lankborden het magazine van stichting klankbord
uw patiëntenorganisatie voor kanker in het hoofd - halsgebied
Shared Decision Making, geen pasklaar antwoord
4e jaargang | juni 2015
Klankbordweekend 2015, 3 en 4 oktober, Hoenderloo
Eetervaringen na behandeling
IN DE REGIO
Stichting Klankbord heeft een regioindeling. De landelijke coördinatie van lotgenotencontact wordt verzorgd door: Ella van Dienst, T: 0186-691015 E:
[email protected] Partnerlotgenotencontact voor geheel Nederland: Marianne Risseeuw, T: 010-2362320 Wim Jansen, T: 035-6011453 Tinus Hogenboom, T: 071-3315372 Wim Baks, T: 0522-260965 Lotgenotencontactpersoon voor jongere mensen voor geheel Nederland: René Oussoren, T: 0297-263955 Provincie Groningen Femmy Bruinja, T: 0512-544189 E:
[email protected] Marijke Baks, T: 0522-260965 E:
[email protected] Femmy en Marijke zijn om de 14 dagen aanwezig in het oncologisch- en voor lichtingscentrum van het UMCG in Groningen. Plaats en tijd van de bijeenkomsten worden in de uitnodiging vermeld. Provincie Friesland en de Noordoostpolder Femmy Bruinja, T: 0512-544189 E:
[email protected] Femmy is regelmatig aanwezig in de poli van de kaakchirurgie van het MCL in Leeuwarden. Ook organiseert zij elke maand een bijeenkomst van 10.00-12.00 uur. De locatie en de data vindt u op de uitnodiging. Provincie Drenthe en de kop van Overijssel Marijke Baks, T: 0522-260965 E:
[email protected] Er zijn bijeenkomsten in het inloophuis “Vechtgenoten”, Beerzerweg 5d, Ommen. Op 17 september en 10 december van 14.00-16.00 uur. Er zijn bijeenkomsten in het inloophuis “Drenthe”, Hoofdstraat 1, Hoogeveen. Op 24 september en 17 december van 14.00-16.00 uur. Regio Twente en de Achterhoek Wanda Vos T: 055-5429152 E:
[email protected] Trudy Hubert T: 06-42111456 2
Klankborden magazine | juni 2015
E:
[email protected] Er zijn bijeenkomsten in het inloophuis ”Het Nije Huis”, Beursstraat 9, Hengelo. Op 1 juli en 4 november van 10.00-12.00 uur. Gelderse Achterhoek, de Betuwe en omgeving Arnhem/Nijmegen Wanda Vos T: 055-5429152 E:
[email protected] Ella van Dienst T: 0186-691015 E:
[email protected] Er zijn bijeenkomsten in het Toon Hermanshuis Ede, Telefoonweg 124b, Ede. Op 12 augustus en 4 november van 14.00-16.00 uur. Regio Salland, Noord Veluwe en provincie Utrecht Tom van Laar, T: 06-53449087 E:
[email protected] Er zijn bijeenkomsten in het Toon Hermanshuis Amersfoort, Regentesselaan 39, Amersfoort. Op 2 september en 25 november van 13.30-15.30 uur met een uitloop tot 16.00 uur. Noord-Holland Noord (ten noorden van Amsterdam) Nelly Groen, T: 072-5717875 E:
[email protected] Er zijn bijeenkomsten op 29 september en 24 november van 10.00-12.00 uur. De locatie vindt u in de uitnodiging. Noord- Holland Zuid (regio Haarlem, Amsterdam, Het Gooi en de Flevopolders) Hier geldt een vacature. Zolang deze vacature openstaat, kan contact worden opgenomen met de landelijk coördinator en de contactpersoon voor jongeren René Oussoren. Ella van Dienst, T: 0186-691015 E:
[email protected] René Oussoren, T: 0297-263955 E:
[email protected] Er zijn bijeenkomsten in de volgende inloophuizen: “Adamas”, E. Previnaireweg 61, Nieuw-Vennep, van 10.00-12.00 uur op 15 september en 10 november. “Parkhuys”, Buñuellaan 1, Almere, van 14.00-16.00 uur op 15 september en 10.30-12.30 uur op 10 november. “ ’t Anker”, Hoofdweg 85b, Mijdrecht, van 14.00-16.00 uur op 8 september en 17 november.
Regio Den Haag, Leiden en Gouda Leo Andeweg, T: 06-46760959 E:
[email protected] Leo is elke dinsdag aanwezig in de polikliniek van het MCHaaglanden, locatie Westeinde in Den Haag van 13.30-15.30 uur. Elke 2e en 4e vrijdag van de maand in inloophuis “Scarabee”, Oude Vest 17, Leiden. Regio Rotterdam, Alblasserwaard, Zuidhollandse Eilanden Pauline Roelfzema, T: 010-4270843 E:
[email protected] Ella van Dienst, T: 0186-691015 E:
[email protected] Er zijn bijeenkomsten in het inloophuis “De Boei”, Weimansweg 70-72, Rotterdam. Op 1 september en 10 november van 14.00-16.00 uur. Provincie Zeeland en West Brabant Eline Koper, T: 0164-615610 E:
[email protected] Er zijn bijeenkomsten in het inloophuis ”Het Getij”, Burg. Van Hasseltstraat 68, Bergen op Zoom. Op 31 augustus en 23 november van 13.30-15.30 uur. Regio Midden en Oost-Brabant Hans van Lierop, T: 06-22920047 E:
[email protected] Er zijn bijeenkomsten in het inloophuis “Midden Brabant”, Wilhelminapark 29, Tilburg. Op 9 juli, 24 september en 26 november van 13.30-15.30 uur. Regio Limburg Anja Thehu-Mulder T: 043-7503114 E:
[email protected] Ella van Dienst T: 0186-691015 E:
[email protected] Er zijn bijeenkomsten in het Toon Hermanshuis Maastricht, St. Servaasklooster 33, Maastricht Deze zijn elke eerste dinsdag van de maand van 14.00-16.00 uur.
