Het beste van twee werelden

   

 

Het  beste  van  twee  werelden     Een  onderzoek  naar  het  combineren  van  ouderschap  en   werk  door  Young  urban  professional  parents  op  IJburg    

                   

         

Irene  Bronsvoort       10198385         [email protected]     19-­‐06-­‐2014         Bachelor  Sociologie                                      

           

           

           

Bachelorscriptie     Universiteit  van  Amsterdam   Eerste  lezers:  Gerben  Moerman  &     Carolien  Bouw             Tweede  lezer:  Kees  Schuyt                            

Voorwoord  

  Ter  afsluiting  van  de  bachelor  Sociologie  aan  de  Universiteit  van  Amsterdam  heb  ik   een  kwalitatief  onderzoek  gedaan  naar  tweeverdieners  met  kinderen  op  IJburg.    Ik   ben  al  jaren  geïnteresseerd  in  taakverdelingen  tussen  mannen  en  vrouwen  en   sekseverschillen.  Op  de  middelbare  school  schreef  ik  mijn  profielwerkstuk  over  het   verschil  tussen  het  aantal  mannen  en  vrouwen  in  topfuncties,  de  gender  gap.  Mijn   fascinatie  voor  dit  onderwerp  en  de  complexiteit  ervan  heeft  mij  mede  doen   besluiten  om  Sociologie  te  gaan  studeren.  Nadat  ik  voor  mijn  studie  was  verhuisd   van  het  kleine  dorp  waar  ik  was  opgegroeid  naar  Amsterdam,  raakte  ik   geïnteresseerd  in  stadsgeografie  en  stadssociologie.  Het  project  IJburg,  waar  deze   bachelorscriptie  een  onderdeel  van  is,  sloot  dan  ook  precies  aan  bij  mijn  interesses.   Ook  wist  ik  meteen  dat  ik  jonge  ouders  als  mijn  onderzoekspopulatie  zou  kiezen,   omdat  ik  erg  nieuwsgierig  was  naar  hun  ideeën  met  betrekking  tot  taakverdeling,   ouderschap  en  carrières.  Niet  in  de  laatste  plaats  omdat  ik  zelf  ook  eens  in  die     levensfase  terecht  zal  komen.       Graag  wil  ik  de  respondenten  hartelijk  bedanken  voor  hun  medewerking  aan  dit   onderzoek.  Ik  heb  ontzettend  leuke  en  inspirerende  gesprekken  gehad  met   bewoners  van  IJburg.  Ik  heb  er  veel  van  geleerd  en  het  heeft  mij  gemotiveerd  om   vervolgonderzoek  te  doen  naar  dit  onderwerp.  Ik  waardeer  het  ten  zeerste  dat  zij   in  hun  overvolle  agenda’s  tijd  voor  mij  hebben  vrijgemaakt  en  de  moeite  hebben   genomen  om  tot  in  detail  antwoord  te  geven  op  mijn  enigszins  persoonlijke  vragen.   Ook  wil  ik  mijn  begeleiders  Gerben  Moerman  en  Carolien  Bouw  bedanken  voor  hun   aanstekende  enthousiasme,  goede  adviezen  en  uitgebreide  feedback.  Kees  Schuyt   wil  ik  bedanken  voor  het  meedenken  en  het  helpen  zoeken  naar  de  kern  van  mijn   verhaal  en  Tineke  Lupi  voor  het  overbrengen  van  haar  know-­‐how  met  betrekking   tot  het    onderzoek  doen  op  IJburg.       Tenslotte  wil  ik  mijn  ouders  bedanken  voor  hun  steun  en  wijze  woorden  en  mijn   broer  die  nog  wel  eens  te  hulp  schoot  tijdens  stressvolle  periodes.         Amsterdam,  juni  2014   Irene  Bronsvoort    

 

2  

Inhoudsopgave    

Inleiding                     1.  Nieuwe  stadsbewoners             1.1.  De  gezinsvriendelijke  stad             1.2.  Stedelijkheid  en  suburbaniteit  in  de  mix         1.3.  Tijd-­‐ruimtefactoren,  het  sociale  netwerk  en                      professionele  voorzieningen           1.4.  Een  categorisering  van  type  huishoudens         1.5.  Probleemstelling                 2.    Een  zoektocht  naar  Yupps           2.1.  Onderzoeksmethoden             2.2.  Respondentenselectie             2.3.  Interviews                 2.4.  Observaties               2.5.  Mijn  rol  als  onderzoeker               3.  Plannen,  puzzelen  en  schipperen   3.1.  Van  tweeverdieners  in  de  stad  naar  een  jong  gezin  in                        een  nieuwbouwwijk             3.2.  Toen  er  wat  meer  ruimte  kwam           3.3.  Een  voorbeeldig  gezin             3.4.  Vaste  weekschema’s  tegenover  flexibele  taakverdelingen       4.  Kriskrasbewegingen  en  combinatieritten   4.1.  De  rol  van  tijd-­‐ruimtefactoren           4.2.  Kink  in  de  kabel                 5.  Hulp  gevraagd   5.1.  De  kinderopvang  of  de  oppas           5.2.  Het  sociale  leven  op  IJburg                       6.  Professionele  hulp  of  even  de  buurvrouw  vragen?     6.1.  De  individualistische  YUPP           6.2.  De  communitaristische  YUPP           6.3.  Op  een  weegschaaltje             6.4.  Thuiswerken                   7.  Genderperspectieven               8.  Conclusie                     9  .  Literatuur                   10.  Bijlagen                 10.1.  Respondentenbeschrijvingen           10.2.  Vragenlijsten              

 

 

 

blz  4  

   

   

blz  6   blz.  7  

     

     

blz.  8   blz.  10   blz.  11  

         

         

blz.  12   blz.  13   blz.  15   blz.  17   blz.  18  

       

       

blz.  19   blz.  20   blz.  24   blz.  25  

   

   

blz.  27   blz.  28  

   

                             blz.  30     blz.  32

         

                              blz.  35     blz.  37     blz.  39     blz.  40  

 

 

blz.  41  

 

 

blz.  44  

 

 

blz.  47  

     

     

  blz.  49   blz.  51  

3  

Inleiding    

“Want  waar  we  nu  wonen,  op  Steigereiland,  dat  is  gewoon  een  kinderparadijs.  Dus  in  de  zomer  dan   zeg  ik  wel  eens  ‘  het  lijkt  hier  net  een  camping’,  want  dan  loopt  iedereen  met  zijn  rubberbootje  en  in   zijn  zwembroekje  over  straat.”  (Karin,  moeder  van  twee  kinderen)    

  Het  eiland  waarnaar  gerefereerd  wordt  in  bovenstaand  citaat  behoort  tot  IJburg,   een  nieuwbouwwijk  aan  de  oostkant  van  Amsterdam.  Sinds  de  kunstmatige  aanleg   van  de  eerste  eilanden  in  het  IJmeer,  heeft  de  wijk  veel  aandacht  gekregen  van  de   media  en  wetenschappelijk  onderzoekers.  Hoewel  de  plannen  voor  IJburg  zijn   ontstaan  uit  het  VINEX-­‐beleid,  waren  beleidsmakers  en  ontwikkelaars  vastbesloten   om  de  wijk  een  stedelijk  karakter  te  geven.  IJburg  moest  een  multifunctionele   stadswijk  worden,  ‘waar  comfortabel  wonen  buiten  het  centrum  hand  in  hand  gaat   met  werk,  winkels  en  recreatie’  (Lupi  2008).  Het  kwam  dan  ook  enigszins  als  een   verassing  toen  IJburg  zich  bleek  te  ontwikkelen  tot  een  zeer  gezinsrijke  buurt,   waarmee  het  stereotype  beeld  van  de  Vinex-­‐wijk  als  homogene  en  burgerlijke  wijk   (Heijmans  2007)  bevestigd  leek  te  zijn.   Volgens  socioloog  Tineke  Lupi  is  IJburg  echter  alles  behalve  een  doorsnee   buitenwijk.  Van  2004  tot  2008  deed  zij  onderzoek  naar  de  vestiging  van  de  eerste   bewoners  op  IJburg  en  de  manier  waarop  zij  betekenis  geven  aan  de  plek  waar  zij   wonen.  Veel  gezinnen  op  IJburg  bleken  te  bestaan  uit  hoogopgeleide   tweeverdieners  die  als  jongvolwassenen  naar  Amsterdam  waren  gekomen  en  een   sterke  binding  hebben  met  de  stad  (Lupi  2008).  De  IJburgers  vertonen  dan  ook   overeenkomsten  met  de  stedelijke  middenklasse,  die  in  eerder  onderzoek  van   onder  andere  Lia  Karsten  in  oude  stadsbuurten  werd  aangetroffen  (Karsten  2003).   Karsten  noemt  deze  groeiende  groep  stadsbewoners  Young  urban  professional   parents  (Yupps),  waarmee  ze  refereert  naar  voormalige  Young  Urban  Professionals   (yuppen),  ook  wel  Dinky’s  (Double  Income,  No  Kids  Yet)  genoemd,  die  in  de   gezinsvormende  fase  terecht  zijn  gekomen.  Het  begrip  ‘yup’  wordt  inmiddels  in  de   media  en  in  het  dagelijks  taalgebruik  regelmatig  gebruikt  ter  aanduiding  van  jonge   mensen  met  een  goedbetaalde  baan  en  een  stedelijke  levensstijl,  maar  ook  de  yup   met  kinderen  spreekt  bij  veel  mensen  tot  de  verbeelding.  Hoewel  het  uiterlijk  van   de  nieuwbouwwijk  niet  te  vergelijken  is  met  de  oude  stadsbuurten  van  Amsterdam,   laten  stereotypische  kenmerken  zoals  bakfietsen  en  traiteurs  in  de  buurt  zien  dat   ook  op  IJburg  veel  Young  urban  professional  parents  wonen.     Volgens  Karsten  (2003)  is  een  belangrijk  kenmerk  van  Yupps  dat  beide  ouders   blijven  werken  na  de  komst  van  kinderen.  Het  leven  in  de  stad  biedt  hen  de   mogelijkheden  om  hun  werk  met  ouderschap  te  combineren  (Karsten  2003).   Echter,  hoe  het  werk  en  het  ouderschap  binnen  deze  gezinnen  in  de  dagelijkse   praktijk  wordt  gecombineerd,  blijft  onduidelijk.  Ook  is  er  nog  weinig  bekend  over   de  soorten  hulp  die  Yupps  gebruiken  en  welke  rol  de  buurt  speelt  in  hun   taakverdeling.  Wat  maakt  de  buurt  een  ‘kinderparadijs’  in  de  ogen  van  Yupps  en   hoe  vinden  zij  een  balans  tussen  werk  en  zorg?  

 

4  

Het  doel  van  dit  onderzoek  is  om  aan  de  hand  van  kwalitatieve  methoden  meer   inzicht  te  krijgen  in  de  manier  waarop  deze  specifieke  groep  hun  werk  met  het   ouderschap  op  IJburg  combineert.  Omdat  de  aanwezigheid  van  Yupps   medebepalend  is  in  nieuwe  stadswijken  als  IJburg  en  toekomstige  (stads)wijken,  is   het  van  belang  hun  leefstijl  en  voorkeuren  in  kaart  te  brengen.     Deze  scriptie  bestaat  uit  7  hoofdstukken.  In  het  eerste  hoofdstuk  zal  ik  verder   ingaan  op  de  theoretische  veronderstellingen  die  ten  grondslag  liggen  aan  dit   onderzoek,  om  vervolgens  mijn  probleemstelling  te  formuleren.  Het  tweede   hoofdstuk  betreft  een  uiteenzetting  van  de  onderzoeksmethoden  en  een   beschrijving  van  mijn  veldwerkperiode  en  mijn  rol  als  onderzoeker.  Hoofdstuk  3   tot  en  met  hoofdstuk  7  betreft  de  analyse  van  dit  onderzoek.  De  verschillende   taakverdelingen  van  Yupps  en  hun  motivaties  vormen  de  basis  voor  het  derde   hoofdstuk.  De  rol  van  tijd-­‐ruimtefactoren  op  IJburg  staat  centraal  in  hoofdstuk  4.   Daar  waar  het  werk  in  de  weg  komt  te  staan  voor  de  zorg  van  de  kinderen  of   andersom,  is  hulp  nodig  van  buitenaf.  De  soorten  hulp  die  Yupps  gebruiken  en  de   manier  waarop  zij  problemen  in  de  werk-­‐zorgbalans  oplossen  komen  aan  bod  in   hoofdstuk  5.  Op  basis  van  een  analyse  van  de  data  en  de  theorie  worden  in   hoofdstuk  6  twee  typen  Yupps  onderscheiden  en  beschreven.  Daarna  zal  ik  in   hoofdstuk  7  uitgebreid  stilstaan  bij  de  verschillen  tussen  mannen  en  vrouwen  in   hun  kijk  op  taakverdelingen.  In  Hoofdstuk  8  kom  ik  terug  op  mijn  belangrijkste   bevindingen  en  hun  betekenis  in  een  vergelijking  met  de  theorie  en  de  bestaande   literatuur  over  het  combineren  van  ouderschap  en  werk  en  de  rol  van  de  buurt.                         Figuur  1:  Spelende  kinderen  op  IJburg.   Bron:  ikwil020wonen.nl  

 

5  

Hoofdstuk  1:  Theorie          

 

De  nieuwe  stadsbewoners     1.1  

Een  gezinsvriendelijke  stad    

Vanaf  de  jaren  zestig  heeft  het  traditionele  mannelijke  kostwinnerschap  in   Nederland  plaatsgemaakt  voor  een  grote  verscheidenheid  aan  manieren  waarop   werk  en  ouderschap  binnen  huishoudens  verdeeld  wordt.  In  de  literatuur  worden   trends  in  de  taakverdelingen  en  de  arbeidsparticipatie  van  Nederlandse  ouders,   zoals  het  grote  aandeel  deeltijdwerkende  vrouwen,  op  verschillende  manieren   verklaard.     Naast  de  invloed  van  beleidsmaatregelen  en  culturele  normen,  wijzen  veel   recentelijke  onderzoeken  op  de  ruimtelijke  dimensies  van  taakverdelingen  en   arbeidsparticipatie  (Droogleever  Fortuijn  1993,  De  Meester  2010,  Karsten  en   Boterman  2014).  Sinds  het  proces  van  suburbanisatie  is  de  stad  voor  een  lange  tijd   als  een  ongeschikte  plek  beschouwd  om  kinderen  te  laten  opgroeien  en  werden   jonge  gezinnen  door  overheidsbeleid  gestimuleerd  om  te  verhuizen  naar   buitenwijken  of  dorpen.  De  stad  werd  gezien  als  onveilig  en  druk,  terwijl  de  ruimte   en  woningen  buiten  de  stad  goed  aansloten  op  het  familieleven.  Zo  werd  de  stad  als   woonplaats  dan  ook  vaak  verruild  voor  een  buitenwijk  of  dorp,  wanneer  er   kinderen  op  komst  waren  (Karsten  2003).     Hoewel  veel  jonge  gezinnen  er  nog  steeds  voor  kiezen  om  de  stad  te  verlaten,  zijn   er  de  laatste  drie  decennia  tekenen  van  een  afwijkend  proces  te  zien.  Door   veranderingen  in  de  behoeften,  idealen  en  mentaliteit  van  een  substantiële  groep   mensen  in  combinatie  met  de  toegenomen  veiligheid  en  kwaliteit  van  woningen  in   steden,  blijven  steeds  meer  jonge  ouders  wonen  in  de  stad.  Karsten  (2003)  noemt   deze  relatief  nieuwe  groep  stadsbewoners  in  haar  onderzoek  Young  urban   professional  parents  (Yupps).  Dit  zijn  hoogopgeleide  tweeverdieners  die  hun   ouderschap  combineren  met  het  continueren  van  hun  carrière  en  stedelijke   levensstijl  (Karsten  2003).  Omdat  beide  ouders  werken,  proberen  zij  constant  een   balans  te  vinden  tussen  werk  en  thuis.  Ze  zijn  daarbij  gebaat  bij  korte  afstanden   tussen  hun  werk,  school  en  hun  huis  en  de  nabijheid  van  voorzieningen  zoals   kinderopvangcentra.  De  rich-­‐opportunity  structure  van  bepaalde  stadsbuurten   maakt  ze  populair  onder  deze  ouders  (Karsten  en  Boterman  2014).     Marguerite  van  den  Berg  (2012)  onderzocht  op  welke  manier  de  nieuwe  focus  op   Young  urban  professional  parents  de  inrichting  van  bepaalde  buurten  en  openbare   ruimtes  heeft  beïnvloed.    Volgens  haar  proberen  politici  en  beleidsmakers  steeds   meer  in  de  behoeftes  van  kinderen  en  hoogopgeleide  ouders  te  voorzien,  omdat   hun  komst  naar  de  stad  als  de  oplossing  voor  stedelijke  problemen  wordt  gezien.      

 

6  

De  strategie  die  zij  hiervoor  gebruiken  noemt  Van  den  Berg  genderfication,  het   creëren  van  ruimtes  voor  middenklasse  bewoners  met  ‘moderne’  genderidealen   (2012:532).  Zo  ziet  zij  de  ontwikkeling  van  speeltuinen,  kinderopvangcentra  en   fietspaden  als  een  manier  om  bepaalde  buurten  aantrekkelijk  te  maken  voor  Yupps.   Ze  noemt  drie  elementen  van  genderfication  die  tot  uiting  komen  in  de  verandering   van  bepaalde  stadsbuurten.  Ten  eerste  wordt  het  ideaal  van  gendergelijkheid   uitgedragen,  door  het  gezin  waarbij  vader  en  moeder  beiden  verantwoordelijk  zijn   voor  werk  en  het  huishouden,  tegemoet  te  komen  in  voorzieningen  op  buurtniveau,   waarbij  werk-­‐gerelateerde  faciliteiten  met  faciliteiten  voor  kinderen  gecombineerd   worden.  Als  tweede  element  noemt  Van  den  Berg  het  tweeverdienersschap,  wat  tot   uiting  komt  in  de  bouw  en  renovatie  van  dure  familiewoningen  in  de  stad.  Deze   dure  familiewoningen  zijn  vaak  gebouwd  vanuit  het  derde  ideaal,  het  belang  van   het  gezin,  bestaande  uit  een  vader,  moeder  en  een  tot  drie  kinderen  (Van  den  Berg   2012).  Door  op  deze  manier  enkel  de  behoeftes  van  Yupps  te  behartigen,  worden   buurten  niet  zozeer  toegankelijker  gemaakt  voor  kinderen,  maar  vooral  voor   middenklassengezinnen,  stelt  Van  den  Berg  (2012).  Zij  zijn  gericht  op  mensen  met   moderne  genderidealen  en  het  financiële  vermogen  om  die  idealen  voor  zichzelf  te   realiseren,  wat  ten  koste  gaat  van  de  behoeftes  van  andere  groepen  in  de  stad.  De   vermenging  van  familism  en  careerism,  zoals  tot  uiting  komt  in  de  gemixte   voorzieningen  op  buurtniveau  die  Van  den  Berg  beschrijft,  is  volgens  Karsten  et  al.   (2013)  een  belangrijke  kenmerk  van  Young  urban  professional  parents.  Met   familism  wordt  gerefereerd  aan  alle  activiteiten  die  te  maken  hebben  met  de   thuissituatie  van  ouders.  Careerism  staat  voor  de  contacten  en  activiteiten  met   betrekking  tot  het  werkleven.     Verschillende  onderzoeken  bevestigen  de  verschillen  tussen  typen  huishoudens  in   de  stad  in  vergelijking  met  minder  stedelijke  gebieden.  Zo  blijkt  uit  onderzoek  van   De  Meester  et  al.  (2007)  dat  het  wonen  in  een  stedelijk  gebied  voor  vrouwen  met   kinderen  een  positief  effect  heeft  op  het  aantal  werkuren  en  voor  mannen  met   kinderen  een  negatief  effect.  De  buitenwijk  wordt  door  sommigen  zelfs  neergezet   als  een  plek  waar  ‘een  reproductie  van  traditionele  rolpatronen’  (Aitken  1998)   plaatsvindt,  terwijl  de  stad  wordt  beschreven  als  een  plek  waar  veel   tweeverdieners  met  kinderen  wonen.   1.2  

Stedelijkheid  en  suburbaniteit  in  de  mix    

Hoewel  de  ruimtelijke  dimensie  van  taakverdelingen  tussen  mannen  en  vrouwen  in   veel  literatuur  wordt  benadrukt,  zijn  er  ook  theorieën  die  de  invloed  van  deze   dimensie  in  twijfel  trekken.  In  een  vergelijkende  studie  naar  taakverdelingen  in   drie  Vinex-­‐wijken  rondom  Amsterdam,  stellen  Karsten,  Lupi  en  De  Stigter-­‐ Speksnijder  (2013:257)  dat  er  sprake  is  van  een  ‘valse  dichotomie  tussen  het   stedelijke  gebied  en  het  suburbane  gebied.’  Uit  hun  onderzoek  blijkt  dat  er  een   grote  diversiteit  is  tussen  de  gemeenschappen  van  de  buitenwijken  Getsewoud,  De   Aker  en  IJburg.  Bovendien  laten  de  wijken  naast  suburbane  kenmerken  ook   stedelijke  kenmerken  zien.  Zo  blijkt  uit  interviews  met  bewoners  op  IJburg  dat  ook   daar  kenmerken  van  familism  worden  gecombineerd  met  verschillende  maten  van  

 

7  

careerism.  Tevens  volgt  uit  de  data  dat  bijna  de  helft  van  de  huishoudens  behoren   tot  een  symmetrisch  huishouden,  waarbij  mannen  en  vrouwen  evenveel  uren   werken.  Ook  wordt  op  IJburg  relatief  veel  gebruik  gemaakt  van  professionele   kinderopvang.  Karsten  et  al.  (2013)  concluderen  dat  Yupps  niet  alleen  wonen  in   binnenstedelijke  buurten,  maar  dat  zij  zich  ook  in  wijken  rondom  de  stad  vestigen,   zoals  op  IJburg.  Dit  onderzoek  bevestigt  eerdere  bevindingen  van  Tineke  Lupi,   waaruit  bleek  dat  IJburgers  veel  overeenkomsten  vertonen  met  carrièregerichte   stedelingen.     Volgens  Karsten  et  al.  (2013)  bewijst  de  aanwezigheid  van  Yupps  op  IJburg  dat  er   geen  strikte  scheiding  is  tussen  de  buitenwijk  en  de  stad.  Wel  benadrukken  zij  het   belang  van  de  relatieve  nabijheid  van  IJburg  tot  de  stad  in  vergelijking  met  de   andere  Vinex  wijken,  waardoor  veel  voordelen  van  het  wonen  in  de  stad  ook  gelden   voor  het  wonen  op  IJburg.  Daarnaast  is  het  aantal  hoogopgeleiden  op  IJburg   vergelijkbaar  met  dat  in  de  stad,  terwijl  het  gemiddeld  opleidingsniveau  in  de  Aker   en  Getsewoud  lager  ligt.  IJburg  is  dan  ook  in  meerdere  opzichten  de  meest   atypische  Vinex-­‐wijk  van  de  drie  wijken  die  Karsten  et  al.  (2013)  onderzochten.         Er  zijn  grofweg  drie  categorieën  motieven  van  Yupps  te  onderscheiden  voor  het   wonen  in  de  stad:  tijd-­‐ruimtefactoren,  het  sociale  netwerk  van  de  Yupps  en  het   uitdragen  van  een  bepaalde  identiteit  en  levensstijl  (Karsten  2007).  Met  name  de   tijd-­‐ruimtefactoren  en  het  sociale  netwerk  zijn  van  invloed  op  de  manier  waarop   Young  urban  professional  parents  hun  werk  combineren  met  hun  ouderschap.   Daarnaast  komt  de  relatie  tussen  de  voorkeur  voor  het  wonen  in  de  stad  en  de   taakverdelingen  van  Yupps  terug  in  het  gebruik  van  professionele  voorzieningen.     1.3   Tijdruimtefactoren     Tijd-­‐ruimtefactoren  spelen  een  grote  rol  in  het  dagelijks  leven  van  YUPPS.  Het   combineren  van  de  zorg  voor  kinderen  met  het  hebben  van  een  (fulltime)  baan,  is   alleen  mogelijk  wanneer  de  afstanden  tussen  werk,  thuis  en  school  niet  te  groot   zijn  (Karsten  2003).  Ouders  moeten  rekening  houden  met  bepaalde  tijd-­‐ruimtelijke   restricties  die  afhankelijk  zijn  van  de  bereikbaarheid  van  hun  werk,  hun  huis  en  de   school  van  hun  kinderen  en  van  welke  vormen  van  transport  ze  gebruik  kunnen   maken  (De  Meester  et  al.  2011).  Uit  Karstens  onderzoek  (2007)  blijkt  dat  deze   time-­‐poor  families  zich  erg  bewust  zijn  van  de  voordelen  van  het  wonen  in  de  stad   in  termen  van  tijd  en  ruimte.  Een  kleine  afstand  tussen  het  werk  en  hun  woning  is   volgens  Karsten  een  belangrijke  reden  voor  Yupps  om  niet  buiten  de  stad  te  gaan   wonen.  Volgens  Lupi  (2008)  is  het  vooral  voor  moeders  op  IJburg  belangrijk  dat   hun  baan  dichtbij  huis  is.  ‘Het  lijkt  voor  veel  IJburgers  min  of  meer  vanzelfsprekend   dat  mannen  hun  baan  in  een  geografisch  groter  gebied  zoeken  dan  vrouwen’,  aldus   Lupi.  De  tijd-­‐ruimtefactoren  die  Karsten  en  De  Meester  benoemen,  lijken  dus  op   IJburg  vooral  te  gelden  voor  vrouwen.          

