Eindrapportage Fase 2 Mini-WKK in de bloembollensector

Eindrapportage Fase 2 ‘Mini-WKK in de bloembollensector’ Dit project wordt uitgevoerd in opdracht van en gefinancierd door de partijen in de Meerjarenafspraak energie Bloembollen- en Bolbloementeelt (KAVB, PT, LNV, SenterNovem en telers).

September 2009 Uitgevoerd door:

In opdracht van:

Erik Koolwijk

Nesad Smailbegovic

Tel.: 030 – 6911844 Fax.: 030 – 6911765

SenterNovem Catharijnesingel 59, Utrecht Postbus 8242, 3503 RE UTRECHT Doorkiesnr.: 030-2393785 Algemeen nr.: 030-2393493 Mobielnr.: 06-10946818 Fax: 030-2316491

Projectnummer: 09.366 www.cogenprojects.nl

[email protected] www.senternovem.nl

Eindrapportage Fase 2 ‘Mini-WKK in de bloembollensector’

INHOUDSOPGAVE 1.

Inleiding.................................................................................... 1

2.

Conclusies en aanbevelingen ................................................ 2

3.

4.

5.

2.1.

Conclusies........................................................................... 2

2.2.

Aanbevelingen..................................................................... 2

Haalbaarheid WKK bij ondernemers...................................... 4 3.1.

Rekenmodule en uitgangspunten ........................................ 4

3.2.

Overzicht resultaten............................................................. 5

3.3.

Bedrijf 1 ............................................................................... 6

3.4.

Bedrijf 2 ............................................................................... 7

3.5.

Bedrijf 3 ............................................................................... 8

3.6.

Bedrijf 4 ............................................................................... 9

3.7.

Bedrijf 5 ............................................................................. 10

3.8.

Bedrijf 6 ............................................................................. 11

3.9.

Bedrijf 7 ............................................................................. 12

3.10.

Bedrijf 8 ............................................................................. 13

Informatieavond Bovenkarspel ............................................ 14 4.1.

Uitnodiging Informatieavond .............................................. 14

4.2.

Deelnemerslijst informatieavond ........................................ 16

Samenvatting Beurzen.......................................................... 17 5.1.

Mechanisatiebeurs Lisse ................................................... 17

5.2.

Agribeurs Zwaagdijk .......................................................... 18

Bijlage 1 presentatie Inleiding ...................................................... 20 Bijlage 2 presentatie Techniek...................................................... 25 Bijlage 3 presentatie Economie .................................................... 32 Bijlage 4 presentatie Uitwerking voorbeeld................................. 41


1. INLEIDING De gestegen energiekosten voor gas en elektriciteit drukken zwaar op de begroting van ondernemers in de bollensector. Bollentelers en -broeiers zien de kosten voor gas en elektriciteit stijgen en deze energiekosten vormen een steeds groter deel van de totale kosten. Tussen de overheid en de sector is ook een convenant gesloten in het kader van de Meerjarenafspraak. Energiebesparing komt daarmee steeds meer in de belangstelling te staan; uit financiële of milieu overwegingen. Uit de studie “Mini-WKK in de bloembollensector; Toepassing van WKK bij teelt en broei van tulp en hyacint” (Cogen Projects, juni 2008) blijkt dat met de toepassing van WKK energiebesparing gerealiseerd kan worden in de bollensector. Op de middelgrote tot grote bollenbedrijven is de toepassing van WKK uit financieel oogpunt interessant. Fase 2 van het project ‘mini- WKK in de bloembollensector’ is een vervolg op het voorgenoemde rapport en richt zich op het stimuleren van de toepassing van WKK in de sector en toewerken naar realisatie van een aantal demonstratieprojecten. Daartoe is het noodzakelijk dat potentiële investeerders inzicht krijgen over de haalbaarheid van WKK op hun bedrijf en geënthousiasmeerd worden voor het gebruik van WKK. Dit is gedaan door informatie in de bollensector te verspreiden over de mogelijkheden van WKK en telers te informeren over techniek, economie en aandachtspunten. Hiervoor zijn een aantal activiteiten uitgevoerd, hier chronologisch weergegeven: • Werving telers op beurzen (Lisse en Zwaagdijk) met infosheets met samenvatting studie; • Samenvatten en beschikbaar maken informatie, opzetten van presentatie en organisatie workshop • Een workshop in Zwaagdijk en uitwerking van de haalbaarheid voor geïnteresseerde ondernemers. • Opzet vereenvoudigd rekenmodel met bijpassende tarievenmodule en berekening haalbaarheid Dit rapport vat de uitgevoerde acties samen en laat de resultaten van de uitgevoerde haalbaarheidsonderzoeken voor ondernemers zien. De opbouw van deze rapportage is als volgt: Hoofdstuk 2 beschrijft de uitwerking van de haalbaarheid studie voor de ondernemers aan van uitgangspunten, werkwijze en resultaten. Hoofdstuk 3 geeft een beknopte samenvatting van de avond in Westfriesland; Hoofdstuk 4 geeft de reeds eerder toegestuurde samenvatting van de beurzen in Zwaagdijk en Lisse. 09.366

Pagina 1


2. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 2.1. Conclusies Op basis van de reacties tijdens de beurzen blijkt dat vooral de grote ondernemers en ondernemers met een combinatie van teelt en broei interesse hebben in de optie van WKK. De infoavond in West-Friesland werd vooral bezocht door grotere ondernemers. In het algemeen is energie in de gehele sector een belangrijk onderwerp doordat de energieprijzen steeds verder gestegen zijn de laatste paar jaren. Er zijn berekeningen uitgevoerd voor een achttal ondernemers die de info avond in West-Friesland bezochten. De uitkomsten van de berekeningen geven aan dat WKK bij de huidige energieprijzen nog redelijk haalbaar blijkt te zijn voor deze groep ondernemers. De gemiddelde terugverdientijd bedraagt 5,2 jaar. Een belangrijke reden hiervoor is dat het merendeel van de elektriciteit ‘achter de meter’ gebruikt kan worden, waardoor transportkosten en energiebelasting op elektriciteit voorkomen kunnen worden. De ondernemers waarvoor een berekening is uigevoerd zijn aan te merken als middelgrote ondernemers. 2.2. Aanbevelingen Uit fase 1 bleek reeds dat de WKK een bijdrage kan leveren aan de energiebesparing in de sector. De afsluitende berekeningen in deze studie laten zien dat de terugverdientijd voldoende perspectief biedt voor ondernemers. Op grond hiervan doen wij de volgende aanbevelingen voor een mogelijk vervolg. •

Het verdient de aanbeveling een vervolgtraject te starten met de ondernemers waarvoor de haalbaarheid reeds bepaald is. Gestreefd kan worden naar verdere onderbouwing van de investeringsbeslissing en begeleiding van een mogelijke aanschaf en inpassing van de WKK wat als demonstratietraject kan dienen voor de sector.