Voorwoord
Uitkomsten ledenraadpleging In het begin van het jaar hebben we aandacht gevraagd voor de ledenraadpleging die vanuit de Leven met Kanker Beweging van ons wordt gevraagd. Door middel van deze raadpleging meten we de mate van tevredenheid onder onze donateurs en achterban over de manier waarop wij vorm geven aan onze kerntaken, in welke mate wij de belangen behartigen en welke belangen volgens onze donateurs het belangrijkst zijn. Donateurs en achterban zijn via onze website en via e-mail door ons uitgenodigd om hieraan deel te nemen. We zijn erg blij met de 74 ontvangen reacties. Ongeveer de helft daarvan is inmiddels ex-kankerpatiënt. Ongeveer 15% van de beantwoording komt van naasten. En ongeveer 30% van de reacties komt van patiënten zelf. Er zijn ook reacties ontvangen van deelnemers die geen lid/donateur van onze stichting zijn, en een paar reacties van deelnemers die beroepsmatig betrokken zijn bij onze doelgroep. We hebben het rapport inmiddels op onze website geplaatst, zodat iedereen de uitkomsten na kan lezen. De deelnemers die op onze e-mail hebben gereageerd, ontvangen het rapport ook nog per e-mail.
antwoorden uit de raadpleging leren ons dat er vooral behoefte is aan meer ervaringsverhalen en tips van lotgenoten. Meer aandacht aan en artikelen over de gevoelens van de mensen die ziek zijn en van hun naasten. Er wordt aandacht gevraagd voor nieuwe behandelmethoden en -ontwikkelingen. Lezers zijn geïnteresseerd in voeding, recepten, vloeibare voeding en ervaringen van patiënten om ondervoeding te voorkomen. Lezers willen ook meer lezen over de blijvende effecten van de behandelingen als de kanker ‘genezen’ is. Er wordt aandacht gevraagd voor informatie over activiteiten in het land, en bijvoorbeeld interviews met vrijwilligers maar ook zo nu en dan een gedicht. En het wordt belangrijk om aandacht te besteden aan jongere patiënten, en wat het betekent voor hun dagelijks leven. De nu voorliggende uitgave speelt gedeeltelijk al op deze suggesties in; de redactie heeft ruim gevraagd om ervaringsverhalen en enkele daarvan staan in deze uitgave.
We zijn niet alleen blij met de 74 ingestuurde reacties, maar ook met de uitkomsten daarvan die voor het grootste deel tevredenheid tonen met het werk dat we doen samen met de lotgenotencontactpersonen voor alle mensen die geraakt zijn door hoofd-halskanker.
Maar voor veel vragen hopen we dat ook u als lezer een bijdrage wilt leveren. We nodigen iedereen dan ook van harte uit om voor het volgende nummer een bijdrage in te leveren bij de redactie. Gezamenlijk kunnen we er zo voor zorgen dat ons magazine Klankborden nog meer tegemoet komt aan dat wat u als lezer ervan verwacht!
Een van de uitkomsten betreft ook ons magazine Klankborden, dat nu voor u ligt. De
Pauline Roelfzema Voorzitter Stichting Klankbord
Rectificatie In Klankborden nummer 3 van 2014 is abusievelijk op pagina 4 - Hyperthermie - een intro van een ander artikel geplaatst. De resterende tekst op pagina 4 en 5 is het volledige artikel. Onze excuses daarvoor.
Oproep Heeft u ervaring met Pilocarpine of Salagen (middelen die gebruikt kunnen worden tegen een droge mond)? Neem dan contact met ons op via
[email protected]
2
Lotgenoten in de regio
3 4
Redactioneel
6
10 11
Geen pasklaar antwoord over shared decision making
Eetervaringen na behandeling
Marion de Jonge: “Thuis ontdekte ik pas dat eten niet mogelijk was” Hoe eten steeds moeilijker werd, maar daar toch verbetering in kwam
13
Klankbordweekend 2015
14
Column Ed Driever
15
Recepten Klankborden magazine | juni 2015
3
it de praktijk
Geen pasklaar antwoord over shared decision making Shared decision making (SDM) is een belangrijke ontwikkeling in de zorg. Maar er is geen pasklaar antwoord hoe dit het best kan gebeuren. Het hangt onder meer af van de wensen van de patiënt, van diens omstandigheden en van de relatie met de behandelaar. Patiëntenorganisaties hebben een belangrijke rol in het informeren van de patiënt en ondersteuning bij het maken van keuzes. Dat was te horen tijdens de 8e patiëntenorganisatiemiddag bij Roche Nederland BV in Woerden, op 31 maart jl.
D
e sprekers gaven voorbeelden uit de praktijk, bespraken knelpunten rond SDM en discussieerden, onder leiding van gespreksleider Tom van ’t Hek, aan de hand van stellingen met de ongeveer zeventig aanwezigen over het onderwerp. Volgens Désirée Hairwassers (Borstkankervereniging Nederland) gaat het bij gedeelde besluitvorming om het samen bespreken van alle behandelopties. “Maar in de praktijk gebeurt dat vaak niet. Het is ook niet zo simpel. Als je patiënt wordt, komt er veel op je af. Een patiënt moet leren praten met artsen en assertief worden. Bovendien is elke fase in het zorgtraject anders. Dat vraagt steeds andere ondersteuning. Daar ligt ook een grote rol voor patiëntenorganisaties.”
Maar een consult duurt kort. Meer tijd nemen voor een patiënt heeft praktische en financiële gevolgen, was ook vanuit de zaal te horen. “SDM moet onderdeel worden van een DBC”, opperde een van de aanwezigen. “Dan kun je het financieel oplossen.” Om patiënten op een consult voor te bereiden, heeft Borstkankervereniging Nederland het digitale en papieren hulpmiddel B-bewust ontwikkeld (www.b-bewust.nl). Daarmee kan een patiënt informatie vinden en een checklist samenstellen voor het gesprek met de arts. “De patiënt is zo actiever bezig, kan gerichter vragen stellen en meer informatie van de arts onthouden”, legde Maaike Schuurman (Borstkankervereniging Nederland) uit. Ondanks de toegenomen mondigheid van patiënten, zijn er volgens prof. Bas Bloem (hoogleraar neurologie, Radboudumc, Nijmegen) nog veel mensen die behoefte hebben aan een deskundige die uiteindelijk de beslissing neemt. Zelfs hijzelf ervaarde dat toen hij aan zijn pols moest worden behandeld. “Ik vertrouwde op de deskundigheid van de arts. SDM was niet mijn zorg.” Maar bij bijvoorbeeld mensen met een chronische ziekte is de wisselwerking tussen arts en patiënt heel anders. In die relatie kunnen beiden van elkaar leren. Bloem noemde zo’n langdurig zorgtraject een ingewikkelde reis. “En niemand beheert het spoorboekje. Een UMC is slechts een
‘Een patiënt moet leren praten met artsen en assertief worden.’
Prof. Bob Pinedo (emeritus hoogleraar oncologie, VUmc, Amsterdam) noemde enkele factoren die het proces van SDM kunnen verstoren, zoals tijdsdruk en de aanwezigheid van de computer om patiëntgegevens te noteren. “Als behandelaar moet je niet steeds op je beeldscherm kijken, en eigenlijk ook geen telefoon aannemen als je met de patiënt in gesprek bent. Elkaar aankijken, goed luisteren en even tueel ook empatisch aanraken zijn de basis van het contact met de patiënt. Pas als je dat allemaal goed doet, de patiënt goed kent en de tijd hebt genomen voor hem of haar, dan kom je tot SDM.” 4
Klankborden magazine | juni 2015
tussenstop op die reis. Als Parkinson Centrum Nijmegen zijn wij een Centre of Excellence, maar in de periferie worden niet al onze adviezen uitgevoerd. De sterkte van de zorgketen wordt bepaald door de zwakste schakel.” Het is volgens Bloem essentieel om de zorg te gaan organiseren in netwerken, waarin generalisten, specialisten en patiënten elkaars partner zijn. Dat vergroot de kwaliteit van zorg en de efficiëntie, en verlaagt de kosten. Een sprekend voorbeeld is ParkinsonNet, een netwerk met meer dan zevenhonderd zorgverleners en experts uit twaalf disciplines. “De zorgkosten voor patiënten binnen dit netwerk zijn enorm afgenomen”, liet Bloem weten. “Terwijl dat niet eens ons doel was.” Onderdelen van ParkinsonNet zijn onder meer de Parkinson Zorgzoeker, waarmee patiënten behandelaars kunnen kiezen en netwerken kunnen opbouwen, en ParkinsonTV: een maandelijks online live programma over de ziekte van Parkinson, waarin patiënten praten over onderwerpen die voor hen van belang zijn.
