelend in zijn schilderswijze.”
Rotterdam, zijn begintijd als tekenaar. Leuk om op te letten
zestig van werken van Kees van Dongen (1877-1968) te zien. Anita Hopmans,
zijn de verschillende formaten: de grote doeken in de late
gastconservator van de expositie,
Levensloop
jaren, het kleine formaat van het tekenpapier in het begin. En
deed kunsthistorisch onderzoek naar
„Geboren in Rotterdam in 1877 ging Van Dongen op 20-jarige
de vrouwen die een rol speelden in zijn leven, zoals zijn model
leeftijd naar Parijs. Hier sloot hij zich al snel aan bij de moderne
Fernande Olivier, de vriendin van Picasso.”
de Nederlandse schilder.
Door Claudia Ho-Sam-Sooi
kunstenaars van die tijd. Hij ontwikkelde zich tot een schilder die deelnam aan de voorhoede van de internationale moderne
De Grote Ogen van Kees van Dongen is van 18 september
kunst. Zijn reizen naar Spanje en Marokko in 1910, en drie
2010 t/m 23 januari 2011 te zien in Museum Boijmans van
jaar later naar Egypte, beïnvloedden zijn werk. Dat uitte zich
Beuningen in Rotterdam. Meer informatie: www.boijmans.nl
in veranderingen in kleur en stijl, meer gestileerde figuren, rode tinten en omlijningen.”
Mode „Zijn kennismaking met de Franse modeontwerper Paul Poiret bracht hem in de kringen van de mode. Dit leverde nieuwe contacten op. Van Dongen gebruikte in de jaren twintig gevierde sterren van film en theater als onderwerp voor zijn portretten. Hierdoor werd hij wereldberoemd.”
Neptunus „Op een zelfportret uit 1922 is Van Dongen verkleed als Neptunus te zien. In deze uitdossing - oorbellen, kettingen en met oesterschelpen om zijn middel - ging hij naar een gekostumeerd feest van Poiret. De kleuren zijn groengrijs van de zee, een schip op de achtergrond. Hij exposeerde dit schilderij op een officiële Salon-tentoonstelling in 1922. Het is ongelofelijk hoe hij dit durfde, te midden van de standaardonderwerpen in die tijd. De zee en het schip verwijzen overigens ook een beetje naar zijn achtergrond: de havens van Rotterdam en de schepen in Delfshaven, die voor het huis van zijn ouders in de haven lagen.”
38
39
La Cage aux Folles is een humoristisch, maar tegelijkertijd
Win kaarten voor het openingsfeest!
integer verhaal over familiewaarden, onvoorwaardelijke
DeLaMar Theater wordt op zondag 28 november feestelijk
liefde en vooral de behoefte om te vieren wie we zijn. De
geopend met La Cage aux Folles en Ontrouw. U kunt voor
musical gaat over Albin en Georges, die samen de befaamde
twee personen kaarten winnen voor - naar keuze - een
nachtclub La Cage aux Folles runnen in Saint-Tropez. Daar
van deze twee voorstellingen, met na afloop toegang tot
viert Albin triomfen met zijn uitbundige travestieact Zaza.
het openingsfeest met veel bekende genodigden. U krijgt
Wanneer de zoon van Georges aankondigt dat hij gaat trouwen
tevens een hotelovernachting in het nabijgelegen Eden Hotel
met de dochter van een politicus, wordt hun bestaan op zijn
American.
kop gezet. Het frivole appartement moet worden omgetoverd
DeLaMar Theater Eigentijds complex met eerbied voor het verleden Onder de naam DeLaMar Theater opent het voormalige Nieuwe de la Mar Theater na een ingrijpende verbouwing van vijf jaar op 28 november zijn deuren in het centrum van Amsterdam. Met de komst van
tot een sobere kloosterkamer, de biologische moeder moet
Meedoen is simpel
tevoorschijn worden getoverd en Albin moet ‘even weg’.
