GEMEENTE ARCHITECTEN VAN VELSEN 1902-1998
D. Kramer J.P. Koopen H.J. Peters S. Schaafsma pARTerre Velsen-Zuid
GEMEENTE ARCHITECTEN VAN VELSEN 1902-1998
Inleiding 4 D. Kramer
1902 tot 1923
7
J.P. Koopen
1923 tot 1957
13
H.J. Peters
1957 tot 1978
23
S. Schaafsma
1980 tot 1998
37
Tentoonstelling
53
Colofon
64
P
as laat vroeg ik mij af wie mijn voorgangers waren geweest als
voorwoord
inhoud Voorwoord 3
architect bij de gemeente Velsen. Peters kende ik wel vanuit zijn werk voor de Welstandscommissie. Ik tekende wel eens plannetjes in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw, die hij dan moest goedkeuren en dit ook vrijwel altijd deed. Koopen en Kramer
ontdekte ik pas toen ik lid was van de Monumentencommissie die bestond tussen 1984 en 1994 en de monumentenrapporten las, geschreven door diverse schrijvers onder wie Siebe Rolle en Joke van der Aar. Gegevens over Koopen en Peters komen uit krantenartikelen uit hun tijd. Ook uit het fotoalbum van afdeling Bouwkunde met de werken sinds 1947. Van Kramer is niets bekend. Siem Schaafsma
Foto’s voorpagina beginnend linksboven en met de klok mee: D. Kramer school en onderwijzerswoning aan de Heidestraat in IJmuiden, J.P. Koopen school aan de van Hogendorplaan in Velsen-Zuid, H.J. Peters school aan de Driehuizerkerkweg in Driehuis,S. Schaafsma school aan de Weid in Velserbroek.
2
3
inleiding
D
e woningwet van 1901, ingevoerd in 1902 leidde tot een professionali-
Delftse School. Peters maakte functionalistische gebouwen en soms iets frivools als
sering van het gemeentelijk apparaat op het terrein van bouwen en
het voormalige VVV gebouw in IJmuiden. In zijn inmiddels gesloopte (en afgebrande)
wonen. In alle gemeenten werd het bedrijf Openbare Werken opgericht
scholen in Zeewijk introduceerde hij paviljoensgewijze gerangschikte lokalen langs me-
waarin technische afdelingen als Bouw- en Woningtoezicht, Grondbe-
anderende gangen. Dit ging het pure functionalisme voorbij. De basisschool in Driehuis
drijf, Groenvoorziening en Bouwkunde waren ondergebracht. Zo ook
herinnert nog aan deze werkwijze. Het werk van Schaafsma is postmodernistisch;
in Velsen. De Velsense overheid was gehuisvest in het Regthuis in het dorp Velsen. In
structuralistische-, historiserende- en uit de moderne beeldcultuur voortkomende
1907 werd dit gebouw vervangen door een nieuw raadhuis. Dit raadhuis was ontwor-
invloeden zijn zichtbaar. De architectuur van Koopen en Peters kan gedeeltelijk ook als
pen door D. Kramer, de eerste gemeentearchitect. In 1945 verhuisden de technische
Wederopbouwarchitectuur worden gekarakteriseerd (gebouwd tussen 1940 en 1965)
afdelingen naar de buitenplaats Velserbeek. Velsen kende uiteindelijk vier gemeente-
en daarom eenvoudig van karakter door beperkte middelen.
architecten: D. Kramer, J.P. Koopen, H.J. Peters en S. Schaafsma. Tussen de periode van H.J. Peters en S. Schaafsma nam J.J. Jansen de functie twee jaar waar. De gemeentearchitecten waren chef van een bouwkundige afdeling die functioneerde als een architectenbureau waarbinnen alle expertise van ontwerp tot oplevering aanwezig was om gebouwen te realiseren. Hun rang was niet steeds die van architect, hun werk was dat wel. De opdrachten die via de stadhuisafdeling(en) van Burgemeester en Wethouders kwamen, lagen veelal in de onderwijs- en sociaalculturele sfeer: kleuterscholen, lagere scholen en (sinds 1985) basisscholen, buurthuizen, kinderdagverblijven
Koopen bekroonde zijn werken vaak met een torentje, zichtbaar op het politiebu-
en in accommodaties voor het gemeentelijk apparaat: raadhuis, werf, politiebureaus,
reau en bij het gymnasium. Het gesloopte Culturele Centrum kende er ook een. Peters
brandweerkazerne, kwekerij, schouwburg(en). Opdrachten voor woningen beperkten
bouwde zijn gebouwen dikwijls op uit vlakken die los van elkaar werden gehouden.
zich tot de restauratie van woonhuismonumenten en de bouw van dienstwoningen.
