GRIJS KENTEKEN - IMPLEMENTATIE KADERRICHTLIJN WATER – ONDERGRONDSE ORDENING
Waterspiegel Opinieblad van VEWIN, 7de jaargang, nummer 5
Oktober 2004
INTRODUCTIE NEDERL ANDSE E U R O PA R L E M E N T A R I Ë R S
‘Grondwaterrichtlijn heeft hoogste prioriteit’
4
Cees Veerman (LNV-minister) ‘Oog houden voor elkaars belangen’
12
Jaap Verhulst (Programmaleider KRW) ‘Realistischer bezig met waterbeleid’
32
Waterbedrijf in beweging WML wint PR-award voor beste publicitaire activiteiten
Waterspiegel Waterspiegel is een periodieke uitgave van VEWIN, de Vereniging van Waterbedrijven in Nederland. Waterspiegel brengt nieuws, achtergronden en opinies uit de wereld van water en aanverwante sectoren. UITGEVER VEWIN Postbus 1019 2280 CA Rijswijk tel. 070- 414 47 50 fax: 070- 414 44 20 HOOFDREDACTIE Carla Trappenburg (VEWIN) e-mail:
[email protected] BLADMANAGEMENT & (EIND)REDACTIE PACT Public Affairs BV, Den Haag REDACTIONELE BIJDRAGEN Jeannette van Dongen Alexander Haje Noud Köper Jolanda van Mannekes Alexander Mante Sander Schilders Jos van Venrooij
INHOUD
4
IN DIT NUMMER
V I S I E O P WA T E R S E C T O R
‘OOG BLIJVEN HOUDEN VOOR ELKAARS BELANGEN’
Samen werken aan schoner water. Het project ‘Schone Bronnen, nu en in de toekomst’ moet de knelpunten in de drinkwatervoorziening oplossen. Het is een initiatief van VEWIN dat voortvloeit uit het Convenant Duurzame Gewasbescherming. LNV-minister Cees Veerman heeft zijn steun toegezegd aan het project. “Het VEWIN-initiatief voor het project Schone Bronnen is een voorbeeld van hoe het Convenant moet werken: geen woorden, maar daden.”
20
VORMGEVING & LAY-OUT Onnink Grafische Communicatie BV, Oudenbosch
‘HET IS VOORAL EEN KWESTIE VAN DOEN’
Niet zichtbaar, maar onder de grond is het vaak al net zo
FOTOGRAFIE EN ILLUSTRATIES ANP Sicco van Grieken Bert Houweling Martin Peters
volgebouwd als erboven. In opdracht van het ministerie van VROM voerde het Centrum Ondergronds Bouwen (COB) een onderzoek uit naar het gebruik van de ondergrondse ruimte en maakte een inventarisatie van de knelpunten. Een inter-
DRUK & DISTRIBUTIE Den Haag Offset BV, Den Haag ABONNEMENTEN Waterspiegel wordt toegezonden aan personen die beroepsmatig bij de watersector betrokken zijn. Adreswijzigingen kunnen worden gericht aan de uitgever. Verzoeken om een gratis abonnement zijn ter beoordeling van de uitgever.
AC HTERGRONDVERHA AL
view met COB-projectcoördinator Anne Kamphuis: “Onze aanbevelingen zijn in juni door de Minister van VROM naar de Tweede Kamer gestuurd. Ondergrondse ordening zou vooral een kwestie van doen moeten zijn. Zeker voor de overheid.”
30
INTERVIEW
‘SAMENWERKEN VOOR OPTIMAAL DRINKWATER WERELDWIJD’
Waterspecialisten uit Europa, de Verenigde Staten en Australië kwamen in 2001 en in februari 2004 bij elkaar in Bonn. Tijdens workshops stelden zij een handvest op dat pleit voor goed en veilig drinkwater, waarin het beheersen van kwaliteitsrisico’s en het vertrouwen van de consument centraal staat. Bob Breach (Severn Trent) is een van de EUREAU-vertegenwoordigers in de discussie en medeauteur van het document The Bonn Charter for Safe Drinking Water. “Het Handvest beschrijft de basisprincipes van wat specialisten wereldwijd zien als best practice.”
EN VERDER Rijksbeleid Grijs kenteken MENINGEN: Consequenties wegvallen innovatiesubsidies Interview: Jaap Verhulst (V&W) over de implementatie KRW
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder toestemming van de uitgever.
2 WATERSPIEGEL / OKTOBER 2004
7 8 12
Beschouwing: wetsvoorstel Eigendom Waterleidingbedrijven
15
Introductie Nederlandse Europarlementariërs
16
Actueel binnenland
24/29
Piet Jonker (DZH) over EUREAU 3
26
Waterbedrijf in beweging: WML wint PR-award 2004
32
-
V O O R W O O R D
-
De innovatieve kracht van water
I
nnovatie is één van de centrale begrippen van het economisch beleid in de Miljoenennota 2005. Volgens het kabinet behoren innovaties tot de belangrijkste pijlers voor groei van onze economie. Bovendien leiden ze tot het omzetten van kennis naar producten met
een duurzame economische toegevoegde waarde. Het kabinet schrijft dit niet voor het eerst. In het regeerakkoord van Balkenende II kondigde men al aan dat innovatie veel meer aandacht van overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen behoeft. Versterking van de kenniseconomie door onderlinge samenwerkingsverbanden is daarin cruciaal. Het kabinet heeft de ambitie om Nederland in 2010 op het gebied van innovatiekracht en concurrentievermogen tot de koplopers van Europa te laten behoren. Maar innovatie staat als speerpunt niet alleen op nationaal niveau scherp in de belangstelling. Tijdens de Europese top in Lissabon in 2000 stelde de EU vast dat de Europese economie in 2010 de meest concurrerende kenniseconomie ter wereld moet zijn. Innovatie kan ook grote voordelen hebben voor ontwikkelingslanden. Wanneer in voldoende mate kennisuit-
Theo Schmitz Directeur VEWIN
wisseling en technologieoverdracht plaatsvindt, kunnen deze landen tot investeringen komen, waarbij het streven naar economische groei verzoend kan worden met de wens voor een schoner milieu. Innovaties in de watersector genieten wereldwijd veel aandacht. De Verenigde Naties, de Wereldbank en de Wereld Gezondheidsraad hebben schoon water tot speerpunt uitgeroepen om te komen tot economische groei en beperking van werkloosheid in ontwikkelingslanden. Op Europees niveau verplicht de Kaderrichtlijn Water tot bescherming van drinkwaterbronnen. In beide gevallen is sprake van watermarkten van tientallen tot honderden miljarden euro’s. Nederland zou - met al zijn waterexpertise en technologie - voortvarender moeten zijn om daarvan te profiteren. Op veel plekken ter wereld treft men weliswaar ook Nederlandse bedrijven aan die bijdragen leveren aan grote investeringsprojecten op het gebied van schoonmaken en veilig distribueren van water. Het zijn er echter minder dan je van een sector als de watersector en van een handelsland als Nederland zou mogen verwachten. Onze membraantechnologie voor schoon drinkwater staat internationaal aan de top maar andere landen verdringen zich om die overal aan de man te brengen. In de Miljoenennota en in het Nederlandse innovatiebeleid lijkt de watersector met haar innovatieve kracht al even onbekend als onbemind. In de voornemens van dit kabinet voor gerichte export komen de kansen van de Nederlandse technologie en expertise voor wereldwijd schoon en veilig drinkwater nauwelijks ter sprake. Kortom, Nederland en de Nederlandse watersector missen kansen. Je kunt als watersector goed zijn maar als je buren dat niet weten kom je niet veel verder. Aan dit probleem moeten en zullen we iets doen. Voor VEWIN en andere stakeholders (o.a. het Nederlands Water Partnership) is de uitdaging om pro-actief en samen met het kabinet concrete invulling aan onze exportkansen te geven. Ieder met zijn bekwaamheden, samen sterk. Onder andere bij het innovatieplatform onder leiding van minister-president Balkenende. Wij zullen laten zien welke mogelijkheden de watersector op technologisch en innovatief vlak te bieden heeft. Die mogelijkheden zijn niet gering, de voorbeelden talrijk. Enkele daarvan worden in deze Waterspiegel beschreven. Steun en stimulans van de overheid kan daarbij een extra duwtje in de rug geven.
