Een methodiek die uitgaat van de nieuwsgierigheid van kinderen
‘Het moet gaan borrelen, en soms lukt dat’
Leerkrachten van de Bredeschool Academie in Utrecht krijgen veel tijd om samen naschoolse lessen begrijpend lezen voor te bereiden. Kinderen met een taalachterstand gaan met sprongen vooruit. Tekst Michiel van Nieuwstadt Beeld Joost Grol
Kinderen op de Bredeschool Academie komen binnen met een hoge Cito-score op rekenen
De schoonmaker mopt de gang. Het
in totaal 330 leerlingen naschoolse lessen,
gek dat je zulke mooie resultaten boekt.’
schoolplein is leeg. Het is half vier
vanaf groep 6 tot in de eerste klassen van
Toch, zegt Scholten, zit het succes niet in
geweest. Toch zijn er nog kinderen aan
de middelbare school. De gemeente Tiel
de strenge selectie of het geringe aantal
het werk in twee lokalen van de Anne
heeft het concept een jaar geleden gekopi-
lesuren. Of in elk geval: niet alléén daar-
Frank-school in de Utrechtse wijk Kana-
eerd, zegt Scholten. Zaanstad en Antwer-
in. Hij gelooft in zijn methodiek die uit-
leneiland. In een carré van houten tafels,
pen volgen binnenkort.
gaat van de nieuwsgierigheid van kinde-
vol kranten en tijdschriften, hebben vijf-
ren. In een resultaatgerichte aanpak. En in
tien zevendegroepers van vooral Turkse en
Taalarm milieu
Marokkaanse afkomst hun dagblad breed
Kinderen op de Bredeschool Academie
krachten met collega’s samenwerken aan
voor zich uit geslagen. Het AD en jonge-
komen binnen met een hoge Cito-score op
de inhoud van hun vak. Scholten selec-
renkrant 7Days zijn favoriet. Juf Yaëlle van
rekenen (landelijk bij de beste 25 procent)
teert ook op ambitie, doorzettingsvermo-
de Stolpe leest zelf de Volkskrant. Ze draagt
en een ondermaatse score op begrijpend
gen en nieuwsgierigheid. Leerkrachten of
een zwart colbert en een zwarte zonnebril
lezen (op of onder het landelijk gemiddel-
interne begeleiders hebben kinderen op
in het haar.
de, maar niet bij de zwakste 10 procent).
hun ‘houding’ gescreend. En ze zijn met
Er knispert eens een pagina bij het
Scholten: “Die discrepantie tussen taal en
hun ouders op sollicitatiegesprek geweest.
omslaan. Er schuift een stoel. Het is de
rekenen zegt iets over de mogelijkheden
“Begrijpend lezen is de sleutelvaardigheid
sfeer van een leestafel in een bibliotheek
van deze kinderen, juist omdat ze uit zo’n
om in het voortgezet onderwijs goed voor-
of, gezelliger, een café. Want de kinderen
taalarm milieu komen.”
uit te kunnen”, zegt Scholten. “Maar om
happen ook gedachteloos van hun boter-
Dat blijkt. De eerste groepen leerlingen
het vwo te halen hebben deze kinderen
ham. En de voorbije schooldag wordt tus-
gingen vanaf het schooljaar 2010/2011 in
ook een goede houding nodig.”
sentijds besproken.
begrijpend lezen sterk vooruit: van bene-
Leerkrachten van de Bredeschool Acade-
“Als je de achtergrond van deze kinderen
dengemiddeld (percentielscore Cito onder
mie bereiden lessen voor in kleine zelf-
kent, dan is dit een spectaculair beeld”,
50) naar het beste kwart van Nederland
standige groepen, dagelijks tussen 13.00
zegt Arjen Scholten. “Ze zijn thuis totaal
(percentielscore 79). In woordenschat was
en 15.00 uur. Van 15.30 tot 17.00 uur
onbekend met het lezen van een krant.
geen verbetering meetbaar.
staan ze voor de groep.
