Groeipijn op weg naar volwassenheid

Groeipijn op weg naar volwassenheid Visiebericht Nederlandse melkgeitenhouderij Rabobank. Een bank met ideeën.

Voorwoord

Van vakmanschap naar marktmeesterschap

De geitensector heeft een bijzondere positie in de Nederlandse

geboden worden aan de toenemende internationale concurrentie

agribusiness. Het is een jonge en dynamische sector, die de

en de steeds kritischer blik vanuit de maatschappij.

afgelopen decennia snel is gegroeid. Aan die groeispurt kwam abrupt een einde door de uitbraak van Q-koorts in 2009.

Als Rabobank hebben we er vertrouwen in dat juist een jonge

De sector heeft zich daar doorheen geslagen en het is nu tijd

en dynamische sector als de melkgeitenhouderij deze uitdaging

om vooruit te kijken. En om te werken aan een stabiele toekomst

op kan pakken. Daar leveren we met dit visiebericht en in de

en het verder versterken van de sector.

begeleiding van ondernemers graag een bijdrage aan.

Dat is een uitdaging. De keten zal moeten werken aan een sterke

Dirk Duijzer,

marktpositie en aan waardecreatie voor de unieke producten

Directeur Food & Agri Nederland

die de Nederlandse geitenzuivel maakt. Alleen zo kan het hoofd

Rabobank Nederland

Groeipijn op weg naar volwassenheid |

1

Inhoud

Groeipijn op weg naar volwassenheid

4

Perspectieven

18

Melkgeitenhouderij; instabiliteit na snelle groei

6

Sleutelrol voor afzet

26

Kansen en bedreigingen

11

Tips voor de ondernemer

28

Groeipijn op weg naar volwassenheid

Na enkele decennia van onstuimige groei staat de Nederlandse

Om deze stap succesvol te maken is een sterkere marktpositie

melkgeitensector voor de stap naar volwassenheid. Dit proces

voor toegevoegde waarde producten noodzakelijk, bijvoorbeeld

vergt de nodige inspanningen en gaat gepaard met groeipijn.

voor Nederlandse geitenkaas en kindervoeding. Het benutten

Het accent ligt de komende jaren niet op groei van de melk

van de ruimschoots aanwezige marktkansen vereist een breed

productie, maar veel meer op ontwikkeling van de marktpositie.

gedragen afzetstrategie. Die maakt het mogelijk om te investeren

Marktkansen zijn zeker aanwezig. De geitenhouderij kan op basis

in marktposities met als doel een stabielere prijsvorming.

daarvan uitgroeien tot een volwassen sector met een gezonde

Op basis daarvan kan de melkgeitenhouderij structurele problemen

rentabiliteit in de gehele productieketen.

aanpakken, zoals oplopende productiekosten en een slinkend maatschappelijk draagvlak.

4 | Groeipijn op weg naar volwassenheid

Het accent ligt de komende jaren op ontwikkeling van marktpositie

Melkgeitenhouderij; instabiliteit na snelle groei De Nederlandse melkgeitenhouderij is een jonge en dynamische

Een historisch feit is dat de gemiddelde levensduur van een

sector die in de afgelopen decennia een stormachtige

melkgeitenbedrijf in Nederland ongeveer acht jaar is. Veel onder

ontwikkeling heeft doorgemaakt. Zo verachtvoudigde de

nemers staken na een relatief korte periode hun bedrijf, veelal niet

productie van geitenmelk in de periode 1995-2009 naar bijna

uit weelde. Een oorzaak is de sterk schommelende omzet.

200.000 ton per jaar. Het aantal bedrijven met meer dan honderd

De opbrengstprijs van geitenmelk varieerde de afgelopen 25 jaar

melkgeiten verdubbelde naar 320, terwijl het gemiddeld aantal

van 30 tot 50 cent, met een gemiddelde van 41 cent per kilogram

geiten per bedrijf bijna verdrievoudigde naar 725.

(zie figuur 2). Na het prijsdal in 2002 en 2003 was de opbrengstprijs gemiddeld voldoende voor een rendabele exploitatie, inclusief de

Hiermee is de Nederlandse melkgeitenhouderij wat betreft

noodzakelijke vervangingsinvesteringen. Desondanks is de financiële

schaalgrootte en technische resultaten toonaangevend in

positie van sommige bedrijven vandaag de dag niet optimaal,

de wereld. Aan de andere kant is de sector verre van stabiel.

vooral als gevolg van een (zeer) snelle groei, een structureel te hoge kostprijs en/of de gevolgen van de Q-koortsuitbraak.