Het dak los van de muur dus. De grijze betonsteen van Schaafsma vormt de neutrale
Peters ontwierp eenmaal een complex met winkels en woningen. Peters bouwde
achtergrond voor de kleurige kozijnen. Kramer gebruikte neo-renaissancistische ban-
relatief veel in de nieuwe wijk Zeewijk, Schaafsma in Velserbroek. Peters restaureerde
den en blokken.
ook veel in het dorp Velsen, nadat het dorp door de minister was aangewezen als Beschermd Dorpsgezicht.
In 1998 werd de afdeling opgeheven. Debet hieraan was de verzelfstandiging van het openbare basisonderwijs waardoor openbare scholen niet meer door de gemeente werden gerealiseerd maar door stichtingen en bestuurscommissies. Zij kiezen hun
De stijlen waarin de architecten werkten waren de stijlen van hun tijd. Kramer
4
eigen architect waardoor de grondslag onder het bestaan van de afdeling is weggeval-
ontwierp eclectisch; invloeden uit de ‘vakwerk’ bouw, uit de neorenaissance en
len. Ook de verzelfstandiging van de kinderopvang en de regionalisering van politie en
uit de Jugendstil zijn zichtbaar. Koopen liet zich voor de oorlog zien als een aanhanger
brandweer heeft bijgedragen aan de opheffing. De afdeling heeft zo’n kleine honderd
van de Amsterdamse School architectuur en na de oorlog van de dan moderne
jaar bestaan. 5
In de inventarisatie zijn alle nog aanwezige gebouwen van de vier architecten opgenomen hoe aangetast ze ook zijn. Het behoort tot de tragiek van het architectenvak dat gebouwen worden afgebroken of worden veranderd. Van het werk van Kramer is niet veel over de duur van zijn dienstverband en het aantal nog aanwezige gebouwen
D. Kramer 1902-1923
in ogenschouw nemend. Hetzelfde geldt voor het werk van Koopen. Van het werk van Peters is bekend wat er is afgebroken, en dat is veel. Het werk van Schaafsma is nog vrijwel compleet maar soms wel erg aangetast. Aantasting en sloop kan worden voorkomen door het gebouw als monument aan te wijzen. Bij enkele werken van Kramer is dat gebeurd, bij het werk van Koopen één maal. Hoewel een leeftijdscriterium voor monumenten niet meer geldt is het werk van Peters en Schaafsma daarvoor nog niet in aanmerking gekomen Het werk van de vier architecten is als volgt gerubriceerd: Restauraties Woningen Kinderdagverblijven Scholen Sportaccommodaties Diensten Buurthuizen Schouwburgen Moskee Diversen Commissie lidmaatschappen Uit de inventarisatie wordt duidelijk dat ook gebouwfuncties tijdgebonden zijn. Peters bouwde sportaccommodaties, Schaafsma kinderdagverblijven en buurthuizen. Bij Koopen en Peters komen wijkposten voor de politie voor. De bouw van scholen blijkt van alle tijden te zijn.
6
7
Begraafplaats De Biezen, Kwekerslaan 12, Santpoort
De eerste gemeentearchitect was
Provinciaal monument
D. Kramer. Hij staat te boek als gemeentelijk bouwopzichter. Kramer
woningen
1906 Voormalige doodgraverwoning
D. Kramer
werd omstreeks 1858 geboren.
1913 Woningen
Veel van zijn werk is inmiddels gesloopt
Bloemendaalsestraatweg 74, 76, 78 Santpoort-Zuid
de werkenlijst en het aantal jaren dat hij in dienst was in ogenschouw nemend.
Gemeentelijke monumenten
Er is verder niets van hem bekend.
1910 Woning met winkel
1907 Lagere school D
Lagere school met onderwijzerswoning, Heidestraat 47, IJmuiden School in 1924 door J.P. Koopen uitgebreid met lokalen en een gymzaal, in 1979 door
scholen
Hoofdstraat 168, Santpoort-Noord
H.J. Peters verbouwd tot kunstencentrum.
8
9
Openbare lagere school D. Heidesraat 47 IJmuiden. Dag van de opening, 17 juli 1907. (fotograaf onbekend)
10
11
1916 Gemeentelijke Visserijschool Havenkade 55, IJmuiden Gemeentelijk monument
In 1950 uitgebreid door J.P. Koopen (lokalen), in 1961 en 1965 door H.J. Peters (kantine en verhoging toren) en in 1980 met een bankwerkerij door J.J. Jansen.
diensten
Nu: Zee- en Havenmuseum “De Visserijschool”
12
J.P. Koopen 1923-1957
1907 Raadhuis (eerste fase)
Torenstraat 5, Velsen zuid Rijksmonument Nu: kantoor
13
J.P. Koopen Van 1912 tot 1920 werkte J.P. Koopen op een particulier architectenbureau.
