Informatiefolder
Verrereizen
Inhoudsopgave Voorbereiding
3
Buiktyfus
4
Dengue (knokkelkoorts)
4
DTP (difterie-tetanus-polio)
5
Gele koorts
5
Hepatitis A (geelzucht)
5
Hepatitis B
6
De ziekte van Lyme
6
Malaria
7
Malariatabletten Voorkom muggenbeten
Rabiës (hondsdolheid)
8
Reizigersdiarree
8
Voorzorgsmaatregelen
9
Reizigersvaccinaties Gedragregels Medische hulpmiddelen
Nuttige tips
11
We reizen steeds vaker af naar verre oorden voor zaken of vakantie. Voor veel gebieden in het Midden-Oosten, Afrika, Azië en Midden- en Zuid-Amerika, maar ook voor Oost-Europa geldt dat er ziekten voorkomen die in Nederland niet (meer) voorkomen zoals buiktyfus, cholera, gele koorts en malaria. Daarnaast laat de hygiënische standaard er soms te wensen over. Het is van groot belang extra voorzorgsmaatregelen te nemen om te voorkomen dat u een besmetting oploopt.
Voorbereiding Als u op reis gaat, moet u ervoor zorgen dat u goed voorbereid bent. Uw Kring-apotheek adviseert u hier bij graag. Zorg dat u voldoende voorraad van uw chronische medicatie heeft. Vraag de apotheek om een medicijnpaspoort met de namen van de werkzame stoff en van uw medicijnen. Stop een deel van uw medicijnen in uw handbagage, voor het geval uw koff er zoekraakt. Vraag voor uitgebreidere informatie bij uw Kring-apotheek naar de folder ‘Vakantietips’. Hierin vindt u onder andere informatie over de inhoud van uw reisapotheek en veelvoorkomende termen in verschillende talen. In verre landen dreigt het risico op een infectieziekte die uw vakantie behoorlijk kan bederven. In deze folder vindt u meer informatie over een aantal ziekten die in Nederland niet of nauwelijks voorkomen en de voorzorgsmaatregelen die u kunt nemen om te zorgen dat u gezond weer terugkeert van uw verre reis. Ruim voordat u op reis gaat, dient u zich op de hoogte te stellen welke ziekten op uw reisbestemming voorkomen en kunt u eventuele maatregelen treff en. Natuurlijk kunt u hiervoor terecht bij uw Kring-apotheek. Tijdens uw reis kunt u infecties vaak voorkomen door bepaalde gedragsregels in acht te nemen.
3
Buiktyfus Buiktyfus is een darmziekte die besmettelijk is. De ziekte wordt veroorzaakt door een bacterie die zich bevindt in de urine, ontlasting en het bloed. Besmetting kan plaats vinden door contact met bijvoorbeeld vieze toiletten of het eten en drinken van besmet voedsel. Buiktyfus komt vooral voor in gebieden waar hygiënische omstandigheden onvoldoende zijn en de controle op voedselbereiding minimaal. Verschijnselen zijn koorts, hoofdpijn, buikpijn en verminderde eetlust. In een later stadium komen stoornissen in het bewustzijn voor en soms ook uitslag op borst en buik. Vaak is een ziekenhuisopname noodzakelijk, gezien de ernst van de verschijnselen. Afhankelijk van uw bestemming, de reisduur en reisomstandigheden verdient het aanbeveling u tegen buiktyfus te laten vaccineren. Een vaccinatie biedt voor drie jaar ongeveer 70% bescherming, daarom is het belangrijk om ook een aantal leefregels te volgen: • Eet geen rauw of onvoldoende verhit voedsel of geschild fruit • Drink alleen water uit flessen die u zelf opent • Eet alleen verpakt ijs en gebruik geen ijsblokjes • Was uw handen frequent en na elk toilet gebruik • Houd de nagels kort • Maak minimaal 1 maal per dag het toilet schoon
Dengue (knokkelkoorts) Dengue is een virusinfectie, die vroeger sporadisch voorkwam, maar die zich nu in snel tempo verspreidt. Het virus wordt overgedragen door muggen. In de meeste gevallen is dengue niet ernstig en gaat na een dag of zeven vanzelf over. Na een muggenbeet duurt het drie tot acht dagen, voordat de verschijnselen optreden. De verschijnselen lijken op die van een zware griep met hoofdpijn, koorts, spierpijn en misselijkheid. Bij een tweede infectie kunnen de klachten ernstiger van aard zijn. Vermijd plaatsen met stilstaand water. Doordat de muggen overdag steken, moet u uzelf goed beschermen. Draag bedekkende kleding en smeer met DEET.
