Gemeente ’s Hertogenbosch en regio ’s Hertogenbosch
Jaarverantwoording 2013 In dit document treft u de jaarverantwoording aan van de gemeente ‘s Hertogenbosch en de regio ‘s Hertogenbosch. Het betreft hier de door de gemeente gefinancierde zorg en preventie. Deze is voorzien van een accountantsverklaring, die u separaat toegezonden wordt. De zorg die de Novadic-Kentron Groep in 2013 geleverd heeft vanuit de AWBZ, de ZVW en de forensische zorg wordt verantwoord in het maatschappelijk jaardocument zorg. Eind 2013 is 'Zorgbeschrijving 2014 Novadic-Kentron Groep’ geschreven. Deze geeft u een helder beeld en duidelijk overzicht van de totale Novadic-Kentron Groep. In mei is het jaarbericht uitgegeven met de highlights van het afgelopen jaar. Zowel Zorgbeschrijving 2014 als de complete jaarverslaglegging kunt u terugvinden op www.novadic-kentron.nl.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
1
De Novadic-Kentron Groep De Novadic-Kentron Groep ondersteunt iedereen die last heeft van een verslaving, of vragen heeft die daarmee samenhangen. We proberen verslavingen te voorkomen, behandelen cliënten die ervan willen herstellen of ondersteunen hen bij het leven met een verslaving. In deze omschrijving zijn drie woorden te herkennen; voorkomen, herstellen en ondersteunen. De drie domeinen van de Novadic-Kentron Groep zijn de praktische uitvoering van deze woorden. Deze domeinen zijn: Leefstijl en Preventie, Verslavingszorg en Maatschappelijke Steun. Advies en inschrijving is de toegang tot deze domeinen. In deze jaarverantwoording leest u hoe wij producten uit deze domeinen door uw financiering hebben kunnen uitvoeren ten dienste van uw inwoners. Vanuit het beleidskader ‘De Sociale kracht van de Stad’ is de maatschappelijk opdracht van de gemeente ’s Hertogenbosch vertaald in een aantal doelstellingen en vastgelegd in de programmabegroting. In enkele woorden gaat het erom dat elke bewoner zo zelfstandig mogelijk kan deelnemen aan het maatschappelijk leven. Met de uitgangspunten van de ‘De Sociale kracht van de stad’ zijn voor 2013 met alle grote welzijnsindstellingen in de gemeente ’s Hertogenbosch afspraken gemaakt. De opdrachten voor Novadic-Kentron waren uiteenlopend van aard. De domeinen volgend, worden in dit verslag deze opdrachten beschreven.
Advies en inschrijving Informatie, aanmelding en adviespunt ‘Informatie, aanmelding en advies’ - de zorgtoeleiding van de Novadic-Kentron Groep - kreeg een kleiner budget in 2013 om haar taken uit te kunnen voeren. Hiermee werd voldaan aan de bezuiningsopdracht. In 2013 heeft de afdeling Advies en Inschrijving zich verder ontwikkeld, tot een professionele, gastvrije en klantvriendelijke voordeur. Telefonisch en online adviseert deze afdeling, op uniforme wijze, potentiële cliënten, verwijzers, naastbetrokkenen en ketenpartners. Door een efficiënte en effectieve manier van werken is de bereikbaarheid en de afhandeling van deze afdeling zeer goed te noemen. Werd begin van dat jaar 50% van de bellers binnen 30 seconden te woord gestaan was dit aan het eind van het jaar gestegen tot bij na 90%. Potentiële cliënten kunnen zich tijdens een telefoongesprek inschrijven voor een intakegesprek. De cliënt kan hierbij zijn voorkeur aangeven betreffende tijd en dag. Om op efficiënte wijze tot een gedegen inschrijving te komen, wordt er gebruik gemaakt van gestandaardiseerde triage-instrumenten. De afdeling ‘Advies en inschrijving’ blijft tot aan het intakegesprek het aanspreekpunt voor een potentiële cliënt.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
2
Op een herkenbare wijze, is deze afdeling bereikbaar voor de regio ‘s Hertogenbosch. Daarnaast zijn de lokale aanmeldspreekuren in ‘s Hertogenbosch en Boxtel blijven bestaan. Van belang voor de herkenbaarheid van verslavingszorg voor zowel (toekomstige) cliënten als netwerkpartners in de stad en in de regio. Het afgelopen jaar zijn er op twee momenten cliënttevredenheidsonderzoeken gehouden. De uitkomsten waren in beide gevallen, ondanks de beperkte respons, positief te noemen. De afdeling ontvangt - naast aanmeldingen voor hulp - veel vragen van mensen die zich zorgen maken over alcohol- en druggebruik van hun partner, ouders of kinderen. Deze mensen worden in contact gebracht met preventiewerkers van Leefstijl en Preventie. In 2013 zijn er in de regio ‘s Hertogenbosch 635 aanmeldingen geweest, die geleid hebben tot 459 inschrijvingen bij onze ambulante en klinische hulpverlening. Dit is een toename van 154 aanmeldingen ten opzichte van 2012. Deze toename leidde niet tot veel meer inschrijvingen voor klinische opname of ambulante begeleidingen. Dit was een toename van 13 inschrijvingen. Vanaf medio 2013 is een deel toegeleid naar de BasisGGZ. In totaal waren er, afgelopen jaar 1118 cliënten in de regio ’s Hertogenbosch in behandeling bij Novadic-Kentron. Dit is vrijwel gelijk gebleven met het voorgaande jaar. Een meer gedetailleerd overzicht van de hulpvragen in 2013 is te vinden in de tabellen aan het eind van deze rapportage.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
3
Leefstijl en Preventie Leefstijl en Preventie richt zich op het voorkomen van problemen, het oplossen van lichte problemen via een online behandeling en via consulenten in de huisartsenpraktijk en training en coaching van professionals. Vanuit dit domein wordt de BasisGGZ vormgegeven waarbij de zorg dichter bij de burgers gebracht wordt (in de wijk, online) en hen daardoor meer handvatten te bieden om voor zichzelf en voor elkaar te kunnen zorgen. Naast de vormgeving van de BasisGGZ verzorgen medewerkers preventie- en voorlichtingsactiviteiten voor een breed publiek, vrijwilligersorganisaties, instellingen in (jeugd)zorg en onderwijs. Zij werken outreachend in de wijk en in het uitgaansleven. Meer dan 75% is direct of via intermediairen gericht op jongeren. De afgelopen jaren is de aandacht in toenemende mate uitgegaan naar ouderen en alcoholgebruik. Preventie De politieke aandacht voor preventie is op dit moment groot: men wil de gezondheid van burgers verbeteren en zo de kosten van de zorg in de hand houden en maatschappelijke uitval voorkomen. In de regel kun je stellen dat ‘voorkomen altijd beter is dan behandelen’. Risicovol gebruik van genotmiddelen kan een negatieve invloed hebben op de zelfredzaamheid van burgers waardoor de participatiemogelijkheden worden belemmerd. Bij risicogroepen zijn deze gevaren nog groter. Onze interventies sluiten aan bij de eigen situatie en de mogelijkheden van de doelgroep en op het betrekken van de omgeving. Het doel daarbij is gedragsbeïnvloeding en -verandering én het vergroten van de weerbaarheid en zelfredzaamheid. Handreikingen en oplossingen worden zoveel mogelijk gevonden in de eigen omgeving. Dit sluit goed aan bij een van de leidende principes van Novadic-Kentron: Community Reinforcement Approach (CRA).
‘Hoe eerder je er bij bent, hoe meer resultaat je boekt’
1
De CRA-behandeling (Community Reinforcement Approach) richt zich op het ontwikkelen van een nieuwe leefstijl die meer beloning geeft dan middelengebruik. CRA is gebaseerd op de aanname dat bekrachtigers uit de sociale omgeving van grote invloed zijn en bepalen of het gebruik van alcohol en/ of drugs wordt voorgezet. CRA richt zich dan ook primair op bekrachtigers in de fysieke omgeving, zoals het gezin, woonomgeving, vrienden, vrijetijdsbesteding, werk, ed.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
4
Regionale ontwikkelingen Het Regionaal Preventie Programma heeft vanaf 2013 een andere invulling gekregen. De driejarige programmaperiode waarin de partners Reinier van Arkel, de GGD en Novadic-Kentron gezamenlijk de drie speerpunten hebben getrokken is omgezet in een samenwerking op programmapunten en afstemming over inhoud en verantwoordelijkheden. Het overleg met de regiogemeentes is minder intensief geworden. Het RPP heeft bijgedragen tot een goede samenwerking en tot een aantal inhoudelijke en organisatorische verbeteringen, met name op de thema’s alcohol en jongeren, depressie en alcohol en ouderen. De transformatie van het sociale domein en de daarmee samenhangende transities beïnvloeden opnieuw de bestaande samenwerkingsrelaties en daarmee ook de positionering van verslavingspreventie. We verwachten veel van de samenwerking met de frontlijnteams die ook preventief werken (preventieve functie toebedacht hebben gekregen). We willen vroegtijdig ontwikkelingen en trends signaleren, ondersteunen bij een aanpak en het verergeren van problemen helpen voorkomen. Vaak komen problemen met middelengebruik pas aan het licht als het te laat is. Bijvoorbeeld bij meldingen van drugs-/alcoholincidenten of -overlast, of bij ernstige gezondheidsproblemen (zoals verslaving). Dit vraagt om een directe aanpak, bij voorkeur in de wijk of op de vindplaats. Een belangrijke ontwikkeling hierin is ook de BasisGGZ die nadrukkelijk wil aansluiten op wijknetwerken waarin met name de huisarts/POH-GGZ een centrale rol zal gaan krijgen. Daarnaast constateren we een toename van vragen van burgers die rechtstreeks een beroep op onze organisatie doen via Advies en Inschrijving. Dit zijn voor het merendeel (bezorgde) ouders, maar ook vaak intermediairen. Rondom genotmiddelen blijkt nog steeds een groot taboe te bestaan. Deze burgers worden doorgaans niet bereikt door de bestaande netwerken Vanaf 1 januari 2013 is de Drank- en Horeca Wet (DHW) gewijzigd en zijn de taken overgeheveld van het rijk naar de gemeenten. Iedere gemeente moest voor 1 januari 2014 beschikken over een drank- en horecaverordening, bijvoorbeeld door wijzigingen aan te brengen in de APV. Tevens moeten gemeenten uiterlijk 1 juli 2014 een preventie- en handhavingsplan alcohol vaststellen. Dit plan bevat onder andere het beleid betreffende de preventie van alcoholgebruik (onder jongeren) en de handhaving van de wet. NovadicKentron heeft hierbij advies gegeven. Samen met gemeente(n), GGD, politie en andere netwerkpartners wordt de problematiek in een gemeente of regio besproken en worden afspraken gemaakt over passende interventies. De samenwerking binnen het regionaal alcoholmatigingsprogramma ‘Think Before You Drink’ is op dit punt belangrijk. Het gaat om een regionale en integrale aanpak
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
5
In algemene zin zien we dat ontwikkelingen in de “genotmiddelenmarkt” (andere dan alcohol) die landelijk spelen ook in de regio ‘s Hertogenbosch herkenbaar zijn, Uitgaan gebeurt de laatste jaren meer en meer op party’s en festivals. Dance, dat in de jaren ’80 onder de noemer ‘house’ alleen populair was in een beperkte groep, werd steeds meer mainstream. Niet toevallig is parallel aan deze ontwikkelingen onder stevige stappers het gebruik van vooral XTC (ecstasy) ‘genormaliseerd’. Dat wil zeggen dat het gebruik van XTC als volstrekt normaal wordt beschouwd. Onterecht heeft dit middel in deze groep vaak het imago van een ‘veilige drug’. De uitdaging zal zijn dit beeld te veranderen, zonder dat gebruikers overstappen op andere drugs, zoals nieuwe psychoactieve stoffen. Dat de prijzen van XTC bovendien laag zijn en de beschikbaarheid groot is, heeft vermoedelijk ook bijgedragen aan de populariteit van dit middel onder partygangers. Dat alles is niet zonder gevolgen. Afgelopen jaren nam het aantal ernstige, levensbedreigende en vermoedelijk ook het aantal fatale drugsincidenten toe, helaas ook in ‘s Hertogenbosch. Medio 2013 hebben we in nauwe samenwerking met de gemeente ‘s Hertogenbosch, de GGD en andere partners snel en adequaat een XTC-alert campagne uitgevoerd. Het uitgaanspubliek, de scholen en andere vindplaatsen zijn actief geinformeerd, waarin zelfs de Bossche burgemeester een bijdrage heeft geleverd. Hoewel incidenten nooit helemaal te voorkomen zijn geeft dit wel het belang aan van een preventie en monitoring systeem voor party-drugs en andere middelen ten bate van de publieke gezondheid en veiligheid,. Onderstaande trends en ontwikkelingen zijn of worden gesignaleerd door medewerkers van de afdeling PVA (Preventie, Voorlichting en Advies) van Novadic-Kentron, die werkzaam zijn in de regio ‘s Hertogenbosch. Zij komen dit tegen in hun werk op straat, in het uitgaan of in de ketensamenwerking. De signalen worden gedeeld en bespreekbaar gemaakt in relevant overleg en er wordt in voorkomende gevallen gericht op ingezet. -
-