1931 Dienstwoning en uitbreiding raadhuis Torenstraat 3, Velsen-Zuid
In 1920 had hij zijn architectendiploma verkregen. Van 1920 tot 1923 was hij in dienst van de Rijksgebouwendienst. Hij trad in 1923 in dienst bij de gemeente Velsen als hoofdopzichter. In 1947 werd hij bevorderd tot architect, in 1955 tot architect B. J.P. Koopen maakte deel uit van de Velsense Schoonheidscommissie,
1931 Dienstwoning boswachter Velserbeek 2, Velsen-Zuid
ingesteld in 1924. Hij maakte in zijn werkzame periode de tweede wereldoorlog mee, een periode waarin niet veel werd gebouwd. Ook van zijn werk is veel gesloopt. Het meest bekende gebouw wat dit betreft is het Cultureel Centrum aan het einde van de Lange Nieuwstraat in IJmuiden gesloopt in 2006.
woningen
Koopen werd geboren in 1892.
14
1930 Twee dienstwoningen
Kerkplein 2, 2a, Velsen-Zuid
1941 Dienstwoning Kinderboerderij Velserbeek 6, Velsen-Zuid
1962 Conciërgewoning
Gymnasium Felisenum, Van Hogendorplaan 2, Velsen-Zuid
15
1955 Dienstwoning kwekerij
1947 Lagere school
Rijksweg, Velsen-Zuid
Lagerstraat 15, IJmuiden
In 1984 door S. Schaafsma verbouwd
scholen
tot basisschool.
1924 Lokaal en gymzaal bij lagere school D
1949 Kleuterschool
Zie ook 1907
In 1993 door S. Schaafsma uitgebreid tot
Willem de Zwijgerlaan 110, Santpoort
Heidestraat 47, IJmuiden
Finse school
basisschool met peuterspeelzaal en buurtvoorziening. Later door derden uitgebreid met lokalen en een gymzaal.
1928 Lagere school E
1950 Lagere school
Eksterlaan 8, IJmuiden
Driehuizerkerkweg 34, Driehuis.
verzamelgebouw voor verenigingen.
Gemeentelijk monument
In 1988 door S. Schaafsma verbouwd tot
Finse school
Nu: buurthuis
1931 Lagere school K
Van Hogendorplaan 2, Velsen-Zuid Het latere gymnasium, in 1952 uitgebreid.
16
1925 School voor ULO
Platanenstraat 50, IJmuiden
School wordt gesloopt in 2015/ 2016.
17
1925 Cachot
Zie ook 1916
Gemeentelijk monument Nu: atelier
1952 Huishoudschool
1926 Raadhuis met raadzaal (tweede fase)
School wordt gesloopt in 2015/ 2016.
Rijksmonument Zie ook 1908 Nu: atelier- en expositiefunctie
1952 Uitbreiding Gymnasium met lokalen
1938-1947 Politiebureau met twee dienstwoningen
Middendorpstraat 8, Velsen-Zuid.
diensten
1950 Uitbreiding Visserijschool met lokalen
Torenstraat 5, Velsen-Zuid
Troelstraweg 1, IJmuiden
Tiberiusplein 1, IJmuiden
Zie ook 1931
sport
In 1988, 1989 en 1992 uitgebreid door S. Schaafsma (entree, cellenblok, kantoren, lift en garage). Later door derden uitgebreid met een forensisch laboratorium op de binnenplaats.
18
1956 Kleedgebouw en kantine
1954 Politiepost
Voetbal
Nu: kantoor
Waterloolaan 3, Driehuis
Havenkade 17, IJmuiden
19
Openbare lagere school voor ULO, Platanenstraat 50, IJmuiden, gebouwd in 1925. Het gebouw wordt gesloopt in 2015/2016. (fotograaf onbekend)
20
21
lidmaatschappen
H.J. Peters 1957-1978
1924-1957 Welstandscommissie
22
23
1964 Woning
H.J. Peters De derde gemeentearchitect van Velsen was H.J. Peters. Hij verkreeg zijn
Torenstraat 6, Velsen-Zuid
architectendiploma in 1952. Hij trad in dienst van de gemeente als architect, na bij de AKU in Arnhem en bij particuliere architectenbureaus te hebben gewerkt. Op zijn verzoek werd zijn rang in de jaren zeventig veranderd in die van stadsarchitect. Peters maakte ook deel uit van de Schoonheidscommissie. In 1967 werd de Kunstcommissie ingesteld waar hij lid van
1965 Woning
Torenstraat 5, Velsen-Zuid
werd. Van Peters zijn werk is veel gesloopt (en afgebrand). Dit laatste geldt voor de Zeewijkschool (1982) en het Wijkermeercentrum (2012). Peters voerde ook werken uit als privé persoon. Hier zijn geen gegevens over. H.J. Peters leefde van 1912 tot 1999.