8  

Het  sociale  netwerk   Bailey  et  al.  (2004)  beschrijven  huishoudens  als  ‘netwerken  van  verbindingen’.  Om   tot  een  balans  tussen  carrière  en  zorgtaken  te  komen,  investeren  huishoudens  in   een  ‘web  van  connecties  tussen  partners,  hun  families,  vrienden  en  de  plaatsen   waar  zij  werken’.  Ouders  leggen  contacten  met  gelijkgestemden,  die  elkaar  kunnen   helpen.  Deze  contacten  bepalen  voor  een  groot  deel  hoe  het  werk  met  het   ouderschap  gecombineerd  wordt  en  spelen  een  belangrijke  rol  in  de  keuze  voor   een  bepaalde  woonplaats.  Of  (aanstaande)  ouders  verhuizen,  hangt  volgens  Bailey   et  al.  (2004)  af  van  de  woonplaats  van  hun  connecties.  Als  hun  netwerk  sterk   plaatsgebonden  is,  zullen  zij  minder  snel  geneigd  zijn  te  verhuizen  (Bailey  et  al.   2004).  Karsten  (2007)  benadrukt  de  rol  van  buren  als  sociale  contacten  voor   huishoudens  met  kinderen  in  vergelijking  met  kinderloze  huishoudens.  Ook  zij  ziet   een  relatie  tussen  de  relatieve  immobiliteit  van  huishoudens  met  kinderen  en  de   sterke  sociale  netwerken  die  zij  hebben.  Zo  stelt  zij  dat  de  contacten  in  de  wijk  voor   sommige  huishoudens  fungeren  als  een  soort  vervanging  van  familieleden,   aangezien  de  families  die  niet  opgegroeid  zijn  in  de  stad,  weinig  familieleden  in  de   buurt  hebben  wonen.  Maar  ook  in  de  buitenwijken  ‘onthult  de  aanwezigheid  van   vele  informele  kinderopvang  regelingen  een  levendige  gemeenschap  op   buurtniveau’  (Karsten  et  al.  2013:  264).  Mede  door  dit  ‘  uitruilen  van  dagelijkse   steun’  zou  er  sprake  zijn  van  sociale  uitsluiting,  omdat  mensen  die  geen  kinderen   hebben  aanzienlijk  minder  contact  hebben  met  buren  dan  gezinnen  met  kinderen.     Professionele  voorzieningen   Kinderopvangcentra,  flexwerkplekken  en  maaltijdservices  zijn  voorbeelden  van     commerciële  voorzieningen  die  ouders  kunnen  inzetten  om  een  werk-­‐zorgbalans  te   vinden.  Volgens  Karsten  is  het  gebrek  aan  zulke  faciliteiten  in  buitenwijken  een   barrière  voor  vrouwen  die  een  carrière  nastreven.  Naast  professionele  faciliteiten   zoals  kinderopvang,  maken  Yupps  ook  gebruik  van  niet-­‐commerciële  of  informele   hulpmiddelen.  Uit  onderzoek  van  Karsten  et  al.  (2013)  blijkt  bijvoorbeeld  dat   IJburg  een  sterke  vorm  van  buurtactivisme  vertoont.  Veel  ouders  organiseren  zich   om  bepaalde  voorzieningen,  zoals  een  speeltuin,  te  realiseren  of  zorgen  voor  meer   veiligheid  in  de  buurt  en  gebruiken  daarbij  hun  professionele  vaardigheden.  Zo   beschrijft  Tineke  Lupi  (2008)  de  oprichting  van  de  IJbrug,  een  bewonersvereniging   op  IJburg,  waarin  bewoners  bij  elkaar  komen  voor  verbeteringen  in  de  buurt.                    

9  

1.4  

Een  categorisering  van  type  huishoudens      

Via  een  exploratie  van  een  CBS-­‐  dataset  uit  2008  komen  Boterman  en  Karsten   (2013)  in  hun  onderzoek  tot  een  typologie  aan  de  hand  waarvan  zij  verschillende   gender  relaties  binnen  huishoudens  onderscheiden,  weergegeven  in  tabel  1.  Het   meest  traditionele  huishouden  met  de  man  als  kostwinner  komt  steeds  minder   voor.  Het  1  ½  small  model,  waarin  de  man  fulltime  (36  uur  of  meer)  werkt  en  de   vrouw  een  kleine  parttime  baan  heeft  (1-­‐24  uur),  komt  nog  steeds  het  meeste  voor   in  Nederland.  Daarnaast  kiezen  veel  stellen  tegenwoordig  voor  het  1  ½  large   model,  waarin  de  man  fulltime  en  de  vrouw  meer  dan  25  uur  per  week  werkt.  Het   dual  part-­‐time  huishouden,  waarin  beide  partners  1  tot  35  uur  werken,  komt  nog   steeds  weinig  voor,  al  is  het  minder  zeldzaam  dan  het  dual  full-­‐time  huishouden  en   het  vrouwelijk  kostwinnerschap.  Na  het  opstellen  van  de  categorieën  hebben   Boterman  en  Karsten  voor  elke  buurt  in  Amsterdam  berekend  welke  typen   huishoudens  er  voorkomen.  Uit  hun  onderzoek  blijkt  dat  er  op  IJburg  veel   huishoudens  zijn  met  een  symmetrisch  huishouden,  zoals  het  dual  full-­‐time  model   en  het  dual  part-­‐time  model.             Tabel  1:  Definities  van  typen  huishoudens  naar  de  verdeling  van  betaald  werk   Type  huishouden  

Werkuren  man  

Male  breadwinner       ≥12   1  ½  small     ≥36   1  ½  large     ≥36   Dual  full-­‐time   ≥36   Dual  part-­‐time     1-­‐35   Female  dominant   Varieert     Female  breadwinner   0   Other     Varieert     Bron:  Boterman  en  Karsten  (2013)    

Werkuren   vrouw   0   1-­‐24   25-­‐32   ≥36   1-­‐35   Varieert     ≥12   Varieert    

Verschil  in   werkuren   Mannen  ≥12   Mannen  ≥12   Mannen  ≥4   Niet  gedefinieerd   Man  of  vrouw     Vrouwen  ≤4   Vrouwen  ≤12   Varieert    

       

 

10  

  1.5  

Probleemstelling  

De  vraag  die  in  dit  onderzoek  centraal  staat  is:  Hoe  combineren  Young  urban   professional  parents  op  IJburg  hun  werk  met  het  ouderschap  en  welke  rol  speelt  de   buurt  daarbij?  De  focus  ligt  hierbij  op  middenklassengezinnen  waarin  beide  ouders   meer  dan  drie  dagen  werken.  Het  onderzoek  is  opgedeeld  in  een  studie  naar  de   invloed  van  tijdruimte-­‐factoren,  professionele  voorzieningen  en  het  sociale   netwerk  op  de  taakverdelingen  tussen  werkende  vaders  en  moeders  op  IJburg.    Op   basis  van  de  literatuur  wordt  verwacht  dat  de  buurt  een  belangrijke  rol  speelt  in  de   taakverdelingen  binnen  middenklassengezinnen  op  IJburg.  Volgens  Van  den  Berg   (2012)  streven  middenklassengezinnen  in  de  stad  naar  een  evenwichtige   taakverdeling  tussen  mannen  en  vrouwen.  Aan  de  hand  van  deze  stelling  zal   worden  onderzocht  in  hoeverre  en  op  welke  manier  Yupps  hun  werk  en  de  taken   binnen  het  gezin  gelijk  proberen  te  verdelen.          

 

 

11  

Hoofdstuk  2:  Methodologie  

Op  zoek  naar  Yupps     2.1   Onderzoeksmethoden     De  meeste  eerdere  onderzoeken  naar  de  taakverdelingen  onder  werkende   middenklasse  ouders  in  Nederland  beperken  zich  tot  het  beschrijven  van  de   invloed  van  beleidsstrategieën  (Van  den  Berg  2012),  het  verklaren  van  residentiele   keuzes  (Karsten  2007)  of  het  aantonen  van  ruimtelijke  dimensies  (De  Meester   2007,  Boterman  en  Karsten  2013).  Echter,  wat  de  redenen  zijn  achter  bepaalde   taakverdelingen  tussen  vaders  en  moeders  en  welke  hulp  zij  krijgen,  heeft  nog   weinig  aandacht  gekregen.  Daarom  is  in  dit  bacheloronderzoek  gekozen  voor  een   brede  hoofdvraag  waarbij  de  nadruk  ligt  op  de  manier  waarop  Young  urban   professional  parents  hun  werk  met  het  ouderschap  combineren  en  de  rol  die  de   buurt  daarbij  speelt.       Het  doel  van  het  onderzoek  is  om  meer  inzicht  te  krijgen  in  de  taakverdelingen  van   Yupps  door  antwoord  te  geven  op  de  hoofdvraag  met  het  gebruik  van  kwalitatieve   methoden.  Naast  het  afnemen  van  semigestructureerde  interviews,  heb  ik  op  twee   locaties  op  IJburg  participerende  observaties  gedaan.  Het  gebruiken  van  meer  dan   een  methode  bij  het  bestuderen  van  een  sociaal  fenomeen,  wordt  ook  wel   triangulatie  genoemd  (Bryman  2008).  Door  middel  van  triangulatie  kan  een   onderzoeker  de  resultaten  die  voortkomen  uit  het  gebruik  van  de  ene   onderzoeksmethode  controleren  met  de  resultaten  uit  het  gebruik  van  een  andere   onderzoeksmethode  (Bryman  2008).  Zo  kon  ik  de  antwoorden  uit  de  interviews   vergelijken  en  controleren  met  de  data  uit  de  observaties.  Volgens  Bryman  (2008)   zorgt  triangulatie  vaak  voor  een  verrijking  van  de  data  en  kan  het  leiden  tot  het   beter  begrijpen  van  een  sociaal  fenomeen.  Mijn  gedachte  achter  het  combineren   van  de  twee  methoden  was  dan  ook  dat  ik  met  behulp  van  interviews  met  Yupps   hun  motieven,  afspraken  en  idealen  zou  kunnen  achterhalen,  terwijl  de  observaties   juist  meer  inzicht  zouden  geven  in  hun  gedrag.  Bovendien    wist  ik  door  mijn   interviews  beter  waar  ik  op  moest  letten  in  de  observaties.  Een  ander  voordeel  van   triangulatie  is  dat  het  ten  goede  komt  aan  de  validiteit  en  betrouwbaarheid  van  een   onderzoek.  Zo  kan  de  data  uit  de  observaties  worden  gebruikt  om  te  bekijken  in   hoeverre  de  interviewvragen  precies  dat  hebben  gemeten  wat  ik  wil  onderzoeken   en  tegelijkertijd  controleren  of  de  data  niet  op  toevalligheden  berust  (Bryman   2008).       Naast  de  toepassing  van  methodologische  triangulatie  door  de  combinatie  van   interviews  en  observaties,  heb  ik  ook  in  mijn  respondentenselectie  triangulatie   toegepast.  Om  een  eventuele  gendergekleurde  visie  te  voorkomen,  heb  ik  zowel   mannen  als  vrouwen  geïnterviewd.  Vervolgens  heb  ik  in  vijf  gevallen  ook  hun   partner  apart  geïnterviewd.  Ik  heb  in  een  één  op  één  gesprek  dezelfde  vragen  

 

12  

gesteld  aan  de  vrouw  en  de  man  van  hetzelfde  gezin.  Alleen  Arjen  en  Ingeborg  heb   ik  samen  geïnterviewd,  waar  ik  verder  op  in  zal  gaan  in  paragraaf  1.5.  Uit  eerder   onderzoek  is  gebleken  dat  mannen  en  vrouwen  vaak  op  een  andere  manier  kijken   naar  taakverdelingen  en  ouderschap  (Komter  2005).  Door  de  toepassing  van  dit   ‘hoor  en  wederhoor  –principe’,  kon  ik  dezelfde  gezinssituatie  vanuit  zowel  de   invalshoek  van  de  vrouw  als  die  van  de  man  bekijken.       2.2     Respondentenselectie     Als  vervolgonderzoek  op  dat  van  Tineke  Lupi  en  in  het  kader  van  het  IJburg-­‐project   is  dit  bacheloronderzoek  een  van  de  onderzoeken  waarbij  de  bewoners  van  IJburg   de  onderzoekspopulatie    vormen.  Voor  de  interviews  ben  ik  op  zoek  gegaan  naar   hoogopgeleide  tweeverdieners  met  kinderen  in  de  basisschoolleeftijd.  Op  advies   van  Lia  Karsten  heb  ik  gekozen  voor  ouders  met  kinderen  in  de  leeftijd  4  tot  12   jaar,  om  de  betrouwbaarheid  van  mijn  onderzoek  te  verhogen.  Volgens  Karsten  is   de  periode  tussen  de  geboorte  van  een  kind  en  het  moment  dat  hij  of  zij  naar   basisschool  gaat,  niet  representatief  voor  hoe  ouders  de  taken  verdelen.  Aan  de   andere  kant  hebben  kinderen  boven  de  12  jaar  minder  zorg  nodig,  waardoor   ouders  met  oudere  kinderen  lastig  te  vergelijken  zijn  met  jongere  kinderen.  De   aandacht  ging  uit  naar  vaders  en  moeders  uit  middenklassengezinnen  waarin  beide   ouders  meer  dan  drie  dagen  werken.  Allereerst  ben  ik  via  medewerkers  van  de   Flexbieb  bij  de  flexwerkplekkenorganisatie  Beehive  terecht  gekomen.  Tijdens  mijn   bezoeken  aan  Beehive  heb  ik  met  twee  ouders  afspraken  gemaakt  voor  een   interview.  Via  hen  ben  ik  bij  kinderopvang  De  Kleine  Wereld  gekomen,  waar  ik   meteen  een  derde  respondent  heb  gevonden.       De  meerderheid  van  de  respondenten  heb  ik  benaderd  via  de  data  van  een   grootschalig  enquête-­‐onderzoek  naar  bewoners  op  IJburg,  uitgevoerd  door   eerstejaars  sociologie  studenten  van  Universiteit  van  Amsterdam  in  het  najaar  van   2013.  In  de  enquête  konden  mensen  die  bereid  waren  om  mee  te  doen  aan   vervolgonderzoek  hun  emailadres  opschrijven.  Met  behulp  van  het  statistisch   computerprogramma  SPSS  was  ik  in  staat  om  van  alle  mensen  die  hun  emailadres   hadden  opgeschreven,  een  afgeronde  hbo-­‐  of  universitaire  opleiding  en   thuiswonende  kinderen  hadden,  te  selecteren.  In  een  mail  waarin  ik  mijn   onderzoeksonderwerp  en  onderzoekspopulatie  uiteenzette,  heb  ik  mensen   verzocht  om  contact  met  mij  op  te  nemen  als  ze  bereid  waren  om  geïnterviewd  te   worden.  In  totaal  heb  ik  57  mensen  op  deze  manier  benaderd.  Hiervan  stuurden  8   mensen  een  mail  terug  dat  zij  niet  (meer)  tot  mijn  specifieke  doelgroep  behoorden   en  3  mensen  stuurden  een  mail  dat  zij  geen  tijd  hadden.  Uiteindelijk  heb  ik  9   mensen,  ongeveer  16  procent  van  de  totale  emailselectie,  geïnterviewd.  Van  deze   respondenten  is  in  5  gevallen  ook  hun  partner  apart  geïnterviewd.       Toen  ik  12  mensen  had  geïnterviewd  en  er  nog  een  aantal  interviews  op  de   planning  stonden,  had  ik  het  idee  dat  ik  al  dichter  in  de  buurt  kwam  van   theoretische  saturatie.  Zo  kwamen  in  de  interviews  weinig  nieuwe  motieven  naar   voren  en  had  ik  inmiddels  al  een  veel  interessante  en  rijke  data  verzameld  (Bryman    

13  

2008).  Eind  april  werd  echter  tot  mijn  grote  schrik,  mijn  mobiele  telefoon  gestolen   met  daarop  de  opnames  van  vijf  interviews  waar  ik  nog  geen  back-­‐up  van  had   gemaakt.  Omdat  ik  hierdoor  een  deel  van  mijn  data  kwijt  was,  heb  ik  uiteindelijk   nog  drie  nieuwe  respondenten  geïnterviewd,  waarvan  een  uit  de  eerstejaars-­‐ enquête  en  twee  medewerkers  van  een  onderzoeksbureau  in  Amsterdam,  waar  ik   als  oproepkracht  werk.  Omdat  de  interviews  waarvan  ik  de  opnames  was  verloren,   nieuwe  inzichten  en  interessante  data  hadden  opgeleverd,  heb  ik  ze  toch   meegenomen  in  mijn  analyse.  Op  basis  van  de  aantekeningen  en  herinneringen  aan   de  interviews,  kon  ik  ze  als  respondenten  alsnog  gebruiken.  Twee  stellen  heb  ik  via   de  mail  gevraagd  om  een  ‘membercheck’,  waarbij  zij  mijn  herinneringen  uit  het   gesprek  zouden  corrigeren.  Uiteindelijk  heb  ik  alleen  van  Arjen  correcties     ontvangen  en  verwerkt  in  mijn  data.     Er  zijn  twee  belangrijke  kanttekeningen  te  plaatsen  bij  het  werven  van   respondenten  via  de  eerstejaars  enquête.  Ten  eerste  werden  enkel  mensen   benaderd  die  eerder  hadden  aangegeven  aan  vervolgonderzoek  mee  te  willen  doen.   Op  deze  manier  is  wellicht  al  een  selectie  van  een  bepaalde  groep  mensen  gemaakt,   bijvoorbeeld  de  mensen  die  graag  praten  over  IJburg  of  zeer  actief  zijn  in  de  buurt.   Ten  tweede  is  er  een  relatief  grote  non-­‐respons  bij  de  benadering  via  de  email.   Voor  de  mensen  die  niet  reageerden  zou  kunnen  gelden  dat  zij  niet  graag  praten   over  hun  taakverdeling  of  andere  redenen  hebben  om  niet  mee  te  willen  doen,   zoals  een  gebrek  aan  tijd.  Dit  zou  een  vertekenend  beeld  kunnen  geven  van  de   Yupps  op  IJburg.  Toch  blijkt  uit  eigen  vergelijkingen  van  de  respondenten  dat  zij   niet  veel  actiever  zijn  in  de  buurt  of  meer  tijd  hebben  dan  hun  buurtgenoten.       Het  doel  van  dit  kwalitatieve  onderzoek  is  niet  om  bevindingen  te  doen  die  gelden   voor  alle  middenklassengezinnen  op  IJburg  of  in  Amsterdam,  maar  meer  om  door   middel  van  thick  descriptions  een  inzicht  te  geven  in  de  taakverdelingen  en  visies   van  een  groep  bewoners  die  op  bepaalde  gebieden  met  elkaar  overeenkomen.  Het   kwaliteitscriterium  generaliseerbaarheid  speelt  dan  ook  geen  rol  in  dit  onderzoek.   Bovendien  zal  een  herhaling  van  dit  onderzoek,  waarmee  de  externe   betrouwbaarheid  kan  worden  gemeten,  waarschijnlijk  andere  resultaten   opleveren.  Door  het  gebruik  van  triangulatie  kon  ik  mijn  resultaten  enigszins  op   sociaal  wenselijkheid  of  toevalligheden  controleren,  wat  de  interne   betrouwbaarheid  heeft  vergroot.  Het  belangrijkst  vond  ik  om  mijn  rol  als   onderzoeker  en  de  context  waarin  bepaalde  uitspraken  van  de  respondenten  zijn   gedaan,  duidelijk  zichtbaar  te  maken.                          

14  

2.3    Interviews     De  semigestructureerde  interviews  met  Yupps  op  IJburg  vormen  de  belangrijkste   bron  van  data  voor  dit  onderzoek.  In  totaal  heb  ik  19  interviews  afgenomen,   waarvan  18  interviews  met  ouders  en  één  interview  met  een  vestigingsmanager   van  kinderopvang  De  Kleine  Wereld,  een  van  de  voorzieningen  die  ik  heb   geobserveerd.  Van  belang  om  te  vermelden  is  dat  de  namen  van  de  respondenten   in  dit  onderzoek  zijn  gefingeerd  om  hun  privacy  te  waarborgen.  In  de  bijlagen  staat   een  overzicht  van  alle  respondenten  en  hun  belangrijkste  eigenschappen.  Ook  bij   welke  respondenten  de  data  enkel  gebaseerd  is  op  mijn  aantekeningen,  heb  ik  daar   vermeld.       Alle  respondenten  zijn  hoogopgeleid  (hbo-­‐  of  wo-­‐diploma),  hebben  een  of  meer   kinderen,  wonen  op  IJburg  en  op  één  moeder  na,  werken  zij  meer  dan  drie  dagen   per  week.  Onder  de  18  respondenten  zijn  7    mannen  en  11  vrouwen.  In  de  eerste   fase  van  de  dataverzameling  had  ik  veel  vrouwelijke  respondenten.  Op  mijn  email   reageerden  meer  vrouwen  dan  mannen,  mede  doordat  de  selectie  uit  de  enquête   meer  vrouwen  dan  mannen  bevatte.  Daarnaast  waren  er  meer  vrouwen  dan   mannen  die  tot  mijn  onderzoekspopulatie  behoorden  op  Beehive  en  het   onderzoeksbureau.  Toch  heb  ik  uiteindelijk  ook  7  mannen  gesproken,  die  ik  na  een   interview  met  hun  echtgenotes  heb  gevraagd  om  mee  te  doen.  Op  vier   respondenten  na,  heb  ik  de  interviews  bij  hen  thuis  afgenomen.  Walter  heb  ik   geïnterviewd  op  de  Hogeschool  Amsterdam  waar  hij  momenteel  vier  dagen  per   week  werkt,  Karin  en  Ilona  heb  ik  op  het  onderzoeksbureau  waar  zij  werken   geïnterviewd  en  Maarten  in  een  espressobar  op  IJburg.       Het  doel  van  de  interviews  was  om  door  middel  van  gesprekken  met  ouders  meer   inzicht  te  verkrijgen  in  hun  taakverdelingen,  keuzes,  voorkeuren  en  dagelijkse   bezigheden.  De  manier  waarop  zorgtaken  en  werk  werden  verdeeld,  de  mening   over  de  taakverdeling  tussen  partners  en  ouderschap  en  de  rol  van  IJburg  vormden   de  rode  draad  in  de  interviews.  Naast  open  vragen  naar  beschrijvingen  van  een   gemiddelde  werkdag  en  week,  verdelingen  van  zorgtaken  en  afspraken  over   (huishoudelijke)  klusjes,  gaven  vragen  over  het  aantal  werkuren  meer  inzicht  in  de   taakverdelingen  tussen  ouders.  Respondenten  vertelden  daarnaast  over  kleren   wassen,  koken,  huiswerk,  ouderavonden,  sport  et  cetera.  De  mate  waarin  werk   gerelateerde  activiteiten  (careerism)  en  familie-­‐gerelateerde  activiteiten  (familism)   bij  respondenten  door  elkaar  heen  liepen  of  juist  gescheiden  werden,  werd  onder   andere  onderzocht  aan  de  hand  van  vragen  over  thuiswerken  en  over  de  locatie   van  opvang,  scholen  en  werk.     De  drie  deelvragen  zijn  geoperationaliseerd  door  middel  van  hoofd-­‐  en  subvragen   in  de  interviews.  De  rol  van  tijd-­‐ruimtefactoren  kwam  terug  in  vragen  over  de   afstanden  tussen  school,  thuis,  werk  en  opvang,  de  invloed  van  afstanden  op   bepaalde  keuzes  in  de  taakverdeling,  de  visie  op  reistijden  en  forenzen,  soorten   transportgebruik  en  het  reizen  naar  de  stad.  De  rol  van  het  sociale  netwerk  kwam   terug  in  vragen  naar  de  woonplaats  van  vrienden  en  collega’s,  hulp  van  familie  en    