WATERSPIEGEL / OKTOBER 2004
3
INTERVIEW
VISIE OP DE WATERSECTOR
‘Blijf oog houden voor elkaars belangen, ook wanneer het moeilijk wordt’ LNV-minister Cees Veerman over samen werken aan schoner water VEWIN, de Unie van Waterschappen, LTO Nederland en de Nederlandse Stichting voor Fytofarmacie (Nefyto) gaan samen werken aan schoner water. Het project ‘Schone bronnen, nu en in de toekomst’ moet de knelpunten in de drinkwatervoorziening, veroorzaakt door het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, oplossen. Het is een initiatief van VEWIN dat voortvloeit uit het Convenant Duurzame Gewasbescherming. LNV-minister Cees Veerman heeft zijn steun toegezegd aan het project. “Het VEWIN-initiatief voor het project Schone Bronnen is een voorbeeld van hoe het Convenant moet werken: geen woorden, maar daden.”
H LNV-minister Cees Veerman: “Ik stel vast dat alle partijen veel energie in het project Schone Bronnen steken. En als dat zo blijft, dan ben ik er van overtuigd dat het project resultaten gaat opleveren. Oplossingen met draagvlak bij alle partijen hebben veel meer resultaat dan allerlei ge- en verboden is mijn vaste overtuiging.”
et doel van het Convenant Duurzame Ge-
tegenwoordig heet. Met oog voor elkaars belangen.
wasbescherming is om 95 procent van de
En dan gericht op de belangrijkste knelpunten. Dat
milieubelasting door chemische gewasbe-
zet tenminste zoden aan de dijk.”
schermingsmiddelen vóór 2010 te reduce-
ren ten opzichte van 1998, in 2005 al met 75 procent
Haalbare kaart
ten opzichte van 1998. Deze overeenstemming is op
- Hoe vrijblijvend of verplichtend is het Convenant Gewas-
initiatief van het kabinet in maart 2003 tot stand ge-
bescherming?
komen tussen LTO Nederland, de Stichting Natuur
“Er is niets vrijblijvends aan het Convenant. We heb-
en Milieu en de ministers van VROM en LNV. Maar
ben met elkaar doelstellingen afgesproken en daar
in februari dit jaar kwam er een knik in het vertrou-
gaan we voor. Voor sommigen lijken de doelstellingen
wen van LTO en de bestrijdingsmiddelenbranche in
van enerzijds milieu-eisen en anderzijds een effectief
de intenties en de inzet van de milieuorganisatie. De
middelenpakket tegenstrijdig, maar die tegenstrijdig-
Stichting Natuur en Milieu zag zich daarop gedwon-
heid zie ik niet. Door innovaties in landbouwmetho-
gen om uit het convenant te stappen.
den, innovaties in middelengebruik en een gerichte aanpak van de belangrijkste milieuknelpunten, zoals
- Hoe gaat het op dit moment in het convenant?
via het Schone Bronnenproject, zijn beide doelen in
Veerman: “Alle partners in het convenant werken
samenhang bereikbaar. Het een hoeft niet ten koste
hard om de doelstellingen te bereiken. Veel activitei-
te gaan van het ander. Overigens denk ik dat de uit-
ten zijn al afgerond of zijn in gang gezet. Er gebeurt
komsten van het Convenant ook goed aansluiten
zelfs heel veel (zie kader, red.). Er is dit jaar een groot
bij de eisen van de Europese Kaderrichtlijn Water.
aantal activiteiten in gang gezet die allemaal - in sa-
De Kaderrichtlijn voorziet per 2015 in schoon water
In de rubriek ‘Visie op de
menhang - de richting aangeven naar de doelen die
volgens de Environmental Quality Standard voor het
watersector’ geven voor de
we in 2010 willen bereiken. En de sfeer is ook goed.
grotere watersysteem. Ik denk dat dit een haalbare
bedrijfstak belangrijke sta-
Maar dat neemt niet weg dat we elkaar af toe eens
kaart is met de doelstellingen van het Convenant.”
keholders hun kijk op water
goed de nieren proeven. Maar dat zijn dan altijd dis-
en de waterbranche. In deze
cussies over de instrumenten, niet over de doelen.
- Afgesproken is om halverwege de periode 2003-2010, in
editie van Waterspiegel een
Het convenant leeft, zou ik zeggen.”
2006, de afspraken te evalueren op basis van objectieve
interview met minister Cees Veerman
van
Landbouw,
meetgegevens. Hoe wordt de voortgang in het convenant - Wat is de rol van VEWIN precies binnen het Convenant?
gemeten?
Natuur en Voedselkwaliteit
“VEWIN denkt constructief mee om de problemen
“We zijn bezig de Nationale Milieu Indicator daar
over het Convenant Duur-
met bestrijdingsmiddelen in het oppervlakte- en
beter geschikt voor te maken. Misschien nog belang-
zame Gewasbescherming en
grondwater op te lossen. Haar initiatief voor het
rijker is de tussentijdse evaluatie die het Natuur en
over het daar uit voortvloei-
project Schone Bronnen is een voorbeeld van hoe
Milieu Planbureau (NMP) voor zijn rekening neemt.
ende initiatief ‘Schone Bron-
het Convenant moet werken: geen woorden, maar
In 2006 zal het NMP over de voortgang op tal van ter-
nen, nu en in de toekomst’.
daden. Gebaseerd op feiten, niet op beelden. Samen
reinen rapporteren, het komend jaar wordt daar al
met alle belanghebbenden of stakeholders zoals dat
aan gewerkt.”
4 WATERSPIEGEL / OKTOBER 2004
‘Project ‘Schone Bronnen, nu en in de toekomst’ heeft oog voor elkaars belangen’
‘Watersector pakte verantwoording in ‘bewust menselijk handelen’ al jaren geleden op’
- U heeft het over de Nationale Milieu Indicator (NMI). Vindt
toegepast en waarop de communicatie over NMI-uit-
u het een negatief signaal dat er nog steeds geen overeen-
komsten plaatsvindt. Ik vind dat dit zorgvuldig moet
stemming is over de precieze invulling van het instrument?
gebeuren. Vandaar dat hierover overleg met conve-
“Ik denk dat discussies over instrumenten niets af-
nantpartners plaatsvindt.”
doen aan de doelstellingen en zie dat dus niet als negatief signaal. De NMI wordt nu al gebruikt voor
- Ziet u evenwicht in de belangen van de landbouw en die
het meten van de milieubelasting. Het is een in-
van het milieu?
strument dat ontwikkeld is door het Wagenings on-
“We komen van heel ver als het gaat om het zoeken
derzoek samen met het NMP en verder ontwikkeld
naar evenwicht in de belangen van de landbouw
wordt op basis van wetenschappelijke inzichten. Bij
en die van het milieu. De afgelopen jaren was dat
zo’n ontwikkeling loop je tegen allerlei onderzoeks-
evenwicht in mijn ogen zoek, mede als gevolg van de
problemen aan. Hoe ga je bijvoorbeeld om met ex-
voortdurende juridisering van het conflict. Boeren
trapolaties en onzuiverheden in het model? En hoe
en tuinders werden hierdoor steeds onverschilliger
zorgen we er voor dat met actuele en complete ge-
over het beleid. Daardoor viel draagvlak weg. Men
gevens wordt gerekend? Dan moet je ook duidelijke
greep steeds vaker naar het gebruik van illegale, in
afspraken maken over de wijze waarop de NMI wordt
landen om ons heen wel toegelaten, middelen. Ik
Veerman: ”De sfeer tussen de convenantpartijen is goed. Dat neemt niet weg dat we elkaar af toe eens goed de nieren proeven. Maar dat zijn dan altijd discussies over de instrumenten, niet over de doelen.”