Figuur 1

Figuur 2

Ontwikkeling geitenmelkproductie Nederland

Ontwikkeling resultaten Nederlandse melkgeitenhouderij

Bron: Rabobank

Bron: Rabobank

250

60 Euro / 100 kg melk (inclusief BTW)

200 150

x miljoen kg

100 50 0 1995 1998 2000 2002 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011* 2012*

50 40 30 20 10 0

2020*

-10 2001

* Prognose

2002

2003

2004

2005

2006

Melkprijs

Reservering

Voersaldo

Saldo

2007

2008

2009

2010

Kritieke melkprijs

De productie van geitenmelk is tot 2009 snel gegroeid. Als de Q-koorts zich niet had

De kritieke melkprijs wordt weergegeven op basis van 4,5 eurocent bedrijfseconomische

voorgedaan, was de productie in 2010 waarschijnlijk boven de 200 miljoen kilogram

afschrijvingen en € 20.000,- aan privé-onttrekkingen. Dit is de melkprijs die minimaal

uitgekomen. In de komende jaren zal de groei afvlakken ten opzichte van vóór 2009,

benodigd is om aan alle verplichtingen te kunnen voldoen. De reserveringscapaciteit

maar op de lange termijn is een groei van 4 à 5 procent per jaar goed mogelijk.

(beschikbaar voor aflossing, vervangingsinvesteringen en buffer) is over de afgelopen zes jaar gemiddeld voldoende geweest. In prijsdalen loopt de sector echter een aanzienlijke achterstand op waardoor het totaalgemiddelde onvoldoende is.


7

De prijs van geitenmelk is grotendeels gebaseerd op afzet in het buitenland

De prijs voor geitenmelk is grotendeels gebaseerd op afzet in het buitenland. Ongeveer 90 procent van alle Nederlandse geitenmelk wordt – al of niet verwerkt tot zuivelproducten – geëxporteerd. Hiermee wijkt Nederland af van Frankrijk, Spanje en Griekenland,

De afzet van Nederlandse geitenmelk verloopt via

meer dan tien partijen

de drie andere EU-lidstaten met een belangrijke melkgeitensector. In Europa wordt gemiddeld ongeveer de helft van de geprodu ceerde melk niet verwerkt, maar rechtstreeks geconsumeerd. De afzet van Nederlandse geitenmelk verloopt via meer dan tien partijen, zowel via verwerkende industrieën als ondernemingen die (internationaal) handelen in rauwe melk.


9

De melkgeitensector kan profiteren van de verwachte groei van de zuivelvraag


Kansen en bedreigingen

Als snel gegroeide sector heeft de Nederlandse melkgeiten

korte termijnkarakter en snelle prijsfluctuaties. Het is moeilijk om

houderij kansen om zijn positie verder te versterken.

hier een stevige positie op te bouwen, ook omdat de Nederlandse

Daarnaast zijn er bedreigingen, zowel intern als extern.

geitenhouderij relatief hoge vaste kosten heeft, onder andere door moderne huisvesting en automatisering. Daarbij is er weinig

De belangrijkste kans voor de melkgeitensector is het versterken

buffer in de sector, waardoor negatieve prijsfluctuaties moeilijk

van de marktpositie. Daarvoor bestaan goede mogelijkheden.

kunnen worden opgevangen. Een extra bedreiging is de dalende

Zo zijn er specifieke markten waar de vraag naar geitenmelk

import van rauwe melk door Frankrijk, waardoor de druk op de

producten fors groeit. Daarnaast kan ook de melkgeitensector

exportmarkt toeneemt. Bovendien is er op de spotmarkt weinig

profiteren van de verwachte groei van de zuivelvraag als gevolg

ruimte voor onderscheidend vermogen en toegevoegde waarde.

van de groeiende wereldbevolking en toenemende welvaart

Om een volwassen en stabiele sector op te bouwen is het

in delen van de wereld. De sector is nu voor een groot deel

belangrijk om te zorgen voor een stabiele afzet. Het vraagt inzet

afhankelijk van de export van rauwe melk. Deze handel vindt

vanuit de hele keten om deze afzet en vermarkting beter vorm

vooral plaats via de spotmarkt die wordt gekenmerkt door een

te geven en om meer waarde aan de producten toe te voegen.


