FOCUS Driemaandelijks tijdschrift AZ Sint-Lucas, Groenebriel 1, 9000 Gent april - mei - juni 2011

FOCUS | Driemaandelijks tijdschrift | AZ Sint-Lucas, Groenebriel 1, 9000 Gent | www.azstlucas.be

april - mei -

bal spelen e d p o t r o k : Hematologie enchirurgie 50 jaar hers cas in AZ Sint-Lu vergewicht o n e g te d ij Str bij kinderen e n in nucleair e g n li e k ik Ontw e geneeskund

juni 2011

55

55 Editoriaal

Inhoud

Feedback

Korte berichten en agenda

Dr. Dirk Maes Medisch directeur

0

Vragen uit de huisartsenpraktijk

5

Hematologie: kort op de bal spelen is de boodschap

6-7

Behandeling van hersentumoren, meer dan 50 jaar ervaring

8-9

Obesitas bij kinderen zo snel mogelijk aanpakken

10-12

Budgetvriendelijke prijszetting

13

Nieuwe ontwikkelingen in Nucleaire Geneeskunde

14-15

AZ Sint-Lucas zet zorginfectiebeleid in ouderenzorg op de sporen

16-17

Infrastructuur: 2011 heeft heel wat moois in het verschiet 18-19 Lucas, het komt dik in orde

Colofon

Een ziekenhuis is een organisatie in voortdurende ontwikkeling. Die ontwikkelingen worden aangestuurd door verschillende elementen: de vragen en behoeften van de patiënten, nieuwe technologieën, innovatieve samenwerkingsverbanden, het stroomlijnen en afstemmen van interne en externe processen via zorgprogramma’s en zorgpaden,… Vergelijk een ziekenhuis vandaag met de situatie tien jaar geleden en je gelooft je eigen ogen niet. Zo snel gaat het. Ook letterlijk, trouwens. Wie een jaar lang niet in AZ Sint-Lucas is geweest, zal veel plaatsen nauwelijks herkennen. Er is gebouwd, gerenoveerd en gesloopt. Tal van afdelingen zijn opgefrist of zelfs helemaal ontmanteld en heringericht. Consultatiediensten zijn toegankelijker gemaakt. De dienst medische beeldvorming steekt helemaal in het nieuw. Het zorgt ervoor dat AZ Sint-Lucas frisser, vriendelijker en comfortabeler oogt, zowel voor de patiënten en de bezoekers als voor de mensen die er werken. Nog belangrijker dan die uiterlijke kenmerken, is het verhaal dat erachter schuilgaat. Als een consultatiedienst is hertekend, dan komt dat omdat de artsen associaties vormen en nauwer samenwerken en omdat we de infrastructuur aan die nieuwe situatie hebben aangepast. Als we een afdeling renoveren, dan komen we daarmee tegemoet aan de veranderde noden en behoeften van de patiënten. Als de dienst medische beeldvorming in het nieuw steekt, dan is dat om de nieuwste technologie te kunnen integreren en de processen voor de patiënt te stroomlijnen. De komende maanden staat nog heel wat te veranderen. De nieuwe stadstoegang, de verhuis van de afdeling palliatieve zorg naar campus Volkskliniek, de renovatie van de dienst neonatologie, de werken aan een nieuwe vleugel die binnenkort starten,… Ook hier gaat het niet zozeer om wat stenen en een lik verf, maar om het verhaal erachter. Een verhaal waarin de woorden patiëntenzorg, kwaliteit en patiëntveiligheid altijd centraal staan. Te midden van al die veranderingen is het goed om af en toe stil te staan en feedback te vragen aan je belangrijkste partners: de patiënten en de huisartsen. Daar willen we de komende weken en maanden werk van maken. Nu reeds houden we op regelmatige basis een patiëntenbevraging. In het kader van een zelfevaluatie die wij in het ziekenhuis willen uitvoeren, willen we ook u binnenkort bevragen. Hoe sneller de ontwikkelingen gaan, hoe belangrijker het voor ons is om uw mening, uw vragen, uw bezorgdheden en uw suggesties te kennen. U mag er zeker van zijn dat we met uw mening rekening houden. Bedankt alvast voor uw bereidwillige medewerking.

3-4

20

Focus is het driemaandelijks tijdschrift van vzw AZ Sint-Lucas & Volkskliniek. vzw AZ Sint-Lucas & Volkskliniek: campus Sint-Lucas | Groenebriel 1, 9000 Gent campus Volkskliniek | Tichelrei 1, 9000 Gent Tel. 09-224 61 11 | [email protected] Eindredactie: Nicole Claeys | Groenebriel 1, 9000 Gent Tel. 09-224 61 23 [email protected] Medewerker: Kim Aerts Verantwoordelijke uitgever: dr. Dirk Maes | Groenebriel 1, 9000 Gent Foto’s: Filip Erkens Vormgeving: dotplus Redactie: Filip Decruynaere

AZ Sint-Lucas

Dienst Nefrologie sensibiliseert op

Wereld Nier Dag Donderdag 10 maart, op Wereld Nier Dag, organiseerde de dienst Nefrologie van AZ Sint-Lucas een sensibiliseringscampagne in de centrale inkomhal. Bijna 200 bezoekers lieten er hun cardiovasculair risico en meteen ook hun risico op nierziekten inschatten door een team van artsen en verpleegkundigen. Ongeveer één op de tien mensen heeft een zekere graad van nier­ falen. Nierziekten zijn vaak sluimerende aandoeningen die, als ze vroegtijdig gediagnosticeerd worden, mogelijk omkeerbaar zijn. Als

ze niet tijdig worden opgespoord, kan dit leiden tot ernstig nierfalen. Nierziekten verhogen bovendien de kans op hart- en vaatziekten. Vandaar het centrale thema van dit jaar: ‘Protect your kidneys, save your heart’. De dienst Nefrologie nodigde bezoekers in AZ Sint-Lucas op 10 maart uit om hun bloeddruk, glycemie en cholesterol ter plaatse te meten. De deelnemers kregen een informatiefolder en vulden een korte vragenlijst in. Bij afwijkende meetresultaten werden de mensen doorverwezen naar hun huisarts.

Zondag 2 oktober

AZ Sint-Lucas op Open Bedrijvendag Zondag 2 oktober neemt AZ Sint-Lucas opnieuw deel aan Open Bedrijvendag. Op dit ogenblik wordt volop gewerkt aan het programma. U hoort er later meer over. Maar kruis alvast de datum aan in uw agenda!

Vlaamse Vereniging van Ziekenhuisapothekers bekroont AZ Sint-Lucas

Professionele erkenning voor

ROTS-project Op 22 februari reikte de Vlaamse Vereniging voor Ziekenhuisapothekers de “Amgen Awards 2011” uit aan Tine Hendrickx van AZ Sint-Lucas. De ziekenhuisapotheker kreeg deze prijs voor het ROTS-project dat optimale begeleiding van patiënten onder orale kankertherapie beoogt.  ROTS staat voor Raadpleging Orale antitumorale-Therapie SintLucas. Dit project wil de nadelen van orale chemotherapie opvangen. De kernelementen zijn een goede communicatie, een correcte responsabilisering, een begeleiding op maat en een continue front office voor patiënt, familie, huisarts, spe­cialist en andere zorgverstrekkers. Elke individuele patiënt krijgt een eigen farmaceutisch plan. Dat verhoogt de farmaceutische zorg en de patiëntveiligheid. Het ziekenhuis diende een extract en poster in bij de VZA (Vlaamse Vereniging van ZiekenhuisApothekers) met uitleg over de doelstellingen van het project, de gebruikte methodes en de resultaten ervan. De inzending kreeg de prijs van de wetenschappelijke jury voor het beste project. De bekroning met de prestigieuze Amgen Scientific Award

for Hospital Pharmacists ziet Tine Hendrickx van de dienst apotheek als een beloning voor de inspanningen die het team leverde ter ondersteuning van patiënten onder orale kankertherapie. “Een correcte inname van de orale medicatie is van groot belang voor de gezondheid van de patiënt”, zegt Tine Hendrickx. “Omdat onderzoek aantoont dat patiënten thuis niet nauwgezet hun medicatie innemen, willen we een goede ondersteuning bieden. Het ROTS-project is gebaseerd op informeren en responsabiliseren van de patiënt en zijn omgeving.” Ziekenhuisapotheker Tine Hendrickx en verpleegkundig specialist oncologie/hematologie Katrien Eeckhaut werken in het project nauw samen met de behandelende artsen (oncoloog, hematoloog, longarts, gastro-enteroloog) en met de centrale ziekenhuisapotheek. Het ROTS-project kon mede tot stand komen door de sponsoring van CVBA Dexia Gent Centrum en Noord-West.

0

AZ Sint-Lucas

Medische avond voor huisartsen en artsen

Optimale behandeling bij hersentumoren Dinsdag 5 april vindt een medische avond voor huisartsen plaats over hersentumoren: van diagnose tot begeleiding – de optimale behandeling voor uw hersentumorpatiënt.

Infoavond voor patiënten

Levensstijl en borstkanker

Moderator is dr. Alain Bogaert, huisarts.

Op woensdag 27 april organiseert de Borstkliniek opnieuw een infoavond voor patiënten. Het thema is dit keer levensstijl en borstkanker.

Recente evoluties in neurochirurgische behandeling van gliomen Dr. H. Colle, neurochirurg

Afspraak op dinsdag 5 april 2011 in campus Sint-Lucas. Het programma begint om 20.30 uur. De avond wordt afgerond met een hapje en een drankje. Accreditering is aangevraagd.

Dr. Henk Loobuyck behandelt er de vraag of de levensstijl een invloed heeft op het ontstaan van borstkanker. Dr. Sven Ongena, fysiotherapeut, spreekt over bewegen en herleven.

Anatomo-pathologische en moleculairgenetische diagnose Dr. C. Van den Broecke, anatoom-patholoog

Inschrijven kan bij Annick Martens, tel. 09-224 61 27 of via e-mail: [email protected].

De infoavond vangt aan om 19 uur en duurt tot omstreeks 21 uur. Plaats: campus Sint-Lucas, straat 31. Inschrijven kan met een e-mail naar borstkliniek.gent@ azstlucas.be of telefonisch op het nummer 09-224 63 00.

