HISTORIEK: het Sint-Jozefinstituut te Lombardsijde Voor 1900… Voor 1856 volgen vele Lombardsijdenaars hun eerste les bij Annaatje Beukelaers, en wat later bij koster Corteel, die eenmaal hij blind geworden is geholpen wordt door zijn zoon Antoon. Hierop volgen nog Driesje Muylle en “meester” C. Florizoone als eerste lesgevers in de parochie. Omstreeks 1856 wordt naast het toenmalige gemeentelijk onderwijs ook katholiek onderwijs opgericht. Pastoor Vanbelleghem neemt hier initiatief en de “vrije klas” wordt geleid door schoolmeester A. Vanlaere. Wannneer de pastoor sterft schenkt hij het schoolgebouwtje aan zijn broer, met het verzoek er ten eeuwige dage katholiek onderwijs te laten geven. Verder bepaalt zijn testament dat, na de dood van zijn broer, de dan dienstdoende pastoor de school mag schenken aan een zustergemeenschap. Tijdens de vastenperiode in 1898 nodigt de pastoor Pavot de zusters van de H. Vincentius, Rodenbachstraat te Roeselare uit om het onderwijs in handen te nemen. Er worden 3 zusters gestuurd. De eigendomsrechten worden getekend op 13 oktober 1898. Zuster Julienne uit Zande verhuist naar Lombardsijde en wordt er zo de eerste plaatselijke overste. Haar twee assistenten zijn Zr. Brigitta en Zr. Stephanie. Zij starten het onderwijs op 5 april 1899. De school groeit en bloeit, bij zoverre dat men in 1902 aan uitbreiding denkt. De schoolgebouwen worden vergroot en een kloosterwoning wordt aangebouwd. 1914: Wereldoorlog I… Voor het uitbreken van de oorlog bestaat het schoolgebouw uit 4 klassen. Op zondag 18 oktober 1914 beginnen de Duitse beschietingen op de kustgemeente. Tijdens de hoogmis worden de zusters verplicht de kerk te verlaten en te schuilen in de kelder van Desire Dewulf, broer van Zr. Maria. Op maandag 19 oktober is het gevaar te groot! De zusters ontvangen de overgebleven hosties, geknield op stro in de kerk. De soldaten hebben reeds de voorbije nacht in de kerk doorgebracht! De hele dag is er een geweldig bombardement op het dorp. Op dinsdag 20 oktober vlucht men naar Veurne, en worden de zusters er onthaald door de Zusters der Gehoorzaamheid. Hierna gaat de vlucht richting De Panne, om in juli 1915 veiligheidshalve verder te trekken naar Cayeux-sur-Mer (Somme) in Frankrijk. Daar verblijft men tot 9 juli 1919.
1
Lombardsijde 1918-1919… passage uit een dagboek Den 14de october 1918 werd Lombartsijde verlost, ontruimd door de Duitsers die op gansch het front voor de overmacht der Verbondenen wijken moesten en in hun land werden teruggeslagen. Gansch Lombardsijde was eene woestenij: nergens huis, noch staak, noch boom, noch struik, noch mensch; men zag niets anders dan obusputten, loopgrachten, gespannen stekkerdraad, onderstanden. Nergens de minste weg. Onmogelijk te zien waar het dorp van Lombardsijde gestaan had. Men plaatste daaromtrent de plaats waar de kerk gestaan had eene staak waarop geschreven stond “Lombardsijde”. In juni 1919 keerden de eersten Lombartsijdenaars naar hunne geboorteparochie terug: de kalsijde van Oostende naar Nieuwpoort was gelegd, en de tram reed. In October 1919 werd te Lombardsijde, op de grond der kerk een ijzeren barak opgeslagen die diende tot voorlopige kerk en openging met den “Hoogdag van Allerheiligen”… De terugkeer… Pas in januari 192O keren de zusters terug naar Lombardsijde om er hun vroeger werk te hernemen tussen de puinen van het dorp. Vele woningen zijn dus nog verwoest en niet heropgebouwd! Drie zusters kunnen les geven in de barak “Hotel de l’Yser”, bij mevrouw Désiré Dewulf, schoonzuster van Zr. Maria (Elisa Dewulf). Zusters van Maria uit Izegem… In augustus 1922 verkopen de zusters van de H. Vincentius de eigendommen te Lombardsijde aan de Zusters van Maria van Izegem. In september 1922 wordt de opdracht aldus door de zusters van Maria uit het klooster te Izegem overgenomen. Wanneer deze zusters te Lombardsijde aankomen zijn er nog steeds maar enkele huizen heropgebouwd. Er staan nog heel wat barakken tussen het vele puin. De grondvesten van het “nieuwe klooster” liggen al klaar en de bouw is reeds tot een paar meter opgetrokken. De zusters hebben 3 barakjes ter hunner beschikking. Twee ervan dienen als schoolgebouw en één als huiswoning. Op donderdag 14 september 1922 worden de klassen geopend; één bewaarklas, en twee lagere klassen.