Dit is wel een factor van belang bij SDM: hoe ver moet de arts gaan? Van der Hoeven gaf toe dat hij, als hij goede verwachtingen heeft van een behandeling bij een patiënt, soms net zo lang met die patiënt praat tot die ermee instemt. Vanuit de zaal werd opgemerkt dat dat geen SDM is, maar Van der Hoeven reageerde: “Ik respecteer de keus van de patiënt, maar ik vind wel dat ik alles moet doen voor wat ik als arts het beste vind.”
Prof. Koos van der Hoeven (hoogleraar medische oncologie, LUMC, Leiden) gaf een voorbeeld van een SDM die niet is gelukt. Het betreft een jonge vrouw met uitgezaaide baarmoederhalskanker, die aangaf dat de behandeling niet paste bij haar levensfilosofie. “Er is veel moeite gedaan om haar over te halen, maar dat is niet gelukt. Uiteindelijk is zij overleden. Heb je dan gefaald als dokter? Het antwoord daarop weet ik niet, maar ik heb wel het gevoel dat het hele traject beter had gekund.”
Ook in de voorlichting naar de patiënt kan de arts tegen grenzen aanlopen. Goede en eerlijke voorlichting, bijvoorbeeld over de vooruitzichten, kan confronterend zijn en het resultaat van een behandeling is niet te voorspellen voor een individuele patiënt. “Daarom vraag ik mijn patiënten vaak of zij alles echt precies willen weten, zoals de kans op langdurige overleving. Maar ik vind het wel de plicht van de arts om zo veel mogelijk informatie aan te dragen. Voorlichting is de eerste stap naar SDM.” <
Advertentie
“Toen ik hoorde dat ik kanker had, was voeding het laatste waar ik aan dacht.” Keith, 45, ging de strijd aan met keelkanker.
Op krachten blijven is belangrijk Een optimale voedingsinname draagt er aan bij dat uw lichaam zoveel mogelijk op krachten blijft. Dit is belangrijk om de behandeling bij kanker zo goed mogelijk te doorstaan. Goede voeding speelt hierbij een essentiële rol. Helaas is het vaak lastig voldoende te eten bij ziekte.
Hoe kan medische voeding u ondersteunen? Nutricia heeft medische voeding in de vorm van drinkvoeding en sondevoeding. Deze leveren extra eiwit, energie, vitamines en mineralen om eventuele tekorten aan te vullen. Dit draagt bij uw voedingstoestand te verbeteren. Overleg met uw arts of diëtist wat voor u het meest geschikt is. Voor patiëntenervaringen en informatie bezoek samensterkerzijn.nl of bel Nutricia Medische Voedingsservice op 0800 - 022 33 22 (gratis). Nutridrink Compact Protein en Nutrison Protein Plus Multi Fibre zijn dieetvoedingen voor medisch gebruik bij de dieetbehandeling van ziektegerelateerde ondervoeding en dienen onder medisch toezicht te worden gebruikt. Overleg met uw arts of diëtist of deze voedingen voor u geschikt zijn.
Klankborden magazine | juni 2015
5
rvaringen
Eetervaringen na behandeling De behandelingen van hoofd-halskanker veroorzaken diverse bijverschijnselen. Om de ervaringen en -oplossingen te delen is diverse (oud)-patiënten gevraagd te beschrijven welke technische als ook emotionele problemen deze bijverschijnselen met zich meebrachten en -brengen en hoe zij hiermee om gaan of zijn gegaan.
6
Klankborden magazine | juni 2015
Leo Andeweg Getroffen door hoofd-halskanker moest ik in 2004 bestraald worden. Dit ging nog op de oude manier, van mijn ogen tot onder aan mijn nek. Door deze manier van bestralen werd er gezond (veel) weefsel beschadigd en zelfs vernietigd, wat resulteerde dat ik niet meer kon slikken. Gewoon eten en drinken was er niet meer bij. Ik was culinair erg verwend, omdat mijn vrouw kokkin was. Eten was voor ons een sociaal moment in ons drukke leventje, en dat viel nu weg. Het heeft mij erg veel moeite gekost om dit te accepteren, doch ik wilde verder met mijn leven en er was maar een alternatief. De oplossing werd sondevoeding. Omdat ik nogal actief was en ben op sportgebied moest de voeding aan mijn energie behoefte voldoen. Ik gebruikte toen en nu nog Energie Multi Fiber, een sondevoeding waar al de lichaamsbenodigde bouwstoffen en vitamines in zitten, vergelijkbaar met astronautenvoeding.Ik ben er nu aan gewend en weet niet beter. Ik kan alles doen wat ik wil en hoef niets te laten op het gebied van sport. Ik kan er nu gelukkig zelfs grapjes over maken. Inmiddels heb ik al een aantal mensen kunnen helpen die voor het eerst in aanraking kwamen met sondevoeding en dat geeft toch ook weer een fijn gevoel.
Wim van der Hulst Bij onze bridgeclub is er een paar keer per jaar een feestelijke drive waarbij hapjes worden geserveerd, de gebruikelijke toastjes met iets lekkers, stukjes kaas en worst. Niets voor mij dus. Mijn vrouw is toen begonnen om thuis een paar geschikte hapjes te maken en mee te nemen. Dit is nu overgenomen door een vrouwelijk bestuurslid die (na overleg met mijn vrouw) voor mij iets klaarmaakt. Prima! Elk jaar hebben we 1 á 2 uitjes van de Vereniging van Gepensioneerden Rabobank afd. Zwolle. Daar is altijd een lunch bij. Als ik me opgeef, meld ik mijn eetprobleem bij de secretaresse. Die legt dan contact met de organisatie. Meestal komt er dan telefonisch overleg met mij en de cateraar over iets geschikts voor mij. Dan wordt er speciaal voor mij iets gemaakt (soms heel creatief ). Dat dit zo geregeld kan worden is voor mij heel aangenaam. Dat je daarbij opvalt neem ik dan maar voor lief.
enorme zoektocht die heel veel energie en verdriet heeft gekost. En als je dat naar je beste kennis van dat moment gedaan had en het niet lukte, waren er twee mensen die teleurgesteld, huilend en ontdaan aan tafel zaten! Naarmate de tijd vorderde, werd het iets makkelijker, maar het blijft een levenslange zoektocht naar wat wel of niet kan. Vooral onverwachte situaties zijn erg moeilijk, je kunt een ander, hoelang ze je ook kennen, de impact die je handicap heeft niet duidelijk maken! Door van alles mee te nemen, als je uitgaat, wat je wel kunt verdragen kun je nare situaties voorkomen. Nu weten we redelijk wat wel en niet kan, maar het blijft schipperen. Teleurstellingen en verdriet zullen altijd blijven voorkomen. Wij hebben het dan over stil verdriet, tranen van binnen. Tot slot: er valt mee te leven, thuis merk je er niet al te veel van, maar oh wee als je de ‘buitenwereld’ betreedt! Maar ondanks alles keerden geluk en blijdschap terug en genieten we samen weer volop van ons leven.