Programma Verwelkoming en inleiding Dr. Alain Bogaert, huisarts Nieuwste aspecten in beeldvorming van hersentumoren Dr. M. Lemmerling, radioloog

Radiotherapie en chemotherapie van glioblastomen Dr. F. Bouttens, radiotherapeutoncoloog

Lees ook het interview met dr. Henry Colle op pagina 8-9.

Nieuwe arts in dienst

Dermatologe dr. Stefanie Pescod Sinds januari 2011 maakt dr. Stefanie Pescod deel uit van de dienst Dermatologie in AZ Sint-Lucas. Dr. Stefanie Pescod studeerde aan de Universiteit Gent en werd opgeleid tot dermatoloog in het UZ Gent en het AZ Sint-Jan AV te Brugge. In de zomer van 2010 slaagde zij voor het certificatie-examen van de “European

Board in Dermatology and Venerology”. Op heden volgt zij maandelijks een bijkomende opleiding tot het bekomen van het “Diplôme Inter-Universitaire de Dermatologie Chirurgicale” in Frankrijk. Dr. Pescod maakt sinds januari 2011 deel uit van de dienst dermatologie van het AZ Sint-Lucas en werkt daarnaast als laserconsulent in het UZ Gent en als algemeen dermatoloog in haar privépraktijk. De dienst Dermatologie bestaat nu uit: – dr. Danielle De Brauwere – dr. Laurence Dierckxsens – dr. Bernard Kint – dr. Stefanie Pescod – dr. Karolien Van Den Bossche Consultaties na afspraak tel. 09-224 64 26.

0

Agenda Dinsdag 5 april Medische avond over hersentumoren Plaats: AZ Sint-Lucas – Tel. 09-224 61 27

Woensdag 27 april Infoavond voor patiënten Levensstijl en borstkanker Plaats: AZ Sint-Lucas – Tel. 09-224 52 75

Vrijdag 6 mei Ontmoetingsavond artsen – huisartsen Spreker: Rik Torfs Thema: Handleiding voor helden Plaats: Het Pand in Gent (uitnodiging volgt)

Dinsdag 14 juni Medische avond over aanpak obesitas bij kinderen Plaats: AZ Sint-Lucas – Tel. 09-224 61 27

Wat vraag ik als bij­ komende labo-analyse wanneer ik anemie opmerk bij mijn patiënt? | Dr. Marjan Petrick, hematoloog |

AZ Sint-Lucas werd onlangs bekroond als Baby Friendly Hospital. Maar wat betekent dat nu? | Marijke D’huyvetter, lactatiekundige | - baby’s krijgen geen (fop)speen in de beginfase; - mama’s krijgen bij het ontslag de contactgegevens van borstvoedingsbegeleidingsgroepen.

Vooreerst vraag altijd Hgb, RBC-aantal en Hct. Discrepantie tussen enerzijds Hgb en anderzijds RBC en Hct kunnen ons op het spoor zetten van een bepaalde hemolytische anemie.   Een MCV of mean cellular volume van de RBC leert of de anemie er één is met te kleine RBC, meestal berustend op ijzertekort, meestal door bloedverlies of door verminderde ijzeropname. Vraag Fe, transferrine, Fe saturatie en ferritine aan.   Bij te grote RBC vraagt u vit B12 aan en Foliumzuur, meest precies is intracellulair FZ aan te vragen. Zijn deze normaal, denk dan aan centrale aanmaakstoornis of beenmergpathologie.   De anemie met normaal RBC volume kan berusten op hemolyse of versneld verbruik van RBC, chronische inflammatie, verminderde nierfunctie of op gecombineerde oorzaken. Stijging van reticulocyten of jonge RBC kan in de richting van hemolyse wijzen. Verlaagd haptoglobine bevestigt dit. Bij gecombineerde oorzaken wordt het moeilijker omdat bv. een verlaagd haptoglobine stijgt bij inflammatie en er hemolyse kan zijn met normaal haptoglobine.   Belangrijke leidraad: altijd bereid tot overleg! Lees ook het artikel over hematologie op pagina 6-7.

Een babyvriendelijk ziekenhuis leeft de tien vuistregels voor het welslagen van borstvoeding na, verzekert moedervriendelijke zorg tijdens arbeid en bevalling en respecteert de internationale gedragscode voor het op de markt brengen van vervang­ ingsmiddelen voor moedermelk. Concreet betekent dit dat er een aangepast zuigelingenvoedingbeleid bestaat en dat de medewerkers worden opgeleid om dit beleid uit te voeren. Kernpunten hierbij zijn: - zwangere vrouwen krijgen informatie over de voordelen en de praktijk van borstvoeding. Na de geboorte genieten moeder en kind minstens één uur van huid-op-huidcontact; - mama’s leren hoe ze hun baby moeten aanleggen en hoe ze de melkproductie in stand kunnen houden; - baby’s krijgen enkel moedermelk, tenzij er een medische tegenindicatie is; - mama en baby blijven dag en nacht bij elkaar op de kamer; - de baby krijgt borstvoeding op verzoek;

Moedervriendelijke zorg betekent dat: - de mama zich kan laten vergezellen door een extra vertrouwenspersoon tijdens arbeid en bevalling om continue ondersteuning te kunnen verzekeren; - de mama tijdens de arbeid nog een lichte maaltijd mag gebruiken, als daar geen medische tegenindicatie voor bestaat; - natuurlijk bevallen, als bewuste keuze een kans krijgt en dat hiervoor natuurlijke middelen voor pijnstilling ter beschikking kunnen gesteld worden; - de vrouw tijdens de arbeid gestimuleerd wordt om in beweging te blijven en van houding te veranderen omdat dit het geboorteproces bevordert; - invasieve technieken zoals het kunstmatig breken van de vliezen, het versnellen of het op gang brengen van de arbeid en keizersnede enkel op medische indicatie worden uitgevoerd en dat de moeder hierover geïnformeerd wordt. Het respecteren van de gedragscode houdt in dat het ziekenhuis onder geen beding reclame maakt voor vervangingsmiddelen voor moedermelk.

Vragen uit de

huisartsenpraktijk 0

Chris De Pessemier, Katrien Eeckhout, dr. Eva Steel, dr. Marjan Petrick: “Te snel denken mensen dat er ‘niets meer aan te doen’ is als ze de naam hematologie horen vallen. Maar niets is minder waar!”

Kort op de bal spelen is de boodschap

Veel misverstanden over hematologie

De actie Kom op tegen Kanker staat dit jaar in het teken van leukemie. “Terecht”, zegt hematologe Marjan Petrick. “Al hoop ik dat er ook goede en genuanceerde informatie aan gekoppeld wordt. Er bestaan huizenhoge misverstanden over hematologie. Het blijft een relatief onbekende entiteit die vaak onnodig veel angst inboezemt.” AZ Sint-Lucas voert alvast de inspanningen op het gebied van de hematologie op, onder meer met de nauwe samenwerking met het UZ Gent en de voorbereidingen voor accreditatie voor autologe stamceltransplanten.

0

Sinds najaar 2010 is dr. Eva Steel van het UZ Gent elke woensdagochtend als consulente in de polikliniek hematologie van AZ Sint-Lucas. Ze werkt er nauw samen met dr. Marjan Petrick en het voltallige team, waaronder verpleegkundig specialist Katrien Eeckhaut en hoofdverpleegkundige Chris De Pessemier, die ook op het interview aanwezig zijn. “Er heerst veel onduidelijkheid over hematologie”, stelt dr. Marjan Petrick. “Kort gezegd behandelen wij goedaardige en kwaadaardige bloedaandoeningen. Onze meeste aandacht gaat naar de acute en de chronische maligniteiten van beenmerg, bloed en lymfeklieren. Hematologie wordt vaak aan oncologie gekoppeld, maar het blijft een aparte discipline. De ‘acute’ hematologische pathologie heeft een directe weerslag op orgaansystemen en kan onbehandeld levensbedreigend zijn. De behandeling is indringend met kans op complicaties. Kort op de bal spelen is dan ook de boodschap. De chronische hematologische aandoeningen vragen nauwgezette follow-up en meer episodische behandeling. In beide gevallen, acuut of chronisch, zijn goede afspraken met de huisartsen van groot belang. De ene huisarts wordt graag heel nauw betrokken bij de behandeling, terwijl de andere huisarts het liever van op een afstand volgt. Wij schikken ons graag naar de wensen van elke huisarts. Maar hoe het ook zij, snel en juist ingrijpen is wel nodig.

De belangstelling voor hematologie is groot en we voelen dat er heel wat vragen zijn. Op de MOC (Multidisciplinair Oncologisch Consult) Hematologie zijn bijna altijd huisartsen aanwezig. De meeste huisartsen hebben maar een beperkt aantal patiënten binnen deze pathologiegroep. Ze zijn er dan ook soms minder mee vertrouwd. Wij staan open voor al hun vragen. Deze zullen wij mee beantwoorden op een informatiemoment voor huisartsen dat in de loop van dit jaar zal plaatsvinden. ”

Patiënten correct informeren “Ik vertel een patiënt altijd eerst wat er aan de hand is”, vertelt dr. Marjan Petrick. “Ik leg uit wat er in het lichaam gebeurt, wat precies het probleem is en wat we eraan kunnen doen. Pas na de uitleg benoem ik ook de ziekte. Als je iemand meteen vertelt dat hij leukemie of kanker heeft, dan slaat onmiddellijk de paniek toe. Het klinkt als een doodsvonnis. Leukemie is echter een vlag die vele ladingen dekt. Een belangrijk onderscheid is enerzijds de acute en anderzijds de chronische leukemie. Chronische lymfatische leukemie, bijvoorbeeld, is minder erg dan het klinkt. Maar het is moeilijk om die misverstanden de wereld uit te helpen. Goede en genuanceerde informatie is dan ook erg belangrijk.”

AZ Sint-Lucas

“Hematologie schrikt nog heel wat mensen af”, vult dr. Eva Steel aan. “Zelfs in de ziekenhuizen merk je dat er misverstanden bestaan. Dat vertaalt zich in vooroordelen. Te snel denken mensen dat er ‘niets meer aan te doen’ is als ze de naam hematologie horen vallen. Maar niets is minder waar! Wij kunnen de mensen wel degelijk helpen. Hematologie is in die zin zelfs een heel dankbare specialiteit. In de oncologie ziet men veel gemetastaseerde patiënten, die soms langzaam aftakelen. In de hematologie ligt dit enigszins anders: ofwel gaat het om een acute pathologie en dan is het op korte tijd alles of niets, ofwel gaat het om een chronische aandoening, en dan kun je als patiënt nog een behoorlijk hoge leeftijd halen, vaak met een behoorlijke levenskwaliteit.”