Stuur voor 30 september een e-mail naar
[email protected], met
De schone schijn van een normaal gezin moet worden
in de onderwerpregel ‘openingsfeest DeLaMar Theater’.
opgehouden. De grote vraag
De kaarten worden verloot onder de inzenders. De winnaar krijgt
is of het lukt en tegen welke
bericht. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.
prijs. De Nederlandse versie van Joop van den Ende
Niet gewonnen?
Theaterproducties is een
En u wilt toch naar een van de voorstellingen?
geheel eigen interpretatie.
Dan kunt u kaarten bestellen via www.delamar.nl en
De hoofdrollen zijn voor
0900 – DeLaMar / 0900 - 33 52 627 (35 cpm).
Jon van Eerd, Stanley Burleson, Derek de Lint en Liz Snoijink.
Govert de Roos/Nick van Ormondt
het veelzijdige complex is Nederland een hotspot voor kwalitatief hoogwaardig toneel rijker.
Aan de Marnixstraat in Amsterdam
aangrenzende bioscopen plaatsgemaakt
ten op een kwalitatief hoogwaardig
Zet je alles wat je hebt op het spel voor één moment van
stond in 1887 het pand van de Nieuwe
voor een eigentijds theater met twee zalen.
theater in de traditie van het voormalige
lichtzinnigheid? Het is de cruciale vraag in het toneelstuk
Spieghelschool, dat in 1947 werd
Architecten Jo Coenen en Arno Meijs
Nieuwe de la Mar. Dat betekent dat
Ontrouw, naar de film Faithless van Ingmar Bergman. Linda
verbouwd tot theater. Het Nieuwe de
hebben met het ontwerp rekening
er zowel vrije als gesubsidieerde
van Dyck speelt een actrice, die gelukkig getrouwd is met een
la Mar Theater is verbonden met grote
gehouden met een van de belangrijkste
producties worden gebracht. Eén van
dirigent (Marc Klein Essink). Samen hebben ze een dochtertje.
namen als Wim Kan, Wim Sonneveld
uitgangspunten bij dit project:
Van den Ende’s idealen is dat artiesten
Dan ziet ze, na jaren, ineens hun huisvriend met andere ogen.
en Freek de Jonge en heeft een
een theatergebouw voor de toekomst
de mogelijkheid krijgen er langere tijd
Deze theaterregisseur (Tom
geschiedenis die zeer tot de verbeelding
bouwen met eerbied voor het verleden.
achtereen op te treden, zoals ook in
Jansen) beantwoordt haar
bloeiende theatersteden als Londen en
liefde, maar bedriegt daar-
spreekt. Het was behalve standplaats van grote cabaretiers ook een podium voor
Hoogwaardig theater
New York het geval is.
mee zijn beste vriend. Drie
komedies, toneelklassiekers, festivals
DeLaMar Theater is een initatief van de
Het theater wordt op 28 november
topacteurs nemen u mee op
en jeugdvoorstellingen. Nu, 123 jaar
VandenEnde Foundation, het cultuur-
feestelijk geopend met de musical
een wervelende tocht langs
later, heeft het gebouwencomplex van
fonds van Joop en Janine van den Ende.
La Cage aux Folles en het toneelstuk
frustratie, woede, verdriet,
het voormalige Nieuwe de la Mar en de
De programmering zal zich vooral rich-
Ontrouw.
pijn en liefde.
40
Een zomer vol Kunst
& Cultuur bij de AVRO
Piek
41
Los deze Toon Hermans woordzoeker op en maak kans op de prachtige dvd Passie voor de Hermitage Woordzoeker
Wat moet u doen?
E
L
C
Z
T
U
E
L
P
L
I
B
D
R
T
A
I
S
A
A
L
K
E
I
N
S
R
E
H
O
R
G
R
I
R
N
V
E
R
S
A
I
E
N
O
E
G
E
A
E
R
G
I
N
T
T
A
E
R
N
schapsnummer invoeren. Als uw lidmaatschapsnummer
D
E
N
P
M N
E
E
T
E
T
M
L
E
H
uit zeven cijfers bestaat, moet u eerst een nul intoetsen.