Nelly Groen-Bosma Nadat ik in 2000 geopereerd ben voor kanker in de rechterspeekselklier en de uitzaaiingen tot en met het 4e level, kreeg ik 35 dubbele topbestralingen met een enorme blaarvorming in mijn mond, welke mijn vermogen om eten binnen te krijgen enorm belemmerde. Alles werd gemalen wat niet echt smakelijk eruit zag en ik noemde het diarree. Het enige wat een beetje smaakte, waren de pakjes van Nutricia en Ensure, de vruchtensmaken met vooral de appelsmaak. Langzaam maar zeker ben ik begonnen met alles fijn te maken met de staafmixer en dan eetbaar te maken met bouillon en melk. Helaas bleek dat er zich na 4 maanden een nieuwe tumor ontwikkelde in mijn onderkaak. Precies 8 maanden na de eerste ingreep ben ik weer geopereerd, een commando operatie, d.w.z. de rechteronderkaak is verwijderd, een stukje tong en een stukje uit mijn mondbodem. Van mijn rechterkuitbeen is een nieuwe kaak gevormd en van mijn kuit zijn er de spieren en weefsels gebruikt om er een nieuwe wang van te vormen. Er volgden weer 33 dubbele topbestralingen waardoor ik werkelijk niets meer in mijn mond kon verdragen, zelfs geen water. In het begin ging het nog wel met eten, geleidelijk wilde mijn mond steeds minder ver open, dus weer aan de vloeibare voeding. Dat werd ik erg beu en het stond mij steeds meer tegen. Nu ben ik zo ver dat mijn mond nog maar 1 à 2 mm open wil.
“Je gaat steeds meer uitproberen en na verloop van tijd gaat het steeds beter”
Bermi van Prooijen Na de operatie heb ik eerst twee weken alleen maar sondevoeding gehad. Daarna kreeg ik gemalen eten in het ziekenhuis en als dit goed ging mocht ik naar huis. Thuis maalde ik ook mijn eten en dat ging goed, samen met flesjes voeding in allerlei smaken en niet te vergeten slagroom. En zo sterk je toch aan want er was wel twintig kilo af en aankomen was het belangrijkste volgens de voedingsdeskundige. En zo probeer je van lieverlee steeds meer te eten en merk je wel of het gaat en of het smaakt. Nu is mijn geur en smaak wel weg door het bestralen, maar ik heb natuurlijk wel honger. Alleen ik moet wel bewust en kleine stukjes eten en dat gaat goed. Inmiddels zijn de twintig kilo er weer aan hoor, maar dat kan ook wel na vijftien jaar. Sommige dingen kan ik niet eten, want dat doet zeer, bijvoorbeeld als iets heel erg gekruid is. Maar je gaat steeds meer uitproberen en na verloop van tijd gaat het steeds beter. Het gaat nu weer prima met mij.
Wim en Marijke Baks Voor ons waren de emotionele problemen het zwaarst. Het niet weten hoe je eten klaar kunt maken en wat je kunt verdragen. Een
Eten doe ik als volgt: ik kook wel steeds verse groente, als vlees gebruik ik vooral varkensvlees, dit is zachter dan rundvlees, want dit is erg rul als het wordt fijngemaakt en niet prettig eten, omdat het heel erg irriteert. Heel veel pogingen en nog meer lelijke woorden verder ben ik nu zo ver dat ik zelfs met mijn kinderen en kleinkinderen uit eten ga, maar neem wel altijd mijn staafmixer mee. Als het fijn genoeg is en vloeibaar, doe ik het in een baby tuitbeker, zo kan ik dus gewoon met hen mee eten. Helaas kan ik geen puree of pasta eten, dat blijft plakken achter in mijn keel. Een heel lekker recept is het volgende: Asperges, een stukje varkenshaas, eventueel wat dunne puree, en een zakje aspergesaus waarmee alles wat dunner wordt gemaakt. Enkele suggesties: zoetzure rode bieten met een slavink, witte bonen in tomatensaus met een gehaktbal van varkensvlees, gekookte witlof met een filetlapje, bloemkool met sausijsje, dit alles met een witte saus, dat gaat gladjes naar binnen. Klankborden magazine | juni 2015
7
‘s Morgens begin ik altijd met griesmeelpap, soms met gepureerde aardbeien en een dot slagroom of een andere gepureerde fruit. Eet het zoals u het prettig vind! Het heeft wel ong. 12 jaar geduurd voordat ik het heb geaccepteerd, soms ben ik nog wel opstandig en dan vliegt er echt wel eens iets door de keuken, alleen moet ik het daarna weer opruimen.
