Een veelbewogen jaar Jaarverslag 2013

Een veelbewogen jaar

Jaarverslag 2013

Contactpersonen: Directie Ranfar Kouwijzer Financiën Olga Vehmeijer Secretariaat Marianne Vaandrager Aanloopcentrum

Jody van der Velde

Asielzoekers en Wereldhuis

Diane Martens

Eetvoorziening & Straatpastoraat

Joris Obdam

Diaconaal Werk

Petra de Vries

SchuldhulpMaatjes Project

Ali Lely

Stem in de Stad Oecumenisch Diaconaal Centrum Nieuwe Groenmarkt 22 2011 TW Haarlem 023 – 534 28 91 [email protected] www.stemindestad.nl @stemindestad facebook.com/stemindestad

Inhoudsopgave Voorwoord Beeldjournaal 2013 Het Aanloopcentrum Asielzoekers en Wereldhuis Het Eethuis Het Straatpastoraat Het Diaconaal Werk SchuldHulpMaatjes Religie, Cultuur en Spiritualiteit Organisatie en Financiën

2 4 8 12 16 19 21 24 27 31

1

Voorwoord ‘Dichtbij mensen zijn, vooral bij mensen in nood’, is al 25 jaar de missie van Stem in de Stad. Dat doen we door zeven dagen per week, tweeënvijftig weken per jaar een gastvrij onthaal te bieden aan iedereen die eenzaam is, een praatje wil maken of problemen heeft. Waar nodig bieden we ook praktische ondersteuning: een warme maaltijd voor psychiatrische patiënten en daklozen, taallessen voor vluchtelingen, juridisch of financieel advies voor mensen met schulden. In 2013 klopten 1100 Haarlemmers bij ons aan. Sommigen een enkele keer, sommigen vrijwel dagelijks. Tel je alle bezoeken bij elkaar op, dan kom je op 50.000. Het is duidelijk dat Stem in de Stad er toe doet in Haarlem.

Stem in de Stad is in de loop van meer dan 25 jaar opgebouwd tot wat het nu is. Dat alles was niet mogelijk geweest zonder Jurjen Beumer, pastor-directeur, oprichter en inspirator van Stem in de Stad. 2013 zou het jaar van zijn pensionering worden. Er waren voorbereidingen getroffen voor een feest, voor een congres en voor allerlei ander eerbetoon. Het was hem niet gegeven. In het najaar van 2012 werd Jurjen Beumer ziek en begin juni overleed hij, 65 jaar oud. Een groot verdriet voor zijn naasten, voor iedereen die met hem samengewerkt heeft en voor de gasten van Stem in de Stad. Stem in de Stad had gehoopt na zijn pensionering nog lang te kunnen profiteren van zijn talent en betrokkenheid, en van zijn uitgebreide en veelzijdige netwerk. Bovenal hadden we hem de rust gegund om nog vele jaren tijd te hebben voor zijn naasten en voor zijn liefhebberijen. De stad was er stil van toen honderden mensen afscheid van hem namen bij Stem in de Stad en in de Groenmarktkerk. Bij alle goede woorden die daarbij gezegd werden, waren er twee – uitgesproken door een vaste gast van Stem in de stad, bijzonder veelzeggend: Begin april 2013 wandelde ik voor het eerst binnen “meneer Jurjen”. Moge zijn gedachtenis zijn bij Stem in de Stad. Eén van de eersten die ik tegen tot zegen. het lijf liep was straatpastor Joris Obdam. Hij droeg een karakteristiek petje en hees een rugzak Stem in de Stad is een oecumenisch om. “Hiermee kan ik de straat op, de jongens en de diaconaal centrum. We zijn trots op meiden bezoeken”, zei hij. Ik was benieuwd wat er de banden met de kerken waaruit dan in die rugzak zat. Het antwoord verraste mij. “Er wij voortkomen, allereerst onze zit niets in die rugzak, het ding dient als markering. oprichters: het Bisdom HaarlemDe daklozen kunnen elkaar vertellen dat je met die Amsterdam, de Protestantse Gemeente man met die rugzak een praatje kunt maken.” Ik Haarlem, de Protestantse Diaconie vond het een prachtig beeld voor het werk van Stem Haarlem, de R.K. Groenmarktparochie in de Stad. We hebben niets in onze rugzak om uit te en de Vincentiusvereniging. delen. We kunnen de eenzaamheid, de schulden, de Vervolgens ook de tientallen andere verslaving, de dakloosheid of het ongedocumenteerd kerkgenootschappen, wijkgemeenten zijn van honderden Haarlemmers niet opheffen. We en parochies in heel Kennemerland die kunnen wel herkenbaar zijn en aanspreekbaar. ons ondersteunen met financiën, met vrijwillige inzet en met gebed. Stem in de

2

Stad ziet zichzelf in het verlengde van deze kerken. Wij doen het diaconale werk dat van oudsher in kerken gedaan wordt, maar dat in een veranderende samenleving soms makkelijker vanuit een centrale locatie kan worden opgepakt. Wij herkennen ons in de opdracht tot het doen van de werken van barmhartigheid, en weten dat we dat alleen gezegend kunnen volhouden als we ook onze spirituele voeding blijven zoeken. Financieel is 2013 een zwaar jaar geweest. De jaarrekening over 2012 vertoonde een groot tekort. Onze continuïteitreserve was vrijwel weggeslagen en ook de prognose voor 2013 was somber. Er is in 2013 hard gewerkt om het tekort om te buigen. Met behulp van externe financiers en aanvullende subsidie van de gemeente Haarlem zijn we er in geslaagd 2013 goed af te sluiten. Er zijn geen werknemers ontslagen of afdelingen gesloten en de continuïteitsreserve is weer nagenoeg op orde. Dat is reden voor grote dankbaarheid, al betekent dat niet dat Stem in de Stad de toekomst onbezorgd tegemoet kan zien. Voor de toekomst, en in het bijzonder voor 2014, blijft het zaak te zoeken naar een stevigere financiële verankering. Stem in de Stad is er voor Haarlemmers in nood. We doen ons werk vanuit een prachtig centrum in het hartje van Haarlem, op een plek waar 600 jaar geleden ook al aan armenzorg gedaan werd. Deze christelijk geïnspireerde hulp zal nodig blijven, zeker in een samenleving die onder druk van vergrijzing en bezuinigingen veel verwacht van de eigen burgers. We zien het dan ook als onze belangrijkste opdracht om het werk van Stem in de Stad te verduurzamen. We willen er voor zorgen dat er ook in de toekomst voldoende menskracht en middelen beschikbaar zijn om dit werk te dragen. Het aanboren van nieuwe bronnen is daarvoor essentieel. Het is goed om daarbij voortdurend te merken hoeveel goodwill Stem in de Stad in Haarlem en in de regio heeft. Steeds opnieuw blijken er in

Ranfar Kouwijzer Pastor-directeur Stem in de Stad

gesprekken met mensen van de straat, met eenzame ouderen, met vluchtelingen, momenten te zijn waarop een gesprek kantelt. Momenten waarop niet langer de één de hulpverlener is en de ander de geholpene, maar waar perspectieven schuiven en echte ontmoeting ontstaat. Talloze vrijwilligers hebben het hardop gezegd: “ik ontvang hier zoveel.”

3

Beeldjournaal 2013 JANUARI De familie Zangojan krijgt na 8 jaar een verblijfsvergunning toegekend

FEBRUARI Lokale politici lunchen met sans-papiers in het Wereldhuis

Foto: Paul Vreeker

MAART Stem in de Stad bereikt de finale van de Kroonappelverkiezing van het Oranje Fonds

4

APRIL Intrede dienst van Ranfar Kouwijzer bij de Protestantse Gemeente Haarlem

Foto: Friso Kooijman

MEI de Katrijn Kapel door Monseigneur Jan van Burgsteden en dominee Arjan Plaisier

JUNI Uitvaart van Jurjen Beumer, oprichter van Stem in de Stad

Foto: Paul Vreeker

5

JULI SchuldHulpMaatjes project Haarlem een innovatief project in de gemeente

Foto: Brigitte Bakker

AUGUSTUS Het wereldhuis beschikt over een prachtig nieuw leslokaal

Foto: Esther Mulder-Cobelens

SEPTEMBER Extra activiteiten in het Aanloopcentrum tijdens de Week tegen Eenzaamheid

6

OKTOBER Debat in de Pletterij over zorgplicht voor ongedocumenteerden

NOVEMBER Filmcyclus in samenwerking met Filmschuur Haarlem trekt volle zalen

DECEMBER Inzamelactie voor slaapzakken voor daklozen is een groot succes

Foto: Nanne de Jong

7

Het Aanloopcentrum

Gezien worden als basis om verder te gaan

Het Aanloopcentrum is een laagdrempelige ontmoetingsplek waar mensen in de knel alle dagen van de week gastvrij ontvangen worden. Een plek waar gasten mogen zijn zoals ze zijn. Waar ze niks ‘moeten’, waar ze gratis koffie of thee kunnen drinken en waar ‘present zijn’ ten grondslag ligt aan het handelen. Het Aanloopcentrum biedt een vaste thuishaven aan circa 200 kwetsbare burgers. De 69 vrijwilligers zien hun gasten in de eerste plaats als mensen die waardering en respect verdienen en niet als probleemgevallen. ‘Gezien worden’ gaat vooraf aan mensen vooruit helpen. En dat geldt zowel voor de gasten als voor de vrijwilligers van het Aanloopcentrum. Kenmerkend voor 2013 Het aantal bezoeken aan het Aanloopcentrum liet een stijging zien van maar liefst 11,7 % tot ruim 21.300 bezoeken in 2013. Deze substantiële toename van het aantal bezoeken hangt samen met de economische crisis maar ook met de intensivering van de samenwerking met ketenpartners en het mooie, nieuwe pand van Stem in de Stad. Meer gasten betekent ook meer druk op de vrijwilligers. Om hen goed toe te rusten om met onze niet altijd even gemakkelijke gasten om te gaan, konden alle vrijwilligers van het Aanloopcentrum deelnemen aan een de-escalatie cursus. Dit novum, een door de A&O groep ontwikkelde training voor alle vrijwilligers van het Aanloopcentrum, is mede mogelijk gemaakt door een donatie van het Janna Bosselaerfonds en door Rob Meurs van A&O. Het grootste evenement van het Aanloopcentrum in 2013 was onze deelname aan de nationale ‘Week tegen eenzaamheid’. Activiteiten en meer  Het Gastenpanel en de Denktank Aanloopcentrum hebben zich gebogen over het reilen en zeilen van het centrum. Het gastenpanel, dat drie maal bij elkaar kwam, kwam met verbeteringsvoorstellen voor praktische zaken zoals de inrichting. Over het algemeen zijn gasten zeer tevreden over het Aanloopcentrum.  De Denktank, samengesteld uit vrijwilligers, de coördinator en een externe deskundige, heeft allereerst een analyse gemaakt en is vervolgens gestart met het opstellen van een werkplan dat in 2014 verder wordt uitgewerkt. Uit de analyse kwam naar voren dat het Aanloopcentrum sterk staat, een goede naam heeft en “Door de cursus heb ik handvatten groei laat zien zowel wat betreft het aantal gasten als aangereikt gekregen waardoor ik vrijwilligers. De kracht ligt in trouw, volharding spannende situaties in het Aanloopen herkenbaarheid die wordt uitgedragen door centrum beter aankan. Met een acteur medewerkers en vrijwilligers. Verbeterpunten hebben we situaties uitgespeeld zijn de kennis over –en het contact met– andere waardoor we aan den lijve ondervonden afdelingen van Stem in de Stad, kennis van de wat het effect is van onze interacties. sociale kaart, tijd voor reflectie en kennis van de Confronterend, maar heel leerzaam. Ik presentiebenadering. voel me nu veel zekerder in mijn omgang  De eind september georganiseerde nationale met ‘moeilijke’ gasten.” “Week tegen eenzaamheid” heeft dit jaar voor het