11

Frankrijk: steeds meer zelfvoorzienend

Figuur 3

Ontwikkeling geitenmelkproductie en geitenmelkprijs Frankrijk Bron: Rabobank, CNIEL en Institut de l’élevage

De Franse productie van geitenmelk heeft vanaf het jaar 2000 een stijging doorgemaakt, gedreven door een stijgende vraag. De opbrengstprijzen zijn structureel hoger dan in omliggende landen als Nederland en Spanje. Dit is te danken aan product innovatie en goede vermarkting, beide voortkomend uit de sterke positie van de verwerkende industrie.

60 400 40

300 200

20 100 0

0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Geitenmelkproductie Geitenmelkprijs


euro per 100 kg melk

De import van halffabricaten vertoonde sinds 1998 een stijgende tendens die afvlakte na 2007. De import in 2009 en 2010 is daardoor sterk onder druk komen te staan. De verwachting is dat de Franse import niet zal terugkeren naar het niveau van 2007. Dit heeft een grote impact op de Nederlandse afzetmarkt.

80

500

x miljoen kilo

Het merendeel van de Franse geitenhouders zit in een jeugdige leeftijdscategorie. Hierdoor heeft de sector een goed perspectief. De gemiddelde melkgift ligt met ongeveer 800 kilogram per dier lager dan die in Nederland. De Franse overheid reguleert het productievolume door middel van subsidies.

600

Figuur 4

Ontwikkeling import geitenmelk Frankrijk Bron: Institut de l’élevage

60.000

Een bedreiging voor de sector is de rentabiliteit en vermogens

50.000

positie van individuele bedrijven. Het is niet voor niets dat

40.000

bedrijven vooralsnog gemiddeld slechts acht jaar bestaan. De knelpunten zijn kapitaal en arbeid. Bedrijven hebben weinig

melkequivalenten

30.000

eigen vermogen, een grote arbeidsbehoefte en vaak een te lage 20.000

winstgevendheid om voldoende personeel in te huren. Het gaat dan met name om de categorie bedrijven met 600 tot

10.000

900 melkgeiten. De kosten van arbeidsverlichtende investeringen zijn voor deze bedrijven relatief hoog, terwijl de arbeidsbehoefte

0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Rauwe melk Wrongel Ingedikte melk

zonder automatisering te groot is. Alle ondernemers hebben boven dien te maken met toenemende kosten, vooral door de structureel stijgende prijzen van (grondstoffen voor) veevoeders. De voerkosten maken ongeveer 40 procent van de totale kostprijs uit. Voor de stap naar een volwassen productieketen is het belangrijk dat de rentabiliteit en de vermogenspositie van zowel primaire als verwerkende bedrijven verbetert.


13

Spanje: op termijn dalende productie

Figuur 5

Ontwikkeling geitenmelkproductie en geitenmelkprijs Spanje Bron: Rabobank, Marm

Spanje kent een relatief grote melkgeitensector. Frankrijk is een belangrijke exportmarkt, wat Spanje een directe concurrent van Nederland maakt. Het merendeel van de productie vindt plaats in het zuidelijke deel van het land (Andalusië) en op de Canarische eilanden.

600 500

60

x miljoen kilo

200 20 100 0

0 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010*

Geitenmelkproductie Geitenmelkprijs

* Prognose


40

300

euro per 100 kg melk

400

De melkprijs ligt structureel boven het Nederlands niveau en vertoonde van 2003 tot 2009 een stijgende lijn. Deze stijging blijkt echter niet voldoende om de fiks stijgende (voer)kosten volledig te dekken. De geitensector staat in Spanje voor een aantal uitdagingen. De sector zelf is niet goed georganiseerd, de productie is sterk seizoensgebonden en er valt nog veel te verbeteren op het gebied van vaktechniek en managementvaardigheden van de primaire producent. Op termijn wordt een daling van de productie verwacht vanwege oplopende kosten en gebrek aan bedrijfs opvolgers. Dit kan de Spaanse export naar Frankrijk drukken, een ontwikkeling waarvan Nederland kan profiteren.