Ella van Dienst De ochtend nadat er de tumor van mijn tongpunt met een ruime marge verwijderd was, kreeg ik in het ziekenhuis 2 schaaltjes pap aangeboden bij het ontbijt. Enthousiast begon ik daaraan, maar de pap liep er net zo hard weer uit als dat ik het er in stopte. Ik schaamde mij ten opzichte van mijn zaalgenoten. Na thuiskomst van een grote theedoek een slap gemaakt en daar zat ik dan als volwassene met een slap voor pap te eten. Tijdens de bestralingsperiode openbaarde zich gewichtsverlies, heel logisch als je alleen maar pap en yoghurt eet en moest ik naar de diëtiste voor medische voeding. Bij onze apotheekhoudende huisarts kon ik de pakjes de volgende dag al ophalen. Helaas voor mij was de diëtiste vergeten om er medische voeding met vezels bij te bestellen. Dus na enkele dagen had ik last van verstopping met alle vervelende gevolgen van dien. Natuurlijk juist in het weekend. Mijn smaak was weg na de chirurgische behandeling en de uit- en inwendige bestraling, dus had het geen zin om diverse smaken van de medische voeding te bestellen. Het gevolg was maandenlang vanillesmaak besteld en gedronken. Zeven pakjes per dag: dan begin je ’s morgens vroeg en eindig je ’s avonds laat. Vaste maaltijdmomenten zijn er dan niet meer en later heeft het mij veel moeite gekost om, nadat er meer vaste voeding in gepureer8
Klankborden magazine | juni 2015
de vorm gegeten kon worden, de vaste tijden van de maaltijden weer op te pakken. Daarna heb ik maanden geleefd op een soort soep, want alles wat je met de staafmixer pureert, wordt als het ware een dikke soep: oranje, rode groene of witte. Geen smaak en altijd een “soep”. Eten omdat je honger hebt en omdat je weet dat je moet eten, maar eten was geen gezellig sociaal samenzijn meer. Temeer omdat je tijdens het eten ook niet kunt spreken. Tijdens de bestralingsperiode vroeg een medepatiënt of ik alweer uit eten ging. Heb toen geantwoord: “dat doe ik nooit meer”. In de loop der jaren heb ik wel geleerd dat je niet zo snel nooit moet zeggen. Ging ik in de eerste jaren niet buitenshuis eten, nu ga ik wel, maar neem dan altijd vooraf even contact op met de kok van het restaurant om mijn eetwensen met hem/haar te bespreken. Mijn ervaring is nu dat koks van kleinere eetgelegenheden altijd luisteren en ook proberen voor mij eten weer tot een feest te maken. Het eten van vlees en rauwkost blijft problemen geven en daarom blijf ik steeds een kinderportie vlees en zacht gekookte groenten bestellen. Na 10 jaar heb ik een behandeling in de zuurstoftank ondergaan, zodat implantaten geplaatst konden worden. Nu heb ik niet alleen een compleet gebit zodat goed kauwen weer mogelijk is, maar heb ik ook als extraatje mijn smaak weer teruggekregen. Wel geen 100%, maar met 60-70% ben ik ook heel tevreden.
René Oussoren Zelf heb ik nasopharynx carcinoom (neusholtekanker) gehad met een uitzaaiing in mijn nek. Hiervoor heb ik 35 bestralingen, drie enkele chemo’s daarna nog twee dubbele chemo’s gekregen. Tijdens de behandeling kon ik steeds slechter eten. Op een gegeven moment ben ik op vloeibare voeding overgegaan en at ik alleen nog geweekte beschuiten. Na de behandeling is dit langzaam weer beter geworden en kan ik nu bijna alles weer eten. Wel gebruik ik veel jus en saus omdat ik geen speeksel meer heb, en moet alles weg worden gespoeld met drinken. Echte droge dingen zoals rijst gaat niet en scherpe kruiden doen ook te veel pijn.
Wanda Vos In 2009 kreeg ik de diagnose hoofd-halskanker, er zat een tumor onder mijn tong. Vóór de behandeling gaven de artsen aan dat hoogstwaarschijnlijk het praten een probleem zou gaan opleveren aangezien een groot deel van mijn tong verwijderd moest worden. Men vertelde dat ik na de operatie sondevoeding zou krijgen om de genezing van mijn mond te bevorderen, over eventuele problemen met eten werd niet gepraat. Met behulp van logopedie gaat het praten goed, maar groot was de teleurstelling dat eten niet meer zo vanzelfsprekend was. Nadat de sondevoeding was gestopt, kon ik alleen maar zeer fijn gepureerd eten, het transport van het eten ging slecht en ik verslikte me zeer regelmatig. Mijn gezin zat voortdurend op mij te letten of ik wel voldoende at en of ik me niet zou verslikken. Het eten werd er niet gezelliger op en ik ging tegen de maaltijden opzien. Voorheen vond ik koken erg leuk, probeerde vaak nieuwe recepten uit en vond het heerlijk om voor vrienden en familie te koken. Na de behandeling was de lol hiervan af, alles moest gepureerd worden en dat ziet er vaak niet smakelijk uit.
Toch ging ik langzaam aan meer recepten aanpassen, zodat ik gevarieerder kon gaan eten. Via Stichting Klankbord werd mij gevraagd of ik mee wilde werken aan het kookboek “Als eten even moeilijk is”. Hier hoefde ik niet lang over na te denken. Natuurlijk wilde ik dat doen! Ik ben er trots op dat ik heb mogen meewerken aan een kookboek voor mensen waarvoor eten niet gewoon is. Het is een mooi kookboek geworden met smakelijke gerechten voor het hele gezin. Eten en uit eten gaan is nog steeds niet makkelijk, maar ik heb ontdekt dat er veel koks zijn die, als je het vraagt, het een uitdaging vinden om iets speciaals te koken voor mensen die moeilijker kunnen eten. <
“Alles moest gepureerd worden en dat ziet er vaak niet smakelijk uit”
Klankborden magazine | juni 2015
9
rvaringen Marion de Jonge kreeg de diagnose lipkanker
Thuis ontdekte ik pas dat eten niet mogelijk was In de zomer van 2009 werd bij mij volledig onverwachts (ook voor de behandelend plastisch chirurg) lipkanker geconstateerd.
I
n eerste instantie werd door de plastisch chirurg de tumor verwijderd. Na een paar weken bleek dat een derde van de onderlip verwijderd moest worden, omdat de soort kanker meer risico op uitzaaiingen gaf. Misschien mede door de onbekendheid van de plastisch chirurg met kanker in het hoofd/ halsgebied, heb ik zelf veel moeten uitzoeken. Na de operatie kwam ik thuis, zonder advies over de nabehandeling, het herstel, de verwerking van de boodschap ‘kanker’, de prognoses en......... hoe te eten. Thuis ontdekte ik pas dat eten niet mogelijk was. Dezelfde avond heb ik nog gebeld met de huisarts met de vraag hoe nu verder, maar die verwees me weer terug naar het ziekenhuis. Toen ik belde met het spoednummer van de afdeling konden ze geen ander advies geven dan maar veel te drinken en vloeibaar te eten.