15  

vrienden  in  de  opvang  van  kinderen  en  hulp  van  buurtgenoten.  In  navolging  van  de   theorie  van  Bailey  et  al.  (2004)  over  netwerkgebondenheid  zijn  vragen  gesteld  over   de  veranderingen  in  het  netwerk,  het  belang  van  het  netwerk  en  de  mate  van   plaatsgebondenheid.  De  rol  van  professionele  voorzieningen  is  geoperationaliseerd   door  te  vragen  naar  het  gebruik  van  buitenschoolse  opvang,  crèche,  (gezonde)   afhaalmaaltijden,  flexwerkplekken  of  een  oppas.       Ook  moesten  respondenten  reageren  op  vijf  stellingen,  wat  hen  dwong  om  op  een   andere  manier  na  te  denken  over  hun  mening  én  de  dagelijkse  praktijk.  Zo  heb  ik   gevraagd  in  hoeverre  men  waarde  hecht  aan  een  evenwichtige  taakverdeling  van   de  zorg  voor  kinderen  tussen  partners  en  een  evenwichtige  taakverdeling  van  de   zorg  voor  het  huishouden.  De  respondenten  konden  antwoorden  op  basis  van  een   5-­‐punts  Likertschaal  van  ‘helemaal  mee  eens’  tot  ‘helemaal  mee  oneens’  of  ‘geen   mening’.  Ook  reageerden  zij  op  de  stelling  ‘Het  wonen  op  IJburg  zorgt  ervoor  dat  ik   mijn  werk  met  de  zorg  voor  mijn  kinderen  beter  kan  combineren’.  Daarnaast  werd   hun  mening  gevraagd  over  de  kindvriendelijkheid  van  de  buurt  ten  opzichte  van   Amsterdam  en  andere  woonplaatsen.  Uit  de  gesprekken  die  hieruit  volgden  werd   duidelijk  hoe  zij  dachten  over  de  rol  van  IJburg  in  hun  combinatie  van  werk  en   ouderschap.  Hoewel  de  stellingen  een  fijne  afwisseling  waren  op  de  vragen  en  voor   interessante  gesprekken  zorgde,  zorgden  zij  soms  voor  een  sturing  van   antwoorden.  Zo  probeerde  ik  met  voorbeelden  uit  te  leggen  wat  ik  bedoelde  met   ‘beter  combineren  van  werk  en  ouderschap’  als  respondenten  bepaalde  stellingen   niet  begrepen,  waardoor  zij  het  thema  op  mijn  manier  gingen  zien.         Het  tweede  onderdeel  van  de  onderzoeksvraag  heeft  betrekking  op  de  rol  die  de   buurt  speelt  in  de  combinatie  van  werk  en  ouderschap  op  IJburg.  Deze  vraag  hangt   sterk  samen  met  het  eerste  onderdeel  van  de  onderzoeksvragen  en  de  bijhorende   deelvragen.  De  rol  van  faciliteiten,  buurtcontacten  en  de  geografische  ligging  van   IJburg  is  onderzocht  door  respondenten  te  vragen  naar  de  motieven  achter  hun   keuze  voor  IJburg  als  woonplaats,  hun  binding  met  en  visie  op  de  buurt  en   veranderingen  in  hun  sociale  netwerk,  taakverdeling  en  de  hulp  die  zij  mogelijk   kregen  van  anderen  sinds  hun  verhuizing  naar  IJburg.  Aan  het  eind  van  de   interviews  heb  ik  aan  mensen  gevraagd  of  ze  iets  hadden  gemist  in  de  vragen  of  iets   zouden  willen  toevoegen.  Aan  de  hand  van  hun  antwoorden  is  een  aantal  vragen   bijgevoegd  en  aangepast.  Zo  bleek  bijvoorbeeld  de  eigen  opvoeding  van  de  ouders   een  belangrijke  factor  te  zijn  in  hun  taakverdelingen.       Hoewel  ik  ernaar  gestreefd  heb  om  respondenten  zo  veel  mogelijk  ruimte  te  geven   om  zelf  met  definities  en  verklaringen  te  komen,  kan  ik  niet  ontkennen  dat  een   groot  deel  van  de  vragen  gebaseerd  is  op  theoretische  veronderstellingen.  Het   nadeel  hiervan  is  dat  andere  mogelijk  belangrijke  invloeden  minder  ter  sprake  zijn   gekomen  in  de  interviews.  Dit  probleem  heb  ik  proberen  te  minimaliseren  door  de   onderwerpen  en  factoren  die  Yupps  zelf  aandroegen  in  de  eerste  interviews,  zoals   de  manier  waarop  zij  zijn  opgevoed,  te  integreren  in  de  topiclijsten  van  de  latere   interviews.        

16  

2.4   Observaties     Tijdens  een  bezoek  aan  de  Flexbieb  op  IJburg,  hoorde  ik  van  het  populaire  Beehive,   een  aanbieder  van  flexwerkplekken  op  de  hoek  van  Steigereiland.  Dit  bleek  een   interessante  plek  waar  werk  gerelateerde  activiteiten  plaatsvinden.  Beehive  zit  op   de  eerste  verdieping  van  het  Multifunk  gebouw,  een  multifunctioneel  gebouw  dat   beheerd  wordt  door  woningbouwvereniging  Ymere  die  er  zowel  werk-­‐  als   woonruimten  verhuren.  De  werplekken  zijn  relatief  betaalbaar  en  gericht  op   flexwerkende  creatieve  ondernemers.  Naast  het  aanbieden  van  flexwerkplekken   bieden  zij  ook  een  ‘platform’  voor  samenwerkingsverbanden  en   netwerkmogelijkheden.  Ik  heb  meerdere  observaties  gedaan,  waaronder  op  een   open  dag  en  bij  een  borrel.  Hierdoor  heb  ik  een  beter  beeld  gekregen  van  deze  naar   hun  eigen  benaming  ‘creatieve  bloeiplaats’.  Ik  heb  een  respondent  die  een   flexwerkplek  huurt  op  Beehive  geïnterviewd  en  met  meerdere  mensen  gesproken.   In  het  bijzonder  heb  ik  gelet  op  persoonskenmerken,  geslacht  en  uiterlijk  van  de   gebruikers,  om  het  concept  genderfication  (Van  den  Berg  2012)  nader  te   onderzoeken.  Daarnaast  was  ik  benieuwd  naar  het  soort  werk  dat  zij  doen  en  in   hoeverre  het  een  plaats  is  waar  familism  en  careerism  samenkomen.       Omdat  Beehive  vooral  gericht  is  op  careerism,  heb  ik  als  tweede  locatie  voor  mijn   observaties  gekozen  voor  een  meer  plek  die  zich  bezighoudt  met  de  zorg  voor   kinderen,  namelijk  een  kinderopvangcentrum.  Een  flexwerker  bij  Beehive  wees  mij   op  de  kinderopvang  waar  zij  gebruik  van  maakt,  die  op  de  begane  grond  zit  in   hetzelfde  Multifunk  gebouw  als  Beehive.  De    vestiging  van  De  Kleine  Wereld  op   IJburg  biedt  zowel  dagopvang  voor  kleine  kinderen  als  buitenschoolse  opvang  voor   kinderen  in  de  basisschoolleeftijd.  Ik  heb  de  vestigingsmanager  van  deze  vestiging   geïnterviewd  en  ik  heb  gesprekjes  gehad  met  twee  medewerkers  van  de   kinderopvang.  Ook  heb  ik  observaties  gedaan  tijdens  het  moment  dat  de  kinderen   werden  opgehaald,  waarbij  ik  lette  op  het  geslacht  en  de  kleding  van  de  ouders  en   in  hoeverre  er  onderling  contact  was  tussen  de  ouders  van  verschillende  kinderen.   Daarnaast  heb  ik  gekeken  of    er  andere  mensen  dan  ouders  waren  op  kinderen  op   te  halen,  zoals  een  oppas,  oma  of  opa,  collega  of  buurtgenoot  van  ouders.             Figuur  2:Multifunk  gebouw   op  Steigereiland.  Bron:   Amsterdam.nl        

17  

2.5  

Mijn  rol  als  onderzoeker  

Ik  was  erg  blij  met  de  enthousiaste  reacties  van  ouders  op  IJburg  die  ik  over  mijn   onderzoek  vertelde.  Zowel  mannen  als  vrouwen  vonden  mijn  onderzoeks-­‐ onderwerpen  interessant  en  praatten  erg  open  over  hun  gezinssituatie  en  hun   ideeën  over  de  taakverdelingen  en  andere  onderwerpen.    Mijn  verwachting  was  dat   ik  iets  makkelijker  zou  praten  met  vrouwen  over  zaken  als  de  taakverdeling  of  het   ouderschap,  omdat  ik  zelf  een  vrouw  ben.  Ik  was  enigszins  verrast  om  te  zien  hoe   betrokken  veel  vaders  waren  in  het  huishouden  en  de  zorg  voor  de  kinderen  en  hoe   gedetailleerd  ze  erover  vertelden,  omdat  ik  uit  een  omgeving  kom  waar  de   zorgzaamheid  voor  kinderen  vooral  van  moeders  kwam.  Ik  heb  gemerkt  dat  de   vrouwelijke  respondenten  meer  praatten  over  verschillen  tussen  mannen  en   vrouwen  over  het  algemeen  en  hoe  ze  dat  terugzagen  in  hun  eigen  relatie.  Mannen   spraken  minder  over  vrouwen  in  het  algemeen,  wellicht  omdat  ze  zich  bewust   waren  dat  ze  tegen  een  vrouw  praatten.     De  respondenten  wisten  goed  waar  ze  wel  en  niet  over  wilden  praten,  maar   sommigen  respondenten  vertelden  ook  uitgebreid  over  persoonlijke  overwegingen   en  verhoudingen  in  hun  relatie.  Van  de  stellen  heb  ik  de  man  en  de  vrouw  apart  van   elkaar  geïnterviewd,  behalve  bij  één  stel.  Bij  hen  kwam  de  moeder  binnen  tijdens   een  gesprek  met  de  vader  over  de  taakverdeling  tussen  hem  en  zijn  vrouw,  waarop   zij  stelde  dat  ze  een  aantal  van  mijn  vragen  te  persoonlijk  vond  en  aanschoof  bij  het   gesprek.  Eerste  maakte  ze  de  indruk  voorzichtig  te  zijn  in  de  antwoorden  die  ze  gaf,   maar  naarmate  het  gesprek  vorderde  kwamen  ook  de  taakverdeling  en  haar  ideeën   daarover  meer  naar  voren.  Dit  was  de  enige  keer  waarop  ik  duidelijk  merkte  dat   een  respondent  zich  niet  op  haar  gemak  voelde  om  vrijuit  te  spreken  over   gevoelige  onderwerpen  tegen  een  onderzoeker  en  onbekende.        

               

 

18  

Hoofdstuk  3:  Analyse    

Plannen,  puzzelen  en  schipperen     3.1  

Van  tweeverdieners  in  de  binnenstad  naar  een  jong  gezin  in  een   nieuwbouwwijk  

  Het  grootste  deel  van  de  hoogopgeleide  ouders  op  IJburg  is  in  zijn  of  haar   studententijd  in  Amsterdam  komen  wonen.  Na  hun  studie  vonden  zij  een  baan  in   de  Amsterdam  of  omstreken  en  betrokken  een  boven-­‐  of  benedenwoning  in  de  stad   met  hun  partner.  De  stellen  werkten  fulltime  en  bouwden  een  netwerk  van   vrienden  en  kennissen  op  in  de  stad.  Ze  hadden  weinig  contact  met  buren,  maar   ontmoetten  hun  vrienden  regelmatig  in  de  stad.  Door  de  komst  van  kinderen   veranderden  de  behoeftes  van  deze  Young  urban  professionals  aanzienlijk.  De   oudste  kinderen  van  Birgit,  Jacqueline,  Giovanna  en  Floris  en  Saskia  hebben  hun   eerste  levensjaren  nog  doorgebracht  in  de  binnenstad.  Giovanna  vond  haar   appartement  aan  het  Waterlooplein  erg  mooi,  maar  irriteerde  zich  aan  de  toeristen   en  junkies  die  voor  haar  huis  langsliepen.  Voor  een  rustige  wandeling  met  haar   dochter  moest  ze  eerst  naar  het  Oosterpark  lopen.  Francien  en  haar  man  hadden   last  van  overlast  door  de  bovenburen,  waar  ze  verder  weinig  contact  mee  hadden   omdat  ze  geen  Nederlands  spraken.  Door  het  beperkte  aantal  kamers  van  de   stadswoningen  van  de  Yupps,  sliepen  de  kinderen  op  hun  ouders  slaapkamer  of   deelden  zij  een  kamer  met  hun  broertje  of  zusje.  Al  snel  bleek  dat  de  woning  te   klein  werd  voor  het  gezin.  Ook  kwam  er  behoefte  aan  een  tuin  en  een  plek  waar  de   kinderen  konden  spelen.       De  zoektocht  naar  een  nieuwe  woning  was  voor  de  meeste  (aanstaande)  ouders   niet  eenvoudig,  omdat  zij  zeer  kritisch  waren  over  de  locatie  waar  ze  wilden   wonen.  Aanvankelijk  was  het  doel  om  een  geschikte  woning  in  de  stad  te  vinden.   Maarten,  Birgit  en  Karin  lieten  hun  oog  vallen  op  de  Watergraafsmeer,  een  buurt  in   Amsterdam  Oost  die  bekend  staat  als  een  gezinsbuurt.  Ze  merkten  echter  al  snel   dat  ze  ‘concessies’  moesten  doen,  als  ze  een  woning  in  de  stad  wilden  kopen,  stelt   Birgit.  Zo  waren  de  gezinswoningen  in  buurten  als  de  Watergraafsmeer  erg  duur  en   verouderd.  Bovendien  was  de  vraag  naar  plekken  op  de  kinderopvang  en   basisscholen  veel  groter  dan  het  aanbod  in  de  buurt.  Zo  besloten  Jacqueline  en  haar   gezin  juist  te  verhuizen  uit  de  Watergraafsmeer,  omdat  hun  zoontje  bij  alle   basisscholen  in  de  buurt  werd  uitgeloot.  Via  vrienden  en  de  media  hoorden  ouders   over  IJburg,  een  kunstmatig  aanlegde  nieuwbouwwijk  aan  de  oostelijke  rand  van   Amsterdam.  Ze  waren  niet  direct  overtuigd  om  op  IJburg  te  gaan  wonen.  Vooral  de   afstand  tot  het  stadscentrum  van  Amsterdam  en  het  gebrek  aan  voorzieningen   vonden  ze  grote  nadelen.  Birgit  en  Francien  vreesden  dat  ze  het  gevoel  van  vrijheid   waarmee  ze  overal  naar  toe  fietsten  in  de  stad,  kwijt  zouden  zijn  als  zij  gingen   wonen  op  IJburg.      

 

19  

  Floris,  een  geboren  en  getogen  Amsterdammer,  stelt  dat  hij  graag  in  de  stad  had   willen  blijven  wonen.    

“Gevoelsmatig  is  het  voor  een  echte  Amsterdammer  toch  wel  een  beetje…je  bent  buiten  die  ring  hè,   het  is  toch  eigenlijk  pure  Vinex.”    

  Zijn  vrouw  Saskia  had  naar  eigen  zeggen  ‘koudwatervrees’,  omdat  ze  bang  was  dat   het  plan  om  sociale  huur-­‐  en  koopwoningen  in  de  buurt  te  mixen  voor  problemen   zou  gaan  zorgen.  Toch  maakten  de  ruime  en  betaalbare  woningen,  de  omgeving  en   het  grote  aanbod  in  scholen  en  kinderopvang  op  IJburg  deze  nieuwe  wijk  wel  erg   aantrekkelijk.  Femke  en  Pieter  wilden  al  jaren  dichterbij  het  water  wonen,  zodat  ze   een  boot  konden  kopen.  Bovendien  waren  ze  beiden  in  de  stad  dagelijks  een   kwartier  kwijt  aan  het  zoeken  naar  een  parkeerplek  voor  hun  lease  auto,  terwijl  op   IJburg  ruimte  genoeg  zou  zijn  om  te  parkeren.  De  stellen  en  jonge  gezinnen  hadden   enige  moeite  met  het  verlaten  van  de  binnenstad,  maar  wisten  dat  ze  er  veel  voor   terug  zouden  krijgen.  Weinig  tijd  om  na  te  denken  over  hun  keuze  was  er   bovendien  niet,  want  zij  bleken  niet  de  enige  geïnteresseerden  voor  de  woningen   op  IJburg.  Dus  werd  al  snel  besloten  om  te  verhuizen  naar  een  gloednieuwe  woning   op  IJburg.  Astrid  en  Geert,  Jacqueline  en  haar  man  en  Karin  en  haar  partner   schreven  zich  in  op  een  zelfbouwkavel  en  werden  ingeloot,  waarna  ze  startten  met   het  bouwen  van  hun  eigen  huis  op  Steigereiland.           3.2   Toen  er  ‘wat  meer  ruimte’  kwam     Femke  en  Pieter,  Francien  en  Rogier  en  Arjen  en  Ingeborg  hadden  nog  geen   kinderen  toen  ze  kwamen  wonen  op  IJburg.  De  andere  yuppen  waren  tijdens  hun   verhuizing  al  vader  of  moeder  en  verhuisden  samen  met  hun  gezin.  Tijdens  de   zwangerschap  en  na  de  geboorte  van  het  eerste  of  tweede  kind  zijn  bijna  alle   moeders  parttime  gaan  werken,  waardoor  zij  de  meeste  zorgtaken  op  zich  namen   in  de  eerste  levensjaren  van  hun  kinderen.  Ongeveer  de  helft  van  de  vaders  is  iets   minder  gaan  werken  bij  de  geboorte  van  hun  eerste  kind,  maar  de  meeste  vaders   bleven  wel  ongeveer  een  fulltime  werkweek  houden.  Het  moment  waarop  het   jongste  kind  de  basisschoolleeftijd  bereikt,  is  bij  de  stellen  in  dit  onderzoek  een   belangrijk  keerpunt  geweest  in  de  manier  waarop  het  ouderschap  met  het  werk   gecombineerd  wordt.  Zodra  kinderen  het  grootste  deel  van  de  dag  op  school  door   zijn  gaan  brengen,  kregen  de  parttime  werkende  moeders  meer  tijd  en  ruimte  om   te  gaan  werken.  Voor  de  meeste  ouders  was  het  min  of  meer  vanzelfsprekend  dat   de  moeder  veel  thuis  was  toen  de  kinderen  klein  waren,  maar  naarmate  de   kinderen  groter  werden,  was  onder  andere  Saskia  er  volgens  haar  man  ‘aan  toe  om   meer  te  gaan  werken’.  Een  parttime  baan  wordt  zowel  door  vaders  als  moeders   niet  gezien  als  ideaal,  omdat  ‘je  het  in  drie  dagen  maar  half-­‐half  kunt  doen’,  vindt   Karin.  Geert  vertelt  dat  in  de  tijd  dat  zijn  vrouw  Astrid  twee  dagen  per  week   werkte,  zij  het  gevoel  kreeg  dat  ze  ’s  avonds  moest  verantwoorden  waarom  haar   dag  net  zo  nuttig  was  geweest  als  zijn  werkdag.  Femke  geeft  vooral  persoonlijke   redenen  om  meer  te  gaan  werken:        

20  

  “En  je  mist  die  energie  die  je  toch  krijgt  als  je  in  een  project  meedoet.  (..)  Dus  nee,  ik  zou  mijn  baan   niet  in  minder  tijd  willen  doen.  Want  omdat  ik  me  dan  niet  helemaal  ontwikkel  en  ook  niet  echt  bij   kan  blijven.  Ik  vind  het  gewoon  leuk.”    

  Ook  Ilona,  Karen  en  Francien  zeggen  veel  voldoening  en  plezier  te  halen  uit  hun   werk.  Ilona  en  Karin  bekleden,  net  als  Femke  een  relatief  hoge  functie  in  een  bedrijf   en  houden  van  uitdagingen  in  hun  werk.  Floris  vertelt  dat  zijn  vrouw  na  een  dag   werken,  vaak  ’s  avonds  met  collega’s  aan  het  whats-­‐appen  is  of  emails   beantwoordt.  Veel  vrouwelijke  respondenten  zijn  dus  minstens  net  zo  druk  met   hun  baan  als  hun  man.  Naast  de  behoefte  aan  zelfontplooiing  en  het  plezier  in  het   werk,  worden  er  ook  financiële  redenen  aangedragen  om  meer  te  gaan  werken.  Zo   is  de  hypotheek  op  de  zelfbouwhuizen  van  Astrid  en  Geert,  Jacqueline  en  haar  man   en  Karin  en  haar  partner  afgesloten  op  basis  van  twee  fulltime  inkomens  en  Saskia   wil  later  de  studie  van  hun  kinderen  kunnen  betalen.  Hieruit  blijkt  dat  de  levensstijl   van  de  ouders  gebaseerd  is  op  het  tweeverdienersschap,  een  van  de  kenmerken   van  genderfication,  die  onder  andere  tot  uiting  komt  in  het  bezitten  van  relatief   dure  huizen  (Van  den  Berg  2012).       Wanneer  de  moeders  meer  uren  in  de  week  gaan  werken,  veranderen  de   taakverdelingen  en  werkuren  van  de  stellen.  Femke  en  Pieter  en  Astrid  en  Geert   werken  in  loondienst  en  veranderden  hun  werkuren  in  overleg  met  hun  werkgever.   Femke  en  Astrid  waren  na  de  geboorte  van  hun  kind  twee  tot  drie  dagen  gaan   werken  per  week  en  zijn  vier  dagen  werken.  Pieter  en  Geert  veranderden  hun   werkweek  van  vijf  dagen  naar  vier  dagen  per  week.  Voor  beide  stellen  geldt  dat  de   functies  van  de  man  en  vrouw  altijd  op  gelijk  niveau  zijn  geweest.  Voor  hen  was  het   ‘vanzelfsprekend’  (Femke,  Pieter)  om  hun  werkuren  en  de  zorgtaken  evenredig  te   verdelen  door  hun  contract  te  laten  wijzigen  naar  vier  dagen.  Alle  vier  werken  nu   volgens  hun  contract  32  uur,  ongeveer  20  procent  minder  uren  dan  hun  fulltime   werkende  collega’s,  maar  Femke  stelt  dat  ze  officieus  meestal  toch  40  tot  45  uur   per  week  werkt.  De  overgang  naar  vier  dagen  werken  ging  haar  naar  eigen  zeggen   makkelijker  af  dan  haar  man.  Pieter  werkt  als  ICT-­‐consultant  in  een  sector  waar   veel  mannen  werken.  Hij  vertelt  dat  de  klanten  waar  hij  namens  zijn  bedrijf  voor   werkt  er  vaak  geen  moeite  mee  hebben  dat  hij  vier  dagen  werkt,  maar  zijn   projectmanager  vindt  het  nog  wel  eens  lastig.  Veel  van  zijn  mannelijke  collega’s   met  kinderen  werken  namelijk  wel  vijf  dagen  per  week.  Ook  merkt  hij  dat  zijn   collega’s  niet  altijd  positief  reageren  op  het  feit  dat  hij  vier  dagen  werkt.     “Mensen  die  zelf  heel  veel  werken,  dus  6  dagen  in  de  week  werken,  die  kijken  daar  naar  zo  van   ‘hoezo,  4  dagen?’  Soms  proef  je  een  beetje,  alsof  ze  vinden  dat  je  niet  genoeg  doet.”      