80

Kader 1

Bokjes: de oplossing in eigen handen? Een belangrijke randvoorwaarde voor de sector is maatschappelijk draagvlak. Het traditionele positieve beeld op basis van de hoge “aaibaarheidsfactor” van de dieren, is ruw verstoord door de uitbraak van Q-koorts in 2009. Hierdoor wordt de melkgeiten houderij meer dan voorheen geassocieerd met negatieve sentimenten rondom intensieve veehouderij, zoals megastallen en antibioticagebruik. Imagoschade kan ook optreden als het ‘bokjesvraagstuk’ niet individueel of collectief opgelost wordt.

De overtollige jonge bokjes zijn een bedreiging voor het imago en de verduurzaming van de Nederlandse geitenhouderij. Het transport van jonge lammeren naar Zuid-Europa levert gezondheids- en welzijnsproblemen op en kan daardoor imagoschade veroorzaken. Om de aantallen bokjes te beperken kan deels overgegaan worden op duurmelken. Wellicht dient zich de mogelijkheid aan om in de toekomst gesekst sperma in te zetten. Ondanks deze mogelijkheden is het noodzakelijk dat de sector investeert in afzetmogelijkheden. Individuele geiten houders kunnen de bokjes op het eigen bedrijf houden, bedoeld voor de vleesproductie. Financieel zal deze aanpak niet meteen renderen, maar zeker bij een gezamenlijke aanpak is deze weg te verkiezen boven het risico van (toekomstige) imagoschade. Second best kan gebruik gemaakt worden van verzamelcentra waar de bokken worden opgefokt.


15

Maatschappelijk draagvlak is een steeds belangrijker thema

Kader 2

Een positieve ontwikkeling is dat geitenmelk in toenemende mate wordt gezien als een alternatief voor koemelk. De specifieke gezondheidsclaims van geitenmelk en de geschiktheid voor consumenten met een koemelkallergie zijn in dit verband interessant, evenals de unieke smaak van zowel geitenmelk als -kaas. Ook zal geitenkaas, dat een relatief laag smeltpunt kent, steeds vaker worden toegepast als ingrediënt in voedingsmiddelen. De kans dat in de intensieve houderij in Nederland opnieuw besmettelijke dierziekten de kop opsteken, is niet uit te sluiten. Bij zoönosen zoals Q-koorts levert dat een bedreiging op voor de volksgezondheid. Het leidt niet alleen tot grootschalige ruimingen en bedrijfsschade, maar ook tot imagoschade voor de keten. Bij ziekten die zich beperken tot de veestapel kunnen vergaande negatieve gevolgen optreden voor de export van geitenzuivel.

Q-koorts: imagoherstel vraagt openheid richting de burger De Q-koorts uitbraak heeft een grote impact gehad op de geitensector. De sector stond opeens in het middelpunt van de (negatieve) belangstelling, geiten werden geruimd en de toekomst van de sector leek onzeker. Anno 2011 is de situatie onder controle. Geitenhouders vaccineren hun dieren tegen Q-koorts en er worden nauwelijks nog nieuwe ziektegevallen gemeld. Toch laat de uitbraak zijn sporen na in de sector. Ten eerste hebben de uitbraak en de daarop volgende maatregelen gevolgen gehad voor de financiële positie van veel bedrijven. Daarnaast heeft het imago van de geitenhouderij een gevoelige knauw gehad. Voor de geitenhouderij is de uitdaging om dit imago te herstellen. Daarbij is het belangrijk openheid te geven richting de burger, met name over de aanpak van dierziekten in de geitensector.


17

Perspectieven

De Nederlandse melkgeitenhouder heeft, net als andere

meer gaan uitspelen om het onderscheidend vermogen te

partijen in de keten, diverse mogelijkheden om op de eerder

vergroten. Voor een stabiele afzet volstaat het niet om rauwe

geschetste ontwikkelingen in te spelen. Daarbij is naast de

melk te exporteren. Nederland moet meer geitenmelk zelf gaan

bedrijfseconomische invalshoek ook het verduurzamen van

verwerken om echt waarde toe te voegen. Met name productie

de productieketen van belang om draagvlak te behouden in

van kaas en kindervoeding bieden in dat opzicht kansen.

de Nederlandse samenleving. Alleen door hier invulling aan te

Nederland staat internationaal bekend als producent van goede

geven kunnen bijvoorbeeld specifieke gezondheidsclaims van

en veilige zuivelproducten en de Nederlandse melkgeitensector

geitenzuivel geloofwaardig worden gecommuniceerd.