Rol van huisarts neemt toe Veel huisartsen mogen dan al minder vertrouwd zijn met de hematologie, toch is hun inbreng en betrokkenheid heel belangrijk. “De huisartsen zijn vaak de eersten die zullen merken dat er iets aan de hand is”, aldus dr. Petrick. “Ze zien bijvoorbeeld afwijkingen in de bloedwaarden, die ze

niet meteen kunnen verklaren. Of ze ontdekken een gezwollen klier die hen ongerust maakt. Dan komt het erop aan om alert en snel te reageren.” “In de toekomst zal de betrokkenheid van de huisarts trouwens alleen maar toenemen”, meent dr. Steel. “Ook in de hematologie zullen immers meer en meer behandelingen ambulant plaatsvinden. De druk op de ziekenhuizen en de dagklinieken groeit. Sommige laaggradige maligniteiten kunnen dankzij nieuwe medicatie ook thuis behandeld worden. Er zijn al thuisverpleegkundigen die zich hierin specialiseren. Hoe meer die ambulante zorg zich uitbreidt, hoe meer de huisarts de spilfiguur wordt.” “Hematologie is in volle evolutie”, beaamt verpleegkundig specialist Katrien Eeckhaut. “Vroeger werd vooral chemotherapie toegediend. Vandaag zijn er al heel wat doelgerichte behandelingen voorhanden, die efficiënt op een specifiek kenmerk of een specifieke afwijking gericht zijn, minder toxisch zijn en soms thuis toegediend kunnen worden. Hematologie heeft een pioniersrol gehad bij de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen, die later ook in de medische oncologie ingezet werden.

Een mooi voorbeeld van een revolutionaire behandeling is Glivec, gebruikt voor de behandeling van patiënten met chronische myeloïde leukemieën, dat heel doelgericht werkt en daardoor een groot verschil maakt in de overlevingskansen. Die overlevingskansen zien we de jongste jaren dan ook stijgen. Mensen overleven langer en met een betere levenskwaliteit.” Ondanks de betere behandelmogelijkheden, neemt het patiëntenaantal binnen de hematologie toe. “Hoe langer mensen blijven leven, hoe groter de kans op ziekten”, aldus dr. Petrick. “We mogen zelfs meer en meer spreken van hemato-geriatrie of geriatrische hematologie. Het gaat dan vooral om acute leukemie, lymfomen en myelodysplasie. Maar ook bij de oudere patiënten is genezing mogelijk. Dat kan niet genoeg benadrukt worden.” Huisartsen kunnen vragen over hematologie mailen naar [email protected] of [email protected]. Deze vragen zullen beantwoord worden op een informatiemoment voor huisartsen. Huisartsen ont­vangen hiervoor nog een uitnodiging.

Samenwerking AZ Sint-Lucas – UZ Gent Accreditatie voor een optimale patiënt­veiligheid De samenwerking tussen AZ SintLucas en UZ Gent op het gebied van de hematologie loopt al jaren. Met het consulentschap van dr. Eva Steel worden de banden nog nauwer aangehaald. Om ook de kwaliteit nog beter te verankeren, bereidt de dienst hematologie zich voor op het accreditatieproces JACIE (Joint Accreditation Committee ISCT & EBMT) voor autologe stamceltransplanten. Dr. Eva Steel: “Veel huisartsen en patiënten denken ten onrechte dat hematologie alleen in een universitair ziekenhuis goed behandeld kan worden. Dat klopt natuurlijk niet. Voor heel wat zaken zijn de algemene ziekenhuizen perfect uitgerust. Voor de patiënten is het meestal ook aangenamer als ze in hun vertrouwde ziekenhuis terechtkunnen. Alleen als het erg gespecialiseerd wordt, bijvoorbeeld bij een allogene stam-

celtransplantatie, waarbij stamcellen van een donor worden getransplanteerd bij de patiënt, is de context van een universitair ziekenhuis noodzakelijk. Nu ik in AZ Sint-Lucas als consulent in de polikliniek meewerk, ben ik ook een vertrouwd gezicht voor de patiënt als die op een bepaald ogenblik toch naar het UZ Gent overgebracht moet worden.”

Accreditatie Autologe stamceltransplantatie, waarbij eigen stamcellen van de patiënt worden teruggegeven na een hoge dosis chemotherapie, wordt al jaren toegepast in AZ Sint-Lucas. Het is een secure behandeling, die strikte regels en protocollen vergt om een optimale patiëntveiligheid te garanderen. Daarom heeft de dienst hematologie beslist om zich te laten ‘accrediteren’ door de externe kwaliteitsaudit JACIE. “Er komt heel wat bij kijken bij zo’n accreditatie”, vertelt dr. Petrick. “Niet alleen de artsen zijn betrokken partij, maar de hele zorg rond

de patiënt.” Hoofdverpleegkundige Chris De Pessemier knikt bevestigend. “We zijn volop bezig met alle protocollen en procedures te evalueren. Dat is soms wel confronterend. We werken natuurlijk al jaren volgens strikte richtlijnen, maar het is goed om op tijd en stond de hele organisatie eens kritisch in vraag te stellen. Het is een groot en arbeidsintensief werk, maar het loont. Het accreditatieproces doet je met een andere bril naar de dingen kijken. In maart starten we met de implementatie van de bijgestuurde organisatie op de verpleegafdeling.” Meer en meer is de zorg op de afdeling oncologie en hematologie een zaak van specialisten. “Veel van onze verpleegkundigen hebben ondertussen een ‘beroepstitel oncologie’ of volgen op dit ogenblik een opleiding. Kwaliteit en patiëntveiligheid staan voorop.”

0

AZ Sint-Lucas

Meer dan 50 jaar hersenchirurgie op topniveau in AZ Sint-Lucas

“Behandeling van hersentumoren: de ervaring, de expertise en de technologie” AZ Sint-Lucas heeft meer dan 50 jaar ervaring met hersentumoren en loopt nog steeds voorop. Het ziekenhuis biedt de patiënt en zijn familie de ganse waaier van diagnostiek, behandeling en begeleiding in de meest optimale condities. De dienst neurochirurgie blijft ook vandaag investeren in mensen, in kennis en in technologie. Met het Transcranieel Magnetisch Stimulatie-onderzoek is alweer een grote stap voorwaarts gezet. Dr. Henry Colle geeft een stand van zaken. AZ Sint-Lucas staat al decennialang aan de top met hersenchirurgie. Hoe verklaart u dat? Dr. Henry Colle: Het ziekenhuis is altijd sterk geweest in hersenchirurgie. Het voormalige AZ Sint-Vincentius was meer dan een halve eeuw geleden bij de eerste ziekenhuizen om zich hierin te specialiseren. Sindsdien zijn AZ SintLucas en de dienst neurochirurgie blijven investeren in kennis, ervaring en apparatuur, waardoor we altijd de opgebouwde voorsprong hebben behouden. Niet alleen de dienst neurochirurgie heeft daarin een belangrijke rol gespeeld, maar ook de diensten medische beeldvorming, neurologie en anesthesie. We werken heel nauw samen en we hebben door de jaren heen een grote expertise verworven. Vandaag biedt AZ Sint-Lucas de ganse waaier van diagnose, behandeling en begeleiding aan.

De goede samenwerking met de dienst medische beeldvorming is cruciaal? In elk geval. Alles begint met de flair in de as huisarts – neuroloog – medische beeldvorming. De dienst beschikt over de meest performante MR-scanners met 3 Tesla magneetkracht en mogelijkheden van functionele beeldvorming. Dr. Marc Lemmerling en dr. Dirk Dewilde zijn experts in het in beeld brengen met functionele MRI van essentiële functies zoals taal en motoriek en hun ligging ten opzichte van de tumor. Met Diffusion Tensor Imaging kunnen we diepe

0

witte-stof-banen in detail volgen. Al deze topkwaliteit beeldvormingsmethodes brengen we samen in het centrale neuronavigatiesysteem. Dat is een soort van driedimensionale GPS voor de neurochirurgie. Het toont de contouren van de tumor en de grenzen van de centra met een essentiële functie zoals bepaald op MR-scan of met Transcranieel Magnetisch Stimulatie-onderzoek. De neuronavigatie is volledig opgenomen in het digitale operatiekwartier en kan ook echografie integreren, zodat we tijdens de operatie op elk ogenblik een mooi beeld hebben van het verloop, zonder dat we de patiënt hoeven te verplaatsen met alle risico’s van dien.

U vernoemt het genavigeerd Transcranieel Magnetisch Stimulatie-onderzoek. Wat is dat precies? Dat is de nieuwste technologie voor het in kaart brengen van essentiële centra in de hersenen. AZ Sint-Lucas is het eerste ziekenhuis in de Benelux dat hiermee werkt. Tijdens de voorbereiding op de operatie worden pijnloze magnetische impulsen door de huid en de schedel gestuurd om motorische contracties op te wekken in arm, been of gelaat. Zo kunnen we bijvoorbeeld functies van fijne handmotoriek quasi perfect in kaart brengen op de beelden van de MR-scan, met ook de locatie ten opzichte van de tumor. Bij sommige patiënten zullen we hiermee ook de taalcentra kunnen exploreren en lokaliseren. Op die manier

betekent het NTMS-onderzoek kostbare tijdwinst tijdens de operatie.

Kan genavigeerde Transcranieel Magnetisch Stimulatie-onderzoek wakkere chirurgie vervangen? Zie het eerder als een aanvulling. Hoe meer gegevens we tijdens de voorbereiding kunnen verzamelen via NTMS-onderzoek, hoe minder lang we de patiënt wakker moeten houden om essentiële functies precies te lokaliseren. Maar wakkere hersenchirurgie blijft nodig om het risico op beschadiging van essentiële functies van taal, geheugen, gezicht, motoriek en emoties zo beperkt mogelijk te houden. AZ SintLucas heeft op dat gebied trouwens een ongeëvenaarde ervaring in ons land. Het vrijwaren van essentiële functies is ontzettend belangrijk in ons vak. Naast de techniek van de wakkere chirurgie worden bij sommige operaties ook electro-fysiologische technieken aangewend om de integriteit van systemen te controleren. Dr. Chris van der Linden is hier als neurofysioloog de specialist ter zake.