De “beleving” van jongeren over het eigen gebruik van alcohol, soft- en/of harddrugs lijkt te veranderen. De gevaren worden minder ingezien. Zij bagatelliseren de risico’s ervan terwijl hun omgeving (ouders en school) juist veel zorgen hebben. Een stijgend aantal ouders richt zich met opvoedingsvragen, gerelateerd aan drugsgebruik, tot Novadic-Kentron. Ook vanuit scholen in de regio komen er veel vragen met betrekking tot hun zorgen over het drugsgebruik van de leerlingen bij onze organisatie terecht. Veel jongeren die cannabis gebruiken hebben moeite met de juiste keuzes maken (bijvoorbeeld voor een opleiding) en/of zijn juist heel ontevreden over de keuzes die ze hebben gemaakt. Dit leidt in veel gevallen tot voortijdig schooluitval. Jongeren hulp bieden bij het maken van de juiste keuzes is dan ook aan te bevelen. De crisis en de daarmee samenhangende jeugdwerkloosheid pakken extra hard uit voor jongeren die weinig andere bezigheden in hun leven hebben dan buiten rondhangen en cannabis of andere middelen gebruiken. Jongeren komen ook moeilijker aan een baan dan voorheen. Sommigen hebben hun studie afgemaakt en anderen niet. Doordat ze geen baan kunnen vinden hangen ze vaker ergens op straat en is er dus meer gelegenheid cannabis of andere drugs te gebruiken. Het is Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
6
-
lastig deze cirkel te doorbreken. We zien jongeren op straat die thuis weinig of geen regels en/of grenzen mee hebben gekregen. Hierdoor zien ze in cannabisgebruik minder snel gevaar en loopt het sneller uit de hand. Steeds vaker zien we ook meisjes op straat hangen en ook veel of overmatig drugs gebruiken. Dit is een trend die ook landelijk gesignaleerd wordt. In het onderwijs en de vrije tijdssfeer zien wij veel jongeren die het afgelopen jaar vooral meer problematisch zijn gaan gamen. Jongeren geven dit vaak niet zelf aan maar mentoren, loopbaanbegeleiders of ouders komen met (opvoed)vragen. Er zijn ook meer vragen gekomen voor directe voorlichtingen op de leefgroepen waar een doelgroep met een lichte verstandelijke beperking (LVB) aanwezig is. Ook stijgt de vraag naar deskundigheid voor de begeleiders maar vooral ook het aantal vragen over hoe om te gaan met middelengebruik buiten de woonsetting en het vroegtijdig signaleren van problemen. Hier gaat het veelal om gamen, blowen, alcohol en speed. Bijvoorbeeld bij De la Salle (Koraalgroep, Boxtel) waar in het kader van de transitie jeugdzorg gewerkt wordt aan het opstellen van “zorgarrangementen” voor jongeren. Maar ook hier wordt de noodzaak van preventief werken steeds duidelijker.
Outreachende preventie/veldwerk is selectieve preventie op het grensvlak met geïndiceerde preventie. Voor een aantal interventies is in 2013 de start gemaakt met een vernieuwing van methodiek. Met name het straatwerk, de interventies op hanggroepen waarbij gebruik wordt gemaakt van de inzet van ‘peers’ en het implementeren van de methodiek Moti4, waarin risicojongeren worden gemotiveerd en toegeleid naar zorg, zijn in 2013 uitgewerkt om in 2014 verder te implementeren. Deze ontwikkelingen en trends laten op zich zien dat de inzet vanuit verslavingspreventie toegevoegde waarde biedt voor jongeren, intermediairen, ouders en ook in de samenwerking met ketenpartners, o.a. met instellingen die zich richten op het aanbod voor complexe doelgroepen. Jongeren, Onderwijs en Vrije tijd Het onderwijs en de vrijetijdssituaties zijn onverminderd geschikte vindplaatsen voor preventieactiviteiten. Voorlichtingsactiviteiten voor de doelgroep, deskundigheidsbevordering en consultatie voor professionals en vroegsignalering kunnen integraal worden ingezet. Middelengebruik en onderwijs gaan niet samen. Het gebruik kan een negatieve invloed hebben op de schoolprestaties en kan schoolverzuim en vroegtijdig schoolverlaten bevorderen. Dit zal op termijn de zelfredzaamheid en de maatschappelijke participatiemogelijkheden beperken. Daarom is investeren in preventie en vroegsignalering nodig en is structurele samenwerking met het voortgezet onderwijs te prefereren boven het ‘invliegen’ na incidenten. Een korte lijn en een bekend gezicht dragen bij aan een klimaat van elkaar snel vinden en adequaat ingrijpen.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
7
We hebben met een groot aantal scholen structurele samenwerkingsafspraken. Zowel in ‘s Hertogenbosch als in de andere gemeenten van de regio. Activiteiten in het onderwijs worden in nauwe en goede samenwerking met de GGD Hart voor Brabant uitgevoerd. Waarbij de aandacht voor alcohol een centrale plaats inneemt. Ook is in 2013 de vraag om zogenaamde gastlessen groot. Vaak meer dan dat er capaciteit is. Bij iedere aanvraag wordt dan ook nadrukkelijk afgewogen welke doelstellingen en effecten er behaald kunnen worden. Veelal is een afweging of een school werk met jongeren die een (ver)hoog(d) risico hebben om met alcohol of andere drugs in de problemen te raken. Naast gastlessen uitvoeren worden ook docenten gemotiveerd een actieve rol te nemen. Docenten ervaren gastlessen dan ook vaak als een soort ‘learning on the job’. Een enkele maal maken we gebruik van ervaringswerkers in gastlessen. In ‘s Hertogenbosch hebben we gastlessen vormgegeven voor onder andere de Rietlanden, de Rijzert, Koning Willem 1 College-AKADroom en de Rebound. In de regiogemeenten bijvoorbeeld op het Maurick-college en de Zwengel (Herlaarhof) in Vught en het Jacob Roelandtlyceum in Boxtel. Naast gastlessen in het onderwijs worden er voorlichtingen voor jongeren verzorgd in de setting vrije tijd en in samenwerking met jeugdhulpverlening. Net als in het onderwijs wordt afgewogen over het te verwachten rendement. In 2013 zijn er onder andere voorlichtingen verzorgd in ‘s Hertogenbosch bij jongerencentrum de Poort, het TOM-project, de Oosterpoort. Daarnaast enkele voorlichtende activiteiten bij specialistisch orthopedagogisch behandelcentrum instelling De La Salle in Boxtel. Het betreft hier de doelgroep jongeren met een licht verstandelijke beperking. In samenwerking met Divers (‘s Hertogenbosch) is vormgegeven aan alcohol- en ander druggebruik in naschoolse-activteiten (‘Afterskool’) voor kinderen met een Marrokaanse achtergrond uit de Graafsewijk. Daarnaast is op initiatief van het Wijkteam Helftheuvel een voorlichtende activiteit voor jonge jeugd in de wijk Kruiskamp –Schutskamp uitgevoerd. De gemeente 's Hertogenbosch heeft de ambitie om alle door hen gesubsidieerde initiatieven op gebied van gezondheid (psychosociaal-fysiek) voor het voortgezet onderwijs meer gecoördineerd aan te bieden. Het voortgezet onderwijs geeft aan dat de huidige wijze van aanbieden door de diverse instellingen, te weinig samenhang heeft, verwarrend is en daardoor zelfs averechts werkt. Daarnaast kan het aanbod meer vraaggericht aangeboden worden en leerlingen moeten een duidelijke actieve rol hierin krijgen. In 2013 hebben de aanbieders waaronder Novadic-Kentrom een werkgroep gevormd (onder regie van de gemeente 's Hertogenbosch waaruit eind 2013 Power-UP! is ontstaan. Novadic-Kentron is een actieve partner. Het RPP is in 2012 afgesloten maar de beide trajecten hierin hebben een vervolg gekregen in 2013. Naast het traject Alcohol 55+ (ouderen) het traject Vroegsinaleren van jongeren (18-23 jaar) met verhoogde kans op alcoholproblenmatiek. Dit traject gaat in samenwerking met het Koning Willem 1 College. Er zijn voor medewerkers van deze school deskundigheidsbevorderingen verzorgd rondom het thema vroegsignaleren van middelenproblematiek van leerlingen. Bii dit thema behoort een digitale module ‘Vroegsignaleren van middelenproblematiek’ voor medewerkers in het middelbaar beroepsonderwijs (Trimbosinstituut). Hieraan kon in het schooljaar 2012-2013 nog gratis deelgenomen kon worden. Het Koning Willem I College was de tweede grootste afnemer Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
8
van dit product in Nederland. Evaluatie van de deelnemers aan de digitale module en de face to face deskundigheidsbevordering was zeer positief. Deze evaluaties zijn uitgevoerd door het Koning Willem I College in samenwerking met het Trimbos. Helaas is het in schooljaar 2013-2014 door landelijke bezuinigingen niet meer mogelijk om gratis aan de digitale module Vroegsignalering middelenproblematiek deel te nemen. Het Koning Willem I College onderschrijft het belang maar op de begroting voor bijscholing zijn de kosten voor deze module in 2013-2014 helaas niet mee opgenomen. Er wordt aan gewerkt dit wel voor het schooljaar 20142015 te doen. Ouders in de Branding’ van het Koning Willem I College is een jaarlijks terugkerende activiteit voor de ouders van leerlingen maar ook andere geïnteresseerden. Al voor het vijfde jaar op rij hebben we hieraan deelgenomen. Het thema alcohol en andere drugs staat centraal in een workshop. Samen met studenten leerlingen van de theateropleiding wordt dit thema in de workshop vormgegeven. Chatservice Novadic-Kentron neemt deel aan de landelijke Chatservice die in nauwe samenwerking met landelijke verslavingszorginstellingen en Trimbos wordt uitgevoerd. Door dit samenwerkingsinitiatief kan deze service zeer kosteneffectief worden uitgevoerd. Het Trimbos instituut heeft de Landelijke Chatservice geëvalueerd (Jaarbericht landelijke chatservice 2013 ). Hierin komt onder andere naar vormen dat: het aantal chats in 2013 met 16% toegenomen, een chat gemiddeld enkele kleine twintig minuten duurt en meer dan de helft van de chatters (55%) jonge vrouwen zijn. Lokale gezondheidsbevordering en alcoholmatiging Think Bfore You Drink (TBYD) Het regionale alcoholmatigingsproject ‘Think Before You Drink’ heeft in 2013 in alle gemeenten van de regio vorm gekregen. In voorbereiding op de verdere invoering van de nieuwe Drank- en Horecawet (nDHW) heeft Novadic-Kentron een aantal gemeentes geadviseerd met betrekking tot de vertaling van het handhavings- en preventieplan naar de lokale situatie. Onder de paraplu van TBYD is er een Model Handhavings- en Preventieplan opgesteld dat begin 2014 onder de gemeenten wordt verspreid. De verhoging van de leeftijdsgrens van 16 naar 18 jaar zal ook in 2014 de nodige aandacht vragen. De interventie ‘Uit met ouders’ is op dit thema aangepast en ook in deze regio georganiseerd. Vanuit TBYD wordt, in nadrukkelijke samenwerking met het Centrum voor Jeugd en Gezin, lokale horeca, GGD Hart voor Brabant en gemeente, deze interventie over uitgaan door jongeren uitgevoerd. Voor ‘Uit met ouders’ krijgen alle ouders met kinderen in de leeftijd 12- 18 jaar een uitnodigingsbrief van hun gemeente. Bijgevoegd bij deze brief wordt TBYD-informatie en alcohol- en opvoedingsinformatie. Daarnaast worden regionale en lokale de media nadrukkelijk uitgenodigd aandacht te besteden aan de avond en het thema alcoholmatiging . Het geheel van deze interventies maakt dat het indirecte bereik nog groter is dan het toch al aanzienlijk aantal deelnemende ouders. 'Uit met ouders' is een product dat mede door Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
9
Novadic-Kentron is ontwikkeld en al jaren in Eindhoven en Breda werd uitgevoerd, en in 2013 ook met veel succes in ’s Hertogenbosch (twee maal) en de regio Oss. Daarbij heeft de gemeente het voortvarend aangepakt en werd de samenwerking binnen dit project als erg positief ervaren en dat verstevigt ook op andere terreinen het vertrouwen in elkaars expertise en samenwerking. In de zomer van 2013 hebben we onder de titel ‘Wat kies jij?’ samen met de GGD uitvoering gegeven aan de zomercampagne van ‘Think Before You Drink’. Novadic-Kentron heeft hiervoor de ‘Alcohol X-perts’ ingezet. Een team van jonge vrijwilligers werd in voorjaar 2013 opgeleid tot ‘Alcohol X-perts’ om tijdens verschillende evenementen met andere jongeren in gesprek te gaan over alcohol. De X-perts waren te vinden in: Sint-Michielsgestel en Berlicum (Sint-Michielsgestel), ’s Hertogenbosch, Nieuwkuijk (Heusden). Naast jongeren werden bij deze activiteiten ook veel ouders benaderd. Leerstraf Alcohol De leerstraf Alcohol is inmiddels een integraal onderdeel van TBYD, de samenwerking met Halt rond de leerstraf loopt goed. In ‘s Hertogenbosch zien we een toename van de aanvragen van individuele Halt-trajecten voor jongeren die geen baat bij het groepsaanbod hebben. Er zijn hieover aanvullende afspraken gemaakt met Halt. In het groepsaanbod is de complexiteit van problematiek toegenomen. Hierop is geanticipeerd in de uitvoering. In 2014 wordt het effectonderzoek naar deze interventie afgerond en gepubliceerd. Ouderen en alcohol (Alcohol 55+) In toenemende mate wordt ook de leeftijdsgroep 55+ vanuit preventief oogpunt belangrijk. Naast interventies en voorlichting bij onder andere ouderenorganisaties was in het oogspringend het (mini-)symposium ’Gezond ouder worden en alcohol’. Dit symposium werd georganiseerd voor medewerkers van instellingen en collega's in netwerken (ouderenadviseurs, eerste lijn, mantelzorgers) uit de regio's ‘s Hertogenbosch en Oss. Dit goed bezochte symposium (60 deelnemers) werd eind mei gehouden. Uit de evaluatie kwamen vrijwel unaniem positieve reacties. Naar aanleiding van dit symposium zijn we door verschillende instellingen (waaronder Vivent en Brabantzorg) benaderd om medewerkers verder te informeren rondom dit onderwerp in hun werk. Bijvoorbeeld in de relatie naar mantelzorgers. Het thema Alcohol 55+ zal ook in 2014 veel aandacht krijgen, waarbij we vooral naar de aansluiting willen zoeken met de basisstructuur in het sociale domein.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