Een “nieuw gebouw”… in verschillende fasen groeit een nieuwe school! Op beloken Pasen, 8 april 1923, worden de nieuwe schoollokalen ingewijd door E.H. Camerlynck, Deken van Oostende. Na het “groot verlof” van 1923 wordt er aan de “aanneembare gemengde lagere- en bewaarschool” een heuse kostschool (internaat) voor jongens beneden de 11 jaar toegevoegd. Vele jongens uit de wijde omgeving van Lombardsijde zullen hier vertoeven. Op 6 januari 1937 vindt de officiële eerste steenlegging plaats voor de verdere uitbouw van de “aanneembare gemengde lagere school”. Dit gebouw zal bestaan uit 3 lagere klassen, een huishoudklas met bijhorigheden en verder een speel- en turnzaal. Die lokalen worden ingewijd door E.H. pastoor Dewulf op 8 juni 1937. De feestzaal zal ook dienen voor de talrijke parochiale patronaats- en toneelfeesten.
2
Zusters van Maria uit Pittem… Vanaf 1954 worden de verschillende gebouwen door de Zusters van Maria uit Pittem beheerd. Voortaan dragen zij voor vele jaren zorg voor het grote schoolgebouw. Tevens blijven de reeds aanwezige zusters van Maria uit Izegem actief in het onderwijsgebeuren. Schooljaar 1958-59: het schoolpact heeft impact! Tijdens dit schooljaar wordt het schoolpact gestemd. Voortaan wordt de “aanneembare school” in Brussel erkend als “Gesubsidieerd Vrij Onderwijs”. Dit heeft gevolgen… - De jongens uit het internaat kunnen voortaan samen les volgen met de jongens uit de “dagschool”. Door het schoolpact worden de internen immers officieel erkend als leerlingen van de Gesubsidieerde Vrije School. - Onze school kent nu 2 afdelingen: jongens en meisjes! - Er worden voor het eerst 2 onderwijzers aangesteld die door het toenmalige Ministerie van Nationale Opvoeding en Cultuur betaald worden, met name Urbain Roseeuw en Daniël Vanheste. - Vanaf nu treden de eerste zusters van Maria uit Pittem in dienst. Zij werken zowel in het internaat als in de school. De jaren ’60: zorg voor degelijk onderwijs in een goede infrastructuur… inzet van zowel het schoolbestuur als de Zusters van Maria uit Pittem. Tijdens de zestiger jaren wordt al het nodige gedaan om te voldoen aan de noden. Mede door het hoge leerlingenaantal (meer dan 300) breidt men in verschillende fasen de bestaande schoolgebouwen verder uit. - Men bouwt in het verlengde van het reeds bestaande gedeelte een viertal klassen (2 op het gelijkvloers en 2 op een eerste verdieping). Wanneer men nauwkeurig het hoofdgebouw van de school bekijkt, merkt men aan de gebruikte bakstenen duidelijk deze uitbreiding op. In het gebouw zelf is deze uitbreiding best herkenbaar aan de gebruikte bouwmaterialen (betonnen gewelven, stenen trap,…). Opvallend voor deze jaren is het feit dat men reeds voorziet in het nodige sanitair (wastafels in elke klas + WC op de eerste verdieping). De aanpassingswerken worden voltooid tijdens de jaren 1964-1965. - Aan de ingang ter hoogte van de Santhovenstraat bouwt men aansluitend bij de reeds bestaande speel- en turnzaal 2 ruime klaslokalen en een bureau voor de directeur. Hierdoor verdwijnt het oude sanitaire gedeelte, dat vervangen wordt door een nieuw sanitair blok met gescheiden toiletten voor de meisjes en de jongens. Tevens wordt een verzorgd afdak voorzien waar de kinderen kunnen schuilen tegen de eventuele barre weersomstandigheden. Al deze werken worden uitgevoerd tijdens het jaar 1968. De jaren ’70: men bouwt verder op een stevige basis uit het verleden. Een zee aan ruimte…in een actieve school. Het schoolbestuur en de toenmalige opeenvolgende directies maken in samenspraak met de eigenaars van de gebouwen in relatief korte tijd een fantastische uitbouw van de infrastructuur mogelijk. Tijdens de jaren ’70 doet het gemengd onderwijs effectief zijn intrede in het Vlaamse onderwijslandschap. Het schoolbestuur van het Sint-Jozefinstituut is in tegenstelling tot sommige andere scholen uit de omgeving niet blind voor deze ontwikkelingen, en voortaan vindt men in elke klas van het basisonderwijs zowel jongens als meisjes.