8

Citaat uit de evaluatie van de de-escalatiecursus

eerst veel aandacht gekregen. Juma, een veel geziene gast van Stem in de Stad, en burgemeester Bernt Schneiders, verzorgden gezamenlijk de officiële openingshandeling door een rode loper uit te leggen voor de entree van het Aanloopcentrum. Andere activiteiten gedurende deze week waren de drukbezochte informatiebijeenkomst ‘Eenzaamheid nader beschouwd’, presentaties van diverse maatschappelijke organisaties in het Aanloopcentrum, een spelletjesmiddag, een filmavond en de bekende - door MSD gesponsorde - beauty verwendag. De activiteiten in het Aanloopcentrum zijn georganiseerd in samenwerking met het Leger des Heils Haarlem. In 2013 is het aantal eenmalige activiteiten dat we dankzij incidentele bijdragen van diverse organisaties konden realiseren opnieuw toegenomen.  In het kader van NLdoet hebben vrijwilligers meubels gemaakt voor de patio en de kapel, en is een high tea voor gasten van het Aanloopcentrum verzorgd.  De patio is opgeknapt - met dank aan TuinTotaal en tuinarchitecte Els Proost - en is nu een aantrekkelijke buitenruimte waar regelmatig gebruik van wordt gemaakt.  In samenwerking met welzijnsorganisatie Haarlem Effect heeft Toneelgroep Hortensia (bestaande uit mensen met en zonder een psychiatrische achtergrond) een toneelvoorstelling gegeven in het Aanloopcentrum.  Medewerkers van de Rechtbank Haarlem hebben samen met gasten een kunstwerk gemaakt.

Scholing  Naast de de-escalatietraining zijn nog 4 scholingsochtenden voor vrijwilligers georganiseerd.  In 2013 hebben 9 studenten van diverse beroepsopleidingen stage gelopen in het Aanloopcentrum en hebben 7 leerlingen van het voortgezet onderwijs hun maatschappelijke stage gelopen bij Stem in de Stad. Cijfers In 2013 zijn 21.300 bezoeken van vaste gasten geregistreerd in het Aanloopcentrum, gemiddeld 24 per ochtend en 45 per middag. Het Aanloopcentrum is 11 dagdelen per week open geweest. Er werkten 69 vrijwilligers, 7 meer dan in 2012.

9

Vooruitblik 2014 Voor 2014 staan de volgende activiteiten op de rol:  Het uitwerken van het meerjaren werkplan van het Aanloopcentrum door de Denktank.  Een 2-daagse cursus Presentie, voor vrijwilligers en beroepskrachten (najaar 2014).  Een kunstproject ‘Kunst over kwetsbaarheid en kracht’, in samenwerking met de VPSG (een onafhankelijke, oecumenische stichting die een luisterend oor en pastorale counseling aanbiedt aan vrouwen en mannen bij de verwerking van seksueel geweld).  Het versterken van de contacten met maatschappelijke organisaties in Haarlem.

“Vanmorgen heeft Klaas gebeld en hij is van plan om vanmiddag langs te komen” zegt de coördinator van het Aanloopcentrum als ik binnen kom lopen voor mijn wekelijkse taak als gastvrouw. Meer dan een half jaar hebben we hem niet gezien. Een hectische periode waar hij bijna aan onderdoor is gegaan. Omdat we van zijn vriend zijn adres gekregen hadden, konden we hem een bemoedigende kaart sturen. Ook belde hij een keer zelf. We vertelden hem toen dat we hem zouden komen opzoeken, als hij dat wilde. En nu heeft hij zelf het initiatief genomen om naar Stem in de Stad te komen. Wat een verrassing! Even na tweeën komt hij wat verlegen binnenlopen. Ik schenk een kopje koffie voor hem in en Klaas vertelt zijn verhaal. Hoe hij plotseling – vanuit een redelijk goed bestaan – overvallen werd door een gevoel van machteloze wanhoop. Een omslag, die hij niet had zien aankomen. Het leven bleef lange tijd donker, zonder uitzicht. Maar gelukkig, soms waren er lichtpuntjes. Zoals de kaart uit het Aanloopcentrum en ons telefoongesprekje met het aanbod om bij hem langs te komen. Dat we dat voor hem over hadden! Niet dat we langs hoefden te komen, maar het idee alleen al. Het gevoel verbonden te zijn met mensen hielp hem verder. Langzaam klom hij beetje bij beetje uit het dal. En dat wilde hij ons vandaag zelf komen vertellen. Voor ons een geschenk. Vrijwilliger Aanloopcentrum

10

Er komt een dame binnen, met rollator. Ze komt onzeker over. Ik bied haar een kopje koffie aan en vraag of ik even bij haar mag komen zitten. “Graag” zegt ze. Nu ik haar van dichtbij zie, schrik ik van haar leeftijd. Ze lijkt niet ouder te zijn dan 40. “Een nieuw gezicht” zegt ze tegen mij, waarop ik dat beaam. Ik ben pas een paar maanden vrijwilliger bij Stem in de Stad. “Nou”, vervolgt ze, “ik kom hier ook nog maar sinds kort. Ja, ik heb altijd een werkzaam leven gehad en zomaar ging er iets mis in m’n hoofd! Met als gevolg angsten en niet van die kleintjes. Het beheerste m’n hele zijn. Ik voelde me letterlijk en figuurlijk geblokkeerd. Ik durfde niets meer, zelfs niet naar buiten en kwam in het medische circuit en de thuiszorg terecht. Ach, ze bedoelen het allemaal goed hoor, maar niets hielp. Ik vereenzaamde. Opeens kijkt ze me met felle ogen aan en zegt: “Ik werd ook ziek van die goed bedoelde adviezen,. Je moet dit, je moet dat, bah!. Ik zit me toch niet aan te stellen?” Opeens wordt haar blik zacht en zegt ze: “Maar één verzorgster, dat was een schat. Die zei: Ken jij Stem in de Stad? Daar kun je een kopje koffie drinken en met mensen praten die begrip tonen en een luisterend oor bieden. Ik had er nog nooit van gehoord en het heeft een poos geduurd voor ik de stap durfde te zetten, maar ik ben haar zo dankbaar. Mijn leven is verrijkt, ik voel me echt beter als ik hier vandaan kom.” En ik, ik voel me heel rijk, dat ik een klein steentje mag bijdragen aan dit bijzonder mooie werk. Vrijwilliger Aanloopcentrum

Vrijwilligers & stagiaires Aanloopcentrum Ada Gehrels  Adine Mansholt  Annelies Raar  Anneke van Haaster  AnneMieke van Galen  Bashir Abdulkadir  Bep Habraken  Bernd Argesheimer  Berry Odenhoven  Carla Hering  Cees Riedijk  Danny Ordelmans  Dick van der Werff  Douwe de Vries  Duke Buist  Eke van Dijk  Ellen Terpstra  Else Sarlet  Esther van Bilderbeek  Fareen van der Put  Fariza Choltanova  Gea Beumer  Henk Kroon  Jacquelien Goossens  Hannie Groeneveld  Harry van Berkel  Helen Swindin  Henny Spierings  Hetty Robbemond  Ine Hensbergen  Irma Dekker  Jacoliene Althuisius  Jan van Houten  Janet Palm  John Kraan  Jolijt Ramondt  Kees Bulthuis  Leo Beekman  Lieuwe Koopmans  Lina Faine  Maap Barentsen  Maartje Tempelaars  Maria Holt  Marie Jose Keijman  Marja Ophuijsen  Marlies Vogel  Nadine Neder Helman  Nanne de Jong  Nel van Noort  Nel Versluis  Rauf Valiyef  Rebecca Berrehab  Ria Rijkhoff  Rie Faber  Rosalie Metz  Sabine Buiskool  Said Hashami  Sardar Salih  Sirwan Adil Yousef  Susan de Bruin  Teunie Oudheusden  Thea Overbeek  Tineke Kieft  Tineke Kooiman  Tjitske Kuijken  Trudy van der Poel  Truus Kooij  Wil Willemsen  Agnes Schrijvers  Ans van der Spree  Heleen Doodeman  Farshid Mohammadi  Jaap Binnema  Louise Koster  Marvin Soellaart  Mihai Badea  Roos Tromp  Suzanne Kieft  Stephan Burger  Wilma Jochem  Witta Spaander  Jasper Leeuwenstein  Riet Niessen  Marjolijn de Waal  Fares Hayyan  Abi Anagre  Achmen Andoula  Stef van Sikkelerus  Louise Flick  An Klok.

11

Asielzoekers en Wereldhuis

Werken aan de toekomst, waar die ook zal zijn

De afdeling Asielzoekers en Wereldhuis is er voor asielzoekers, vluchtelingen, ongedocumenteerden, onuitzetbaren en arbeidsmigranten in Haarlem en omgeving. De afdeling staat hen bij, helpt hen op weg en stimuleert hen om hun eigen kracht te ontdekken en in te zetten. Want waar de toekomst ook zal zijn, het is belangrijk dat ze beseffen dat ze een toekomst hebben. En wij stimuleren hen om daar aan te werken. De afdeling vraagt door middel van verschillende actievormen regelmatig aandacht voor de problematiek van ongedocumenteerden. In 2013 zetten 36 vrijwilligers, onder wie 6 vanuit de doelgroep, zich in voor het veelzijdige werk van de afdeling Asielzoekers en Wereldhuis. Kenmerkend voor 2013 In 2013 zijn voor het eerst op regelmatige basis coaching- en ontwikkelgesprekken met een aantal vaste cliënten gevoerd. In combinatie met onder andere de activiteiten in het Wereldhuis en de opstart van de Wereldkeuken dragen deze gesprekken er aan bij dat kwetsbare asielzoekers zich persoonlijk ontwikkelen en krachtiger (empowered) worden. Na een half jaar van klussen en verhuizen werd in september het Nieuwe Wereldhuis in gebruik genomen dat nu gehuisvest is naast het Aanloopcentrum aan de Nieuwe Groenmarkt. Het aantal bezoekers steeg van gemiddeld 30 naar 40 personen per week. In de Zoetestraat, waar tot dan toe het Wereldhuis was gevestigd, werd het Verblijfhuis gerealiseerd. Het Verblijfhuis biedt huisvesting aan maximaal 4 mensen zonder papieren die een zelfstandig leven kunnen leiden. Deze nieuwe voorziening kwam mede tot stand dankzij de steun van raadsleden van verschillende politieke partijen. De Haarlemse gemeenteraad ging eind 2013 nog een stapje verder en nam vanuit de zorgplicht van de gemeente bijna unaniem een motie aan om voor ongedocumenteerden/ uitgeprocedeerden te gaan zorgen voor ‘eten, onderdak en kleding’. Het College van B&W heeft aan Stem in de Stad en Vluchtelingenwerk gevraagd om in 2014 met een voorstel te komen over het realiseren van een dergelijke basisvoorziening in Haarlem. Activiteiten en meer

Signalering: aandacht blijven vragen voor de situatie van de doelgroep In het jaar 2013 waren er 2 ontmoetingen tussen politici en uitgeprocedeerde asielzoekers. Zowel lokale raadsleden als een Tweede Kamerlid bezochten Stem in de Stad. De politici luisterden intensief en reageerden aangedaan en soms geschokt op de (levens)verhalen van de asielzoekers. Op hun beurt sterkte het de asielzoekers dat zij gehoord werden door zulke belangrijke mensen. Aanleiding voor de gesprekken was het beleidsvoornemen om illegaal verblijf strafbaar te stellen. Stem in de Stad en vele vrijwilligers tekenden de petitie op de website www.geenstrafbaarstelling.nl. Daarnaast tekende Stem in de Stad de petitie van INLIA om aandacht te vragen voor de vele (onterechte) problemen die ‘pardonners’ ondervinden wanneer zij willen naturaliseren.