Laat staan dat ze erover praten.”
‘Lekker makkelijk’, zeggen mensen wel
Scholten draagt Nikes en een baardje. Hij
eens tegen Scholten, ‘jij werkt met gemoti-
Ademen
heeft vijf jaar geleden de Bredeschool Aca-
veerde kinderen, in kleine groepen. Jouw
Scholten gruwt nog van de teamvergade-
demie opgezet. Verspreid over locaties in
leerkrachten besteden bijna de helft van
ringen die hij vroeger heeft moeten uitzit-
zes Utrechtse achterstandswijken volgen
hun werktijd aan voorbereidingen. Niet
ten over sinterklaas of het traktatiebeleid.
26
Onderwijsblad18
22 november 2014
een stimulerende omgeving, waarin leer-
Op de Bredeschool Academie gaat over-
die op A4’tjes aan de muur zijn geplakt.
herhalen.
leggen anders. In een kantoorpand in de
De één kiest deze week een tekst uit. Een
Voordat juf Yaëlle op de Bredeschool Aca-
Utrechtse wijk Overvecht zitten leerkrach-
ander gaat op zoek naar moeilijke woor-
demie aan de slag ging, werkte ze zeven
ten rond laptops in groepjes bijeen. Er
den. Een derde bepaalt met welk ‘eigen
jaar in de bovenbouw van het regu-
klinkt jazzmuziek. “Mensen moeten kun-
onderzoek’ kinderen na het lezen aan de
lier basisonderwijs. Ze zegt: “Ik zou niet
nen ademen”, zegt Scholten. Hij zal het
slag gaan en een ‘kwaliteitscontroleur’
zomaar terug willen. Het is heerlijk om de
vier keer herhalen.
bewaakt ‘het proces’.
tijd te hebben voor voorbereidingen en je
Vrij ademen, waarschuwt Scholten, is
De Bredeschool Academie nodigt experts
eigen ontwikkeling.”
niet ‘je eigen gang gaan’. Vrijheid voor
uit. Docenten lezen vakliteratuur. En wat
Inspirerende teksten kiezen is een belang-
het team? Experimenteren in de klas?
bedacht en besproken is, wordt getest in
rijke doelstelling van de middagvergade-
De directeur vreest verkeerde associaties:
de klas. Welke vragen moet je stellen bij-
ringen. Zoals laatst, zegt Yaëlle, de tekst
“Zelfregulerende teams zijn een van de
voorbeeld om een goed gesprek te voe-
over microben in je lichaam, naar aan-
grootste mislukkingen in het onderwijs.
ren over een tekst? “Het op gang brengen
leiding van de opening van Micropia
En dat wil wat zeggen. Zo werkt het hier
van kwalitatief hoogwaardige interactie is
in Artis: “Heb je het niet gezien, bij De
niet.”
hondsmoeilijk”, zegt Scholten.
Wereld Draait Door? Dat we maar een derde
Scholten zelf zat in de jaren zeventig op
zien van alles wat er op aarde leeft? En
een basisschool in Papendrecht waar topo-
Microben
grafie en spellingonderwijs waren afge-
Juf Yaëlle heeft strategieën getest uit Teach
elkaar overbrengt? Zo’n onderwerp prik-
schaft. “Het was de tijd van mijn leven”,
Like a Champion, het boek van Doug
kelt je als leerkracht. Vandaaruit kunnen
zegt hij. “Maar ik heb van die school lang
Lemov. Flitsbeurten bijvoorbeeld, waarbij
goede lessen ontstaan.”
last gehad. Ik kwam in de brugklas onbe-
iedereen aan bod komt, niet alleen kin-
slagen ten ijs.”