10
Verslavingspreventie zal zich in toenemende mate profileren als een “generalistische specialist” die vanuit een nabije werkwijze andere professionals kan ondersteunen, teams met generalistische professionals kan versterken en bij specifieke “middelengerelateerde” problematiek zelf interventies uitvoeren. De vorming van de (sociale) wijkteams zoals bijvoorbeeld in West en Noord (‘s Hertogenbosch) worden nadrukkelijk gevolgd.
Opvoedingsondersteuning Jongeren komen eerder en gemakkelijker met genotmiddelen in aanraking dan een aantal jaar geleden. Ouders hebben een verantwoordelijkheid om probleemgebruik bij hun kind(eren) te voorkomen. Een belangrijk deel van de vragen voor opvoedingsondersteuning komt van ouders die Novadic-Kentron via Advies en Inschrijving rechtstreeks benaderen. We zien hierin een forse stijging. Een groot deel van deze vragen komt van ouders die uit behoefte aan anonimiteit/schaamte geen beroep willen doen op de reguliere hulp. Het gaat vaak om heel specifieke vragen. Wanneer in de media meer aandacht wordt besteed aan middelengebruik en -problematiek of bij incidenten zien we een duidelijke toename van het aantal vragen. Op aanvraag worden ouderbijeenkomsten en individuele oudergesprekken georganiseerd onder begeleiding van preventiewerkers. Via telefonische en face-to-face gesprekken wordt geluisterd naar ouders en wordt hen informatie en advies gegeven over onder andere het bespreekbaar maken van het onderwerp. We proberen daar waar mogelijk deze oudergesprekken te combineren met kindgesprekken. De situaties waarin de ouders verkeren, vragen vaak om meerdere gesprekken. Zo is er bijvoorbeeld regelmatig sprake van bijkomende problematiek als autisme, ADHD, PDD-NOS. Vragen over gamegedrag, computer- en/of telefoongebruik zijn toegenomen. Binnen deze gesprekken staat naast kennisvergroting, bewustwording en gedragsverandering ook de communicatie tussen ouder en kind centraal staat. Middelenmisbruik of -afhankelijkheid komt zelden alleen, er zijn bijna altijd verbanden met andere levensgebieden. Intensieve samenwerking in de keten is dus cruciaal voor een succesvolle aanpak. Het gaat dan om: het realiseren van korte lijnen tussen CJG, jeugdhulpverlening etc. en Novadic-Kentron, elkaar snel weten te vinden en snel kunnen inspelen op vragen. Naast deze gesprekken hebben we ook een groot aantal activiteiten in samenwerking met netwerkpartners georganiseerd. In de voorbereidingen en uitvoering van 'Uit met ouders’ in ‘s Hertogenbosch (Parade) hebben we een belangrijk aandeel geleverd. Een zeer groot succes. Zowel in aantal deelnemers als in waardering (evaluaties). ‘Uit met ouders’is zowel in het voorjaar als najaar uitgevoerd. Beide keren overtrof het aanmeldingen het aantal deelnemersplaatsen ruimschoots. Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
11
In week van de opvoeding (thema: ‘Spelenderwijs’) hebben we onder andere een ouder-kind (12 jaar en ouder) thema-avond uitgevoerd in de vorm van de quiz ‘Ik hou van holland....., ik hou van pubers’. Dit gebeurde samen met Juvans (Jeugd Preventie Programma), Divers en GGD onder coördinatie van het . Een geslaagd evenement voor ouders en hun kinderen over de onderwerpen alcohol en andere drugs, sexualiteit, zelfvertrouwen. In deze zelfde Week van de Opvoeding bij Perron 3 in Rosmalen heeft een Novadic-Kentron een informatie stand bemand. Het was een druk bezochte avond, mede door de inbreng van de spreker, Steven Pont (schrijver van opvoedingsboeken). Driemaal per jaar worden we uitgenodigd om een avond rondom alcohol, andere drugs en gamen te verzorgen in de pubercursus van Topaze (instelling voor jeugdhulpverlening) in Schijndel. Dit is een aanvullend en ondersteunend aanbod voor ouders waarvan de kinderen in een behandeltraject zitten (bijvoorbeeld op zorgboerderijen in Frankrijk). Problematisch middelengebruik is een van de problemen waar deze jongeren mee kampen. Hiermee stellen we ouders in staat om zelf de regie weer op te pakken en ondersteunen we hen in het omgaan met hun gebruikende kinderen. ‘Homeparty’ is een theoretisch goed onderbouwde interventie voor oudervoorlichting en ondersteuning. Er zijn ‘Homeparties’ uitgevoerd in Heusden en Helvoirt. Deze vorm van ouderparticipatie is zeer laagdrempelig. De ouders kennen elkaar via hun kinderen die vaak een vriendenclub vormen. Op deze manier wordt het voor ouders eenvoudiger gemaakt om collectieve afspraken te maken. Bijvoorbeeld over het stellen van grenzen in het uitgaan en alcoholgebruik. In december 2013 hebben we een ouderavond verzorgd voor Turkse vrouwen in de moskee te Drunen. Onderwerp was cannabisgebruik en opvoedingsvaardigheden. Een Turkse collega van de GGD heeft het initiatief voor deze avond genomen en gezamenlijk met de preventiewerker uitgevoerd. Deskundigheidsbevordering De vraag naar deskundigheidsbevordering is aan het veranderen. We zien een tendens van kennisoverdracht over middelen en signaleren en bespreekbaar maken naar concrete adviezen in het vergroten van de handelingsvaardigheden in de eigen werksetting. Er is vooral vraag naar kortdurende trainingen met een hoog praktisch gehalte. Verder krijgen we veel individuele consultatievragen van professionals; deze vragen zijn vaak aanleiding voor een trainingsaanbod. Het aantal deskundigheidsbevorderingen is boven het vooraf geplande (geoffreerde) aantal uitgekomen.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
12
Een aantal voorbeelden van deskundigheidsbevordering in deze regio: Het Jeroen Bosch Ziekenhuis heeft ons gevraagd voor kinderartsen een voorlichtingsbijeenkomst te verzorgen. Naast het onderwerp alcoholproblematiek bij jongeren is er ook aandacht besteed aan gebruik van andere drugs, vroegsignalering en eventuele verwijzing en samenwerkingsmogelijkheden met Novadic-Kentron (pedagogische ondersteuning). Als vervolg op deze bijeenkomst hebben wij de kinderartsen ondersteund betreffende protocollering bij alcoholintoxicaties in het Jeroen Bosch ziekenhuis. In 2014 lopen deze activiteiten door. Er is een deskundigheidsbevordering verzorgd voor medewerkers van ‘Het Fasehuis’ (Topaze, Den Dungen), de thema’s middelenkennis en signaleren en begeleiden zijn daar aan de orde geweest. Het team van woonbegeleiders van jeugdhulpverleningsinstelling De Oosterpoort in ‘s Hertogenbosch, is ondersteuning geboden bij beleidsontwikkeling rond handhaving op de groepen en teamsamenwerking. Dit is een voorloper van een mogelijk in 2014 op te zetten scholingstraject. Er is niet alleen deskundigheidsbevordering uitgevoerd waarbij de doelgroep jongeren centraal stond. Voor medewerkers en bestuursleden van de gezamenlijk organisaties voor sociale activering in ‘s Hertogenbosch (BOSA) en de gemeente hebben we een dagdeel verzorgd over verslavingsproblematiek en samenwerkingsmogelijkheden met Novadic-Kentron. Hierbij stond een meer gemarginaliseerde doelgroep centraal. Kinderen Verslaafde Ouders (KVO) In 2013 heeft de uitvoering van het KVO-aanbod in de regio ‘s Hertogenbosch knelpunten ondervonden. Deze werden mede veroorzaakt door reoganisatieontwikkelingen bij zowel Reinier van Arkel als bij Novadic-Kentron. Dit resulteerde in minder uitvoering van het gezamenlijke groepsaanbod dan was begroot. Reinier van Arkel heeft haar collectieve preventie taken overgeheveld naar Ypse. Dit proces is van invloed geweest. Bij Novadic-Kentron speelde enige tijd minder beschikbaarheid van personeel Individuele vragen van verwijzers en van ouders hebben we wel adequaat kunnen oppakken. Hierdoor hebben we een veel hoger aantal individuele casussen kunnen ondersteunen en begeleiden. Eind 2013 hebben beide organisaties de samenwerking herzien en opnieuw in de ’steigers’ gezet waardoor we in 2014 op volle kracht kunnen doorstarten. Voor een stevige inbedding in de lokale structuur en om de toegang te verlagen willen we in 2014 meer gaan samenwerken met partners als Juvans. Daarnaast willen we in het kader van de transities jeugd ook dit aanbod steviger funderen op de vindplaatsen in de wijken bijvoorbeeld via de sociale wijkteams.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
13
Outreachende preventie / veldwerk Een belangrijke taakstelling van het preventieteam van Novadic-Kentron is het benaderen van jongeren in hun eigen leefomgeving die zich door hun genotmiddelengebruik een risicovolle leefstijl eigen gemaakt hebben of dreigen te maken. In de regio ‘sHertogenbosch wordt opvolging gegeven aan alle signalen van ketenpartners waarin sprake is van drank- of ander druggebruik. De preventiewerker is ondersteunend aan het netwerk om samen te zorgen voor het tegengaan van escalatie van overlast en een juiste doorgeleiding naar hulpverlening. We werken samen in het benaderen van (jeugd)groepen en van daaruit benaderen we ook individuele jongeren die een vraag hebben over middelengebruik. Veelal echter hebben deze nog geen hulpvraag en nog geen inzicht of besef van de gevolgen van middelengebruik. Door onze specifieke benadering op straat kunnen we toch vaak het gesprek op gang krijgen met het resultaat dat jongeren hun gebruik reduceren en in een aantal gevallen zelf stoppen. Een algemene trend is dat er minder hanggroepen of jeugdgroepen zich manifesteren in de publieke ruimte, zo ook in de regio ‘s Hertogenbosch. Via straatwerk is uitgevoerd in Boxtel in samenwerking met het jongerenwerk ‘Re-Newt’, waarbij we ook de bus hebben ingezet. Verder is er straatwerk geweest in Engelen, Vught en Rosmalen in samenwerking met jongerenwerk Divers. In Vught is er een businzet geweest bij het jongerencentrum. In ‘s Hertogenbosch zijn we met straatwerk actief geweest in de wijken Muntel-Vliert en Maaspoort. Daarnaast zijn er drie dagen ingezet om uitgaanspubliek te alarmeren en informeren in het kader van het XTC-alert in juni 2013. In de weken daarna hebben we nog enkele monitorbezoeken gedaan in het uitgaanscircuit in ‘s Hertogenbosch. We zijn actief ingegaan op signalen uit SintMichielsgestel, Schijndel en in Helvoirt . We hebben er met jongerenwerkers situatie verkend en samenwerkingsmogelijkheden afgesproken. Dit krijgt mogelijk een vervolg in 2014. Ten slotte hebben we preventieactiviteiten verricht in de coffeeshop ‘Chip’n Dale’ in ‘s Hertogenbosch. Tijdens deze bezoeken aan jongerencentra, zorginstellingen, scholen en hanggroepen op straat hebben we 460 info-en adviesgesprekken met jongeren gehad over middelengebruik. Deze instellingen zijn in Boxtel La Salle en Baanderherencollege, de Jongeren Opvang en Begeleiding, Tom-project, Rebound, Yop-project, Kamers met Kansen, Oosterpoort, Divers en diverse jongerencentra in de wijken zoals de Poort en 4West. Ook via Juvans en politie zijn jongeren verwezen. De laagdrempeligheid van deze gesprekken , de werker kan naar de betreffende instelling toe en er hoeft nog geen eigen bijdrage betaald te worden, wordt door de jongeren erg gewaardeerd. Een jongere is door deze gesprekken sneller geneigd om hulp te zoeken. De vraag naar deze gesprekken is daarom erg groot en daardoor is het aantal ook overschreden.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
14
Het doel van deze gesprekken is snel in beeld te krijgen in welke fase van het middelengebruik de jongere zit. Via de inzet van evidence-based methodes als ‘Wiet-check’ en ‘Moti-4’, motiveren we jongeren om het gebruik te reduceren. Daarmee dragen we er aan bij dat doorverwijzing binnen de hulp vaak niet (meer) nodig is en dat de jongere geen aanspraak hoeft te maken op de tweedelijnszorg. Zestien jongeren zijn wel doorverwezen naar de zorg, waarbij opvallend is dat een aantal jongeren ernstige psychiatrische- en verslavingsproblematiek heeft.