Ook  toen  Geert  en  Astrid  in  hun  omgeving  aankondigden  minder  te  gaan  werken,   waren  de  reacties  niet  wat  ze  hadden  verwacht.  Tegen  Astrid  zeiden  mensen  ‘poeh,   dat  is  dapper.  Dat  zal  wel  zwaar  worden,  sterkte  ermee’.  Terwijl  de  collega’s  en   vrienden  van  haar  man  Geert  zeiden  ‘  Nou,  nou,  lekker  hoor,  4  daagjes  werken’.  De   reacties  op  Astrid  impliceren  dat  het  in  haar  omgeving  niet  gebruikelijk  was  om   vier  dagen  te  gaan  werken  en  men  er  waarschijnlijk  vanuit  ging  dat  zij  naast  de    

21  

extra  werkuren  ook  de  meeste  taken  in  het  huishouden  en  de  zorgtaken  op  zich  zou   nemen.  Van  Geert  verwachtte  men  blijkbaar  niet  dat  hij  veel  taken  thuis  over  zou   nemen,  zodat  hij  minder  te  doen  zou  krijgen  als  hij  minder  ging  werken.  Echter,   Geert  en  Astrid  waren  minder  gaan  werken  zodat  ze  de  zorgtaken  en   huishoudelijke  taken  evenredig  konden  verdelen.       In  de  categorisering  van  Boterman  en  Karsten  (2013)  zouden  de  huishoudens  van   Femke  en  Pieter  en  Astrid  en  Geert  vallen  onder  de  dual  part-­‐time  huishoudens,  als   wordt  gekeken  naar  hun  gecontracteerde  werkuren.  Echter,  wanneer  ook  de  uren   worden  meegeteld  die  zij  thuis  besteden  aan  werk,  komen  ze  ongeveer  tot  een   werkweek  van  36  uur,  en  in  het  geval  van  Femke,  zelfs  tot  een  40  tot  45-­‐urige   werkweek.  In  dat  geval  behoren  zij  volgens  de  categorisering  van  Boterman  en   Karsten  tot  de  dual  full-­‐time  huishoudens,  waarin  beide  ouders  36  uur  of  meer   werken.       Ook  veel  andere  stellen  hebben  hun  werkuren  en  zorgtaken  inmiddels  min  of  meer   evenredig  verdeeld,  maar  bij  hen  is  dit  meer  stapsgewijs  gegaan.  Zo  is  Karins  man   altijd  36  uur  blijven  werken,  omdat  hij  een  leidinggevende  functie  heeft  en  is  Karin   haar  werkuren  weer  gaan  opbouwen  naarmate  haar  drie  kinderen  ouder  werden.   Zij  werkt  nu  ook  36  uur  per  week.  Saskia’s  man  is  ook  fulltime  blijven  werken,   terwijl  zij  later  pas  weer  meer  uren  is  gaan  werken.  Sinds  een  jaar  past  zowel  de   moeder  van  Saskia  als  die  van  Floris  wekelijks  op  hun  kinderen  en  Karin  heeft   tegenwoordig  een  oppas  aan  huis.  Ook  Annemarie  en  haar  man  werken  beiden   ongeveer  36  uur  en  brengen  hun  kinderen  drie  dagen  per  week  naar  de   kinderopvang.  Zo  hebben  deze  drie  huishoudens  zich  ontwikkeld  tot  ‘echte’  dual   full-­‐time  huishoudens,  volgens  de  maatstaven  van  Boterman  en  Karsten  (2013).       Walter  en  zijn  vrouw  en  Birgit  en  haar  man  hebben  nog  relatief  jonge  kinderen  en   werken  allebei  ongeveer  32  uur  per  week.  Zij  vallen  dus  zowel  officieel  als  officieus   in  de  categorie  dual  part-­‐time  huishouden.  Walter  en  de  man  van  Birgit  werken   beiden  als  zelfstandige  zonder  personeel  (ZZP),  maar  omdat  zij  tijdelijk  voor  een   vaste  opdrachtgever  werken,  staan  hun  uren  relatief  vast.  Francien  en  Rogier  zijn   ook  ZZP-­‐ers  en  zeggen  gemiddeld  36  uur  per  week  te  werken.  Zij  zouden  daarom   tot  de  dual  full-­‐time  huishoudens  kunnen  worden  gerekend.  Toch  zijn  zij  lastiger  in   een  van  de  categorieën  van  Boterman  en  Karsten  te  plaatsen,  omdat  hun   taakverdelingen  en  werkuren  per  week  verschillen.  Zo  werkt  Rogier  de  ene  week   50  uur  en  de  andere  week  30  uur  en  heeft  Francien  soms  werkweken  van  25  uur  en   soms  van  40  uur.       Jacqueline  is  ook  sinds  anderhalf  jaar  ZZP-­‐er,  waardoor  haar  werkweek  en  de   taakverdeling  thuis  is  veranderd.  Toen  ze  een  vaste  baan  had,  werkte  ze  drie  volle   dagen  buitenshuis  en  haar  man  vijf  dagen.  In  die  tijd  hadden  ze  twee  dagen  per   week  een  oppas  aan  huis.  Sinds  ze  als  zelfstandige  is  gaan  werken,  zorgt  ze  dat  ze   vier  dagen  per  week  zelf  thuis  is  als  de  kinderen  uit  school  komen.  Haar  man  is  een   middag  per  week  thuis  en  werkt  36  tot  40  uur.    

 

22  

Ook  voor  Jacqueline  en  haar  man  geldt  dat  zij  lastig  in  een  categorie  zijn  in  te  delen,   maar  omdat  Jacqueline  meestal  niet  meer  dan  32  uur  per  week  werkt,  passen  zij   het  best  in  de  1  ½  large  categorie  huishoudens.  In  deze  categorie  van  Boterman  en   Karsten  (2013)  werkt  de  man  fulltime  (36  uur  of  meer)  en  de  vrouw  25  tot  32  uur.   Ook  Giovanna  en  haar  man  zijn  in  deze  categorie  in  te  delen.  Zij  werkt  parttime  bij   een  bedrijf  en  geeft  daarnaast  twee  avonden  per  week  les  in  fitness.  Haar  man  moet   voor  zijn  werk  vaak  naar  het  buitenland  en  werkt  minstens  50  uur  per  week.       Maarten  en  Ilona  zijn  beiden  een  aantal  jaren  geleden  gescheiden  van  hun   echtgenoot.  Maarten  en  zijn  ex  verdelen  de  zorg  voor  hun  zoontje  evenredig  door   middel  van  co-­‐ouderschap.  Toen  hij  nog  getrouwd  was  werkte  Maarten  vier  dagen   per  week,  net  als  zij  ex.  Inmiddels  werkt  hij  50  uur  per  week  en  zijn  ex  is  3,5  tot  4   dagen  gaan  werken.  Ilona  heeft  zowel  tijdens  haar  huwelijk  als  daarna  30  uur   gewerkt  en  haar  man  fulltime.  De  manier  waarop  zowel  Maarten  en  Ilona  de   werkuren  in  hun  huishouden  hebben  verdeeld  met  hun  ex,  komt  overeen  met  de             1  ½  large  categorie  van  Boterman  en  Karsten  (2013).  Wel  is  het  de  vraag  of  het   juist  is  om  hen  in  een  van  de  categorieën  te  plaatsen  zijn,  aangezien  Boterman  en   Karsten  geen  rekening  hebben  gehouden  met  gescheiden  stellen.       Ingeborg  en  Arjen  hebben  een  dochtertje  van  3  jaar,  een  van  twee  jaar  en  een  van   twee  maanden.  Zij  heeft  altijd  drie  dagen  gewerkt  en  hij  vijf  dagen.  Ze  zijn  beiden   niet  van  plan  hun  werkuren  te  veranderen  als  de  kinderen  groter  zijn.  Omdat   Ingeborg  ongeveer  24  uur  werkt  en  Arjen  ongeveer  36,  valt  hun  huishouden  in  de   categorie  1  ½  small  en  is  daarmee  met  betrekking  tot  het  aantal  werkuren  het   minst  symmetrische  huishouden  van  de  huishoudens  in  dit  onderzoe.       Met  uitzondering  van  het  laatste  huishouden  behoren  alle  onderzochte   huishoudens  tot  een  non-­‐traditioneel  type.  De  dual  part-­‐time  huishoudens  en  de   dual  full-­‐time  huishoudens,  welke  het  meest  symmetrisch  zijn  in  vergelijking  met   de  andere  categorieën,  zijn  in  dit  onderzoek  in  de  meerderheid.  Toen  hun  kinderen   naar  de  basisschool  gingen,  is  de  taakverdeling  van  Pieter  en  Femke  en  die  van   Astrid  en  Geert  in  korte  tijd  veranderd  van  een  1  ½  large  huishouden  naar  een   huishouden  dat  tussen  het  dual  part-­‐time  en  dual  full-­‐time  model  in  zit.  Uit  de   reacties  van  de  omgeving  van  Geert  en  Astrid  en  Pieter  en  Femke  blijkt  dat  een   huishouden  waarin  zowel  de  man  als  de  vrouw  vier  dagen  werkt  door  veel  mensen   niet  als  een  gebruikelijke  werkurenverdeling  wordt  ervaren.  Uitgaande  van  de   reacties  lijkt  het  erop  dat  wanneer  mannen  vier  dagen  werken,  dit  door  anderen   niet  beschouwd  wordt  als  fulltime  werken,  ongeacht  hoeveel  uur  ze  werken.  De   meerderheid  van  de  mannen,  namelijk  Floris,  Rogier,  Maarten,  Arjen  en  de  mannen   van  Karin,  Giovanna  en  Ilona  zijn  altijd  4,5  tot  5  dagen  blijven  werken.  Hoewel  de   meeste  stellen  inmiddels  een  min  of  meer  gelijke  verdeling  van  werkuren  heeft,  is   dit  in  de  meeste  gevallen  het  resultaat  van  een  groei  in  werkuren  van  de  vrouw.   Ilona  denkt  dat  de  verschillen  in  de  arbeidsparticipatie  van  mannen  en  vrouwen   een  gevolg  zijn  van  de  houding  van  mannen.        

23  

“Ja,  ik  denk  dat  heel  veel  mannen  dat  [minder  werken]  zien  als  een  inbreuk  op  hun  carrière,  alsof  ze   minder  man  zijn  ofzo.  Ik  denk  dat  dat  wel  heel  erg  speelt  en  dat  ze  daardoor  minder  snel  dat  stapje   terug  doen.  Ik  denk  dat  je  het  idee  hebt  van:  ik  ben  een  echte  man,  dus  ik  moet  gewoon  fulltime   werken.  Nog  een  beetje  dat  ze  denken  dat  ze  de  kost  moeten  winnen  voor  het  gezin”  

  De  categorieën  van  Boterman  en  Karsten  (2013)  blijken  minder  van  toepassing  op   de  gezinnen  waarin  een  van  de  twee  partners  als  ZZP-­‐er  werkzaam  is  of  beiden   ZZP-­‐er  zijn,  dan  op  de  mensen  die  in  loondienst  werken.  Dit  komt  doordat  de     werkweken  en  werktijden  van  die  eerste  groep  vaak  van  week  tot  week  verschillen,   afhankelijk  van  de  opdrachten  die  zij  hebben.  Ook  schiet  de  categorisering  te  kort   voor  gescheiden  ouders  zoals  Ilona  en  Maarten.  Wel  blijkt  uit  deze  manier  van  het   indelen  van  huishoudens,  dat  de  meeste  huishoudens  in  dit  onderzoek  non-­‐ traditionele  en  relatief  symmetrische  huishoudens  zijn.  De  vestigingsmanager  van   De  Kleine  Wereld  merkt  op  dat  zowel  vaders  als  moeders  op  IJburg  meer  gehaast   zijn,  meer  werken  en  ‘er  meer  om  heen  hebben’  dan  de  ouders  bij  de  kinderopvang   in  Hoofddorp  waar  ze  eerder  werkte.  Dit  lijkt  het  beeld  dat  Karsten  (2003)  en  Van   den  Berg  (2012)  schetsen  van  de  Young  urban  professional  parents  als  mensen  die   streven  naar  het  tweeverdienersschap  en  een  gelijke  taakverdeling  te  bevestigen.         3.3   Een  voorbeeldig  gezin     Toen  Birgit  meer  wilde  gaan  werken,  vond  zij  het  noodzakelijk  dat  haar  man   minder  ging  werken,  omdat  ze  hun  kinderen  niet  vier  dagen  naar  de  opvang  wilde   sturen.  Hoewel  hij  als  ZZP-­‐er  min  of  meer  zelf  zijn  uren  zelf  kan  bepalen,  vertelt  zij   dat  het  voor  hem  zelf  geen  makkelijke  verandering  was:         “Maar  minder  gaan  werken,  dat  is  wel  voor  hem  een  ding  geweest.  (…)  Kijk,  het  verschil  is  …hij   werkt  liever  meer  dan  ik,  als  je  snapt  wat  ik  bedoel.  Ik  vind  werken  bijzaak,  hij  vindt  het  heel   belangrijk.  Maar  ik  wil  niet  thuiszitten.  Dus  die  periode  dat  ik  drie  dagen  en  hij  vijf  werkte  was  op   zich  prima,  maar  ik  merkte  al  meteen  een  omslag  toen  hij  vier  dagen  ging  werken.”  (Birgit)  

  De  ‘omslag’    waar  Birgit  naar  refereert,  heeft  te  maken  met  de  nieuwe   verhoudingen  in  het  gezin  die  de  veranderingen  in  de  werkuren  van  haar  en  haar   man  veroorzaakten.  Ze  heeft  het  idee  dat  ze  nu  de  verantwoordelijk  voor  de   kinderen  meer  delen  en  dat  ‘deze  situatie’  goed  is  voor  de  band  die  haar  kinderen   hebben  met  hun  vader.  Naast  financiële  overwegingen  en  de  wens  van  moeders  om   weer  meer  te  gaan  werken,  zijn  zulke  ouderschapsidealen  voor  meer  Yupps  een   belangrijke  motivatie  voor  de  manier  waarop  zij  hun  taken  verdelen.  Niet  alleen   moeders,  maar  ook  vaders  denken  na  over  hun  rol  in  het  gezin  en  de  gevolgen  van   hun  taakverdeling.  Deze  aandacht  voor  het  gezin  en  het  idee  dat  ouders  samen   verantwoordelijk  zijn  voor  de  opvoeding,  is  volgens  Van  de  Berg  een  van  de   kenmerken  van  genderfication  die  tot  uiting  komt  in  de  op  families  gerichte  huizen.       Rogier  hecht  veel  waarde  aan  de  rol  die  hij  als  vader  heeft  en  het  feit  dat  hij  veel   thuis  is:      

 

24  

“Een  van  de  dingen  die  mijn  toenmalige  werkgever  zei,  was  dat  hij  heel  veel  plezier  heeft  gehad  aan   het  feit  dat  hij  elke  dag  bij  zijn  kinderen  was.  En  daar  heb  ik  een  beetje  aan  vastgehouden.  Zeker   toen  hij  na  zes  maanden  ineens  overleed  en  dat  dat  heel  plotseling  ging  en  die  kinderen  stonden   gewoon  heel  dichtbij  hem.  Als  je  dat  vergelijkt  met  iemand  die  elke  dag  om  8  uur  ‘s  avonds  thuis  is   en  in  het  weekend  alles  goed  moet  maken  snel.  Dan  vind  ik  dit,  voor  mij,  maar  ook  voor  de  kinderen,   wel  heel  prettig.”    

  Rogiers  partner  Francien  vindt  het  ook  ‘heel  belangrijk  dat  hij  betrokken  is  bij  de   opvoeding’  ,  omdat  hij  klusjes  en  andere  taken  anders  doet  dan  zij  en  ze  vindt  dat   de  kinderen  van  beide  manieren  veel  leren.    Femke  vindt  het  erg  belangrijk  dat  de   kinderen  een  goede  band  hebben  met  hun  vader,  omdat  ze  op  die  manier  ‘geen   eenzijdige  opvoeding’    krijgen.  Ze  ziet  zichzelf  en  haar  man  Pieter  als  rolmodellen   voor  hun  kinderen  en  vindt  het  belangrijk  dat  haar  dochter  ziet  dat  haar  moeder   net  als  haar  vader  een  volwaardige  baan  heeft.  Ook  haar  man  is  zich  bewust  van  het                   ‘voorbeeld’    dat  hij  geeft  en  denkt  dat  het  goed  is  als  ‘zowel  de  vader  als  de  moeder   vaak  thuis  is’.  Als  hij  vijf  dagen  was  blijven  werken,  had  hij  zijn  vrouw  de  kans  had   ontnomen  om  door  te  groeien  in  haar  werk,  stelt  hij.  Daarom  worden  bij  hen  zowel   het  werk  als  de  taken  thuis  ‘op  een  evenredige  manier  verdeeld’  (Pieter).       Ilona  heeft  naar  eigen  zeggen  ‘een  klein  beetje  de  ouderwetse  taakverdeling’,   omdat  haar  ex  meer  werkt  dan  zij  en  zij  meer  zorgtaken  op  zich  neemt.   Terugkijkend  op  haar  huwelijk  is  ze  niet  helemaal  tevreden  met  hun  taakverdeling:       “Ik  was  veel  meer  een  regelaar  en  hij  niet  dus  dan  krijg  je  dat.  Maar  ik  had  het  wel  fijn  gevonden  als   er  meer  evenwicht  was.  Goed  voor  de  kinderen  vind  ik.  Het  is  wel  iets  dat  ik  voor  het  huwelijk,   voordat  we  kinderen  hadden,  nooit  duidelijk  heb  uitgesproken,  maar  ik  had  eigenlijk  dan  verwacht   dat  hij  ook  wat  minder  zou  gaan  werken.  Dat  was  niet  zo,  daar  kwam  ik  later  achter.”    

  Toch  blijkt  uit  het  gesprek  met  Ingeborg  en  Arjen  dat  niet  iedereen  een  gelijke   verdeling  van  werkuren  en  zorgtaken  tussen  man  en  vrouw  als  ideaal  heeft.   Ingeborg  heeft  altijd  minder  uur  dan  haar  man  gewerkt  en  vindt  het  belangrijk  om   als  moeder  veel  thuis  te  zijn  voor  haar  kinderen.  Volgens  haar  hebben  moeders  dat     ‘gevoel  van  zorgen’  veel  sterker  dan  mannen.  Ze  vertelt  dat  ze  soms  het  gevoel   heeft  dat  ze  moet  verdedigen  tegen  anderen  waarom  ze  relatief  weinig  uren  werkt,   terwijl  ze  het  zelf  niet  anders  zou  willen.       3.4   Vaste  weekschema’s  en  flexibele  taakverdelingen     Ongeacht  op  welke  manier  ouders  hun  werk  met  het  ouderschap  combineren,  allen   maken  afspraken  met  hun  partner,  werkgever  en  de  kinderopvang  of  de  oppas.  Het   grootste  deel  van  de  taakverdeling  is  gebaseerd  op  vaste  afspraken  en  is  min  of   meer  elke  week  hetzelfde.  Zowel  de  ouders  die  in  loondienst  werken,  als  de  ZZP-­‐ers   maken  duidelijke  afspraken  met  hun  partner  over  wie  op  welke  dag  thuis  is  voor  de   kinderen.  Francien  en  Rogier,  beiden  ZZP-­‐er,  hebben  ook  vaste  dagen  waarop  zij   thuis  zijn,  maar  gaan  zeer  flexibel  om  met  hun  planningen.        

 

25  

Zo  vertelt  Francien:      

“Als  ik  het  minder  druk  heb  qua  werk,  neem  ik  zijn  uren  ook  over.  Want  dan  kan  hij  meer  geld   verdienen.  Dus  wij  kijken  gewoon  elke  keer  hoe  het  gaat.  [B]ijvoorbeeld  de  maand  januari  heb  ik   volledig  de  kinderen  gedaan.”    

Niet  alleen  ZZP-­‐ers  hebben  een  flexibele  taakverdeling,  maar  ook  de  taakverdeling   en  weekindeling  van  sommige  ouders  in  loondienst  is  veranderlijk.        

“We  hebben  eigenlijk  de  belangrijkste  les  geleerd,  na  de  eerste  jaren  dat  mijn  dochter  er  was.  Dat  we   niet  alles  op  het  thuisfront  in  beton  willen  gieten  of  vast  willen  leggen.  Want  dat  geeft  alleen  maar   stress.  Je  kunt  het  niet  regelen  voor  langere  tijd,  je  moet  sowieso  flexibel  blijven”  (Femke)    

Pieter  en  Femke  zijn,  evenals  Geert  en  Astrid  en  Rogier  en  Francien,  beiden  flexibel   in  hun  werkuren  en  daarom  is  hun  taakverdeling  ook  relatief  veranderlijk.  Zij   hebben  de  ruimte  om  werkafspraken  te  maken  wanneer  het  hen  uitkomt.  Echter,  in   de  meeste  andere  gevallen  is  één  van  de  twee  partners  de  ‘flexibele  factor’   (Jacqueline).  De  rol  van  de  ‘flexibele’  ouder  wordt  vaker  ingevuld  door  een  vrouw   dan  door  een  man.  Moeders  die  uitspreken  flexibeler  te  zijn  in  hun  werk  dan  hun   partner  zijn  Jacqueline,  Ilona,  Giovanna,  Birgit  en  Karin.  Van  de  mannen  geven   alleen  Floris  en  Rogier  aan  flexibeler  te  zijn  in  hun  werk  dan  hun  vrouw.    Rogier   werkt  thuis  en  is  minder  gebonden  aan  vaste  werkuren  dan  zijn  vrouw.  Hoewel   werkt  in  Amsterdam,  waardoor  hij  overdag  makkelijker  dan  zijn  vrouw  Saskia,  die   in  Hilversum  werkt,  naar  ‘een  bespreking  op  school  of  een  rapport  gesprek’  (Floris)   kan.         In  de  meeste  gevallen  werkt  in  ieder  geval  een  van  de  twee  ouders  in  Amsterdam  of   op  IJburg.  Omdat  diegene  ’s  ochtends  minder  tijd  kwijt  is  aan  forenzen,  brengt  hij  of   zij  de  kinderen  naar  school.  Bij  Pieter  en  Femke,  Geert  en  Astrid  en  Birgit  en  haar   man,  die  allen  vier  dagen  werken,  zijn  de  vaste  dagen  per  week  dat  de  een  of  de   ander  vrij  is  de  ‘relaxte  dagen’  van  de  week  (Birgit),  omdat  ze  dan  zelf  de  tijd   hebben  om  hun  kind  naar  school  te  brengen  en  van  school  te  halen.  Karin  en  haar   man  hebben  de  constructie  dat  de  een  de  kinderen  brengt  en  de  ander  haalt.  Op   deze  manier  kunnen  ze  allebei  genoeg  uren  maken  elke  dag.  Immers,  als  de  een   brengt,  is  diegene  vaak  pas  na  09.00  op  het  werk,  maar  kan  dan  toch  een  volledige   dag  werken,  omdat  hij  of  zij  de  kinderen  niet  op  hoeft  te  halen  aan  het  eind  van  de   dag.  Karins  36-­‐urige  werkweek  kan  zij  in  vier  dagen  doen,  omdat  ze  ook  regelmatig   ’s  avonds  voor  een  onderzoek  op  haar  werk  moet  zijn.  Zij  en  haar  partner  hebben   een  gedeelde  online  agenda  waarop  ze  beiden  werkgerelateerde  afspraken  en   afspraken  met  betrekking  tot  de  kinderen  op  zetten.  Femke’s  voorkeur  om  ‘het   thuisfront  niet  in  beton  [te]  willen  gieten’  is  zeer  illustratief    voor  de  manier   waarop  zij,  evenals  andere  Yupps  de  taken  verdelen.    Net  als  voor  Femke  en  Pieter   geldt  voor  de  meeste  Yupps  dat  de  manier  waarop  de  taken  worden  verdeeld,   afhankelijk  is  van  de    schoolroosters  en  de  behoeftes  van  hun  kinderen  in   combinatie  met  het  werk  van  beide  ouders.      