•

De resultaten van deze studie kunnen middels een publicatie in de vakbladen onder de aandacht gebracht worden van ondernemers in de sector. Daarmee wordt publiciteit gegenereerd en tevens kan er opnieuw getracht worden een aantal informatieavonden te organiseren in samenwerking met de projectgroep en bijvoorbeeld DLV en of PPO om kennis over energiebesparing en WKK over te brengen.

09.366

Pagina 2


•

09.366

Het rekenmodel dat is opgezet voor deze studie is in de huidige vorm niet bruikbaar voor ondernemers om zelf de haalbaarheid van WKK te bepalen. Omwille van de kosten is ervoor gekozen voor een zeer ‘kaal’ model op te zetten zonder grafische weergave. Voor een goed werkende en gebruiksvriendelijk beslissingstool is het noodzakelijk een duidelijke en ondersteunende interface op te nemen met bijvoorbeeld een beslissingsschema voor de grootte van de WKK. Ook moet budgetprijzen voor WKK en onderhoudskosten van WKK worden ingebouwd. Voor een vervolg van dit project kan een verder uitgewerkt en gebruiksvriendelijker model de toepassing van WKK in de bollensector verder ondersteunen.

Pagina 3


3. HAALBAARHEID WKK BIJ ONDERNEMERS 3.1. Rekenmodule en uitgangspunten Aan de hand van een gegeneraliseerde berekening is de haalbaarheid bepaald van WKK bij bollenondernemers. Daartoe is – speciaal voor dit project- een rekenmodel opgezet die rekening houdt met specifieke problemen waarmee gebruikers in dit segment te maken krijgen, te weten: mogelijk overgang van kleinverbruiker naar grootverbruiker en de daarmee samenhangende tariefstructuur, de kleinere installaties, hogere onderhoudskosten, goed doorlopen van de staffels in energiebelasting en transporttarieven die sterk per situatie kunnen verschillen. Het opgezette rekenmodel voldoet aan deze eisen. Uitgangspunt voor de berekening was het gas en elektriciteitsgebruik zoals dat door de ondernemers is opgegeven. Uit de analyse en rapport van fase 1 bleek dat de WKK circa 6000 uur moet kunnen draaien om goed in de energiehuishouding van de ondernemers te passen. Tevens bleek gemiddeld gesproken dat de WKK een warmtedekking van circa 40% realiseerde. De grootte van de WKK is daaruit afgeleid, met de aanname dat deze tot deellastpercentage van 60% teruggeregeld kan worden en dat de WKK gemiddeld circa 75% last zal draaien gedurende het jaar. De rendementen, investerings- en onderhoudskosten van de WKK zijn afhankelijk van de grootte van de installatie. Voor het investeringsbedrag is rekening gehouden met de mogelijkheden die de EIA biedt. Er is nog geen rekening gehouden met aanpassingen in de elektrische- of gasaansluiting. Op basis van een eerste inschatting lijken er niet veel aanpassingen noodzakelijk. Voor de berekening van de haalbaarheid is uitgegaan van de momenteel geldende forwardprijzen op endex.nl voor aardgas en elektriciteit op basis van een gemiddelde van de forwardprijzen voor de komende 3 jaar. De gehanteerde prijzen zijn: Elektriciteit Plateau Elektriciteit Dal Gas

09.366

7,83 3,39 20,87

€ct/kWh €ct/kWh €ct/m³

Pagina 4


3.2. Overzicht resultaten De ondernemers die hun gegevens hebben opgestuurd zijn hieronder weergegeven met de resultaten voor de terugverdientijd van WKK. De resultaten van de terugverdientijd zijn beter dan de terugverdientijd in de eerder uitgevoerde studie. Dit is onder andere verklaarbaar doordat het gemiddeld verbruik van elektra relatief hoger was waardoor er meer elektriciteit ‘achter de meter’ gebruikt kan worden, hetgeen gunstig is voor de kostenbesparing doordat transport en energiebelasting voorkomen wordt. De gedetailleerde gegevens zijn in de volgende paragrafen opgenomen. De betreffende ondernemers hebben ook hun eigen gegevens ontvangen. Resultaten terugverdientijd bedrijf 1 bedrijf 2 bedrijf 3 bedrijf 4 bedrijf 5 bedrijf 6 bedrijf 7 bedrijf 8 Gemiddeld

09.366

5,7 jaar 5,2 jaar 5,0 jaar 4,9 jaar 4,6 jaar 5,9 jaar 4,9 jaar 5,0 jaar 5,2 jaar

Pagina 5


3.3. Bedrijf 1 Input Referentie Elektriciteit-inkoop Gas-inkoop Aandeel piekvraag Efficientie ketel Investering excl BTW

WKK E-vermogen Elek efficientie Therm efficientie Bedrijfstijd Aandeel piekprod Aandeel piekvraag

321.720 kWh 132.488 m3 52% 90% 0 eur

Thermisch vermogen in referentiecase Afgeleid uit gasinkoop = 0 en aan de hand van de warmtedekking = 1 Invullen indien afgeleid uit gasinkoop Percentage piekvermogen in piekmaand Bedrijfstijd in piekmaand

Situatie EIA op investering BTW betalen Vrijstelling EB aardgas Tuinder

75 kW 32% 54% 4.500 uur 60% 50%

1 1 1 1 G250

Gasaansluiting E-aansluiting Spanningsniveau (kvb=LS)

1

1=ja en 0=nee 1=ja en 0=nee 1=ja en 0=nee 1=ja en 0=nee

Groot (>3*80) LS

Type gebruiker ingesteld Groot Gas Groot Elek

20% 558

Invullen indien a/d hand v/d warmtevraag dekking 40% Dekking totale warmtevraag 40% Dekking capaciteit warmtevraag In te vullen indien grootverbruiker van Elektriciteit ReferentieWKK 125 125 kW kW max elektrisch 6.000 500 uur bedrijfstijd elektriciteit 125 125 kW gemiddelde kW p/m 1 1=ja en 0=nee Elektriciteitsvraag afleiden uit referentie?

