Historiek
Acute wondzorg Dr. Jan Rumbaut Dr. Sebastiaan Martens OLV. OLV. Ziekenhuis Aalst Congres NVKVV Oostende 1414-0303-07
Historiek: Steentijd
Steentijd Klassieke oudheid: “pus bonum et laudabile” laudabile” Arabische heelmeesters: cauterisatie Middeleeuwen: chirurgijnchirurgijn-barbiers Renaissance: kennis van anatomie Ambroise Paré Paré
Napoleontische tijd: amputatie Wereldoorlog I en II, vietnam
Historiek: Klassieke oudheid
“pus bonum et laudabile” laudabile”
Historiek: Arabische heelmeesters
Cauterisatie
Historiek: Middeleeuwen chirurgijn barbiers
Rhazes °865 +925
1
Historiek : Renaissance kennis van anatomie
Historiek : Renaissance Ambroise Paré Paré + °1517 1590
°1517
+1590
Ambroise Paré Paré °1517 +1590
Historiek : Renaissance Ambroise Paré Paré + °1517 1590
Historiek : Renaissance Ambroise Paré Paré
Historiek : Renaissance
Japan 1700
Historiek: Napoleontische tijd amputatie
2
Napoleontische tijd
Historiek : Wereldoorlogen WO I: brancardier
Historiek : Wereldoorlogen WO II: OPOP-zaal
Historiek : Wereldoorlogen Vietnam: Advanced Trauma Life Support
Actuele tendensen Huidige wondzorg gebaseerd op: 9
wetenschappelijk onderzoek
9 marketing en commercialisering
van nieuwe producten
Actuele tendensen Wetenschappelijk onderzoek in verband met: Wondheling als dynamisch proces Ontstekingsfase Proliferatiefase Differentiatiefase
Inwerkende factoren: macrofagen, enzymen,groeifaktoren enzymen,groeifaktoren Werkingsmechanismen van lokale agentia: Gels, Zilver Semipermeabels
Algemene maatregelen: hyperbare O2 Nieuwe technieken: plastische chirurgie, kompressie, vacuseal, …
3
Actuele tendensen Nieuwe producten Theoretisch denkschema Experimentele bevindingen: vb. wet <<-> dry Technologie van dragerstoffen: vb. hydrofiber Marktonderzoek Commercië Commerciële belangen
Marktonderzoek
Meer wetenschap en meer business Veelvoud van producten
Commerciële belangen
Acute wondzorg Traumatische wonden:
Hydrocolloid
preklinisch spoedopname definitieve behandeling Nazorg
Alginaat Foam Gels Vetverband
Infectieuze pathologie Erisypelas Flegmone – abces
Zilververband Combinaties Inzicht in reële werking en toepassingen verwerven door eerst toe te passen op eenvoudige situaties,
Chirurgische wonden Brandwonden
stilaan uitbreiden.
4
Traumatische wonden:
Traumatische wonden:
Preklinische zorg
Preklinische zorg
Doel: beveiligen tot definitieve behandeling
Grote vreemde voorwerpen ter plaatse laten! Bloeding beperken door lokale druk op/in de wonde
– Tijdsdruk!
Knelband extreme uitzondering!
– Beperkte middelen!
Zo mogelijk steriel afdekken
– Evalueren van vitale tekens + reageren
Stabiliserend verband – (cfr. cfr. EHBO)
– Informatie ivm traumamechanisme – Wondzorg – Controle van patië patiënt tijdens vervoer
Traumatische wonden:
Wondzorg in urgentiedienst “Open wounds but silent killers” killers” Gestructureerde sequens:
Levensbedreigende letsels Klinische total body check up Gerichte technische onderzoeken Bilan en behandelingsprioriteiten
Wondzorg:
– Eenmaal wonde en gerelateerde omgeving en diepere structuren evalueren en definitieve behandeling plannen Geen “Peep Show” Show” in urgentiezaal !