WATERSPIEGEL / OKTOBER 2004
5
INTERVIEW ‘Door het project mede te financieren wil ik de kans van slagen verhogen’
VISIE OP DE WATERSECTOR VISIE OP DE WATERSECTOR praat dat niet goed, maar het is wel een signaal dat ik
dan allerlei ge- en verboden is mijn vaste overtuiging.
serieus moet nemen. Ik wil weer toe naar de situatie
Daarom zou ik de partijen in het Project mee willen
dat boer en tuinder zich gebonden achten aan het
geven elkaar te blijven vasthouden, ook wanneer
beleid. Dat er wel draagvlak is. Het zal de komende
het wel eens moeilijk zou kunnen worden. Blijf oog
jaren best nog wel wat spanningen opleveren, maar
houden voor elkaars belangen. Kom tot die gedragen
ik heb het afgelopen jaar geconstateerd dat er con-
oplossingen.”
structief wordt gewerkt aan het bereiken van de doelstellingen.”
- Is er nog iets te wensen? “Ja, zeker. Ik zou graag meer tijdige terugkoppeling
Kans op slagen Het project ‘Schone Bronnen nu en
zien vanuit de waterkwaliteitsbeheerders over hun
in de toekomst’ past prima in het Convenant Gewas-
monitoringsactiviteiten. Wordt die monitoring zo-
bescherming, vindt Veerman. Het project moet de
danig wetenschappelijk ondersteund dat gerichte
belangrijkste knelpunten in oppervlakte- en grond-
conclusies kunnen worden getrokken? Ik denk dat
water, veroorzaakt door bestrijdingsmiddelen, redu-
via praktijkgericht onderzoek specifieke bronnen
ceren. Daarna wordt in overleg met de betrokkenen
kunnen worden teruggedrongen. Daar is nog veel
gezocht naar oorzaken en oplossingen. Het project
te winnen en ik ben bereid het Wageningse en het
spreekt Veerman vooral ook aan omdat de stakeholders
praktijkonderzoek hiervoor in te zetten.”
uitgesproken hebben gezamenlijk hun maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen.
Tevreden
Veerman: “En het is concreet, dat wil zeggen: gericht
- Denkt u dat het jaar 2010 als deadline kan gelden voor
op het oplossen van concrete knelpunten. Door de aan-
schoon water in Nederland?
pak verwacht ik dat de oplossingen een groot draag-
“Er is een aantal factoren dat buiten mijn directe
vlak hebben bij de stakeholders. Dat is ook de reden
invloed ligt; zo maakt Nederland nu eenmaal deel
waarom ik heb besloten dit project (mede) te financie-
uit van de Rijnstroomdelta met daaraan gerelateer-
ren. Zoals gezegd spreekt de gezamenlijke aanpak van
de grensoverschrijvende invloeden. Oplossingen
de problematiek mij aan. Die projectmatige aanpak is
moeten dan ook op Europese schaal gevonden en
in dit verband nieuw. Voor het slagen van dergelijke
gedragen worden. Verder hebben we te maken met
projecten bestaat een zeker risico. Door ze mede te fi-
na-ijleffecten van het verbruik in het verleden. Maar
nancieren wil ik de kans van slagen verhogen.”
nationaal doen we wat we nationaal kunnen. Ik wil daarbij wel de vraag stellen: wat is schoon water?
- Denkt u dat partijen er in zullen slagen de doelstelling van
Wanneer zijn we tevreden? Nederland heeft heel veel
het project ‘Praktische oplossingen vinden voor daadwerke-
kleine sloten; maar liefst veertig keer de aardomtrek.
lijke waterknelpunten’ te bereiken?
Moeten we aan elk slootje overal en dezelfde eisen
“In ieder geval stel ik vast dat alle partijen er veel
stellen als voor grote wateren? Maar voor de grotere
energie in steken. En als iedereen deze energie er
waterlopen ga ik er absoluut van uit dat er sprake
in blijft steken, dan ben ik er van overtuigd dat het
zal kunnen zijn van schoon water in 2010. Water dat
project resultaten gaat opleveren. Oplossingen met
voldoet aan de doelstellingen van de Kaderrichtlijn
draagvlak bij alle partijen hebben veel meer resultaat
Water. En dan zou ik tevreden zijn.”
Activiteiten op de weg naar 2010 Het doel van het Convenant Duurzame Gewasbescherming is om 95 procent van de milieubelasting door chemische gewasbeschermingsmiddelen vóór 2010 te reduceren ten opzichte van 1998. Hiervoor is een groot aantal activiteiten in gang gezet. LNV-minister Veerman noemt de belangrijkste: • Wageningen Universiteit en Researchcentrum leverde de beschrijving van de Best Practices gewasbescherming op. • Nefyto nam haar website Fytostat met informatie over de afzet van gewasbeschermingsmiddelen in gebruik. • Onder leiding van VEWIN startten vijf partners met het project ‘Schone Bronnen nu en in de toekomst’. • Begin dit jaar startte een vierjarig voorlichtingsproject Telen met toekomst. • Agrodis, de vereniging van toeleveranciers van gewasbeschermingsmiddelen, trekt hard aan de Trustee Bijzondere Toelatingen. • Het Fonds Kleine Toepassingen - inmiddels goedgekeurd door Brussel – kwam van de grond. • Een project is opgezet om de toelating van natuurlijke middelen met een laag risicoprofiel te bevorderen. • LTO Nederland schreef nieuwe sectorplannen waarin de nadruk weer meer komt te liggen op verbetering van het management en het stimuleren van innovatie.
6 WATERSPIEGEL / OKTOBER 2004
RIJKSBELEID
GRIJS KENTEKEN
Afschaffen grijs kenteken leidt tot prijsverhogingen
Slogan ondernemersorganisaties: ‘Wees wijs …behoud grijs’ De voorgenomen plannen van staatssecretaris Joop Wijn van Financiën om de bestelauto’s vijftig procent extra te belasten zijn in het verkeerde keelgat geschoten van ondernemend Nederland. Wijn wil hiermee inkomsten creëren om de verlaging van de vennootschapbelasting (Vpb, van 34,5 naar dertig procent) vanaf 2007 mogelijk te maken. Daarnaast wil hij de motorrijtuigenbelasting verhogen met een factor vier tot zes. Met deze maatregelen worden de bestelauto’s gelijkgesteld aan personenauto’s.
I tal
Tweede Kamer: behoud grijs Bij het ter persen gaan van deze Waterspiegeleditie heeft het debat over de algemene politieke beschouwingen nog niet plaatsgevonden. Een meerderheid van de Tweede Kamer spreekt zich daags voor deze behandeling uit voor behoud van het grijs kenteken.
n Nederland rijden zo’n 800.000 bestelauto’s met een zogeheten grijs kenteken. Met de slogan ‘Wees wijs …behoud grijs’ heeft een groot aanondernemersorganisaties,
waaronder
VNO-NCW, EVO, Transport en Logistiek Nederland, de installatiebranche UNETO en
schapsbelasting (Vpb), namelijk alleen voor
van Personenauto’s en Motorrijwielen (BPM)
de belangenbehartiger van de Nederlandse
de commerciële activiteiten. Van compensa-
is er om de luxe auto’s aan te pakken. De be-
drinkwaterbedrijven VEWIN, op 7 september
tie is dus nauwelijks of geen sprake.”
stelwagens vallen niet onder die categorie.
een paginagrote advertentie geplaatst om te
Volgens de ondernemersorganisaties zullen
Als dat wel gebeurt, tast het de basis van de
protesteren tegen de voorgenomen plannen
de voorgestelde maatregelen leiden tot kos-
economische grondslag aan van de wet die
van staatssecretaris Wijn.
