Wat is een ethisch dilemma? • Het H normatieve, i het h subjectieve bj i en h het objectieve. • Wat is een ethisch dilemma? • Dilemma Dilemma’ss, issue issue’ss en problemen problemen. • Casus. • Drie D i bedreigingen b d i i van h het moreell bewustzijn. • Drie soorten wegingen: utilisme, plichtethiek en deugdethiek. p g
Het normatieve, het subjectieve en het objectieve. W ld Wereld
O d Onderwerp
Probleem P bl G ldi h id l i Geldigheidsclai m aspect
C Competentie t ti
R d ti Reductie
Objectief
Feiten
Beheersprobleem
Waarheid
Methodisch/ins trumenteel
Verzakelijking
Normatief
Normen en waarden
Verkeersprobleem
Juistheid
Normatieve professionaliteit
Moralisering
Subjectief
Gevoelens
Identiteit
Waarachtigheid
Persoonlijke professionaliteit
Therapeutisering
Wat is een ethisch dilemma ?
• 1). ). Normen No e een waarden. aa de . • 2) Vrijheid
Wat is een ethisch dilemma? • Geeft aan dat er een probleem bestaande p die beide bezwaarlijk j zijn. j uit twee opties (di =twee; lemma;lambanein (Gr)=nemen, pakken ) pakken.) • Bij een ethisch dilemma gaat het dan om een vraagstuk waarbij twee voor ons belangrijke waarden/normen/deugden met elkaar botsen.
Dilemma’ss, issue Dilemma issue’ss en problemen. problemen • E Ethisch hi h dilemma dil onderscheidt d h id zich i h van: ( Sarah Banks) • Ethical issue. Ethische kwestie zonder handelingsdruk. • Ethical problem. Ethische kwestie kwestie, wel handelen maar keuze is duidelijk (geen keuze uit twee kwaden).
Casus. Casus • Wat is het ethisch dilemma? • Handelingsalternatief 1: Aanvraag ontheffing h ffi uit i ouderlijke d lijk macht h ouders d van Mario. Behandeling in Nederland. • Handelingsalternatief H d li lt ti f 22: Geen G aanvraag ontheffing. ‘Terugkeer’ naar Angola.
Wat is een ethisch dilemma? • Stap 1.1. (vervolg) • Welke morele normen/waarden botsen hier met e kaa ? elkaar? • Waarden als ge gezondheid,veiligheid ondheid eiligheid bestaanszekerheid van Mario (c.s.) enerzijds en de waarde van het gezinsleven en de zelfbeschikking van de ouders anderzijds.
Bedreigingen van het moreel bewustzijn. • Restauratie: wegdrukken van de vraag door een terug te vallen op de gewoonte. • Relativisme: e at v s e: • Uitschakeling van an het geweten. geweten
Drie soorten wegingen. wegingen 1) Utilisme (gevolgenethiek, teleologie). 2) Deontologische of plichtenethiek. 3) Deugdethiek (Aristoteles, Stoa, zorgethiek).
1 Utilisme. Gevolgenethiek (stap 3.2)
Epicurus 341-270 v. Chr. J.S. Mill (1806 (1806-1873) 1873)
J. Bentham (1748-1832)
Utilisme. Utilisme • Utilitarisme: Utilit i J. J Bentham B th (1748-1832), (17481832) JJ.S. S Mill (1806--1873). (1806 • Moreel oordeel op grond van gevolgen van je handeling: kies dat handelingsalternatief dat in zijn j gevolgen g g bijdraagt j g aan het meeste genot/welzijn voor de meeste mensen.
Utilisme. Utilisme 1. Het genot als intrinsieke waarde. 2. All Alléé één n de gevolgen tellen. 3. 3 Iedereen telt voor éé één n en niemand voor meer dan éé één. n.
Utilisme. Utilisme •G Gevolgen l h handeling d li 1 Aanvraag A ontheffing th ffi uit it ouderlijke macht ouders Mario. Behandeling in Nederland. Grote kans langdurig g g vruchtbaar g geluk voor de kinderen (geen mishandeling en verwaarlozing) maar ook voor pleegmoeder en haar kinderen. Een en ander heeft bovendien positieve invloed op derden.