Vaste cliënten, langdurig tussen hoop en vrees In 2013 waren er 17 asielzoekers zonder verblijfsdocumenten die structureel zijn ondersteund. Onder hen 5 kinderen en 4 ex-AMA’s die tot hun 18e verjaardag recht op verblijf hadden.

12

Gemiddeld zijn deze mensen 8 tot 10 jaar in ons land. Voor een aantal van hen was 2013 een jaar van enkel wachten en hopen, een jaar waarin niets noemenswaardigs in hun procedure gebeurde. Ook anderen waren na verloop van een jaar nog geen stap verder, alhoewel ze samen met begeleiders hard hadden gewerkt aan een oplossing voor hun situatie. Een terugkeerproject van een ½ jaar, opgepakt samen met partner Bridge to Better, strandde jammerlijk doordat er geen terugkeer-documenten door het land van herkomst werden verstrekt. Voor één ex-AMA werd in samenwerking met de burgemeester van Haarlem en via een Tweede Kamerfractie een aanvraag om discretionaire bevoegdheid bij de Staatssecretaris ingediend (die in 2014 tot positief bericht zou leiden!). Een van de uitgeprocedeerden uit het Verblijfhuis zag zich onverwacht geconfronteerd met de komst van vrouw en dochters. Zij zaten 2 jaar ondergedoken voordat ze hun thuisland wisten te ontvluchten. Vrouw en dochters werden naar Ter Apel gebracht, van waaruit hun asielprocedure startte. Gelukkig waren er ook resultaten te melden en te vieren. Het gezin dat sinds het Generaal Pardon in de noodopvang van Stem in de Stad woonde, kreeg na 8 jaar een verblijfsvergunning, een feest, een artikel in de krant en aan het einde van het jaar ook een eigen huis. Een ex-AMA uit Somalië mocht vanuit detentie beginnen aan een intensieve traumabehandeling. En na veel correspondentie en gesprekken kreeg een onverzekerbare bewoner van het Verblijfhuis een nieuwe knie.

Verblijfhuis Het Verblijfhuis is in 2013 geopend voor mensen zonder papieren, die jarenlang van het ene tijdelijke bed naar het andere gezworven hebben. In het Verblijfhuis komen ze voor het eerst sinds lange tijd tot rust en voelen ze zich veilig. In deze nieuwe situatie komen vaak gevoelens van boosheid of depressiviteit naar boven, wanneer het besef komt van de uitzichtloosheid van hun situatie. Het stimuleren van ontwikkeling en het voorkomen van passiviteit is daarom ook onderdeel van het hulpaanbod van Stem in de Stad. Rondom het Verblijfhuis is een team gevormd van deels ervaren en deels nieuwe vrijwilligers. Eind 2013 bewoonden 3 ongedocumenteerde/uitgeprocedeerde mannen het Verblijfhuis. Allen waren op de een of andere wijze actief, als verkoper van het Straatjournaal of anderszins binnen of buiten Stem in de Stad.

Een hoogbejaarde vrijwilliger blijft zijn vaste cliënt, een bewoner van een van onze 2 noodhuizen, trouw bezoeken. Ook na zijn 90ste verjaardag blijft hij voor hem komen. Nadat ik mijn waardering voor zijn eindeloze trouw heb uitgesproken, zegt hij: “Maar dat is vanzelfsprekend, want hij is mijn vriend.”

Het Nieuwe Wereldhuis Asielzoekers, vluchtelingen en migranten komen in het Wereldhuis allereerst voor Nederlandse lessen. Door ruimtegebrek werd uitgeweken naar andere locaties zoals het lokaal dat door het Nova College ter beschikking werd gesteld. Ondertussen werkten vele handen aan de totstandkoming van het Nieuwe Wereldhuis. Met NLdoet werden meubels opgeknapt en een groep van de PKN Heemstede-Bennebroek stortte zich samen met mensen uit de doelgroep op behang afstomen, keuken schoonmaken en multomappen vullen voor het nieuwe seizoen. Schoolbankjes werden (gratis) opgehaald in Veendam, Ymere schonk kasten en de white boards waren een gift van PWN. Zo kon in september het nieuwe schooljaar beginnen in het Nieuwe Wereldhuis. Er was veel animo voor de Nederlandse lessen. Het aantal bezoekers steeg van 30 naar gemiddeld 40 per week. Vijf lesgroepen van verschillend niveau kwamen tot stand. Een aantal groepen werkt met 2 vaste, vrijwillige docenten – allen professionals in hun vak – om niveauverschillen tijdens de lessen op te vangen. Verder begeleidden 4 docenten cursisten naar hun staatsexamen of bij een opdracht voor

13

een vervolgopleiding. Naast de doorlopende Nederlandse lessen en computerlessen vonden in 2013 de volgende activiteiten vanuit het Wereldhuis plaats:  Serie lessen ‘Wegwijs in Nederland’ over ons democratisch bestel en de EU.  Wereldburgerweek van Lyceum Sancta Maria: middelbare scholieren interviewen asielzoekers en vluchtelingen, een vluchteling vertelt zijn verhaal in de klas.  Fietslessen door (maatschappelijke) stagiaires aan 2 vrouwelijke vluchtelingen.  Zwemlessen (4x) in Openluchtbad de Houtvaart, met dank aan SRO. Bijzondere activiteiten/evenementen in 2013 Aswoensdag: wake bij Justitieel Centrum Schiphol. In de vrieskou beleefden twee asielzoekers samen met twee vrijwilligers en de coördinator een indrukwekkende wake die eindigde met het askruisje. Bij de vastenmaaltijden die achtereenvolgens in zeven Haarlemse kerken werden georganiseerd, werd aandacht besteed aan de problematiek van asielzoekers en werd gecollecteerd voor het Nieuwe Wereldhuis. 16 maart: NLdoet klusdag in het Nieuwe Wereldhuis. 21 maart: landelijke dag van de illegalen. Haarlemse politici lunchten met asielzoekers in het Wereldhuis. 4 april: feestelijke receptie voor het gezin dat verblijf kreeg. Ruim 75 mensen kwamen met felicitaties en cadeaus. 8 – 12 april: maatschappelijke stageweek College Hageveld. Vier vwo scholieren draaiden de hele week mee op diverse afdelingen van Stem in de Stad en op vrijdagmiddag trad met veel succes de muzikale On Tourgroep van Hageveld op in het Aanloopcentrum. 17 mei: PvdA kamerlid Jeroen Recourt sprak in gezelschap van 2 lokale PvdA raadleden, indringend met uitgeprocedeerde asielzoekers. 23 mei: uitstapje voor 5 asielzoekers en 1 vrijwilliger naar recreatiegebied Spaarnwoude. Georganiseerd en aangeboden vanuit Bedrijf en Samenleving Haarlem e.o. 30 oktober: debatavond in De Pletterij over de zorg voor ongedocumenteerden. Deze avond leidde korte tijd later in de gemeenteraad tot aanname van de motie ‘Bed, bad, brood’. Samenwerkingspartners Het hele jaar door was er constructief overleg met de Huiskamer, Het Open Huis en Vluchtelingenwerk; de drie partners in Haarlem die samen met Stem in de Stad werken met asielzoekers en vluchtelingen. De samenwerking met de Parochiële Caritas Instelling (PCI) van de Groenmarktkerk werd gecontinueerd, opdat asielzoekers ook buiten Stem in de Stad mogelijkheden hebben om met anderen in contact te komen. Landelijk wordt op vaste basis over en weer een band onderhouden met Stichting Landelijk Ongedocumenteerden Steunpunt (LOS), en INLIA (Charterkerken). Goede samenwerking kwam tot stand met de Bridge to Better Foundation in Amsterdam. Ter oriëntatie verzorgde de voorlichter van Maatwerk bij Terugkeer een interessante ochtend voor vrijwilligers en coördinatoren. Vrijwilligers Sandra Bolten  Hans Bosma  Harmen de Bruin  Patrick Fuchs  Maarten Hartsuijker  Dorien Janknegt  José Jaspers  Allard Krudop  André Mulder  Antoinette Mutesa Kendo  Loes Pieterson  Mirjam Rentema  Jan Vreeken  Douwe de Vries  Fred Wehrmeijer  Wilna Wierenga  Pia Wolthuis. Specifiek voor het Wereldhuis: Luisa Baltazar  Goos Blok  Porsor Damojev  Aukje Hoekema  Frouke Houben  Maartje Kerkhof  Louise Koster  Diety Lohman  Ramin Motevasly  Pim Ockeloen  Ellen Oosterom  Lya Ploeg  Dick Tempelaars  Ernest Vahle  Ruud Walst  Ronald van ‘t Westende  Karin van Wijngaarden  Omar Youssef.  Karin Wijngaarden  John en Lies Kraan  Robert Jan Spierenburg. Stagiaires: Kamal Atziba  Fares Hayyan.

14

De bewoner van het Verblijfhuis begrijpt niet waar zijn vreselijke gevoelens van boosheid vandaan komen, gevoelens die hij als vredelievend mens niet kent. Zijn coach helpt hem met het beeld van de bal die lange tijd met kracht onder water is gedrukt. Als de coach daarna de bal loslaat en deze met aanhangend water uit de emmer omhoog springt, valt het kwartje: wat een kracht (=boosheid) zit er achter die bal en welk een water (=verdriet) komt ermee omhoog.