Basisschema acute wondzorg Pijnstilling Wondvoorbereiding Herstel van integriteit Bijkomende maatregelen Nazorg
Basisschema acute wondzorg
Basisschema acute wondzorg
Pijnstilling
Wondvoorbereiding
voldoende = “op overschot” overschot” Lokaal – regionaal – algemeen !!! postoperatief: Analgesie
ESSENTIEEL voor goed functioneren
☞ HOEKSTEEN EN ACHILLESPEES ! Voorwaarde scheppen voor fysiologische wondheling Breed wassen water en zeep Steriel afdekken: OP zaal principes Verwijderen alle vreemd, avitaal en/of besmet materiaal
Mechanische reiniging: – Massief spoelen met fysiologisch serum – Bijkomstig: H2O2, isobetadine, isobetadine, chlorhexidine, chlorhexidine, …
Beslissen: hechting of andere behandeling
5
Basisschema acute wondzorg
Basisschema acute wondzorg
Herstel Van Integriteit
Nazorg
☞ Voorkeur: primaire wondsutuur
Primaire sutuur = chirurgische wonde
ContraContra-indicatie: – Uitgebreid defect – Tractie op wondranden – Hoog infectie risico
Alternatieven: – – – –
Open vochtige verzorging SemiSemi-occlusief verband: epigard, epigard, foam, foam, alginaat, alginaat, … Vacuseal verband Plastische heelkunde: rotatie of vrije flap, greffe
Specifieke wonden
Ontsmetten: alcohol, isobetadine, isobetadine, … Steriel afdekkend verband Na 72 uur: open en droog
Specifieke Wonden
Schaaf en kneuswonden
SchaafSchaaf- en kneuswonden Open amputaties Snijwonde Geï Geïnfecteerde wonden Bijtwonden Steek en schotwonden Open frakturen
Schaafwonden (lokale) anesthesie essentieel incrustatie = tatoeage Wondoppervlak vochtig en pijnlijk Wondzorg: gecontroleerd vochtig milieu beperkte pijnloze verbandwissel fixatiemogelijkheden
Schaafwonden Verband mogelijkheden: “ vetverband” vetverband”: granulatie ingroei! gel +tulle +tulle:: hydrofiel= uitdrogend fijnmazig silicone (+ foam): foam): goede vocht regulatie – weinig pijn hydrocolloid: hydrocolloid: cave hypergranulatie
6
Kneuswonden
Specifieke Wonden
Open Amputaties
Contusies Decollement met laattijdige necrose Plettrauma oppervlakkig letsel : cfr. cfr. schaafwonde Uitgebreide defekten: defekten: vochtig milieu vacuseal greffe of flap
Specifieke Wonden
Open amputatie
Flapwonde
Primair debridement erg belangrijk Sterk bezenuwd! bezenuwd! Granulatie onder pijnloos verband Maximale beweging toelaten “Muts van Hippocrates” Hippocrates” enkel op hoofd, niet op amputatiestomp !
Flapwonde
Specifieke Wonden
Snijwonde
Avitale randen wegknippen Vreemd materiaal in diepte Tractie op wondrand =Schwartzlapklinik =Schwartzlapklinik Defekt laten opgranuleren Secundaire sutuur , greffe, greffe, flap… flap…
7
Snijwonde Trajekt schuin en diep: pees en /of zenuwletsel ! vb. voorarm Hemostase ! Oppervlakkige snijwonde lijmen of steristrippen? steristrippen? voldoende reinigen= anesthesie Verband volgens wondvocht
Bijtwonden
Specifieke Wonden
Geï Geïnfecteerde wonden Breed debridement Massief spoelen: dilution is solution to pollution initieel frekwente verband wissels Herhalen van debridement Vochtig milieu –vacuseal Langdurig antiseptica = cytotoxisch ! verdunnen – enkel wiek met fysiologisch
Bijtwonden Combinatie open wonde +plettrauma Infectie risico: hond < kat < mens (aap) Infectie risico: gelaat < romp < hand
Specifieke Wonden
Bijtwonden
Specifieke Wonden
Steek en Schotwonden
8
Steekwonden Scherp= snijwonde Rond = kneuswonde
Steekwonde Letsels op verloop van traject inschatten: klinisch echo - CTCT-Scan
Wonde open laten op penrose of lamellaire drain Spoelen met fysiologisch, drain inkorten
Schotwonde
Specifieke Wonden
Open Fracturen
Kracht van wapen Traject van kogel Æ ernst van letsel Brede ingangswonde met brandrand of kruid: hoge energie = ontploffing Traject bepaald door houding afwijken op bot In functie van defect: open laten sluiten op drain
Open fraktuur In urgentie: debridement van dood bot en weefsel +(voorlopige) fixatie uitdrogen van bot voorkomen: vochtig (semi )occlusief verband (semi)occlusief zo snel mogelijk vitaal weefsel over bot: rotatieflap of vrije flap
Wondhelingsstoornissen Bloeding Necrose van wondranden Infectie met lokale of algemene neerslag
Lymfecollectie - seroom Algoneurodystrofie
9
Wondzorg Een succesvolle wondzorg berust op: Juiste inschatting van de lokale toestand Inzicht in de wondheling Kennis van reë reële werkingsmechanismen van de gebruikte producten Nauwgezet opvolgen ! x Wondheling is een dynamisch proces
Meenemen naar (zieken(zieken-)huis Wondzorg : kerntaak van elke verpleegkundige, niet van enkele specialisten Beperkt gamma produkten beheersen: wie telkens op andere trein springt,komt niet ter bestemming Beste instrumenten: ogen ,oren, geduld, communicatie
“je l’ai soigné, et Dieu l’a guéri” Ambroise Paré
10