Utilisme. Utilisme • Gevolgen handeling 2 Geen aanvraag ontheffing. Terugkeer naar Luanda. • Dee kinderen k de e zullen u e gelukkig ge ukk g zijn j om o wee weer herenigd te zijn met hun ouders. De ouders zijn intens en langdurig g gg gelukkig g met hun kinderen. Geen pijn ten gevolge van vernedering in land van herkomst. Hun familie in Angola g zal vermoedelijk ook blij zijn.
Utilisme. Utilisme • Voorbeeld V b ld mogelijke lijk b beslissing: li i • Keuze vóór ontheffing want: grote kans op p intens, stabiel en vruchtbaar • De g geluk van de kinderen weegt zwaarder dan het mogelijke tijdelijk en gemengd geluk bij de h hereniging i i mett h hun ttwee ouders. d T Tenslotte l tt weegt het geluk van 4 mensen zwaarder dan de pijn van 2 mensen. mensen
2 Plichtethiek 2. Plichtethiek.
Kant 1724-1804
Plichtethiek. Plichtethiek • Dekaloog, Sharia, Categorisch Imperatief ((Kant (1724(1724 ( -1804). ) Mensenrechten, Beroepscodes. • Kies handelingsalternatief op grond van al dan niet in overeenstemming met een waarde, d gebod, b d recht, h beginsel b i l off principe, i i ongeacht g de g gevolgen g van jje handelen.
Pichtethiek: beroepscode: professionele relatie tot de cliënt. • Autonomie. • Transparantie (recht op informatie). • Privacy (recht op geheimhouding). • Gelijkwaardigheid. • Mens als geheel. geheel
Plicht ethiek (beroepscode) • Handeling 2 Geen aanvraag ontheffing. g naar Angola. g Terugkeer • Artikel A ik l 5 Ik erken k d de k keuze van vader d en moeder om naar Angola terug te keren.
Plicht ethiek (beroepscode) • Handeling 1 Aanvraag ontheffing uit ouderlijke macht ouders Mario. Behandeling in Nederland. • Artikel t ke 11.. Ma Mario o iss niet et in staat zijn j wil w te bepalen. De levensbelangen (gezondheid) van Mario worden ernstig gg geschaad. Er is sprake p van urgentie. Ik zal aan de formele voorwaarden gaan voldoen ((overleg g g deskundigen, g , legitimatie) g )
Plicht ethiek (beroepscode) • Voorlopige beslissing. • Urgente levensbelangen van de kwetsbare M i wegen zwaarder Mario d ((artikel ik l 11) d dan d de zelfbeschikking van vader (artikel 5). In dit geval weegt artikel 11 zwaarder dan artikel 5.
Deugdethiek. Deugdethiek Epictetus 50-138 n.Chr. Aristoteles 384322 v.Chr. Paull van P Tongeren
Victor van den Bersselaar.
Deugdethiek • Niet handelen (of gevolgen) maar persoon staat centraal. handelende p • Mens als deel uitmakend van een gemeenschap. gemeenschap • Deugdethiek als ethiek in het verlengde van het verlangen.
Deugdethiek • Handeling 1 Aanvraag ontheffing uit j macht ouders Mario. ouderlijke Behandeling in Nederland. • Ik wil wil iemand zijn die opkomt voor de kwetsbaren in de samenleving en moed hebben ten overstaan van degene die deze kwetsbaren iets aan willen doen.
Deugdethiek • Handeling 2 Geen aanvraag ontheffing. g naar Luanda. Terugkeer • Ik wil il iemand i d zijn ij die di waarde d hecht h h aan familie en afkomst.
Deugdethiek • Maak een voorlopige beslissing: • Ik kies voor ontheffing want ik zie mijzelf li liever als l iemand i d di die d de kwetsbaren k b beschermd dan als iemand die hecht aan familie banden. • Ook mogelijk is het optimum te kiezen tussen deze twee uitersten.(Aristoteles).
Beslissing. Beslissing • Gelijkheidsbeginsel • Principe van wederkerigheid.