1969 Woning
Zuiderdorpstraat 4, Velsen-Zuid
retauraties
Verplaatsing
24
1961 Woning
Torenstraat 4, Velsen-Zuid
1971 Woning
Meervlietstraat 34 - 36, Velsen-Zuid
25
1972 Woning
1968 Winkels met bovenwoningen
1975 Woning
1973 Woning
woningen
Middendorpstraat 6, Velsen-Zuid
1963 Woning
Minister van Houtenlaan 1, Velsen-Zuid
Hagelingerweg 43-71, Santpoort-Noord
Driehuizerkerkweg 24, Driehuis
1976 Kleuterschool
Torricellistraat, IJmuiden Nu: peuterspeelzaal
1967 Wijkgebouw met bovenwoningen
1958 Lagere school
Nu: woningen en praktijken voor logopedie
planken!
Pegasusstraat, IJmuiden
scholen
Middendorpstraat 1, Velsen-Zuid
Driehuizerkerkweg 34, Driehuis.
Nu: museum, kozijnen dichtgetimmerd met
en ergotherapie.
26
27
1962 Lagere school voor buitengewoon onderwijs (LOM)
1975 School voor de opleiding van laboranten
School wordt gesloopt in 2015-2016.
Nu: onderdeel van het NOVA College
Heidestraat 49, IJmuiden
1973 Lagere school
Van Diepenstraat 5, Velsen-Noord School wordt gesloopt in 2015-2016.
Laurens Baecklaan 25, Beverwijk
1981 School voor Voortgezet Buitengewoon Onderwijs (MLK en LOM) Tiberiusplein 5, IJmuiden
Directievoering S. Schaafsma Nu: in gebruik bij school voor MAVO,
1975 Lagere school en kleuterschool
1960 Gymzaal
Nu: basisschool en peuterspeelzaal
Nu: kerk
Driehuizerkerkweg 121, Driehuis
1961 en 1965 Visserijschool
1963 Gymzaal
Uitbreiding met kantine en verhoging toren.
Met geïntegreerd kunstwerk van Bouke IJlstra.
Havenkade 55, IJmuiden Zie ook 1916
28
Gijzenveltplantsoen 32, IJmuiden
sport
HAVO en VWO
Moerbergplantsoen 65b, IJmuiden
29
1975 Gymzaal
1968 Kleedgebouw en kantine
Kerkstraat, IJmuiden
Wolff en Dekenlaan 144, Driehuis Voetbal
Oppervlak kantine is verdubbeld.
1968 Kleedgebouw en kantine
1976 Gymzaal
Zuiderkruisstraat 70, IJmuiden
Troelstraweg, IJmuiden
Voetbal
Gebouw links is latere toevoeging.
Heerenduinweg 12, IJmuiden Tennis
Oppervlak gebouw is verdubbeld.
1963 Centraal gebouw volkstuinvereniging
Groenelaantje 7, Santpoort-Noord
1973 Kleedgebouw en kantine
1957 Brandweerkazerne
Voetbal
In 1998 door derden uitgebreid met een
Spinnekoplaan 10, IJmuiden
Zwarte toevoegingen door derden.
’s Gravenlust 35, Velsen-Zuid
verblijfsgebouw naar een ontwerp van S. Schaafsma.
30
diensten
1972 Kleedgebouw en kantine
31
1958 Politiepost en postkantoor
1970 Sociale werkplaats
Hoofdstraat 244, Santpoort
Cruquiusweg 1, Velsen-Noord
Nu: praktijk tandarts en tandtechnicus
Onherkenbaar verbouwd
1961 VVV kantoor
1972 Reinigingsdienst Stallinggebouw en kantine
Marktplein 42, IJmuiden Nu: winkel
Amsterdamseweg 10, Velsen-Zuid
1962 Opslagloods KNBRD
1979 Openbare Bibliotheek met kantoor
Hefnerstraat 11, IJmuiden Nu: sportcentrum
Krokusstraat 1, Santpoort
Nu: diverse kantoor- en winkel functies
1962 Politiepost
Wijkerstraatweg 154, Velsen-Noord Nu: kantoor
1967 Cultureel centrum
Bleijenhoevelaan, Velsen-Noord
Verwaarloosd in afwachting van sloop
32
33
Openbare lagere school, Orionweg IJmuiden. Gebouwd in 1963, afgebrand in 1982. (Foto: Piet Roos)
34
35
diversen
1961 Volière
Park Velserbeek, Velsen-Zuid
S. Schaafsma
lidmaatschappen
1980-1998
1957-1978 Welstandscommissie
1967-1978 Kunstcommissie
36
37
1968 Woning
S. Schaafsma De vierde architect werkte eerder op een vijftal architectenbureaus voordat hij
Meervlietstraat 56, Velsen-Zuid
in 1980 als chef van de afdeling bouwkunde in dienst trad bij de Gemeente Velsen. Hij behaalde zijn architectendiploma in 1976. Hij was geen lid van de Schoonheidscommissie, wel van de Kunstcommissie evenals van de Monumentencommissie die bestond van 1984 tot 1994. S. Schaafsma verrichtte ook enkele opdrachten voor de gemeenten Halfweg
1970 Woning
Kerkesingel 5, Velsen-Zuid
en Uitgeest, voerde voor 1980 een aantal restauraties uit in Velsen-Zuid en ontwierp een tweetal woningen in Velsen-Zuid en Velserbroek. De adressen van deze werken zijn cursief aangegeven. S. Schaafsma werd geboren in 1942.