tenverhoging in de economie. Berkhuizen:
BPM in het leven heeft geroepen. Bovendien
“Wij hebben bij Evides zo’n tweehonderd
krijg je het neveneffect dat straks de binnen-
Geen compensatie In de drinkwaterprijs
bestelauto’s rondrijden en deze maatregel
steden alleen worden bevoorraad door gro-
zitten al de Belasting op Leidingwater, de
gaat ons jaarlijks 500.000 euro extra kosten.
tere vrachtauto’s, simpelweg omdat je daar
Grondwaterbelasting van het Rijk, de provin-
Daar zitten we op dit moment niet op te
geen BPM voor betaalt. Willen we dat? Voor-
ciale Grondwaterheffing, Precario en BTW.
wachten.”
dat je het weet zitten we weer in de discussie
Samen goed voor 22 procent van de prijs van
over het milieu. We willen betere bereikbaar-
drinkwater. Hans Berkhuizen, manager be-
De sigaar betalen Chris Bruggink, directeur
heid en schonere auto’s in de grote steden.
stuursondersteuning van het Zeeuws/ Zuid-
van het waterbedrijf Hydron Midden-Neder-
Dan moet je er dus voor zorgen dat het grijs
Hollandse waterbedrijf Evides, zegt hierover:
land en vice-voorzitter van VEWIN: “Het is
kenteken behouden blijft.”
“Dit is inderdaad niet de eerste heffing die
niet eens een sigaar uit eigen doos, het is ge-
wij als waterbedrijven over ons heen krijgen.
woon de sigaar betalen. Slechts een beperkt
Schril contrast Volgens Bruggink staan de
We hebben grote discussies met gemeenten
aantal waterbedrijven betaalt Vpb, namelijk
plannen van Wijn ook in schril contrast met de
over precario, over nadeelcompensaties,
alleen voor de commerciële activiteiten. De
verplichte benchmark die de waterbedrijven
over legesvergoedingen. En straks krijgen we
voorgenomen maatregel treft bepaalde sec-
jaarlijks uitvoeren. Bruggink: “Als je ziet hoe
nog discussies over grondwater- en opper-
toren. Het zijn in het algemeen niet de aller-
wij ons stinkende best doen om overal centen
vlaktewaterbelasting. Al met al is het nogal
grootste bedrijven, maar vaak kleinere bedrij-
uit te knijpen door de bedrijfsvoering goedko-
omvangrijk wat er op dit moment op ons
ven (MKB), zoals aannemers, installateurs,
per te maken. Dan krijgen wij als Hydron een
afkomt. Het is straks aan de consument niet
maar ook de waterbedrijven. Die zullen de
kostenpost van 200.000 euro voor onze kiezen.
meer goed uit te leggen. Ook deze actie, om
voorgenomen maatregel als een ernstige kos-
Voor de sector loopt het in de miljoenen eu-
bestelauto’s vijftig procent te belasten in ruil
tenpost gaan ervaren, zonder dat zij voordeel
ro’s. Dat is waar ik me kwaad over maak. Het
voor verlaging van vennootschapsbelasting,
hebben van de compensatie door verlaging
heeft ook zijn weerslag op onze mensen. Die
zie ik als een sigaar uit eigen doos. Bovendien
van de Vpb. Met alle gevolgen van dien.”
zeggen: de rijksoverheid kijkt met argusogen
betalen wij als waterbedrijven slechts voor
Het is volgens Bruggink met hagel schieten
naar de benchmark: het hele productieproces
minder dan eenderde van de omzet vennoot-
op een klein doel. Bruggink: “De Belasting
moet goedkoper. En dan dit.” WATERSPIEGEL WATERSPIEGEL / JANUARI / OKTOBER 2004 2004 2
7
MENINGEN
INNOVATIESUBSIDIES Jan Geluk (VVD): “Ook voor de waterbedrijven zijn er fiscale regelingen te verzinnen om innovatiesubsidies naar binnen te roeien.”
Gerichte subsidie is voorwaarde voor innovatie Research & Development waterbedrijven afhankelijk van innovatiesubsidies
In het voorjaar van 2004 diende oppositiepartij PvdA een motie in waarin zij de rege-
JAN GELUK, Tweede-Kamerlid VVD
Die besparing komt uiteindelijk weer ten goede aan innovatie. Voor het bedrijfsleven
ring verzocht een voorstel te doen om het
is dat een goede zaak.
fiscale instrumentarium ter bevordering van
Ik kan mij voorstellen dat fiscale regelingen
innovatie uit te breiden en extra uitgaven daarvoor te dekken uit het schrappen van subsidieregelingen voor bedrijven en het
‘Nederlands subsidiebeleid onvoldoende stimulerend’
besparen op uitvoeringskosten. Die motie werd gesteund door GroenLinks en rege-
voor publieke nutsdiensten, zoals waterbedrijven, iets minder interessant zijn. Maar we moeten niet vergeten dat de motie van Van Dam een veel generieker karakter heeft
e VVD is van mening dat fiscale rege-
en zich richt op het totale bedrijfsleven. En
lingen aantrekkelijker zijn voor be-
daarnaast, ook waterbedrijven moeten belas-
gen het plan, dat er kortweg op neerkomt
‘D
drijven dan subsidies om innovaties
ting betalen en ook voor hen zijn er fiscale
om ruim driehonderd miljoen euro aan sub-
te bevorderen. We vragen de Kamer dan ook
regelingen te verzinnen om innovatiesubsi-
sidiemaatregelen voor innovatie te schrap-
nogmaals om goed naar de motie van col-
dies naar binnen te roeien.
pen en te vervangen door fiscaal voordeel.
lega Van Dam te kijken. Een aantrekkelijker
Mijn indruk is nu, gezien de brief van de mi-
Minister Laurens Jan Brinkhorst van Eco-
fiscaal klimaat voor innovatie zal ook meer
nister aan de Kamer waarin hij zegt dat hij
nomische Zaken antwoordde de Kamer in
bedrijven naar ons land toe trekken. Een
fiscalisering ten koste van bedrijfsgerichte
mei in zijn brief dat hij de motie naast zich
bedrijf dat een Europese vestigingsplaats
innovatiesubsidies afwijst, de situatie onge-
neer wil leggen, omdat hij verdergaande
zoekt, zal nu eerder kiezen voor een land als
wijzigd blijft. Dat betekent dat het voor wa-
fiscalisering ten koste van bedrijfsgerichte
Frankrijk omdat daar meer duidelijkheid is
terbedrijven allemaal met een sisser afloopt
subsidies op het gebied van innovatie niet
op fiscaal gebied. In Nederland moeten be-
en dat bedrijfsgerichte subsidies op het ge-
gewenst vindt.
drijven maar afwachten hoeveel subsidie zij
bied van innovatie blijven bestaan.”
Dit najaar komen de moties in de Tweede
krijgen. En dat werkt onvoldoende stimule-
Kamer ter sprake. In de rubriek meningen
rend.
Kamerleden en waterspecialisten aan het
Door te kiezen voor een fiscaal instrumenta-
woord over de consequenties van het weg-
rium sluit je innovatie niet uit. Integendeel,
vallen van de gerichte innovatiesubsidies
het werkt juist innovaties in de hand. Zou
voor waterbedrijven.
dat niet het geval zijn, dan zou de VVD nooit
ringspartij VVD. CDA en D66 stemden te-
voor deze motie hebben gestemd. Want ook wij zijn een fervent voorstander van innovatie binnen het bedrijfsleven. Fiscale regelingen zorgen ervoor dat er wordt bespaard op uitvoeringskosten die normaliter verbonden zijn aan subsidieregelingen. 8 WATERSPIEGEL / OKTOBER 2004
ERIK VAN LITH, Tweede-Kamerlid CDA
‘Focus op fiscaliteit dupeert waterbedrijven’
‘D
e motie van PvdA, GroenLinks en VVD om subsidies voor bedrijven op het gebied van innovaties te schrappen en
Peer Kamp (PWN): “Fiscale subsidies werken Xxxxxxxxxx prima, vooral als het gaat om het stimuleren van investeringen in bedrijfsmiddelen.”