Economisch WKK-installatie Onderhoudskosten Leveringsprijzen Marge inkoop Handelsmarge teruglev. gemiddelde forwards Levering piek 2010-2012 Levering dal Gasprijs commodity Regiotoeslag (kleinverbruik)

948 0,017 1 10% 10% 0,07831 0,03386 0,20873 0,00000

eur/kWe eur/kWh 1=handm; 0=db

eur/kWh eur/kWh eur/m3 eur/m3

Samenvatting gegevens WKK Elektrisch vermogen WKK Elektrisch rendement Thermisch rendement Equivalente vollasturen Investering Subsidie Onderhoud en beheer

kW % % h eur/kW eur/kW eur/kWh

economische uitgangsgpunten Gasprijs eur/m3 Warmtekorting % Marktprijs plateau eur/MWh Marktprijs dal eur/MWh Afschrijfperiode Rente op lening %

kostenbesparing Investering (na aftrek EIA) Terugverdientijd Netto contante waarde Internal Rate of Return (IRR)

09.366

Energiehuishouding Gasconsumptie WKK Gasconsumptie ketel Elektriciteit productie plateau Elektriciteit productie dal Elektriciteit productie totaal Elektriciteit inkoop Elektriciteit verkoop

75 32,3% 54,2% 4.500 948 106 0,0175

Kosten/baten berekening (€/jaar) Leveringskosten gas Transport en distributiekosten gas Leveringkosten elektriciteit Transport en distributiekosten elektriciteit verkoop elektriciteit EB gas EB elektriciteit Onderhoud en beheer

0,209 0 78,31 33,86 10 7%

12.494 71.136 5,7 4.056 11,6%

m3/yr m3/yr kWh kWh kWh kWh kW Referentie 32.909 12.461 20.172 8.152 0 3.603 6.234 0

referentie 0 132.488 0 0 0 321.720 0

WKK 118.720 60.996 202.500 135.000 337.500 19.233 35.013

WKK 44.640 18.490 716 1.032 2.715 1.631 1.349 5.893

Delta 11.731 6.029 -19.456 -7.120 -2.715 -1.972 -4.885 5.893

eur/jaar € jaar eur

Pagina 6




751.000 kWh 208.000 m3 49% 90% 0 eur



150 kW 34% 52% 4.500 uur 60% 50%

1 1 1 1 G65


1


Groot (>3*80) LS


20% 558



852 0,016 1 10% 10% 0,07831 0,03386 0,20873 0,00000







09.366


150 33,7% 52,4% 4.500 852 96 0,0162


0,209 0 78,31 33,86 10 7%

24.794 127.841 5,2 17.025 13,6%


referentie 0 208.000 0 0 0 751.000 0

WKK 227.819 75.301 405.000 270.000 675.000 113.000 37.000

WKK 75.293 23.329 4.208 2.562 2.869 2.026 3.601 10.942

Delta 23.627 12.009 -41.756 -15.209 -2.869 -3.489 -8.048 10.942


Pagina 7




895.000 kWh 103.500 m3 50% 90% 0 eur



88 kW 33% 54% 4.500 uur 60% 50%

1 1 1 1 G100


1


Groot (>3*80) LS


20% 558



926 0,017 1 10% 10% 0,07831 0,03386 0,20873 0,00000







09.366


88 32,7% 53,8% 4.500 926 104 0,0172


0,209 0 78,31 33,86 10 7%

16.852 81.867 5,0 14.957 14,9%


referentie 0 103.500 0 0 0 895.000 0

WKK 138.616 20.677 238.813 159.209 398.022 496.978 0

WKK 39.567 15.244 28.689 11.543 0 519 8.445 6.831

Delta 13.859 5.874 -26.502 -9.609 0 -2.285 -5.021 6.831


Pagina 8




650.540 kWh 150.125 m3 50% 90% 0 eur



128 kW 33% 53% 4.500 uur 60% 50%

1 1 1 1 G100


1


Groot (>3*80) LS


20% 558



874 0,016 1 10% 10% 0,07831 0,03386 0,20873 0,00000







09.366


128 33,4% 52,8% 4.500 874 98 0,0165


0,209 0 78,31 33,86 10 7%

23.236 112.125 4,9 21.131 15,0%


referentie 0 150.125 0 0 0 650.540 0

WKK 196.650 34.707 346.395 230.930 577.324 94.340 21.125

WKK 57.467 20.535 3.513 2.258 1.638 906 3.366 9.521

Delta 20.177 8.841 -36.620 -13.317 -1.638 -3.184 -7.016 9.521


Pagina 9




1.076.395 kWh 211.543 m3 47% 90% 0 eur



181 kW 34% 52% 4.500 uur 60% 50%


G100


1

Groot (>3*80) LS

Type gebruiker ingesteld Groot Gas Elek Groot

20% 558


Invullen indien a/d hand v/d warmtevraag dekking 40% Dekking totale warmtevraag Dekking capaciteit warmtevraag 40% In te vullen indien grootverbruiker van Elektriciteit Referentie WKK 125 125 kW max elektrisch 6.000 500 bedrijfstijd elektriciteit 125 125 gemiddelde kW p/m 1 Elektriciteitsvraag afleiden uit referentie?

1 1 1 1

kW uur kW 1=ja en 0=nee

826 0,016 1 10% 10% 0,07831 0,03386 0,20873 0,00000







09.366


181 34,1% 51,9% 4.500 826 93 0,0159


0,209 0 78,31 33,86 10 7%

33.987 149.392 4,6 40.754 17,1%


referentie 0 211.543 0 0 0 1.076.395 0

WKK 271.606 54.781 488.109 325.406 813.515 262.880 0

WKK 81.072 27.388 10.494 5.197 0 1.460 5.492 12.913

Delta 28.526 12.778 -54.167 -19.639 0 -4.137 -10.262 12.913


Pagina 10




501.074 kWh 183.531 m3 49% 90% 0 eur



157 kW 34% 52% 4.500 uur 60% 50%


G160


1

Groot (>3*80) LS


20% 558


Invullen indien a/d hand v/d warmtevraag dekking 40% Dekking totale warmtevraag 40% Dekking capaciteit warmtevraag In te vullen indien grootverbruiker van Elektriciteit Referentie WKK 125 125 kW max elektrisch bedrijfstijd elektriciteit 6.000 500 125 125 gemiddelde kW p/m Elektriciteitsvraag afleiden uit referentie? 1

1 1 1 1


846 0,016 1 10% 10% 0,07831 0,03386 0,20873 0,00000







09.366


157 33,8% 52,3% 4.500 846 95 0,0161


0,209 0 78,31 33,86 10 7%

22.208 132.702 5,9 2.990 10,6%


referentie 0 183.531 0 0 0 501.074 0

WKK 237.592 45.441 423.475 282.317 705.791 0 204.717

WKK 70.303 25.840 718 14.680 1.202 0 11.384

Delta 24.716 10.682 -30.683 -11.382 -14.680 -3.748 -8.496 11.384


Pagina 11




1.096.454 kWh 61.019 m3 53% 90% 0 eur



52 kW 32% 55% 4.500 uur 60% 50%


G25


1

Groot (>3*80) LS

Type gebruiker ingesteld Klein Gas Elek Groot

20% 558


Invullen indien a/d hand v/d warmtevraag dekking 40% Dekking totale warmtevraag Dekking capaciteit warmtevraag 40% In te vullen indien grootverbruiker van Elektriciteit Referentie WKK 125 125 kW max elektrisch 6.000 500 bedrijfstijd elektriciteit 125 125 gemiddelde kW p/m 1 Elektriciteitsvraag afleiden uit referentie?