L
N
I
IJ
L
T
V
I
R
E
A
I
Z
V
E
De woorden staan in alle richtingen. Sommige letters
I
I
L
P
J
E
S
A
R
N M O
R
U
R
worden vaker gebruikt. Na oplossing vormen de
H
N
E
E
L
L
B
N
S
B
R
O
O
E
M
overgebleven letters de titel van een liedje van
C
H
U
S
O
A
N
H
U
4
M
L
X
D
A
S
E
Q
T
C
N
O
R
2
K
E
O
U
C
N
T
T
C
E
K
W G
E
I
N
N
S
L
W
S
S
G
A
L
E
T
L
I
T
S
S
I
O
E
T
schilderij van Henri Matisse). De prijswinnaars hebben
N
R
J
E
O
T
O
E
R
N
E
L
E
P
S
inmiddels bericht en hun prijs ontvangen.
U
A
J
N
D
E
M U
S
I
C
U
S
L
E
K
S
U
C
C
E
S
J
T
N
IJ
N
O
K
E
Doe de woordzoeker en bel uw oplossing vóór 15 september door naar 0909-2027014 (0,45 p/min). U kunt de oplossing inspreken en daarna uw lidmaat-
Toon Hermans. De oplossing van de puzzel uit Kunst & Cultuur nummer 2 van mei 2010 was: Woman in green (de naam van een
Oplossing:
©Persbelangen
24 ROZEN
IL PLEUT
LUXOR
SITTARD
TOON HERMANS
CABARETIER
JACQUELINE
MARIE
SNIEKLAAS
TV
CARRÉ
KLEINKUNST
MENS
SOLO
VERS
CD
KONIJNTJES
ONEMANSHOW
SPELEN
ZANGER
CLOWN
KUNSTSCHILDER
PIJPESTELEN
STILTE
DE MUSICUS
LEVEN
REVUE
SUCCES
DOEK
LIGGEN IN HET GRAS
RIETJE
THEATER
GEIN
LIMBURG
SIEN
TOER
Passie voor de Hermitage
Grenzeloze toewijding aan een schatkamer
In de documentaireserie Passie voor de Hermitage zien we de kunst uit de Hermitage vooral door de ogen, oren en ziel van de mensen die er werken. Zij worden Hermitazjniks genoemd, een koosnaam die duidt op hun grenzeloze toewijding aan deze schatkamer van Catherina de Grote. Deze ‘museumbewoners’ – een suppoost, fr conservator of directeur - laten ons zien hoe louterend en intiem een ervaring met een kunstwerk kan zijn. En ze vertellen over hun strijd om het museum te beschermen tegen alle stormen van de Russische geschiedenis in met name de twintigste eeuw.