afvallen niet en de koortslippen die ontstonden door de stress en gebrek aan vitamines. Het eerste wat ik nu doe als ik hoor dat iemand kanker in het hoofd-halsgebied heeft, is het langsbrengen van het kookboekje. Want alleen al het lezen in een kookboek en het koken maakt dat het lijkt alsof het leven weer wat normaal wordt, ook al lukt het eten dan (nog) niet:-). Wilt u ook uw ervaringen delen? Wij horen het graag. Voor uitgave 3 horen we graag hoe het u is vergaan tijdens alle ziekenhuisbezoeken, tijdens de intake, of de gesprekken met de behandelend arts. < Advertentie
En dan zit je thuis, met vier pubers, lieve vrienden, zonder partner en bedenk dan maar eens wat te doen. Denken lukte sowieso niet goed in die periode, dus at ik bijna niets. En wilde eigenlijk ook niemand zien, omdat praten ook niet ging. De huisarts schreef me shakes voor met vreselijke smaken, die me deden denken aan de diëten die ik jarenlang gevolgd had en waar ik goed ongezond van afviel, omdat ik simpelweg de shakes niet weggewerkt kreeg. Achteraf realiseer ik mij dat ik het meeste heb gehad aan die paar vrienden, die heel concreet meedachten en bijvoorbeeld met Bosche bollen aankwamen, omdat die zo lekker zacht waren. Of die een gezeefd soepje kwamen brengen. En toch was het eenzaam gemodder en uitzoeken. Vooral omdat ik alles alleen moest uitzoeken en niet even tegen een volwassene kon uiten wat het met me deed. Achteraf had ik toch iemand moeten vragen om die eerste dagen in huis te komen. Gedeelde smart is halve smart en dat was zeker op deze periode van toepassing. Maar gelukkig had ik kort voor de operatie contact opgenomen met Klankbord en was ik vreselijk blij met het advies en luisterend oor van Ella. En in alle ellende viel daar ineens een boekje in de bus, met allerlei lekkere, smaakvolle recepten. Hoe simpel kan het leven zijn: de doperwtenmousse heeft nog nooit zo lekker gesmaakt, ook al moesten mijn pubers vreselijk lachen om de kleur en de lepeltjes die er (niet) ingingen. En om mij, ik die niet kon lachen, met slab voor en overal helgroene smurrie. Inmiddels lukt het lachen weer en het eten ook, maar de hulpeloosheid van die eerste weken ben ik nooit vergeten En ook het 10
Klankborden magazine | juni 2015
Werking hyperbare zuurstoftherapie Een behandeling met hyperbare zuurstof voorziet weefsels beter van zuurstof en bevordert de genezing van bestralingswonden, diabetische wonden en bepaalde infecties. Tijdens de behandeling met hyperbare zuurstof ademt de patiënt 100% zuurstof in via een masker bij een druk die hoger is dan de normale omgevingsdruk. Dit gebeurt in een hyperbare behandelkamer, waar de luchtdruk kan worden verhoogd.
Voor meer informatie bel of mail: Telefoon: (0113) 234 290 |
[email protected] www.hyperbaarcentrum.nl Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie Bezoek: ‘s-Gravenpolderseweg 114 | 4462 RA Goes Post: Postbus 50 | 4460 AB Goes
rvaringen
Hoe eten steeds moeilijker werd, maar daar toch verbetering in kwam Het is voor mij al weer een hele tijd geleden; in juni 2002 kreeg ik te horen dat ik hoofd-halskanker had. Nadat met een kijkoperatie (gelukkig) kon worden vastgesteld dat het om een kleine tumor op de tongbasis ging, werd eind september gestart met de uitwendige bestralingen.
N
atuurlijk had ik zoveel mogelijk over de gevolgen van behandelingen opgezocht en gelezen, dus ik had voorbereid kunnen zijn. Maar omdat de eerste 10 dagen bestralingen zonder erg veel uitwerkingen voorbij gingen, werd ik overvallen door de eerste tekenen dat er toch wel het een en ander gebeurde. Ik zou die zaterdag na een bezoek aan vrienden bij mijn zoon en zijn vriendin gaan eten. Hij had boontjes, gebakken aardappeltjes en schnitzels klaar staan. En het lukte me maar net om dat eten weg te krijgen. Mijn keel leek wel te worden bewerkt met schuurpapier. Ik zou merken dat nog maar het begin was. Die week daarna ging het van kwaad tot erger. Brood kon ik niet meer eten, maar ook het drinken ging pijn doen. En de radioloog was al niet positiever. Hij gaf me een verdovende gel, die helaas maar heel kort hielp. Dat was ook logisch, want wat je aan gel in je mond smeert, verdwijnt al snel met speeksel en drinken. En ik moest natuurlijk wel blijven eten en drinken.
Nadat de sonde na 9 dagen eruit ging was de ellende natuurlijk niet over. Wat viel dat tegen! Het leek wel of de eerste weken daarna mijn keel alleen maar erger pijn ging doen. En die slijmvorming, vooral ’s nachts, was helemaal waardeloos. In het ziekenhuis had je nog de mechanische afzuiging, maar thuis moest je het maar uit zien te kuchen (wat al nauwelijks ging, en ook weer erg veel pijn veroorzaakte). Ik ben thuis dan ook gelijk gaan spoelen met afwisselend kamillethee en venkelthee, ook ’s nachts (en oefenen om te gorgelen, want dat was nog moeilijk!).
Van alles wat ik probeerde, beviel me een fijngemalen havermout met kleine stukjes rozijn en appel, aangemaakt met water, nog het meest. Dat at ik De pakjesvoeding vond ik zo verschrikkelijk aan het eind van de 4,5 week bestraling tot ‘Fijngemalen havermout met vies dat ik wel moest gaan experimenteren wel 6x op een dag. Dat, en gemalen aardapmet alles wat ik nog wel kon eten. En daar was pelen/groente en een beetje vlees met water kleine stukjes rozijn en appel dan weer die fijngemalen havermoutpap in of bouillon vloeibaar gemaakt. Eten deed ik kleine beetjes tegelijk goed voor. Vanuit mijn beviel nog het meest’ toen al niet meer aan tafel, maar hapje voor kinderjaren wist ik me nog tomatensoep met hapje voor de televisie met Discovery Chanblokjes brood (na mijn keelamandeloperatie) nel als afleiding. te herinneren. Maar tomatensoep was nog te scherp in mijn keel. Gewone bouillon ging nog een beetje. En na een paar weken bleEind oktober was de behandeling met de uitwendige bestralingen ken wentelteefjes ook erg lekker, goed smeuïg van melk met ge(en de 2x chemo) afgerond. Het wachten was nu op de eenzijdige klopt ei. Daarna lukte het ook met roerei en gemalen groente. Van halsklieren- en speekselklierdissectie en met brachytherapie, die lieverlee ging het gelukkig zo goed dat we in mei met vakantie medio november zou plaats vinden. In die 3 weken tussentijd ging naar Schotland konden. En daar zorgde de halve pint ale iedere het langzaam maar zeker beter. Om tot een absoluut nulpunt te middag, dat ik in 10 dagen weer 3 kilo bij kwam van de 10 die ik zakken na de operatie en de inwendige bestralingen, die over 9 was kwijt geraakt. dagen waren uitgesmeerd. In die periode kreeg ik uiteraard sondevoeding. Daar heb ik me overigens ook nog druk over gemaakt, Ik ben een bevoorrecht mens. Nu 12,5 jaar na mijn behandelingen want de eerste de beste keer kreeg ik de voeding pal uit de koe- heb ik nauwelijks nog last. Jawel, soms is eten ineens net iets te ling in het slangetje gestort, met een forse last van hik tot gevolg. droog voor me. Maar koffie, thee, fruitdrank, of bij het avondeten De verpleegkundige was erg verbaasd dat ik haar daar op terecht een lekker glaasje wijn is dan geen straf. En soms smaakt wijn bij wees. Dat deed iedereen, volgens haar. Ik heb haar gelukkig kun- te sterk gekruid eten te wrang. Maar ik hoop dat ik met die klacht nen overtuigen dat die sondevoeding echt op lichaamstempera- nog heel lang mag leven. < tuur moet zijn om geen last te veroorzaken. Hopelijk past ze die les nog steeds toe! Pauline Roelfzema Klankborden magazine | juni 2015
11
Aangepaste consistentie als oplossing bij dysfagie ook dat is de
Maakt veilig en eenvoudig verdikken haalbaar Mensen met slikklachten hebben weer wat te vieren! Resource® ThickenUp Clear is verkrijgbaar in: 900 g en 125 g blikken en portieverpakkingen van 1,2 g (verpakt per 24 stuks). Resource® ThickenUp Clear is: veilig1 en dikt niet na
geur- en smaakloos
helder
eenvoudig te doseren: 1,2,3,… nectar, honing, pudding. Altijd de juiste consistentie
klontert niet En makkelijk mee te nemen! Ref. 1 Leonard R, Pryor J, White C, McRay M, McKenzie S, Mehdizadeh OB, Belafsky PC. Nestlé HealthCare Nutrition 2011 data on file. Clinical Trial Report for the 09.18.CLI Study.