heeft daarmee een voorsprong. Met name in Duitsland groeit de markt voor (halfharde) geitenkaas. Tevens neemt in het Verre

Om de marktpositie van de Nederlandse sector te verstevigen

Oosten de vraag naar kindervoeding op basis van geitenmelk

is het creëren van toegevoegde waarde noodzakelijk. De sector

snel toe. Er liggen dus mooie kansen voor de Nederlandse sector.

heeft daarvoor sterke troeven in handen, maar moet die troeven


Met name in Duitsland groeit de vraag naar (halfharde) geitenkaas


19

Nederland heeft een positief imago als betrouwbaar zuivelland

Bij geitenzuivel is er immers sprake van duidelijk onderscheidend vermogen: - de voordelen van geitenzuivel ten opzichte van koezuivel; - het bestaande positieve imago van Nederland als betrouwbaar zuivelland;

Voorwaarde voor het verbeteren van marktpositie is het beter structureren en organiseren van de afzet

- het vermogen van Nederland om op een efficiënte grootschalige wijze geitenzuivel te produceren met een unieke smaak. Een tweede voorwaarde voor het verbeteren van de marktpositie is het beter structureren en organiseren van de afzet. Nu is de afzet en de verwerking van geitenmelk te versnipperd. Er is één partij, of een samenwerking tussen bestaande partijen, nodig die voldoende kennis, kunde en kracht bundelt.


21

Helaas hebben initiatieven om de afzet te bundelen tot nu toe

investeren in het opbouwen van een sterke afzet en dus niet

weinig concreet resultaat opgeleverd. Wellicht kan de recente

alleen moet kijken naar de hoogste melkprijs op de korte termijn.

oprichting van de Nederlandse Geiten Zuivel Organisatie (NGZO) een eerste stap zijn om dit collectieve belang van de gehele

Bij een beter rendement op het individuele bedrijf gaat het om

keten beter te behartigen. Ook kan de mogelijkheid worden

sturen op de kostprijs van geitenmelk. In de praktijk is het verschil

onderzocht om meer aansluiting te zoeken bij bestaande export-

tussen de hoogste en laagste kostprijs ongeveer tien cent per

en merkposities in de (koemelk)zuivelindustrie.

kilogram melk. Dit laat zien dat er op bedrijfsniveau nog flinke

Bij het opbouwen van marktposities gaat het niet alleen om het

mogelijkheden zijn om de rentabiliteit te verbeteren. Het gaat

belang van de partijen in handel en verwerking, maar ook om

hierbij om de relatieve kostprijs. Immers, als gevolg van duurder

keuzes door de primaire producenten. Individuele ondernemers

veevoer en hogere kosten voor bijvoorbeeld entingen tegen

kunnen kiezen voor langdurige relaties met afnemers die

Q-koorts, zal de kostprijs in absolute zin stijgen. Een van de

investeren in marktposities of voor een melkopkoper die vandaag

middelen om de kostprijs te drukken blijft schaalvergroting.

de hoogste prijs betaalt. Voor een lange termijn versterking van de

Die zal zich de komende jaren vooral voltrekken doordat het

sector biedt de eerste optie het beste perspectief. Dat betekent

aantal bedrijven afneemt. Allereerst zijn er minder toetreders

echter wel dat de hele keten, inclusief de primaire sector, moet

vanuit andere agrarische sectoren dan in de afgelopen jaren.


Een van de middelen om de kostprijs te drukken blijft schaalvergroting


23

Daarnaast zal een deel van de huidige ondernemers afhaken

loondienstverband als dit arbeidstechnisch mogelijk is.

als gevolg van de hoge arbeidsbehoefte en de relatief lage

Voor sommigen is de biologische geitenhouderij een

rentabiliteit of omdat er geen opvolger is voor het bedrijf.

goede optie.