4
DTP (difterie-tetanus-polio) Difterie, tetanus en polio zijn ziekten die op verschillende manieren overdraagbaar zijn. Difterie wordt meestal overgebracht via de lucht door hoesten of niezen. Een tetanusinfectie wordt overgedragen via open wonden (of wondjes). Een directe besmetting met polio vindt plaats via de ontlasting naar de mond maar ook indirect via druppeltjes in de lucht door bijvoorbeeld hoesten of niezen. Een volledige vaccinatie( drie x dtp) geeft tien jaar bescherming. Is de laatste vaccinatie van dtp langer dan vijftien jaar geleden, moet u opnieuw gevaccineerd worden. Vraag hierover advies bij uw Kring-apotheek.
Gele koorts Gele koorts is een virale infectieziekte, die wordt verspreid door bepaalde tropische muggen. De ziekte kan zonder klachten verlopen maar ook verschijnselen als koorts, hoofdpijn, rugpijn, misselijkheid, braken, vermoeidheid, geelzucht en stoornissen in de nierfunctie komen voor. In sommige gevallen kan gele koorts een dodelijke afloop hebben. U kunt zich laten vaccineren tegen gele koorts. Deze vaccinatie beschermt u minstens tien jaar. Sommige landen stellen deze vaccinatie verplicht. U dient dan een internationaal bewijs van inenting te kunnen overhandigen. Ook wanneer deze verplichting niet geldt voor uw bestemming, is het in bepaalde gevallen toch verstandig om u te laten vaccineren.
Hepatitis A (geelzucht) Hepatitis A is een ontsteking aan de lever die veroorzaakt wordt door een virus. Het wordt meestal veroorzaakt door besmet voedsel en drinkwater. Het komt voor in landen waar de hygiënische omstandigheden slecht zijn en sanitaire voorzieningen te wensen over laten. Het is een virus dat wordt overgedragen via besmette handen, voorwerpen, voedsel en drinkwater. De eerste verschijnselen ontstaan na drie tot vijf weken. Deze verschijnselen zijn koorts, hoofdpijn en vermoeidheid. Daarna treden misselijkheid, braken, donkere urine en verkleuring van de huid en het oogwit op. Een infectie met het hepatitis A virus verloopt bij jonge kinderen vaak ongemerkt.
5
De ziekte kan enkele weken duren. Daarom wordt bescher ming bij bezoek aan (sub)tropische landen en een aantal Oost-Europese landen aanbevolen. Er zijn twee mogelijkheden om te vaccineren tegen Hepatitis A. U kunt kiezen voor een bescherming van enkele weken tot maximaal drie maanden of een bescherming tot maximaal tien jaar.
HepatitisB Hepatitis B is een infectie aan de lever door het hepatitis B virus. Pas na twee tot zes maanden treden de eerste verschijnselen (griepklachten) van deze ziekte op. In ernstige gevallen kan later levercirrose en leverkanker ontstaan. Hepatitis B wordt overgedragen via besmet bloed, bloedproducten en lichaamsvochten (sperma en vaginaal vocht). Het is belangrijk om hygiënische maatregelen te treff en en bij seksueel contact voorzorgsmaatregelen te nemen. Een volledige vaccinatie (drie x Hepatitis B) biedt tien jaar bescherming. Er is een gecombineerd vaccin beschikbaar voor hepatitis A en B. Dit bestaat uit drie vaccins en biedt tien jaar bescher ming tegen Hepatitis A en vijf jaar tegen Hepatitis B.