Bedankt allemaal voor jullie steun het heeft mij veel sterk gemaakt en veel hoop gegeven al die tijd. En ik weet niet hoe ik jullie ooit moet bedanken binnen kort is het dan zo veer. Dan mag ik eindelijk weg van hier. Ik kan niet wachten ben zo blij dat ik eindelijk vrij vogel ben en kan genieten van wel verdiende vrijheid. Ik ben blij dat stem in de stad bestaat en veel goede mensen werken en daarom bedank ik jullie allemaal voor jullie moeite en zorg dat jullie aan mij hebben gegeven. Hopelijk tot gauw. Groeten van Kamil A.N. Brief uit het Detentiecentrum

Tabel behorend bij pagina 15 Tabel behorend bij pagina 15 Cijfers 2013

Aantal cursisten

Nederlands

Computer

Engels

Overig

45 Aantal cursisten

37 Nederlands

3 Computer

1 Engels

4 Overig

Zomer Voorjaar

6 45

37

3

1

6 4

Najaar Zomer

40 6

36

3

1

Najaar

40

36

3

1

Aantal verschillende cursisten

64

Aantal uitgereikte certificaten Aantal verschillende cursisten

18 64

Aantal mannen Aantal uitgereikte certificaten

39 18

Aantal vrouwen Aantal mannen

26 39

Aantal vrouwen

26

Voorjaar Cijfers 2013

Tabel behorend bij pagina 22 Tabel behorend bij pagina 22 Cijfers

6

15 2011

2012

2013

Het Eethuis

Elkaars broosheid dragen

Dankzij de uitstekende faciliteiten en de inzet van veel vrijwilligers heeft Stem in de Stad de Eetvoorziening in 2013 uit kunnen bouwen naar wat nu het Eethuis wordt genoemd. In het Eethuis wordt driemaal per week gratis eten verstrekt aan mensen in de marge van de samenleving (de eetvoorziening). Daarnaast biedt het Eethuis maandelijks onderdak aan de door vrijwilligers van Stem in de Stad opgezette Wereldkeuken. Een nieuwe loot aan de tak is Sint Antonius kookt, een initiatief van de Groenmarktkerk. Het verbindend element is dat het Eethuis een gastvrije plek is voor ontmoeting en onderling contact. Niet onvermeld mag blijven dat Stem in de Stad veel dank verschuldigd is aan chef-kok Mike Cowley wiens inzet en creativiteit van onschatbare waarde is bij het uitbouwen van het Eethuis. De Eetvoorziening De Eetvoorziening is meer dan een maaltijdverstrekking alleen. De contacten met vrijwilligers, medebezoekers en de straatpastor zijn onderdeel geworden van het geheel. Dat de bezoekers waarde hechten aan de Eetvoorziening is terug te zien in het gedrag en de reacties. De vrijwilligers worden vaak uitvoerig bedankt en veel gasten helpen met opruimen. Binnen het team van vrijwilligers worden regelmatig mensen uit de doelgroep opgenomen om mee te draaien in de keuken of bij de afwas. “Dit vraagt om betrokkenheid waarbij we elkaar in elkaars broosheid proberen te dragen”, aldus Joris Obdam, straatpastor en coördinator van de Eetvoorziening. De Wereldkeuken In het voorjaar van 2013 werd het idee geboren om een Wereldkeuken op te zetten waar vluchtelingen een gerecht uit hun thuisland kunnen koken en/of horeca ervaring op kunnen doen. De werving voor deze activiteit vond plaats tijdens de lessen Nederlands in het Wereldhuis en er bleken veel mensen te zijn die aan dit nieuwe initiatief wilden meewerken. In september werd proefgedraaid en op 2 november serveerde de Wereldkeuken voor het eerst een gerecht in de Pletterij, ter gelegenheid van de herdenking van 150 jaar afschaffing van de slavernij. In december was de eerste, zeer geslaagde try-out van de Wereldkeuken in het Aanloopcentrum. Sint Antonius kookt Sinds mei 2013 organiseert de Groenmarktkerk om de week ‘Sint Antonius Kookt’ in het Aanloopcentrum van Stem in de Stad. Sint Antonius kookt biedt tegen een kleine vergoeding een driegangen diner met koffie aan voor gezinnen en individuen die door armoedeproblematiek geïsoleerd zijn geraakt. Het diner wordt uitgeserveerd en de gastheren en -vrouwen nemen de tijd om een praatje te maken en de gasten te leren kennen. De gasten worden ontvangen in de geest van Sant’Egidio, een oecumenische beweging met Katholieke wortels die aan de hand van het principe ‘Ora et Labora’ vriendschap sluit met de kwetsbaren. Per keer zijn er circa 40 gasten. Activiteiten en resultaten

De Eetvoorziening De afgelopen jaren is het aantal bezoekers toegenomen, zo ook in 2013. Het gemiddelde aantal verstrekte maaltijden steeg van 63 naar 73, een stijging van 16 %. In totaal zijn er op 154 dagen maar liefst 11.308 maaltijden geserveerd. Deze groei geeft duidelijk het signaal af dat er steeds meer mensen in de knel raken. Daarnaast

“Ik help 3 dagen per week in de keuken. Door mijn eigen verleden weet ik hoe het leven van een dakloze eruit ziet. Ze voelen aan dat ze hier welkom zijn.“

Denise, vrijwilligster 16

maakt de goede sfeer, het gemak van het aanschuiven en de betrokkenheid van de vrijwilligers het soms lastig voor bezoekers om los te komen van de voorziening. De doorstroming is dan ook een continu punt van aandacht. Nieuw is dat de Eetvoorziening sedert oktober 2013 alle werkdagen maaltijden levert aan Spaarnezicht, een opvangvoorziening voor dakloze jongeren.

Wie komen er eten Circa 80 % van de bezoekers is dakloos en/of verslaafd. Het merendeel maakt gebruik van de Nachtopvang van het Leger des Heils en/of de Brijder Verslavingszorg. Opvallend is het aantal niet verslaafde daklozen die vaak door een combinatie van financiële en relationele problemen op straat zijn beland. Op jaarbasis maken ongeveer 200 mensen gebruik van de eetvoorziening. Er zijn circa 60 ‘vaste klanten’ die structureel drie keer in de week aanwezig zijn.

Bijzondere eetmomenten Elke laatste vrijdag van de maand worden de maaltijden uitgeserveerd. De gasten mogen dan plaatsnemen aan tafel en de vrijwilligers brengen het eten langs. De tafels zijn feestelijk gedekt en er staat iets extra’s op tafel, zoals brood met kruidenboter of een stukje kaas. Bijzondere feesten binnen de christelijke traditie zoals Kerst, Pasen en Pinksteren worden met de gasten van de Eetvoorziening en het Aanloopcentrum samen gevierd. Een uitgebreid menu, extra vrijwilligers en veel helpende handen, ook van buitenaf, maken deze vieringen uiterst waardevol en feestelijk. Vooruitblik 2014 Het Eethuis zal zich blijven ontwikkelen als een plek waar kwetsbare mensen kracht op kunnen doen. De pool met vrijwilligers zal worden uitgebreid, mede “ We zien dat de crisis om de maaltijdvoorziening voor de jongeren van Spaarnezicht verder uit te er inhakt. Steeds meer kunnen bouwen. Het streven is om de keukenfaciliteiten optimaal in te mensen raken ook de zetten. Dat betekent dus dat we maaltijden aan mensen uit onze doelgroep laatste restjes houvast willen aanbieden en hen waar mogelijk ook willen activeren om hier zelf kwijt en belanden op een actieve bijdrage aan te leveren. straat. “

Ranfar Kouwijzer, pastor-directeur

Daarnaast willen we de keukenfaciliteiten inzetten om, in samenwerking met andere partijen zoals bijvoorbeeld de parochie, sympathisanten van Stem in de Stad uit te nodigen om bij ons te komen dineren en zodoende financieel bij te dragen aan ons werk. Onze vrijwilligers denken actief mee en we verwachten dan ook in 2014 nog meer eters aan onze tafels te mogen ontmoeten.

Vrijwilligers Eetvoorziening Aagje Nicolaas  Ati Blom  Antonie Vermeer  Bert van Wingerden  Bob van de Berg  Jan van Houten  Map Wolzak  Ellen van Selms  Harry Damave  Frank Jacobs  Han Duin  Maarten van Walsem  Liesbeth Spigt  Martha Botter  Nol Gerritsma  Theo van Dijk  Leonne van Boheemen  Uti Dijkstra  Fieke Prins  Janine Kooy  Marcel Kooij  Adine Mansholt  Babara Heckel  Jessica Hoogenboom  Tjitske Kuijken  Denise Bourdiau  Marianne Huisman  Martin van Eeden  Stefan de Jong  Adriana Meijboom  Lilian Hes  Frouke Houben  Andrea de Wilde  Ingrid van het Klooster  Helen Swinden  Bernt Argesheimer  Bas Kersens  Hans van Lohuizen  Linda Breimer  Hilde Kroes  Geer Beemsterboer  Corien Overtoom-Borst  Bernice Hartog  Leontien Kuip  Saskia Serne.

17

“Soms loopt het leven anders dan dat je gedacht en gehoopt zou hebben en dat te aanvaarden is ook niet makkelijk. Afgelopen half jaar en ook eerder heb ik voor een korte periode gebruik mogen maken van de Eetvoorziening van Stem in de Stad. Zonder werk en met een kleine WW uitkering en hoge lasten lukte het mij niet meer om zelf in mijn levensonderhoud te voorzien. Ik was dan ook blij dat ik drie keer in de week mee mocht eten. Toen ik mijn leven weer wat beter op de rit had, ben ik als vrijwilliger begonnen met het schoonmaken van de tafels. Ik werd aangetrokken door de sfeer die er heerst, het samen de dag doornemen bij een kop thee en vooraf kaarsjes ontsteken voor mensen die extra aandacht verdienen. Je krijgt het gevoel dat iedereen zijn of haar steentje kan bijdragen. Daarnaast is het elke keer weer iets om trots op te zijn, om te zien hoe in nagenoeg een uur tijd alle mensen hebben gegeten, de afwas is gedaan en alles is opgeruimd. En dat alles altijd harmonieus verloopt! Samen naar de kapel gaan en bidden en mediteren op de woensdag vooraf ervaar ik ook als erg speciaal. Ik zou dat het liefst altijd doen voordat we beginnen. Onlangs heb ik zelfs een Alpha cursus gevolgd bij de kerk van de Nazarener om zo verder te werken aan mijzelf. Ik wil graag groeien als mens en God zoeken in mijn leven. Afgelopen zaterdag heb ik mogen helpen afwassen op de Wereldkeuken avond. Ook een bijzonder initiatief van Stem in de Stad! Na afloop was ik moe, maar voelde me voldaan. Het geeft een goed gevoel om zo iets te kunnen betekenen in het leven van anderen.”