 

26  

Hoofdstuk  4:  Analyse    

Kriskrasbewegingen  en  combinatieritten       4.1   De  rol  van  tijdruimte-­‐factoren     ’s  Ochtends  vroeg  van  huis  naar  school  en  dan  snel  door  naar  het  werk,  zodat  aan   het  eind  van  de  dag  nog  even  tijd  is  om  langs  de  supermarkt  te  gaan  voordat  de   kinderen  van  de  kinderopvang  moeten  worden  gehaald.  Op  een  doordeweekse  dag   van  een  Yupp  beweegt  hij  of  zij  zich  heen  en  weer  tussen  allerlei  locaties.  Veel   Yupps  twijfelden  over  het  komen  wonen  op  IJburg  omdat  ze  gewend  waren  aan  de   relatief  korte  afstanden  in  de  binnenstad.  Ze  benadrukken  het  belang  van  korte   afstanden  tussen  hun  huis,  de  school  van  hun  kinderen  en  hun  werk  voor  hun   taakverdeling.  Saskia  stelt  dat  de  taakverdeling  die  zij  op  dit  moment  hebben,   alleen  mogelijk  is  omdat  haar  man  in  Amsterdam  werkt,  waardoor  hij  de  kinderen   naar  school  kan  brengen  in  de  ochtend.  Ilona,  Karin  en  Francien  zeggen  dat  de   afstand  tot  de  stad  en  de  bereikbaarheid  van  IJburg  hen  erg  is  meegevallen,  nu  ze   zelf  op  IJburg  wonen.  Zij  gaan  op  de  fiets  naar  hun  werk  in  Amsterdam  en  nemen   soms  de  tram  waarmee  ze  in  12  minuten  in  het  centrum  zijn.  Karins  man  werkt  ook   in  Amsterdam  en  Franciens  man  werkt  thuis  op  IJburg.  Toen  Astrid  en  Geert  op   IJburg  gingen  wonen,  kocht  Astrid  direct  een  elektrische  fiets,  waarmee  zij  in  25   minuten  op  de  Zuidas  is,  waar  ze  werkt.  Haar  man  gaat  met  de  auto  naar  zijn  werk.   Jacqueline  is  vier  middagen  in  de  week  thuis  is  voor  haar  kinderen,  waardoor  ze   overdag  relatief  weinig  uur  kan  werken.  Het  is  voor  haar  daarom  erg  belangrijk  dat   haar  kinderen  vlakbij  haar  werk  op  school  zitten  en  dat  beiden  vlakbij  huis  zijn.  Ze   woont  en  werkt  ook  sinds  kort  op  Steigereiland  en  haar  zoontjes  gaan  daar  ook   naar  de  Montessori  school.  Deze  extreme  nabijheid  van  dagelijkse  locaties  had  ze  in   de  stad  niet  gehad,  denkt  ze.  Omdat  ze  bovendien  snel  in  het  centrum  van  de  stad   is,  noemt  ze  IJburg  ‘  het  beste  van  twee  werelden’.  Als  Jacqueline  een  langere   reistijd  zou  hebben,  zou  ze  minder  kunnen  werken  dan  ze  nu  kan.  ‘Idealiter  zou  je   meer  uren  in  een  dag  willen  hebben’,  zegt  ze  lachend.         Volgens  Karsten  (2003)  zijn  time-­‐poor  families  gebaat  bij  het  wonen  in  de  stad  in   termen  van  tijd  en  ruimte.  Dit  blijkt  echter  vooral  te  gelden  voor  Yupps  die  werken   in  Amsterdam.  Wanneer  ze  werken  buiten  Amsterdam  of  in  hun  eigen  buurt,  heeft   het  wonen  aan  de  rand  van  de  stad  juist  veel  voordelen.  Zo  hebben  Femke  en  Pieter   allebei  een  auto  en  zijn  zij  beiden  veel  voor  opdrachten  bij  andere  bedrijven,   verspreid  door  de  Randstad.  Omdat  ze  vanaf  IJburg  met  de  auto  sneller  op  de   snelweg  zitten  dan  in  de  stad  en  minder  last  hebben  van  files,  zijn  zij  juist  gebaat  bij   het  wonen  aan  de  rand  van  de  stad.  Dit  geldt  ook  voor  Maarten,  Geert  en  de  man   van  Birgit,  die  alle  drie  met  de  auto  naar  het  werk  gaan.  Van  alle  stellen  werkt  in   vier  gevallen  de  man  buiten  Amsterdam,  tegenover  twee  gevallen  waarbij  de  vrouw   buiten  Amsterdam  werkt.  Volgens  Lupi  (2008)  zoeken  mannen  hun  baan  in  een   geografisch  groter  gebied  van  vrouwen.  Hoewel  er  meer  mannen  dan  vrouwen   buiten  Amsterdam  werken,  is  dit  verschil  tussen  de  respondenten  niet  erg  groot.    

27  

Birgit  en  Femke  vinden  het  erg  vervelend  dat  ze  niet  dichtbij  hun  werk  wonen,   maar  zouden  hun  baan  niet  op  willen  zeggen  en  Birgit  zegt  ook  nooit  te  willen   verhuizen  voor  haar  werk.  Karin,  Ilona  en  Femke  werken  in  Amsterdam,  maar   zouden  liever  nog  dichterbij  hun  huis  werken.  Maarten  en  Pieter  vinden  de  reistijd   en  de  files  wel  zonde  van  hun  tijd,  maar  zijn  tevreden  omdat  ze  collega’s  hebben  die   nog  veel  langer  forenzen.  Te  stellen  is  dat  in  dit  onderzoek  mannen  sneller   tevreden  zijn  met  de  afstand  tot  hun  werk  dan  vrouwen.       4.2   Kink  in  de  kabel     Opvallend  is  dat  bijna  alle  Yupps  benoemen  dat  wanneer  alles  ‘volgens  schema’   (Floris)  gaat,  de  dag  of  week  vaak  soepel  verloopt.  Ze  zorgen  dat  de  afstanden   tussen  werk,  school  en  thuis  zo  kort  mogelijk  zijn  en  vermijden  risico’s  zoals  in  de   file  terechtkomen  door  met  de  tram  of  fiets  te  gaan.  Ook  maken  ze  liever  geen   afspraken  in  de  vroege  ochtend,  zodat  in  ieder  geval  een  van  de  twee  ouders  ‘de   ruimte  heeft  om  het  thuis  op  te  vangen’,  zegt  Femke.  Echter,  als  er  dingen  anders   lopen  dan  verwacht,  levert  dit  vaak  problemen  op.  Eén  ‘kinkje  in  de  kabel’  zorgt   ervoor  dat  ‘die  hele  keten’  vastloopt,  stelt  Floris.    Zo  was  Floris’  zoontje  laatst  in  de   ochtend  een  van  zijn  schoenen  kwijt  ,  waardoor  Floris    zijn  tram  miste  en  zo  20   minuten  te  laat  op  zijn  werk  aankwam.  Femke  vertelt  over  een  recentelijke  ochtend   waarbij  het  onderling  afstemmen  van  haar  werkrooster  met  dat  van  haar  man  niet   kon.         [M]eestal,  eigenlijk  tot  nu  toe,  altijd  kwamen  we  eruit.  Tot  afgelopen  maandag,  toen  had  ik  een   afspraak  om  08.00.  En  hij  zei  ‘ik  moet  morgen  ook  om  08:00,  dus  hoe  doen  we  dat?  En  toen  hebben   we  opgelost  dat  het  kinderdagverblijf  waar  Joris  heen  gaat,  dat  is  al  om  07.30  open,  dus  dat  ging  net   goed.  En  toen  hebben  we  Femke  naar  een  klasgenootje  gebracht,  die  ook  op  de  hoek  woont.  

  Meerdere  respondenten  vragen  in  zulke  gevallen  om  de  hulp  van  anderen,  zoals   buurtgenoten.  In  ‘situaties  van  overmacht’  (Birgit)  wordt  vooral  vaak  op  buren  een   beroep  gedaan.  ‘Als  er  echte  nood  is  dan  is  er  altijd  iemand  die  bereid  is  om  het   even  op  te  vangen’,  zegt  Birgit.  De  vestigingsmanager  van  De  Kleine  Wereld   bevestigt  dat  maar  heel  af  en  toe  iemand  anders  dan  de  vader  of  moeder  het  kind   komt  ophalen  van  de  buitenschoolse  opvang,  maar  als  het  gebeurt  ‘schakelen  ze   vaak  een  buurman  of  buurvrouw  in’.  Zij  merkt  ook  op  dat  ouders  steeds  vaker   gebruik  maken  van  de  opvang  in  schoolvakanties.  De  gemiddeld  12  weken  die   kinderen  verspreid  over  het  jaar  vakantie  hebben,  zijn  elke  keer  weer  een  uitdaging   voor  de  ouders.  In  normale  schoolweken  vinden  ze  het  minder  moeilijk  om  een   planning  te  maken  voor  de  opvang  van  hun  kinderen  en  de  combinatie  met  werk   dan  in  vakanties.         “Nou,  dat  [vakanties]  is  echt  altijd  puzzelen.  Dus  in  de  ideale  wereld:  meer  school,  want  nou  willen   ze  weer  die  schooltijden  dat  continu  rooster,  nou  godzijdank  gaan  wij  dat  niet  meemaken,  want  dan   heb  je  ze  gewoon  vanaf  14.00  thuis.  En  dan  denk  ik  jongens!  Wel  klagen  dat  de  vrouwen   onvoldoende  werken,  maar  het  niet  faciliteren.”  (Jacqueline).    

 

 

28  

Ook  Floris  en  Jacqueline  klagen  over  het  lage  aantal  schooluren  van  hun  kinderen   en  de  vele  vakantiedagen  die  ze  hebben,  omdat  zij  zelf  bijna  altijd  moeten  werken   op  die  dagen.  De  vakanties  worden  op  verschillende  manieren  ‘opgelost’  (Pieter).   Naast  de  reguliere  buitenschoolse  opvang,  bieden  sommige  opvangcentra,   waaronder  De  Kleine  Wereld,  speciale    vakantieservice.  Andere  ouders  brengen   hun  kind  naar  een  sportkamp  of  zomerkamp  of  maken  afspraken  met  ouders  van   de  vriendjes  van  hun  kinderen  om  ze  ieder  een  dag  op  te  vangen.  Verder  gaan  veel   kinderen  een  paar  dagen  bij  hun  opa’s  en  oma’s  logeren  in  vakanties.  Een   respondent  refereert  naar  een  chaotische  middag  in  de  vakantie  voor  haar  partner   toen  hij  met  zijn  buurman  had  afgesproken  om  beiden  één  dag  de  zorg  voor  alle   kinderen  op  zich  te  nemen,  zodat  hij  op  de  vrijdagmiddag  naast    zijn  eigen  drie   kinderen  ook  op  de  drie  kinderen  van  de  buren  moest  passen.  Bij  onder  andere   Karin  kunnen  haar  ouders  ‘bijspringen  in  de  vakanties’,  maar  het  blijft  wel   ‘schipperen’,  stelt  ze.        

 

29  

Hoofdstuk  5:  Analyse    

Hulp  gevraagd     5.1  

De  kinderopvang  of  een  oppas

 

De  kinderopvang  is  een  controversieel  en  veelbesproken  thema  in  bijna  alle   interviews.  De  meeste  ouders  zijn  8  tot  6  jaar  geleden  komen  wonen  op  IJburg.  In   die  tijd  was  de  kinderopvang  erg  populair  en  was  de  vraag  ernaar  groter  dan  het   aanbod,  waardoor  er  wachtlijsten  ontstonden.  Pieter  en  Femke  brachten  hun   dochtertje  daarom  naar  een  kinderdagverblijf  in  het  noorden  van  de  gemeente   Amsterdam.  Wanneer  ouders  eenmaal  een  plekje  hadden  op  de  opvang  op  IJburg,   planden  zij  hun  werkdagen  en  verplichtingen  in  naar  de  mogelijkheden  en  dagen   die  de  opvang  hen  bood.  Door  de  bezuinigingen  op  de  kinderopvangtoeslag   veranderde  de  (machts)positie  van  zowel  de  opvang  als  die  van  de  ouders.  Birgit   stelt  dat  het  tegenwoordig  makkelijker  is  om  op  korte  termijn  het  gebruik  van  de   kinderopvang  aan  te  passen:     “Nu,  als  wij  zeggen,  ze  gaan  er  even  een  paar  dagen  af  en  daarna  willen  we  ze  er  weer  op,  dan  is  dat   eigenlijk  nooit  een  probleem.  En  toen  was  dat  wel  een  probleem,  toen  moest  je  heel  erg  nadenken   over  hoe  je  werk  van  invloed  was  op  de  crèche  en  of  dat  dan  ook  nog  kon  of  niet.”    

  De  vestigingsmanager  van  De  Kleine  Wereld  bevestigt  deze  verandering:      

“Voorheen  kon  je  je  dag  niet  opzeggen,  want  dan  was  je  hem  kwijt.  Want  dan  kwam  er  iemand   anders  op  jouw  plek.  En  nu  zitten  we  niet  vol,  dus  nu  heb  je  als  ouders  zijnde  de  luxe  positie  om  te   zeggen  ‘na  drie  maanden  zeg  ik  mijn  plek  weer  op”.  

  Ouders  zijn  door  de  leegloop  van  kinderopvangcentra  flexibeler  geworden  in  hun   keuzes  voor  bepaalde  werkdagen  en  het  aantal  middagen  dat  hun  kinderen  naar  de   opvang  gaan.  De  vestigingsmanager  merkt  dit  bijvoorbeeld  doordat  ouders  op   studiedagen  van  leraren,  waarop  de  kinderen  vrij  zijn  en  die  niet  binnen  het   contract  met  de  opvang  vallen,  steeds  vaker  thuis  gaan  werken  en  op  die  manier  de   opvang  uitsparen.  Andersom  komen  in  vakanties  steeds  meer  kinderen  naar  de   opvang  die  in  normale  werkweken  niet  komen.  Ook  kunnen  ouders  opvangdagen   ‘opsparen’  door  hun  kind  niet  naar  de  opvang  te  brengen,  die  ze  in  vakanties   kunnen  gebruiken,  vertelt  de  vestigingsmanager.  Steeds  meer  opvangcentra  gaan   incidentele  kinderopvang  aanbieden,  waarbij  ouders  alleen  gebruik  maken  van  de   opvang  op  momenten  dat  het  nodig  is,  maar  er  niet  aan  vast  zitten.     Daarnaast  probeert  De  Kleine  Wereld  zich  te  onderscheiden  van  andere   kinderopvangcentra  door  de  kinderen  naar  clubjes  te  fietsen,  zodat  ouders  hen  niet   zelf  hoeven  te  brengen  op  andere  dagen.  De  meeste  kinderen  op  de  buitenschoolse   opvang  van  De  Kleine  Wereld  komen  twee  middagen  per  week.  Ook  uit  de   interviews  blijkt  dat  deze  regeling  het  vaakst  voor  komt.  Alleen  de  kinderen  van   Birgit  en  die  van  Annemarie  gaan  drie  dagen  per  week  naar  de  buitenschoolse   opvang.      

30  

  Ondanks  de  extra  services  en  de  zekerheid  die  het  biedt,  wordt  de  buitenschoolse   kinderopvang  niet  door  iedereen  gezien  als  de  beste  oplossing  om  de  tijd  tussen   school  en  het  moment  dat  ouders  thuis  komen  van  werk  te  kunnen  overbruggen.   Jacqueline,  Femke  en  Pieter,  Saskia  en  Floris  en  Geert  en  Astrid  maken  om   verschillende  redenen  geen  gebruik  van  de  buitenschoolse  opvang.  Wanneer   ouders  hulp  van  buiten  het  gezin  nodig  hebben  voor  de  zorg  voor  hun  kinderen,   geven  zij  namelijk  de  voorkeur  aan  een  vertrouwd  persoon  en  een  vertrouwde   omgeving.  Saskia  en  Femke  vinden  hun  zoontje  nog  te  klein  zijn  voor  de  opvang.   Birgit  vindt  het  vervelend  dat  ze  op  de  opvang  niet  zelf  kunnen  kiezen  wat  ze  willen   doen  op  zo’n  middag,  zoals  gaan  sporten  of  op  muziekles.  Veel  ouders  denken  na   over  alternatieven  voor  de  buitenschoolse  opvang,  zoals  een  oppas.  In  vier   huishoudens  wordt  de  zorg  voor  de  kinderen  opgevangen  door  een  oppas.  Zo   vertelt  Femke:       “We  hebben  toen  de  keuze  gemaakt  voor  de  oppas,  omdat  ik  het  een  prettig  idee  vond  dat  ze  niet  de   hele  dag  mee  hoeven  te  doen  met  dat  sociale  gebeuren  met  zo’n  grote  groep  kinderen,  wat  super   vermoeiend  is.  En  aan  de  andere  kant  omdat  het  toch  weer  haalstress  aan  het  einde  van  de  dag   oplevert.  En  met  die  oppas  hebben  we  dat  veel  luxer,  want  dan  zijn  ze  gewoon  thuis  en  dan  kunnen   ze  al  bijna  op  bed  liggen”.      

  Astrid  en  Geert  en  Karin  bevestigen  dit  voordeel  van  een  oppas.  Het  hebben  van   een  oppas  wordt  vergeleken  met  een  ‘vliegende  keep’  (Jacqueline)  en  een  ‘grote  zus   in  huis’  (Femke).  De  ouders  met  een  oppas  vinden  het  fijn  dat  hun  kinderen  na   school  gewoon  thuis  kunnen  komen  en  met  hun  eigen  spulletjes  en  vrienden   kunnen  spelen.  Ook  de  ouders  die  gebruik  maken  van  de  kinderopvang  huren  wel   eens  een  oppas  in,  bijvoorbeeld  als  zij  ’s  avonds  weg  moeten.  Dit  zijn  vaak   studenten  of  jongeren  uit  de  buurt.         Vooral  wanneer  kinderen  net  geboren  worden,  schieten  ook  opa’s  en  oma’s  vaak  te   hulp.  Echter,  slechts  in  drie  gevallen  past  een  van  de  moeders  van  de  respondenten   nog  op  wekelijkse  basis  op  de  kinderen.  Bij  een  van  hen  past  de  moeder  van  de   vader  op  vaste  basis  een  dag  in  de  week  op  en  neemt  de  moeder  van  de  moeder   zelfs  twee  dagen  per  week  op  zich.  Voor  de  andere  respondenten  geldt  dat  hun   ouders  vaak  betrekkelijk  ver  weg  wonen,  omdat  zij  zelf  niet  uit  Amsterdam  komen,   wat  het  oppassen  op  structurele  basis  lastiger  maakt.  Over  opa’s  wordt  weinig   gesproken,  maar  als  de  kinderen  uit  logeren  gaan  is  dat  wel  vaak  zowel  bij  opa  als   oma.  Karin,  Pieter  en  Jacqueline  vertellen  dat  hun  moeder  en  schoonmoeder  de   voorkeur  geeft  aan  oppassen  in  de  vakanties  en  alleen  incidenteel  helpen  met  de   zorg  voor  de  kinderen.  Als  de  Yupps  op  korte  termijn  hulp  nodig  hebben,  maken  ze   dan  ook  eerder  gebruik  van  de  contacten  in  hun  omgeving.              

 

31  

5.2    

Het  sociale  leven  op  IJburg  

“I  have  a  huge  group  of  friends  here,  coming  from  Spain,  Argentina,  Venezuela.  You  name  it.  All     having  kids.  And  our  kids  are  a  very  funny  group  of  different  ages.  And  that  network  is  what  keeps   me  alive,  more  or  less.  They  are  incredibly  good  friends,  not  only  that  they  are  very  supportive,  but   they  are  incredibly  good  friends  of  mine.”  (Giovanna)  

  Giovanna  hecht  veel  waarde  aan  het  contact  dat  zij  heeft  met  andere  emigranten-­‐ moeders  op  IJburg.  Omdat  zij  pas  sinds  een  aantal  jaar  in  Nederland  woont,   concentreert  haar  sociale  netwerk  zich  vooral  op  IJburg.  De  meeste  andere  ouders   woonden  eerst  in  Amsterdam,  waar  ze  in  de  loop  der  jaren  een  groep  vrienden  en   kennissen  om  hen  heen  hebben  verzameld.  Veel  van  hun  vrienden  hebben   inmiddels  ook  kinderen  en  sommigen  van  hen  wonen  nog  in  de  binnenstad,    Toen   zij  gingen  wonen  op  IJburg  veranderde  hun  sociale  netwerk..  Zo  heeft  Karin  in  de   afgelopen  jaren  veel  nieuwe  vrienden  gemaakt.  Omdat  ze  al  veel  vrienden  in  de   stad  had,  was  het  niet  haar  bedoeling  om  vrienden  te  maken  op  IJburg,  ‘maar  dat   gebeurde  daar  gewoon’,  vertelt  ze.  Ook  Martin  en  zijn  vrouw,  Femke  en  Pieter,   Jacqueline,  Astrid  en  Geert  hebben  goede  vrienden  op  IJburg  wonen.  Vaak  zijn  deze   vrienden  ook  hun  buren  of  buurtgenoten.  Francien  ziet  een  duidelijk  verschil   tussen  haar  buren  en  de    vrienden  die  ze  al  had  voor  ze  op  IJburg  kwam  wonen.       “Mijn  buren  zijn  niet  mijn  vrienden,  want  die  heb  ik  niet  zelf  uitgekozen.  Maar  die  worden  je   vrienden  omdat  die  kinderen  met  elkaar  omgaan  en  je  een  beetje  in  hetzelfde  schuitje  zit.  Je  bent   een  beetje  veroordeelt  tot  elkaar.  (…)  Maar  het  is  niet  zo  dat  ik  met  mijn  buren  ga  stappen,  dat  doe   ik  met  mijn  vrienden.  Maar  als  wij  verhuizen,  dan  zien  wij  elkaar  misschien  niet  meer.  Dat  is  een   andere  relatie.”  

  Voor  Francien  is  er  een  belangrijk  verschil  tussen  haar  relatie  met  mensen  uit  de   buurt  en  haar  vrienden.  Haar  contact  met  de  buren  is  gebaseerd  op  wederzijdse   afhankelijkheid  met  betrekking  tot  haar  kinderen  en  het  feit  dat  zij  in  dezelfde   situatie  zitten.  Haar  vrienden  behoren  meer  tot  haar  persoonlijke  netwerk.  Ook  uit   de  andere  interviews  blijkt  dat  kinderen  een  belangrijke  rol  spelen  in  de  contacten   die  ouders  met  de  buren  hebben.  Femke  en  Pieter  hadden  nog  geen  kinderen  toen   zij  kwamen  wonen  op  IJburg  en  merkten  een  groot  verschil  in  de  mate  van   buurtcontact  toen  hun  eerste  kind  geboren  werd.  Zij  hadden  eerst  weinig  te  zoeken   op  het  hofje  waar  hun  buren  met  hun  kinderen  rondhingen.  Maar  zodra  zij  ook   kinderen  kregen  en  die  met  de  buurtkinderen  wilden  spelen,  spraken  zij  hun  buren   ook  veel  vaker.  Vooral  in  de  eerste  levensjaren  van  hun  kinderen  hebben  de  ouders   veel  contact  met  hun  buren,  die  vaak  kinderen  hebben  van  dezelfde  leeftijd.  Rogier   vergelijkt  het  contact  met  zijn  buren  met  het  contact  van  hondenbezitters.       “Overal  wonen  mensen  met  kinderen  en  die  lopen  bij  elkaar  naar  binnen.  En  dat  is  een  heel   natuurlijk  verloop.  En  er  wonen  ook  mensen  die  hebben  geen  kinderen,  en  die  zie  je  bijna  nooit.  En   dan  bij  wijze  van  spreken  als  ze  een  kind  krijgen,  dat  is  gewoon  de  manier  om  contact  te  leggen.  Een   beetje  als  je  een  hond  hebt  en  je  gaat  in  het  park  lopen,  dan  praat  je  ineens  met  alle  andere  mensen   die  een  hond  hebben.  Terwijl  normaal  zou  je  ze  niet  spreken.”    

