Energieneutraal (ver)bouwen Parallelsessie Ambtelijk Café 2013
Jaap Neeleman en Co Vlaar 13 juni 2013
Programma • Kennis en ervaring vanuit het Servicepunt • Project Graaf Florislaan • Vragen & uitwisseling/discussie met de zaal • Toelichting op ‘spoorboekje Energieneutraal verbouwen’
13 juni 2013
1
Definitie: energie neutraal • Het gebouw wekt evenveel energie op als er voor gebouwgebonden energie nodig is • Het gebouw wekt evenveel energie op als er voor gebouw- en gebruikers gebonden energie nodig is (op de meter op jaarbasis 0) 13 juni 2013
2
Voorbeelden Watertoren Bussum Faro Amsterdam Polstok Heerhugowaard
Icoonwoning 13 juni 2013 Heerhugowaard
EnergiePlus woning Aalsmeer
3
Meer info • Infoblad Energieneutrale woningbouw • Projectvoorbeelden: http://www.kennishuisgo.nl/voorbeeldproje cten/Default.aspx?sid=2
13 juni 2013
4
Kennis en ervaring vanuit het Servicepunt
5
Traject conceptuele bouwers • Doel: inzicht in prijs-kwaliteitsverhouding • Deelnemers: – VBK – Koopmans Bouw b.v. – Slokker Innovate – BAM woningbouw – KlokBouw BV 13 juni 2013
6
Referentieprojecten Bartigonstraat • 20 woningen • Woonschakel
13 juni 2013
Kranenburgstraat • 42 woningen • Welwonen
7
Routekaart energiezuinige gebiedsontwikkeling
13 juni 2013
8
BouwTransparant Uitgangspunten en bijbehorende prestaties realiseren
13 juni 2013
9
Lopende activiteiten • • • •
Cursus EPN in de praktijk Blok voor blok Doorontwikkeling BouwTransparant 2.0 Pilot Graaf Florislaan Medemblik
13 juni 2013
10
‘Pilot’ Graaf Florislaan 2 tm 10
‘Pilot’ Graaf Florislaan
13 juni 2013
Achter/ zijgevel Graaf Florislaan
Gebreken in metselwerk Graaf Florislaan. Wegdrukken van metselwerk is zichtbaar! Raam zit knel door scheefstand kozijn!
Gebreken in metselwerk Graaf Florislaan Doorbuiging metselwerk op kozijn ca. 3 cm.
Overzicht van de doelstellingen (Innovatieve) toepassing prefab metselwerk Toepassing van bewezen/ beproefde materialen Hoog metamorfose effect maar wel herkenbaar. Slaagkansen (op termijn) in de grote koopsector CO2 reductie en woonlastenbesparing Wijkbeleving wordt anders (ook gemeente doet mee?) Verhuur en verkoopbaarheid wordt beter Bewoner blijft wonen tijdens de uitvoering
Wijkplattegrond Randwijk Medemblik
Vloerisolatie schuimbeton/ schelpen in 2010
Dakisolatie met HR Thermoparels in 2011 2010 (288) 2011 (231) 2012 (275) 2013 (350/400) 2014….
Gevelaanzichten oud en nieuw metselwerk
Detailleringen Graaf Florislaan
Bergingen worden ‘ingepakt’ en bekleed.
Investeringsoverzicht
cpl.
1027 1027
56 st. 3 st.
cpl.
1028
34 st.
per woning
Reeds gemaakte en vervolgkosten 2014 Bouwkst. Vloeriso dakiso € 2.775.864 € 412.216 € 119.952 € 120.000 € 22.389 € 6.426 € 1.685.346
€ 250.274
€ 72.828
€ 49.569
€ 7.361
€ 2.142
Kosten excl. Event. Klimaatinvest. ca. € 5000,-
Totaal € 3.308.032 € 148.815 € 2.008.448 € 5.465.295 € 59.072
Raming kosten potentiele vervolgprojecten Complex Kosten per woning 1,1 metselwerk bestaand totaal Onderverdeling - Stralen, voegen, hydofoberen - Herstel metselwerk/ lateien - Kosten isolatie 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8
rijtje van 8 2/1 kap 3307 3305 Asterlaan Bakker/ kl-L € 8.037 € 15.721 % 47% 23% 30%
Kozijnvervanging Dakvervanging- Isol Vloer isol Terrein kosten Interieur vergoeding Berging op positie herstel Totaal basisaanpak
Opties / meerprijzen 2,1 Variant metselwerk nieuw
2,2 2,3 2 2,5 2,6
Totaal metselwerk nieuw: Onderverdeling. sloopwerk Metselwerk nieuw spouwisolatie Duurzame energie via dak Vraaggestuurd ventileren Berging op positie nieuw Berging nieuw aan woning Doorbraak keuken/ kamer Kosten per woning, incl. BTW
20% 67% 13%
2/1 kap 3307 St. Mart. € 13.591
rijtje van 3 5004 Bosstraat € 13.524
€ 3.777 € 1.849 € 2.411
€ 7.389 € 3.616 € 4.716
€ 6.388 € 3.126 € 4.077