Bas, vrijwilliger Eetvoorziening

18

Het Straatpastoraat

Volharden in nabijheid en aandacht

Het Straatpastoraat richt zich op mensen die daken thuisloos zijn en op hen die van het absolute minimum moeten leven. Vaak is er sprake van verslavingsproblematiek of psychische klachten, of een combinatie van beide. Het Straatpastoraat zoekt deze mensen op op plekken waar zij zich ophouden in de binnenstad van Haarlem. De aandacht en de niet veroordelende nabijheid, dragen bij aan het hervinden van zingeving en perspectief. Uitgangspunt is dat een mens meer is dan zijn of haar problematiek alleen. Vanuit het Straatpastoraat zijn zeven vrijwilligers actief die bijvoorbeeld als sociaal maatje gekoppeld worden aan mensen uit de doelgroep. Het Straatpastoraat organiseert vieringen rondom de Christelijke feestdagen en is er voor levensbeschouwelijke gesprekken. Kenmerkend voor 2013 Bijzonder aan het afgelopen jaar was onder andere een aantal colleges aan de Hogeschool InHolland en de Katholieke Scholengemeenschap Hoofddorp. Dit bood aan het Straatpastoraat de mogelijkheid om jonge mensen kennis te laten maken met Stem in de Stad en het Straatpastoraat. Hedde Schuit, een ex-dakloze man in wie de afdeling in de afgelopen jaren veel tijd en energie heeft gestoken, was daarbij aanwezig als ervaringsdeskundige. Vooral zijn verhaal maakte veel indruk op de leerlingen. Daarnaast heeft de langdurige en intensieve begeleiding van een terminaal zieke, dakloze man het jaar gekleurd. De onvermijdelijke plaatsing in een hospice en de buitengewoon goede zorg van de vrijwilligers aldaar, maakten het proces van ziekte tot en met overlijden tot een indringende ervaring. Goed zichtbaar werd hoe belangrijk het is om te volharden in nabijheid en aandacht, ook wanneer het gaat om een lastige persoonlijkheid. Verheugend is de toename van de deelname aan vieringen. Zo waren bij de kerstviering tweemaal zoveel mensen aanwezig als in 2012. Activiteiten en resultaten

Aanwezigheidspastoraat De vrijwilligers hebben veel nieuwe mensen ontmoet en contact onderhouden met de al bekende groep dak of thuislozen. Het leggen of onderhouden van contact gebeurde onder andere door nieuwe en reeds bekende mensen op te zoeken op ‘ophoudplekken’ in de stad zoals de dag/nachtopvang van het Leger des Heils, de inloop van de Brijder verslavingszorg, in ons eigen Aanloopcentrum of bij de Eetvoorziening. In 2013 had het Straatpastoraat met ruim 120 mensen contact. Met 34 mensen was er sprake van intensief en langdurig pastoraal contact. Zeer intensieve begeleiding werd geboden aan 8 mensen.

Het pastorale gesprek. In het werk van het Straatpastoraat staat pastorale aandacht centraal, gericht op de hele mens. Dat wil zeggen dat er achter de problematiek van dakloosheid, verslaving en eenzaamheid een mens schuil gaat die meer is dan het ‘probleem’ dat hij of zij met zich mee torst. In een pastorale ontmoeting lopen we niet weg van wat de mens beknelt, maar proberen we de nadruk te leggen op iemands kracht en talent. Het is de kunst om sporen van hoop zichtbaar te maken zodat de wil ontstaat om door te gaan. Uiteraard is

19

er, wanneer hier om gevraagd wordt, ook ruimte voor een geloofsgesprek.

Overlijden en afscheid In 2013 zijn er vier bij de afdeling bekende mensen uit de doelgroep overleden. Twee van hen zijn in hun stervensproces bijgestaan door de straatpastor. Een van hen is begraven op onze eigen begraafplek op begraafplaats Kleverlaan.

“ Iedereen verdient een nieuwe kans. Dit werk geeft me de kans om te leren hoe God mij naar mensen wil laten kijken. Ik ben niet meer waard dan mensen die in een tentje wonen, verslaafd zijn of schulden hebben. Zij leren mij om te groeien in liefde, dus wie helpt wie? Het leven is voor ons allemaal een pelgrimage. “

Netwerken

Joris Obdam, straatpastor Het afgelopen jaar heeft de afdeling weer nauwe contacten onderhouden met verschillende (zorg) instanties binnen en buiten Haarlem. Dit waren onder andere de Brijder Verslavingszorg, de Reclassering, de GGZ/GGD en het Leger des Heils. De dag- en nachtopvang van het Leger des Heils wordt frequent bezocht, wat enorm bijdraagt aan de goede samenwerking. Menskracht en organisatie Naast de coördinator/straatpastor Joris Obdam waren er 7 vrijwilligers betrokken bij de afdeling. Twee van hen zijn een sociaal Maatje van iemand vanuit de doelgroep die ze met regelmaat bezoeken. Vrijwilliger Joop Bos is een sterke ondersteuning bij het straatwerk en is een aantal dagdelen per week te vinden bij het Leger des Heils en de Eetvoorziening. De beleidsgroep is door ziekte van de voorzitster tijdelijk op non actief gezet. Hij stond daar bij de uitgang van de super en hield z’n hand op. Vroeger zag ik zulke mensen wel vaker en fietste ik ze voorbij. Nu stapte ik af en zei: ‘Ik ben Joop van Stem in de Stad. “Ik Zie je zo staan en denk: zou je voldoende vangen om vanavond te kunnen eten?” De man keek me aan, en zweeg. Ik zei: “Bij Stem in de Stad kun je drie keer in de week gratis eten; een goeie maaltijd; zonder dat je je naam hoeft te zeggen of iets hoeft te laten zien. Ook jij bent welkom”. De man knikte, maar was er niet die avond. Enkele dagen later zag ik hem weer. Sjokkend door de stad, met een zware rugzak op. Weer stapte ik af. Stelde me opnieuw voor en toonde belangstelling. Later realiseerde ik mij dat ik vroeger ‘zulke’ mensen gedachteloos passeerde. Nu sta ik stil, noem mijn naam, toon respect, geef aandacht, neem de tijd voor hen. Er is in mij wat veranderd. Ik beleef nu intenser dat die ander ook een waardevol mens is. Eigenlijk gaat aan mijn aandacht vooraf: het loslaten van mijn oordelen, van mijn eigen angst of mijn eigen verlegenheid. Nu denk ik: Hij of zij is net als ik, even kostbaar. Ja, door mijn werk als vrijwilliger voor het straatpastoraat ben ik veranderd.

Joop, vrijwilliger Straatpastoraat

20

Vooruitblik 2014  Het in samenwerking met hulpinstanties in Haarlem verder ontwikkelen van een interventieprogramma voor jonge dak- en thuislozen.  Kijken naar de mogelijkheid om regelmatiger samen met de doelgroep vieringen te houden.  Het aantrekken en inwerken van nieuwe vrijwilligers. Vrijwilligers straatpastoraat Bert van Wingerden  Joop Bos  Frank Jacobs  Anneke Koning  Ana Erardus  Barbara Heckel  Jan Plugboer  Adine Mansholt.

Het Diaconaal Werk

Luisteren, meedenken en bemoedigen

Het Diaconaal Werk richt zich op mensen in nood en zet zich in om hen met praktische en spirituele ondersteuning hoop, vertrouwen en moed te geven om hun situatie te verbeteren. Uitgangspunt is dat door menselijke inzet nieuwe mogelijkheden gecreëerd worden. Dikwijls gaat het om mensen die door armoede in een isolement zijn geraakt, hun situatie als uitzichtloos ervaren en niet (meer) vertrouwen op reguliere hulpverleningsinstellingen. Door intensief samen te werken met andere disciplines binnen Stem in de Stad en met ketenpartners, wordt gewerkt aan het beheersbaar maken van de problematiek, het terugwinnen van (zelf)vertrouwen en het versterken van de eigen kracht. Kenmerkend voor 2013 In 2013 is het pilotproject SchuldhulpMaatjes verder uitgebouwd en zodanig gegroeid, dat het in dit jaarverslag een eigen hoofdstuk verdient. Het succes van het project SchuldHulpMaatjes heeft tot gevolg dat er binnen de afdeling twee taakgebieden zijn ontstaan: het spreekuur en het SchuldHulpMaatjes project, met elk een eigen coördinator. Verheugend is dat er in 2013 meer vrijwilligers met een hulpverleningsachtergrond geworven zijn. Activiteiten en resultaten

Het diaconale spreekuur Het is belangrijk dat er een plek is waar mensen terecht kunnen met hun vragen. Het diaconale spreekuur is zo’n plek. Er is tijd om stil te staan bij het helder krijgen van de vraag en ‘de vraag achter de vraag’. Vervolgens is het van belang om te onderzoeken waarmee de vraagsteller het beste geholpen is. Deze tussenstap wordt steeds bewuster ingezet. We kijken daarbij naar mogelijkheden om de eigen kracht van onze cliënten en/of hun netwerk te mobiliseren en we onderzoeken welke organisatie het Lichtjes van hoop best is toegerust om de noodzakelijk geachte hulp te geven. Dit is enerzijds noodgedwongen; er zijn minder vrijwilligers en minder coördinatieuren beschikbaar. Anderzijds kijken we meer naar de mogelijkheden om de eigen kracht van de vraagsteller te mobiliseren en naar wat er al gebeurt in hulpverleningsland. Door deze bijstelling in onze aanpak verwijzen we vaker door en zetten sterker in op samenwerking met andere organisaties, waarbij we uiteraard de vinger aan de pols houden.

De laatste avond samen. Na twee jaar elkaar niet gezien te hebben, is het gezin van David weer compleet. Vrouw Carina en twee dochters, Monica en Milena zijn na een barre tocht in Haarlem terecht gekomen. Door ons netwerk hebben we een slaapadres kunnen regelen waar zij met elkaar 5 dagen samen kunnen zijn. Aan tafel zit het gezin, een vrijwilligster en een medewerker van Stem. We danken en bidden samen. We steken kaarsjes aan voor ieder gezinslid een en ook eentje voor de mensen die nu helpen en dat ook vanaf morgen doen. In vertrouwen laten we elkaar weer gaan. De volgende ochtend staat er een auto gereed. Een vrijwilliger brengt hen naar Ter Apel. David en zijn gezin kregen hulp van verschillende afdelingen van Stem in de Stad. 21

Cijfers 2013

Aantal cursisten

Nederlands

Computer

Engels

Overig

Voorjaar

45

37

3

1

4

Zomer

6

6

De positie van gasten zonder papieren en migranten blijft kwetsbaar. Het blijft onverminderd belangrijk 36 3 1 dat er ook Najaar voor hen een plek is waar zij terecht kunnen40 met hun vragen. Helaas zijn de mogelijkheden beperkt, maar we kunnen en willen hen een luisterend oor bieden, met hen meedenken en hen bemoedigen. Het werven van nieuwe vrijwilligers met een hulpverleningsachtergrond is gelukt. Het verloop blijft echter groot. Een nieuwe groep vrijwilligers, bestaande uit jonge mensen zonder baan die werkervaring willen op doen, blijkt goed inzetbaar te zijn. Gelukkig voor hen vonden zij meestal snel weer een baan. Wij waren hierdoor echter genoodzaakt om terug te gaan naar één 64spreekuurmoment per week. Aantal verschillende cursisten In het najaar van 2013 konden we, door detachering van 18een maatschappelijk werkster van de Doopsgezinde Aantal uitgereikte certificaten Kerk en een stagiaire, weer twee spreekuurmomenten aanbieden.

Aantal mannen Begeleiding vrijwilligers

39

Een aandachtpunt is het informeren van vrijwilligers over de sterk muterende sociale kaart en hen te 26zo blijkt steeds weer, een vereiste om de steeds vrouwen motiverenAantal om vol te houden. Uithoudingsvermogen is, complexer wordende problematiek van onze hulpvragers het hoofd te bieden.

De cijfers Voor wat betreft de cijfers valt op dat het aantal gesprekken in 2013 gedaald is met 39%. Dit heeft enerzijds Tabel behorend bij pagina 22 te maken met de steeds complexer wordende problematiek en anderzijds met het gegeven dat er per saldo minder uren vrijwillige inzet beschikbaar waren.

Cijfers

2011

2012

2013

Aantal cliënten

271

169

153

Aantal gesprekken

543

488

299

Netwerken

GGD Het medisch spreekuur van de GGD is een goede aanvulling op ons aanbod om er te zijn voor mensen in nood. Over en weer worden gasten, ook als ze geen papieren hebben, intern doorverwezen, waardoor de juiste aandacht en zorg gegeven kan worden.