1977 Woning
restuaraties
Hoofdbuurtstraat 3, Velsen-Zuid
38
1968 Woning
Zuiderdorpstraat 7, Velsen-Zuid
1980 Woning
Torenstraat 11, 13 en 15, Velsen-Zuid
39
1979 Restauratie en verbouwing Kerkplein 5, Velsen-Zuid
Bewaarschool 1860 tot Jongeren
1985 Woning bij Theeschenkerij Velserbeek 2, Velsen-Zuid
sociëteit De Ark Nu: praktijk voor fysiotherapie en huiswerkinstituut
1997 Restauratie Engelmunduskerk
1990 Woning
Kerkplein, Velsen-Zuid
Ronde Zonnedauw 22, Velserbroek
Metselwerk toren van de Engelmunduskerk in Velsen-Zuid
1998 Deelrestauratie
1991 Woning verbouwing
Molen de Santhaes
Meervlietstraat 24, Velsen-Zuid
Diverse timmerwerkzaamheden aan de omloop, maalvaardig maken en rietdekken. Een restauratie in een
woningen
voortdurende reeks.
40
1975 Woning
Meervlietstraat 38, Velsen-Zuid
1996-2012 Dakopbouwen
Botenbuurt Velserbroek
41
kinderdagverblijven scholen
1993 Kinderdagverblijf
Dobbiuslaan 56, Santpoort-Noord
In de school opgenomen deel van de school uit 1921, ontworpen door J.P. Koopen
1993 Kinderdagverblijf
1997 Basisschool
Wustelaan 75a, Santpoort-Zuid
Oranje Nassaustraat 19, Halfweg
1992-2005 Basisschool
1991 Basisschool en peuterspeelzaal
1986 Basisschool
1993 Uitbreiding basisschool en bouw van buurtaccommodatie
Grote Buitendijk 48, Velserbroek
Casembrootstraat 58, IJmuiden
Floraronde 293, Velserbroek
Willem de Zwijgerlaan 110, Santpoort-Zuid Zie ook 1949
42
43
1994 Basisschool met bestaande gymzaal
1986 Twee basisscholen met buurthuis en peuterspeelzaal
1994, 2000, 2010 en 2012 Basisschool met gymzaal
1989 Drie basisscholen met gymzaal en peuterspeelzaal
Dr. Schaepmanstraat 3, Halfweg
De Hoop 3, Uitgeest
Koningsplein 7, IJmuiden
Sluisweid 9, Velserbroek
1985 Twee basisscholen met gymzaal
1980 School voor voortgezet onderwijs
Heerenduinweg 41, IJmuiden
Bankwerkerij Visserijschool ontworpen door J.J. Jansen Zie ook 1916
Plattegrond
1985 School voor buitengewoon onderwijs (VSO–ZMOK)
Dinkgrevelaan 32, Santpoort-Noord Het gebouw is onherkenbaar verbouwd.
44
45
Scholen aan De Weid in Velserbroek, gebouwd in 1989. (Foto: Siem Schaafsma)
46
47
diensten
sport
1995 Gymzaal en trampoline oefenhal
Platbodem 199, Velserbroek
1991 Ambulancedienst
Amsterdamseweg 8, Velsen-Zuid
1987 Gasreduceerstation
1993 Het Rode Kruis
1988 - 1992 Uitbreidingen van Politiebureau
1995 IJmuider reddingsbrigade
Tarweland, Velserbroek
Tiberiusplein 1, IJmuiden Zie ook 1938–1947
1990 Werf van Openbare Werken
Amsterdamseweg 10, Velsen-Zuid
’s Gravenlust 35 B, Velsen-Zuid
IJmuiderstrand, IJmuiden
1999 Brandweerkazerne verblijfsgebouw
’s Gravenlust 35, Velsen-Zuid Ontwerp, uitvoering door derden. Zie ook 1957
48
49
in voormalige Duitse bunker Kromhoutstraat, IJmuiden
1988 Verbouwing voormalige Elektriciteitscentrale tot vlakkevloer theater
theaters
buurthuizen
1983 Oefenruimte voor popgroepen
Kanaalstraat 257, IJmuiden
In 1913 ontworpen door J. B. van Loghem
Interieur
1990 Verbouwing schouwburg
Uitbreiding en vervanging van de toneeltoren van de schouwburg. Groeneweg 71, IJmuiden.