DeziektevanLyme Deze ziekte wordt overgedragen via besmette teken en komt vrijwel overal ter wereld voor. De infectie veroorzaakt een rode ringvormige huiduitslag, een grieperig gevoel en in een later stadium aandoeningen aan het zenuwstelsel of de gewrichten. De kans op een tekenbeet kunt u verkleinen door bedekkende kleding te dragen en een insectenwerend middel op de onbedekte, kwetsbare huid te smeren. Als een teek binnen 24 uur op de juiste wijze van de huid wordt verwijderd, is de kans op een infectie klein. Gebruik hiervoor een speciale tekentang die verkrijgbaar is bij de Kring-apotheek.
Malaria Malaria is een van de meest bedreigende infectieziekten in (sub)tropische landen. Jaarlijks sterven miljoenen mensen aan de gevolgen van malaria. Malaria is een infectieziekte die wordt overgedragen door met malaria
6
besmette muggen (muskieten). Acht tot tien dagen na een steek van de malariamug, kunnen de eerste verschijnselen optreden. De ziekteverschijnselen, zoals koude rillingen, spierpijn, hoofdpijn en koorts doen denken aan griep. Ook diarree en braken kunnen voorkomen. Een malaria-aanval die niet tijdig wordt behandeld, kan een dodelijke afl oop hebben. Malariatabletten Om een malaria-infectie te voorkomen, kunt u malariatabletten slikken. Er zijn verschillende soorten malaria tabletten. In Nederland geeft de Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR) advies over welke malariatabletten in een bepaald land of gebied geslikt moeten worden. Dit hangt af van de verblijfsduur en de weerstand van de in dat gebied voorkomende parasiet. Dit advies wordt door iedere apotheek, GGD, en (huis)arts gehanteerd. Uw Kring-apotheek kan u hier meer over vertellen. Bij deze tabletten hoort een strikt gebruiksadvies waar u zich aan moet houden. Voorkom muggenbeten Malariatabletten geven bij juist gebruik een goede, maar geen volledige bescherming. Het is daarom ook van belang om muggenbeten te voorkomen. Dat kan met behulp van de volgende maatregelen: • Gebruik een muggenwerend middel dat 30-50 procent diethyltoluamide (DEET) bevat. • Draag na zonsondergang bedekkende kleding: lange broek, lange mouwen, sokken en dichte schoenen. • Zorg voor een mugvrije slaapkamer. Sluit daarom na zonsondergang ramen en deuren. Een goede airconditioning inactiveert muskieten. Is er geen airconditioning aanwezig, slaap dan onder een muskietennet (klamboe). Zorg ervoor dat er geen muggen binnen het net zitten. • Voor Afrika, Zuid en Oost Azië en tropisch Zuid Amerika wordt een geïmpregneerde klamboe geadviseerd. Wellicht lijken deze maatregelen erg zwaar, maar de risico’s zijn dan ook groot. Nog altijd sterven ook in Nederland mensen aan malaria, omdat de ziekte niet tijdig herkend en behandeld wordt.
7
Rabiës (hondsdolheid) Hondsdolheid is een dodelijke virusinfectie van het centrale zenuwstelsel. Het virus wordt verspreid via het speeksel van besmette zoogdieren (honden, katten, apen en vleermuizen). Besmette dieren zijn niet te herkennen. Voorkom dat dieren u krabben, likken en bijten in gebieden waar hondsdolheid voorkomt. Raak ook nooit zieke of dode dieren aan. Ga bij een beet, krab of lik van een mogelijk besmet dier direct naar een arts voor een antiserum en ontsmet een eventuele wond met betadine of 70% alcohol. Er is een vaccin tegen hondsdolheid beschikbaar voor mensen met een verhoogd risico.
