[email protected]
26/03/2015
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN EERST SCHRIJVEN DAN KIJKEN OBSERVEREND LEREN IN SCHRIJFONDERWIJS
Mariet Raedts Masterclass Lopon2 – 26 maart 2015 – ‘s-Hertogenbosch
INLEIDING
lopon2
1
[email protected]
26/03/2015
INLEIDING
INLEIDING
lopon2
2
[email protected]
26/03/2015
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN Veters, hoe strik jij ze?
lopon2
3
[email protected]
26/03/2015
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN In 10 stappen veters leren strikken 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Pak de veters vast met twee handen. … … … … … … … … Trek de beide lussen aan.
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN In 10 stappen veters leren strikken 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
lopon2
Pak de veters vast met twee handen. Leg de veters over elkaar. Haal een veter onder de andere door. Trek de veters aan en maak zo een platte knoop. Maak een lus met de rechter veter. Leg de andere veter (links) over de lus heen. Trek de andere veter (links) onder de lus door. Pak de linker lus vast met de rechterhand. Pak de rechter lus vast met de linkerhand. Trek de beide lussen aan.
4
[email protected]
26/03/2015
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN En dan nu … een stukje theorie
lopon2
5
[email protected]
26/03/2015
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN Bandura’s sociaal-cognitieve theorie
• Wederzijdse beïnvloeding van gedrag, individu en omgeving • Leren niet alleen door ervaring maar ook door observeren • Centrale rol voor self-efficacy beliefs o o o o
Succes bij vorige taken (mastery experiences) Gedrag van anderen (vicarious experiences) Verbale overtuiging van anderen (verbal persuasion) Fysiologische arousal
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN The modeling process: Bandura’s social cognitive theory
lopon2
attentie
retentie
productie
motivatie
6
[email protected]
26/03/2015
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN En dan nu … van de theorie naar de praktijk
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN
Ontwerp observatiesituaties waarin leerlingen of studenten andere schrijvers bekijken terwijl die de nieuwe taak aan het oefenen zijn.
observator ‘onderzoeker’
schrijver
Rijlaarsdam (2005)
lopon2
7
[email protected]
26/03/2015
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN Welk model? • Volwassen model • Medeleerling of medestudent
• Perfecte oplosser • Oplosser die de taak langzamerhand onder de knie krijgt
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN Aantal modellen?
• 1 schrijver • 2 schrijvers • Focus op de zwakke schrijver of op de sterke schrijver?
lopon2
8
[email protected]
26/03/2015
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN Welk model?
• Acteur • Authentiek schrijfproces
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN Fragment uit een script Lees de onderzoeksresultaten van elke literatuurfiche hardop. Voordat je naar de volgende literatuurfiche overgaat, vat je de belangrijkste onderzoeksresultaten nog eens samen. Zeg bij fiche 3: “Dat heb ik nog ergens gelezen”. Blader terug naar fiche 1 en zoek waar ongeveer dezelfde informatie staat. Doe hetzelfde voor fiche 4 en fiche 2. Probeer de inhoud van het citaat op fiche 5 in je eigen woorden te formuleren.
lopon2
9
[email protected]
26/03/2015
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN Welk kanaal?
• Live aanwezig • Video-opname
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN Wanneer in het leerproces?
• Begin • Al ervaring met de schrijftaak
lopon2
10
[email protected]
26/03/2015
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN Aanpak van het model?