In 1938 ontworpen als bioscoop door de architecten W. Noorlander en C.M.J. Noorlander en in 1950 verbouwd tot theater door de
1985 Buurthuis en peuterspeelzaal
1993 Moskee
1997 Tiener- en jongerencentrum
1984 Pomp
Planetenweg 338, IJmuiden
Zadelmakerstraat 3, Velserbroek
50
Planetenweg 1, IJmuiden
diversen
architecten Bijvoet en Holt.
Torenstraat, Velsen-Zuid
51
1982 Kanaalmonument
lidmaatschappen
Hoofdbuurtstraat, Velsen-Zuid
1980-1998 Kunstcommissie
tentoonstelling bij Parterre in Velsen-Zuid 6 september t/m 4 oktober 2015
GEMEENTE ARCHITECTEN VAN VELSEN
V
an 1902 tot 1998 kende Velsen gemeentearchitecten; D. Kramer van 1902 tot 1923, J.P. Koopen van 1923 tot 1957, H.J. Peters van 1957
De eerste gemeente-
tot 1978 en S. Schaafsma van 1980 tot 1998.
architect van Velsen
De architecten waren chef van afdeling Bouw-
werd omstreeks 1858
kunde waarin alle expertise, van schetsontwerp
geboren. Zijn rang was
tot oplevering aanwezig was om gemeentelijke
die van gemeentelijk
gebouwen te kunnen realiseren. De stijlen waarin de architecten werkten waren de stijlen van hun tijd; eclectisch en neorenaissancistisch (Kramer), Amsterdamse-
1984-1994 Monumentencommissie
D. Kramer 1902-1923
en Delftse School (Koopen), functionalistisch (Peters), postmodern (Schaafsma). De afdeling werd opgeheven tijdens de grote reorganisatiegolf van eind vorige eeuw
bouwopzichter. Van zijn werk is veel gesloopt, de duur van zijn dienstverband en het aantal nog aanwezige gebouwen in aanmerking nemend. Er is verder niets van hem bekend.
na bijna honderd jaar bestaan te hebben.
52
53
For whom the bell tolls
Vergroting
Ontdaan
Kniertje
Huis waarvan de architectuur is geïnspireerd op
twee een neorenaissancistische trapgevel
zerswoning zijn in de loop van de decennia
Berlagiaanse baksteenstijl. In de bogen boven
‘vakwerkbouw’. Het vakwerk uitgevoerd in iets
hebben waarachter een dakkapel schuil gaat.
siermetselwerken, dakbalustrades, teksten
de ramen is een jugendstilmotief aangebracht.
verhoogd stucwerk is weg geschilderd.
1913 Bloemendaalse straatweg 74, 76 en
en stalen lateien met rozetten verwijderd. Het
De torenverhoging is modern.
78, Santpoort-Zuid.
wit schilderen van de woning in de late jaren
Gemeentelijke monumenten
80 van de vorige eeuw heeft het ensemble
1916 Havenkade 55, IJmuiden
1906 Doodgraverwoning begraafplaats de Biezen, Kwekerslaan 12, Santpoort.
Rij van drie woningen waarvan de buitenste
Provinciaal monument
Bij de school en de naastliggende onderwij-
Gemeentelijke visserijschool in een eenvoudige
Gemeentelijk monument.
ook geen goed gedaan.
Torenverhoging door H.J. Peters in 1965.
1907 Heidestraat 47, 49, IJmuiden.
Nu: museum
Nu: kunstencentrum en kantoor
J.P. Koopen 1923-1957 J.P. Koopen werd geboren in 1892. Van 1912 tot 1920 werkte hij als bouwkundig tekenaar op een particulier architectenbureau.
Complex
Raadhuis is gebouwd in neorenaissancistische stijl in twee fasen. In het rechterdeel is de raadzaal van de Amsterdamse School gebouwd.
dienst bij de gemeente Velsen als hoofdopzichter. In 1947 werd hij
1926 Rechter deel raadhuis door J. P. Koopen,
bevorderd tot architect, in 1955
kantoor, rechter deel ateliers en expositieruimte.
Velsense Welstandscommissie
Torenstraat 3, 5, 7, Velsen-Zuid. Linker deel nu Het raadhuis is Rijksmomument
Boswachterwoning van de buitenplaats
dienst bij de Rijksgebouwendienst. J.P. Koopen trad in 1923 in
1908 Linker deel raadhuis door D. Kramer
Hans en Grietje
1920. Van 1920 tot 1923 was hij in
ondergebracht. De bodewoning links is in de stijl 1931 Woning door J. P. Koopen.