Reizigersdiarree Dit is de meest voorkomende infectieziekte bij reizigers naar (sub)tropische gebieden. Reizigersdiarree wordt veroorzaakt door besmet voedsel en drinkwater. Het is een plotseling opkomende diarree die vaak zo’n twee tot vier dagen duurt. Naast het ongemak is het grootste gezondheidsrisico de kans op uitdroging. Dit wordt nog versterkt doordat u vanwege het warme weer vaak meer transpireert. Het is van het grootste belang om veel te drinken. Een ORS-preparaat, dat verkrijgbaar is bij uw Kringapotheek, helpt tegen uitdroging bij diarree. Orale rehydratievloeistoffen (ORS) zijn oplossingen van suikers en mineralen in water. Ze worden gebruikt ter aanvulling van het vochtverlies. Vooral bij kinderen en ouderen is dit erg belangrijk. Deze vloeistoffen stoppen de diarree niet, maar voorkomen wel uitdroging en geven de darmen gelegenheid weer tot rust te komen. Geneesmiddelen om diarree te stoppen worden eigenlijk afgeraden. Deze middelen versnellen de genezing niet. Alleen in noodgevallen kunt u loperamide nemen, waardoor de ontlasting minder vaak komt. Dit mag hooguit twee dagen gebruikt worden, maar niet als er ook sprake is van koorts of bij kinderen onder de acht jaar.
8
Voorzorgsmaatregelen Om te voorkomen dat u een infectieziekte oploopt, kunt u een aantal voorzorgsmaatregelen treffen. In sommige gevallen kunt u volstaan met een aantal zelfzorgmiddelen of het volgen van bepaalde gedragregels. Het kan ook nodig zijn om u te laten inenten. Neem daarom ruimschoots voor vertrek contact op met uw Kringapotheek. Op de website van uw Kring-apotheek kunt u ook algemene reisadviezen per land vinden. Wilt u een persoonlijk reisadvies? Dan kunt u het beste een afspraak maken. Bij een persoonlijk reisadvies wordt gekeken naar uw reisbestemming, naar uw reisgezelschap en naar de wijze van reizen en het verblijf. Ook wordt gekeken welke medicijnen u gebruikt en aan de hand daarvan wordt uw reismedicatie eventueel aangepast. Reizigersvaccinaties In veel gevallen is het bij een verre reis van het grootste belang om u te laten inenten. Er zijn verschillende ziekten waarvoor een vaccinatie beschikbaar is en uw Kringapotheek weet in welke landen bepaalde infectieziekten heersen. Wilt u weten of u gevaccineerd dient te worden? Vraag dit dan na bij uw Kring-apotheek. Sommige Kringapotheken zijn ook vaccinatiepost. Hier kunt u zich zelfs laten inenten. Gedragsregels Veel ziekteverwekkers komen via besmet voedsel of (drink)water het lichaam binnen. Door uzelf te houden aan onderstaande gedragsregels, kunt u veel ellende voorkomen: • Eet alleen fruit dat u zelf schilt. • Kook leidingwater altijd eerst goed door, ook wanneer u er ijsblokjes van wilt maken, groente in wilt wassen of uw tanden mee wilt poetsen. • Kies als u twijfelt altijd voor een bekend merk mineraalwater of frisdrank en let er op dat het flesje in uw aanwezigheid wordt opengemaakt. • Gebruik geen vergruisd ijs of ijsblokjes in drankjes. • Het eten in openbare gelegenheden is beslist niet altijd te vertrouwen. Let vooral op met rauwe of koude schelp- en schaaldieren, rauwe vis of rauw vlees, eiproducten, room, mayonaise, ongekookte groenten en toetjes.