Bij hersenoperaties, zeker als er wakkere chirurgie aan te pas komt, is ook een grote rol weggelegd voor de anesthesist? De narcose moet uiterst precies uitgevoerd zijn, met controle van de eventuele overdruk in de schedel en een perfecte ligging van de patiënt tijdens de soms zeer langdurige ingrepen. Hiervoor

Dr. Henry Colle: “De tijd dat één neurochirurg alle operatietypes aankon, is al lang vervlogen. We hebben er door de jaren heen altijd voor gezorgd dat de aanwezige kennis en ervaring werd doorgegeven aan jonge artsen.”

kunnen we een beroep doen op vijf neuro-anesthesisten met een jarenlange ervaring in soms uiterst delicate tumorresecties in diepe of hoogfunctionele zones: dr. Filip Van de Sompele, dr. Patrick Mermans, dr. Peter Muller, dr. Dirk Rijckaert en dr. Kris Leleu. Zij maken wezenlijk deel uit van het neurochirurgisch team en liggen mee aan de basis van de sterkte van onze dienst. Hetzelfde geldt trouwens voor de dienst intensieve zorgen en het verpleegkundig team. En voor de dienst anatomo-pathologie met dr. Marie-Emilie Hermans en dr. Caroline Vanden Broucke. Na de chirurgie volgt vaak de stap naar radiotherapie en oncologie, waar een al even hoge specialisatie aanwezig is onder leiding van dr. Frank Bouttens, ook op het gebied van de technologie. Met 3Dradiotherapie en multileaf-collimatie zal het bestralingsveld aangepast kunnen worden aan de soms grillige vormen van een tumor of van de hoogfunctionele omgeving. Neurochirurgie is meer dan ooit teamwork.

Ondanks de steeds groeiende mogelijkheden van behandeling en genezing blijft de diagnose van een hersentumor erg ingrijpend voor elke patiënt. Vandaar dat AZ Sint-Lucas en het oncologisch centrum volop investeren in de persoonlijke begeleiding van de patiënt en zijn familie. Een team van begeleidingsverpleegkundigen en psychologen begeleidt elke patiënt op maat.

Hoe verder de verschillende specialisaties zich ontwikkelen, hoe meer subspecialisatie nodig is in de neurochirurgie? De tijd dat één neurochirurg alle operatietypes aankon, is al lang vervlogen. We hebben er door de jaren heen altijd voor gezorgd dat de aanwezige kennis en ervaring werd doorgegeven aan jonge artsen. Dr. De Waele heeft zijn expertise op het gebied van toegangstechnieken overgedragen aan dr. Bob D’haen en dr. Giovanni Alessi, die nu dus de schedelbasis-neurochirurgie voor hun rekening nemen. De hersentumoren stricto sensu zijn meer het voorkeursterritorium van dr. Bonny Noens en van mezelf. De

bedoeling is dat elk subspecialisme bedreven wordt door twee chirurgen, zodat we een constante beschikbaarheid kunnen garanderen in een optimale samenwerking.

Op 5 april 2011 vindt een medische avond voor huisartsen plaats over hersenchirurgie. Huisartsen ontvangen hiervoor een persoonlijke uitnodiging.

Enkele mijlpalen voor neurochirurgie in AZ Sint-Lucas - In de jaren ‘60 is AZ Sint-Lucas (toen nog AZ Sint-Vincentius) een van de eerste centra in Vlaanderen waar hersenchirurgie wordt uitgevoerd. - In 1975 vindt de eerste CT-scan in Vlaanderen plaats in AZ Sint-Vincentius. - In 1991 werkt de dienst neurochirurgie als eerste centrum in continentaal West-Europa met het isocentrisch stereotactisch kader van Radionics CRW, intussen wereldwijd het meest gebruikte systeem voor stereotaxie. Met deze techniek wordt met grote nauwkeurigheid op basis van MR- en CT-scans een punctie met een fijne naald uitgevoerd door een boorgaatje in de schedel. AZ Sint-Lucas voert waarschijnlijk het grootste aantal stereotactische ingrepen uit in België, zowel functioneel als niet-functioneel. - In de jaren ’90 introduceert en perfectioneert dr. Luc De Waele in AZ Sint-Lucas nieuwe technieken voor het creëren van toegangswegen bij tumoren aan de schedelbasis. Hij verwerft er internationaal faam mee.

- In 1997 introduceert AZ Sint-Lucas als eerste ziekenhuis in België een neuronavigatiesysteem op basis van infrarood-referentiëring met incorporatie van de gegevens in de operatiemicroscoop (Surgical Microscope Navigation Zeiss). - In 2002 stelt dr. Henry Colle in samenwerking met afasioloog Erik Robert als eerste centrum in België wakkere operatietechnieken op punt. Wakkere chirurgie beperkt het risico op blijvende beschadiging van essentiële functies als taal, geheugen, gezicht, motoriek en emoties. - In 2003 introduceert dr. Henry Colle de techniek van Fluorescence Guidance, die tumorweefsel van snelgroeiende hersengezwellen fluorescerend maakt met 5 Amino-Levulinic Acid (Gliolan°), zodat een beter onderscheid mogelijk is tussen gezond en aangetast weefsel. - In 2010 beschikt AZ Sint-Lucas als eerste centrum in de Benelux over een genavigeerd Transcranieel Magnetisch Stimulatie-toestel (Navigated Brain Stimulation).

0

AZ Sint-Lucas

Multidisciplinair obesitasteam strijdt tegen overgewicht bij kinderen

“Overgewicht zo snel mogelijk aanpakken” Het multidisciplinair obesitasteam werkt al enkele jaren met een behandelplan op maat van kinderen. De resultaten zijn positief, al blijft een strikte opvolging nodig. Een gezonde levensstijl met een evenwichtige voeding, voldoende beweging en een positief zelfbeeld vormen de basis. Dat is ook de boodschap van het prentenboek ‘Lucas, het komt dik in orde’ dat binnenkort verschijnt. Wij gingen praten met dr. Sofie Deman en met kinesist Els Vercruysse, tevens auteur van het boek.

Dr. Sofie Deman: Wij hebben in AZ Sint-Lucas al jaren een multidisciplinair obesitasprogramma voor kinderen. Dat programma wordt geregeld bijgestuurd op basis van nieuwe studies, ervaringen en inzichten. Zo krijgt bij ons het aspect beweging de jongste jaren meer nadruk in het behandelplan. Het programma begint met een bezoek aan de arts en een medische controle. Dat kan perfect door een huisarts gebeuren. Daarna volgt een eerste sessie bij kinesist Els Vercruysse, die het intakegesprek doet en het programma coördineert. Zij ziet de kinderen vanaf dan wekelijks voor ‘sport en spel’. Er worden tevens een zestal sessies voorzien bij psychologe Marie Holvoet, die jaren in het Zeepreventorium in De Haan heeft gewerkt en heel wat ervaring heeft op dit gebied. De psychologische begeleiding is heel belangrijk: we willen de kinderen meer weerbaar maken en een positief zelfbeeld bevorderen. Ook diëtist Davy Vansteenkiste is nauw betrokken bij het programma en ziet het kind en de ouders een zestal keer. En samen met collega-kinderarts dr. Astrid Verbist maak ik deel uit van het team. Elke maand komt het voltallige team samen voor een grondige patiëntenbespreking en evaluatie.

Hoe verloopt een behandel­ programma? Een behandeling duurt 36 weken. Van de kinderen en de ouders wordt een actieve

10

medewerking gevraagd. Wij hebben een heen-en-weerschrift gemaakt, waarin de kinderen sessie per sessie de vorderingen kunnen bijhouden. Elke week is er een ‘bewegingsmoment’ ingebouwd op woensdagnamiddag of zaterdagvoormiddag. We laten de kinderen dat bewegingsmoment per twee uitvoeren. Wij zoeken een leeftijdsgenoot van hetzelfde geslacht, waarmee het zou kunnen klikken. We merken dat het erg motiverend is als kinderen de oefeningen met zijn tweeën kunnen doen. Bovendien zorgt het voor wat gezonde competitie: kinderen haken minder snel af als ze zien dat

de klas. Zo krijgen ook andere kinderen erover te horen en proberen we de strijd tegen overgewicht te kaderen in een positieve context van een gezonde geest in een gezond lichaam.

U werkt nu enkele jaren met een multidisciplinair behandelplan. Hoe zijn de resultaten? De resultaten zijn bemoedigend en ook de ouders en de kinderen zijn erg tevreden. Toch blijft de grootste uitdaging om het gezonde gewicht te behouden, ook in de jaren na de behandeling. Wij blijven de kinderen opvolgen. Drie

“De rol van de ouders is erg belangrijk. De levensstijl is een doorslaggevende factor.” de ander volhoudt. Ze steunen elkaar. In het heen-en-weerschrift houden de kinderen ook bij wat ze eten, hoeveel water ze drinken enzovoort. Ze krijgen ook een stappenteller. Op die manier worden ze zich bewust van hun manier van leven, van hun voeding en van hun bewegingspatroon. In het schrift staan ook opdrachten in verband met de school. Wij geven de juffen en de meesters handvatten om het thema overgewicht bespreekbaar te maken in

maanden na afloop van het programma zien we ze al een eerste keer terug. Zo houden we de aandacht levend. De rol van de ouders is erg belangrijk. De levensstijl is een doorslaggevende factor. Hiervoor moeten kinderen op hun ouders kunnen rekenen. Meestal beseffen ouders heel goed dat zij een sleutelrol vervullen, maar het blijft nodig om die verantwoordelijkheid expliciet te stellen. Zo hoor je ouders weleens klagen dat ze er niets aan kunnen doen, want

Dr. Sofie Deman: “De resultaten van het obesitasteam zijn bemoedigend en ook de ouders en de kinderen zijn erg tevreden. Toch blijft de grootste uitdaging om het gezonde gewicht te behouden, ook in de jaren na de behandeling.” hun kind haalt zelf de frisdrank uit de koelkast. Maar dat is al te gemakkelijk natuurlijk. Het is wel degelijk de taak van de ouders om regels te stellen en erop toe te zien dat hun kinderen gezond en wel opgroeien.

De ene baby is van nature molliger dan de andere. Is er een leeftijd waarop ingrijpen nodig is? De meeste kinderen in het behandelprogramma zitten in de lagere school, maar sommige ouders komen al hulp zoeken in de kleuterjaren. Het is belangrijk om snel in te grijpen als je merkt dat het de verkeerde kant uit gaat.