 

 

32  

Het  verhaal  van  Rogier  bevestigt  de  stelling  van  Karsten  (2007)  dat  huishoudens   met  kinderen  gemakkelijker  contact  leggen  met  hun  buren  dan  kinderloze   huishoudens.  De  ouders  zijn  in  deze  periode  erg  druk  met  hun  kinderen  en  brengen   in  deze  periode  meer  tijd  in  en  rond  het  huis  door  dan  toen  ze  geen  kinderen   hadden.  De  kinderen  in  de  buurt  delen  fietsen,  ballen  en  spelletjes  van  elkaar  en  na   verloop  van  tijd  lopen  de  ouders  ook  steeds  vaker  bij  hun  buren  naar  binnen.  Het   netwerk  van  de  kinderen  is  sterk  plaatsgebonden  en  hun  sociale  leven  speelt  zich   naast  school,  vooral  af  rondom  het  woonblok,  op  het  pleintje  voor  het  huis  of  in  het   hofje  waar  ze  wonen.  Doordat  de  kinderen  veel  contact  hebben  met  kinderen  uit  de   buurt,  hebben  ouders  ook  veel  contact  met  andere  ouders  uit  de  buurt.  De   aangrenzende  tuinen  en  het  pleintje  of    hofje  waar  de  gezinnen  aan  wonen,  zijn   ontmoetingsplaatsen  geworden  tussen  hen  en  hun  buren.  Femke,  Maarten  en   Astrid  zeggen  bewust  te  hebben  gekozen  voor  een  school  dichtbij  huis,  zodat  de   vriendjes  en  vriendinnetjes  die  hun  kinderen  op  school  maken,  vaak  ook  dichtbij   huis  wonen.         Ook  De  Kleine  Wereld  is  zich  bewust  van  het  belang  van  een  lokaal  netwerk  van   kinderen  voor  ouders.  Zo  staan  de  vestigingen  van  De  Kleine  Wereld  altijd  in  de   ‘sociale  leefomgeving  van  het  kind  in  plaats  van  op  een  industrieterrein’,  stelt  de   vestigingsmanager.  Veel  respondenten  spreken  over  een  dorpse  sfeer  en  cultuur  op   IJburg,  omdat  veel  mensen  elkaar  kennen  en  regelmatig  contact  met  elkaar  hebben.     Ook  in  de  observaties  tijdens  het  ophaalmoment  van  de  kinderen  bij  De  Kleine   Wereld  blijkt  uit  de  gesprekken  van  ouders  onderling  dat  zij  elkaar  kennen.  De   vestigingsmanager  van  De  Kleine  Wereld  bevestigt  de  dorpse  sfeer  en  zegt  dat   ouders  elkaar  vooral  in  de  zomer  veel  opbellen  van  ‘oh,  ik  heb  een  badje  in  de  tuin   staan,  zal  ik  jouw  kinderen  ook  meenemen?’.  Ook  op  Beehive  blijken  veel  mensen   elkaar  te  kennen.  Opvallend  is  dat  velen  van  hen  op  Steigereiland  wonen.  Ook  de   meerderheid  van  de  kinderen  op  De  Kleine  Wereld       Hoe  ouder  de  kinderen  worden,  hoe  meer  hun  eigen  netwerk  zich  uitbreidt.  Ze   vinden  het  leuk  om  bij  hun  vriendjes  of  vriendinnetjes  in  de  buurt  te  spelen.  Ook   spelen  vriendjes  en  vriendinnetjes  uit  de  buurt  regelmatig  bij  hen  thuis.  Veel   ouders  maken  gebruik  van  het  lokale  netwerk  van  hun  kinderen  als  ze  ‘even  weg   moeten’  (Ilona)  of  als  ze  in  de  file  staan  of  vertraging  hebben.  Er  zijn  echter  maar   weinig  ouders  die  op  wekelijkse  basis  gebruik  maken  van  zulke  ‘uitruildingen’   (Saskia)  met  de  buren.  Saskia  heeft  bewust  niet  gekozen  voor  vaste  uitruildiensten   met  buren,  omdat  het  haar  vervelend  lijkt  om  op  structurele  basis  de  zorg  op  zich   te  nemen  voor  andermans  kinderen,  vooral  als  blijkt  dat  de  kinderen  het  op  den   duur  toch  niet  zo  leuk  meer  hebben  met  elkaar.  Birgit  en  haar  kinderen  hebben   veel  contact  met  de  buren,  maar  Birgit  doet  alleen  een  beroep  op  hen  in   ‘noodsituaties’.  In  situaties  dat  zij  of  haar  man  onverwachts  in  de  file  staat,  vallen  ze   terug  op  buren.  Het  liefst  zou  ze  haar  ouders  voor  dat  soort  situaties  vragen,  maar   die  wonen  te  ver  weg.  Dit  geldt  ook  voor  veel  andere  ouders.  Collega’s  en  vrienden   wonen  vaak  dichterbij,  maar  altijd  verder  weg  dan  hun  buren.  Ook  stelt  Francien   dat  haar  collega’s  haar  ‘hele  systeem’  thuis  niet  kennen  en  stelt  Femke  dat  haar   kinderen  zich  sneller  thuis  voelen  bij  de  buren.  Bovendien  is  het  voor  buren  vaak    

33  

een  kleine  moeite  om  de  kinderen  op  te  halen  van  school  of  de  kinderopvang  en  ze   mee  te  nemen  naar  hen  thuis,  omdat  hun  eigen  kinderen  ook  naar  die  school  of   opvang  gaan.       De  Yupps  blijken  zoals  eerder  beschreven  door  Bailey  et  al.  (2004)  te  investeren  in   een  ‘web  van  connecties’  om  hun  werk  met  de  zorg  voor  hun  kinderen  te  kunnen   combineren.  Echter,  weinig  hulp  komt  van  vrienden  of  collega’s  en  ouders  van   Yupps  helpen  alleen  als  zij  dichtbij  wonen.  Daarentegen  zijn  buren  vaak  meer   bekend  met  de  directe  leefomgeving  van  de  ouders  en  hun  kinderen  en  buren   schieten  elkaar  graag  te  hulp  wanneer  dat  nodig  is.  Hoewel  buren  de   vertrouwdheid  van  oma’s  of  opa’s  niet  kunnen  vervangen,  zijn  zij  vaak  de  mensen   waar  ouders  op  ‘terug  kunnen  vallen’  (Birgit)  als  ze  hulp  nodig  hebben.  Het   netwerk  van  veel  Yupps  is  dan  ook  sterk  plaatsgebonden  en  Francien  stelt  dat  als   zij  zouden  verhuizen,  ze  veel  van  hun  dagelijkse  contacten  daardoor  zouden   verliezen.  Karin  zegt  dat  zij  en  haar  man  wel  weer  in  Amsterdam  willen  gaan   wonen,  maar  dat  pas  doen  als  de  kinderen  uit  huis  zijn.  Volgens  Karsten  et  al.   (2003)  zorgt  het  hebben  van  kinderen  in  gezinsrijke  buurten  voor  een  sociale   uitsluiting  van  stellen  zonder  kinderen  of  oudere  mensen.  Echter,  in  de  wijken  van   de  respondenten  wonen  vaak  maar  weinig  stellen  zonder  kinderen.  Daarnaast  zijn   er  ook  geen  mensen  zonder  kinderen  geïnterviewd,  waardoor  het  lastig  is  om  te   spreken  van  sociale  uitsluiting.  Toch  bevestigen  de  ouders  dat  ze  veel  contact   hebben  met  hun  buren  omdat  zij  ook  kinderen  hebben  en  erkennen  dat  zij  minder   contact  hebben  met  buren  zonder  kinderen.  Francien  verwacht  dat  haar  contact   met  de  buren  zal  afnemen  als  haar  kinderen  ouder  zijn.          

    Figuur  3:  Hofje  op  IJburg  waar  een  van  de  respondenten  woont.  (eigen  foto).          

34  

Hoofdstuk  6:  Analyse  

Professionele  hulp  of  even  de  buurvrouw  vragen?     De  interviews  geven  tezamen  inzicht  in  de  manier  waarop  huishoudens  op  IJburg   hun  werk  combineren  met  het  ouderschap  en  het  huishouden.  In  alle  gevallen   gebruiken  Yupps  meerdere  vormen  van  hulp  bij  de  zorg  voor  hun  kinderen  of  het   huishouden.  Er  wordt  betaalde  en  onbetaalde  hulp  gebruikt,  wekelijkse  en   structurele  hulp,  maar  ook  incidentiele  hulp.  Hoe  zij  hun  taakverdeling  vormgeven   en  welke  hulp  zij  gebruiken  hangt  af  van  hun  mogelijkheden  en  persoonlijke   voorkeuren.  De  mogelijkheden  worden  grotendeels  bepaald  door  de  financiële   omstandigheden,  de  aard  van  het  werk  dat  de  ouders  doen  en  de  leeftijd  van  hun   kinderen.  De  persoonlijke  voorkeuren  zijn  vaak  beïnvloed  door  hun  karakter  en  de   manier  waarop  ouders  zelf  zijn  opgegroeid.  Op  basis  van  overeenkomsten  en   verschillen  tussen  de  taakverdelingen  en  het  hulpgebruik  van  ouders,  zijn  de  Yupps   op  een  aantal  manieren  te  categoriseren.  Wat  opvalt  is  dat  er  op  basis  van  soorten   hulp,  voorkeuren  en  visie  op  het  combineren  van  werk  en  ouderschap  een   onderscheid  te  maken  is  tussen  twee  typen  Yupps,  namelijk  de  individualistische   en  de  communitaristische  YUPP.         6.1   De  individualistische  YUPP     Ondanks  dat  ouders  meer  zelf  moeten  bijdragen  aan  de  buitenschoolse   kinderopvang,  maakt  een  aantal  ouders  nog  steeds  even  veel  gebruik  van  de   opvang  voor  kinderen  in  de  basisschoolleeftijd.  Dit  zijn  Yupps  die  met  hun  werk   genoeg  geld  verdienen  om  de  opvang  te  kunnen  en  willen  betalen.  Maarten  en   Annemarie  kozen  voor  de  buitenschoolse  opvang  omdat  ze  het  belangrijk  vinden   dat  hun  kind  een  sociaal  netwerk  opbouwt  en  zo  hebben  zij  ‘altijd  iets  achter  de   hand’.  Naast  Maarten,  Annemarie  zijn  Ilona,  Arjen  en  Ingeborg  en  Astrid  en  Geert  in   deze  categorie  in  te  delen.  Alle  mensen  in  deze  categorie  werken  in  loondienst,   waardoor  hun  werkuren  per  week  min  of  meer  vast  staan.  Hierdoor  staat  hun   taakverdeling  ook  relatief  vast.  In  vergelijking  met  de  meeste  andere  huishoudens   uit  het  onderzoek,  behoren  Arjen  en  Ingeborg  en  Ilona  tot  een  relatief  traditioneel   huishouden,  met  betrekking  tot  de  categorisering  van  Boterman  en  Karsten  (2013).     Annemarie  en  Astrid  en  Geert  behoren  met  hun  dual  part-­‐time  huishoudens  tot  de   non-­‐traditionele  huishoudens.  Een  van  de  overeenkomsten  tussen  deze  Yupps  is   dat  zij  relatief  mobiel  zijn.  Alle  stellen  hebben  een  of  twee  auto’s,  al  wordt  de  auto   niet  altijd  gebruikt  om  mee  naar  het  werk  te  gaan.  Maarten  en  Geert  werken  buiten   de  stad  en  gaan  met  de  auto  naar  hun  werk,  maar  de  rest  gaat  met  de  fiets  of  tram   naar  het  werk  in  Amsterdam.  Het  soort  banen  dat  zij  hebben  loopt  uiteen,  maar  het   betreft  vaak  een  management  of  consultancy-­‐functie.          

 

35  

Omdat  deze  ouders  vaak  beiden  vier  dagen  werken,  blijven  er  drie  dagen  over   waarop  de  zorg  voor  de  kinderen  geregeld  moet  worden.  In  twee  gezinnen  wordt   er  geen  gebruik  (meer)  gemaakt  van  opvang,  maar  is  er  op  de  dagen  dat  de  ouders   er  niet  zijn  een  oppas  of  passen  de  moeders  van  de  ouders  op.  Arjen  en  Ingeborg   hebben  jonge  kinderen  en  maken  relatief  weinig  gebruik  van  de  crèche,  omdat   Ingeborg  parttime  werkt.  Het  liefste  doen  deze  ouders  zo  veel  mogelijk  zelf,  vooral   als  de  kinderen  nog  klein  zijn,  zoals  bij  Arjen  en  Ingeborg.  Uit  de  observaties  bij  De   Kleine  Wereld  blijkt  dat  de  ouders  zelf  hun  kind  komen  ophalen  van  de   buitenschoolse  opvang.  Het  gebeurt  weinig  dat  buren  of  opa’s  of  oma’s  de  kinderen   ophalen.  Naast  professionele  hulp  voor  de  zorg  van  hun  kinderen,  gebruiken   sommigen  van  hen  ook  bepaalde  professionele  voorzieningen.  Zo  maken  Maarten   en  zijn  ex  beiden  gebruik  van  de  maaltijdservice  Hello  Fresh,  een  lidmaatschap   waarmee  je  elke  week  een  box  ontvangt  met  boodschappen  en  recepten  voor  3  of  5   gezonde  maaltijden.  Daarnaast  laat  een  stel  hun  boodschappen  een  keer  per  week   door  bezorgservice  Albert  bezorgen.  Flexwerkplekken  worden  door  weinig  van   deze  Yupps  gebruikt.  Ze  werken  op  het  kantoor  van  hun  werkgever  en  soms  bij   klanten  en  relatief  weinig  thuis.  Voor  Ilona  en  Maarten  geldt  dat  zij   verantwoordelijk  zijn  voor  andere  medewerkers  en  daarom  geacht  worden  veel  op   kantoor  te  zijn.  Astrid  en  Annemarie  werken  in  een  teamverband,  waardoor   thuiswerken  lastiger  wordt.  Vooral  de  gescheiden  ouders  Maarten  en  Ilona  vinden   het  belangrijk  om  niet  met  werk  bezig  te  hoeven  zijn  als  hun  kinderen  thuis  zijn.   Wel  benoemen  beiden  dat  ze  gemakkelijk  een  keer  een  middagje  thuis  zouden   kunnen  werken,  bijvoorbeeld  als  de  kinderen  een  dag  vrij  zijn  vanwege  een   studiedag  van  hun  leerkrachten.           Een  aantal  ouders  geeft  duidelijk  de  voorkeur  aan  een  levensstijl  waarin  zij   onafhankelijk  van  anderen  zijn  en  het  liefst  betalen  voor  de  hulp  die  zij  krijgen.  Ze   richten  zich  op  hun  werk  en  op  hun  kinderen  en  hechten  waarde  aan  hun  privacy.   Het  familism  en  het  careerism  zijn  bij  hen  relatief  gescheiden  werelden.  Veel  van  de   eigenschappen  van  de  hierboven  beschreven  YUPP  kunnen  worden  gezien  als   onderdeel  van  een  individualistische  levensinstelling.  Hiermee  wordt  bedoeld  dat   deze  ouders  sterk  gericht  zijn  op  hun  eigen  gezinsleden  en  hun  werk  en  minder  op   de  buurt  of  op  IJburg.  In  het  speciaal  Maarten,  Annemarie  en  Ilona  vinden  de  ruimte   op  IJburg  erg  fijn,  maar  wonen  er  vooral  vanwege  hun  kinderen  en  niet  zozeer   vanwege  hun  eigen  sociale  netwerk  of  hun  binding  met  IJburg.  Ze  maken  dan  ook   relatief  weinig  gebruik  van  de  hulp  van  buren  en  proberen  zo  veel  mogelijk  van  de   zorg  voor  hun  kinderen  zelf  op  te  vangen.  Ook  de  individualistische  Yupps  hebben   contact  met  buren,  maar  de  buurt  speelt  bij  hen  een  relatief  kleine  rol  in  het   combineren  van  hun  werk  met  het  ouderschap.  Zo  heeft  Ingeborg  via  een  whats-­‐ app  groepje  wel  eens  contact  met  buren,  maar  die  wordt  alleen  gebruikt  om   gereedschap,  keukengerei  of  etenswaren  aan  elkaar  uit  te  lenen.  Dit  onderscheidt   deze  groep  van  een  tweede  type  YUPP,  die  in  dit  onderzoek  vaker  voorkomt  dan  de   individualistische  YUPP.        

 

36  

6.2  

De  communitaristische    Yupp  

Ook  de  communitaristische  Yupp  maakt  gebruik  van  de  kinderopvang,  maar  het  is   vaak  niet  de  enige  hulp  die  het  gezin  krijgt.  Jacqueline,  Giovanna,  Walter,  Birgit  en   Karin,  Saskia  en  Floris,  Rogier  en  Francien  en  Pieter  en  Femke  zijn  in  deze  categorie   in  te  delen.  Walter  en  zijn  vrouw  en  Rogier  en  Francien  werken  alle  vier  als   zelfstandige  zonder  personeel  (ZZP),  bij  Jacqueline  en  haar  man  werkt  Jacqueline   als  ZZP-­‐er  en  van  de  andere  drie  stellen  werken  beide  ouders  in  loondienst.  Bijna   allemaal  werken  zij  relatief  dichtbij  hun  huis,  vaak  in  Amsterdam  of  op  IJburg.   Jacqueline  en  Walter  maken  veel  gebruik  van  de  flexwerkplek  Beehive,  waar  zij   vanaf  hun  huis  heen  lopen  of  fietsen.  Rogier  werkt  altijd  thuis  en  Francien  werkt   tijdelijk  een  aantal  dagen  per  week  op  het  kantoor  van  haar  opdrachtgever.  Met   enige  regelmaat  hebben  de  ZZP-­‐ers  afspraken  in  de  stad.  De  meeste  ouders  hebben   de  constructie  dat  beiden  een  vaste  dag  in  de  week  vrij  zijn,  maar  bij  de  twee  ‘ZZP-­‐ ouders’  wordt  daar  flexibel  mee  omgegaan.  Zo  bleek  eerder  al  dat  Francien  soms  de   zorgtaken  van  haar  man  overneemt  als  zij  een  periode  weinig  opdrachten  heeft.   Andersom  kan  haar  man  ook  Franciens  zorgtaken  overnemen  als  zij  het  erg  druk   heeft.       Ook  de  communitaristische  Yupp  maakt  wel  eens  gebruik  van  professionele   voorzieningen.  Zo  hebben  Karin  en  haar  man,  evenals  Maarten,  een  abonnement  op   Hello  Fresh,  een  maaltijd-­‐bezorgservice.    Bij  Pieter  en  Femke  komt  een  keer  per   week  een  schoonmaker.  Dit  laatste  stel  heeft,  evenals  Karin,  een  oppas  in  plaats  van   opvang.  Onder  de  communitaristische  Yupps  denken  vooral  de  ZZP-­‐ers  na  over   alternatieven  voor  de  opvang,  omdat  het  erg  duur  is.  Zo  noemt  Francien  dat  ze  in   overleg  is  met  buren  die  dezelfde  dag  opvang  hebben  om  hun  kinderen  samen  op  te   gaan  vangen,  zodat  er  om  en  om  maar  een  van  hen  thuis  hoeft  te  zijn.  Ze  hoort  ook   van  wel  eens  van  mensen  in  de  buurt  dat  ze  au  pairs  of  een  oppas  uit  wisselen.   Opvallend  is  de  hoeveelheid  contact  die  de  communitaristische  Yupps  hebben  met   buren  en  buurtgenoten.  De  buurt  wordt  door  hen  gezien  als  een  belangrijk   onderdeel  van  het  combineren  van  werk  en  ouderschap  en  buurtgenoten  worden   regelmatig  om  hulp  gevraagd.    Twee  respondenten  noemen  de  wijk    waar  ze  wonen   ‘net  een  camping  in  de  zomer’  en  IJburg  noemen  ze  een  ‘dorp’.  Ze  vinden  het  ideaal   dat  ze  hun  kind  gewoon  buiten  kunnen  laten  spelen,  want  zo  hebben  ze  hun  handen   vrij  voor  andere  zaken,  zoals  werk.    Ze  wonen  in  een  hofje  of  aan  een  pleintje,   waardoor  hun  kinderen  veel  in  contact  komen  met  andere  kinderen  uit  de  straat.       “Nou,  hier  is  het  voordeel  dat  ze  continu  buiten  spelen  op  dat  pleintje.  En  ze  spelen  dus  continu  met   elkaar.  Joris  is  nu  twee,  ik  moet  er  nog  net  wel  bijblijven,  maar  ik  kan  wel  even  naar  binnen  lopen,   als  er  een  andere  buurvrouw  bij  is.  Dan  zeg  ik  ‘ik  moet  even  de  was  doen,  kan  jij  even  een  oogje  in   het  zeil  houden?”  (Femke)    

  De  sociale  controle  in  het  wijkje,  in  het  woonblok  of  op  het  pleintje  wordt  ook  door   Birgit  genoemd.          

 

37  

“Eigenlijk  heeft  iedereen  in  het  blok  wel  de  afspraak  met  z’n  kinderen  dat  ze  niet  het  blok  uitgaan.   En  dat  als  ze  het  wel  willen,  dat  ze  het  vragen.  En  daar  houden  eigenlijk  alle  kinderen  zich  heel  erg   goed  aan.  En  als  het  een  keer  niet  gebeurt  en  iemand  daar  ziet  mijn  kind  het  blok  uitlopen,  dan  zal   daar  altijd  wat  van  gezegd  worden.”  (Birgit)  

  Femke  benadrukt  dat  zij  de  buren  vooral  om  hulp  vraagt  als  ze  plotseling  ‘even’     weg  moet.  Als  zij  en  haar  man  beiden  van  tevoren  weten  dat  ze  ’s  avonds  voor  een   langere  tijd  weg  zijn  van  huis,  vragen  zij  een  oppas.  Door  middel  van  whats-­‐app   groepjes  die  Francien  en  Rogier  met  buren  hebben,  kunnen  ze  om  hulp  vragen  als   zij  in  de  file  staan  of  als  de  tram  vertraging  heeft.  Karin  en  Francien  hebben  een   sleutel  van  het  huis  van  de  buren  voor  noodgevallen.  Femke  en  Pieter  brengen  wel   eens  de  babyfoon  naar  de  buren  als  zij  ’s  avonds  weg  moeten.  Saskia  en  Floris   vragen  hun  buren  wel  eens  of  zij  met  hun  eigen  kinderen  eerder  langs  hun  huis   kunnen  komen  om  ook  hun  kinderen  op  te  halen  en  naar  school  te  brengen,  als  ze   allebei  ’s  ochtends  vroeg  op  hun  werk  moeten  zijn.  Ook  zijn  de  Yupps  vaker  actief  in   de  buurt.  Zo  zit  Francien  in  de  Vereniging  van  Eigenaren  en  een  Giovanna  geeft   fitnesslessen  aan  kinderen  in  de  buurt.  Het  familism  en  het  careerisme  lopen  bij  de   communitaristische  Yupps  veel  in  elkaar  over.  Omdat  de  ZZP-­‐ers  veel  thuis  werken,   zijn  zij  relatief  vaak  bezig  met  de  kinderen  tijdens  het  werk  en  andersom.  Een   illustratief  voorbeeld  waarbij  sprake  is  van  een  letterlijke  vermenging  van  familism   en  careerism,  is  de  eettafel  van  Jacqueline,  die  tijdens  het  interview  bezaaid  lag  met   documenten  van  haar  werk  en  haar  zoontjes  huiswerk.         Als  Yupps  toch  niet  aan  het  werk  toekomen  overdag,  kunnen  ze  dat  ‘compenseren’   (Francien)  in  de  avonden  of  in  het  weekend.  Dit  geldt  zowel  voor  de  mannelijke  als   de  vrouwelijke  ZZP-­‐ers.  Zo  spelen  de  kinderen  van  Rogier  vaak  in  dezelfde  kamer   als  waar  hij  achter  de  computer  aan  het  werk  is  en  helpt  Jacqueline  haar  zoon   tussen  haar  eigen  werk  door,  met  zijn  huiswerk.       De  communitaristische  YUPP  heeft  veel  contact  in  de  buurt  omdat  veel  dagelijkse   bezigheden  zich  in  de  buurt  afspelen.  Bij  Walter,  Rogier,  Jacqueline  en  Giovanna  zit   zowel  hun  werk  als  de  school  van  hun  kinderen  vlakbij  hun  huis.  Hoe  korter  de   afstanden,  hoe  beter.  Voor  sommige  ouders  en  kinderen  speelt  daardoor  een  groot   deel  van  hun  dagelijks  leven  zich  bijvoorbeeld  af  op  Steigereiland.  Zo  spreekt  de   vestigingsmanager  van  De  Kleine  Wereld  over  een  aantal  ouders  wiens  kinderen   naar  de  Blauwe  Montessori  school  gaan  en  daarna  twee  middagen  per  week  naar   de  Kleine  Wereld  gaan,  die  om  de  hoek  van  de  school  zit.    Ook  werken  zij  in   Beehive,  dat  boven  De  Kleine  Wereld  zit.  Jacqueline  is  één  van  deze  ZZP-­‐ers  waarbij   het  werk  en  de  school  van  de  kinderen  niet  meer  dan  200  meter  van  haar  huis   verwijderd  zijn.                