Erik van Lith (CDA): “Het is ontzettend belangrijk dat er impulsen blijven bestaan die innovaties binnen de drinkwatersector mogelijk maken.”
om te buigen naar fiscale regelingen, heeft
drinkwatersector mogelijk maken. Niet alle
ke technologie. Het heeft een forse inspan-
hetzelfde effect als met een grote brok ha-
inspanningen van waterbedrijven hoeven
ning gevergd op het gebied van Research &
gel schieten. Het CDA vindt dat je juist se-
van buitenaf te worden gefinancierd. Er zijn
Development (R&D). Om de uitvoering van
lectief moet zijn, en alle subsidieregelingen
ook tal van innovaties die thuishoren in de
de techniek te realiseren, heeft in onze uit-
eens goed tegen het licht moet houden. Dat
reguliere bedrijfsvoering. Maar innovaties
gebreide proeffabriek grootschalig onder-
is niet alleen legitiem, het is ook nodig om
die de kwaliteit van de drinkwatervoorzie-
zoek plaatsgevonden en er wordt nog steeds
de rol van de overheid scherper te definië-
ning ook op langere termijn raken, moeten
onderzoek gedaan naar de duurzaamheid
ren. Wat er nu gebeurt, is dat er uitsluitend
blijven worden ondersteund. Het is immers
van dit proces.
wordt gekeken naar een fiscaal instrumen-
essentieel dat ons drinkwater nooit op zijn
Subsidies hebben in dit traject een stimu-
tarium waardoor er automatisch een beper-
kwaliteit mag inboeten.”
lerende rol gespeeld. Als innovator neem je
king wordt opgelegd aan bepaalde bedrijfs-
risico’s. Subsidies hebben bijgedragen aan
sectoren. Praten we over waterbedrijven, dan
het vergroten van het draagvlak voor inves-
kunnen die namelijk maar heel beperkt van
teringen in R&D binnen ons bedrijf. Fiscale
fiscale regelingen gebruikmaken. Zij worden
PEER KAMP,
subsidies werken op zich prima, maar ze
dan ook gedupeerd door de focus te leggen
manager ontwikkeling en innovatie
zijn indirect en traag. Bijvoorbeeld de fiscale
op fiscaliteit.
PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland
tegen het licht’, dan impliceert dat dat de overheid zich moet afvragen of het wel de bedoeling is dat het Rijk de rol van subsidieverstrekker op zich neemt. Het CDA is van
‘Met subsidiegelden binnen project in kennis investeren’
mening dat de overheid in deze tijd juist een stap terug moet doen en dat bedrijven zelf verantwoordelijk zijn om hun broek op te houden. Dat betekent dat als je innovatie-
regeling WBSO (Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk, red.) speelt een positieve rol
Als ik zeg ‘houd alle subsidieregelingen eens
binnen ons bedrijf. De WBSO is direct gerelateerd is aan personele kosten. Werkgevers kunnen vermindering van loonbelasting krijgen voor de onderzoeker. Dat stimuleert het R&D-proces, maar deze fiscale subsidie
‘P
WN heeft een rijke historie als het
leidt niet tot grote technologische doorbra-
gaat om innovatie in drinkwaterzui-
ken.
veringsprocessen. Zo was het water-
subsidies zou willen stopzetten, je als over-
bedrijf pionier op het gebied van de mem-
Bij complexe samenwerkingsprojecten die
heid moet kijken welke gevolgen dat heeft
braanfiltratie van oppervlaktewater. PWN
moeten leiden tot technologische doorbra-
voor én profit- én non-profitorganisaties. Ge-
heeft als eerste in de wereld een grootscha-
ken, biedt een gerichte subsidie duidelijk
lijke monniken, gelijke kappen. Deze motie
lig waterzuiveringsproces ontwikkeld dat is
meer voordelen. Wij hebben net een aan-
doet dat niet en is dus veel te selectief.
gebaseerd op ultrafiltratie als voorzuivering
vraag ingediend in het kader van de meest
Tegelijkertijd, laat dat duidelijk zijn, is
voor filtratie door middel van omgekeerde
recente tender van de IS-regeling, de Inno-
het ontzettend belangrijk dat er impulsen
osmose. Dit betekende een doorbraak in de
vatiesubsidie Samenwerkingsprojecten. Het
blijven bestaan die innovaties binnen de
toepassingsmogelijkheden van deze specifie-
betreft een samenwerkingsproject met drie WATERSPIEGEL / OKTOBER 2004
9
MENINGEN
INNOVATIESUBSIDIES
ven, de subsidiemiddelen inzetten. In plaats van deze te gebruiken voor kostenreductie, wenden wij de gelden aan om binnen het project in kennis te investeren, bijvoorbeeld door de aanstelling van promovendi. Ik kan mij niet voorstellen dat fiscalisering van de IS-regeling het proces verbetert. Sterker nog, ik zie vooralsnog alleen nadelen, ook al zou het uiteindelijke subsidiebedrag in euro’s gelijk blijven. De dekking van gezamenlijke kosten is dan namelijk lastiger te realiseren. Bovendien zal de projectsturing door de penvoerder worden bemoeilijkt doordat alle partijen voor zichzelf moeten gaan zorgen, en men binnen de organisaties van veel meer personen afhankelijk is.”
JAN PETER VAN DER HOEK, coördinator strategisch centrum Waterleidingbedrijf Amsterdam
‘Afschaffing innovatiesubsidie raakt kwaliteit drinkwatervoorziening’
‘H
et voorstel van enkele politieke partijen om bedrijfsgerichte subsidies op
het gebied van innovatie te gaan schrappen en alleen fiscale voordelen te bieden, is mijns inziens uitermate kortzichtig. Want kijkend naar waterbedrijven speelt juist innovatief onderzoek dat is gericht op de langere termijn een heel belangrijke rol. Research & Development is voor een substantieel deel afhankelijk van innovatiesubsidies van de overheid die breed onderzoek naar vernieuwingen binnen de sector mogelijk maken. Binnen Waterleidingbedrijf Amsterdam zitten we niet stil op onderzoeksgebied. Ik wil daar graag twee actuele voorbeelden van geven. Er lopen momenteel twee projecten binnen R&D die gefinancierd worden vanuit subsidies op het gebied van innovatie. Dat is in de eerste plaats het project Promicit. Dit onderzoeksproject richt zich op de modellering, afstemming en de optimalisatie R&D is afhankelijk van subisdie
van de verschillende unitprocessen tot één geheel. Hierdoor is het mogelijk om tot een
andere bedrijven en een universiteit. Het
terstofperoxide en UV-straling (wat op zich
procesoptimalisatie en een verbetering van
project is gerelateerd aan ons R&D-project,
ook een doorbraak op het gebied van drink-
het hele productieproces te komen. Promi-
gericht op de omzetting van organische mi-
waterzuivering is). Essentieel is de manier
cit loopt nu ruim een jaar en moet over drie
croverontreinigingen met behulp van wa-
waarop wij, maar ook andere waterbedrij-
jaar zijn afgerond.
10 WATERSPIEGEL / OKTOBER 2004
Harry Timmer (Hydron Advies en Diensten): “Het heeft er alle schijn van dat wij met de innovatiesubsidie resultaten boeken die op Nederlandse schaal hun vruchten afwerpen.”
Jan Peter van den Hoek (WLB Amsterdam): “Met de focus Xxxxx op efficiencyverbetering bij waterbedrijven, zijn subsidies die R&D én innovatief onderzoek voor de langere termijn waarborgen, heel belangrijk.”