>>

“Kinderen bewegen graag” Kinesist Els Vercruysse heeft een missie. Zij wil zoveel mogelijk kinderen laten bewegen. Niet omdat het moet, maar omdat kinderen dat zelf leuk vinden. En omdat het gezond is en het autocorrectiesysteem van ons lichaam geactiveerd en gestimuleerd wordt. Met het boek ‘Lucas, het komt dik in orde’ wil het team dan ook zoveel mogelijk kinderen bereiken. Els Vercruysse coördineert het behandelprogramma en voert ook het intakegesprek. Daarin probeert ze meteen op het goede spoor te komen. “Tijdens het intakegesprek peil ik in de eerste plaats naar de verwachtingen van de ouders en het kind. Ik stel mezelf voor als de coach van het kind tijdens het behandelprogramma. Ze kunnen mij altijd bellen als ze vragen hebben over voeding, over beweging of over het programma. Ook als ze emotionele zorgen hebben, kunnen ze bij mij aankloppen. Waar nodig doe ik uiteraard een beroep op de andere collega’s van het obesitasteam. Elk draagt vanuit zijn expertise bij tot het succes van de aanpak. Ik peil ook naar de levensgewoonten van het gezin en naar de kennis over gezonde voeding en beweging. Tenslotte voeg ik er de informatie bij die ik krijg van het medisch onderzoek en het os-

teopatisch bewegingsonderzoek. Het is de bedoeling dat we samen een eind op weg gaan. Hoe beter we het vertrekpunt kennen, hoe beter het totaalbeeld, hoe beter we gezamenlijk de weg kunnen uitstippelen. Vaak starten de kinderen met een uitgesproken negatief zelfbeeld. Ze vinden zichzelf te dik, ze worden soms gepest en ze moeten ‘op therapie’. We proberen er van meet af aan een positief verhaal van te maken. Therapie is geen straf! Daarom maken we er iets leuks van. Met haalbare doelstellingen. We gaan niet zoveel mogelijk kilo’s verliezen in zo kort mogelijke tijd. Dat is niet de goede aanpak. We nemen de tijd om de kinderen beter te leren kennen. Ik ben ervan overtuigd dat elk kind van nature graag beweegt. Het komt erop aan te ontdekken waar ze zich goed bij voelen en wat hen beperkt. Idem dito voor de voeding. Het gaat er niet om kinderen te verplichten gezonde voeding te eten. Veel beter is om ze te laten ontdekken dat gezond voedsel ook erg lekker en gevarieerd kan zijn. Die positieve insteek is van het grootste belang, zo kan bij het kind een gecontroleerde motivatie leiden tot zelfmotivatie.

opaat. Tijdens de zomer organiseer ik gezondheidskampen, waar veel obese kinderen op af komen. Daar is het idee gegroeid om een verhaal te schrijven over gezond bewegen en gezond leven. Elk woord in het boek ‘Lucas, het komt dik in orde’ is dan ook gewikt en gewogen. Er bestaat heel wat literatuur over obesitas, met heel wat kaf tussen het koren. De boodschap die we willen overbrengen is dat elk kind graag beweegt. Als er beperkingen zijn bij het kind zelf of zijn omgeving, dan moeten we die op een professioneel verantwoorde manier wegwerken, zodat het kind zich vrij en onbeperkt kan bewegen en gezond en evenwichtig kan opgroeien. Naast het kindverhaal is er ook een “werkschrift” dat een leidraad biedt voor de behandeling van obese kinderen. Het werkschrift beschrijft 36 bewegingsmomenten die op maat van het kind moeten worden aangevuld met bijkomende therapieën. Een multidisciplinaire aanpak op maat van het kind dus. Het werkschrift kan vlot en snel aangepast worden zodat het voortdurend academisch kan worden bijgestuurd om het up-to-date te houden.

Ik ben licentiaat lichamelijke opvoeding van opleiding en ik werk ook als oste-

11

>>

Veel obese kinderen worden later obese volwassenen. Het is gemakkelijker om kinderen terug op het goede spoor te krijgen dan volwassenen. Na de adolescentie wordt het heel wat moeilijker.

Sommige kinderen hebben allicht ook een genetische aanleg? Kunnen die evengoed geholpen worden? Vaak speelt inderdaad een genetische factor. Maar de omgevingsfactoren zijn op zijn minst even belangrijk. Aangeboren aandoeningen waardoor kinderen

kunnen weer voetballen met hun vrienden. Want dikwijls staan obese kinderen letterlijk aan de kant. Ze kunnen niet mee of ze worden uitgesloten of zelfs gepest. Als zo’n kind zich weer aanvaard voelt in de groep, als ze zien dat ze weer meetellen, dan kunnen ze daar een erg grote motivatie uithalen.

Zijn er verschillen tussen jongens en meisjes wat overgewicht betreft? Niet echt. Meisjes zijn over het algemeen wel meer vatbaar voor psychische problemen en vermijdingsgedrag. Daar houden we rekening mee bij de behandeling. Maar qua aantallen zie ik geen verschil.

Wat is het ideale gewicht voor kinderen? Er bestaat geen eenvoudige formule voor zoals het BMI bij volwassenen. Bij kinderen hanteren we BMI-curves waarbij de BMI uitgezet wordt tegenover de leeftijd. Kinderen zijn volop in de groei. De leeftijd speelt een rol, maar ook de lengte en de curve doorheen de tijd.

Obesitas wordt vaak de ziekte van de 21ste eeuw genoemd. Is er een kans dat we het probleem toch onder controle krijgen? t komt dik in orde’.

he Cover van ‘Lucas,

obees worden, zijn uiterst zeldzaam. In bijna alle gevallen kan zwaarlijvigheid perfect bestreden worden, ook bij wie het ‘in de familie’ zit. Kinderartsen, huisartsen en medewerkers van de Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB) zijn het best geplaatst om overgewicht bespreekbaar te maken. Hoe vroeger mensen inzien dat ze er iets aan kunnen doen, hoe beter. We moeten echt de discussie met de ouders durven aangaan en preventief optreden. Dat is niet altijd evident, want in sommige culturen is een dik kind nog altijd een teken van gezondheid. Dat beeld klopt helaas niet.

Waar halen kinderen de motivatie vandaan om zich een nieuwe levensstijl aan te meten? Kinderen die ervoor gaan, voelen zich heel snel fitter en gezonder. Ze kunnen weer meespelen op de speelplaats. Ze

12

Het gemiddelde BMI is de voorbije decennia gaandeweg toegenomen, zowel bij volwassenen als bij kinderen. Dat is zorgwekkend, omdat obesitas tot heel wat ziekten kan leiden. Recente cijfers uit de Verenigde Staten laten gelukkig een voorzichtige stagnatie zien. Is dat de vrucht van de inspanningen die op het terrein geleverd worden? Ik hoop het van harte. Ook het beleid lijkt stilaan rijp voor verdere stappen. Het is niet voldoende om mensen voor te houden dat ze gezond moeten eten en veel moeten bewegen. Mensen moeten daar ook toe aangezet worden. We zouden bijvoorbeeld fruit en groenten een stuk goedkoper kunnen maken en ongezonde voeding duurder. Het wetenschappelijk inzicht blijft ook groeien. Het staat nu vast dat veel zuigeling- en peutervoeding teveel eiwitten bevat. Ook hier kan ingegrepen worden. Wij zijn dus op de goede weg, maar we moeten onze inspanningen bundelen en snel en preventief ingrijpen zodra we het overgewicht zien ontstaan.

Multidisciplinair obesitasteam De coördinator van het programma is Els Vercruysse. U kan terecht bij haar of bij iemand anders van het team. Het hele team werkt samen en bepaalt in overleg met de ouder de verschillende raadplegingen. De consultaties bij de diëtist en de psychologe vinden plaats in AZ Sint-Lucas, het bewegingsprogramma wordt gegeven in de kinépraktijk van Els Vercruysse op de Rooigemlaan 53 in Gent. Verschillende mutualiteiten voorzien een financiële tussenkomst voor de behandeling van overgewicht. Psycholoog Marie Holvoet

0478-87 28 47

Kinderarts Dr. Sofie Deman 09-224 54 13 Dr. Astrid Verbist 09-224 64 32 Diëtist Davy Vansteenkiste 09-224 51 08 Kinesist Els Vercruysse

09-236 45 60 0495-459022

Lucas, het komt dik in orde ‘Lucas, het komt dik in orde’ is het derde boek van AZ Sint-Lucas in samenwerking met uitgeverij Clavis. Net als ‘Lucas en de slaapdokter’ (over anesthesie en kinderdagkliniek) en ‘Lucas en de fotodokter’ (over spoedgevallendienst en medische beeldvorming) kan ook deze derde titel dankzij sponsoring gratis aangeboden worden aan de kinderen die het obesitasprogramma volgen. Het boek is ook in de handel verkrijgbaar. U kan uw persoonlijk exemplaar bij ons bestellen (zie p. 20).

AZ Sint-Lucas

Goede scores voor AZ Sint-Lucas bij vergelijkende prijsstudies

“Budgetvriendelijke prijszetting” Recente onderzoeken van de socialistische en christelijke mutualiteiten omtrent de kostprijs ten laste van de patiënt bij een ziekenhuisopname of een ingreep, lieten toe op objectieve wijze zicht te krijgen op de prijszetting binnen AZ Sint-Lucas. De resultaten zijn zeer gunstig voor de patiënt die kiest voor AZ Sint-Lucas: binnen de Gentse regio is het ziekenhuis in de meeste vergelijkbare gevallen het goedkoopste, zoniet, het op één na goedkoopste voor opnames. Voor wat de negen vergeleken ingrepen betreft, is het ziekenhuis het enige dat acht maal onder de gemiddelde kostprijs scoort tegenover het nationaal gemiddelde.

Ingrepen vergeleken In een recente studie analyseerde de socialistische mutualiteit de kostprijs van negen courante ingrepen in verschillende ziekenhuizen. Meer specifiek werden circumcisie, bevalling, liesbreukoperatie, sectio caesarea, knieprothese, meniscusoperatie, vrijmaken handwortelkanaal, appendectomie en cholecystectomie vergeleken. Het onderzoek toonde aan dat de patiënt in AZ Sint-Lucas in de meeste gevallen minder betaalt voor de ingreep dan in de andere algemene ziekenhuizen in de regio. Bovendien is AZ Sint-Lucas bij geen enkele van de vergeleken ingrepen het duurste. Het ziekenhuis is voor een meniscusoperatie of een appendectomie op een eenpersoonskamer zelfs de goedkoopste optie binnen Oost-Vlaanderen.