1 1 0 1


999 0,018 1 10% 10% 0,07831 0,03386 0,20873 0,00000







09.366


52 31,6% 55,1% 4.500 999 112 0,0181


0,209 0 78,31 33,86 10 7%

10.972 52.089 4,9 10.554 15,4%


referentie 0 61.019 0 0 0 1.096.454 0

WKK 84.412 9.314 140.794 93.862 234.656 861.798 0

WKK 23.306 1.038 53.545 20.500 0 2.534 13.046 4.251

Delta 8.124 0 -15.624 -5.665 0 902 -2.960 4.251


Pagina 12




424.780 kWh 82.956 m3 52% 90% 0 eur



71 kW 32% 54% 4.500 uur 60% 50%


G160


1

Groot (>3*80) LS


20% 558


Invullen indien a/d hand v/d warmtevraag dekking Dekking totale warmtevraag 40% 40% Dekking capaciteit warmtevraag In te vullen indien grootverbruiker van Elektriciteit Referentie WKK kW max elektrisch 125 125 bedrijfstijd elektriciteit 6.000 500 gemiddelde kW p/m 125 125 1 Elektriciteitsvraag afleiden uit referentie?

1 1 1 1


956 0,018 1 10% 10% 0,07831 0,03386 0,20873 0,00000







09.366


71 32,2% 54,3% 4.500 956 107 0,0176


0,209 0 78,31 33,86 10 7%

13.880 67.794 5,0 12.072 14,7%


referentie 0 82.956 0 0 0 424.780 0

WKK 112.605 14.966 191.411 127.607 319.018 105.762 0

WKK 31.688 14.443 5.358 2.822 0 362 3.510 5.602

Delta 11.082 4.278 -21.241 -7.701 0 -1.875 -4.024 5.602


Pagina 13


4. INFORMATIEAVOND BOVENKARSPEL De Informatieavond in Bovenkarspel is op 20 april 20:00- 22:00 georganiseerd in samenwerking met Kring West-Friesland van de KAVB. Er zijn 22 mensen op de avond aanwezig geweest met interesse in WKK. De avond is begonnen met een overzicht van de mogelijkheden van WKK en de belangrijkste aandachtspunten bij aanschaf en exploitatie van een WKK. Daarna is via een discussie tussen de aanwezigen verder gepraat over de mogelijkheden van WKK. De sfeer was goed en informatief. De ondernemers waren oprecht geïnteresseerd in de mogelijkheden, maar toonden ook hun bedenkingen bij de hoogtes van investering en aandacht die de WKK tijdens zijn levensduur nodig heeft. Alle aanwezigen zijn mondeling en per mail uitgenodigd om hun gegevens toe te sturen aan COGEN Projects voor een analyse van de haalbaarheid van WKK op hun bedrijf. Er is getracht in samenwerking met de kring Bollenstreek een avond op te zetten in Lisse. Dit is niet succesvol gebleken. 4.1. Uitnodiging Informatieavond

‘Informatieavond WKK bollensector’ -

Wat: Informatieavond WKK in de bloembollensector Wanneer: 20 april 20:00- 22:00 Waar: CNB, Bovenkarspel Wie: Ondernemers met interesse in kosten- en energiebesparing met WKK

COGEN Projects organiseert, in samenwerking met de Kring West-Friesland van de KAVB, een informatieavond op maandag 20 april 2009 over gebruik van WKK in de bollenteelt. WKK is afkorting van warmte/krachtkoppeling en betekent het gezamenlijk opwekken van elektriciteit en warmte in één apparaat. Hierdoor bespaart WKK op gebruik van energie en kan er ook op de inkoopkosten van elektriciteit bespaard worden. De informatieavond wordt in het CNB in Bovenkarspel gegeven. Deelname voor bollenkwekers en telers is gratis. De doelgroep bestaat in principe uit middelgrote tot grote ondernemers maar ook ondernemers die een uitbreiding overwegen of anderszins interesse hebben, zijn van harte welkom op deze avond. De 09.366

Pagina 14


informatieavond zal plaatsvinden tussen 20:00 en 22:00 en biedt ruime gelegenheid tot het stellen van vragen. Onder andere komen aan bod: o Uitleg over WKK en energiebesparing; o De keuze voor de grootte van een WKK en inpassing in verwarmingssysteem; o De energiemarkt en haalbaarheid van WKK. Aan de hand van uw energiegegevens wil COGEN Projects middels een vereenvoudigde berekening nagaan of WKK voor uw bedrijf financieel aantrekkelijk is. U kunt hiervoor uw gegevens van gasafname en elektriciteitsgebruik meenemen en op de avond aan ons afgeven. Wij zullen dan in de periode na de informatieavond uw gegevens analyseren en de resultaten in een beknopt rapport aan u terugsturen. Graag vernemen we uw aanmelding per email via [email protected] of per fax op 030 6911765 met het bijgevoegde inschrijfformulier op de volgende pagina.

De informatie-avonden worden uitgevoerd in opdracht van en gefinancierd door de partijen in de Meerjarenafspraak energie Bloembollen- en Bolbloementeelt (KAVB, PT, LNV en telers).

09.366

Pagina 15


4.2. Deelnemerslijst informatieavond Deelnemerslijst WKK workshop bloembollen Bovenkarspel Naam

Emailadres

1 Peter van Langen Bloembollen B.V.

Bedrijf

Peter van langen

[email protected]

2 Thijs Boots Bloem Export BV

Thijs Boots

[email protected]

3 Rabobank WestFriesland-Oost

J.A.A. Koopman

[email protected]

4 Bloembollenbedrijf Menting B.V.

Paraaf

[email protected]

5 De Jong Lelies Holland BV

W. van der Kooij

[email protected]

6 W.P.M. Keesom

W.P.M. Keesom

[email protected]

7 Wit Flowerbulbs BV

Peter

[email protected]

8 Fa. Appelman Tulpen Wogmeer

Edwin

[email protected]

9 De Geus Troost BV

M. Kant

10 De Geus Troost BV

C. de Geus

[email protected]

11 mts. Blankendaal van Kampen

Arjan

[email protected]

12 Karel Bolbloemen B.V.

Bert Karel

[email protected]

13 Gebr.Laan

Geert Laan

[email protected]

14 Fa J.A.C. Schilder

Jan Schilder

[email protected]

15 Flynth

M. van der Meij

[email protected]

16 G. Oud en Zn. Tulips BV

Richard Oud

[email protected]

17 Visser Oostwoud B.V.

Rob Visser

18 Fa BJ Jong & Zn

D. Jong

[email protected]

19 Onbekend

Andre Pennings

[email protected]

P. Spruyt

[email protected]

20 idem 21 Schilder Wijdewormer BV 22 Vlaar Bloembollen

09.366

[email protected]

De workshops worden uitgevoerd in opdracht van en gefinancierd door de partijen in de Meerjarenafspraak energie Bloembollen- en Bolbloementeelt (KAVB, PT, LNV en telers).