Voedselbank Haarlem Het aantal cliënten van de Voedselbank neemt toe. Opties om de termijn van 3 jaar ondersteuning door de Voedselbank uit te breiden, zijn er niet meer. In 2013 is een beleidswijziging doorgevoerd waardoor vrijwilligers van Stem in de Stad niet langer huisbezoeken afleggen bij cliënten van de Voedselbank. Hiervoor is gekozen omdat de Voedselbank meer proactief wil zijn aan de voorzijde van het traject. Om toch betrokken te blijven bij de Voedselbank is de coördinator Diaconaal Werk toegetreden tot de Raad van Advies van de Voedselbank.

Brede Centrale Toegang (BCT) en andere hulp- en dienstverleners Het Diaconaal Werk heeft in 2013 sterk ingezet op het versterken van de samenwerking met ketenpartners op het terrein van zorg, maatschappelijke dienstverlening en welzijn. Daarbij hebben we ervaren dat onze ketenpartners samen met ons rondom gasten staan. Samen staan we sterk en het is prettig dat we een beroep op elkaars deskundigheid kunnen doen.

22

Vooruitblik 2014 In het voorjaar van 2014 wordt een werkconferentie georganiseerd om te onderzoeken hoe het spreekuur zich verhoudt tot in- en externe veranderingen. Vrijwilligers Anneke de Vries  Ada Blom  Rahana Madhar  Hans Bosma  Daphne Paleari  Cees Riedijk  Rob Granberg  Riet Niessen  Henriette Maassen  Petra van der Horst  Marvin Soellaart.

Een bijzondere gebeurtenis Britt en Sanna lopen een dag mee in het kader van de maatschappelijke stage. Ze zijn gastvrouw in het Aanloopcentrum en na enige aarzeling lukt het ze om in gesprek te gaan met gasten. Ze horen verhalen die ze niet kennen of goed begrijpen en stellen vragen die meestal beantwoord worden. Ook gasten vinden het prettig om hun verhaal te vertellen. Er is oor voor hun verhaal. Ze worden gehoord. Verdrietig zijn ze, als ze het verhaal van een vader die zijn vrouw en kinderen heeft moeten achterlaten horen. Ze zien zijn wanhoop. Dit komt zo dichtbij. Zelf gaan ze straks naar huis en zitten aan tafel met hun hele gezin… In de middag aan de slag bij de Eetvoorziening. Boontjes doppen met een schaar. Dit werkt veel sneller dan met een aardappelschilmesje. Als afsluiting van de dag meehelpen met het opscheppen van eten. Onder de indruk van de enorme rij, 80 gasten, scheppen zij op en wensen de gasten een smakelijke maaltijd. Britt: “Ik zie en ontmoet mensen nu in het echt. Ik kende ze alleen maar van de TV.” Maanden later leest Sanna in het Straatjournaal over de gevluchte vader. “Fijn om te lezen hoe het met hem gaat. Wel jammer dat er toch nog zo veel zorgen zijn. Hopelijk komt het toch nog goed voor hem en zijn gezin.”

23

SchuldHulpMaatjes Helpen met perspectief

Stem in de Stad is de organisatie die sinds 2012 uitvoering geeft aan het SchuldHulpMaatjes project Haarlem. Het project sluit aan bij het landelijke project SchuldHulpMaatje, dat gestart werd op initiatief van de kerken en kerkelijke organisaties in Nederland en het platform voor Christelijke Schuldhulppreventie. Een SchuldHulpMaatje is een geschoolde, gecertificeerde vrijwilliger die mensen met financiële problemen ondersteunt. Het Maatje helpt niet alleen bij het krijgen van ‘grip op de knip’, maar ook bij het (samen) op de rails krijgen van de financiële administratie. In 2013 kregen 53 mensen hulp van een SchuldHulpMaatje van Stem in de Stad Kenmerkend voor 2013

Financiering en organisatie Na het proefjaar 2012, was Stem in de Stad in staat om een subsidie te verwerven van de gemeente Haarlem in het kader van het innovatie budget ‘Samen voor elkaar’. Ook de PCI’s van het dekenaat Haarlem hebben via een bijdrage het project in 2013 ondersteund.

Opleiding vrijwilligers In 2013 hebben we geleerd dat het raadzaam is om nieuwe vrijwilligers die zich aanmelden als SchuldHulpMaatje, eerst twee à drie maanden mee te laten lopen met een ervaren Maatje. Zodoende kan over en weer bekeken worden of het werk past bij de vrijwilliger. Het werk als Maatje vereist namelijk niet alleen een behoorlijke deskundigheid en assertiviteit op het gebied van financiën en de sociale kaart, maar betekent vaak ook een confrontatie met eigen waarden en normen.

Begeleidingsduur Dit jaar hebben we opnieuw vastgesteld dat de begeleiding van een cliënt vaak meerdere jaren kan duren. Als een Maatje een cliënt begeleidt die in de schuldsanering zit, gaat het om een traject van 3 jaar. Met dit soort lange begeleidingstrajecten stagneert de instroom van nieuwe cliënten soms meer dan we zouden willen. Activiteiten en resultaten

Taken SchuldHulpMaatje De taken waarvoor een SchuldHulpMaatje wordt ingezet zijn:  Orde brengen in de administratie zodat er overzicht komt;  Leren budgetteren;  Ondersteuning bieden bij een minnelijke of wettelijke Over het onrechtvaardige van het schuldsanering. bestaan van armoede en de rechten van  Nazorg bieden na de schuldhulp, om terugval te de armen is veel terug te vinden in de voorkomen. Bijbel. In Deuteronomium 15:4 wordt als Daarnaast komen we steeds vaker vrijwel ‘uitzichtloze’ uitgangspunt gehanteerd dat armoede situaties tegen van cliënten die dusdanig zware schulden niet mag voorkomen in de samenleving. hebben dat er weinig anders overblijft dan ‘redden wat er te redden valt’. Dan is het noodzakelijk om ‘out of “Overigens zal niemand van u in armoede the box’ te denken én te handelen om de ergste nood te leven, zozeer zal de HEER u zegenen in het verlichten. Het gaat dan dikwijls om het voorkomen van een land dat hij u in bezit zal geven.” huisuitzetting of de inbeslagname van huisraad. De bijbel over armoede

24

In- en uitstroom SchuldHulpMaatjes Begin 2013 werd gestart met 10 SchuldHulpMaatjes van wie er 8 tijdens de regionale bijscholingsdag in januari hun bewijs van hercertificatie in ontvangst konden nemen. De overige 2 behaalden in de loop van het jaar door middel van e-learning hun hercertificatie. Aan het einde van het jaar waren er nog 12 SchuldHulpMaatjes. Met de komst van 3 nieuwe vrijwilligers verwachten we medio 2014 over 15 SchuldHulpMaatjes te beschikken. Vermeldenswaard is dat een in het vak schuldhulpverlening geschoolde vrijwilliger de laatste twee maanden van het jaar coördinatiewerkzaamheden uit is gaan voeren. Hierdoor is de hoge werkdruk van de coördinator teruggebracht. In 2014 zal dit worden voortgezet.

Kortdurende hulpverlening In 2013 hadden 12 cliënten vragen op financieel gebied die middels kortdurende hulpverlening konden worden afgerond. Het betreft hier overwegend gasten uit het Aanloopcentrum die een vraag om ondersteuning hebben die niet per se begeleiding behoeft, en waar een korte interventie hen helpt om zelf weer aan de slag te kunnen. Sommige begeleidingstrajecten moesten we voortijdig beëindigen omdat gemaakte afspraken niet nagekomen werden of de problematiek toch buiten de mogelijkheden van een vrijwilliger bleek te liggen.

Beleidsgroep De beleidsgroep bestaat uit Ruud van der Jagt, vertegenwoordiger van de protestantse diaconie Haarlem en voorzitter van de beleidsgroep, Hans Luttik, namens de GIDS (Geloven in de Stad) kerken, Ranfar Kouwijzer, namens Stem in de Stad en Brigitte Bakker namens de PCI’s van de RK kerk in Haarlem. De coördinator is aan de beleidsgroep toegevoegd als ambtelijk secretaris. De beleidsgroep vergaderde in 2013 vijf maal. Aan de orde kwamen het beleid, de financiën, de voortgang en uitbreiding van het werk van de SchuldHulpMaatjes en de lokale contacten, onder andere met een wethouder. De beleidsgroepsleden hebben afzonderlijk deelgenomen aan enkele activiteiten van het landelijk bureau, om daarmee op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen. 31 oktober bezochten een beleidsgroepslid, een SchuldHulpMaatje en de coördinator, de landelijke bijeenkomst van Kerk in Aktie, waar aan staatssecretaris Jetta Klijnsma het rapport ‘Armoede in Nederland’ werd aangeboden. Netwerken We richten ons op samenwerking met andere instanties in Haarlem. Vaak is er bij de cliënten immers meer aan de hand dan alleen financiële problemen. Met Kontext (maatschappelijke werk en de Sociaal Raadslieden), Jeugdzorg, MEE, de GGD, en in toenemende mate met de sociale wijkteams die in 2013 van de grond zijn gekomen, hebben we overleg gevoerd en werkzaamheden afgestemd. De contacten met de gemeentelijke Schulddienstverlening zijn geïntensiveerd. Een aantal ‘uitzichtloze’ dossiers werd door de gemeente heropend en dankzij het frequentere overleg Aan de training voor Maatjes is veel konden de SchuldHulpMaatjes ook waardevolle adviezen aandacht besteed. Jarenlange kennis krijgen. Op die manier snijdt het mes aan twee kanten: en ervaring van bureaus voor schuldenerzijds kunnen de Maatjes weer verder, anderzijds wordt preventie, schuldhulp en coachervaring voorkomen dat mensen te snel of helemaal niet bij de komen er in samen. Een cursist: “Ik was gemeentelijke Schulddienstverlening komen. Het werk verrast door de geldtypetest. Die maakt van de SchuldHulpMaatjes kan een adequate gang naar de je ervan bewust waar je zelf het liefst Schulddienstverlening bewerkstelligen en ervoor zorgen geld aan uitgeeft. Daar sta je meestal dat door een goede voorbereiding van de aanmelding, veel niet bij stil. Dat is echt een valkuil. Ik onnodige (wacht)tijd voorkomen wordt. besef nu veel beter dat iedereen andere prioriteiten heeft.” 25

Vrijwilligers / SchuldHulpMaatjes Dick Jansen  Edzard Meltzer  Tineke Wischmeijer  Christa v.d. Kamer  Joop de Moor  Paulien van Assema  Pieter van Schijndel  Yolanthe Kuttschrütter  Leontien Kuip  Silvia Belgraver  Jacquelien Goosens  Loes Pieterson  Rob Strobel  Mariska Nijhuis  Andries Detmar Fareen v.d. Put  Linda Croes  Hanneke Versluis  René de Haan  Ton Brons  Richard van Putten. Abdel (54) vertelt heel veel schulden te hebben. Samen met zijn SchuldHulpMaatje worden de schulden geïnventariseerd, waarbij bij elk bezoek meer of hogere schulden boven water komen. Abdel is erg verontwaardigd dat zijn kinderen in Marokko nog maar 60 % kinderbijslag ontvangen vanwege het ‘woonlandbeginsel’. Aanmelding bij de gemeentelijke schulddienstverlening blijkt onmogelijk omdat één van de schulden een niet saneerbare boete is van € 3200. Justitie dreigt hem voor deze niet invorderbare schuld in hechtenis te nemen, waarbij hem verteld is dat hij na zijn detentie van deze schuld af is. Er blijven dan nog veel schulden over, maar de weg is dan wel vrij voor een schuldsaneringstraject. Abdel heeft enerzijds grote moeite met een mogelijke detentie, anderzijds ziet hij schuldhulpverlening ook niet zitten, omdat hij dan geen extra geld meer naar Marokko kan sturen. Hoe moet dat dan met zijn vrouw en kinderen daar? Die moeten daar toch ook leven? Zijn SchuldHulpMaatje zal samen met de coördinator een laatste poging ondernemen om hem de verschillende opties voor te leggen en hem proberen duidelijk te maken dat hij gezien zijn schulden geen geld meer naar Marokko kan sturen. We nemen ons wel voor om hem nogmaals veel erkenning te geven voor zijn goede vaderschap en zorg voor zijn vrouw.