Al met al is de verwachting dat er in 2020 circa 200 bedrijven van de huidige ruim 300 bedrijven over zijn. De totale productie

Voor de maatschappelijke positie van de sector wordt het

is dan ongeveer 250 miljoen kilogram melk, oftewel gemiddeld

verbeteren van het maatschappelijk draagvlak een steeds

1,25 miljoen kilogram per bedrijf. Naast fokkerij en optimalisatie

belangrijker thema. Preventie van dierziekten is voor alle geiten

van voerrantsoenen, zal ook het zogenoemde “duurmelken”

houders een essentieel onderdeel van de bedrijfsvoering.

de productiviteit verhogen. Bijkomende voordelen van dit

Zoönosen als Q-koorts en para-tbc kunnen door vaccinatie

systeem, waarbij de geiten meerdere jaren achtereen worden

worden tegengegaan. Daarnaast is certificering op basis van

gemolken zonder af te lammeren, zijn de arbeidsbesparing,

het niet aanwezig zijn van bepaalde ziekten op de bedrijven van

lagere opfokkosten en een kleiner “bokjesvraagstuk” (zie kader 1).

belang (CL, CAE). Hier gaan duurzaamheid en economie hand in

Naast schaalvergroting en optimalisatie kan voor een deel van de

hand; de certificering vergemakkelijkt immers de export van de

ondernemers ook verbreding zorgen voor een betere rentabiliteit

geitenzuivel. Ook de ontwikkeling van een robuuste veestapel

van het bedrijf. Daarbij kan worden gedacht aan een zorgboerderij,

die zonder de inzet van (veel) antibiotica lang meegaat, is een

verwerking en afzet van eigen producten (ketenverkorting) of een

belangrijk doel voor de sector.


Figuur 6

Ontwikkeling aantal melkgeitenbedrijven, melkproductie per bedrijf, aantal melkgeiten per bedrijf, melkproductie per geit en totale melkproductie in Nederland Bron: CBS, PZ en Rabobank

Het is verder van belang om de zaken niet alleen goed op orde te hebben, maar dit ook te laten zien. Een breed gedragen en

Aantal bedrijven

erkend kwaliteitssysteem is in dat opzicht onmisbaar.

> 100 melkgeiten

Het borgingsprogramma KwaliGeit van de Vereniging Kwaliteitszorg Geitenhouderij Nederland is een goed voorbeeld van een dergelijk systeem. Dit borgingsprogramma kan een grotere

Geleverde melk

1995

2000

2005

2010

2020*

162

275

326

321

200

167

232

432

650

1.250

240

315

491

725

1100

523

765

788

821

1150

23

75

135

182

250

per bedrijf x 1.000 kg

Aantal melkgeiten gem. per bedrijf

rol krijgen in het voorkomen van dierziekten, zeker als de gehele

Melkgift

kolom hier aan deelneemt. Dit versterkt zowel het maatschappelijk

gem. per geit in kg (incl. bio)

imago als de internationale marktreputatie. Tenslotte is het van

Melkproductie NL

groot belang om transparant te communiceren over de aanpak

x miljoen kg

van dierziekten in de sector. Naast belangenbehartigende instanties hebben ook individuele ondernemers daarin een taak. Zij kunnen hun bedrijven zoveel als mogelijk openstellen voor geïnteresseerde burgers om daarmee hun inspanningen te laten zien – evenals de mogelijkheden en onmogelijkheden op het

* Prognose op voorwaarde dat milieudoelstellingen in de veehouderij op het gebied

terrein van bijvoorbeeld preventie van dierziekten.

van fosfaatreductie en ammoniakuitstoot behaald worden.


25

Sleutelrol voor afzet

In de komende tien jaar zal de sector zich minder dan voorheen

Initiatieven om te komen tot een sterkere marktpositie

richten op snelle groei. Het accent ligt op rentabiliteit van de

van geitenzuivel verdienen de steun van alle ketenpartijen.

bedrijven, draagvlak in de maatschappij en een noodzakelijke verbetering van marktpositie. De belangrijkste voorwaarde

Het heeft weinig zin om voortdurend te kijken naar wat in

voor succes is het creëren van een sterke en stabiele afzet,

het verleden niet is gelukt. Meer perspectief biedt een frisse

waarbij onderscheidend vermogen en toegevoegde waarde de

kijk op de toekomst. Want daar liggen de mogelijkheden om

sleutelwoorden zijn. Dat vereist visie van alle ketenpartijen en

in gezamenlijkheid en in partnerships met andere partijen de

een duidelijke keuze voor bestaansrecht op de lange termijn

marktkansen te benutten voor een werkelijk volwassen sector.

in plaats van het blijven najagen van korte termijn voordelen. Krachtenbundeling is onmisbaar, met name in de verwerking.