Pagina 16


5. SAMENVATTING BEURZEN De hieronder opgenomen verslagen zijn reeds eerder toegestuurd. Ze zijn voor de volledigheid nogmaals opgenomen in dezes rapportage. 5.1. Mechanisatiebeurs Lisse 6 tot en met 9 januari 2009 In voorbereiding op de beurs: - 100 flyers gemaakt - 2 posters - Mini WKK demonstratie model voor op de stand bij leverancier geregeld Samenvatting Er zijn circa 50 tot 60 ondernemers op de beurs bereikt, waarvan er 15 tot 20 redelijk positief waren. Van de 100 flyers zijn er in totaal circa 90 stuks uitgedeeld. Als de interesse eenmaal gewekt was, wilden ondernemers graag meer weten over de techniek, kostprijzen en het mogelijk voordeel. Het demonstratiemodel van de WKK bood veel stof tot vragen en stimuleerde de ondernemers ook tot een bezoek op de stand. Er waren veel ‘mono’ bedrijven op de beurs die òf alleen teelt òf alleen broei hadden. Een WKK heeft eigenlijk beide nodig, hoewel de zeer grote ondernemers (> 60 ha teelt of 10 miljoen stuks broei) ook aan WKK kunnen denken. Naast tuinbouwondernemers is ook contact gelegd met accountantsbureaus leveranciers van klimaatcomputers en installateurs. Deze partijen zijn van groot belang in een vervolgtraject. Deze partijen reageren zeer positief op het voorgestelde traject. Ze beiden aan dat er gebruik gemaakt kan worden van hun klantendatabase om potentieel interessante ondernemers te bereiken. De combinatie van COGEN Projects, DLVplant en PPO op één stand loopt goed. Alle partijen bieden oplossingen voor energiebesparing en de combinatie van de verschillende bedrijven biedt voor elk wat wils. Conclusie De eerste signalen van ondernemers voor de toepassing van WKK zijn neutraal tot positief. Er zijn ondernemers die zelf contact opnemen over de mogelijkheden van WKK en die graag een studie zouden uit laten voeren. Vooruitlopend op de beurs in Zwaagdijk kan een artikel in de bloembollenvisie bij dragen aan extra publiciteit. De flyers moeten voor de volgende beurs concreet voorzien zijn van een datum voor de workshop en een kort programma kan dan ook uitgedeeld worden. In Zwaagdijk en 09.366

Pagina 17


omgeving wordt meer geteeld met de combinatie teelt en broei. Het aantal positieve reacties zouden daardoor hoger kunnen uitvallen. Op basis van de eerste signalen denken wij op dit moment als grove inschatting dat het zeer zeker mogelijk moet zijn om twee workshops op te zetten met elk minimaal 10 deelnemers. Na de beurs in Zwaagdijk zullen we dit opnieuw evalueren. 5.2. Agribeurs Zwaagdijk 25 tot en met 27 februari 2009 In voorbereiding op de beurs: - 100 flyers gemaakt - 2 posters - Mailing via bloembollenvisie en KAVB - Her WKK demonstratiemodel werd helaas last-minute afgemeld Samenvatting De beurs in Zwaagdijk is minder goed bezocht dan de beurs in Lisse. De stand stond in de doorgangsroute van ingang naar de hoofdhal waardoor de bezoekers over de stand heen leken te kijken en doorliepen naar de volgende hal. Ondernemers leken bovendien zeer specifiek op zoek naar informatie. Tijdens de beurs is contact gelegd met verschillende accountantsbureaus (Alfa, Flynth), leveranciers van WKK (Ateco) en installateurs. Deze partijen zijn ons inziens van groot belang in een vervolgtraject. Deze partijen reageren zeer positief op het voorgestelde traject. Ze bieden aan dat er gebruik gemaakt kan worden van hun klantendatabase om potentieel interessante ondernemers te bereiken.

Conclusies De positieve lijn van de beurse in Lisse kon niet worden voortgezet. Er zijn weinig ondernemers bereikt over de toepassing van WKK. Er zijn wel ondernemers die zelf contact opnemen over de mogelijkheden van WKK en die graag een studie zouden uit laten voeren. We hadden echter meer reacties verwacht van het nieuwsbericht in 09.366

Pagina 18


de bloembollenvisie. Overigens delen veel andere standhouders de mening dat de beurs slecht bezocht was. Mogelijk heeft de beurs te lijden gehad onder de parallel georganiseerde lentetuin en het flowersfestival. Vervolgtraject Met onze aanwezigheid op de beide beuren In Lisse en Zwaagdijk en de promotieactiviteiten hebben we bij COGEN project inmiddels een lijst met 10 geïnteresseerde ondernemers. Onafhankelijk van de lijst bij COGEN Projects geeft de voorzitter van kring West Friesland (Henk Hauwert) een inschatting dat er in de kring West Friesland 15 tot 20 potentiële ondernemers zijn die WKK overwegen. Hij stelt voor om middels een circulaire van de kring een informatieavond op 20 april op te zetten voor West Friesland (en de Noordoostpolder en Flevopolder. Zie ook de bijgevoegde uitnodiging. Er is ook contact geweest John van de Slot, voorzitter kring Bollenstreek. Hij zal het voorstel voor soortgelijke avond in de Bollenstreek voorleggen tijdens het kring overleg op maandag 9 maart a.s. Ook hij ziet meer in een infoavond dan een hele middag. Een datum voor de Bollenstreek is nog nader vast te stellen. Dit is een iets andere opzet dan de oorspronkelijk opzet met een workshop met ter plekke een berekening. We willen daarom voor de aanwezige ondernemers als follow-up een haalbaarheidsanalyse maken van de WKK op basis van hun eigen energie gegevens. Dit zullen we dan in de periode na de infoavond middels een beknopt rapport per teler terugkoppelen. Ook de stuurgroep krijgt hiervan een exemplaar, waarmee dan de meest kansrijke ondernemers kunnen worden benaderen. Tijdens deze avond zullen we voornamelijk ingaan op de technische mogelijkheden en belangrijkste implicaties op financieel gebied. Op basis van bovenstaande schatten wij in dat het mogelijk moet zijn om twee infoavonden op te zetten met elk minimaal 10 deelnemers. We denken dit te bereiken middels een specifieke mailing uit ons eigen bestand, de KAVB, de bloembollenvisie en de lokale kringen in de Bollenstreek en West-Friesland. Daarnaast willen wij bij accountantsbureaus, verschillende installateurs en leveranciers informatie aanbieden. We stellen voor om (onder voorbehoud van voldoende deelnemers) publiciteit te genereren voor de twee infoavonden en een definitieve beslissing te nemen op basis van het verwachte aantal deelnemers; nader af te stemmen met de KAVB.