Een tweede project is het onderzoek naar biologische, actieve koolfiltratie. Twee promovendi houden zich hier intensief mee
Het onderzoek, dat nog anderhalf jaar
HARRIE TIMMER, specialist Watervoorziening Hydron Advies en Diensten
bezig. Het richt zich op de modellering en de microbiologie die zich afspeelt in een koolfiltraat. Beide projecten zijn bij uitstek voorbeelden van onderzoek dat met behulp van innovatiesubsidies mogelijk wordt gemaakt. Hierdoor
doorloopt, volgt verschillende sporen: alternatieve methoden om putten te slaan waardoor verstopping kan worden voorko-
‘Innovatiesubsidie geeft voorsprong aan Nederlandse economie’
men, een andere manier van bedrijfsvoering, en optimalisering van schoonmaakmethoden, waardoor zowel de kosten als de milieubelasting als gevolg van het gebruik van chemische middelen omlaag
nnovatiesubsidie maakt het moge-
kunnen worden gebracht. De tot nu toe
lijk om in samenwerking met andere
geboekte resultaten zijn zeer positief. Zo
partners
collega-waterbedrijven,
is bijvoorbeeld gebleken dat een andere
bewerkstelligen. De subsidies maken het bo-
marktpartijen en kennisinstituten - projec-
inrichting van de bedrijfsvoering leidt tot
vendien mogelijk om met diverse partijen
ten te starten die je als individueel bedrijf
een kostenbesparing voor de watersector
binnen een project samen te werken. Wij
niet van de grond kunt krijgen, en die in de
van twintig tot dertig procent. Bovendien
zitten als waterbedrijf samen met de leveran-
praktijk vaak tot een doorbraak leiden. Een
heeft niet alleen de watersector baat bij dit
cier van een product en een kennisinstituut
voorbeeld hiervan is het onderzoek naar
project. De resultaten kunnen straks ook
of universiteit aan tafel. Doordat je met ver-
putverstopping, waarin Hydron Zuid-Hol-
vertaald worden naar andere takken van
schillende partijen nauw samenwerkt, ben je
land samenwerkt met Vitens, Brabant Water,
sport, zoals koude-warmte-opslagprojec-
veel beter in staat om meer schwung te geven
WML, een aantal marktpartijen waaronder
ten en bodemsaneringsprojecten waarbij
aan innovaties.
HoekLoos, de Technische Universiteit Delft,
putten worden gebruikt voor onttrekking
Afschaffing van de innovatiesubsidie is dus
de Universiteit Utrecht en KIWA.
en bemaling. Het heeft er alle schijn van
een slechte zaak. Het zal daardoor steeds
Putverstopping is een fenomeen dat een jaar-
dat wij met de innovatiesubsidie resul-
moeilijker worden om echt innovatief onder-
lijkse kostenpost van enige miljoenen euro’s
taten boeken die op Nederlandse schaal
zoek te doen. En dat raakt, dat zal niemand
oplevert. Met behulp van de innovatiesubsi-
hun vruchten afwerpen. Daarmee wordt
verbazen, de kwaliteit van de drinkwater-
die hebben wij gezamenlijk een project kun-
voldaan aan een belangrijke doelstelling
voorziening in ons land. Zeker in deze tijd,
nen opzetten waarin het probleem zowel
van dit subsidie-instrument: het geven
waarin de focus ligt op efficiencyverbetering
fundamenteel als praktisch diepgaand wordt
van een voorsprong aan de Nederlandse
bij waterbedrijven, is het heel belangrijk
onderzocht. Alle partners hebben hun onder-
economie. Het zou bijzonder te betreuren
dat er subsidies zijn die R&D én innovatief
zoeksinspanningen gebundeld en dankzij de
zijn als de innnovatiesubsidie afgeschaft
onderzoek voor de langere termijn waarbor-
subsidie hebben wij een promovendus van
zou worden.”
gen.”
de Universiteit Utrecht kunnen aanstellen.
zijn we als waterbedrijf in de gelegenheid een kwaliteitsimpuls met een grote diepgang te realiseren, waardoor je echte innovaties kunt
‘I
-
WATERSPIEGEL / OKTOBER 2004
11
INTERVIEW
IMPLEMENTATIE KRW
‘Realistischer bezig met het waterbeleid’ Jaap Verhulst, programmaleider Kaderrichtlijn Water en Waterbeheer 21e Eeuw (V&W)
Jaap Verhulst, programmaleider Kaderrichtlijn Water (V&W): “Al onze werkzaamheden zijn erop gericht om alles op tijd af te hebben, waarbij het ook nog eens rustig is besproken met de politiek en belangengroepen zoals VEWIN. We houden ons dus gewoon aan de stappen zoals die zijn afgesproken met Brussel.”
‘Ambitienota’, zo heet in de wandelgangen de notitie Pragmatische Implementatie Europese Kaderrichtlijn Water in Nederland, die het kabinet onlangs publiceerde. In de nota tekst en uitleg over de Nederlandse inspanningen voor die Kaderrichtlijn. Maar hoe ambitieus is een nota die ten eerste toegeeft dat Nederland achterloopt met het wetgevingsproces, ten tweede een aantal doelen naar beneden bijstelt en ten derde vertraging verwacht voor de oplossing van een aantal hardnekkige problemen? Volgens programmaleider Jaap Verhulst van het ministerie van V&W kiest Nederland voor een realistisch en pragmatisch beleid. “Wij hoeven ons echt niet te schamen voor hetgeen we van plan zijn op het gebied van waterkwaliteit.”
zelfgestelde doelen wordt door Brussel wel degelijk bestraft. De Kaderrichtlijn geeft dus veel vrijheid, maar is zeker niet vrijblijvend.
Op het goede spoor Toch is het nog de vraag of Nederland het proces tot een goed einde kan brengen. De start was niet bepaald veelbelovend. Den Haag kreeg dit jaar direct al een procedure aan zijn broek voor het niet tijdig implementeren van de Europese regels in nationale wetgeving. Overigens was dit niet zozeer aan het kabinet te wijten, maar vooral aan de Tweede Kamer, die op het laatste moment besloot dat ze nadere informatie wilde over de consequenties van de nieuwe regelgeving. De achterstand is inmiddels redelijk ingelopen; alleen de Eerste Kamer
et is alweer vier jaar geleden dat de Euro-
moet zich nog over de wet buigen.
pese Unie een ambitieus stuk wetgeving
Volgens Jaap Verhulst, programmaleider Kaderricht-
publiceerde waarin ze lidstaten aanspoort
lijn Water van het ministerie van V&W, zit Neder-
serieus werk te maken van de ecologische
land inmiddels weer op het goede spoor. “De uitvoe-
en chemische toestand van het oppervlaktewater.
ring van de KRW kenmerkt zich door stapsgewijze
Uiterlijk in 2015 moet er sprake zijn van een ‘goede
invoering. Onze wens is in ieder geval om niet van
toestand’, en moet ook de kwaliteit van het grond-
stap naar stap in de problemen te komen. Al onze
water en de onttrekking en aanvulling daarvan op
werkzaamheden zijn erop gericht om alles op tijd
peil zijn. De zogeheten Kaderrichtlijn Water geeft de
af te hebben, waarbij het ook nog eens rustig is be-
contouren aan voor het beleid, dat wordt uitgewerkt
sproken met de politiek en belangengroepen zoals
in diverse uitvoeringsrichtlijnen. Lidstaten krijgen
VEWIN. We houden ons dus gewoon aan de stappen
veel ruimte in de manier waarop ze deze ‘goede toe-
zoals die zijn afgesproken met Brussel. De eerstvol-
stand’ willen bereiken, maar het niet bereiken van
gende stap is een rapportage over de huidige toe-
H
Kaderrichtlijn steun in de rug voor noodzakelijke verbetering grondstofkwaliteit
D
e Kaderrichtlijn Water vereist dat lidstaten uiterlijk in 2015 hun watersysteem in een ‘Goede Toestand’ brengen. Dit geldt voor grond- en oppervlaktewater, en speciaal voor beschermde gebieden, waaronder ‘waterlichamen voor de drinkwatervoorziening’. De waterbedrijven zien deze Kaderrichtlijn als steun in de rug voor de noodzakelijke verbetering van de grondstofkwaliteit. Een 32-tal prioritaire stoffen zal volgens de Kaderrichtlijn versneld moeten worden aangepakt, hieronder vallen notoire probleemstoffen voor de drinkwatervoorziening, zoals Isoproturon en Diuron. Het debat over de vertaling van het begrip ‘goede toestand’ in concrete waterkwaliteitsnormen is nog gaande. In de notitie ‘Pragmatische implementatie Europese Kaderrichtlijn Water in Nederland’ geeft de Staatssecretaris van V&W aan dat Nederland inzet 12 WATERSPIEGEL / OKTOBER 2004
op afdoende bescherming van de bronnen voor de drinkwatervoorziening. Deze opgave is haalbaar zonder grote maatschappelijke consequenties, maar niet zonder aanvullende maatregelen.