Kosten bij ziekenhuis­ opname Op basis van 1 miljoen ziekenhuisfacturen onderzocht de christelijke mutualiteit de kosten ten laste van de patiënt bij ziekenhuisopnames. In het onderzoek

werden opnames op de dienst heelkunde, interne geneeskunde, verloskunde, pediatrie en geriatrie vergeleken en dit op zowel eenpersoonskamers als op meerpersoonskamers. Binnen de Gentse regio is AZ Sint-Lucas in zeven van de tien situaties het goedkoopste ziekenhuis, zo bleek uit de vergelijkende studie van de resultaten. Verblijven op de dienst interne geneeskunde of heelkunde is voor een patiënt het voordeligst in AZ Sint-Lucas, zowel op een eenpersoonskamer als op een gemeenschappelijke kamer. Bij een opname op de materniteit of de kinderafdeling is het voordeel voor de patiënt voornamelijk op eenpersoonskamers duidelijk. Voor de geriatrie betreft het meerpersoonskamers waar het ziekenhuis goed scoort op vlak van prijszetting.

Kwaliteitsgeneeskunde aan betaalbare prijzen John Buyckx, afgevaardigd bestuurder: “De onderzoeken bevestigen dat ons ziekenhuis kwaliteitsgeneeskunde aan betaalbare prijzen aanbiedt. Wij zien dit als onze hoofdopdracht en zijn dus

zeer tevreden dat dit ook blijkt uit de onderzoeken van deze onafhankelijke instanties. Het is voor ons erg opvallend dat zowel in de regio als nationaal AZ Sint-Lucas zeer goed scoort in deze vergelijking.” Een van de verklarende factoren hiervoor is bijvoorbeeld dat er een bewuste keuze is gemaakt om geen ereloonsupplementen te rekenen voor artsen bij klinische biologie en medische beeldvorming. Hierdoor is AZ Sint-Lucas doorgaans goedkoper op eenpersoonskamers dan andere ziekenhuizen. “Ook het feit dat vele ziekenhuizen ‘diversen’ - zoals het gebruik van een koelkast en een televisie - aanrekenen op een gemeenschappelijk kamer, bepaalt mee de kost voor de patiënt. Wij doen dit bewust niet”, legt John Buyckx uit “bij ons behoort dit tot de standaarduitrusting.”

Extra info De vergelijkingsmodule tussen de verschillende ziekenhuizen is terug te vinden op de website van het NVSM en de CM. (Zie http://www.socmut.be/SocMut/Zoek/Kost+ingreep+ziekenhuis.htm en http://www.cm.be/nl/120/selfservice/berekenen/vergelijking_ziekenhuistarieven.jsp)

13

AZ Sint-Lucas

Nieuwe ontwikkelingen in Nucleaire Geneeskunde

SPECT/CT

from un-clear to nu-clear medicine Geïntegreerde SPECT/CTbeelvorming wint aan belang. Gelijktijdige functionele en anatomische beeldvorming verhoogt de diagnostische accuraatheid, waardoor kostbare tijd gewonnen wordt. Het nieuwe toestel op de dienst Nucleaire Geneeskunde bevestigt de pioniersrol die AZ Sint-Lucas hierin inneemt. De medische beeldvorming wordt klassiek onderverdeeld in functionele/moleculaire technieken en anatomische/structurele beeldvorming. Nucleaire Geneeskunde valt binnen de eerste categorie en laat toe fysiologische of patho­fysiologische processen in beeld te brengen door injectie van orgaanspecifieke radioactieve stoffen. Door detectie van de radioactieve stoffen door een gammacamera worden tomografische beelden bekomen: dit noemen we SPECT (Single Photon Emission Computed Tomography). Deze beeldvormingstechniek geeft echter slechts beperkte anatomische informatie. De klassiek gekende CT (Computed Tomography) daarentegen heeft als belangrijkste troef een uiterst hoog anatomisch detail. De combinatie van deze op het eerste gezicht twee verschillende technieken is echter zo vanzelfsprekend als de combinatie van kaas en wijn.

De pioniersrol van AZ Sint-Lucas SPECT/CT betekent gelijktijdige functionele (SPECT) en anatomische (CT) beeldvorming. De beeldopname gebeurt op hetzelfde toestel, waarbij de patiënt niet van positie wijzigt: de functionele informatie kan op die manier exact worden gekoppeld aan een bepaalde struc-

14

tuur of afwijking. Dit verhoogt niet alleen de diagnostische accuraatheid van het functioneel onderzoek, maar ook van het CT-gedeelte. Voor de patiënt betekent dit dat geen kostbare tijd verloren gaat tussen twee onderzoeken en dat de patiënt zich slechts éénmaal naar het ziekenhuis hoeft te verplaatsen. Al in 2003 nam de dienst Nucleaire Geneeskunde van het AZ Sint-Lucas als eerste ziekenhuis in het Gentse en tevens als één van de eerste ziekenhuizen in België een GE Hawkeye SPECT/CT- toestel in gebruik. Dit toestel maakt gebruik van een lage dosis CT (2,5 mAs), die exacte lokalisatie van scintigrafische afwijkingen mogelijk maakt. Dit betekende vooral een meerwaarde in anatomisch complexe regio’s als de voet of de wervelzuil. De beeldkwaliteit van de CT-beelden, en meer in het bijzonder de coupe-dikte van 5 mm, was echter onvoldoende voor een gedetailleerd radiologisch protocol. Sinds enkele maanden bevestigt de dienst zijn pioniersrol in de “hybride beeldvorming” door als eerste een diagnostische GE NM/CT 670 te installeren. Dit toestel combineert een tweekops gammacamera met een hoogstaande 16 slice spiraal-CT in één toestel. De gegenereerde CT-beelden zijn dan ook kwalitatief identiek als klassieke CTopnames. De diagnostische CT-beelden worden geprotocolleerd door de radiologen. Na een gezamenlijk overlegmoment wordt een geïntegreerd verslag van het radiologisch en nucleair onderzoek gemaakt. De nauwe samenwerking tussen radiologen en nucleairisten maakt dat SPECT/CT een reële meerwaarde betekent voor de patiënt.

radioactieve tracer. Het aantal gemaakte opnames speelt hierbij geen rol. CT betekent echter dat de patiënt wordt blootgesteld aan extra ioniserende straling. Het spreekt voor zich dat er wordt gestreefd de stralingsbelasting voor de patiënt tot een minimum te beperken. Dit impliceert dat de CT enkel zal worden uitgevoerd indien dit enerzijds door de clinicus expliciet wordt aangevraagd, of anderzijds indien dit door de nucleairist zinvol wordt geacht (aan de hand van de bevindingen van de SPECT).

Indicaties SPECT/CT is een jonge beeldvormingstechniek maar de toepassingen nemen gestaag toe. We geven een kort overzicht: 1. Evaluatie van goedaardige botaandoeningen Reeds uit onze ervaring met onze eerste SPECT/CT blijkt dat deze beeldvormingstechniek een belangrijke plaats heeft bij de oppuntstelling van allerhande pijn-

Een belangrijke parameter waarmee we steeds rekening houden is de stralingsbelasting. In de nucleaire geneeskunde wordt de stralingsbelasting bepaald door het type en de hoeveelheid toegediende Nieuwe camera met artsen dr. M. Lippens, dr. F. Vande Vyver en dr. M. Troch

klachten gerelateerd aan het bewegingsstelsel. Bij patiënten met chronische rugpijn wordt de ziekte-intensiteit van degeneratieve afwijkingen aangetoond (bv. facetarthrose), kan een letsel gedateerd worden (bv. indeukingsfractuur), of worden bijkomende afwijkingen gevisualiseerd (bv. insufficiëntie-fractuur van het sacrum in kader van osteoporotische indeukingsfractuur). Ook in het geval van blijvende last na een rugoperatie zal SPECT/CT bij een groot aantal patiënten richtinggevend zijn voor de oorzaak van de klachten (loslating van het osteosynthese-materiaal, stressreactie/fractuur, facettair lijden, ...): gezien de gewijzigde anatomie met aanwezigheid van vreemd materiaal is de informatie van de CT onmisbaar. Ook in geval van pijnklachten in andere anatomisch complexe regio’s als bv. de voet is in een aantal studies reeds een duidelijke meerwaarde gebleken. 2. Evaluatie van botafwijkingen bij de oncologische patiënt De accurate detectie of het uitsluiten van botmetastasen heeft een groot belang voor de staging, therapieplanning en het inschatten van de prognose van de oncologische patiënt (borst, prostaat, longkanker, etc). De skeletscintigrafie is hierbij een zeer sensitieve techniek met een behoorlijke specificiteit. In een aantal gevallen is echter bijkomende beeldvorming met CT of MRI noodzakelijk om tot een definitieve diagnostiek te komen. De integratie van CT in de functionele beeldvorming zal in de meerderheid van deze gevallen tot een definitieve diagnose leiden. Op deze manier kan onnodig tijdverlies en psychische stress bij de patiënten vermeden worden. 3. Infectie/inflammatie Door het merken van witte bloedcellen met een radioactief isotoop kan op een zeer specifieke en sensitieve manier infectie worden aangetoond of uitgesloten. Een onderscheid tussen infectie van de weke delen of infectie van het bot heeft belangrijke therapeutische implicaties en is met behulp van een geïntegreerde SPECT/CT mogelijk. 4. Endocrinologie Bij hyperparathyroïdie wordt een scintigrafie uitgevoerd om de aanwezigheid van een parathyroidadenoom aan te