 

38  

6.3   Op  een  weegschaaltje       Reciprociteit  in  de  hulp  voor  het  combineren  van  de  zorg  voor  kinderen  en  het   werk  is  een  terugkerend  thema.  De  communitaristische  Yupps  noemen  het  ‘niet   iets  terug  kunnen  doen’  (Francien)  als  een  van  de  redenen  waarom  ze  het  lastig   vinden  om  vrienden  of  collega’s  te  vragen  om  hulp.  Soms  zijn  collega’s  jonger  en   lossen  vrienden  het  anders  op,  waardoor  ouders  geen  hulp  terug  kunnen  geven.   Daarentegen  zitten  veel  buren  ‘in  hetzelfde  schuitje’  waardoor  de  ouders  hen   makkelijker  vragen  om  hulp.  Dat  ze  de  hulp  ook  terug  kunnen  geven,  vinden  ze  erg   belangrijk.  Vaak  staat  een  middagje  oppassen  op  de  kinderen  van  de  buren   tegenover  een  ander  middagje  waarop  de  buren  weer  op  hun  kinderen  passen.       “Ja,  het  gaat  niet  helemaal  op  een  weegschaaltje,  maar  een  beetje  wel.  Want  dan  durf  ik  het  ook  te   vragen.  (…)  Ik  vind  het  minder  bezwaarlijk  als  je  het  ook  om  draait,  zeg  maar.  En  ook  steeds  vaker,   als  wij  ‘s  avonds  samen  iets  hebben.  Dat  ze  gaan  logeren  en  dat  zij  een  andere  keer  komen  logeren.”   (Karin)  

  Voor  Karin  en  Francien  is  de  drempel  relatief  laag  om  buren  om  hulp  te  vragen,   omdat  zij  hen  ook  vaak  om  hulp  vragen.  Bij  Francien  en  Rogier  komt  het  regelmatig   voor  en  is  het  daarom  min  of  meer  vanzelfsprekend  geworden  dat  zij  kinderen  uit   de  buurt  opvangen  als  hun  ouders  nog  niet  thuiszijn.    Birgit  en  Saskia  stellen  dat  ze   het  liefst  niet  om  hulp  zouden  vragen,  maar  als  ze  dan  toch  in  een  noodsituatie  om   hulp  vragen,  vinden  buren  het  vaak  geen  enkel  probleem  om  te  helpen.  Birgit  vindt   het  idee  niet  fijn  om  andere  ouders  te  belasten  in  hun  net  zo  drukke  schema.  Maar   als  hun  buren  ook  hen  wel  eens  om  hulp  vragen,  voelt  zij  zich  minder  bezwaard  als   ze  toch  een  keer  hulp  nodig  hebben.       6.4   Thuiswerken     De  communitaristische  Yupps  werken  beduidend  vaker  thuis  en  hebben  flexibelere   werkuren  dan  de  individualistische  Yupps.  Volgens  Floris  en  Erik  ligt  dit  aan  ‘de   aard  van  het  werk’.  Zij  werken  respectievelijk  als  redacteur  en  consultant,   waardoor  ze  relatief  footloose  in  hun  werk  zijn  en  veel  afspraken  zelf  kunnen   inplannen.  Hoewel  niet  alle  ouders  thuiswerken,  erkennen  zij  allen  dat  ze  er  wel  de   mogelijkheid  toe  hebben.  Veel  werkgevers  blijken  mee  te  willen  werken  aan   flexibelere  werkuren  en  sommigen  stimuleren  thuiswerken  zelfs,  vanwege  het   vermijden  van  files  en  reistijd.  Dit  is  volgens  de  respondenten  in  korte  tijd   veranderd,  stelt  Rogier.          

“[i]k  had  in  het  begin,  probeerde  ik  heel  erg  niet  te  laten  merken  dat  ik  thuis  zat.  Als  je  bijvoorbeeld   met  klanten  bezig  bent.  En  het  is  de  laatste  jaren  steeds  meer  toegestaan  om,  of  tenminste  is  het  niet   meer  een  taboe  dat  op  de  achtergrond  een  kind  wat  zegt.  De  meeste  mensen  die  hebben  precies   hetzelfde.  Tegenwoordig  werken  de  meeste  mensen  standaard  een  dag  in  de  week  van  huis  af.  En   die  gaan  dan  ook  bellen.  Het  is  niet  dat  je  dag  thuis  tegenwoordig,  dat  je  dan  vrij  bent.”    

  Vooral  de  communitaristische  Yupps  bevestigen  dat  de  vrije  dag  thuis  vaak  geen   vrije  dag  is.  Ook  in  de  avonden  en  weekenden  wordt  gewerkt.  Sommige  ouders  

 

39  

whats-­‐appen  met  collega’s  wanneer  ze  thuis  zijn,  ze  beantwoorden  werkmailtjes  en   er  wordt  veel  gebeld.  Echter,  slechts  een  aantal  ouders  werkt  structureel  een  dag  in   de  week  thuis.  Een  volledige  dag  thuiswerken  is  voor  de  meeste  ouders  lastig  als  de   kinderen  ’s  middags  thuis  komen,  vooral  als  ze  nog  jong  zijn.  Wanneer  er  op  zulke   middagen  thuis  gewerkt  kan  worden,  is  dat  ‘mooi  meegenomen’,  stelt  Pieter,  maar   hij  kan  er  niet  van  uit  gaan.       Omdat  Rogier  thuis  werkt,  is  het  voor  hem  gemakkelijker  dan  voor  zijn  vrouw  om   bepaalde  taken  op  school  te  doen.  Zo  vertelt  Francien  dat  Rogier  ‘  biebmoeder’    is   op  de  school  van  hun  kinderen.  Rogier  is  zich  erg  bewust  van  zijn  flexibiliteit  en   hecht  er  veel  waarde  aan.  Zo  vindt  hij  het  heel  handig  dat  hij  boodschappen  kan   doen  midden  op  de  dag,  wanneer  het  rustig  is  in  de  supermarkt.  Maar  ook  dat  hij  de   ruimte  heeft  om  ’s  middags  even  met  zijn  zoontje  te  voetballen,  omdat  hij  zijn   werktijden  volledig  zelf  kan  inplannen.       Ook  Beehive  heeft  veel  te  maken  met  mensen  die  thuiswerken.  De  meerderheid  van   de  flexwerkplekken  op  Beehive  wordt  verhuurd  aan  ZZP-­‐ers  die  er  niet  dagelijks   gebruik  van  maken.  Beehive  werkt  daarom  met  strippenkaarten  en  als  ouders  een   halve  dag  willen  flexwerken,  omdat  ze  ’s  middags  voor  de  kinderen  willen  thuis   zijn,  kost  dat  hen  ook  maar  een  halve  strip.  Volgens  een  van  de  oprichters  van   Beehive  wordt  hier  bij  hen  steeds  vaker  gebruik  van  gemaakt  door  de   bezuinigingen  op  de  kinderopvangtoeslag.  Zo  maakt  Jacqueline  ook  wekelijks   gebruik  van  Beehive,  in  het  speciaal  als  ze  zich  moet  concentreren.  Hoewel  Beehive   ZZP-­‐ers  zoals  Jacqueline  helpt  om  het  werk  met  het  ouderschap  te  combineren,  is   het  dus  op  zichzelf  juist  een  plek  waar  het  zorg-­‐gerelateerde  activiteiten  (familism)   en  werkgerelateerde  activiteiten  careerism  gescheiden  worden.    

     

 

 

40  

Hoofdstuk  7:  Analyse  

  Genderperspectieven       In  dit  onderzoek  zijn  zowel  mannen  als  vrouwen  geïnterviewd,  waarvan  5  stellen.   Aan  de  mannen  en  vrouwen  werden  dezelfde  vragen  gesteld  en  dezelfde  stellingen   voorgelegd.  Mogelijke  verschillen  in  antwoorden  of  houdingen  ten  opzichte  van   stellingen  zou  kunnen  duiden  op  verschillende  genderperspectieven.  In  1985  deed   Aafke  Komter  onderzoek  naar  macht  in  huwelijksrelaties  en  interviewde  daarvoor   verschillende  stellen,  waarbij  ze  man  en  vrouw  apart  geïnterviewd  heeft.  Zij   concludeerde  dat  er  sprake  is  van  ‘onzichtbare’  macht,  door  een  selectieve   waarneming  en  een  rechtvaardiging  van  sekseverschillen.  In  dit  hoofdstuk  zal   worden  beschreven  in  hoeverre  er  sprake  is  van  een  rechtvaardiging  van   ‘onzichtbare’  macht  bij  de  Yupps  op  IJburg.       Over  de  afspraken  die  tussen  de  stellen  zijn  gemaakt,  wordt  op  eenzelfde  manier   verslag  gedaan  door  mannen  en  vrouwen.    Voor  Geert,  Pieter  en  Thomas  was  het   vanzelfsprekend  dat  hun  vrouw  na  een  aantal  jaren  van  minder  werken,  weer  vier   dagen  is  gaan  werken.  Geert  en  Pieter  praten  veel  over  de  inhoud  van  hun  werk  en   de  manier  waarop  anderen  aankeken  tegen  het  feit  dat  zij  zelf  minder  gingen   werken.  Femke  stelt  dat  het  voor  haar  man  aan  het  begin  lastiger  was  om  vier   dagen  te  gaan  werken  dan  bij  haar.  Dit  kwam  volgens  beiden  door  de  sector  waarin   hij  werkt  en  zijn  werkgever.  Zowel  de  mannen  als  hun  vrouwen  hechten  veel   waarde  aan  een  evenwichtige  taakverdeling  voor  de  zorg  van  hun  kinderen.  De   zorgtaken  worden  dan  ook  grotendeels  evenredig  verdeeld.  Echter,  niet  alle  stellen   hecht  dezelfde  waarde  aan  een  evenwichtige  taakverdeling  voor  de  zorgtaken  als   voor  het  huishouden.  De  meeste  vrouwelijke  respondenten  doen  zelf  het  liefste  de   was,  omdat  ze  vinden  dat  hun  man  dat  minder  goed  kan.  Dit  geldt  zowel  voor  de   individualistische  als  de  communitaristische  Yupps.  Karin  en  Francien  stellen  dat   hun  man  zich  minder  snel  stoort  aan  een  vies  huis  en  daarom  minder  snel  en  vaak   schoonmaken  dan  zij.       “Ik  vind  wel  dat  hij  wel  wat  moet  doen,  maar  om  het  nou  helemaal  gelijk  te  doen  vind  ik  niet  echt   nodig.  Ik  kan  daar  wel  heel  erg  over  gaan  zeuren  en  dan  doet  hij  het  wel,  maar  dan  doet  hij  het  niet   goed.”  (Francien)    

  Haar  partner  Rogier  zegt  over  het  huishouden:      

“Wij  hebben  met  schoonmaken  bijvoorbeeld  dat  mijn  stofdrempel  wat  hoger  ligt  dan  die  van   Francien.  En  dan  kun  je  of  de  hele  tijd  ruzie  gaan  maken  of  dat  de  een  de  hele  tijd  op  de  tenen  gaat   lopen.  Dus  toen  hebben  we  gezegd  ‘dan  nemen  we  een  schoonmaker’.  En  op  die  manier  hebben  we   het  wat  gelijker  verdeeld”  

  Interessant  is  dat  Francien  aangeeft  dat  haar  man  het  schoonmaken  niet  goed  kan   en  dat  Rogier  stelt  dat  hij  minder  doet  omdat  zijn  stofdrempel  nu  eenmaal  hoger  

 

41  

ligt.  Op  deze  manier  lijkt  het  van  beiden  alsof  het  geen  keuzes  zijn  die  ze  hebben   gemaakt,  maar  dat  externe  factoren  ervoor  zorgen  dat  het  zo  gaat.  Femke  en  Pieter   hebben  ook  een  schoonmaker  in  dienst,  omdat  ze  het  huishouden  beiden  vervelend   vinden  om  te  doen.  Karin,  Saskia,  Giovanna,  Jacqueline  en  Francien  geven  aan  dat   zij  meer  doen  in  het  huishouden  dan  hun  man.  De  moeders  zeggen  vaak  beter  te   zijn  in  bepaalde  klusjes  dan  hun  man.  Zij  lijken  de  oneerlijke  verdeling  wel  vaak   meteen  te  willen  rechtvaardigen  of  verklaren  door  op  te  noemen  wat  hun  man  wél   doet  of  ‘goed  kan’:       “Ik  regel  veel  dingetjes  door  de  week,  maar  ze  zitten  ook  op  voetbal,  en  dat  regelt  Mark1.    We   verdelen  de  taken  wel  gewoon,  ook  niet  bewust,  maar  dat  gaat  gewoon  zo.  En  wat  Mark  ook  prima   doet  is  de  was  ophangen  en  opvouwen  enzo.  Dat  doet  hij  ook  prima.”  (Karin)    

  Ilona  werkt  minder  uur  dan  haar  ex  en  stelt  dat  het  daarom  ‘  logisch’    is  dat  zij  meer   taken  op  zich  heeft  genomen.  Volgens  enkele  vrouwelijke  respondenten  zijn  hun   mannen  wat  ‘nuchterder’  (Jacqueline)  of  ‘gemakkelijker’  (Karin)  in  het  combineren   van  werk  en  ouderschap  dan  zij  zelf.  Francien  noemt  zichzelf  ‘planmatiger’  dan   haar  man,  omdat  zij  vaak  strakke  planningen  maakt  op  haar  dag  vrij  en  ‘  hij  ziet  hoe   het  gebeurt’  .  Karin  stelt  dat  de  reden  dat  zij  vaak  meer  regelt  in  de  taakverdeling   vooral  te  maken  heeft  met  het  verschil  tussen  mannen  en  vrouwen  in  het  algemeen.       “Ja,  dat  [onverwachts  opvang  regelen]  doet  hij  wel.  Maar  dat  moet  ik  wel  echt  aan  hem  vragen.   Anders  gaat  hij  ervan  uit  dat  ik  het  regel.  Dat  is  geen  onwil,  dat  is  gewoon  mannen.    Dat  is  gewoon   gemak.  Dus  daar  help  ik  hem  dan  een  beetje  mee.”    

  Sommige  vrouwen  stellen  dat  zij  eerder  bereid  zijn  een  stapje  terug  te  doen  in  hun   werk  dan  hun  man,  wanneer  dat  zou  moeten.  Volgens  henzelf  zou  dat  voor  hun   man  minder  vanzelfsprekend  zijn  dan  voor  hen.  Dit  komt  volgens  sommigen  ook   omdat  voor  veel  mannen  hun  werk  erg  belangrijk  is.    Birgit  vindt  haar  baan   ‘bijzaak’  vergeleken  met  de  kinderen  en  Ilona  heeft  het  idee  dat  ‘mannen’  iets   denken  als    ‘ik  ben  een  echte  man,  dus  ik  moet  fulltime  werken’.  Birgit  zegt,  even  als   Ingeborg,  haar  werk  leuk  te  vinden,  maar  minder  ambitieus  te  zijn  dan  haar  man.   Vrouwen  hebben  dus  schijnbaar  vaker  een  baan  en  mannen  vaker  een  carrière  (De   Meester  2007).       Kortom,  vrouwen  en  mannen  proberen  hun  gedrag  op  verschillende  manieren  te   rechtvaardigen.  Vaak  gebeurt  dit  door  te  wijzen  op  sekseverschillen  tussen  mannen   en  vrouwen  die  de  suggereren  dat  niemand  er  iets  aan  kan  doen.  Ook  blijkt  dat   vrouwen  vaak  het  meeste  regelen  in  het  huishouden,  hoewel  ze  niet  altijd  meer   doen.  Ze  vragen  hun  man  bepaalde  taken  op  zich  te  nemen.  Mannen  doen  vaak   ‘mannelijke’  klusjes  zoals  de  kinderen  naar  de  sportclub  brengen  en  vrouwen  doen   vaak  de  was  en  maken  schoon.  Men  zou  kunnen  stellen  dat  de  rechtvaardiging  van   sekseverschillen  als  een  rolpatronen-­‐  reproducerend  machtsmiddel  werkt,  maar   dit  geldt  slechts  voor  het  aantal  huishoudens  met  een  relatief  asymmetrische  werk-­‐   en  taakverdeling.                                                                                                                     1  Deze  naam  is  gefingeerd    

42  

In  de  dual  full-­‐time  en  de  dual  part-­‐time  huishoudens  in  dit  onderzoek  heeft  een   egalitaire  verdeling  van  de  werkuren  en  de  zorgtaken  de  traditionele  rolpatronen   grotendeels  doorbroken.  Zowel  de  meeste  mannelijke  als  vrouwelijke  Yupps   proberen  de  soms  scheve  taakverdelingen  in  het  gezin  recht  te  trekken  door   bijvoorbeeld  schoonmakers  in  te  huren.    Hier  komt  een  van  de  idealen  van  Yupps   naar  voren  die  Van  Den  Berg  (2012)  beschrijft:  het  streven  naar  gendergelijkheid   en  moderne  rolpatronen.  Toch  blijkt  uit  de  asymmetrische  verdeling  van   ‘ouderwetse’  huishoudelijke  taken  zoals  wassen,  schoonmaken  en  koken  dat  de   traditionele  taakverdeling  ook  in  de  huishoudens  van  de  Young  urban  professional   parents  zijn  sporen  heeft  achtergelaten.      

 

 

 

43  

Hoofdstuk  8    

Conclusie     Het  doel  van  dit  onderzoek  was  om  door  middel  van  een  beschrijving  en  analyse   van  de  taakverdelingen,  keuzes  en  motivaties  van  Yupps  een  antwoord  te  kunnen   geven  op  de  hoofdvraag:  Hoe  combineren  Young  urban  professional  parents  op   IJburg  hun  werk  met  het  ouderschap  en  welke  rol  speelt  de  buurt  daarbij?    Deze  vraag   is  onderzocht  aan  de  hand  van  drie  deelthema’s:  de  rol  van  tijd-­‐ruimtefactoren,  de   rol  van  het  sociale  netwerk  en  het  gebruik  van  professionele  voorzieningen.  Op   basis  van  onder  andere  de  theorie  van  Karsten  en  Lupi  werd  verwacht  dat  deze   thema’s  van  invloed  zijn  op  de  taakverdeling  van  Yupps  en  de  hulp  die  zij  krijgen  bij   het  combineren  van  ouderschap  met  hun  werk.       De  tweeverdieners  met  kinderen  uit  dit  onderzoek  bevestigen  het  beeld  dat   Karsten  (2003)  en  Van  den  Berg  (2012)  schetsen  van  de  Young  urban  professional   parents.  Hoewel  de  komst  van  kinderen  veel  veranderingen  met  zich  mee  heeft   gebracht  in  de  voorkeuren  en  behoeftes  van  deze  voormalige  yuppen,  hechten   zowel  mannen  als  vrouwen  nog  steeds  veel  waarde  aan  hun  werk.  Uit  een   toepassing  van  de  categorisering  van  Boterman  en  Karsten  (2013)  blijkt  dat  de   meerderheid  van  de  huishoudens  in  dit  onderzoek  behoort  tot  een  symmetrisch   huishouden,  waarin  ouders  beiden  vier  dagen  per  week  werken.  Echter,  de  ZZP-­‐ers   en  andere  ouders  met  flexibele  werkuren  zijn  lastig  in  te  delen  in  een  van  de  type   huishoudens,  omdat  zij  hun  taakverdeling  regelmatig  aanpassen  aan  hun  werkuren   en  andersom.     De  Yupps  hebben  gedeelde  agenda’s  met  hun  partner  en  maken  afspraken  over  het   ophalen  en  brengen  van  hun  kinderen.  Wanneer  hun  planningen  anders  lopen  dan   verwacht  of  op  vrije  dagen  van  hun  kinderen,  moeten  zij  puzzelen  en   vooruitplannen  om  beiden  aan  hun  dagelijkse  verplichtingen  toe  te  komen.  Daarom   is  het  van  belang  dat  niet  alles  op  hun  werk  of  thuis  vastligt,  maar  dat  zij  een   bepaalde  mate  van  beweegruimte  of  flexibiliteit  hebben,  onder  andere  in  hun  werk.   In  de  meeste  gevallen  is  een  van  de  ouders  ‘de  flexibele  factor’  in  het  huishouden.   Hij  of  zij  kan  relatief  makkelijk  een  dag  thuiswerken  en  werkt  dichtbij  huis.  In  de   twee  gezinnen  waarbij  zowel  vader  als  moeder  ZZP-­‐er  is,  zijn  beide  ouders  flexibel   in  hun  werk.    Naast  flexibiliteit  in  het  werk  zijn  de  ouders  gebaat  bij  een  flexibele   kinderopvang.  Sommigen  verkiezen  een  oppas  boven  de  kinderopvang,  omdat  een   oppas  immers  langer  blijven  dan  afgesproken  en  alleen  ingeschakeld  hoeft  te   worden  wanneer  dat  nodig  is.  De  Kleine  Wereld  komt  ouders  tegemoet  in  hun   behoefte  aan  flexibiliteit  door  incidentiele  opvang  aan  te  bieden  en  de   flexwerkplekkenorganisatie  Beehive  werkt  met  strippenkaarten  in  plaats  van  vaste   abonnementen.          

44  

Zoals  eerder  beschreven  door  Lupi  (2008)  en  Karsten  et  al.  (2013)  blijkt  ook  uit  dit   onderzoek  dat  IJburg  een  broedplaats  is  voor  sociale  netwerken  en  sociale  controle.   Sinds  de  Yupps  zijn  komen  wonen  op  IJburg  hebben  zij  via  hun  kinderen  veel   ouders  uit  de  buurt  leren  kennen.  Op  deze  manier  hebben  zij  een  plaatsgebonden   netwerk  ontwikkeld,  gebaseerd  op  wederzijdse  afhankelijkheid.  Als  de   verplichtingen  thuis  onverwachts  botsen  met  die  op  het  werk  en  de  ouders  de  zorg   voor  hun  kinderen  niet  onderling  kunnen  regelen,  vallen  zij  terug  op  dit  netwerk.   De  Yupps  die  regelmatig  een  beroep  op  buren  doen,  zijn  in  dit  onderzoek   communitaristische  Yupps  genoemd.  Van  de  meeste  communitaristische  stellen  is   een  ouder  of  zijn  beide  ouders  werkzaam  als  ZZP-­‐er,  waardoor  zij  regelmatig   thuiswerken.  Er  is  bij  hen  sprake  van  een  vermenging  van  familism  en  careerism   (Karsten  et  al.  2013),  omdat  de  zorg  voor  de  kinderen  en  werkgerelateerde   activiteiten  vaak  door  elkaar  heen  lopen.  De  ouders  voelen  zich  minder  bezwaard   om  te  vragen  om  hulp  naarmate  er  meer  sprake  is  van  reciprociteit  tussen  hen  en   hun  buren.  Bij  communitaristische  Yupps  speelt  het  sociale  netwerk  op  IJburg  een   belangrijke  rol  in  het  combineren  van  ouderschap  en  werk.  Individualistische   Yupps  hebben  ook  contact  met  hun  buren,  maar  maken  geen  gebruik  van  hen  in  het   zoeken  naar  een  zorg-­‐werk  balans.     Naast  het  sociale  netwerk  speelt  het  wonen  op  IJburg  ook  een  belangrijke  rol   vanwege  tijd-­‐ruimtefactoren.  In  overeenstemming  met  Karstens  theorie  (2007)   benadrukken  beide  typen  Yupps  het  belang  van  bereikbaarheid,  mobiliteit  en  korte   dagelijkse  afstanden.  Het  streven  naar  een  zo  kort  mogelijke  afstand  tussen  werk   en  thuis  blijkt  vooral  te  gelden  voor  vrouwen.  Beide  ouders  willen  hun  reistijd  zo   klein  mogelijk  houden,  maar  de  meeste  ouders  zijn  sneller  tevreden  met  de  reistijd   van  de  man  dan  met  die  van  de  vrouw.  Mede  hierdoor  is  de  vrouw  vaker  dan  de   man  de  flexibele  factor  in  het  gezin.         Zoals  verwacht  werd  op  basis  van  de  theorie  van  Karsten  et  al.  (2013),  wijst  IJburg   als  atypische  Vinex-­‐wijk  op  de  valse  dichotomie  tussen  stedelijkheid  en   suburbaniteit.  Zo  is  de  wijk  een  onderdeel  van  Amsterdam  en  wordt  zij  meestal  ook   zo  ervaren.  Ook  heeft  IJburg  typisch  stedelijke  kenmerken.  Van  voorzieningen  zoals   winkels,  buitenschoolse  kinderopvangcentra  en  flexwerkplekken  op  IJburg  maken   de  Yupps  dankbaar  gebruik  in  het  combineren  van  ouderschap  en  werk.  Aan  de   andere  kant  zien  zij  grote  verschillen  tussen  hun  oude  woonplaats  in  een  van  de   oude  stadswijken  en  de  nieuwbouwwijk  IJburg.  De  suburbane  kenmerken  van  de   nieuwbouwwijk,  zoals  de  ruime  gezinswoningen,  de  veilige  hofjes  en  de   overzichtelijke  straten  vergemakkelijkt  de  zorg  voor  kinderen  en  geeft  een  gevoel   van  rust  bij  de  Yupps.  De  dorpse  sfeer  en  het  contact  met  de  buren  op  IJburg  is   volgens  de  Yupps  onvergelijkbaar  met  het  wonen  in  de  binnenstad  en  wordt  zeer   gewaardeerd.        