€ 6.356 € 3.111 € 4.057
€ 14.382 € 12.562 € 3.000 € 1.800 € 720 € 4.787 € 45.288
€ 15.930 € 15.695 € 3.000 € 1.800 € 720 € 4.458 € 57.324
€ 16.538 € 14.128 € 3.000 € 1.800 € 720 € 4.157 € 53.934
€ 14.076 € 15.542 € 3.000 € 1.800 € 720 € 4.750 € 53.412
€ 9.059
€ 11.099
€ 8.429
€ 9.721
€ 54.347
€ 68.423
€ 62.363
€ 63.133
€ 10.869 € 36.412 € 7.065
€ 13.685 € 45.843 € 8.895
€ 12.473 € 41.783 € 8.107
€ 12.627 € 42.299 € 8.207
€ 2.880 € 3.600
€ 2.880 € 3.600 € 18.150 € 27.000
€ 2.880 € 3.600
€ 2.880 € 3.600 € 18.150 € 27.000
€ 26.973 € 4.500
Detailleringen
Het werk
13 juni 2013
Het werk
13 juni 2013
Het werk
13 juni 2013
13 juni 2013
13 juni 2013
13 juni 2013
De gewijzigde onderdelen bij het vervolg: Metselwerk in standaard waalformaat (nog geen prefab) Bouwkundig vervolg handhaaft EPA B label ‘Lastige’ details met betonlateien vervallen
Entree element dominanter en als los element toepassen Berging niet isoleren en dakgoot handhaven (te duur!) Overleg (doet de gemeente ook mee?) Procedure naar 70% goedkeuring bewoners. Bewoner blijft wonen tijdens de uitvoering. Opties aanbieden.
Het vervolg in 2014
13 juni 2013
Gevelbeeld in horizontale gelaagdheid
13 juni 2013
Uitvoering in verticale gelaagdheid
13 juni 2013
Het einddoel met duurzame opwekking
13 juni 2013
Vervolgscenario’s….. • Energieneutraal renoveren Dak vervangen, installaties, etc. (te) hoge kosten?
• Initiatief de notanulenergiewoning? Energienota inzetten om te investeren
• Alternatief: conceptueel bouwen? Bouwkosten nieuwbouw worden (steeds) lager! 13 juni 2013
Pilot Graaf Florislaan Medemblik Prestatiemeting
Jaap Neeleman 13 juni 2013
Aanpak • Momentopname van de oude situatie (incl. een referentiewoning) • Uitvoeringscheck • Momentopname nieuwe situatie • Vergelijking van de energie en luchtkwaliteit • Bepalen energielabel 13 juni 2013
39
Momentopname • • • •
Qv10 (kierdichtheid) Infraroodopnamen Luchtdebieten (middenstand) Installatiegeluid (ventilatiebox op Bouwbesluitniveau) dichtstbijzijnde verblijfsruimte
13 juni 2013
40
Kierdichtheid Luchtdichtheid in dm3/s 1
Eis Bouwbesluit
200
2
Voor renovatie
587
3
Na renovatie met vlieringluik dicht
89
4
Na renovatie met vlieringluik open
520
• Dak nog steeds niet lucht dicht • Rook via condenswaterafvoer • Rook tussen dubbele deur (achter) 13 juni 2013
41
Luchtdebieten Voor renovatie in m3/h
Na renovatie in m3/h
Keuken - Afzuigkap - Ventiel
126 22
110 18
75
2
Badkamer
42
24
50
3
Toilet
-
-
21
1
Eis Bouwbesluit in m3/h
• Toilet wordt decentraal geventileerd (via lichtschakelaar) • Badkamer wordt onvoldoende geventileerd 13 juni 2013
42
Dak voor en achter (o.s.) Bron: rapport Impromet
13 juni 2013
43
Bron: rapport Impromet
Nut parels
13 juni 2013
44
Bron: rapport Impromet
Dakvoet
13 juni 2013
45
Lek via stelkozijn
13 juni 2013
46
Belangrijkste aandachtspunten • Effectiviteit parels op het dak wordt deels teniet gedaan door luchtlekkages door het dak • Aansluiting gevel-dakvoet is met isolerende dakgoot verbeterd, op IR zijn nog steeds verstoringen zichtbaar • Ventilatie badkamer is een aandachtspunt 13 juni 2013
47
Voorlopige conclusie • Over de meeste kritische details is goed nagedacht • Ingrijpende renovatie (eerst ervaring opdoen in een pilot is wijs) • Meten en kennisdelen voegt waarde toe
13 juni 2013
48
Bij een energieneutraal (ver)bouwde woning betaalt de bewoner geen energienota meer Stelling 1
49
Sloop-nieuwbouw is de enige oplossing bij een ambitie energieneutraal verbouwen Stelling 2
50
Gemeenten hebben geen invloed op het realiseren van energieneutrale woningen Stelling 3
51
Toelichting op ‘spoorboekje Energieneutraal verbouwen’ René Schellekens
52
Bedankt voor uw aandacht! Vragen? René Jansen E:
[email protected] T: 06 – 533 408 98 13 juni 2013
53