Portfolio van 6 klinische toepassingen (3 x 2): 1-3: Skeletscintigrafie met SPECT (A) en SPECT/CT (B) 1: Actieve facetarthrose na posterieure fusie L5-S1 (sagitaal) 2: Osteochondritis mediale taluskoepel (sagitaal) 3: Osteoblastische skeletme tastase rechter os ileum (axiaal) 4: Leukocyten-scintigrafie (idem): geïnfecteerde vaatprothese rechts inguinaal (coronaal) 5: Jodium-123-scintigrafie (idem): osteolytische skeletmetastase van een gedifferentieerd schildkliercarcinoma (axiaal) 6: Parathyroid-scintigrafie met CT (A) en SPECT/CT (B): parathyroïd-adenoom (coronaal)

tonen en deze te lokaliseren. Exacte anatomische lokalisatie is absoluut noodzakelijk voor een optimale chirurgische benadering. In verschillende publicaties is de meerwaarde van SPECT/CT voor deze indicatie aangetoond. Ook in de oppuntstelling en opvolging van patiënten met gedifferentieerde schildklierkanker speelt de scintigrafie een vooraanstaande rol: radioactief jodium laat namelijk toe residuele ziekte of metastatische lokalisaties met een zeer hoge accuraatheid aan te tonen. Het specifiek karakter van jodium maakt dat deze tracer quasi enkel wordt opgenomen door schildklierweefsel: voor exacte diagnostiek (bv. botmetastase versus lymfekliermetastase) is exacte correlatie met anatomische beeldvorming noodzakelijk. Dezelfde principes zijn van toepassing bij het gebruik van MIBG in het geval van een feochromocytoom en bij octreotide-scintigrafie in het geval van neuro-endocriene tumoren. 5. Andere Het opsporen van de schildwacht - of sentinelklier - zoals vandaag reeds gebeurt in geval van een vroegtijdig stadium van borstkanker - zal dankzij deze innovatieve beeldvormingstech-

niek ook mogelijk worden bij andere tumoren (hoofd/hals-tumoren, prostaat, cervix, uterus, ...). Ook lijkt SPECT/CT veelbelovend in de niet-invasieve cardiale beeldvorming, bij neurologische en psychiatrische indicaties, en bij de planning van therapeutische toepassingen van radio-isotopen.

Conclusie De rol van geïntegreerde SPECT/CT­ beeldvorming neemt toe. Co-registratie met CT leidt tot hogere accuraatheid van zowel de scintigrafische als van de radiologische beeldvorming. Reeds in verschillende indicaties is de superioriteit van deze beeldvormingstechniek aangetoond. Voor bijkomende inlichtingen kan u steeds contact opnemen met onze dienst op 09-224 66 22 of via email op [email protected]. Er werden door onze dienst nieuwe aanvraagformulieren “Nucleaire/hybride beeldvorming” opgesteld. Deze aanvragen laten ons toe gericht in functie van uw vraagstelling het juiste onderzoek uit te voeren. Indien gewenst sturen wij u deze aanvraagformulieren: neem hiervoor contact op met ons secretariaat.

15

AZ Sint-Lucas

AZ Sint-Lucas voert pilootproject met acht woonzorgcentra

“Zorginfectiebeleid in ouderenzorg op de sporen gezet” Goed een jaar geleden startte een ‘consortium’ van acht woonzorgcentra en AZ Sint-Lucas op vraag van de federale overheid met een pilootproject voor een zorginfectiebeleid in de ouderenzorg. In juni loopt het project af. Dr. Annemie Van den Abeele blikt terug, geeft een stand van zaken en kijkt ook naar de toekomst: “Een zorginfectiebeleid in de woonzorgcentra is haalbaar, maar het zal tijd en inspanning vergen.” “Het consortium was heel divers samengesteld en dat is een goede keuze gebleken”, aldus dr. Annemie Van den Abeele, arts-ziekenhuishygiënist. “We kunnen er alvast uit afleiden dat een efficiënte preventie van zorginfecties niet zozeer te maken heeft met de grootte van de instelling of met de financiële middelen, maar veeleer met de wil om ervoor te gaan. Woonzorgcentra met een enthousiaste voortrekker in het zorginfectiebeleid scoren heel goed, ongeacht of het om een groot of een klein rusthuis gaat. Dat heeft niet zozeer met de ingesteldheid van de verantwoordelijke te maken, maar vooral met de structuur waarin hij of zij werkt, met de ruimte en de tijd die ervoor vrijgemaakt wordt, kortom, met de ondersteuning die de mensen krijgen. In elk deelnemend woonzorgcentrum zijn ondertussen een team en comité zorginfectiebeleid actief. De praktijk heeft uitgewezen dat het niet altijd eenvoudig is om een werking op te starten. Als de andere woonzorgcentra in ons land het zonder de ondersteuning van het pilootproject moeten stellen, dan wordt het behoorlijk lastig. Wij zullen dat ook signaleren in het rapport dat we tegen 1 september bij de overheid moeten indienen. Er is nood aan een goede onderbouw waarop de woonzorgcentra terug kunnen vallen. Let wel, het gaat er niet om alles tot in de punten en de komma’s in regels vast te leggen; daar geloof ik niet in. Maar we kunnen wel de randvoorwaarden aangeven en

16

een werkbaar kader aanreiken. Ik denk bijvoorbeeld aan het organiseren van de communicatiestromen. Op dat vlak hoeft niet iedereen het warm water uit te vinden. Hiervoor kan men gerust verder bouwen op de ervaring van ons pilootproject. In de loop van het project hebben we veel aandacht besteed aan het informeren en het betrekken van de huisartsen. In samenwerking met de Gentse Huisartsenvereniging (HVG) hebben we een enquête georganiseerd bij de huisartsen. In die enquête hebben we gepeild naar hun perceptie van de preventie van zorginfecties in woonzorgcentra en naar de maatregelen die ze zelf nemen. Eenzelfde enquête hebben we uitgevoerd bij de medewerkers van de deelnemende woonzorgcentra, zowel bij de verpleegkundigen en de verzorgenden als bij de schoonmaaksters. Uit de enquêtes bleek dat de meeste huisartsen en medewerkers van woonzorgcentra vrij goed op de hoogte zijn van waar het om draait. Maar als we dieper peilen naar de kennis over de manieren van overdracht, dan merken we toch verschillen. Dankzij die bevindingen kunnen we nu gericht opleiding organiseren voor de verschillende doelgroepen. De enquête heeft dus zeker nut gehad.”

Werkpunten Maar hoe staat het nu met het zorginfectiebeleid in de woonzorgcentra? “We hebben deelgenomen aan de Europese

HALT-studie, waarin gepeild wordt naar de prevalentie van zorginfecties en het gebruik van antibiotica in de woon- en zorgcentra. Daaruit kwamen twee werkpunten naar voren”, aldus dr. Van den Abeele. “Ten eerste dat we nog meer inspanningen moeten doen om het profylactisch gebruik van antibiotica terug te dringen. Te vaak nog worden preventief antibiotica toegediend, bijvoorbeeld bij bewoners met een blaassonde. In veel gevallen is dat niet nodig. Ten tweede werden we geconfronteerd met het feit dat ook meer resistente micro-organismen een rol gaan spelen bij zorginfecties. Voorkomen van overdracht door handhygiëne is hier de boodschap. Ik heb een goed gevoel bij dit proefproject. We hebben de onderlinge contacten aangehaald. We kennen elkaar en elkaars verwachtingen nu een stuk beter en we weten wat we wanneer moeten communiceren en hoe we dat het best organiseren. Ook met de CRA’s (Coördinerend en Raadgevend Arts) en met de huisartsen zijn de banden nauwer aangehaald. Wij willen met het consortium onze ervaringen graag zoveel mogelijk delen. Een mogelijke piste is dat ziekenhuizen, woonzorgcentra en huisartsen gebruik maken van de bestaande liaisons en die contacten verder uitbouwen, liever dan nieuwe structuren in het leven te roepen. Wij gaan als consortium ook samen feedback geven op de eerste versie van het draaiboek voor een zorginfec-

Een zorginfectiebeleid heeft pas echt kans op slagen als iedereen de krachten bundelt. tiebeleid van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. We willen het draaiboek toetsen op de haalbaarheid voor de woonzorgcentra. Ook CRAGT, de Gentse Vereniging van CRA’s, zet hier haar schouders onder. De inbreng van de woonzorgcentra is belangrijk om het beleid te verfijnen en op maat van de woonzorgcentra te maken. De uiteindelijke doelstelling van het pilootproject was te onderzoeken of een zorginfectiebeleid met gevalideerde maatregelen, heldere procedures en afspraken over personeel en middelen haalbaar is in woonzorgcentra. Het antwoord is duidelijk: dit moet haalbaar worden. Maar het zal tijd en inspanning vergen. Het is een enorm werk. Zwaarder dan ikzelf had ingeschat, moet ik toegeven. Maar we moeten ervoor gaan. Woonzorgcentra hebben een risicopopulatie. MRSA hebben we ondertussen al beter onder controle, maar er zijn andere multiresistente micro-organismen op komst, vanuit het buitenland, maar ook door een onverstandig gebruik van antibiotica. Nieuwe ‘ziekenhuisbacteriën’ komen eraan, en ondanks hun naam zullen die zich evenmin als MRSA alleen in de ziekenhuizen ontwikkelen en verspreiden. We moeten het risico ook buiten de ziekenhuizen aanpakken. We weten hoe: minder antibiotica en een betere handhygiëne. Heel simpel. Maar we moeten er met zijn allen ook naar handelen. En dat vergt een voortdurende inspanning en alertheid.

verder werken op dit elan De woonzorgcentra, de CRA’s, de huisartsen en de ziekenhuizen moeten op één lijn zitten, dan pas staan we sterk in de strijd tegen zorginfecties. Een goede opvolging blijft nodig. Dat gebeurt best met kwaliteitsindicatoren. Elke organisatie moet de vrijheid hebben om eigen klemtonen te leggen, maar de outcome moet er wel zijn. Dat is een prioriteit.”

infectiebeheersing komt niet vanzelf Wzc Veilige Have uit Aalter is één van de acht partners in dit pilootproject. Huisarts dr. Raf De Crop is er Coördinerend en Raadgevend Arts (CRA). Dr. Raf De Crop: “De samenwerking tussen de woonzorgcentra en een expertisecentrum als AZ Sint-Lucas is een goede zaak. Maar ook de onderlinge samenwerking tussen de CRA’s kan een verschil maken, bijvoorbeeld voor het maken van standaarden en protocollen. En ook de arbeidsgeneesheren spelen hier een rol. Dankzij de Sp-afdeling had Veilige Have al een zekere ervaring met een zorginfectiebeleid. We hebben dit nu verder op punt gesteld. De aandacht voor een goede hygiëne en een verstandig antibioticabeleid moet trouwens voortdurend warm gehouden worden. Vandaag, morgen en overmorgen. De CRA heeft hier een belangrijke opdracht, samen met de verpleegkundig specialist. Infectiebeheersing in een woonzorgcentrum heeft vele facetten. Er is MRSA, maar ook decubitus, scabiës, noem maar op. Infectiebeheersing is mogelijk, maar ze komt niet vanzelf.”