54
Hij kreeg zijn architectendiploma in
tot architect B. Hij was lid van de
Velserbeek in Amsterdamse Schoolstijl.
die in 1924 werd ingesteld. Ook
1931 Velserbeek 2, Velsen
van zijn werk is veel gesloopt. Het meest bekende gebouw wat dit betreft is het Cultureel Centrum aan het einde van de Lange Nieuwstraat in 2005. 55
Finish wood
Uniek
De eerste en enige school in Velsen onder een
School opgebouwd uit meerdere vleugels
Bouwlichamen
Uitbreiding
uit Finland gebouwd in Nederland tussen
rieten dak.
in verschillende stijlen. Deze vleugel heeft
de ingang een vrij ingedeelde gevel. Let op het
1948 en 1950.
1928 Eksterlaan 8, IJmuiden
de stijl van de Amsterdamse School.
torentje van Koopen op het dak.
1931 Van Hogendorplaan 2, Velsen.
1952 Uitbreiding gymnasium.
Eén van de 115 semi standaard scholen
1950 Driehuizerkerkweg 34, Driehuis.
Nu: verzamelgebouw voor verenigingen
Gemeentelijk monument
De vleugel is gebouwd als lagere school en
De oostvleugel in Delftse Schoolstijl toont rond
werd later gymnasium.
H.J. Peters 1957-1978 Peters werd geboren in 1912. Hij werkte bij de AKU in Arnhem en bij verschillende particuliere architectenbureaus. Hij kreeg zijn architectendiploma in 1952. H.J. Peters kwam in 1957 in dienst van de gemeente Velsen als architect. In de jaren zeventig werd deze titel op zijn verzoek
Vriend
Cachot
Politiebureau in Delftse Schoolstijl met (een
Gebouwtje in eenvoudige baksteen archi-
regelmatig ingedeelde gevel) met kantoren,
tectuur met in het interieur twee cellen met
meldkamer, schietbaan (verwijderd), cellen en
deuren voorzien van smeedwerk.
een tweetal dienstwoningen, later uitgebreid
1925 Middendorpstraat 8, Velsen-Zuid
met een kantoor en een garage en nog later met een forensisch laboratorium. Ook hier
Nu: atelier
veranderd in die van stadsarchitect. Peters was lid van de Welstandscommissie en van de Kunstcommissie die in 1967 was ingesteld. Van zijn werk is veel gesloopt en afgebrand. In 2012 ging het Wijkermeercentrum in Velsen-Noord in vlammen op. Eerder (in 1982) gebeurde dit al met de Zeewijkschool in IJmuiden. H.J. Peters overleed in 1999.
het torentje van Koopen. 1938–1947 Tiberiusplein 1, IJmuiden.
56
57
Verbetering
Woning
Individueel
Afgewogen
een toen verpauperd dorp. Er zouden nog vele
gescheiden door bouwmuren.
zichtbare lokalen langs een meanderende
elkaar geplaatste volumes.
restauraties volgen.
1973 Driehuizerkerkweg 24, Driehuis.
gang.
1975 Laurens Baecklaan 25, Beverwijk.
Baksteen
Uitzicht
Sheds
Onverwoestbaar
als kunstwerk in het kader van de percentage-
grond en de kantine op de verdieping. De
van boven belicht.
ruimten en stalling, gebouwd met prefab
regeling voor de beeldende kunst.
donkere toevoegingen aan de luifel en aan de
elementen van Schokbeton.
1963 Moerbergplantsoen 65 b, IJmuiden.
zijgevel zijn niet oorspronkelijk.
1979 Krokusstraat 1, Santpoort.
De eerste restauratie van een monument in
1961 Torenstraat 4, Velsen.
Gevel opgebouwd uit vlakken, verticaal
Rijksmonument
Gymnastiekzaal met een kopgevel uitgevoerd
Kunstenaar: Bouke IJlstra.
58
Clubgebouw met kleedkamers op de begane
1973 Spinnekoplaan 10, IJmuiden.
Basisschool met plaatsing van individueel
1975 Driehuizerkerkweg 121, Driehuis.
Bibliotheek en kantoren. De bibliotheek wordt
Nu: kantoor en diverse gezondheidsfuncties
Laboratoriumschool opgebouwd uit naast
Nu: onderdeel van het NOVA college
Brandweerkazerne bestaande uit verblijfs-
1957 ’s Gravenlust 35, Velsen-Zuid. Nu: alleen stalling
59
S. Schaafsma 1980-1998 S. Schaafsma werd geboren in 1942. Alvorens in 1980 bij de gemeente Velsen in dienst te treden als chef van de afdeling
Frivool
Vreemde vogels
dak op kozijnen met veel glas.
park Velserbeek.