Complexiteit doelgroep en hulpvraag De stijgende lijn in het aantal vragen met betrekking tot de doelgroep licht verstandelijk beperkte (LVB) jongeren met zwaardere problematiek zet zich dit jaar door. Het zijn vrijwel altijd complexe casussen waar deze vragen uit voortkomen. De stijging bevestigt ons het beeld dat een groeiende groep LVB-jongeren te maken heeft met een (beginnend) verslavingsprobleem. Vanuit verschillende instellingen op dit gebied zoals De La Salle (Boxtel) en vanuit ‘Homerun traject’ coördinatie van Humanitas (‘s Hertogenbosch) komen vragen voor individuele gesprekken en voorlichtingen. Doelgroep LVB-jongeren zal net als in 2013 ook in 2014 onze nadrukkelijke aandacht krijgen. We streven, anticiperend op de ontwikkeling van de transitie jeugd. naar intensivering van de samenwerking met specialistische jeugdzorginstellingen. We streven hierin naar snel en vindplaatsgericht interveniëren met een ‘matched care’ aanpak. Moti-4 De stap naar reguliere (drugs-) hulpverlening is voor veel jongeren te groot. Ook al zouden ze er veel baat bij hebben. Voor deze jongeren kan Moti-4 wellicht een manier zijn om inzicht te krijgen in eigen gebruik en daardoor dit gebruik te minderen of stoppen. Moti-4 is een geprotocolliseerde interventie bestaande uit maximaal vier individuele gesprekken van een uur. In deze regio hebben 25 jongeren meegedaan met de Moti-4 . In 2013 hebben naast Novadic-Kentron ook enkele andere organisaties de Moti-4 ingezet. Al deze trajecten zijn onderdeel van een effectiviteitesonderzoek onder leiding van MondriaanGGZ in Limburg. De voorlopige uitkomsten zijn positief. Ketensamenwerking Outreachende preventiewerker/ veldwerkers werken met veel verschillende instellingen samen; met jongerenwerkers, maatschappelijk werkers, jeugdagenten en jeugdpreventiewerkers. Deze samenwerking wordt door ons actief gezocht. In 2013 is de samenwerking met de Oosterpoort geïntensiveerd. Door het intensiveren hiervan zijn er meer vragen van medewerkers gekomen over individuele casussen, toeleidingen, casusbesprekingen en vragen voor deskundigheidsbevordering en beleidsadvies. Ketensamenwerking zal nog belangrijker worden in de komende jaren, zeker met het oog op de transitie van de jeugdzorg.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
15
Testservice Drugs Information Monitoring System (DIMS) Het overlijden van een jongere uit ‘s Hertogenbosch door gebruik van PMMA heeft duidelijk effect gehad op de stijging van het aantal bezoekers van DIMS Testservice. Met de waarschuwingscampagne in het Bossche uitgaansleven over de aanwezigheid van PMMA in huidige XTC en de extra gevaren hiervan, hebben we ca. 450 jongeren bereikt. Hierbij kwam hulp van samenwerkende instellingen als Divers. Bij de DIMS Testservice zijn in ’s Hertogenbosch in 2013 driehonderd bezoekers geweest. Bezoekers kunnen bij de Testservice anoniem hun middelen laten testen. Daarbij wijzen we gebruikers op de risico’s van het middel en kunnen we eventueel doorverwijzen naar de hulpverlening. De DIMS Testservice is onderdeel van een netwerk van testservices door heel Nederland. Met de verkregen informatie uit het testen van de door consumenten aangeboden synthetische drugs is er in Nederland een actueel beeld van de drugsmarkt. Er kan daardoor snel gereageerd worden wanneer er bepaalde middelen op de markt een acute bedreiging vormen voor de gezondheid. Zoals in de zomer van 2013 rondom PMMA in XTC.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
16
Verslavingszorg en Maatschappelijke Steun Het domein Verslavingszorg richt zich op behandeling van matige en ernstige vormen van verslaving. Vaak is hierbij ook sprake van bijkomende problemen zoals bijvoorbeeld psychische aandoeningen of een (licht) verstandelijke beperking. De invulling van de zorg is multidisciplinair en zeer divers (online, ambulant en klinisch). Immers het aantal doelgroepen (jeugd, volwassen, cliënten met dubbele diagnose) van dit domein loopt uiteen. De ondersteuning van sociaal kwetsbare mensen, met problemen van langdurige aard op meerdere levensgebieden is van groot belang. In het domein Maatschappelijk Steun staan deze mensen centraal. Het verbeteren van de kwaliteit van leven is ons doel hierin. We focussen ons binnen dit zorgdomein niet zozeer op stoppen met gebruik, maar meer op verbetering van welzijn en gezondheid en op maatschappelijke re-integratie. De mens accepteren met al zijn beperkingen en problematiek, waarbij we kijken naar mogelijkheden en aanwezige competenties. Ook willen we de stigmatisering doorbreken. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid om mensen te laten participeren in de wijk waar ze leven (rehabilitatie) en herstellen van sociale netwerken. Bijvoorbeeld door te werken in een moestuin van de wijk, de klussenclub geïnitieerd vanuit woningbouw, schoonhouden van speelplaatsen en parken etcetera. Regionale ontwikkelingen In 2013 zagen we een geleidelijke toename in het aantal aanmeldingen maar tevens ook een toename in wachttijden. Hierop hebben we geanticipeerd door de logistieke processen van de klinisch en ambulante behandeling anders in te richten. We zijn gaan werken met zorgpaden en besteden extra aandacht aan het tijdig afsluiten van trajecten. We voorzien een verdere inkrimping van de verslavingszorg in de tweede lijn.
AWBZ transsitie en ambulantisering Afgelopen jaren zijn bij ketenpartners en ook bij Novadic-Kentron zelf bedden afgebouwd en wordt steeds meer behandeling extramuraal ingezet. Dit betekent dat steeds meer cliënten thuis behandeld worden waardoor de thuissituatie en de informele zorg een belangrijke positie gaat innemen. Om deze ontwikkeling te ondersteunen heeft Novadic-Kentron de afgelopen jaren geïnvesteerd in ervaringsdeskundigheid en is lid geworden van de coöperatie Markieza (Academie voor herstel en ervaringsdeskundigheid). Een belangrijk initiatief is dat cliënten die op de wachtlijst staan voor behandeling kunnen deelnemen aan het project “Samen wachten”waarbij (ex-)cliënten en vrijwilligers de wachtenden ondersteunen en hen alvast voorbereiden op de Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
17
behandeling. Een voorlopige meting geeft aan dat de drop-out hierdoor sterk wordt verminderd. Het gevoel van schaamte, eenzaamheid wordt direct besproken zijn onderdeel van het “Samen wachten”-traject. In 2013 constateren we ook dat het verkrijgen van een AWBZ-indicatie voor een verblijfsvoorziening steeds moeilijker wordt. Deels door de komende overgang van de AWBZ naar de gemeente en deels door de visie dat men zoveel mogelijk in de wijk dient te gaan wonen. Dit is lastig voor de groep die hier nog niet aan toe is en waarbij progressie op de zelfredzaamheidsmatrix ingeschat moet worden als laag. Er moet aandacht blijven voor de groep die echt aangewezen is op dit type zorg en slechts heel langzaam een stapje kan maken in de richting van zelfredzaamheid. In de verdere doorontwikkeling van 0de lijn ( mantelzorg, preventie) en 1e lijn (onder andere de wijkteams) wordt ‘matched care’ een belangrijk principe. Dus de juiste mate van zorg op het juiste moment waarbij enerzijds clienten soms direct terecht kunnen in de tweede lijn maar er ook direct afgeschaald kan worden naar een wijkteam als intensievere zorg niet langer noodzakelijk is.