09.366

Pagina 19


BIJLAGE 1 PRESENTATIE INLEIDING

WKK in de bollenteelt Workshop Bovenkarspel 20 april 2009 Erik Koolwijk Cogen Projects

De workshops worden uitgevoerd in opdracht van en gefinancierd door de partijen in de Meerjarenafspraak energie Bloembollen- en Bolbloementeelt (KAVB, PT, LNV en telers).

Inhoud • Introductie • Wat is WKK • Investeringen en onderhoud • Economie • Uitwerking voor bollenbedrijf • Hoe nu verder

09.366

Pagina 20


Cogen Projects • Zelfstandig advies bureau voor energiebesparing en decentrale opwekking (WKK en bioWKK) • 10 adviseurs en 3 personen ondersteuning • Diensten: • Strategieadviezen • Haalbaarheidsonderzoeken en ‘second opinion’ • Energiebesparing • Marktintroductie nieuwe technologieën • Projectmanagement en contractonderhandelingen

Cogen Projects - II Klanten: • Tuinders, industrie, energiebedrijven • Woningcorporaties, ziekenhuizen, zwembaden • Gemeenten, provincie, overheid Gebieden: • Technologie, economie, beleid en innovatie Samenwerking met vereniging Cogen Nederland voor belangenbehartiging

Project WKK bij de bollenteelt –fase 1 • Opdracht door KAVB: onderzoek naar toepassing WKK in bollensector • Fase 1 - Bureaustudie haalbaarheid: afgerond • Eerste resultaten positief, WKK kan bijdrage leveren aan kosten en energiebesparing • Circa 10-15% energiebesparing mogelijk, terugverdientijden tussen 3 en 7 jaar voor middelgrote ondernemers • Doorgaans combinatie van teelt en broei noodzakelijk voor voldoende bedrijfstijd • Voor de hele grote ondernemers ook aantrekkelijk bij alleen teelt of alleen broei

09.366

Pagina 21


Project WKK bij de bollenteelt -vervolg • Fase 2 - Publiciteit en informatieverschaffing • Loopt nu • Fase 3 - Demoproject i.s.m. ondernemer • Op te starten bij voldoende draagvlak en economisch perspectief

Wat is WKK Conventionele productie

WKK Brandstof

Brandstof 67

52

E-centrale 52%

electriciteit 35

Ketel 96%

heat 50

Electriciteit 35%

100

Warmte 50%

Totaal 119

Totaal 100 Energie besparing =

(119 - 100) = 16,2% 119

Algemene typering WKK WKK: • In principe brandstof onafhankelijk • dus aardgas/kolen/biogas/biomassa • Principe is onafhankelijk van grootte • WKK in NL veelal op aardgas (maar ook Amercentrale: kolen) • Bij warmtebenutting: altijd energiebesparing • Zorgt voor CO2-reductie • CO2-reductie hangt af van referentie (brandstoffen) en secondaire effecten (methaan slip; CO2 bij winning, etc.)

09.366

Pagina 22


Voor- en nadelen WKK Voordelen voor exploitant: • Energiebesparing • (Energie-)kostenreductie • CO2-reductie (MJA/mvo) • Eigen opwekking, eigen baas • In combinatie met elektriciteitsnet hogere beschikbaarheid • Evt noodstroom • Meer flexibiliteit?

Voor- en nadelen WKK Nadelen: • Hogere investering • Meer aandacht dan ‘gewone’ ketel • Ruimtebeslag • Milieuruimte • Hogere complexiteit

09.366

Pagina 23


vermogen in MWe

Historie van WKK in NL WKK vermogen in Nederland

11.000 10.000 9.000 8.000

Gasmotoren Stadsverwarming

7.000

Industriële wkk

6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 1987

09.366

1990

1993

1996

1999

2002

2005

2008

Pagina 24


BIJLAGE 2 PRESENTATIE TECHNIEK Inhoud • Introductie • Wat is WKK • Investeringen en onderhoud • Economie • Uitwerking voor bollenbedrijf • Hoe nu verder

WKK systeem Rookgas Lucht Aardgas Gasaansluiting

WKK: Omzetter Generator Warmte productie Besturing Beveiliging Opstellingsruimte

Stoom/ warm water Afname Elektriciteit Afname Netaansluiting

Kracht/Warmte verhouding = E / W

09.366

Pagina 25


Energiebalans Uitlaat 5% Condensatie 9%

Condensor Warm water 41%

18%

Uitlaatkoeler

p

Straling&convectie Generator 4% 2% Elektriciteit 35%

Aardgas 100%

Gasmotor

Lucht

Turbocharger

15%

5%

3%

Motorblokkoeler Oliekoeler

Interkoeler

Totaal rendement gasmotoren 100% niet benutbaar 90%

thermisch LT

80%

Rendement

70% thermisch HT

60% 50% 40% 30% 20%

elektrisch

10% 0% 35%

36%

37%

38%

39%

40%

41%

42%

43%

44%

45%

Elektrisch rendement

Warmtebuffers Uitvoering horizontaal of verticaal Vullen (T1)

Grensvlak (menging van koud en warm)

Legen (T2)

09.366

Pagina 26


Dimensionering WKK = warmtevraag = draaiuren • Maxima • Gemiddelden • Conversierendement • Regelbereik/ warmtebuffering • Plateau/dal-uren • Start-Stops • Eerst energie besparen, daarna WKK toepassen!

Generaliseerd energiegebruik broei

verdeling energieverbruik broei in %

% van jaarverbruik

30% 25%

warmtevraag broei elektriciteitsvraag broei

20% 15% 10% 5% 0% jan

feb

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec

okt

nov

dec

Generaliseerd energiegebruik teelt verdeling energieverbruik teelt in %

% van jaarverbruik

30% 25%

warmtevraag teelt elektriciteitsvraag teelt

20% 15% 10% 5% 0% jan

09.366

feb

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sep

Pagina 27


Generaliseerd energiegebruik combinatie Bedrijf type B 300.000

netto warmtevraag [kWh] elektriciteit [kWh]

250.000

200.000

Teelt

Broei

150.000

Broei

100.000

WKK

50.000

0

jan feb mrt apr mei jun

jul

aug sep okt nov dec

Conversierendement bepalen!