3
De school bezit 2 grote speelplaatsen, één aan de ingang van de Kleitendijkstraat en één aan de ingang Santhovenstraat. Voortaan worden deze optimaal benut; één voor de jongsten en één voor de oudsten uit de school. In 1972 wordt weerom een nieuwe moderne vleugel aangebouwd. Hier vindt men voortaan de kleuterklassen, het bureau van de directeur, een ruim sanitair gedeelte voor de allerkleinsten én een afdak terug. Dit gedeelte wordt hiervoor heden ten dage nog steeds voor die doel benut. Ondanks de vaak ongelijke financiering van het Vrij Onderwijs in vergelijking met de andere “netten” slaagt men erin de gebouwen goed te onderhouden en kwaliteitsvol onderwijs aan te bieden. Dit kan mede dankzij de inbreng van de Zusters van Maria. Vele ouders worden actief betrokken in de organisatie van activiteiten ten voordele van de kinderen… het zogenaamde “oudercomité” draagt zeker een steentje bij! Zomer 1987… een keerpunt Voor de aanvang van de zomervakantie in 1987 zijn slechts een tiental jongeren ingeschreven in het “internaat”. Om een optimale werking te verzekeren dienen dit er minstens ongeveer 20 te zijn. Men wacht de inschrijvingsperiode tijdens deze zomer af, maar men bereikt niet voldoende geïnteresseerden. Met enige spijt, maar wel goed overwogen, besluiten de Zusters van Maria te Pittem de activiteiten van het internaat stop te zetten. Het internaat wordt definitief gesloten. Uiteraard heeft dit invloed op de schoolbevolking van het “Sint-Jozefinstituut”, alsook op de werking ervan. In de mate van het mogelijke trachten schoolbestuur en de Zusters van Maria de gebouwen verder zo goed mogelijk te benutten en te onderhouden. Zo zal men tot in 2001 tijdens de zomer groepen herbergen die mee het toeristisch programma van o.a. Middelkerke, de deelgemeenten, alsook de buurgemeenten verzorgen. Vele muziekgroepen zullen er tijdens de zomermaanden verblijven. Soms zijn ze reeds in de junimaand aanwezig en de kinderen van het Sint-Jozefinstituut genieten meermaals mee van de muzikale repetitiemomenten op de speelplaats of in de feestzaal! De jaren ‘9O…een kwaliteitsvolle school mee op het spoor van de moderne tijd! Tijdens deze jaren stapt de basisschool (want voortaan werken kleuter- en lagere school immers als 1 aansluitend geheel) vlot mee en sluit het vlekkeloos aan op de noden van deze tijd. Enkele voorbeelden hiervan: - De computer doet zijn intrede… een heuse computerklas wordt ingericht en de leerlingen uit de lagere school raken stapsgewijs vertrouwd met het gebruik van informatica. - Georganiseerd hoekenwerk wordt een zinvolle werkvorm in de kleuterschool. Kleuters worden systematisch opgevolgd in hun ontwikkeling op maat. - Nieuwe leerplannen zien het daglicht naar aanleiding van de invoering van eindtermen. De ploeg leerkrachten schoolt zich voortdurend bij en “vertaalt” deze vernieuwingen in goede klaspraktijk. Men stelt vast dat men over een zeer ruime infrastructuur beschikt en in overleg trachten schoolbestuur, directie, en de eigenaars van de gebouwen deze zo goed mogelijk te onderhouden. Dit gebeurt door b.v.: - het vervangen van houten raamwerk door kunststof - het aanpassen van de sportvloer in de speel- en sportzaal aan de noden van een multifunctionele zaal - het ombouwen van het afdak op de speelplaats van de allerkleinsten tot een ruime overdekte speelzaal.