• Expliciet maken van het stappenplan van het model • Aanpak van het model impliciet laten
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN SRSD
• SRSD = Self-Regulated-Strategy-Development Steve Graham & Karen Harris
• Strategieën bij het schrijven zwakke schrijvers uit basisonderwijs
• Schrijfonderwijs in 6 stappen Stap 3 voordoen van de strategie door de docent Stap 4 onthouden en opslaan van de stappen via ezelsbruggetje
lopon2
11
[email protected]
26/03/2015
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN Didactische ingrepen voor het T1-onderwijs een literatuursamenvatting leren schrijven
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN Didactische ingrepen voor het T1-onderwijs een literatuursamenvatting leren schrijven (studie 1)
o
Model = leeftijdsgenoot Telkens 2 modellen in 1 video Zwak model versus sterk model Acteurs Observatieoefening met evaluatie- en elaboratietaak 6 observatieoefeningen (vandaag: observatieoefening 1)
o
http://145.18.11.72/Projecten/Gert/Presentations/webpresentations.htm
o o o o o
lopon2
12
[email protected]
26/03/2015
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN Didactische ingrepen voor het T1-onderwijs een literatuursamenvatting leren schrijven (studie 1) Effect schrijfprestaties (%) 65,94
63,17
62,5 55,31
52,81 45,75
BRONVERMELDING
INHOUD
doen
OPBOUW
obs
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN Didactische ingrepen voor het T1-onderwijs een literatuursamenvatting leren schrijven (studie 1) Effect taakkennis (maximumscore 25 pten) 18,11 13,23
11,82
11,56
WETEN WAT
WETEN HOE
doen
lopon2
obs
13
[email protected]
26/03/2015
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN
Didactische ingrepen voor het T1-onderwijs een literatuursamenvatting leren schrijven (studie 1)
• Taakkennis (mentale representatie van de schrijftaak) observerend leren > leren-door-doen (weten ‘hoe’)
• Schrijfprestaties observerend leren > leren-door-doen (opbouw & inhoud)
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN Didactische ingrepen voor het T1-onderwijs een literatuursamenvatting leren schrijven (studie 2) o o o o o o
lopon2
Model = leeftijdsgenoot 1 model (in alle filmpjes dezelfde persoon) Coping model Acteur Alleen kijkopdracht Expliciete versus impliciete strategie-instructie: mnemonic
14
[email protected]
26/03/2015
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN Didactische ingrepen voor het T1-onderwijs een literatuursamenvatting leren schrijven (studie 2) Effect schrijfprestaties (%) 69,23
66,35 49,44
48,63
40,99
40,48
TAAK
1
TAAK
expl
2
TAAK
3
impl
EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN
Didactische ingrepen voor het T1-onderwijs een literatuursamenvatting leren schrijven (studie 2)
• Taakkennis (mentale representatie van de schrijftaak) = direct effect van expliciete strategie-instructie
• Schrijfprestaties = indirect effect expliciete strategie-instructie via taakkennis
Expliciete instructie > impliciete strategie-instructie !
lopon2
15
[email protected]
26/03/2015
EERST SCHRIJVEN DAN KIJKEN
EERST SCHRIJVEN DAN KIJKEN
Ontwerp communicatietaken waarvan het effect op de beoogde taalgebruiker vast te stellen is en waarneembaar gemaakt kan worden.
