Fotodynamische therapie (bij de ziekte van Bowen)
Inleiding Deze informatie heeft tot doel u te informeren over fotodynamische therapie bij de ziekte van Bowen. Wij raden u aan vooraf een goed beeld te vormen over de aandoening basaalcelcarcinomen door eerst de patiëntenfolder hierover te lezen.
2
Is het huidkanker? Het betreft een voorstadium van huidkanker (plaveiselcelcarcinoom), waarbij de atypische cellen uitsluitend in de opperhuid van hoorncellen (de epidermis) aanwezig zijn en (nog) niet door de basaalmembraam heen naar de laag daaronder (de dermis) zijn ingegroeid. Het risico, dat er ingroei naar de dermis plaats vindt en er dus sprake is van een invasief plaveiselcel-carcinoom, is ongeveer 10%, maar dat risico is hoger bij mensen met immuunsuppressie, zoals bij transplantatiepatiënten. Dient de ziekte van Bowen behandeld te worden? Ja, in zijn algemeenheid dient de ziekte van Bowen te worden behandeld. Wat is fotodynamische therapie? Bij fotodynamische therapie (in Engelstalige landen gespeld als photodynamische therapie, afgekort als PDT) worden de atypische cellen eerst extreem ontvankelijk gemaakt voor licht met een bepaalde golflengte. Na belichting wordt de structuur van de cellen aangetast waardoor deze afsterven en na enkele weken worden vervangen door nieuwe, gezonde huidcellen. Hoe verloopt de behandeling? U ondergaat 2 korte behandelingen die een week na elkaar plaatsvinden. In de eerste behandeling verwijderen we de oppervlakkige hoornlaag van uw huid door deze voorzichtig weg te schaven. Dit gaat niet of nauwelijks met pijn gepaard en hoeft dus niet verdoofd te worden. Bij afwijkingen die boven het huidoppervlak uitsteken kan het zijn dat die eerst vlak gemaakt worden. Daarna brengen we een crème aan die methylaminolevulinaat bevat. Deze stof wordt selectief door de onrustige huidcellen opgenomen. Vervolgens komt het in de cellen tot een opstapeling van het lichaamseigen stof PP IX. Deze stof maakt de aangedane cellen extreem gevoelig voor rood licht. Daarna bedekken we de met crème ingesmeerde huid met een afdekfolie. 3
De optimale inwerkingtijd van de crème is 3 uur. Meestal merkt u niets, soms kan een lichte kriebel ontstaan. Gedurende deze wachttijd mag u in het ziekenhuis verblijven of naar huis gaan. Het is belangrijk dat de pleisters goed op de plekken blijven zitten. Een uur voor de geplande belichting adviseren wij u 2 tabletten Paracetamol 500mg in te nemen.Na 3 uur nemen we de overgebleven crème met een doek af en wordt de huid schoongemaakt. Dan belichten we de plek(ken) met rood licht. De belichtingstijd is ongeveer 10 minuten. Door deze werkwijze worden de ongezonde huidcellen selectief afgestoten. Na 1 tot 2 weken wordt de procedure in zijn geheel herhaald. Wat merk ik van de behandeling? Bij de meeste patiënten ontstaat een gevoel van ongemak tijdens de belichting en een pijnsensatie. In sommige gevallen kan deze pijn relatief sterk zijn. Als u pijn ervaart tijdens de behandeling kunnen we door verkoeling of onderbreking van de behandeling uw pijn verlichten. Soms is (enige) pijn helaas onvermijdelijk is om de behandeling te doen slagen! Wat gebeurt na de behandeling? Het afstotingsproces van de verstoorde cellen en de aanmaak van nieuwe, gezonde cellen vindt plaats. Soms is er nog sprake van pijn (tot 24 uur na behandeling), roodheid (1 tot 2 weken), korstvorming (2 tot 5 dagen), zwellingen (2 tot 4 dagen) en kleurveranderingen van de huid (2 tot 4 weken). Het optimale resultaat wordt bereikt na 3 maanden, daarna vindt controle plaats om het resultaat te bekijken en met u te bespreken. Zijn er nog andere behandelingsmogelijkheden en waarom raadt u mij fotodynamische therapie aan? De meest gebruikte behandeling van de ziekte van Bowen, nadat de diagnose is bevestigd door microscopisch weefselonderzoek (histologisch onderzoek), is fotodynamische therapie. Een andere optie is een chirurgische ingreep (eruit snijden) door de dermatoloog. Het voordeel van opereren is weefselcontrole, waarbij gekeken kan worden of alle huidkankercellen verwijderd zijn, het nadeel is littekenvorming. 4
In sommige gevallen wordt immunotherapie, lokale chemotherapie of bevriezing toegepast. Deze methodes kunnen littekens nalaten en blijvende verkleuring van de huid veroorzaken. Voor fotodynamische behandeling wordt gekozen vanwege de goede effectiviteit bij een optimaal cosmetisch resultaat. Ook kan de grootte van de afwijking een rol spelen bij de keuze voor deze behandeling. Als u met anderen over fotodynamische therapie praat is het van belang om te weten dat fotodynamische therapie niet voor elke vorm van huidkanker geschikt is. Bij invasief groeiende vormen van huidkanker zal men vaak kiezen voor een chirurgische ingreep. Deze methode is nieuw en modern, is er genoeg onderzoek mee gedaan? Ja, wereldwijd zijn vele klinische studies verricht en werd de ziekte van Bowen succesvol met fotodynamische therapie behandeld. - Ga de eerste twee dagen niet te lang in de zon, als u in de zon gaat bescherm u met zonnebrandcrèmes. Een hoofddeksel biedt ook goede bescherming tegen overdadig zonlicht. Bescherm de behandelde plekken op de dag van de behandeling zo mogelijk met kleren. - Een neutrale crème zonder toevoegingen mag u altijd op de plekken aanbrengen. - Afgeraden wordt om hormoonzalven (corticosteroïden) te smeren op en rond de behandelde plekken, deze kunnen het effect van de behandeling met fotodynamische therapie verminderen. - Mocht u na de behandeling nog pijn hebben, dan kunt u de plek koelen met een koud, nat doekje / washandje. Mocht dit niet afdoende zijn dan kunt u paracetamol 500mg gebruiken tot maximaal 4 keer 2 tabletten per dag.
5
- In de eerste 2 weken na de fotodynamische therapie wordt afgeraden te gebruiken pijnstillers die vallen onder de groep NSAIDs, zoals ibruprofen (brufen, advil, nurofen etc), aspirine, diclofenac (voltaren, arthrotec etc.) etc, omdat deze het effect van de fotodynamische therapie kunnen verminderen.
6
7
Ommelander Ziekenhuis Groep locatie Delfzicht Jachtlaan 50, Delfzijl Postbus 30.000 9930 RA Delfzijl
locatie Lucas Gassingel 18, Winschoten Postbus 30.000 9670 RA Winschoten
Telefoon 088 – 066 1000 E-mail:
[email protected] Web: www.ozg.nl OZG (07-14) DER 416
8