4
De éénentwintigste eeuw… van “Sint-Jozefinstituut” naar “Vrije Basisschool Sint-Jozef”. De veranderende bevolkingssamenstelling heeft een invloed… De kust wordt een trekpleister voor vele tweede verblijvers die hier stilaan een vaste stek vinden om er te wonen. De aankoop van bouwgrond of een bestaande woning wordt er zeker niet goedkoper door. Mede hierdoor wordt het voor jonge gezinnen niet eenvoudig om zich een eigen huisje met of zonder tuintje in onze gemeente te veroorloven. Vele kustgemeenten, waaronder ook Lombardsijde als deelgemeente van Middelkerke; kennen een aangroei van de seniorenbevolking. Sommige jonge ouders worden genoodzaakt met beide partners samen buitenshuis te werken om “de eindjes aan elkaar te knopen”. Men is mobiel en zoekt uiteraard naar de meest praktische oplossing voor de kinderen. Dit beïnvloedt uiteraard ook de schoolkeuze. Dit verklaart dan ook gedeeltelijk een terugval van het leerlingenaantal in verschillende scholen aan de kust. Ook onze school wordt hier niet van gespaard. Het schoolbestuur wordt genoodzaakt om samen met de directie “creatief” na te denken over de schoolorganisatie. Hierbij blijft men echter oog hebben voor kwalitatief stevig basisonderwijs. Het onderhoud van de gebouwen… een voortdurende zorg! De doorheen de voorbije jaren uitgebouwde infrastructuur wordt zo functioneel mogelijk aangewend. Uiteraard tracht men het bestaande met de ondersteuning van velen zo goed mogelijk te onderhouden. Schoolbestuur, de eigenaars (Zusters van Maria Pittem), en de ouderraad-vriendenkring zijn hierin belangrijke actoren. Sommige dringende noden worden dan ook in verschillende fasen aangepakt. Enkele van deze aanpassingen: - Op de speelplaats van de allerkleinsten wordt in 2001 met medewerking van de ouderraad-vriendenkring heel wat groen en kleur aangebracht! - Het speeltuintje van de allerkleinsten wordt mede met ondersteuning van deze werkgroep aangepast aan de veiligheidsnormen. - De kleuterklassen worden eigentijds verfraaid. (tussen 2001 en 2005) - De klassen met “hoge plafonds”, waarvoor noodzakelijk, worden voorzien van moderne “zwevende” plafonds met passende verlichting. (tussen 2002 en 2005) - De verouderde verwarmingsinstallatie wordt in verschillende fasen aangepast. (tussen 2005 en 2006) snelle evoluties in de maatschappij doen de school uitgroeien tot een “levenslang lerende organisatie” De school wordt mede geconfronteerd met de snelheid van de moderne maatschappij. Dankzij de ervaring van de ploeg leerkrachten, die als een hechte ploeg samenwerkt, én de evoluerende visie over participatie kan men vele ontwikkelingen goed inschatten. Men tracht die vernieuwende methodieken die écht relevant zijn correct, en enkel waar zinvol, toe te passen. Zo kenmerkt de school zich met enkele eigentijdse aanpassingen ten voordele van degelijk onderwijs: - Men benut in elke klas de moderne communicatiemedia waar mogelijk. In elke klas zijn één of meerdere computers voortaan een vertrouwd hulpmiddel.
5
- Hiernaast wordt de computerklas functioneler uitgebouwd en wordt internet toegankelijk voor elke leeftijdsgroep. - Hoekenwerk uit de kleuterafdeling krijgt een gericht verlengstuk via o.a. contractwerk in de lagere school. - Men gaat nieuwe uitdagingen aan via o.a. goed doordachte schoolontwikkelingsprojecten. - Men is zich bewust dat niet alle kennis vatbaar is en bouwt als school aan een visie waarin het “levenslang leren” onmiskenbaar aanwezig is. - Iedere “medespeler” tracht men te betrekken in het schoolse gebeuren, daar waar het vroeger, eigen aan de tijd, sterk vanuit “de top” gestuurd werd. - Het “oudercomité” wordt een eigentijdse “ouderraad-vriendenkring” die mee denkt en werkt ten voordele van elk kind. - In de schoolraad kunnen lokale participanten, ouders, en personeel voortaan samen nadenken over het wel en wee van de school. Deze raad werkt adviserend.