Multi-problematiek Ondanks het feit dat we uitgaan van de ’eigen kracht’ van onze cliënten en daar steeds meer de nadruk op leggen, kenmerken onze cliënten zich door een multi-problematiek: soms is het puzzelen om te kunnen ontleden wat er precies aan de hand is, wat het probleem onder het probleem blijkt te zijn, om van hieruit tot een duurzame oplossing te komen. Hiervoor werken we samen Centrum voor Trajecten en Bemoeizorg (CvTB) en met de ketenpartners. Het CvTB zal hierin de komende tijd nog meer een centrale coördinerende rol op zich nemen. We zien dat veel cliënten een hogere leeftijd bereiken door de betere zorg en daardoor met meer somatische klachten te maken krijgen. De toenemende vraag naar medische ondersteuning is een signaal dat we het komende jaar nader willen onderzoeken. FACT-team Het FACT team gericht op cliënten met complexe problematiek met op de voorgrond verslaving en persoonlijkheidsstoornissen kende in 2013 een verdere professionaliseringsslag met als resultaat een certificering eind december. Na een uitgebreide audit werd het FACT beoordeeld met ‘zeer goed’ tot ‘uitmuntend’. Samenwerken met netwerkpartners Het begeleiden van deze kwetsbare, vaak chronische doelgroep vraagt specialistische kennis, vanwege de psychiatrische, verstandelijke en verslavingsproblematiek. De begeleiding kenmerkt zich door een open, ontvangende manier, makkelijk en snel bereikbaar zijn, positieve feed-back geven en signaleren of meer nodig is dan de begeleiding alleen.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
18
Medische Heroïnebehandeling Medische heroïne behandeling (MHB) is een behandeling bij langdurige, chronische verslavingsproblematiek (heroïne) waarbij gebleken is dat diverse eerdere behandelingen niet succesvol waren. De cliënten die voor MHB in aanmerking komen, maken reeds lange tijd gebruik van de methadonverstrekking. Alle cliënten (maximaal twintig) hebben een trajectplan, waarin veel aandacht is voor sociale activering. In 2013 kende de MHB een nagenoeg volledige bezetting. Gezondheid Het effect van al onze zorg wordt bij al onze cliënten periodiek gemeten, zo ook bij de cliënten van de MHB. We gebruiken hiervoor de tool Routine Outcome Measurement (ROM). De uitkomst van deze ROM wordt gebruikt om het zorgplan te bespreken en te actualiseren. Helaas staat het ROM-systeem (nog) niet toe om voor de totale cliëntengroep van de MHB over 2013 een uitkomst te geven. Over het algemeen zien we dat de cliënten van de MHB een duidelijke verbetering van psychische en lichamelijke gezondheid gedurende het behandeltraject. Onderstaand een aantal voorbeelden waarin er verbetering in gezondheid werd gecontstateerd - Cliënten hebben door het gebruik COPD-klachten. Deze klachten worden minder of verergeren niet. - Bij diverse cliënten is Hepatitis-C vastgesteld tijdens de intake en is gstart met onderzoek en behandeling; - Cliënten die voor deelname aan MHB intraveneus gebruikten (vervuilde spuiten) roken (‘chinezen’) nu en hebben geen ontstekingen meer; - Cliënten komen aan in gewicht doordat ze meer rust en dagritme hebben; - Cliënten worden begeleid om actie te ondernemen om naar de tandarts te gaan, eventueel onder begeleiding; - Door het structurele en regelmatige contact worden diverse (gezondheids)klachten eerder gesignaleerd en worden cliënten gemotiveerd zelf of met behulp van de hulpverleners van de MHB actie te ondernemen.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
19
Activering Alle cliënten hebben in hun trajectplan veel aandacht voor sociale activering. Het is van groot belang dat deelnemers aan dit programma ook een gepaste daginvulling hebben. Cliënten worden hierin dan ook nadrukkelijk gemotiveerd. Ondanks deze inspanningen lijken de cliënten dagactivering in 2013 niet te vinden bij Novadic-Kentron, noch bij een andere organisatie en ook niet elders op eigen initiatief. Dat signaal is bij de gemeente onder de aandacht gebracht. Het motiveren van deelnemers aan activeringsprogramma’s zal ook het komende jaar een belangrijk aandachtspunt zijn. Hierin wordt nadrukkelijk samenwerking gezocht met gemeente, de organisaties voor sociale activering in ‘s Hertogenbosch (BOSA) en andere netwerkpartners. Justitie De MHB heeft positieve effecten op de afname van politie- en justitiecontacten van de cliënten. Ze komen veel minder tot niet meer in aanraking met justitie. De combinatie van chronische verslaving en financiële problemen is veel voorkomend. Hiervoor werd door een aantal MHB-cliënten vaak een oplossing gezocht in (kleine) criminaliteit. Dit resulteerde in een vicieuze cirkel die voor cliënten moeilijk te doorbreken is. De MHB draagt op positieve wijze bij aan een stabilisering van de leefsituatie van de cliënt. De afname van criminele activiteiten betekent dat tijd en middelen van politie en justitie aan andere zaken besteed kunnen worden. Omgeving Medisch Heroïne Unit (MHU) Er zijn geen klachten of incidenten gemeld vanuit de omgeving van de MHU. Structureel is er overleg met omwonenden (Rompertsebaan), politie en Novadic-Kentron onder regie van de gemeente. Na het eerste jaar van de start van de MHU zijn er vrijwel geen incidenten of meldingen geweest. Reden om met de omwonenden te bekijken of de frequentie van het overleg verlaagd kon worden. Omwonenden willen graag op de hoogte gehouden blijven worden en zijn zeer tevreden over inhoud en de frequentie van dit overleg. Op deze wijze dragen we samen zorg voor een prettig leefmilieu in de omgeving van de MHU.
Dag- en nachtopvang Oranje Nassaulaan In juli 2013 is de Dag- en nachtopvang in verband met de grootscheepse renovatie tijdelijk verhuisd van de Oranje Nassaulaan naar de Windmolenbergstraat. De verhuizing is zonder incidenten verlopen. Met politie, stadstoezicht en het naburige zorgcentrum Anthoniegaarde zijn afspraken gemaakt rondom veiligheid. Ook zijn er een tweetal voorlichtingen gegeven door medewerkers van de Dag- en nachtopvang aan bewoners en medewerkers van woonzorgcentrum Anthoniegaarde. Medewerkers kregen daarnaast ook een rondleiding in de opvang. Met politie en stadtoezicht zijn, in samenwerking met het Inloopschip, afspraken gemaakt rondom overlast in de directe omgeving van de opvang.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
20
In de eerste maand na de verhuizing zijn er enkele overlastmeldingen geweest. De heldere afspraken en adequate en snelle samenwerking tussen buurt, opvang en stadstoezicht/politie resulteerden in een plan de campagne waarvan de uitvoering direct tot vermindering van de overlast heeft geleid. Het aantal meldingen van overlast nam in loop van het jaar af. Het pand Windmolenbergstraat bleek, gezien de vraag, aan de kleine kant te zijn. De maximale opvangcapaciteit van de tijdelijke opvang is dertig personen. Dit in tegenstelling tot de 36 plaatsen van de opvang aan de Oranje Nassaulaan. Door de zachte winter heeft dit niet tot capaciteitsproblemen geleid gedurende het winterscenario. Cliënten blijven uitkijken naar een terugkeer naar de Oranje Nassaulaan omdat daar meer ruimte is, het pand netter is en meer faciliteiten heeft. Er is met grote regelmaat afstemming met het CvTB. Zowel op casusniveau als organisatorisch. Deze samenwerking is positief en doelgericht. De afstemming met de overige samenwerkingspartners zoals Inloopschip, Reinier van Arkel en stadstoezicht/politie verloopt ook prima. Er zijn regelmatig incidentbesprekingen waar het Inloopschip, politie en stadtoezicht bij aanwezig zijn. Ook is er periodiek overleg met Reinier van Arkel. De lijnen zijn kort en efficiëntie en doelgerichtheid staan voorop. Een klein deel van de doelgroep heeft zijn plek gevonden in het pré-hostel aan de Seringenstraat. Eind 2013 waren zes personen in afwachting tot doorplaatsing naar het hostel aan de Van Broeckhovenlaan dat eind mei 2014 operationeel gaat worden. De uitgestelde opening van het hostel heeft in 2013 voor enige onrust gezorgd. Het vertrouwen van cliënten in hulpverleners en maatschappij heeft hieronder te leiden gehad en overschaduwde in sommige gevallen de contacten en begeleiding van cliënten Doorstroom: 11 personen zijn doorgestroomd naar de klinische voorzieningen van Novadic-Kentron 1 persoon maakt gebruik van de medische heroïnebehandeling 4 personen hebben eigen woonruimte gekregen 2 personen zijn terug naar hun land van herkomst 3 personen hebben een vorm van begeleid wonen gekregen. 6 personen wachten op plaatsing in het hostel Van Broeckhovenlaan Instroom ‘nieuwe’ cliënten via netwerkpartners: Centrum voor Trajecten en Bemoeizorg (CvTB): 7 unieke personen Politie: 4 unieke personen Winterscenario: 24 unieke personen Sanctie/ time out: 21 unieke personen ( Inloopschip, Reinier van Arkel, Smart Coach, Cello, ’t TIJ ) Opvang Berlicum: 2 personen Van twee personen is niet bekend waar zij na de van de dag- nachtopvang gebruik te hebben gemaakt naar toe zijn vertrokken. Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
21
Dagopvang De dagopvang biedt aan dak- en thuislozen gedurende de dag een plek om te verblijven en de eerste levensbehoeften: onderdak, een maaltijd en gelegenheid tot persoonlijke verzorging en het wassen van kleding. Doordat deze daklozen een plek hebben om te overnachten en overdag te verblijven en waar zij alcohol en drugs kunnen gebruiken kan er ingezet worden op het verminderen van overlast op straat en gezondheidsschade. De emotionele ondersteuning die in de dagopvang gegeven wordt is zeer belangrijk voor deze vaak zorgmijdende cliënten. Cliënten krijgen wat meer vertrouwen in de hulpverlening en worden gemotiveerd om zich open te stellen voor een voor hen bereikbaar toekomstperspectief. Het aantal uren openstelling bedraagt 70 uur per week. Deze uren openstelling zijn gerealiseerd. De dagopvang heeft een capaciteit van 40 personen. Het totale bereik (unieke personen) in 2013 was 119 personen waarvan 85 nieuwe cliënten. In 2012 was het bereik 123 personen, waarvan 89 nieuwe cliënten. Er lijkt sprake te zijn van een stabilisatie in aantallen. Het aantal verwezen cliënten voor een time-out is eveneens gelijk gebleven; 21 personen, gemiddeld 2-3 personen per dag. Gemiddelde maken 25 personen dagelijks gebruik van de dagopvang, een lichte stijging van gemiddeld 2 personen per dag in vergelijking met 2012. Nachtopvang De nachtopvang biedt opvang en eerste levensbehoeften aan verslaafden dak- en thuislozen gedurende de avond en nacht. Doordat de daklozen een plek hebben om te overnachten wordt er een bijdrage geleverd aan het verminderen van gevoelens van onbehagen van omwonenden en overlast in delen van de stad. Daarbij is buiten slapen gevaarlijk en een bedreiging voor de fysieke gezondheid van de dak- en thuislozen zelf. De nachtopvang heeft een capaciteit van twintig bedden in de periode van maart tot en met november en zes extra bedden in de winterperiode. Het aantal uren openstelling bedraagt 98 uur per week. Deze uren openstelling zijn gerealiseerd. Het aantal verschillende bezoekers dat gebruik maakt van de nachtopvang bedroeg in totaal 101 unieke personen. Het bereik van de nachtopvang schommelt, per maand, tussen de 35 en de 50 personen. De bezettingraad is, in vergelijking met vorig jaar in dezelfde periode (82%), gestegen tot 95%. Deze ruime toename van 13% is deels toe te schrijven aan de lange winter en de time-out functie van de opvang. De time-out functie is een afspraak met de netwerkpartners waarbij de nachtopvang enkele cliënten van netwerkpartners tijdelijk opvang biedt. Het aantal passsanten (kortdurend verblijf 1-2 dagen/nachten ) is gelijk gebleven. Gemiddeld maken 21 unieke personen gebruik van de nachtopvang .
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
22
Gebruiksruimte De opvang heeft ook een aantal gebruiksruimtes voor drugs en alcohol. Hier kunnen mensen onder toezicht drugs gebruiken en drinken wat de overlast op straat beperkt. Vaak resulteert de relatieve rust om hier te kunnen gebruiken in stabilisering en vermindering van hoeveelheid en frequentie in gebruik. Daardoor wordt de anders veelal dramatisch voortschrijdende gezondheidschade, fysiek en psychosociaal, verminderd. De drugsgebruiksruimte is in 2013, geheel volgens afspraken, 80 uur per week opengesteld . De gebruiksruimte heeft een capaciteit van negen personen op een gelijk moment. Gemiddeld maken 16 verschillende personen per dag één of meerdere malen gebruik van de gebruiksruimte. Dit is een kleine toename ten opzicht van 2012 met twee personen. Het gemiddelde bereik van de gebruiksruimte is per maand tussen 35-55 personen. De gebruikswijze wordt door ons gemonitoord : we weten dat vijf cliënten intraveneus gebruiken. De alcoholgebruiksruimte is 35 uur per week opengesteld. In 2013 maakten elf cliënten hiervan gebruik en per dag gemiddeld zes cliënten. Deze aantallen zijn gelijk met 2012. Een groot verschil met 2012 ligt in de frequentie waarop gebruikt wordt gemaakt van de alcoholruimte. Deze nam fors toe. Dit zagen we vooral bij mensen die in afwachting waren van plaatsing in het hostel. Het aantal GHB-gebruikers is in 2013 in de opvang sterk afgenomen. Het merendeel van de GHB-gebruikers komt niet meer in de opvang. De analyse van deze teruggang is onvolledig door gebrek aan tijd voor onderzoek. Het lijkt dat een deel van deze groep in een kliniek is opgenomen of in detentie is gekomen. Enkelen zijn zelfstandig gaan wonen.