Tabel behorend bij pagina 26

2013 Aantal nieuwe cliënten

Intakes

Kortdurend

Langdurend met Maatje

35

12

30

Afgesloten

11

Aantal cliënten uit 2012 Aantal cliënten met Maatje

41

10

Aantal cliënten voor kortdurende hulp

12

12

Totaal aantal cliënten

53

Cliënten door naar 2014

26

22

Religie, Cultuur en Spiritualiteit Ora et labora

Stem in de Stad vervult een brugfunctie tussen kerk en samenleving, gebaseerd op het aloude principe Ora et labora: bid en werk. De vrijwilligers en beroepskrachten van Stem in de Stad vormen samen een (werk)gemeenschap die zich inzet voor mensen aan de rand van de samenleving. Inspiratie wordt gezocht en gevonden in ‘voedende momenten’ van uiteenlopende aard, zoals bijvoorbeeld de vieringen van christelijke feestdagen, vespers, het Vredesgebed en Adempauze, stadslezingen, debatten en de jaarlijkse filmcyclus. Kenmerkend voor 2013 Het hoogtepunt van 2013 was de opening van de Katrijnkapel waar gasten, vrijwilligers en medewerkers van Stem in de Stad samenkomen om inspiratie en kracht op te doen. 2013 is ook het jaar waarin het Haarlems Beraad van Religies na 6 jaar initiatieven ontwikkeld te hebben, gericht op de interreligieuze dialoog, is ontbonden. Stem in de Stad zoekt naar nieuwe wegen om het interreligieuze gesprek te voeden. Activiteiten en resultaten

Vieringen Ook in het afgelopen jaar heeft de afdeling in samenwerking met het Aanloopcentrum stilgestaan bij de grote christelijke feestdagen, Kerst, Pasen en Pinksteren. Het wordt als zeer waardevol ervaren dat deze feesten met de bezoekers en vrijwilligers gevierd worden. De opkomst bij de kerstviering sprong er boven uit: er waren ruim 125 mensen aanwezig, twee keer zo veel als andere jaren. Met Allerzielen organiseerde het Straatpastoraat een laagdrempelige viering om allen die ons dit jaar ontvielen te gedenken.

Vredesgebed en Adempauze Iedere maandag is er een korte viering in de Groenmarktkerk, in samenwerking met de Groenmarktparochie. De eerste maandag van de maand is bestemd voor het Vredesgebed voor Stad en Wereld. Alle andere maandagen wordt in de Groenmarktkerk om 12.30 uur Adempauze georganiseerd. Adempauze is een korte meditatieve dienst, waar inleiders van diverse pluimage bijdragen aan leveren. Bezoekers van Adempauze kunnen een kaars ontsteken om hun dankbaarheid te belijden of om mensen uit hun directe omgeving kracht en sterkte toe te wensen in moeilijke tijden. Ook worden liederen Telkens weer die van een aarde gezongen. Gemiddeld zijn er 30 bezoekers voor het adempauzes, bedolven Vredesgebed en 21 voor Adempauze. onder vrede. oases terzijde van het strijdgewoel waar de toekomst je weer glansrijk te binnen schiet en je samen het visioen bij elkaar zingt

Telkens weer, die adempauzes die stiltes. waarin je hoort het kloppen van Gods hart. Hans Bouma, uit ‘Dat ik besta’.

Vesper In 2013 heeft een nieuw gebedsmoment meer gestalte gekregen. Elke woensdag wordt in de Katrijnkapel een vesper gehouden met een toegankelijke liturgie. De vesper wordt vooral bezocht door vrijwilligers van het Aanloopcentrum en de Eetvoorziening.

27

Dit gezamenlijk moment van stilte en gebed is waardevol voor zowel de vrijwilligers als de beroepskrachten. De kaarsen die ontstoken worden voor zaken die ons raken draagt bij aan de verbondenheid tussen de vrijwilligers van de verschillende afdelingen. Het steeds weer terugkerende gebed draagt bij aan de gemeenschap die we met elkaar willen vormen. Een gemeenschap waaraan het eeuwenoude principe Ora et labora, bid en werk, ten grondslag ligt. De Vesper biedt ook de mogelijkheid om jezelf weer even terug te vinden na alle ontmoetingen in het Aanloopcentrum en om de ruimte in jezelf te zoeken om op een later moment weer helemaal present te zijn voor de gasten. Aan de Vesper nemen gemiddeld 12 mensen deel.

Stiltecentrum Het Stiltecentrum in de Groenmarktkerk is iedere werkdag geopend van 14.00 tot 16.00 uur. De openstelling wordt mogelijk gemaakt door ‘de wachter’. De wachters zijn vrijwilligers van de Groenmarktkerk en van Stem in de Stad die in tweetallen toezicht houden en desgevraagd bezoekers te woord staan.

Lezingen en debatten  De Gesprekstafel, de maandelijkse gespreksgroep voor gasten van het Aanloopcentrum, had in 2013 gemiddeld zes deelnemers per keer. De gespreksonderwerpen worden meestal door de deelnemers zelf aangedragen. Besproken onderwerpen waren onder andere: een nieuw begin, een goede koning en omgaan met eenzaamheid.  In samenwerking met het Karmelitaans Centrum voor Spiritualiteit zijn in het voorjaar 4 bijeenkomsten over het thema ‘Aarden in goede grond’ georganiseerd.  8 maart: lezing door schrijver Asis Aynan in de Groenmarktkerk. Titel: ‘De aardige aarde’ over hoe je gevormd wordt door waar je opgroeit en verder groeit.  Samen met de Groenmarktparochie verzorgde Frans Gerretsma een lezing over Franciscus van Assisi die de titel ‘Vrouwe armoede als enige geliefde’ meekreeg.  In samenwerking met De Pletterij organiseerde Stem in de Stad een debat met de titel ‘Zorg voor SansPapiers.

Haarlems Beraad van Religies In november is er een einde gekomen aan het Haarlems Beraad van Religies (HBR). Het HBR werd begin 2007 opgericht om de interreligieuze dialoog in Haarlem te activeren. Aan het beraad werd deelgenomen door vertegenwoordigers van de grote religies (Hindoes, Boeddhisten, Joden, Christenen, Moslims, Bahai) en door iemand die de ‘vrije spiritualiteit’ vertegenwoordigde. Gedurende 5 jaar hebben vele ontmoetingen plaatsgevonden, zijn met elkaar religieuze feesten gevierd en zijn gesprekken gevoerd met andere interreligieuze raden. Medio 2012 trok een groot aantal deelnemers zich om diverse motieven bijna gelijktijdig terug uit het beraad. Pogingen om vervangers te vinden zijn niet gelukt. Om die reden heeft het HBR, in samenspraak met de directie van Stem in de Stad, besloten om haar activiteiten te staken. Stem in de Stad zoekt naar andere mogelijkheden om het interreligieuze gesprek voort te zetten.

Filmcyclus In het najaar heeft Stem in de Stad in samenwerking met Filmschuur Haarlem wederom een filmcyclus georganiseerd. Onder het thema ‘Het keerpunt’ zijn vier actuele films vertoond waar op werd ingegaan in inspirerende lezingen en discussies achteraf.

28

Voor de 9e keer waren er uitverkochte zalen, vol trouwe bezoekers en geïnteresseerde georganiseerd door vrijwilliger John Kraan in samenwerking met de Filmschuur. Opening Katrijnkapel Monseigneur Jan van Burgsteden, emeritus hulpbisschop van het diocees HaarlemAmsterdam en dominee Arjan Plaisier, scriba van de Protestantse Kerk Nederland hebben in een gezamenlijke viering op 30 mei de oecumenische kapel van Stem in de Stad ingewijd. Al eerder was bekend dat op de plaats waar Stem in de Stad haar onderdak heeft, in de Middeleeuwen een klooster heeft gestaan. Het klooster, gesticht in 1395 en opgeheven in 1581 werd het klooster van Sinte Katrijn of ook wel het Convent van Sint Catharina genoemd. De zusters van Sinte Katrijn volgden de regel van Franciscus van Assisi. Hun kerk stond op de plek van de huidige Groenmarktkerk en de tuin van het klooster lag in het Vincentius Carré. Tijdens de verbouwing van de afgelopen jaren ontdekte architectuurhistoricus Mariette Polman dat de kelder onder het kledingmagazijn van Vincentius ooit onderdeel van het klooster uitmaakte. Het was afgebladderd en met spinrag behangen, maar wel authentiek. Al snel kwam de gedachte op om in deze gewelfkelder een oecumenische kapel in te richten voor stilte en gebed. Het PIN-fonds van de Konferentie Nederlandse Religieuzen doneerde voor de verbouwing en inrichting 25.000 euro. Architect Joop Slangen en binnenhuisarchitect Aagje Nicolaas namen de renovatie en inrichting voor hun rekening. Het is een prachtige, intieme gebedsruimte geworden.

“In deze Katrijnkapel wordt ons geloof gevoed, om het niet op te geven als we het uitschreeuwen, omdat alles vastloopt. In deze kapel bidden we tegen de klippen op, omdat gebed en menselijk engagement onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, zonder die verbinding lopen we mank en worden we een maatschappelijke instelling zoals er al zo velen zijn. In deze kapel geven we ons over aan de Liefde van God. O zeker, niemand heeft ooit God gezien ( Joh. 1:18), maar velen ervaren zijn kracht, goedheid en mildheid. Wél hebben we een deel van zijn ‘voorkant’ gezien in Christus. Doe maar als Hij zegt het evangelie en je zult groeien en rijpen en ooit de zin van leven vatten. Een opgave? Jazeker, jazeker, maar de Geest van trouw en waarachtigheid zal je leiden, maar ook brengen naar plaatsen waar je niet wilt (Joh. 24:19). Ik maak dat heftig mee in deze maanden van ernstig ziek zijn (Joh. 24). In deze kapel gebeurt dit allemaal, hier ligt de basis van ons werk: ora et labora, bid en werk. Wie dat doet komt niet bedrogen uit.” Fragment uit de speech van Jurjen Beumer bij de opening van de kapel (uitgesproken door Jan Bos).