Zusters van Maria nemen afscheid van “hun” levenswerk… In 2005 worden de zorgen voor de schoolgebouwen overgedragen aan de VZW decanale werken. In samenspraak met het schoolbestuur tracht men voortaan met de werkingsmiddelen de gebouwen verder te onderhouden. Het kloostergedeelte wordt vanaf september ’07 volledig afgesloten van de school. De nog 2 aanwezige zusters, met name “Zuster overste Gerda” en Zuster Reinhilde, blikken terug op “hun verhaal” in het Sint-Jozefinstituut van Lombardsijde. Zuster Reinhilde vervoegt in augustus 1969 het klooster te Lombardsijde en behartigt van bij het begin de praktische zorgen voor de gebouwen. Zuster Gerda, geboren en getogen in Lombardsijde, komt in 1986 naar het SintJozefinstituut te Lombardsijde. Voordien was zij werkzaam als directeur van verschillende basisscholen in Brugge, Gistel en Izegem. Deze ervaringen neemt ze mee naar Lombardsijde. Gedurende vele jaren is ze actief in het schoolbestuur. Op 20 december ’07 verlaten deze laatste 2 ter plaatse wonende zusters hun vertrouwde klooster. Vele jaren vormden zij een vertrouwd beeld in het “Sint-Jozefinstituut”. Tijdens de voorbije jaren wordt het “Sint-Jozefinstituut” geleidelijk aan omgedoopt tot de “Vrije Basisschool Sint-Jozef”. De Sint-Jozeffertjes, want voortaan dragen de leerlingen van de school met fierheid deze naam, nemen passend afscheid van de toegewijde zusters op dinsdag 18 december ’07.
September 2007: nieuwe horizonten en uitdagingen…
- In september 2007 begint de schoolploeg aan een uniek schoolontwikkelingsproject in samenwerking met scholen uit Fristad (Zweden), Santeramo (Italë), Bristol (Engeland). Het project “Europe@Play” wordt gedragen door de hele ploeg. Dit zijn op dat moment Isabel Steyaert, Ilse Candaele, Magali De Buf, Sabine Blontrock, Katrien Verstraete, Tine Vanheste, Miranda Veryser, Tina Vandehouweele, Kathy Rollier, Joan Coulier, Koen Devos, Nicky De Witte, Tine Valcke, Nathalie Finaut en Hugo Germonpré. Voor alle betrokkenen een hele ervaring en uitdaging! - Tevens worden de ouders en de kinderen nauw betrokken in het project. - Onze Sint-Jozeffertjes geven gestalte aan hun dromen via hun verkozen mascotte (oktober ’07), JEFKE de knuffelezel. Voortaan zal Jefke het leven van elk kind op school mee kleur geven. Zijn dagboek wordt het verhaal van de school in de 21ste eeuw! - Vanuit dit project tracht men o.a. de speelplaatsen en de klassen nog sterker uit te bouwen als speel- en leerkrachtige omgevingen.
6
- Mede door de “ontgroening” van de kustzone, waarbij ook Lombardsijde zich situeert, organiseert de school zich meer en meer waar zinvol met klassendoorbrekende activiteiten. Jongere en oudere leerlingen “leren er samen spelen en werken”, en ontwikkelen zich op deze wijze alvast tot levenslange leerders. Jong geleerd, oud gedaan? Zeker een noodzaak in de 21ste eeuw!
Geraadpleegd werk: - “Stichting van het klooster” (archief van Zuster Gerda) - Lombardsijde, 7 eeuwen historiek (E. Viaene) - Archief van de Zusters van H. Vincentius (Roeselare) - Archief van de Zusters van Maria (Izegem) - Archief van de Zusters van Maria (Pittem) - Dagboek van Jefke, de schoolmascotte (Hugo Germonpré) - getuigenissen
7