1961 Marktplein 42, IJmuiden.
1961 Park Velserbeek, Velsen-Zuid.
VVV kantoor met in twee richtingen geknikt
Nu: hypotheekwinkel
Veelhoekige volière met vijver en nachthok in
Bouwkunde werkte hij op een vijftal particuliere architectenbureaus. Hij had zijn architectendiploma behaald in 1976 aan de Academie van Bouwkunst in Amsterdam. S. Schaafsma was geen lid van de Welstandscommissie, wel van de Kunstcommissie en van de Monumentencommissie die bestond van 1984 tot 1994. Hij verrichtte ook enkele opdrachten voor de gemeenten Uitgeest en Halfweg en voerde voor 1980 een aantal restauraties uit in Velsen-Zuid en ontwierp een tweetal nieuwe woningen in Velsen-Zuid en Velserbroek.
Koppeling
Verbouwing en restauratie van twee huisjes tot
“Graag een vleugje postmodernisme” zei de
‘Form follows function’ bij het kinderdagverblijf op
Kinderwagen
Wand
één monument.
opdrachtgever
een andere manier dan Louis Sullivan bedoelde.
gebouw en over de zandbak.
1968 Zuiderdorpstraat 7, Velsen-Zuid.
1980 Ronde Zonnedauw 22, Velserbroek.
1993 Dobbiuslaan 56, Sanpoort-Noord.
1986 Casembrootstraat 58, IJmuiden.
Rijksmonument
60
Antwoord
Groot dak over de volle lengte van het school-
61
Combinatie
Decorated sheds
Spuitgast
Ruggengraat
gemeenschappelijke ruimte. Beide speel-
versierd met een boot, torentjes met trap-
fitnessruimte, kantine en slaapkamers in
en afdak voor de verschillende disciplines in
lokalen zijn samengevoegd tot gymzaal.
gevels, vormdoosjes, duiventil en zonnewijzer.
verband met de 24-uurs bezetting van het
verschillende afmetingen en vormen en met
1985 Heerenduinweg 41, IJmuiden.
Het plimsolmerk is helaas verwijderd.
gebouw.
verschillende kleuren zijn tegen het achter-
1989 Sluisweid 9, Velserbroek.
1999 ’s Gravenlust 35, Velsen-Zuid.
liggende magazijn geplaatst.
Baywatch
Route
Traktatie
Kanaalmonument
zicht over binnenmeer, strand en zee op
voetgangers in het grasveld uitgesleten pad.
vorm voor de plattegrond van het jongeren-
aangegeven de verbredingen van het kanaal
bunkerachtige onderbouw.
1985 Planetenweg 338, IJmuiden.
centrum levert ruimten op in de vorm van
sinds 1876, omgeven door een gemetselde
taartpunten.
bank.
1997 Zadelmakerstraat 3, Velserbroek.
1982 Hoofdbuurtstraat, Velsen.
Twee basisscholen met lokalen rond een
Uitzichtpost van de Reddingsbrigade met
1995 IJmuiderstrand, IJmuiden.
62
Drie basisscholen als eenvoudige ‘doosjes’
Buurthuis ter weerszijden van het door
Verblijfsgebouw brandweer met kantoren,
De door het bestemmingsplan aangegeven
Gemeentewerf met werkplaatsen, kantoren
1990 Amsterdamseweg 10, Velsen-Zuid.
Zuil met plattegrond van het dorp met daarin
63
Black box
Bij de tijd
vlakkevloertheater. What’s next?
Toneeloppervlak 305 m2 (was 231 m2)
1988 Kanaalstraat 257, IJmuiden.
Toneelhoogte
Eerst elektriciteitscentrale, toen koelhuis, nu
Toneel opening
Bronnen Monumentenrapport Santpoort1989, uitg. gemeente Velsen/Schuyt Monumentenrapport Driehuis, Velserbroek en Zuid- en Noordspaarndammerpolder, 1992, uitg. gemeente Velsen/Schuyt Monumentenrapport Nieuw IJmuiden, 1997, uitg. gemeente Velsen/ Schuyt Monumentenrapport Velsen-Zuid en Velsen-Noord 1998, concept Fotoboek werken Afdeling Bouwkunde,1947-1980 IJmuider Courant, 1 juni 1956 (J.P. Koopen) IJmuider Courant, 22 april 1978, 30 juni 1999 (H.J. Peters) Tekst Siem Schaafsma, 2015 Foto’s Siem Schaafsma tenzij anders vermeld Vormgeving Margriet Prins grafische vormgeving Drukwerk Kennemer Lichtdruk, Velsen-Noord ISBN 978-94-6228-676-4 NUR 648
64
22 m
(was 9 m) (was 18 m).
1990 Schouwburg Velsen, Groeneweg 71, IJmuiden.
Colofon
12 m