Voeding. De factor die een verschil kan maken.
Nestlé Health Science, Hoevestein 36G, 4903 SC Oosterhout Tel. : 020 569 9588 • www.NestleHealthScience.nl Dieetvoeding voor medisch gebruik - Gebruiken onder medisch toezicht.
Resource TUC adv NED 210x270 1304.indd 1
2/05/13
Klankbordweekend 2015 Zoals u in het vorige Klankbord magazine hebt kunnen lezen, organiseert Stichting Klankbord ook dit jaar weer een Klankbordweekend op 3 en 4 oktober 2015. De locatie, waar we bij elkaar hopen te komen is het Princess Hotel “Victoria” te Hoenderloo. Een hotel dat gelegen is in de Veluwsche bossen. In oktober zijn die getooid in prachtige herfstkleuren, waarvan u kunt genieten voor en na de bijeenkomstsessies op zaterdag en zondag.
D
e receptie, de bar, het restaurant, de bowlingbanen, het zwembad en de vergaderzalen vormen met de mooie binnentuin het hoofdgebouw. De logeer kamers/appartementen bevinden zich op korte loopafstand van het hoofdgebouw en zijn een oase van rust. ’s Morgens voor het ontbijt even en frisse neus halen tijdens het wandelingetje naar het restaurant voor een uitgebreid ontbijt, waarbij het aanwezige bedienend personeel altijd bereid is onze wensen te vervullen. Op het terrein zijn verschillende parkeerplaatsen aanwezig, zodat u niet ver met uw bagage behoeft te sjouwen. Om het terrein van het hotel bevindt zich een hek, zodat de grotere bosdieren niet op het terrein kunnen komen en bij de ingang is een wildrooster. ’s Nachts sluit een poort het terrein af. Betreden of verlaten van het terrein is dan alleen mogelijk door tussenkomst van de receptie.
Voor de voetballiefhebbers onder ons: Hotel Victoria is ook het hotel, waar ons Nederlands Elftal regelmatig verblijft. En niet alleen dat elftal, maar ook andere teams, want er hangen verscheidene foto’s in de gang. Er worden door Klankbord altijd 1 en 2 persoonskamers gereserveerd. U heeft dus als alleengaande een eigen kamer. Komt u met z’n tweeën dan krijgt u een tweepersoonskamer. Mogen we u ook dit jaar weer welkom heten op ons Klankbordweekend dat gehouden zal worden op 3 en 4 oktober a.s.? Klankborden magazine | juni 2015
13
olumn Door: Ed Driever
Sensaties De arts van het kankerinstituut noemt het ‘sensaties’. Als je dertig bestralingen hebt gehad zonder dat je daar echt iets van gevoeld hebt, denk je dat het allemaal wel meevalt. Het is voor een goed doel, de kanker mag niet meer terugkomen. Het was immers een klus van twaalf uur graven en snijden in mijn mond geweest. Maar je bent relatief jong en sterk (Ed is noooooit ziek!) en niet als andere patienten. Bijwerkingen? Welnee, ik ben geen mietje, ik laat me niet bijwerken! Na drie dagen gebeurde er iets raars. Ik vond Franse kaas altijd zo lekker, en vooral de Vache qui rit, een fonduekaas die je makkelijk weg krijgt zonder tanden en kiezen. Roquefort, door anderen meesmuilend stinkkaas genoemd…. mij kun je er ’s nachts voor wakker maken…. Beide doosjes hebben twee weken –aangesproken en wel– in de koelkast gestaan. Tenslotte maar weggegooid want het hele zootje smaakte naar ijzer. En wie lust er geen boerenkool met rookworst? Ik wel, zelfs in de zomer, als het Hollandse gerecht maar niet smaakt naar…. ijzer. Ondertussen weet ik als doorgewinterde koffieconsument ook hoe slootwater smaakt. Gelukkig ben ik een soepmens. Ik zou altijd en alleen maar soep willen eten. Behalve als die smaakt naar de verpakking. Pijn is betrekkelijk onschuldig. Pijn is wel lastig. Vooral als die in je mond zit. Ik weet inmiddels dat je heel veel doet met je mond. En alles waar je je mond bij gebruikt doet pijn.
Eten en drinken, lachen en hoesten en erger nog, praten. Zingen ook, maar ach, dat is een hobby. Mimiek? geen mimiek meer, schijnbaar gevoelloos door het leven. En zoenen... je weet dat ik van je hou... Ineens is er die hevige pijn, die je in alle bochten doet wringen. Bijna spastisch, bijna lachwekkend. Gelukkig is het gauw weer voorbij; wat een sensatie. Soms heb ik geen tong meer; dan maar zonder. En soms is er het spook van de rotte kies; hoe kan dat nou... fantoompijn. Sensaties. Soms een hele dikke nek, hoe moet ik nou slikken..... een hele opgezette mond, vooral ’s morgens. Vrij normaal hoor Ed, de lymfeklieren in je nek zijn weggehaald. Weet je wat, maak een afspraak met de lymfetherapeute. Mariëlla leert het lichaam gebruik te maken van andere afvoerwegen. En leg iets onder het matras aan het hoofdeinde, dat scheelt ook. Maar het zal altijd een punt blijven. “Alles doet het nog”, zingt Doe Maar decennia na de oprichting. “Maar het wordt nooit meer hetzelfde”, zei de kaakchirurg. Nou ja, een boterham met kaas is zo affreus banaal! En ik keek toch al weinig in de spiegel. ©Ed Driever
Advertentie
Heeft u de perfecte producten al gevonden?