Cliënttevredenheid In 2013 zijn de externe beveiligers vervangen door toezichthoudende medewerkers in dienst van Novadic-Kentron. Deze medewerkers kennen de cliënten en hun problematiek goed en kunnen pro-actief handelen. Door de specifieke kennis op het gebied van verslavingsproblematiek kunnen zij beter omgaan met het verslavingsgedrag van cliënten. Voor de doelgroep is het belangrijk dat men te maken heeft met een vertrouwde ploeg medewerkers. Mede door het realiseren daarvan is het aantal interne incidenten fors afgenomen. Dit jaar zijn er in de opvang, activiteiten opgezet voor cliënten met een directe en praktische functie zoals bijvoorbeeld het kookproject. Deze hebben de interne sfeer fors verbeterd. Cliënten worden hierdoor geactiveerd en krijgen een meer structurele daginvulling. Deelname aan het kookproject werd door een aantal cliënten opgepakt als voorbereiding op het wonen in het hostel of een andere woonvorm.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
23
Dit positieve beeld wordt bevestigd door de uitslagen van een cliënttevredenheidsonderzoek onder de bezoekers van de dag- en nachtopvang. Deze wordt uitgevoerd door onderzoeksbureau TRIQS. Met een tevredenheidscijfer van 8 blijken de cliënten zeer tevreden over hun verblijf in de Novadic-Kentron opvang. Activering Alle activiteiten waaraan cliënten meedoen zijn gericht op het bevorderen van de zelfredzaamheid en hen terugbrengen tot enig niveau van zelfstandig maatschappelijk functioneren. Aan de activeringsprojecten van de dag-en nachtopvang wordt door een stabiele groep van 21 cliënten deelgenomen. Hiervan doet het grootste deel mee aan het kookproject ( boodschappen doen, koken en opruimen). Een kleinere groep doet mee aan het schoonhouden van de buurt (blik en veegproject). Eind 2013 is een begin gemaakt om met het het Inloopschip en de gemeente samenwerkingsmogelijkheden te onderzoeken met de vrijwilligersorganisaties Bossche activering. Dit heeft geleid tot de ondertekening van een intentieverklaring door alle partijen. De concrete uitwerking volgt in het voorjaar 2014. De doelgroep van de dag- en nachtopvang is over het algemeen zeer zorgmijdend. Hier is in 2013 actief op gestuurd. Vrijwel iedere bezoeker van de dag- en nachtopvang heeft, naast de basiszorg (bed, bad, brood), flankerende zorg van Novadic-Kentron. Te denken valt aan medische zorg, financiële hulp, ondersteuning door FACT en overbruggingszorg AWBZ.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
24
Bemoeizorg (Centrum voor Trajecten en Bemoeizorg) De kerntaak van het Bemoeizorgteam is het opsporen van en contact leggen met zorgmijders en hen toeleiden naar de juiste reguliere zorg. Het gaat vaak om chronische psychiatrische cliënten met verslavingsproblemen, die in veel gevallen verloederen en overlast veroorzaken. Er is niet alleen aandacht voor overlast veroorzakende zorgmijders, maar ook voor zorgmijders die geen merkbare overlast veroorzaken. Doel van het CvTB, is personen met complexe zorgproblemen te ondersteunen door het creëren van een gezamenlijke voordeur naar de verschillende instellingen. Trajectbegeleiders ondersteunen cliënten vanuit het centrum bij het vinden van de juiste zorg in de veelheid van voorzieningen. In het CvTB werkt Novadic-Kentron intensief samen met de Reinier van Arkel groep (geestelijke gezondheidszorg) en Stichting Maatschappelijke Opvang ’s-Hertogenbosch, Juvans, Cello en de gemeente. Daarnaast zijn er diverse belangrijke partners zoals; GGD Hart voor Brabant, Veiligheidshuis, woningbouworganisaties en de gezamenlijk organisaties voor sociale activering in ‘s Hertogenbosch (BOSA). De rapportage van het CvTB wordt door penvoerder Juvans, separaat aan de gemeente aangeboden. Binnen bemoeizorg zien wij een duidelijke rol voor Novadic-Kentron omdat we ons als organisatie verantwoordelijk voelen voor cliënten die geen hulp voor hun problemen zoeken, maar enerzijds door hun verslaving veel last ervaren en anderzijds overlast veroorzaken voor de samenleving. De werkwijze die door het Bemoeizorgteam wordt gebruikt, sluit in de praktijk goed aan bij de uitgangspunten van Community Reïnforcement Aproach (CRA) die door Novadic-Kentron wordt gehanteerd. De samenwerking binnen het Bemoeizorgteam en met andere ketenpartners verloopt constructief en in goede sfeer. De verhuizing begin 2014, naar een gemeenschappelijke werkplek in het Veiligheidshuis wordt als een grote meerwaarde gezien. De samenwerking is er door verbeterd. In 2013 is door drie ervaren medewerkers van onze organisatie een belangrijke inbreng geweest in het stedelijk Bemoeizorgteam. Zij delen onder andere hun expertise met betrekking tot verslaving met hun collega’s zodat ook verborgen problematiek zichtbaar wordt. In 2013 is de samenwerking met het FACT (Novadic-Kentron) verder geïntensiveerd.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
25
Schuldhulpverlening Het doel van de schuldhulpverlening is de groei van de schulden van cliënten te voorkomen en hen te begeleiden naar de schuldhulpverlening van de gemeentelijke kredietbank (GKB). Het is onderdeel van de integrale benadering van de verslavingsproblematiek. In 2013 is het aantal cliënten dat gebruik maakt van een traject ongeveer gelijk gebleven. Inherent aan de problematiek van onze cliënten is grilligheid in gedrag, ook op het gebied van financiën en schulden. Begeleidingstrajecten naar de schuldhulpverlening van de GKB verlopen daardoor niet altijd even eenvoudig. Begeleide cliënten ervaren soms dat zaken niet goed lopen. Bijvoorbeeld het overmaken een van uitkering. De frustraties hierover leggen cliënten met regelmaat op confronterende wijze op het bord van de begeleiders. Onderwerpen als deze worden in de kwartaalbesprekingen met de gemeente besproken. In 2013 is met de organisaties voor sociale activering in ‘s Hertogenbosch (BOSA) contact gezocht over hoe met elkaar samengewerkt kan worden op het gebied van schuldhulpverlening. Niet iedere aanvraag voor schuldhulpverlening kan direct opgepakt worden. Met BOSA wordt de mogelijkheid onderzocht van wachtlijstondersteuning. Postadres- en uitkeringsbeheer In 2013 zien we een toename in het gebruik van postadres- en uitkeringsbeheer voor cliënten van de korte trajecten. Deze cliënten worden verder toegeleid naar zorg of het traject wordt stopgezet omdat zij zich niet aan de spelregels hebben kunnen of willen houden. Het ontbreken van een postadres betekent dat mensen bijvoorbeeld geen bijstandsuitkering en zorgverzekering kunnen aanvragen. Met grote regelmaat zien we dat cliënten na verloop van tijd weer opnieuw aangemeld worden. Vaak is dan het urgentiegevoel en de motivatie bij deze cliënten in de tussentijd gegroeid. Met een groter succes in het toeleidingstraject. Het aantal cliënten dat gebruik maakt van de langere trajecten, voornamelijk cliënten van de Dag- en nachtopvang, is stabiel. Het gaat hier om een groep van 27 unieke cliënten. Van korte trajecten op de Rompertsebaan maken 16 unieke cliënten gebruik. Deze aantallen zijn hoger dan de planning. Over de duur van de trajecten zijn met de gemeente heldere afspraken gemaakt. Een kort traject is drie maanden en een langdurig traject kan per jaar verlengd worden.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
26
‘s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013 Productiebegroting 2013 Productie- en budgetrealisatie 2013
Periode
12
Subsidie BCF (Dossiers: 2012000038, 2012000039, 2012000040) Producten 2013 Producten
Productie 2013 Rekeneenheid
Subsidie Regionaal preventieprogramma Jongeren, Onderwijs en Vrije tijd Deskundigheidsbevordering, training en advies Lokaal Gezondheidsbeleid en Alcohol(matigings)beleid Outreachend Veldwerk Opvoedingsondersteuning
Productieafspraak jaarbasis
productieafspraak tm periode
realisatie tm periode
Inkomsten 2013 % gerealiseerd tov begroot
Budget jaarbasis
Budget tm periode
realisatie tm periode
% gerealiseerd tov begroot
uur arbeidsinzet
80,68
295
295
392
133%
23.801
23.801
31.626
133%
uur arbeidsinzet
80,68
440
440
367
83%
35.499
35.499
29.589
83%
uur arbeidsinzet
80,68
882
882
898
102%
71.139
71.139
72.455
102%
uur arbeidsinzet uur arbeidsinzet sub-totaal RPP
79,24 80,68
1900 508 4025
1.900 508 4025
2.344 498,25
123% 98% 112%
150.556 40.985 321.980
150.556 40.985 321.980
185.724 40.199 359.593
123% 98% 112%
Rekeneenheid Signalering en Toeleiding Aanmeldspreekuren Lokale inloop (Boxtel en Den Bosch)
Tarief €
tarief
Productie jaarbasis
Productie tm periode
4499 realisatie tm periode
% gerealiseerd tov begroot
Budget Jaarbasis
Budget tm periode
realisatie tm periode
% gerealiseerd tov begroot
uur arbeidsinzet
73,43
308
308
308
100%
22.597
22.597
22.597
100%
uur arbeidsinzet sub-totaal
73,43
646 954
646 954
646 954
100% 100%
47.423 70.020
47.423 70.020
47.423 70.020
100% 100%
Basiszorg en Opvang (2012000039) Dag-, avond- en nachtopvang
uur openstelling
116,00
8760
8.760
8.760
100%
1.016.181
1.016.181
1.016.181
100%
Gebruiksruimte (in tarief opvang)
uur openstelling
0,00
3650
3.650
3.650
100%
0
0
0
Aanmeldspreekuren Centraal
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
27
Externe beveiliging Geneeskundige zorg (2012000040) Medische Heroïnebehandeling
uur beschikbaarheid sub-totaal deel unit sub-totaal
42,85
8760 21170
8.760 21170
8.760 21170
100% 100%
375.366 1.391.547
375.366 1.391.547
375.366 1.391.547
100% 100%
142,16
3466 3466
3.466 3466
3.466 3466
100% 100%
492.722 492.722
492.722 492.722
492.722 492.722
100% 100%
2.276.269
2.276.269
2.313.882
102%
Totaal Subsidie:
Subsidie collectieve preventie
NK is onderaannnemer, beschikking komt binnen bij Reinier van Arkel
Producten
Productie 2013 Rekeneenheid
Kinderen van verslaafde ouders Inzet collectieve preventiemiddelen
uur arbeidsinzet sub-totaal
Tarief €
80,68
Productieafspraak jaarbasis
productieafspraak tm periode
385 385
385 385
realisatie tm periode 170 170
Inkomsten 2013 % gerealiseerd tov begroot 44% 44%
Budget jaarbasis 31.062 31.062
Budget tm periode 31.062 31.062
realisatie tm periode
% gerealiseerd tov begroot
13.709 13.709
44% 44%
Deze collectieve preventiemiddelen worden door alle gemeenten in de regio bekostigd en worden overgemaakt naar Reinier van Arkel.. Voor de gemeente ’s-Hertogenbosch gaat het om een bedrag van ongeveer € 16.000, de rest van het bedrag wordt dus bekostigd door de andere gemeenten in de regio.