Verpleegkundige-ziekenhuishygiënist Eddy De Baets neemt in het project de rol van coördinator voor zijn rekening. Er zijn nog enkele maanden te gaan voor het eindrapport en het beloven nog drukke tijden te worden. Eddy De Baets: “De samenwerking met de woonzorgcentra verloopt erg positief, maar het blijft een uitdaging om een zorginfectiebeleid op de sporen te zetten. Soms lukt iets meteen, maar veel vaker moet er worden bijgestuurd, moeten knelpunten weggewerkt worden enzovoort. We zullen in het rapport de dingen niet mooier voorstellen dan ze zijn. Daar heeft niemand baat bij. De realiteit is dat voor de installatie van een degelijk zorginfectiebeleid in de 1800 woonzorgcentra van ons land niet alleen mensen en middelen, maar ook heel wat kennisoverdracht en expertise nodig zijn. Toch ben ik optimistisch. We hebben met dit project getoond dat het kan en dat het nuttig is. We moeten verder werken op dit elan. Dat wordt ook één van onze boodschappen op de slotavond op 21 juni, waarop we niet alleen alle betrokken partners maar ook verschillende vertegenwoordigers van de overheid zullen uitnodigen.”

17

AZ Sint-Lucas

Comfort, patiëntenzorg en duurzaamheid centraal

”2011 heeft heel wat moois in het verschiet”

Onmogelijk om in het bestek van één artikel een volledig overzicht te geven van de werken in 2010. Tal van consultatieruimtes kregen een nieuw kleedje, afdelingen werden gerenoveerd, medische diensten werden uitgebreid enzovoort. In een vorig nummer van Focus besteedden we al aandacht aan de grondige vernieuwing van de dienst medische beeldvorming. De laatste fase van deze vernieuwing – met nieuwe apparatuur, nieuwe werkruimtes, een nieuw onthaal – is eind maart rond. In dit artikel beperken we ons tot een drietal blikvangers voor 2011.

Moeder & Kind AZ Sint-Lucas heeft als tweede grootste kraamkliniek van Vlaanderen een reputatie hoog te houden en blijft dan ook investeren in goede infrastructuur, hedendaags comfort en hoge kwaliteitsnormen. In 2010 werd de materniteit helemaal vernieuwd. Beide afdelingen kregen een stevige opfrisbeurt en tegelijk werden nieuwe functies gecreëerd: rooming-in, een afgestemde koeling, een koffiehoek enzovoort. De consultaties gynaecologie werden gegroepeerd in straat 1, zodat ze nu infrastructureel een mooi geheel vormen met de kraamafdelingen. Dit jaar staat de vernieuwing van de afdeling neonatologie op het programma. De neonatologie krijgt een nieuwe locatie, zodat de inrichting met een schone lei kan beginnen. In het voorjaar van 2012 wordt ook de verlosafdeling vernieuwd. Op enkele jaren tijd zal dan de hele M-blok gemoderniseerd zijn. Dit jaar wordt ook het vruchtbaarheidscentrum uitgebreid. Waar vandaag nog de dienst tarificatie en facturatie en de ‘kassa’ huizen, komt een volledig nieuw fertiliteitscentrum. Het nieuwe centrum zal zowel de consultaties huisvesten als een labo, een medisch-technisch lokaal en een dagziekenhuis fertiliteit.

18

Een kwalitatief hoogstaande en veilige patiëntenzorg, een comfortabele en rustgevende omgeving voor patiënten en bezoekers en een aangename en goed uitgeruste werkplek voor artsen en medewerkers. Dat zijn de rode draden in het grote masterplan van AZ Sint-Lucas. In 2010 zijn alweer enkele grote stappen voorwaarts gezet en ook in 2011 mag u een en ander verwachten.

“Nieuw vruchtbaarheidscentrum grote stap voorwaarts” Dr. Tom Coetsier is opgetogen over het nieuwe vruchtbaarheidscentrum dat eraan komt. En daar zijn verschillende redenen voor. Dr. Tom Coetsier: “Tot vandaag was de vruchtbaarheidsbehandeling teveel versnipperd in het ziekenhuis. Een patiënt moest bij een bezoek soms op vier verschillende plaatsen zijn: de centrale inschrijving, de consultatie, het labo om bloed te prikken en de apotheek om medicatie op te halen. Dat kan patiëntvriendelijker. Binnenkort zijn alle diensten rond de patiënt georganiseerd. Dat biedt ook voordelen op het vlak van de begeleiding. Tot nu vinden de pick-ups, het wegnemen van de eicellen, plaats in het operatiekwartier, waarna de patiënt naar een afdeling moet. Als we alles op één plek kunnen centraliseren, met inbegrip van een dagkliniek fertiliteit, dan kan de patiënt tijdens het hele traject door één en hetzelfde team begeleid worden. De vroedvrouw die de patiënt ontvangt zal ook het bloed prikken, de

medicatie geven, de voorbereiding doen op de eicelpunctie en de begeleiding achteraf verzorgen. De behandeling zelf verandert niet, maar het comfort en de begeleiding van de patiënt verbeteren fel. Het nieuwe vruchtbaarheidscentrum zal bovendien voldoen aan de nieuwste normen voor het laboratorium. De wettelijke normen voor de voorbereiding van spermastalen zijn vandaag heel strikt op het gebied van infrastructuur. De renovatie en de uitbreiding hebben natuurlijk ook te maken met het stijgend aantal activiteiten. Die stijging danken we niet alleen aan interne doorverwijzingen, maar ook aan de samenwerking met verschillende andere ziekenhuizen, waaronder die van Zottegem, Lokeren, Deinze en Ronse. Sinds enkele maanden hebben dr. Nele Van Renterghem en ikzelf ons team versterkt met dr. Isabelle Meire. Zij legt zich ook toe op fertiliteitchirurgie, met onder meer robotchirurgie voor refertilisatie bij vrouwen.”

Plein aan de stads­ toegang / nieuwe vleugel Als alles volgens plan verloopt – en het strenge en/of doornatte winterweer geen stokken meer in de wielen steekt – is tegen eind maart de nieuwe stads­ toegang in gebruik. Het uitgestrekte en gastvrije plein voor de inkom wordt een verademing voor de hele buurt. Dan ook krijgt het moderne onthaal van campus Sint-Lucas eindelijk zijn volledige functie. Op dat ogenblik kan meteen de oude inkom van het ziekenhuis gesloopt worden om plaats te maken voor een nieuwe vleugel met de naam ‘blok Z’. De werken aan de nieuwe blok Z starten nog voor de zomer en zullen naar verwachting twee jaar duren. Op het gelijkvloers van deze vleugel komt een personeelsrestaurant dat polyvalent gebruikt zal kunnen worden, onder meer met een VIP-ruimte en modulaire vergaderzalen. Voor de bouw van blok Z worden enkele nieuwe duurzame technieken gebruikt. Meest in het oog springend is het BEOsysteem, wat staat voor Boorgat Energie Opslag. Er worden in de ondergrond 70 boorgaten gemaakt tot op 100 meter diepte. Met warmtepompen wordt op die manier in de winter koude lucht in de boorgaten voorverwarmd en in de zomer wordt warme lucht er afgekoeld. Er zijn ondertussen al enkele proefboringen gebeurd en alles verloopt naar wens. Duurzaam bouwen en efficiënt energiegebruik wordt de komende maanden en jaren overigens een prioriteit voor AZ Sint-Lucas.

Oncoloog dr. Jacky Botterman is hoofd van de afdeling palliatieve zorg. En hoewel een verhuis altijd de nodige rompslomp met zich meebrengt, kijkt ook hij vol verwachting uit naar het nieuwe onderkomen. Dr. Jacky Botterman: “Het huidige onderkomen van de afdeling palliatieve zorg is ondertussen negentien jaar oud. We kijken dan ook reikhalzend uit naar ons nieuwe verblijf dat weer helemaal tiptop in orde zal zijn. Een goede zaak is alvast dat we twaalf eenpersoonskamers kunnen aanbieden in de nieuwe afdeling. Er is ook voorzien in een terras met een schitterend uitzicht op de drie torens van Gent. Het is belangrijk dat de bewoners op de afdeling een frisse neus kunnen halen en nog kunnen genieten van het alledaagse leven en de passage op straat. Ook de living is moderner en beter ingericht. Er is een open keuken voorzien. Dat is erg belangrijk, want veel patiënten en bezoekers koken geregeld zelf. Er wordt al eens een kreeft verorberd of een frietje gebakken. Wie gebruik wil maken van de keuken van het ziekenhuis, zal voortaan een grotere keuzemogelijkheid hebben. Aangezien we voortaan met een ‘warme keuken’ werken en de maaltijden kant-en-klaar geleverd worden, krijgen de vrijwilligers die tot nu met de maaltijden hielpen, meer tijd vrij om directe aandacht te geven aan de patiënten. Op campus Volkskliniek worden we bovendien directe buren van woonzorgcentrum Domino, waar we al een goede band mee hebben. Patiënten die nog relatief goed te been zijn vinden de sociale contacten en de ontspanningsmogelijkheden van het woonzorgcentrum dikwijls fijn. We nemen onze intrek in de nieuwe gebouwen na de zomer. Dat zal net op tijd zijn om in 2012 onze twintigste verjaardag te vieren. Wij zijn net gestart met de voorbereidingen voor een symposium in 2012. Maar daarover later meer.”

Palliatieve zorg naar campus Volkskliniek In de herfst van 2011 verhuist de afdeling palliatieve zorg van campus Sint-Lucas naar campus Volkskliniek. Daar wordt vanaf april alles in gereedheid gebracht.

19

U ontvangt er uw persoonlijke exemplaar van “Lucas, het komt dik in orde”. Kan u er die avond niet bijzijn maar wenst u toch een persoonlijk exemplaar te ontvangen, dan kan u ook een mailtje sturen naar [email protected], met vermelding van “LUCAS, HET KOMT DIK IN ORDE en uw adres”, waarna u het boekje per post wordt toegestuurd.

V.U. dr. Dirk Maes, Groenebriel 1, 9000 Gent

Het symposium rond de aanpak van obesitas bij kinderen, vindt plaats op 14 juni 2011 om 20.30 uur in straat 31 Sint-Jozefzaal.