Canules en toebehoren komen voor in allerlei soorten en maten. Wij hebben een zeer uitgebreid assortiment. Samen vinden wij dus altijd een oplossing voor uw specifieke situatie. www.mediqtefa.nl/tracheazorg
14
Klankborden magazine | maart 2015 1 Adv_klankbord_september2014_184x125.indd
25-09-14 09:10
olofon
ecepten Door: Nelly Groen-Bosma
Voorjaar en zomer Vier lekkere recepten voor in het voorjaar en de komende zomer.
Tomaten / komkommerdrankje Ingrediënten: 5 tomaten, 2 gewassen en ongeschilde komkommers
Uitgever Stichting Klankbord www.stichtingklankbord.nl Bestuur en redactie Ella van Dienst Wim van der Hulst Wim Jansen Marion de Jong Pauline Roelfzema
Een lekker dorstlessend drankje voor de komende zomer! Heb je een sapcentrifuge dan maak je van beide ingrediënten een drankje; Bij gebrek hieraan: snij de tomaten en de komkommer in kleine stukjes en stop ze in de blender of gebruik de staafmixer, hierna door de roerzeef en je hebt een heerlijke frisse dorstlessende drank, eventueel met een vingerhoedje wodka, proost!
Correspondentie
Kip kerrie
E:
[email protected] Ingrediënten: kipblokjes, champignons, een heel fijn gesnipperde ui, ananasblokjes en mandarijntjes, een zakje kerriesaus b.v. Knorr Fruit de gesnipperde ui in de pan en bak de kip hierna mee. Voeg de champignons in stukjes toe en bak even aan. Voeg de kerriesaus toe en maak de saus af met de ananasblokjes en de mandarijnenpartjes (vers of uit blik). Maak alles fijner met de staafmixer en serveer het met b.v aardappelpuree of macaroni.
Asperge-hammousse Ingrediënten: 100 gram asperges uit blik met vocht, 75 gram fijn gesneden ham, 100 gram zachte roomkaas, gemalen foelie, eventueel wat zout Asperges met vocht en ham 5 min. zachtjes koken. Het geheel met de zachte roomkaas mixen. Foelie en eventueel zout toevoegen. Met de staafmixer glad maken. Lekker als borrelhapje op een stukje brood of zo mogelijk een toastje, of gewoon zo.
Eiersalade Ingrediënten: 2 hardgekookte eieren, 1/4 zachte appel, 1 plakje ham, 1eetlepel Zaanse mayonaise, 1 eetlepel yoghurt, gedroogde peterselie, zout en peper Prak de eieren fijn, snij de appel fijn, versnipper de plak ham. Voeg de overige ingrediënten toe en vermeng alles met de staafmixer. Eet smakelijk!
Stichting Klankbord Postbus 1058 3860 BB NIJKERK E:
[email protected]
Aanmelding nieuwe leden Bladmanagement en advertentieacquisitie Motivation Office Support bv, Nijkerk www.motivation.nl T: 033-247 34 00 E:
[email protected]
Vormgeving vandervliet design M: 06 - 48 78 04 66
Druk JP Offset, Duiven www.jp.nl Oplage:1000 stuks © 2015. Redactie en bestuur zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van ingezonden stukken. De redactie mag plaatsing weigeren of stukken inkorten. Overname van artikelen, inclusief bijbehorend beeldmateriaal is toegestaan mits voor niet-commercieel doel en met bronvermelding. In overige gevallen dient bij de redactie toestemming te worden gevraagd.
ISSN: 1567-8733
Stichting Klankbord werkt samen met en wordt mede gefinanciërd door
www.stichtingklankbord.nl Klankborden magazine | juni 2015
15
SNELLER HERSTELLEN DANKZIJ HOOGWAARDIG EIWIT We worden ouder, maar hoe blijven we zo lang mogelijk fit? Of hoe herstellen we snel en zo goed mogelijk na een ziekte of operatie? Een spierafbrekende lichaamstoestand en (dreigende) ondervoeding is een groot probleem binnen alle segmenten van de Zorg. De energie- en eiwit verrijkte gebakjes van Innopastry bieden uitkomst. Omdat ze eenvoudig en aangenaam te nuttigen Huib van Leeuwen
zijn, maar ook de eetlust opwekken en herstel bevorderen.
Volgens Huib van Leeuwen van Innopastry, hebben ouderen en zieken vooral baat bij de inname van extra eiwitten. Van Leeuwen: “ Voeding alleen kan je niet beter maken, maar het speelt wel een essentiële rol. Zo heeft bouillon geen enkele zin: het is niet meer dan warm water met een smaakje. Het vult vooral de maag en blokkeert vanwege het volle gevoel de weg voor echt belangrijke etenswaren. Ook de fruitmand werkt averechts. Dat zijn vooral vruchtensuikers en die zijn in een zieke of zwakkere gezondheidstoestand niet relevant.”
MEER RESERVES
Onderzoek laat zien dat mensen met meer spiermassa beter in staat zijn om bijvoorbeeld zware chemokuren of bestralingen te doorstaan dan patiënten die weinig spieren hebben. Ze hebben immers meer reserves en kunnen daardoor de behandeling beter aan. En dat heeft niets te maken met het lichaamsgewicht. Te zware mensen kunnen zelfs relatief weinig spiereiwit hebben en lichte mensen juist voldoende.
EIGEN SPIEREIWIT OPETEN
ALS TUSSENDOORTJE OF TOETJE
“Zoveel mogelijk eiwitten en calorieën, daar komt het op neer”, aldus Van Leeuwen. “Wij hebben twee producten ontwikkeld die een bron zijn van hoogwaardig eiwit: ‘Bouwsteentjes’ en ‘Easy-to-Eat’. Beide producten zijn een effectief hulpmiddel bij het terugdringen van ondervoeding én het opbouwen van een betere voedingstoestand. Je kunt ze eten als tussendoortje of als toetje.”
PRIJSWINNEND RECEPT
De Bouwsteentjes en Easy-to-Eat bevatten per kleine portie al 8 gram hoogwaardig wei-eiwit. Beide producten kregen een eerste prijs voor innovatie en zijn in meerdere smaken verkrijgbaar. Easy-to-Eat is vooral toepasbaar bij slikproblemen. Zowel de Bouwsteentjes als Easy-to-Eat zijn ‘All Natural’ en bevatten geen E-nummers. Verkrijgbaar bij alle Zorggroothandels en C1000 en Jumbo Supermarkten 4 stuks voor € 4,99
Het is een tijd onderschat, maar inmiddels is iedereen er over uit: goede voeding draagt bij aan een sneller herstel. Wanneer je te weinig eet, verbrandt je geen vet, maar eet je vooral je eigen spiereiwitten op. Dat komt bij ouderen en zieke mensen vaak voor en is dus wezenlijk anders dan bij gezonde mensen. Die verbranden vet als ze op dieet zijn. In geval van ziekte moeten de eiwitten daarom als eerste worden aangevuld.
verkrijgbaar bij
Voor meer informatie zie www.bouwsteentjes.nl Of neem contact op met: Huib van Leeuwen 06 - 22 91 63 95 of Jeroen Majoor 06 - 53 15 38 99