Centrum voor Trajectbegeleiding
NK is onderaannnemer, beschikking komt binnen bij JUVANS
Producten
Productie 2013 Rekeneenheid
Trajectbegeleiding & Bemoeizorg inzet Novadic-Kentron Totaal Subsidie: Totale subsidiestroom 2013
Tarief €
84,00
Productieafspraak jaarbasis
productieafspraak tm periode
realisatie tm periode
Inkomsten 2013 % gerealiseerd tov begroot
Budget jaarbasis
Budget tm periode
realisatie tm periode
% gerealiseerd tov begroot
2585
2.585
2585
100%
217.133
217.133
217.133
100%
2.585
2.585
2.585
100%
217.133
217.133
217.133
100%
2.524.464
2.524.464
2.544.724
101%
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
28
Noot: aan de algemene voorwaarden inzake de subsidieverstrekking, zijnde artikel 14.5, wordt niet voldaan aangezien de beloning van de voorzitter en het lid van de Raad van Bestuur van Novadic-Kentron is gebaseerd op de beloningscode voor bestuurders in de zorg, de NVZD. Conform de zorgbrede Governance-code worden aard en omvang van de beloning van bestuurders uitsluitend door de remuneratiecommissie van de Raad van Toezicht bepaald.
Naam: drs. R. Hermanides Functie: Lid Raad van Bestuur Datum: 26-05-2014 Handtekening:
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
29
Resultaatafspraken en KPI's ‘s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013 BCF-subsidie (Dossiernummer: 13.000042) Product
Aanmeldspreekuren verslavingszorg in Den Bosch en Boxtel
Kern Prestatie indicatoren (KPI)
Dagelijkse openstelling (Brabantbreed): centraal, telefonisch en online Aantal aanmeldingen Aantal inschrijvingen voor de hulpverlening
Planning
Nachtopvang voor chronische harddrugsverslaafden:
Kern Prestatie indicatoren (KPI)
Capaciteit nachtopvang (+ 6 extra plaatsen bij winterscenario) Bereik aantal bezoekers (unieke personen) nachtopvang in verslagperiode
Realisatie per 8
Realisatie t/m 12
Toelichting periode 4
Toelichting periode 8
Toelichting periode 12
De afgelopen periode is centrale aanmelding verder geprofessionaliseerd met als resultaat dat binnen uiterlijk 48 uur een antwoord of een correcte doorverwijzing mag worden verwacht.
500
166
425
635
124
272
459 's-Hertogenbosch: dagelijks gedurende de gehele dag. Boxtel: Op dinsdag, woensdag en vrijdag geopend.
Dagelijkse openstelling aanmeldspreekuur verslavingszorg in 's-Hertogenbosch en Boxtel Aantal aanmeldingen Aantal inschrijvingen voor de hulpverlening Aantal cliënten in behandeling Product
Realisatie per 4
Planning
20
166
425
635
124 788
272 940
459 1.114
Realisatie per 4
Realisatie per 8
Realisatie t/m 12
26
26
29
98
112
119
Toelichting periode 4
Toelichting periode 8
Toelichting periode 12 Maximale capaciteit nachtopvang is door de brandweer gesteld op 29 bedden (inclusief winterscenariobedden)
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
30
Gemiddeld aantal bezoekers nachtopvang per nacht
Gemiddeld bezettingspercentage op jaarbasis Aantal cliënten toegeleid naar Centrum voor Trajecten en Bemoeizorg
Dagopvang
Aantal cliënten dat doorstroomt naar woonvoorzieningen Capaciteit aantal plaatsen dagopvang Bereik aantal bezoekers (unieke personen) dagopvang in verslagperiode
Aantal nieuwe personen in het bereik van de dagopvang
23
85%
40
21
21
98%
100%
95%
0%
0%
0%
0% 40
0% 40
0% 40
74
112
119
40
51
85
De bezettingraad is, in vergelijking met vorig jaar in dezelfde periode (2012 was 82%) gestegen tot 98%. Deze ruime toename van 16% is deels toe te schrijven aan de lange winter die we gehad hebben maar lijkt tevens door te zetten in maart( 105%) en april (110%).
Deze toename is deels toe te schrijven aan de lange winter (zie toelichting eerdere rapportage periode 4) maar ook door de zg. time-out functie van de opvang. CVTB verwijst cliënten naar de dag en nachtopvang
Afwachting van opening hostel.
In afwachting van opening hostel wordt er 'overbruggingszorg' geleverd (AWBZ gefinancierd) aan 6 cliënten.
In totaal zijn er in 2013 85 nieuwe personen binnen het Bereik van de opvang geweest.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
31
Gemiddeld aantal bezoekers dagopvang per dag
Gebruiksruimte
Medische heroïnebehandeling:
Aantal plaatsen in de gebruiksruimte (drugs) Aantal uren openstelling per dag Gemiddeld aantal bezoekers per dag Aantal unieke personen dat gebruik maakt van de gebruiksruimten Aantal plaatsen Aantal unieke deelnemers MHU Den Bosch in verslagperiode Aantal cliënten waaraan dagelijks verstrekt wordt Gemiddelde bezettingsgraad van de 20 plaatsen
Omgevingsbeheer MFE Rompertstaete op basis van een convenant
35
25
22
25
9 10
9 10
9 10
9 19
54
45
20
20
20
24
24
20
18
19
20
90%
95%
100%
20
90%
Er is een toename te zien bij het aantal cliënten die aan een of andere vorm van dagactivering meedoen. 21 cliënten hebben in mindere of meerdere mate deelgenomen aan de interne activering georganiseerd door de opvang zelf.
Per begin juli 2013 is de dagopvang verhuisd naar de Windmolenbergstraat. De doelgroep had na korte tijd de weg naar de opvang weer gevonden. Met de netwerkpartners zijn afspraken gemaakt om eventuele overlast in dit deel van het centrum te voorkomen met positief resultaat. 21 cliënten hebben in mindere of meerdere mate deelgenomen aan de interne activering georganiseerd door de opvang zelf.
Per kwartaal is er veiligheidsoverleg met de netwerkpartners. Er zijn in de afgelopen periode wederom geen incidenten gemeld.
Per kwartaal is er veiligheidsoverleg met de netwerkpartners. Er zijn in het afgelopen jaar geen incidenten gemeld.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
32
Centrum voor Trajectbegeleiding De middelen zijn beschikt aan Juvans. Deze treedt op als penvoerder. Novadic-Kentron is onderaannemer. Product
Kern Prestatie indicatoren (KPI)
Centrum voor trajectbegeleiding
Cliënten met meervoudige problemen worden 1,5 jaar na afronden van de behandeling nog gevolgd om effect van behandeling op langere termijn te monitoren
Planning
Realisatie per 4
Realisatie per 8
Realisatie t/m 12
-
Toelichting periode 4
Penvoerder is Juvans
Toelichting periode 8
Penvoerder is Juvans
Toelichting periode 12
Penvoerder is Juvans
Subsidie Schuldhulpverlening (Dossier: 2009S1, contractnummer 1303-003) Product
Schuldhulpverlening
Kern Prestatie indicatoren (KPI)
Aantal beschikbare plaatsen schuldhulpverlening
Unieke personen in traject gedurende verslagperiode Traject A: aantal personen in traject A aan eind van verslagperiode Traject B: aantal personen in de budgetbegeleiding van NovadicKentron aan het eind van de verslagperiode Uitstroom uit traject B gedurende verslagperiode
Planning
Realisatie per 4
Realisatie per 8
Realisatie t/m 12
Toelichting periode 4
Toelichting periode 8
Toelichting periode 12
De oorzaken van het lage bezettingspercentage (53%) zijn in beeld. Hierop is actie ondernomen gericht op veranderde werkwijze en op meer bekendheid geven bij cliënten van mogelijkheden van GKB.
max 20
10
10
17
8
8
16
2
2
6
0
In deze periode 10 trajecten waarvan 2 afgesloten werden in traject A waar ook toeleiding naar traject B niet haalbaar is vanwege instabiliteit cliënt.
Er wordt in de komende maanden een instroom van 5 personen verwacht.
1 Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
33
Aantal personen overgedragen aan de GKB en/of aan schuldhulpverlening in de verslagperiode
2
0
5
Realisatie per 4
Realisatie per 8
Realisatie t/m 12
Cliënten hebben weerstand tegen overdracht naar GKB. Het beeld bestaat dat daarmee de totale regie op financiën dan wordt 'weggegeven'. Er wordt extra ingezet om deze beeldvorming positief bij te stellen.
Subsidie Postadres en uitkeringsbeheer (Dossier: CWS/AmSZ/Regie/1207.004 en 1206.014)
Product
Postadres en uitkeringsbeheer
Kern Prestatie indicatoren (KPI)
Aantal personen in de regeling postadres- en uitkeringsbeheer
- waarvan Oranje Nassaulaan:
- waarvan Rompertsebaan:
Planning
35
25
10
35
19
12
35
26
13
Toelichting periode 4
16
Toelichting periode 12
Doordat dit aanbod intensiever gebruikt wordt dan gepland, is bijsturing noodzakelijk. Hierover zal overleg gepland worden met de gemeente in 4e kwartaal.
43
27
Toelichting periode 8
Het aantal personen in regeling voor postadresen uitkeringsbeheer via de Oranje Nassaulaan is vergelijkbaar met afgelopen jaar. Toename van adressen via de Rompertsebaan heeft te maken met cliënten waarbij het ongewenst is dat zij in gebruikersscène (Oranje Nassaulaan) terugkomen.
27 clienten die gezamenlijk 16,71 volledige trajecten van 52 weken bevatten.
16 clienten die gezamenlijk 4 volledige trajecten van 52 weken bevatten. Rompertsebaan wordt gebruikt voor korte trajecten.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
34
Subsidie Regionaal preventieprogramma Product
Jongeren, Onderwijs en vrije tijd
Kern Prestatie indicatoren (KPI)
Aantal scholen (contacten met directies, advisering en structureel overleg) Aantal voorlichtingen aan groepen jongeren Aantal ouderbijeenkomsten
Aantal informatie en adviesgesprekken
Aantal Drugwise
Planning
Realisatie per 4
Realisatie per 8
Realisatie t/m 12
10
9
9
14
15 10
8 3
14 6
23 11
25
2
14
0
38
1
Toelichting periode 4
Toelichting periode 12 Naast voorlichtingen aan leerlingen en ouders werken we samen met scholen in geval van concrete casuistiek via de zogenaamde Zorg Advies Teams
Dit betreffen voornamelijk gesprekken met medewerkers van scholen maar ook van jongeren en ouders met betrekking tot middelengebruik zonder dat er direct sprake is van eigen gebruik. Bijvoorbeeld voor een werkstuk of een te organiseren workshop. Er is geen direct aanleiding te benoemen die deze toename verklaart.
40
1
Toelichting periode 8
De verwachting is met huidige contacten met jeugdzorg instellingen (b.v. De La Salle, Boxtel) uitvoering van Drugwise zal volgen in twee helft 2013.
Bij de La Salle in Boxtel heeft een groepsinterventie voor jongeren met een lichte verstandelijke beperking plaatsgevonden. Deze was qua vorm anders van opzet dan een reguliere drugwise omdat dit beter aansloot bij de vraag van de doelgroep.
De drugswise is een groepsinterventie voor jongeren met een lichte verstandelijke beperking. Deze interventie is niet altijd passend voor de concrete vragen. We werken nauw samen met de La Salle, die deze doelgroep in huis heeft. Er hebben meerdere interventies n.a.v. concrete casussen plaatsgevonden maar daar is de inzet van de Drugswise niet best passend geweest.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
35
Lokaal gezondheidsbeleid en alcoholmatiging incl. kansspel en gamepreventie
Deelname aan netwerken aantal
Aantal bereikte jongeren (sportverenigingen, kermissen of festivals)
Aantal deelnemers IVA
Aantal bereikte jongeren leerstraf alcohol (groepsaanbod)
Deskundigheidsbevor dering, training en advies
5
500
100
40
3
0
0
26
5
0
0
59
5
78
Samen met de GGD HvB geven we vorm aan de Zomercampagne in het kader van Think Before You Drink. Activiteiten in deze regio zijn met name in september: Berlicum, Heusden, Den Bosch (Intro) en Sint-Michielsgestel. Bij een sportvereniging in Helvoirt en het skatecentrum in Den Bosch staan IVA's gepland in het 4e kwartaal 2013 Vooral het aantal jongeren dat we een individueel traject aanbieden is erg hoog. Dit heeft voornamelijk betrekking op het grote aantal jongeren dat vanwege drugsfeiten verwezen wordt. Ook hier zal een groepsaanbod op ontwikkeld worden. Ook bij een individueel aanbod steken we in op een gesprek met de ouders.