CONVERSIE INKOOP

EINDGEBRUIK (Ketel) Of (WKK)

(Gas)

(Warmte)

Motorwarmte met gasmotor buffer

HR Ketel

WKK

TT TT TT TT

< 70 oC

09.366

Pagina 28


Investering in WKK

• • • • • • •

Generatorset Aansluitingen Regeling Emissiebeperkingen Engineering Plaatsing Onvoorzien

Investeringskosten gasmotoren Indicatie van de budgetprijs van WK - gasmotoren (In € per kWe geinstalleerd vermogen) 1200

Voor units < 50 KWe hogere prijzen 900 600 300 0 25

750

1475

2200

2925

Elektrisch vermogen (kWe)

Packaged unit, minimumprijs

Kosten voor kleine WKK units Investeringskosten per kWe Exclusief civiele kosten

3500 3000

Euro/kWe

2500 2000 1500 1000 500 0 0

50

100

150

200

250

300

kWe

Dia 15 09.366

Pagina 29


Generatorset Generator set – Gasmotor/ backupketel – Warmteoverdracht systeem – Uitlaat /schoorsteen/dempers – Evt Bedrijfskoeler

Aansluitingen – Brandstofzijdige inpassing (druk/capaciteit beschikbaar?) – Elektrische inpassing (trafo/afstand/capaciteit beschikbaar?) – Hydraulische inpassing – Warmtebuffering

Regeling – Eilandbedrijf/Black-start – Koelwater/noodkoeling – Aansturing/bediening op afstand – Warmtebuffers en Back-up (ketels)

09.366

Pagina 30


Investeringskosten warmtebuffer €/m³

Kosten buffertanks 800 Fundatiekosten

700 600

Kosten tank 500 400 300 200 100 0 0

500

1000

1500

2000

2500

3000

Buffervolume [m³]

Warmtebuffer; geïnstalleerd, aangesloten & aansturing

Onderhoudskosten gasmotoren

€ct/kWh

Indicatie van de onderhoudsprijs van WK - gasmotoren (In €ct per kWh, maximaal 5000 draaiuren per jaar) 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 25

750

1475

2200

2925

Elektrisch vermogen (kWe)

09.366

Pagina 31


BIJLAGE 3 PRESENTATIE ECONOMIE Inhoud • Introductie • Wat is WKK • Investeringen en onderhoud • Economie • Uitwerking voor bollenbedrijf • Hoe nu verder

1

Bepaling haalbaarhei: vergelijk Referentie • Brandstof ketel • Inkoop elektriciteit • •

Beheer en onderhoud Investering

WKK • Brandstof WKK • Inkoop elektriciteit • Verkoop elektriciteit • Beheer en onderhoud • Investering

(-) (+) (+) (-)

Vaststellen referentie van groot belang!! Uit netto-opbrengst exploitatie moet de meerinvestering van WKK worden gedekt

2

09.366

Pagina 32


Aandachtspunten voor bollensector • Grote verscheidenheid in energieverbruik • Door WKK mogelijk van klein- naar grootverbruik voor gas • Kleine WKK installaties • Elektriciteit uit WKK met name ‘achter de meter’

3

Aardgas • Algemeen • Commodity • Diensten (landelijk) – Transport (HD-net) – Flexibiliteit • Distributie (lokaal) – t/m 8 bar

4

Aardgas – Groot en klein verbruik • Onderscheid groot en kleinverbruik op basis van capaciteit gasmeter • Capaciteit – < 65 m³/uur (G40) kleinverbruik, halfjaarlijkse prijzen van energiebedrijf – > 65 m³/uur en < 170.000 m³ profiel grootverbruik – > 170.000 m³ grootverbruik - telemetrie

• Onderscheid van belang voor verrekening kosten distributie, transport en commodity

5

09.366

Pagina 33


Gaskosten commodity + transport/distributie (excl belastingen) bij commodity-prijs van 30 ct/m3 50,00

laag laag met distributie hoog hoog met distributie

45,00 40,00 35,00

ct/m3

30,00

commodity

25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 kv

gv -1.000 u

gv - 2.500 u

gv - 4.000 u

gv - 8.000 u

6

Forward prijzen aardgas 3

Gasprijzen in €ct per m 45,00 TTF Forward 2008 settlement

40,00

TTF Forward 2009 settlement TTF Forward 2010 settlement

35,00

TTF Forward 2011 settlement

30,00

TTF Forward 2012 settlement

25,00 20,00

7

2-4-2009

2-1-2009

2-10-2008

2-7-2008

2-4-2008

2-1-2008

2-10-2007

2-7-2007

2-4-2007

2-1-2007

15,00

Historie year forward (Endex) Year ahead forward aardgas TTF 50 45 40

ct/m

3

35 30 25 20 15 10 5

09.366

Jan-0 9

Jul-0 8

Jan-0 8

Jul-0 7

Jan-0 7

Jul-0 6

Jan-0 6

Jul-0 5

Jan-0 5

Jul-0 4

Jan-0 4

Jul-0 3

Jan-0 3

Jul-0 2

Jan-0 2

0

8

Pagina 34


Olieprijzen (bron: Nuon)

9

Elektriciteit • Onderscheid groot en kleinverbruikers op basis van aansluitvermogen. • Grens bij 3*80 ampère • Netwerk – Aansluiting – Transport – Systeemdiensten • Inkoop (levering) • Verkoop (“teruglevering”)

10

Netwerkdiensten • Aansluitdienst: Lokale netbeheerder • Transportdienst: Lokale netbeheerder • Systeemdienst: Llandelijk netbeheerder Exclusieve wettelijke taken!

11

09.366

Pagina 35


Transporttarief • Principe – Point-tariff/postzegeltarief – Cascade-systeem • Inbegrepen kosten – Netverliezen – Diepe aansluitkosten

12

Netwerkkosten elektriciteit netwerkkosten ct/kWh indicatief 4,5 4,0

4,0

LS MS TS

3,5

3,5

3,0

3,0

3,0 2,8 2,5

2,5 2,0

2,0

1,6

1,5

1,5

1,3 1,0

1,0

0,5

0,5 0,0 1000

2000

4000

8000

vollasturen 13

Forward prijzen elektriciteit Elektriciteitsprijzen Nederland (Endex) in €/MWh

140 Peak 10 Off-peak 10 Peak 11 Off-peak 11 Peak 12 Off-peak 12

120 100 80 60 40

2-4-2009

2-3-2009

2-2-2009

2-1-2009

2-12-2008

2-11-2008

2-9-2008

2-10-2008

2-8-2008

2-7-2008

2-6-2008

2-5-2008

2-4-2008

2-3-2008

2-2-2008

2-1-2008

2-12-2007

2-11-2007

2-9-2007

2-10-2007

2-8-2007

2-7-2007

2-6-2007

2-5-2007

2-4-2007

2-3-2007

2-2-2007

0

2-1-2007

20

14

09.366

Pagina 36


Historie year forward Year ahead forward elektriciteit Platts/Endex 140 Peak volgend jaar €/MWh