9
• Consumptie-ijs kan verdacht zijn, koop het nooit bij een straatventer. • Restaurants en eethuisjes etaleren hun etenswaar vaak op straat, waar het bloot staat aan besmetting door vliegen en verontreiniging. Als een restaurant niet vrij is van vliegen, kunt u erop rekenen dat er in de keuken nog meer vliegen te vinden zijn. • Let op met zwemmen en pootjebaden in (stilstaand) oppervlaktewater. Daarin kunnen bacteriën en andere organismen voorkomen die uw gezondheid ernstig kunnen bedreigen. • Verwondingen (ook kleine schaafwondjes) kunnen in de tropen gemakkelijk leiden tot ernstige infectieziekten. In een warm en vochtig klimaat kunnen wondjes bovendien snel gaan ontsteken. Let er dus op dat u wondjes goed schoonmaakt, ontsmet en afdekt. • Vooral in het voorseizoen kunnen waterleidingen langere tijd niet gebruikt zijn. Om de kans op een besmetting met de legionellabacterie te minimaliseren, dient daarom altijd vóór gebruik de hete kraan opengezet te worden. Laat deze vervolgens vijf minuten doorstromen. Zet hierbij een raam open of ventilator aan en verlaat de ruimte. Doe na vijf minuten de kranen uit en laat de ruimte nog even luchten tot de damp verdwenen is. • Geslachtsziekten (en aids) komen frequent voor. Gebruik daarom bij seksuele contacten altijd een condoom. Houd er rekening mee dat condooms niet overal verkrijgbaar zijn en neem ze zelf mee! Medische hulpmiddelen Veel ontwikkelingslanden hebben problemen met de productie en distributie van medicijnen en medische hulpmiddelen. Zo kan er bijvoorbeeld een gebrek zijn aan (steriele) spuiten en naalden. U kunt een set steriele medische hulpmiddelen meenemen om een infectie met aids of hepatitis te voorkomen. In sommige landen kan het in bezit hebben van spuiten en naalden problemen geven bij onder andere de douane. Zorg ervoor dat u een verklaring van uw arts of apotheek heeft, waarop vermeld staat dat deze hulpmiddelen uitsluitend voor medisch gebruik zijn. Bij uw Kringapotheek zijn speciale Eerste Hulp setjes, afgestemd op de behoefte van de verre reiziger, te koop.
10
Nuttige tips Ten slotte nog een aantal algemene tips. • Neem uw dagelijkse geneesmiddelen mee op vakantie. Vraag uw arts eventueel om een extra recept. Vergeet hierbij ook de anticonceptiepil niet. • Indien gewenst, kunt u tijdens de vakantie uw menstruatie uitstellen. Dit kan soms bereikt worden met het doorslikken van de eigen anticonceptiepil. Vraag uw Kring-apotheek of huisarts om advies. • Als u onverhoopt tijdens uw vakantie gegevens nodig heeft over uw medicijnen, dan kunt u uw apotheek altijd bellen voor deze informatie. Bewaar daarom het telefoonnummer van uw Kring-apotheek bij uw reisdocumenten. • Bewaar geneesmiddelen altijd in uw handbagage en verspreid ze over verschillende tassen. U heeft ze dan altijd bij de hand en het voorkomt problemen als er een tas of koffer zoekraakt. • Leg geneesmiddelen nooit op de hoedenplank of in het handschoenenkastje van de auto. Daar worden ze veel te warm. Let vooral op bij zetpillen en vloeistoffen. Die bederven snel en moeten dus koel bewaard worden. Een eenmaal gesmolten en weer gestolde zetpil is onbruikbaar. • Stelt u zich bij aankomst op de hoogte waar u in geval van nood terecht kunt voor medische hulp.
11
Meerweten? Deze folder is onderdeel van een serie informatiefolders, die wordt uitgegeven door Kring-apotheek BV. De teksten van deze folders zijn ook via internet beschikbaar op www.kring-apotheek.nl. Wilt u meer weten over dit onderwerp, uw gezondheid of de geneesmiddelen die u gebruikt? Kom dan gerust eens langs bij uw Kring-apotheek. Wij zijn u graag van dienst. Ook voor geneesmiddelen die u zonder recept koopt, is het raadzaam te laten controleren of ze samengaan met eventueel andere geneesmiddelen die u al gebruikt. Geef het gebruik van deze zogeheten zelfzorgmiddelen dan ook altijd door bij uw apotheek.
2009b ZZ61/3008264