Aan de lat staan VEWIN vreest dat die mooie woorden te weinig invulling krijgen. Illustratief daarvoor is het uitstel van het besluit voor aanwijzing van oppervlaktewaterlichamen voor de drinkwatervoorziening. In de voorlopige rapportages daarover worden ‘voorzichtigheidshalve’ slechts de innamepunten voor de drinkwatervoorziening vermeld. Ook het verlies aan functiegerichte waterkwaliteitsdoelen lijkt vooralsnog nationaal niet gecompenseerd te worden. Bij een verdere uitwerking langs deze lijn zullen waterbedrijven verdergaand moeten investeren in zuivering van drinkwater.
VEWIN is van mening dat de waterkwaliteit zodanig moet zijn dat het mogelijk is om zonder zeer complexe zuiveringsprocessen uit grond- en oppervlaktewater drinkwater te bereiden. Ook moet duidelijkheid komen over de vraag waar drinkwatergerelateerde waterkwaliteitsnormen nu concreet van toepassing zijn en welke partijen aan de lat staan om daar werk van te maken. Daarnaast zullen zo snel mogelijk ook hele concrete stappen moeten worden genomen om de waterkwaliteit daadwerkelijk te verbeteren. Gedacht moet worden aan de beoordeling van bestrijdingsmiddelen die in het oppervlaktewater terecht kunnen komen en aan de vermindering van het gemeentelijke gebruik van bestrijdingsmiddelen.
‘Nederland is het bezinkputje van Europa’
stand van ons water, die 22 december moet worden
men in deze nota. Nederland onderscheidt zich op
ingeleverd. Die is in concept al gereed. En dan heb-
diverse terreinen ten opzichte van het buitenland,
ben we in 2007 een moment waarop we aan Brussel
zoals bijvoorbeeld bij het aansluitingspercentage op
kenbaar moeten maken wat voor ons de belangrijk-
de riolering.”
Jaap Verhulst: “In 2007 moeten we aan Brussel kenbaar maken wat voor Nederland de belangrijkste omgeving. Dat hebben we nu eigenlijk al in belangrijke mate op een rij.”
ste problemen zijn. Dat hebben we nu eigenlijk al in belangrijke mate op een rij. Vervolgens moeten in
Bij de bron aanpakken Toch wordt uit de ambitie-
2009 de stroomgebiedbeheersplannen af zijn waarin
nota duidelijk dat het huidige kabinet geen voorlo-
staat wat we willen bereiken. En dan kunnen we van-
persrol van Nederland voorziet op het gebied van
af 2009 met de operationalisering aan de gang, die
ecologisch waterbeheer. De nota zinspeelt al direct
in 2015 voltooid moet zijn.”
op ‘fasering’ van een aantal moeilijk haalbare doe-
In de ambitienota Pragmatische Implementatie
len. De Kaderrichtlijn geeft lidstaten namelijk de
Europese Kaderrichtlijn Water in Nederland deed
mogelijkheid om tot twee keer toe zes jaar uitstel te
V&W-staatssecretaris Melanie Schultz van Haegen
vragen. Het kabinet denkt deze langere periode voor
verslag van de voorlopige vorderingen van Neder-
een aantal zaken nodig te hebben om al te zware
land op het gebied van het waterbeleid. Alhoewel de
maatregelen op de lange termijn in te voeren.
bewindsvrouw het beleid in een vorige Waterspiegel
Daarnaast stelt de nota dat voor een aantal hardnek-
(nr. 3, mei 2004) verheerlijkte, geeft haar ambtenaar
kige problemen een oplossing ‘moeilijk haalbaar’
Verhulst toe: “De ambitienota straalt inderdaad iets
is. Dit geldt onder meer voor het terugdringen van
van voorzichtigheid uit. Het gaat om een uitvoering
een aantal zeer schadelijke stoffen in het water, zo-
die pragmatisch, haalbaar en betaalbaar is. Het sluit
als nitraat, zware metalen en PCB’s. Verhulst: “Met
natuurlijk ook aan bij de economische en politieke
moeilijk haalbaar bedoelen wij dat het maatregelen
conjunctuur om niet al te veel voorop te lopen op
vergt die een zeer significante invloed hebben op
het gebied van milieu. Maar ik vind dat we ons hele-
bijvoorbeeld de concurrentiepositie van een sector.
maal niet hoeven te schamen voor hetgeen we doen
En daarnaast gaat het om problemen waar we als
aan waterkwaliteit en wat we ons hebben voorgeno-
Nederland eigenlijk geen invloed op hebben. Een WATERSPIEGEL / OKTOBER 2004
13
INTERVIEW ‘Nederland is het bezinkputje van Europa’
IMPLEMENTATIE KRW aantal van die schadelijke stoffen is allang verbo-
bezig zijn om de problemen met de buurlanden bo-
den, maar die zitten gewoon in de grond en over
venstrooms te bespreken. Ze vinden dat wij de zaken
dertig jaar zitten ze er nog in. En dan zijn er ook
veel duidelijker moeten aankaarten. Dat zullen we
nog stoffen die helemaal niet in Nederland gepro-
dus zeker gaan doen.”
duceerd worden, maar die we via onze rivieren uit
Overigens vindt hij wel dat Nederland hierbij be-
het buitenland binnenkrijgen. Ze zeggen vaak dat
hoedzaam te werk moet gaan. “We zitten eigenlijk
Nederland het bezinkputje van Europa is. Ook daar
in een vervelende positie. Door onze ligging bene-
hebben we weinig invloed op, daar moet gewoon Eu-
denstrooms hebben we veel problemen met water-
ropees beleid voor komen. Dat soort zaken moet bij
vervuiling en moeten het dus aan de orde stellen.
de bron worden aangepakt.”
En we hebben in het buitenland al de naam dat we van die dominees zijn, snap je? Wij worden op het
De nota spreekt ook over doelen in de categorie
bit gereden door Brussel om te zorgen dat de kwali-
‘haalbaar, met extra inspanning’. De drinkwater-
teit goed is en dan moeten wij het vervolgens weer
voorziening wordt gerekend tot die groep. “Dat zijn
agenderen bij onze buurlanden bovenstrooms, op
doelen die nog best moeilijk te halen zijn, maar met
het gevaar af dat ze ons lastig vinden. Sommige lan-
extra inspanning wel lukken. We hebben natuurlijk
den willen dat gewoon niet meer horen. Het vergt
ten behoeve van de verbetering van waterkwaliteit al
de grootst mogelijke diplomatie om te zorgen dat
een aantal maatregelen genomen, die weliswaar veel
we in een goede bestuurlijke verhouding raken om
geld hebben gekost maar wel zijn op te brengen. Een
dit soort zaken te bespreken.”