 

45  

De  manier  waarop  IJburg  gepland  en  ingericht  is,  laat  zien  dat  beleidsmakers  niet   alleen  in  oude  stadswijken  gebruik  maken  van  genderfication  strategieën,  maar  ook   in  nieuwbouwwijken  ruimtes  creëren  vanuit  bepaalde  genderidealen.  Zo  vindt  er   een  mix  van  stedelijke  functies  plaats  op  IJburg,  zoals  in  het  Multifunk  gebouw   waar  zowel  Beehive  als  De  Kleine  Wereld  zich  hebben  gevestigd.  De  ouders  die   gebruik  maken  van  de  kinderopvang  en  de  flexwerkplekken  hebben  veelal  een   evenwichtige  taakverdeling  en  combineren  op  deze  manier  careerism  met  familism.   Ook  wonen  veel  Yupps  in  dure  koopwoningen  of  zelfbouwhuizen.  Dit  wijst  op  de   aandacht  voor  tweeverdieners  en  het  belang  van  het  kerngezin  in  het  proces  van   genderfication.  Op  deze  manier  proberen  beleidsmakers  een  stedelijke   middenklasse  aan  te  trekken,  waar  zij  op  IJburg  in  zijn  geslaagd.     De  Yupps  op  IJburg  plannen,  puzzelen  en  schipperen  om  hun  verplichtingen  op  het   werk  en  thuis  na  te  komen  en  zijn  daarom  gebaat  bij  een  flexibiliteit.  De  inrichting   van  IJburg,  het  sociale  netwerk  in  de  wijk,  de  relatieve  nabijheid  van  de  stad  en  de   stedelijke  voorzieningen  helpen  de  Young  urban  professional  parents  hierbij.  Uit  dit   onderzoek  blijkt  dat  de  vrouw  vaker  de  flexibele  factor  is  dan  de  man  en  dus  vaker   thuis  of  in  de  buurt  werkt.  Hoewel  dit  impliceert  dat  de  buurt  voor  vrouwen   belangrijker  zou  zijn  dan  voor  mannen,  blijkt  uit  de  interviews  dat  ook  de  mannen   waarde  hechten  aan  de  rol  van  de  buurt.  De  mate  waarin  Yupps  buurtcontact   hebben,  hangt  dan  ook  af  van  de  aard  van  hun  werk  en  hun  voorkeuren  met   betrekking  tot  de  zorg  voor  hun  kinderen  en  niet  zozeer  van  hun  geslacht.   Geconcludeerd  kan  worden  dat  met  name  de  communitaristische  Yupps,  vaak   werkzaam  als  ZZP-­‐ers,  gebruik  maken  van  de  hulp  van  gelijkgestemde  buren  en   daardoor  zorgen  voor  sociale  cohesie  in  de  buurt.  Voor  de  individualistische  Yupps   geldt  dat  de  buurt  vooral  van  belang  is  voor  de  werk-­‐zorgbalans  vanwege   tijdruimte-­‐factoren  en  buurtvoorzieningen.     Het  is  van  belang  rekening  te  houden  met  het  feit  dat  de  typen  Yupps  ideaaltypen   zijn.  De  meeste  Yupps  zijn  veelal  een  combinatie  van  het  communitaristische  en  het   individualistische  type.  Vervolgonderzoek  is  nodig  om  te  kijken  of  deze  typologie   ook  op  andere  tweeverdieners  met  kinderen  van  toepassing  is.  Daarnaast  is  het  van   belang  om  in  aanmerking  te  nemen  dat  Young  urban  professional  parents   hoogopgeleid  zijn  en  daarom  niet  representatief  zijn  voor  het  geheel  aan  werkende   ouders  of  ZZP-­‐ers  op  IJburg.  Er  zijn  nog  veel  interessante  thema’s  op  IJburg  die  de   moeite  waard  zijn  te  onderzoeken.  Hoewel  de  meeste  Yupps  nu  erg  tevreden  zijn   met  het  wonen  op  IJburg,  maken  sommigen  zich  bijvoorbeeld  zorgen  over  de   faciliteiten  in  de  buurt  als  hun  kinderen  ouder  zijn.  Zou  IJburg  ook  voor  ouders  met   puberende  kinderen  ‘het  beste  van  twee  werelden’  zijn?    

     

46  

Literatuurlijst     Aitken,  S.  C.  (1998).  Family  fantasies  and  community  space.  New  Brunswick:  Rutgers   University  Press.     Bailey,  A.,  Blake,  M.  &  Cooke,  T.  (2003)  ‘Migration,  care  and  the  linked  lives  of  dual-­‐ earner  households’.  Environment  and  Planning  A  (36):  1617–1632.     Berg,  van  den,  M.  (2012)  ‘City  Children  and  Genderfied  Neighbourhoods:  The  New     Generational  Urban  Regeneration  Strategy’.  International  Journal  of  Urban  and   Regional  Research  (37)  2:  523-­‐536       Boterman,  W.R.  &  L.  Karsten  (2014).  On  the  spatial  dimension  of  the  gender   division  of  paid  work  in  two-­‐parent  families.  The  case  of  Amsterdam,  the   Netherlands.  Tijdschrift  voor  Economische  en  Sociale  Geografie  105:  107-­‐116   Bryman,  A.  (2008)  Social  Research  Methods.  Oxford:  Oxford  University  Press.       Droogleever  Fortuijn,  J.  (1993)  Een  druk  bestaan.  Amsterdam:  Amsterdam   University  Press       Karsten,  L.  (2003)  ‘Family  Gentrifiers:  Challenging  the  City  as  a  Place   Simultaneously  to  Build  a  Career  and  to  Raise  Children’.  Urban  Studies  40:  2573-­‐ 2584.       Karsten,  L.,  T.  Lupi  &  M.  De  Stigter-­‐Speksnijder  (2013)  ‘The  Middle  Classes  and  the     Remaking  of  the  Suburban  Family  Community:  Evidence  from  the  Netherlands’.   Journal  of  Housing  and  the  Built  Environment  28:  257–271.       Karsten,  L.  (2007)  Housing  as  a  way  of  life:  Towards  an  understanding  of  middle-­‐ class  families'  preferences  for  an  urban  residential  location.  Housing  Studies  22(1),   83-­‐98.     Komter,  A.  (1985)  Omstreden  gelijkheid  De  macht  van  de  vanzelfsprekendheid  in     Huwelijksrelaties.  Amsterdam  University  Press:  Amsterdam     Lupi,  T.  (2008)  Buiten  wonen  in  de  stad.  Aksant:  Amsterdam       Meester,  de,  E.,  Zorlu,  A.,  &  Mulder,  C.  H.  (2011)  ‘The  residential  context  and  the   division  of  household  and  childcare  tasks’.  Environment  and  Planning  43(3):  666– 683        

 

47  

Meester,  de,  E.,  Droogleever  Fortuijn,  J.  &  Mulder,  C.H.  (2007)  ‘Time  spent  in  paid   work  by  women  and  men  in  urban  and  less  urban  contexts  in  The  Netherlands.’   Tijdschrift  voor  economische  en  sociale  geografie  98  (5):  585-­‐602.         Internetbronnen     Beehive  (2014)  Bronnen  beschikbaar  via:        [15  juni  2014]     Ik  wil  020  wonen  (2014)  Bronnen  beschikbaar  via:        [12  juni  2014     Werkplek  Ymere  (2014)  Bronnen  beschikbaar  via:        [15  juni  2014]    

   

 

48  

Bijlage    

10.1  Respondentenbeschrijvingen    

Naam  

Leeftijd   Sekse  

Beroep  

Burgerlijke   stand  

Thuiswonende   Kinderen  

Jacqueline  

44  

Vrouw  

Planologe   (ZZP)  

Getrouwd  

Twee  zoons   Van  11  en  13   jaar.  

Maarten    

42  

Man  

Business   development   manager  

Gescheiden  

Een  zoon  van  8   jaar  (halve  week   thuis)  

Giovanna  

42  

Vrouw  

Human  Resource   Samenwonend   Een  dochter  van  6   manager  

Femke    

25    

vrouw  

Consultancy   manager  

Getrouwd    

Pieter    

onbekend  

man  

Managing   consultant  

Getrouwd  

Floris  

44  

man  

Redacteur  bij   een  uitgeverij  

Getrouwd    

Drie  zoons  van  5,10   en  12.  

Saskia    

42  

vrouw  

Cultuur-­‐ redacteur  bij   radio    

Getrouwd  

Drie  zoons  van  5,10   en  12.  

Francien  

41  

vrouw  

Film-­‐  en   documentaire   maker  (ZZP)  

Samenwonend   Een  dochter  van  8  en   een  zoon  van  4  

Rogier  

41  

man  

It-­‐er  (ZZP)  

Samenwonend   Een  dochter  van  8  en   een  zoon  van  4  

Walter*  

37  

man  

ICT  law   specialist  

Getrouwd  

 

 

  Een  dochter  van     5  jaar  en  een  zoon   van  2  jaar.     Een  dochter  van     5  jaar  en  een  zoon   van  2  jaar.  

   

 

   Twee  kinderen   tussen  4-­‐8  jaar.    

  *  Data  gebaseerd  op  eigen  aantekeningen  

 

49  

  Naam  

Leeftijd   Sekse  

Beroep  

Burgerlijke   stand  

Thuiswonende   Kinderen  

Annemarie*     Onbekend   vrouw  

Programma-­‐ manager  bij   bank  

Getrouwd  

Een  dochter  en   een  zoon  tussen   4-­‐8  jaar.    

Astrid*  

41  

vrouw  

Global  employee   Getrouwd   manager  

Geert  *  

42  

man  

Directeur  bij   ontwikkelings-­‐ maatschappij  

Arjen  *  

40  

man  

Botenontwerper   Getrouwd     (Eigen  BV)  

Ingeborg  *  

39  

Vrouw  

Onbekend  

Ilona  

Onbeken Vrouw     Senior  research-­‐ Gescheiden   d   manager  

Karin    

42  

 

 

Getrouwd  

Twee  dochters  van   10  en  13  en  een  zoon   van  8   Twee  dochters  van   10  en  13  en  een  zoon   van  8  

 

Getrouwd  

Drie  dochters  van   3  jaar,  2  jaar  en  2   maanden    Drie  dochters  van   3  jaar,  2  jaar  en  2   maanden  

  Een  zoon  van  8   en  een  dochter   van  6  

   

  Birgit    

37  

Vrouw   Senior   Samenwonend   Researchmanager   Vrouw  

Beleids-­‐ medewerker   jeugdhulp   organisatie  

Getrouwd  

Drie  zoons  van   6,8  en  10.   Twee  zoons  van  6   en  8  

    Vestigingsmanager  kinderopvang  De  Kleine  Wereld    

 

Naam  

Leeftijd  

Sekse  

Marjan  

onbekend   vrouw  

Woonplaats     Ouderkerk  aan  de  Amstel    

*  Data  gebaseerd  op  eigen  aantekeningen  

 

50  

10.2.  Vragenlijsten  

  10.2.1.  Respondentenvragenlijst   Persoonlijke  gegevens     1.  Kan  u  eerst  wat  over  uzelf  vertellen?    Wie  u  bent  en  wat  u  doet?   Wat  is  uw  naam?   Wat  is  uw  leeftijd?   Wat  is  uw  beroep?   Wat  is  uw  hoogst  genoten  opleiding?   Burgerlijke  staat?   Kinderen   2.  U  heeft  eerder  aangegeven  dat  u  inwonende  kinderen  heeft.       3.  Hoeveel  kinderen  wonen  er  thuis?   4.  Hoe  oud  zijn  uw  kinderen?   School  kinderen   Waar  gaan  uw  kinderen  naar  school?     Waarom  heeft  u  voor  die  school  gekozen?   Werk     Wat  is  uw  beroep?   *vragen  naar  zzp,  loondienst,  eigen  baas.     Hoeveel  uur  per  week  besteedt  u  gemiddeld  aan  werk?  (exclusief  reistijd)   Waar  werkt  u?  (op  welke  plek?)   Vindt  u  het  belangrijk  waar  u  werkt?   Werk  partner   Wat  is  het  beroep  van  uw  partner?     *zzp,  loondienst,  eigen  baas.    

 

51  

Hoeveel  uur  per  week  besteedt  uw  partner  gemiddeld  aan  werk?  (exclusief  reistijd)   Waar  werkt  uw  partner?  (op  welke  plek)     Vindt  u  het  belangrijk  waar  u  werkt?   Wonen  op  IJburg   5.  Sinds  wanneer  woont  u  op  IJburg?   Waar  woont  u  op  IJburg?   6.  Waar  woonde  u  voordat  u  naar  IJburg  verhuisde?   Waarom  bent  u  op  IJburg  komen  wonen?  (waarom  niet  in  een  dorp  of  in  de  Pijp?)   Is  het  voor  u  belangrijk  dat  IJburg  bij  Amsterdam  ligt?  (waarom?)   Taakverdeling   Dan  wil  ik  u  nu  wat  dingen  vragen  over  de  taakverdelingen  bij  u  thuis:     Kan  u  vertellen  hoe  u  en  uw  partner  de  zorg  voor  de  kinderen  hebben  verdeeld?   (even  los  van  betaalde  hulp,  familie,  buren)     *  wie  zorgt  voor  ontbijt,  koken,  haalt  de  kinderen  op  en  brengt  ze  weg?   *ouderavonden?   *helpen  met  huiswerk?   Verandert  die  taakverdeling  vaak  of  is  dit  al  jaren  hetzelfde?     Zo  ja,  wat  is  er  dan  veranderd?     Kan  u  omschrijven  hoe  uw  dag  er  gister  uitzag  (van  het  opstaan  tot  het  naar  bed   gaan?)   Kan  u  vertellen  hoe  u  en  uw  partner  de  zorg  voor  het  huishouden  hebben  verdeeld?   (even  los  van  betaalde  hulp,  familie,  buren)     *  wie  doet  de  boodschappen?   *strijken,  wassen,  schoonmaken?   Zijn  dat  korte  of  lange  termijn  regelingen?   Hoe  bent  u  op  die  taakverdeling  gekomen?  Gaat  het  om  wie  het  meeste  geld   verdient?    

52  

Kan  u  een  cijfer  van  een  tot  10  geven  over  hoe  tevreden  u  bent  over  uw   taakverdeling  m.b.t.  de  zorg  voor  de  kinderen?   Waarom  heeft  u  dat  cijfer  gegeven?   Kan  u  een  cijfer  van  een  tot  10  geven  over  hoe  tevreden  u  bent  over  uw   taakverdeling  m.b.t.  het  huishouden?   Waarom  heeft  u  dat  cijfer  gegeven?   Wat  zou  u  veranderen  als  u  kon  aan  uw  dagelijkse  leven  mbt.  het  combineren  van   werk  en  zorg?   Zou  u  kunnen  zeggen  in  hoeverre  u  het  eens  bent  met  de  volgende  stellingen   1. Ik  hecht  veel  waarde  aan  een  evenwichtige  taakverdeling  van  de  zorg  voor   kinderen  tussen  mijn  partner  en  mij.       2. Het  wonen  op  IJburg  zorgt  ervoor  dat  ik  mijn  werk  met  de  zorg  voor  mijn   kinderen  beter  kan  combineren.     3. Ik  hecht  veel  waarde  aan  een  evenwichtige  taakverdeling  van  de  zorg  voor   het  huishouden.     4. IJburg  is  een  kindvriendelijke  buurt   5. Amsterdam  is  een  kindvriendelijke  stad       1.  Helemaal  mee  eens   2.  Mee  eens   3.  Neutraal   4.  Niet  mee  eens   5.  Helemaal  niet  mee  eens   Geen  mening     Sociale  netwerk   En  als  we  het  over  hulp  van  buitenaf  hebben…   Maakt  u  wel  eens  gebruik  van  de  hulp  van  familieleden  voor  de  zorg  van  uw   kinderen?     *  Welke  familieleden?   *  Op  welke  manier  helpen  zij?   -­‐  naar  school  brengen,  afhalen   -­‐  oppassen   -­‐  werk  overnemen  

 

53  

*  hoe  vaak?     *  is  dat  veranderd  de  laatste  tijd  of  zijn  het  al  jaren  dezelfde  regelingen?   Waar  wonen  deze  familieleden?  Zouden  zij  ook  zorgen  voor  de  kinderen  als  u   ergens  anders  zou  wonen?  Maakt  het  voor  u  uit  of  zij  dichtbij  wonen?     Maakt  u  wel  eens  gebruik  van  de  hulp  van  vrienden  of  collega’s  voor  de  zorg  van   uw  kinderen?     *  Welke?   *  Op  welke  manier  helpen  zij?   -­‐  naar  school  brengen,  afhalen   -­‐  oppassen   -­‐  werk  overnemen   *  hoe  vaak?     *  is  dat  veranderd  de  laatste  tijd  of  zijn  het  al  jaren  dezelfde  regelingen?     Waar  wonen  deze  mensen?  Zouden  zij  ook  zorgen  voor  de  kinderen  als  u  ergens   anders  zou  wonen?  Maakt  het  voor  u  uit  of  zij  dichtbij  wonen?  Hebben  zij  ook   kinderen?  Zitten  zij  in  dezelfde  situatie?   Helpt  u  zelf  familieleden,  vrienden  of  collega’s  ergens  mee?  Vindt  u  het  belangrijk   om  hen  te  helpen?   Heeft  u  veel  contact  met  buren  of  buurtgenoten?   Heeft  u  altijd  al  veel  contact  met  buren  of  buurtgenoten  gehad?  Waarom  is  dat   veranderd?  Ligt  het  aan  IJburg  of  aan  het  wijkje  waarin  u  woont?   Maakt  u  wel  eens  gebruik  van  de  hulp  van  buren  of  buurtgenoten  voor  de  zorg   van  uw  kinderen?     *  Welke  familieleden?   *  Op  welke  manier  helpen  zij?   -­‐  naar  school  brengen,  afhalen   -­‐  oppassen   -­‐  werk  overnemen   *  hoe  vaak?     *  is  dat  veranderd  de  laatste  tijd  of  zijn  het  al  jaren  dezelfde  regelingen?     Zou  u  in  uw  vorige  woonplaats  of  buurt  of  in  een  andere  buurt  of  een  dorp  evenveel   hulp  van  buren  of  buurtgenoten  vragen?  Waarom  wel/niet?  Welke  rol  speelt  het   wonen  op  IJburg  voor  de  rol  die  buren  voor  uw  gezin  vervullen?     Dit  is  voor  nu  even  de  laatste  vraag  over  de  hulp  van  mensen  om  u  heen:    

 

54  

Zou  u  meer  of  minder  hulp  nodig  hebben/gebruiken/krijgen  als  u  ergens  anders   zou  wonen?   Bent  u  tevreden  met  de  hulp  die  u  en  uw  gezin  krijgt  van  mensen  om  u  heen?   Professionele  voorzieningen   Gaan  uw  kinderen  wel  eens  naar  buitenschoolse  opvang  of  de  crèche?     Hoe  vaak  per  week?   Verschilt  dat  per  maand  of  per  week?  Is  het  nu  anders  dan  een  maand  geleden?   (waarom?)   Waarop  baseert  u  de  keuze  voor  een  bepaalde  bso  of  crèche?   In  hoeverre  zou  u  zeggen  dat  de  bso  u  als  werkende  moeder/vader  tegemoet  komt?   Maakt  u  bijvoorbeeld  gebruik  van  de  meeneemmaaltijden  van  de  Kleine  Wereld?   Of  andere  afhaalmaaltijden  zaken?     Heeft  u  wel  eens  gehoord  van  de  warme  lunch  op  school?  Zou  u  zoiets  fijn  vinden?   Heeft  u  zelf  wel  eens  meegeholpen  aan  een  initiatief  die  ouders  tegemoet  komt  op   IJburg?     Maakt  u  wel  eens  gebruik  van  flexwerkplekken  of  andere  plekken?   Wat  zijn  de  voordelen  van  thuiswerken?   Hoe  gebruikt  u  uw  flexwerkplek  in  het  dagelijks  combineren  van  de  zorg  voor  de   kinderen  en  uw  werk?   Als  uw  werk  niet  op  IJburg  zat,  zou  u  dat  vervelend  vinden?   Maakt  uw  partner  gebruik  van  flexwerkplekken?  (Waarom  wel/niet?)     Zijn  er  andere  voorzieningen  op  IJburg  waar  u  wel  eens  gebruik  van  maakt  als  u  in   de  knoop  dreigt  te  raken  met  uw  werk  of  u  heeft  geen  tijd  om  te  koken?   Wordt  er  wel  eens  wat  georganiseerd  in  de  buurt  zoals  opvangregelingen  of  aan   huis-­‐creche?   Tijdruimte  factoren   Welke  dagelijkse  ritten  maakt  u?  Bijvoorbeeld  van  uw  huis  naar  uw  werk..etc.  

 

55  

Hoe  lang  doet  u  erover  van  uw  huis  naar  uw  werk?  Gaat  u  met  de  fiets,  ov  of  de   auto?   In  hoeverre  vindt  u  het  van  belang  om  dicht  bij  huis  te  werken?   Hoe  is  dat  voor  uw  partner?   Is  waar  u  werkt  of  woont  van  invloed  geweest  op  de  keuze  voor  een  bepaalde   school  of  crèche  voor  u  kinderen?     Is  het  voor  uw  kinderen  van  belang  dat  u  dichtbij  Amsterdam  woont?   Is  het  van  belang  dat  er  een  goede  OV-­‐verbinding  naar  Amsterdam  is?   Ziet  u  IJburg  meer  als  een  stadswijk  van  Amsterdam  of  toch  meer  als  een   buitenwijk?  Voelt  u  zich  Amsterdammer  of  Ijburger/allebei?   Dat  was  mijn  laatste  interviewvraag.  Wilt  u  nog  iets  kwijt,  iets  dat  u  heeft  gemist  in   de  vragen?   Zou  ik  u  eventueel  als  mij  een  vraag  te  binnen  schiet  nog  even  een  mailtje  na   kunnen  sturen?                                      

 

56  

10.2.2.Vragenlijst  vestigingsmanager  De  Kleine  Wereld     Algemeen   Hoe  lang  werk  je  hier  al  als  vestingsmanager?   Wat  houdt  je  werk  precies  in?   Woon  je  zelf  ook  op  IJburg?   Wat  vindt  je  van  IJburg?     De  opvang   Wat  voor  opvang  is  De  Kleine  Wereld?   Wat  voor  diensten  leveren  jullie?  (incidentieel  ook,  vakanties?)   Veranderen  die  services?  Veranderen  de  behoeftes?  Zijn  jullie  bijvoorbeeld  meer   flexibele  opvang  gaan  regelen?   Warme  lunches?   Sinds  hoelang  zit  het  op  IJburg?   Zit  deze  vestiging  met  een  reden  op  Steigereiland?     Hoe  komen  jullie  in  het  ‘Multifunk  gebouw?’   Waarom  denk  je  dat  er  zoveel  kinderopvangcentra  failliet  zijn?   Is  er  na  de  bezuinigingen  op  subsidies  voor  opvang  iets  veranderd  aan  de  mensen   die  gebruik  maken  van  de  opvang?   Activiteiten?  (drama,  muziek  etc)     Kinderen   Is  er  een  grote  diversiteit  aan  kinderen?  Of  zijn  ze  hetzelfde?   Welke  leeftijden  hebben  ze?   Zijn  deze  kinderen  anders  dan  de  kinderen  bij  andere  vestingen  van  IJburg?     Ouders     Wat  voor  ouders  komen  hier?  (hoogopgeleid?  Blank?  ZZP/loondienst)   Mannen  en  vrouwen?   Komen  er  ook  wel  eens  anderen  (opa’s  of  oma’s/buren/vrienden/collega’s?)   Zijn  kinderen  en  ouders  betrokken  in  de  buurt?  (Meer  dan  ergens  anders?)   Waaraan  merk  je  dat?   Kennen  de  ouders  die  hier  komen  elkaar?  Maken  ze  praatjes?  Waar  kennen  ze   elkaar  van?   Ik  vroeg  me  ook  nog  af  of  je  hoort  van  ouders  die  hier  komen  of  zij  ook  wel  eens   thuiswerken?     Waarom  kiezen  zij  denk  je  toch  (ondanks  kosten)  voor  opvang?     Andere  hulp?   Weet  je  iets  over  andere  hulp  die  zij  gebruiken?  (Albert,  Hello  Fresh)    

 

57