495
Samen met de GGD geven we vorm aan de Zomercampagne in het kader van Think Before You Drink. Afspraken over de inzetten worden momenteel, mei 2013, gemaakt.
32
Bij een sportvereniging in Helvoirt en bij een jongerencentrum in Den Bosch staan IVA's gepland
Aantal bereikte ouders leerstraf alcohol
50
18
34
51
Aantal voorlichtingen / trainingen / presentaties
12
5
8
14
Er hebben 2 IVA's plaatsgevonden met een beperkt aantal deelnemers.
De instroom voor de leerstraf alcohol is erg hoog. Alcohol is een speerpunt in het lokale beleid en dit zien we terug in het verwijzingen. Qua uren is de inzet niet groter geweest maar de groepen werden allemaal maximaal gevuld
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
36
Outreachend veldwerk
Aantal Informatie en adviesgesprekken
30
9
15
25
Aantal consultaties
15
3
8
22
Aantal contact met risicojongeren i.v.m. middelengebruik
Aantal verwijzingen van risicojongeren naar hulpverlening
150
30
95
3
217
7
Deze gesprekken hebben veelal betrekking op beleid. Hoe geef ik middelengebruik een plek in de organisatie, wat moeten mijn medewerkers weten om tijdig te kunnen signaleren en hoe geven we de samenwerking vorm. Dit betreffen vragen naar aanleiding van of ondersteuning bij concrete casuïstiek.
Deze gesprekken hebben veelal betrekking op beleid. Hoe geef ik middelengebruik een plek in de organisatie, wat moeten mijn medewerkers weten om tijdig te kunnen signaleren en hoe geven we de samenwerking vorm. Dit betreffen vragen naar aanleiding van of ondersteuning bij concrete casuïstiek.
Met 16 jongeren is gewerkt met de methoden Wietcheck of Moti-4. Na afronding van deze gesprekken hebben jongeren weer grip op het eigen gebruik waardoor doorverwijzing naar zorg niet (meer) nodig is. Het valt overigens op dat bij veel jongeren sprake is van zware problematiek op meerdere terreinen. Zij zijn moeilijk te motiveren om met hun gebruik aan de slag te gaan en het grip krijgen op het eigen gebruik is dan het hoogst haalbare.
Jongeren treffen we aan op straat, in jongerencentra en bij Rebound, De La Salle en het TOM-project. De toename van het aantal jongeren heeft vooral betrekking op onze extra inspanningen op straat. Met 19 jongeren is gewerkt met de methoden Wietcheck of Moti-4, één van deze jongeren is doorverwezen naar de zorg. Na afronding van deze gesprekken hebben de jongeren veelalmeer grip op het eigen gebruik waardoor doorverwijzing naar zorg niet (meer) nodig is. Het valt overigens op dat bij veel jongeren sprake is van zware problematiek op meerdere terreinen. Zij zijn moeilijk te motiveren om met hun gebruik aan de slag te gaan en het grip krijgen op het eigen gebruik is dan het hoogst haalbare.
460
16
De inzet van de interventies Wietcheck en Moti-4 maakt dat het aantal jongeren dat verwezen wordt naar hulpverlening wat lager is dan vooraf geraamd. Outreachend preventiewerkers hebben zelf nu meer instrumenten in handen om jongeren te ondersteunen in het hanteerbaar krijgen van hun middelengebruik
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
37
Aantal voorlichtingen aan de branche (EHBD u, Barcode)
DIMS
Opvoedingsondersteu ning
Kinderen van verslaafde ouders (KVO)
Aantal bezoekers testservice 175
Aantal gesprekken met individuele ouders
2
175
150
1
82
64
1
260
119
3
300
Na het overlijden van een jongere in Den Bosch door gebruik van PMMA is er een run op de testservice ontstaan. Met de waarschuwingscampagne in het Bossche uitgaansleven met betrekking tot de aanwezigheid van PMMA in huidige XTC en de extra gevaren hiervan, hebben we ca. 450 jongeren bereikt
168
De meeste ouders nemen zelf direct contact op met Novadic-Kentron en vragen ondersteuning. Doorverwijzingen vanuit de CJG's en andere partners zijn minimaal. Dit is een aandachtspunt omdat problematiek niet tijdig gesignaleerd wordt en casuïstiek relatief zwaar is.
Aantal voorlichtingen aan groepen ouders
8
5
7
13
Aantal groepen
3
0
0
1
Onder andere 'Uit met ouders' in Den Bosch, met dit aanbod hebben we op 2 avonden 360 ouders bereikt. De groepen betreffen een co-productie van NovadicKentron en Reinier van Arkel. Vanwege personele en organisatorische wijzigingen hebben nog geen groepen plaatsgevonden. Deze zullen in de zomer en het najaar plaats gaan vinden.
In dit aanbod onder andere 'Uit met ouders' in Den Bosch uitgevoerd en 360 ouders bereikt. De groepen betreffen een co-productie van NovadicKentron en Reinier van Arkel. Vanwege personele en organisatorische wijzigingen hebben nog geen groepen plaatsgevonden. In oktober start een pubergroep en een parallelle oudergroep.
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
38
Aantal individuele contacten
20
15
24
31
Door het niet beschikbaar zijn van een groepsaanbod zijn meer casussen individueel opgepakt
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
39
Bereikprestaties Novadic-Kentron ‘s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch per jaar In- en uitschrijvingen Aantal nieuwe inschrijvingen* Waarvan nevencliënt Aantal uitschrijvingen Aantal ontslagen tegen advies
2004 451
2005 515
2006 467
2007 590
2008 521 45 509 85
2009 527 43 540 198
2010 512 25 588 196
2011 467 8 465 176
2012 410 6 434 180
2013 461 1 404 168
148 16
539 55
408 78
399 46
Aantal cliënten in behandeling Aantal in behandeling Aantal cliënten per 1000 inwoners
2004 848
2005 914
2006 1180
2007 1356
2008 1430 4,8
2009 1350 4,5
2010 1.270 4,2
2011 1.147 3,8
2012 1.089 3,5
2013 1.084 6
Primaire problematiek Alcohol Opiaten Opwekkende middelen (cocaïne, amfetamine) Hallucinerende middelen (extasy) Cannabis** GHB*** Gokken Nevencliënten Overig of onbekend
2004 382 142 178 72
2005 400 141 197 97
2006 507 136 249 109
2007 563 128,0 292 137
2008 593 126,0 302 152
2009 510 120,0 259 143
2010 454 121,0 223 163
39
32
47
36 848
40 914
147 1180
189 1356
55 103 99 1430
44 110 164 1350
39 97 173 1270
2011 431 118,0 181 4 170 12 37 56 138 1147
2012 428 109,0 185 1 170 18 30 39 109 1089
2013 437 101 182 1 158 13 24 19 149 1.084
38
Geslacht Mannen Vrouwen
2004 643 205 848
2005 688 226 914
2006 895 285 1180
2007 986 370 1356
2008 1046 384 1430
2009 996 354 1350
2010 941 329 1270
2011 870 277 1147
2012 835 254 1089
2013 838 246 1.084
Leeftijd Ouder > 50 jaar 24-50 jaar Jongeren < 24 jaar 18 t/m 23 jaar
2004 144 624 80
2005 164 655 95
2006 234 829 117
2007 292 892 172,0
2008 332 947
2009 348 854
2010 294 813
2011 241 766
2012 214 755
2013 243 703
127
111
132
116
98
109
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
40
Jonger dan 18 jaar
Culturele herkomst Autochtonen Allochtonen Onbekend
848
914
1180
1356
24 1430
37 1350
31 1270
24 1147
22 1089
29 1.084
2004 645 89 114 848
2005 724 95 95 914
2006 1049 97 34 1180
2007 886 113 357 1356
2008 986 123 321 1430
2009 966 138 246 1350
2010 908 145 217 1270
2011 878 140 129 1147
2012 854 127 108 1089
2013 828 131 125 1.084
* Bij de inschrijvingen kunnen dubbeltellingen voorkomen omdat één cliënt in de verslagperiode meerdere keren in zorg genomen kan worden. ** Cannabis is vanaf 2011 apart opgenomen. Deze verslaving valt echter onder de hallucinerende middelen *** GHB is vanaf 2011 ook apart opgenomen. Deze verslaving valt echter onder de opwekkende middelen
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
41
Bereikprestaties Novadic-Kentron 2013 ‘s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch per gemeente In- en uitschrijvingen
Totaal regio
sHertogenbosch
Boxtel
Haaren
Abs. 461 1 404 168
% 100 100 100 100
Abs. 261 1 236 109
% 57 100 58 65
Abs. 29 0 28 14
%
Aantal nieuwe inschrijvingen* Waarvan nevenlijn Aantal uitschrijvingen Aantal ontslagen tegen advies Aantal cliënten in behandeling Aantal in behandeling Aantal cliënten per 1000 inwoners
2008 1084 6,26
% 100
Abs. 665 4,66
% 61
Abs. 78 2,56
%
Primaire problematiek Alcohol Opiaten Opwekkende middelen (cocaïne, amfetamine) Hallucinerende middelen (extasy) Cannabis** GHB*** Gokken Nevencliënten
437 101 182 1 158 13 24 19
40 9 17 0 15 1 2 2
277 76 114 1 106 5 17 10
42 11 17 0 16 1 3 2
149 1084
14 100
59 665
838
77
246 1084
23 100
243 703 109 29 1084
Overig of onbekend Geslacht Mannen Vrouwen Leeftijd Ouder > 50 jaar 24-50 jaar 18 t/m 23 jaar Jonger dan 18 jaar
Heusden
Abs. 8 0 9 3
%
Abs. 20 1,47
%
7
38 1 14 0 12 4 1 4
49 1 18 15 5 1 5
9 100
4 78
521
78
144 665
22 100
22 65 10
151 429 68
3 100
17 665
Sint Michielsgestel
Schijndel
Abs. 60 0 42 16
% 13 10 10
Abs. 25 0 21 3
%
Abs. 101 2,34
% 9
Abs. 59 2,54
%
2
12 0 2 0 0 0 0 2
60 10 10
46 6 12 0 19 0 1 0
46 6 12 19 1 -
5 100
4 20
20 100
17 101
55
71
15
75
23 78
29 100
5 20
101 100
23 65 10
14 53 8
18 68 10
5 11 3
3 100
3 78
4 100
1 20
6 7 8
Abs. 31 0 19 7
%
Abs. 50 1,78
%
5
19 3 14 0 6 1 2 1
32 5 24 10 2 3 2
17 100
13 59
76
75
25 101
25 100
25 55 15
30 60 7
5 100
4 101
2 2 2
Vught Abs. 47 0 49 16
% 10 12 10
5
Abs. 111 4,34
% 10
23 4 6 0 5 1 2 0
46 8 12 10 2 4 -
22 11 20 0 10 2 1 2
20 10 18 9 2 1 2
22 100
9 50
18 100
43 111
39 100
45
76
37
74
89
80
14 59
24 100
13 50
26 100
22 111
20 100
30 59 7
11 40 7
19 68 12
13 34 3
26 68 6
19 76 13
17 68 12
4 100
1 59
2 100
0 50
100
3 111
3 100
5 5 2
7 5 4
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
42
Culturele herkomst Autochtonen Allochtonen Onbekend
828 131
76 12
525 92
79 14
59 9
76 12
13 2
65 10
82 8
81 8
42 3
71 5
36 7
72 14
71 10
64 9
125 1084
12 100
48 665
7 100
10 78
13 100
5 20
25 100
11 101
11 100
14 59
24 100
7 50
14 100
30 111
27 100
* Bij de inschrijvingen kunnen dubbeltellingen voorkomen omdat één cliënt in de verslagperiode ** Cannabis is vanaf 2011 apart opgenomen. Deze verslaving valt echter onder de hallucinerende middelen *** GHB is vanaf 2011 ook apart opgenomen. Deze verslaving valt echter onder de opwekkende middelen
Gemeentelijke jaarverantwoording ’s Hertogenbosch en regio ‘s Hertogenbosch 2013
43