extra maatregel is bijvoorbeeld het aanbrengen van
Maar ook in eigen land kan intussen al het nodige
een vierde trap bij een rioolwaterzuiveringsinstalla-
worden gedaan. “Zo moeten we zo snel mogelijk
tie. Dat is een concreet voorbeeld waarmee je heel
proberen te voldoen aan alle al bestaande Brusselse
wat schadelijke stoffen uit het water haalt. Overigens
richtlijnen. Voor een aantal van die richtlijnen heb-
heeft een brongerichte aanpak altijd de voorkeur.”
ben we inmiddels een ingebrekestelling van Brussel
Een belangrijk instrument uit de Kaderrichtlijn is
gekregen, maar het is niet de bedoeling dat we die
de mogelijkheid voor lidstaten om bepaalde grond-
gaan stapelen. De zaken die we direct kunnen aan-
waterlichamen aan te wijzen voor de bestemming
pakken, komen als eerste aan de beurt. Want als we
drinkwaterwinning, waarmee ze goed beschermd
pas in 2009 beginnen met de uitvoering ben je in
worden. Het ministerie heeft die lichamen inmiddels
2015 natuurlijk nooit klaar.”
voorlopig aangewezen in de rapportage aan Brussel, aldus Verhulst. “Hierbij gaan we uit van de huidige
Volwassen Ook hier dus een pragmatische aanpak,
locaties. Dus alles wat er nu aan locaties bestaat, heb-
aldus Verhulst. “Die hemelbestormende plannen
ben we opgenomen in de rapportage. Maar de Kader-
van de jaren zeventig zijn een beetje achterhaald.
richtlijn verplicht ons ook om bepaalde waterwin-
Het milieudossier is volwassen geworden. We zijn
ninglocaties aan te wijzen voor industrieel gebruik
realistischer met de dingen bezig. Geen vuistdikke
met menselijke consumptie als doel, dus bijvoorbeeld
overheidsnota’s meer waarin enorme ambities zijn
een bierbrouwerij. Daar zijn we nog niet aan toegeko-
verwoord voor de toekomst, maar een zakelijk en
men omdat de consequenties daarvan omvangrijk
pragmatisch document waarin staat wat we wel en
kunnen zijn. Dat moet dus nog gebeuren.”
niet kunnen doen. En dat is op zich niet mis. Onze ambitie is dat de waterkwaliteit in vijftien jaar niet
‘Je kan best alle bestrijdingsmiddelen verbieden maar dat kan betekenen dat onze agrarische sector met twintig procent moet krimpen’
14 WATERSPIEGEL / OKTOBER 2004
Diplomatie Waar Verhulst op korte termijn werk van
verder mag verslechteren. Daarnaast proberen we
wil maken, is het aanspreken van de buitenlandse
op onderdelen kwaliteitsverbetering te realiseren.
partners op hun verantwoordelijkheid. “We hebben
Dat is gezien het ruimtegebruik in Nederland, de
in de zomervakantie een aantal deskundigen naar
groeiende bedrijvigheid, de verstedelijking, de ver-
onze conceptrapportages laten kijken. Die hebben
dere verstening van het oppervlak en de bevolkings-
in koor geroepen dat we veel te weinig agenderend
druk geen geringe opdracht.”
BESCHOUWING
EIGENDOM WATERLEIDINGBEDRIJVEN
Afb. eerste kamer volgt
Waterbedrijven definitief Publiek Eigendom Eerste Kamer keurt wetsvoorstel Eigendom Waterleidingbedrijven goed Op dinsdag 7 september vond de plenaire behandeling plaats van de Eigendomwet in de Eerste Kamer. De senatoren namen het wetsvoorstel aan, waarmee het publieke eigendom van de waterbedrijven in Nederland is gewaarborgd. Een belangrijke mijlpaal voor de waterbedrijven en VEWIN.
O
zien van het al dan niet in publieke handen blijven van de watervoorziening is absolute
VROM-staatssecretaris Pieter van Geel: “Het zeer sterk sturen op efficiency en doelmatigheid, inclusief afspraken over maximale tarieven, kan ertoe leiden dat de kwaliteit van het water er uiteindelijk onder zal lijden.”
voorrang gegeven aan de kwaliteit en de verantwoordelijkheid daarvoor. In dit geval is de
Als sprekers hadden zich gemeld de leden
verantwoordelijkheid voor de volksgezond-
Jean Eigeman (PvdA), Marbeth Bierman-Beu-
heidsaspecten dominant geweest. Wij kunnen
kema toe Water (VVD), Ronald van Raak (SP)
het ons niet permitteren dat er in de keten van
en Thea van Dalen-Schiphorst (CDA). Van
de bron tot de kraan discussies ontstaan over
Geel nam de tijd om zijn plannen nog eens
p de eerste werkdag na het zomer-
de vraag waar de verantwoordelijkheid voor
uitvoerig uiteen te zetten. In reactie daarop
reces ging het eigenlijk niet meer
de waterkwaliteit ligt. In de afweging van alle
stelde het CDA dat het van weinig realisme
om de vraag of waterbedrijven in pu-
argumenten is de waterkwaliteit dominant ge-
zou getuigen om te veronderstellen dat be-
blieke handen moeten blijven. Daar
weest. De kwaliteit is ook essentieel in relatie
langen van raden van commissarissen en
zijn alle partijen het inmiddels wel over eens.
tot de doelmatigheid. Wij weten dat dit geen
aandeelhouders (gemeenten en provincies)
En natuurlijk heeft de Tweede Kamer het
zelfstandige begrippen zijn. Het zeer sterk stu-
noodzakelijkerwijs dezelfde zijn als die van
wetsvoorstel al goedgekeurd. In het negentig
ren op efficiency en doelmatigheid, inclusief
de klant. Belangen van aandeelhouders wor-
minuten durende debat met VROM-staatsse-
afspraken over maximale tarieven, kan ertoe
den gediend met het maken van winst. Daar
cretaris Pieter van Geel ging het veel meer
leiden dat de kwaliteit er uiteindelijk onder
komt nog eens bij dat drinkwatervoorziening
om de vraag of met het regelen van publiek
zal lijden. Vandaar ook dat wij in dit geval rück-
blijkbaar niet hoog op de politieke agenda
eigendom niet tegelijkertijd onafhankelijk
sichtslos gekozen hebben voor het op de eerste
staat, waardoor wethouders of gedeputeer-
toezicht moet worden ingesteld.
plaats stellen van de kwaliteit. Doelmatigheid
den zelden wordt gevraagd verantwoording
Staatssecretaris van Geel is van mening dat dit
is natuurlijk ook belangrijk, maar ik geef nu
af te leggen. Ook daar gaat het om bij het toe-
niet hoeft. VROM-onderzoek wees al uit dat
de politieke prioriteit in de afweging aan”.
zicht door raden en staten, aldus mevrouw
het toezicht op de doelmatigheid van water-
Van Dalen-Schiphorst.
bedrijven functioneert en dat de door VROM
Derde tranche Reden voor Van Geel om bij de
Zoals gezegd gingen de senatoren akkoord,
geplande verplichte prestatievergelijking hier
derde tranche van de herziening van de wa-
mét de toezegging van Van Geel om wethou-
een belangrijk middel voor is. Bovendien kan
terleidingwet te komen met voorstellen voor
ders en statenleden meer bij drinkwater te be-
de invoering van maatstafconcurrentie met
een verplichte prestatievergelijking, waaraan
trekken dan nu. De waterbedrijven en VEWIN
centraal tarieftoezicht uiteindelijk leiden tot
het ministerie en VEWIN momenteel hard
onderschrijven dit van harte en wijzen erop
een verminderde aandacht voor kwaliteit. En
werken. Het is de bedoeling om de integrale
dat de door staatssecretaris Van Geel aange-
dat laatste is het belangrijkste, aldus staats-
herziening Waterleidingwet in maart volgend
kondigde verplichte prestatievergelijking een
secretaris Van Geel. “Bij de keuzes ten aan-
jaar naar de Raad van State te sturen.
prima eerste aanzet voor zal zijn. WATERSPIEGEL / OKTOBER 2004
15