120

Off-peak volgend jaar €/MWh

€/MWh

100 80 60 40 20

Jan-0 9

Jul-0 8

Jan-0 8

Jul-0 7

Jan-0 7

Jul-0 6

Jan-0 6

Jul-0 5

Jan-0 5

Jul-0 4

Jan-0 4

Jul-0 3

Jan-0 3

Jul-0 2

Jan-0 2

0 15

Levering / teruglevering • Prijzen volgen de markt • Diverse markten – Forward markten - leading – Day-ahead (APX) - optimalisatie – Onbalans markt (Tennet)

• Programma-verantwoordelijkheid noodzakelijk – Afkopen

16

Energiebelasting (EB) • • • • •

Op verbruik Geheven bij 1 na laatste in de schakel Uitgangspunt: voorkomen dubbele belasting Idem voorkomen freeriders Wet belastingen op milieugrondslag (Wbm)

OP: • Aardgas • Elektriciteit

17

09.366

Pagina 37


EB aardgas • Gestaffeld tarief (ct/m3) (in 2008) – – – – –

t/m 5.000 m3 5.000 – 170.000 m3 170.000 – 1 mln m3 1 – 10 mln m3 > 10 mln m3

1,433 2,279 1,908 1,20 0,79

(15,54) (13,62) (3,78) (1,20) (0,79)

• Tuinbouw apart tarief (tussen haakjes normaal) • Per aansluiting per jaar

18

Staffels EB energiebelasting aardgas 18 16

overig tuinbouw

14

ct/nm3

12 10 8 6 4 2 0 1

10

100

1.000

10.000

100.000

1.000.000 10.000.00 100.000.0 0 00

jaarverbruik

19

EB elektriciteit • Gestaffeld tarief (ct/kWh) (2008): – – – –

t/m 10.000 kWh 10.000 – 50.000 kWh 50.000 – 10 mln kWh > 10 mln zakelijk “benchmark bedrijven”

7,52 3,75 1,04 0,05 nihil

• Per aansluiting per jaar

20

09.366

Pagina 38


EB vrijstellingen • Elektriciteit, voor eigen gebruik – Duurzaam – WKK – Senterrendement > 60% Senter: e-rendement + 2/3 w-rendement

• Aardgas – Elektriciteitsopwekkers – Mits elektrisch rendement > 30% (en >60 kW) operationeel

21

Stimuleringsmaatregelen • EIA (Energie Investerings Aftrek) Investeringssubsidie • Vangnetregeling SDE (Stimulering Duurzame Energie) voor nieuwe WKK • Eventueel investeringsondersteuning voor DEMO

22

Energie Investeringsaftrek • Extra belastingaftrek (boven afschrijving) • Begrenzingen ingaande 2009: – Gasmotoren > 1 MWe € 350/kWe – Gasmotoren < 1 MWe € 600/kWe – Niet-gasmotoren € 600/kWe • Senter-rendement 70% (GM 75%) • EIA is 44% van de investering • Max: 44% x 25,5% (Vpb) = 11,22%

23

09.366

Pagina 39


Investeringsselectiecriteria • Simple PayOut Time (SPOT) • Internal Rate of Return (IRR) Te berekenen op basis van cash-flows Voorbeeld: • Investering 1.000 (na subsidie) • Jaarlijks exploitatie-resultaat 200

24

Simple Pay Out Time

• Terugverdientijd • Berekent de periode waarin de investering wordt terugverdiend SPOT = 1.000/200 = 5 jaar

25

Internal Rate of Return (IRR) • De rentevoet waarbij de Netto Contante waarde (van de cash-flows) 0 is • Vergelijk met een bank die rente geeft 1.000 = 200/(1+i)+ ….+200/(1+i)10 i = IRR = 15,1%

26

09.366

Pagina 40


BIJLAGE 4 PRESENTATIE UITWERKING VOORBEELD Inhoud • Introductie • Wat is WKK • Investeringen en onderhoud • Economie • Uitwerking voor bollenbedrijf • Hoe nu verder

Voorbeeld – typen bedrijven bedrijf 1A bedrijf 1B bedrijf 2A bedrijf 2B bedrijf 3A bedrijf 3B

bedrijf 1A bedrijf 1B bedrijf 2A bedrijf 2B bedrijf 3A bedrijf 3B

09.366

teelt [ha] 10 10 25 25 70 70 elektriciteitsvraag [kWh/jr] 133.000 228.000 332.500 570.000 931.000 1.596.000

broei [* 1.000 stuks] 1.400 5.200 3.500 13.000 9.800 36.400 gasverbruik 3 [m /jr] 42.000 118.000 105.000 295.000 294.000 826.000

netto warmtevraag [kWh/jr] 410.278 1.152.685 1.025.694 2.881.713 2.871.944 8.068.796

Pagina 41


Voorbeeld - uitgangspunten • Op basis van gebruikspatroon optimale WKK ingezet • Rendementen ~35% E, ~ 52% W • Draaiuren 6100, 50% plaeau-uren • E- plateau ~ 9,6 €t/kWh, dal ~ 50,6 €t/kWh • Gascommodity 26,5 ct/m3

Terugverdientijden terugverdientijd [jr]

bedrijf bedrijf bedrijf bedrijf bedrijf bedrijf 3B 3A 2B 2A 1B 1A

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0 12,0 14,0 16,0

wkk zonder netlevering wkk met netlevering wkk zonder netlevering wkk met netlevering wkk zonder netlevering wkk met netlevering wkk zonder netlevering wkk met netlevering wkk zonder netlevering elektriciteitsprijzen + 10%

wkk met netlevering

veronderstelde prijzen gasprijzen + 10%

wkk zonder netlevering wkk met netlevering

Kostenbesparing € per jaar 1A

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

wkk zonder netlevering wkk met netlevering

bedrijf

1B 2A 2B 3A 3B

09.366

Pagina 42


Conclusie • WKK kan een bijdrage leveren aan energiebesparing bollensector • WKK lijkt kosteneffectief voor middelgrote tot grote ondernemers • Ondernemers worden minder kwetsbaar voor schommelingen in gasprijs • Bepalen haalbaarheid van WKK voor grotere groep, ondernemers • Vervolg: opzetten demo bij ondernemer Verificatie noodzakelijk

Vervolg • Verificatie haalbaarheid van WKK voor grotere groep ondernemers – Berekening door COGEN projects met inhouse rekenmodel – Op basis van aan te leveren maandgegevens energiegebruik en huidige energiecontract – Terugkoppeling per ondernemer

• Bij positief resultaat: proberen demo op te zetten bij ondernemer – Ervaring delen en informatie verspreiden

? Cogen Projects Erik Koolwijk [email protected] www.cogenprojects.nl 030 691 1844

09.366

Pagina 43

Eindrapportage Fase 2 Mini-WKK in de bloembollensector

Recommend Documents