42
Overzicht AVRO Cultuur
COLOFon Magazine Kunst & Cultuur Augustus 2010, jaargang 13, nummer 3
arrangementen en aanbiedingen
Magazine voor leden van AVRO Cultuur. Verschijnt 4x per jaar. Een lidmaatschap kost € 10,- per jaar. U bent dan tevens AVRO-lid. Voor meer informatie over het lidmaatschap en de AVRO kunt u bellen naar 0900 - 777 99 96 (€ 0,20 p/min, 09.00-17.00 uur) of mailen naar
[email protected] Adres: AVRO Klantcontactcentrum, Postbus 20900, 1202 AS Hilversum. Kijk ook op www.avro.nl, de AVRO Extra pagina’s in Avrobode en Teletekst pag. 312
Kunst & Klassiek is een uitgave van AVRO, Postbus 2, 1200 JA Hilversum Contact redactie:
[email protected]
Met medewerking van Hans van den Boom, Victor Engbers, Claudia Ho-Sam-Sooi, Martine de Jong, Jessica Raspe, Manon Tuynman en Masha van Vlijmen Arrangementen: Claudia Berends en Marjolijn Dissel Eindredactie: Jaap Backx, Edmée Fijan en Hans Scholte Vormgeving: All Set Creative Agency Rotterdam Druk: BV Programmabladen AKN, Hilversum Coverbeeld: Gaby Hermans
Advertentieverkoop Sanoma TVMagazines Mariska van Beuzekom Postbus 580 1200 AN Hilversum www.tvmagazines.nl Tel. 035 – 672 69 00 / 035 – 672 69 08 E-mail:
[email protected]
Adv
De in dit magazine aangeboden activiteiten en arrangementen zijn exclusief voor leden van AVRO Cultuur. Per lidmaatschap kunnen maximaal 2 kaarten worden besteld, tenzij uitdrukkelijk anders wordt vermeld. Van werken van beeldende kunstenaars, aangesloten bij een CISAC-organisatie, is het auteursrecht geregeld met Pictoright te Amsterdam. © c/o Pictoright Amsterdam 2010.
Reserveerinformatie
Verwoestende urbanisatie Fototentoonstelling
5 september, 17 en 24 oktober
pagina XX
Into the Woods Sprookje voor volwassenen
zaterdag 11 september
pagina XX
Legally Blonde Bling bling musical
24 september t/m 27 maart 2011
pagina XX
Mythen van het Atelier Lezing
dinsdag 28 september
pagina XX
Internationaal Realisme Inleiding
maandag 4 oktober
pagina XX
Rembrandt Lezingen
4, 14 en 15 oktober
pagina XX
Hurricane Illusies van Hans Klok
dinsdag 12 oktober
pagina XX
Soldaat van Oranje, de musical Korting
tussen 12 en 26 oktober
pagina XX
Koninklijk Concertgebouworkest Extra concerten
donderdag 14 oktober
pagina XX
De onsterfelijke Alexander de Grote Lezing
maandag 18 oktober
pagina XX
Omdat ik zoveel van je hou Nostalgisch toneel
zondag 14 november
pagina XX
TOON, de musical Win kaartjes
20 november 2010 t/m 7 mei 2011
pagina XX
Kaarten voor de in dit magazine aangeboden activiteiten en arrangementen kunt u – tenzij anders wordt vermeld – bestellen via SEE Tickets, tel. 0900-1353 (7 dagen per week van 10.00 tot 22.00 uur, € 0,45 p/min.) of via www.seetickets.nl.
Egyptische Magie Avondarrangement
donderdag 25 november
pagina XX
Hou bij het reserveren uw lidmaatschapsnummer bij de hand! Er wordt om gevraagd.
Beethoven Arthur en Lucas Jussen & Jaap van Zweden
vrijdag 26 november
pagina XX
SEE Tickets biedt u verschillende betaalmogelijkheden:
DeLaMar Theater Win kaarten voor de galaopening
zondag 28 november
pagina XX
Wereldkerstcircus Betoverend arrangement
dinsdag 21 december
pagina XX
Online Creditcard: tot 7 dagen voor aanvang van het event. i-DEAL: tot 7 dagen voor aanvang van het event. Bankoverschrijving: tot 16 dagen voor aanvang van het event.
Telefonisch
Creditcard: tot 7 dagen voor aanvang van het event. i-DEAL: tot 7 dagen voor aanvang van het event. Eenmalige machtiging: tot 16 dagen voor aanvang van het event. Acceptgiro: tot 28 dagen voor aanvang van het event. Kosten hiervoor bedragen € 2,50 per boeking. De in dit magazine aangeboden arrangementen en activiteiten zijn uitsluitend geldig op de vermelde data.
ADV Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. De AVRO behoudt zich het recht voor om prijswijzigingen door te voeren.
Kunst & Cultuur | 43