Sleutelwoorden voor een sterke en stabiele afzet zijn onderscheidend vermogen en toegevoegde waarde

Tips voor de ondernemer Tip 1 Afgelopen jaren lag bij veel bedrijven de focus op volumegroei. Voor de afzet was veelal geen duidelijke strategie. Kies als ondernemer een melkafnemer met een afzetstrategie die past bij uw visie. Ga hierbij uit van de lange termijn en weeg ook de risico’s voor uw eigen bedrijf af.

Tip 2 Zorg voor voldoende draagvlak in uw omgeving. Q-koorts heeft de melkgeitenhouderij in een ander maatschappelijk perspectief geplaatst. Een nette en verzorgde uitstraling, het bedrijf openstellen voor publiek en een open houding aannemen hebben een positieve uitwerking.


Tip 3 CL en CAE vrije bedrijven presteren veelal bovengemiddeld. Een gezonde veestapel is essentieel voor goede financiële resultaten. Daarnaast mag er geen enkele twijfel ontstaan over de kwaliteit van de geleverde producten. De bestrijding van zoönosen zoals CL, Q-koorts en para-tbc verdient maximale aandacht. Het diergezondheidsplan ondersteunt hierin.

Tip 4 De rentabiliteit staat op veel bedrijven onder druk. Zowel de opbrengstprijzen als de kostprijs verschillen sterk tussen bedrijven. Bespreek met collega’s in studiegroepverband hoe zij tot bepaalde (financiële) resultaten komen en ga na of dit op uw bedrijf ook mogelijk is.

Tip 5 Bij een structureel hoger prijsniveau van veevoergrondstoffen kan individuele krachtvoerverstrekking de voerkosten op uw bedrijf beperken. Onderzoek de mogelijkheden.


29

Tip 6 Doordat bedrijven groter en kapitaalintensiever zijn geworden nemen de risico’s toe. Zorg dat u voldoende buffer heeft binnen uw bedrijf. Volg daarom naast strak liquiditeitsmanagement ook uw vermogensontwikkeling om toekomstbestendig te zijn.

Tip 7 Het managen van melkgeitenbedrijven vraagt actuele en goede kengetallen die vergeleken kunnen worden met sectorcijfers. Dit vormt tevens de basis voor inzicht en uw toekomstplannen. Op strategisch vlak kunt u de kracht van uw bedrijf meten aan de reserveringscapaciteit.

Tip 8 Maak bij toekomstplannen een risico-afweging. Breng een “what if scenario” in beeld om inzicht te krijgen welke risico’s bepaalde beslissingen met zich meebrengen. Hoe vangt u risico’s op?


Tip 9 De afzet van bokjes is een veelbesproken onderwerp (zie kader 1). Houd de bokjes op uw eigen bedrijf. Hiermee stijgt het maatschappelijk aanzien van de sector en daalt het antibioticagebruik. Financieel zal deze activiteit niet (direct) rendabel zijn, maar het zal (toekomstige) imagoschade beperken.

Tip 10 Onderken collectieve belangen van de sector. Als individuele ondernemer bent u hier uiteindelijk medeverantwoordelijk voor. Om de collectieve doelen te bereiken zult u als individuele ondernemer het sectorbelang zwaar moeten laten meewegen in uw beslissingen. Investeer daarom samen in uw afzetketen. De beste belangenbehartiging is immers een goed georganiseerde afzet.


31

Colofon Uitgave Rabobank Nederland Directoraat Bedrijven [email protected] FSC LOGO

Redactie Clemens van der Aa Eindredactie Cecile Leuverink Margje de Graaff en Jeen Akkerman

Deze publicatie is met zorg samengesteld, maar beoogt niet volledig te zijn. Deze informatie is gebaseerd op de situatie van november 2011. Deze publicatie is geen aanbod en aan de inhoud

Concept en vormgeving Besides Purple, Amsterdam

kunnen geen rechten worden ontleend. Met de

Fotografie

afgebeelde personen zijn portretrechten voor zover

Fortunati & Van de Pauvort, Marcel Bekken

mogelijk volgens de wettelijke bepalingen geregeld. Deze brochure is gedrukt op minder belastend chloorvrij papier.

Druk Koninklijke Broese en Peereboom, Breda Grafische productie

Gebruik en overname van de teksten – met bronvermelding – moedigen we aan.

(JEEN bureau voor communicatie)

© Rabobank Nederland. Wijzigingen voorbehouden


Sumis BV, Amstelveen

14313-11-2011

Groeipijn op weg naar volwassenheid

Recommend Documents