deren die hun vinger opsteken. En ‘weet
Groepsdiscussie
Leerkrachten op de Bredeschool Academie
niet, geldt niet’, waarbij leerlingen die een
De zevendegroepers op de Anne-Frank
maken hun eigen lessen, maar wel binnen
vraag eerst niet konden beantwoorden,
hebben twintig minuten zitten lezen. Juf
een vast curriculum en met vaste taken
het juiste antwoord van een klasgenoot
Yaëlle vraagt ze om één artikeltje kort
dat je die microben bij elke handdruk aan
’Begrijpend lezen is de sleutelvaardigheid om in het voortgezet onderwijs goed vooruit te kunnen’
Juf Yaëlle van de Stolpe
22 november 2014
Onderwijsblad18
27
samen te vatten, steekwoorden op te
deren de krant hadden opengeslagen bij
haal over een man die driehoog-achter
schrijven of belangrijke passages aan te
het verhaal over ebola. Ayoub, wil jij even
dood is gevonden in Amsterdam. Met zo’n
strepen in de tekst. Voordat de groepsdis-
heel kort vertellen waar het over ging? En
onderwerp haakt iedereen snel af.”
cussie start, vertellen de kinderen elkaar
Yasmin, jij maakte je zorgen over ebola,
Hoe het wél gaat borrelen? Soms, zegt
over wat ze zojuist hebben gelezen. “Ik
stelde dit bericht jou gerust? Oualid, wat
Scholten, zijn kinderen uit zichzelf gemo-
vind het belangrijk dat je goed snapt waar
vond jij heel interessant?”
tiveerd om het naadje van de kous te wil-
het artikel over gaat”, zegt juf Yaëlle. “Dus
Stukje bij beetje reconstrueren de kinde-
len weten. “Maar je kunt die motivatie
vraag door als je iets niet snapt.”
ren het verhaal. Ayoub heeft gelezen dat
ook oproepen. Dat doen we in het onder-
Kinderen op de Bredeschool Acade-
ebola niet meer voorkomt in Senegal en
wijs veel te weinig.”
mie werken op hun eigen school met de
Nigeria. Yasmin vertelt dat Nederland-
Scholten toont een pakket A4’tjes met
methode Nieuwsbegrip. Toch draait het
se deskundigen zeggen “dat je niet bang
mummies voorop. Who owns the dead
niet om toepassing van ‘Nieuwsbegrip-
hoeft te zijn”. Het oog van Oualid is geval-
staat erop. “Mummies zijn sowieso een
strategieën’, zoals het voorspellen van
len op de sterftekans van “70 tot 90 pro-
aansprekend onderwerp”, zegt Scholten.
de tekstinhoud of het stellen van vragen
cent”.
“Maar wat telt is de uitwerking. Je moet
vooraf. “Die strategieën zijn nuttig”, zegt
Juf Yaëlle gaat door met vragen. Waar-
kinderen niet vertellen hoe het zit. Laat ze
Scholten, “maar uit onderzoek blijkt dat
om is die sterftekans zo hoog? Door een
niet de piramide geel kleuren en de sfinx
kinderen ze niet toepassen op andere tek-
gebrek aan vaccin. Maar wat is een vaccin?
blauw. Ga de discussie aan. Dode mensen
sten. Wij willen teksten zo interessant
Er ontspint zich een discussie, waarin de
tentoonstellen, wat vinden jullie daarvan?
maken dat kinderen vanuit zichzelf gemo-
werking van het immuunsysteem de revue
Mag dat eigenlijk? Het is mooi om te zien
tiveerd zijn om exact te begrijpen wat er
passeert. De les over micro-organismen,
hoe kinderen met deze achtergrond over
staat.”
naar aanleiding van Micropia, komt van
zo’n onderwerp aan het debatteren gaan.”
Ebola
pas. “Het moet gaan borrelen”, heeft juf Yaëlle gezegd voordat de les begon. “Dat
Na een paar minuten kletsen in duo’s
lukt niet altijd. Maar in elk geval moet je
opent juf Yaëlle het klassikale gesprek.
niet vragen: ‘Vertel eens wat je hebt gele-
Ze stelt vragen: “Ik zag dat heel veel kin-
zen’. Dan komen kinderen met een ver-
28
Onderwijsblad18
22 november 2014