schrijver observator
lezer
Rijlaarsdam (2005)
lopon2
16
[email protected]
26/03/2015
EERST SCHRIJVEN DAN KIJKEN Didactische ingrepen voor het T1-onderwijs Tangrams beschrijven (studie 1)
Holliway en McCutchen (2004)
EERST SCHRIJVEN DAN KIJKEN Didactische ingrepen voor het T1-onderwijs Tangrams beschrijven (studie 1)
Holliway en McCutchen (2004)
lopon2
17
[email protected]
26/03/2015
EERST SCHRIJVEN DAN KIJKEN Didactische ingrepen voor het T1-onderwijs handleiding voor een natuurkundeproefje schrijven (studie 2)
Couzijn (1995)
EERST SCHRIJVEN DAN KIJKEN Didactische ingrepen voor het T1-onderwijs handleiding voor een natuurkundeproefje schrijven (studie 2) Je weet dat als er ergens lucht in zit in bv. een fles en die is afgesloten kan er geen lucht uit. Bv. je neemt een fles, kurk erin, trechter erin en je gooit water in de trechter dan komt er geen water in de fles terecht, want fles is afgesloten kan geen lucht uit. Zodra je een rietje in de trechter stopt kan de lucht vanuit de fles via 't rietje naar buiten en kan 't water de fles binnenkomen. Voer uit! Couzijn (2005)
lopon2
18
[email protected]
26/03/2015
EERST SCHRIJVEN DAN KIJKEN Didactische ingrepen voor het T1-onderwijs handleiding voor een natuurkundeproefje schrijven (studie 2) Enkele medeleerlingen probeerden de proef uit te voeren met jouw handleiding. Je ziet op video hoe zij het deden. Waar moet je op letten? Terwijl je naar de opname kijkt, krijg je misschien nuttige ideeën om de tekst te verbeteren. Je ontdekt waarschijnlijk dat je handleiding een aantal goede elementen bevat, maar ook dat er nog verbeterpunten zijn. Concentreer je op informatie die je helpt om je tekst te verbeteren. Begrijpt de leerling je instructies? Voert hij/zij het proefje correct uit? Wat zijn haar/zijn commentaren op je tekst? Maak notities terwijl je naar de video kijkt. De video-opname kan op elk ogenblik gestopt worden als je iets wilt vragen of iets wilt opschrijven. (leren-door-observeren) Couzijn (2005)
EERST SCHRIJVEN DAN KIJKEN Didactische ingrepen voor het T1-onderwijs handleiding voor een natuurkundeproefje schrijven (studie 2) Je hebt 1 of 2 leerlingen je handleiding zien gebruiken. Misschien heb je daardoor ideeën opgedaan om je tekst te verbeteren. Je laatste taak bestaat erin je handleiding te herschrijven zodat alle tekortkomingen weggewerkt worden. Maak daarbij gebruik van de informatie die je gekregen hebt door naar de video te kijken. (leren-door-observeren)
Couzijn (2005)
lopon2
19
[email protected]
26/03/2015
EERST SCHRIJVEN DAN KIJKEN Didactische ingrepen voor het T1-onderwijs Smikkel-casus (studie 3) http://145.18.11.72/Projecten/Gert/Smikkelclub/smikkelclub.htm
EERST SCHRIJVEN DAN KIJKEN Didactische ingrepen voor het T1-onderwijs Smikkel-casus (studie 3)
Rijlaarsdam & Braaksma (2004)
lopon2
20
[email protected]
26/03/2015
EERST SCHRIJVEN DAN KIJKEN Didactische ingrepen voor het T1-onderwijs Smikkel-casus (studie 3) Schrijfprestaties
Effect rol leerlingen 1,6 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0
6,4 6,2 6 5,8 5,6 5,4 5,2 5 VERSIE
1
VERSIE
2
DIRECTIE
OBSERVATOREN
Braaksma, Toorenaar, & Rijlaarsdam (2004)
EERST SCHRIJVEN DAN KIJKEN Didactische ingrepen voor het T1-onderwijs Smikkel-casus (studie 3) Vooral pragmalinguïstische items o
o
Laten zien dat je er alles aan gedaan hebt om te voldoen aan de eisen Extra inspanning om de lezer te overtuigen
Braaksma, Toorenaar, & Rijlaarsdam (2004)
lopon2
21
[email protected]
26/03/2015
CONCLUSIE EERST KIJKEN DAN SCHRIJVEN
Nieuwe schrijftaken Schrijfprestaties leren-door-observeren > leren-door-doen Taakkennis leren-door-observeren > leren-door-doen expliciete strategie-instructie > impliciete strategie-instructie
CONCLUSIE EERST SCHRIJVEN DAN KIJKEN
Communicatieve taken Schrijfprestaties tweede tekstversie > eerste tekstversie Taakkennis inductief verwerven
lopon2
22
[email protected]
26/03/2015
ZELF AAN DE SLAG?!?
lopon2
observator ‘onderzoeker’
schrijver observator
schrijver
lezer
23