29

Intrededienst Ranfar Kouwijzer bij Protestantse gemeente Haarlem Na op 1 april te zijn aangetreden als directeur, werd Ranfar Kouwijzer op 21 april als predikant verbonden aan de Protestantse Gemeente van Haarlem. De dienst werd opgeluisterd door Leoni Jansen die liederen van Huub Oosterhuis ten gehore bracht.

Hoe houd je dat vol, lijken op een God die een onmogelijk draaiboek voorschrijft? Zonder uitzondering vertellen vrijwilligers, betrokkenen en professionals van Stem in de Stad mij dat ze er vooral zelf erg gelukkig van worden. Het is geen last om een ander te helpen, het geeft juist energie. Dat kan ik me voorstellen. Je laaft je aan de overlevingskracht van de ander, bent blij dat je een verschil uit kunt maken; ook opnieuw dankbaar met alledaagse dingen: dat je een huis hebt, je kinderen dagelijks kunt zien. Bij iedere vrijwilliger, betrokkene en professional zit ook de druk en stress van: ‘niet genoeg kunnen doen’, ‘er altijd moeten zijn’, ‘schaamte over dat fijne huis en de luxe die je hebt’. Stem in de Stad is een diaconaal centrum. Bedoeld voor mensen in nood. Daklozen, thuislozen, vluchtelingen, eenzame ouderen. Het werk gaat al meer dan vijfentwintig jaar terug en in die tijd zijn ontelbare mensen in nood bijgestaan en geholpen. Dat wil zeggen: soms, even. Incidenteel zijn er successen. Iemand is gestopt met drinken. Een gezin krijgt toch eindelijk die verblijfsvergunning. Het gaat weer beter met iemand. Het meeste is het uithouden. Erbij staan. Het zien, zonder de situatie te kunnen veranderen. Er slapen nog steeds mensen in bosjes, er worden nog steeds meisjes met geweld naar Sudan gebracht, er gaan nog steeds mensen dood van de honger. Dat is een spanning in dit werk en in het geloof van ‘zo zouden wij moeten leven’. De spanning van werken aan een andere, betere wereld én die wereld niet kunnen maken. Hoe houd je dat vol? De pijn van de wereld in het gelaat zien en de opgewekte mens zijn, die je geroepen bent te zijn? Het antwoord daarop is liturgie. In de kapel, in zingen, zoeken, elkaar verhalen vertellen, luisteren naar prachtige liederen, doen we kracht op, relativeren we onszelf en ook ons werk. Fragment uit de rede van Ranfar Kouwijzer bij de Intrededienst

Vrijwilligers Maap Barentsen  Gerda Bajema  Gryt Feddema  Maria Holt  Nel Jelluma  Louise Koster  Liesbeth Maas  Piet Muller  An Planken  Dan Rutgers van der Loeff  Agnes Schrijvers  Riet van Stempvoort  Nel Versluis  Paul de Beijer  Anny Bosman  Toos Brouwer  Lenie van de Eijkhoff  Ton Emmelkamp  Hilda Hooglugt  Gre Noom  Ria Rais  Joke Rhee  Frits Rohling  Gerard Slingerland  Nel Stevens  Roos Timmerman  Mia Zwart  Corrie Zwetsloot  Lien Kenselaar  Cor Vronik  Aart Mak  Karin Ottenhoff  Hetty Robbemond  Ton Stevens  Bram Tieman  Jaap Binnema  Agnes van Bekkum  Dilek Cakir-Uyüh  Rob Doeleman  Abdel Dokhane  Henk Kroon  David Mulder  Hanny den Ottolander -Schatz  Hans Rosenberg  Jetty Scholten  Jan Seeleman  Ernest Spronck  Hans van Wijk.

30

Organisatie en financiën Een veelbewogen jaar

Het jaar 2013 was eerst en vooral een veelbewogen jaar. De continuïteit van de organisatie stond onder druk door personele en financiële zorgen. Stem in de Stad moest afscheid nemen van haar oprichter en grote inspirator Jurjen Beumer en het bestuur en de beroepskrachten moesten alle zeilen bijzetten om de organisatie in financieel opzicht naar veiliger water te loodsen. Dankzij de veerkracht en inzet van alle betrokkenen: het bestuur, de directie, de coördinatoren van de afdelingen en de 250 vrijwilligers heeft Stem in de Stad de storm doorstaan. De sombere stemming van begin 2013 heeft plaatsgemaakt voor optimisme. Na 25 jaar staat Stem in de Stad nog steeds als een huis voor de armen en eenzamen in Haarlem. En ook in 2013 klopten weer meer mensen aan bij Stem in de Stad voor ontmoeting, voor hulp, voor zingeving, voor het vieren van de maaltijd, om er bij te horen. Doelstelling Stem in de Stad De Stichting Stem in de Stad heeft ten doel zonder winstoogmerk werkzaam te zijn als een nieuwe vorm van diaconale presentie te midden van de humanitaire noden in de stad en samenleving, dichtbij en ver weg. De stichting vervult een brugfunctie tussen kerk en samenleving. De taakstelling komt voort uit de diaconale en pastorale taken van gemeentes en parochies en is een toegevoegde wijze van werken vanwege de grote en vaak nieuwe problemen en thematieken waarvoor de gezamenlijke kerken zich geplaatst zien. Het werkgebied van de stichting omvat de burgerlijke gemeente Haarlem en omstreken.

Nominatie Kroonappels Ter ere van de kroning schreef het Oranjefonds een wedstrijd uit voor de mooiste sociale initiatieven in het land. Stem in de Stad won, op basis van een publieksstemronde, de nominatie voor Haarlem. Apetrots waren we toen we ook de volgende ronde, een beoordeling door medekandidaten, doorkwamen en als beste kandidaat uit de provincie Noord-Holland werden voorgedragen. Het eindoordeel lag bij een vakjury die uit de 20 overgebleven kandidaten, 3 organisaties uitverkoos. Stem in de Stad sneuvelde in de laatste ronde, maar kreeg wel een bedrag van € 2.500 als beloning voor haar Kroonappel-nominatie. Een compliment voor ons allemaal!

31

Personeel & organisatie In 2013 waren 8 beroepskrachten in dienst van Stem in de Stad, gezamenlijk goed voor 4,9 fte (was 6,4 fte in 2012). Daarnaast detacheerde de Doopsgezinde Gemeente Haarlem gedurende 6 maanden een maatschappelijk werker (0,1 fte). Jurjen Beumer was formeel tot 1 april 2013 de pastor en directeur van Stem in de Stad. Vanwege zijn ziekte kon hij deze taak in 2013 niet meer uitvoeren. Het tijdelijke ontbreken van de directie is opgevangen door tot april wekelijks een extra bestuursvergadering met het klein managementteam te beleggen. Daarnaast onderhield ieder bestuurslid contact met één van de coördinatoren. Op 4 juni 2013 overleed Jurjen Beumer. De condoleance werd bij Stem in de Stad gehouden, alwaar Jurjen was opgebaard in zijn geliefde Katrijnkapel. De uitvaartdienst was op maandag 10 juni in een overvolle Groenmarktkerk. Vanaf 1 april 2013 is Ranfar Kouwijzer pastor en directeur van Stem in de Stad. Hij is, anders dan zijn voorganger, in dienst van Stem in de Stad en is als zodanig beroepen tot predikant met bijzondere opdracht, verbonden aan de Protestantse Gemeente Haarlem.

“Vrijwilliger: het woord suggereert dat het te maken heeft met de vrije wil. Nou kun je sowieso in twijfel trekken of die bestaat, maar zelfs als je van de vrije wil uitgaat… Vrijwilligerswerk is niet zo maar dat wat je het liefste wil. Het is soms taai. Het is een zware verantwoordelijkheid. Er wordt op je gerekend. Vrijwilligerswerk is soms nog veel minder vrijblijvend dan betaald werk. Voor een betaalde functie vinden ze wel weer een ander, maar voor veel vrijwilligerswerk ligt dat anders. Dan ben je echt onmisbaar. In Duitsland noemen ze vrijwilligers ‘Ehrenambtliche’. Mensen met een ere-ambt. Als ik kijk naar het vele en gevarieerde werk dat jullie bij Stem in de Stad doen, voel ik daar ook wel voor. Jullie taken hier, dat is iets waar jullie mee bekleed zijn. Zoals de burgemeester een ambtsketting om heeft, zo hebben jullie je werk bij Stem in de Stad om je heen. Wat jullie doen is heel bijzonder. Bij veel organisaties is de vrijwilliger het extraatje. Er gebeurt van alles en de vrijwilligers zorgen voor de slagroom op de taart. Stem in de Stad is ten diepste: mensen aan elkaar verbinden. Hier hechten gewone burgers van Haarlem en omgeving zich met hart en ziel aan mensen van de straat, aan asielzoekers, aan mensen met grote schulden. Al die gasten voor wie wij het werk doen, ze krijgen hier te horen: ‘je bent geen probleem, je bent een mens’. Dat jullie dat doen uit roeping, omdat je daar in gelooft, en niet omdat het nu eenmaal is waar je voor betaald wordt, is de crux van het werk. ” Fragment uit de toespraak van Ranfar Kouwijzer op het vrijwilligersfeest 2013

32

Vrijwilligers Eind 2013 waren 250 vrijwilligers actief voor Stem in de Stad. Vrijwilligers zijn voor de organisatie van onschatbare waarde. Ranfar Kouwijzer sprak hen toe tijdens het jaarlijkse vrijwilligersfeest.

Straatjournaal De samenwerking met het Straatjournaal, die voor hun redactie en logistieke organisatie gebruik maakt van werkruimte van Stem in de Stad, was ook in 2013 uitstekend. Het Straatjournaal biedt aan een aantal gasten van Stem in de Stad de mogelijkheid om hun eigen kracht in te zetten als verkoper van het Straatjournaal.

‘Ze zeggen wel dat vroeger alles beter was, mensen waren er nog veel meer voor elkaar, dat zoiets vandaag niet passen kan, blijkt door jullie inzet in Haarlem God-zij-dank niet waar.’ Omdat jullie er zijn als wereldhuis als schuldhulpmaatjes, noem maar op en om die dagelijkse praatjes die je ieder mens zo gunt... warme woorden in de stadsherberg waarzonder jij het , als ‘gewoon mens’ ook niet kunt... Fragment uit het gedicht van stadsdichter Nuel Gieles, door hem voorgedragen op de vrijwilligersavond in oktober 2013.

Bestuur Op 28 augustus 2013 stopte Bernadette Meertens als voorzitter van de Stichting Stem in de Stad. Mede voor haar vele verdiensten voor Stem in de Stad werd zij benoemd tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Bernadette was sinds december 2003 bestuurslid op voordracht van de R.K. parochie van de H. Antonius van Padua, de Groenmarktparochie. Per 18 december 2013 beëindigde Krijn Kramer, bestuurslid op voordracht van de Vereniging Vincentius van Paulo te Haarlem, zijn bestuurslidmaatschap. Krijn Kramer is als voorzitter van de Vincentius Vereniging van groot belang geweest voor de nieuwbouw van het Vincentius Carré, waarvan de gebouwen van Stem in de Stad deel uit maken.

Per 31 december 2013 was het bestuur als volgt samengesteld: Voorzitter: Paul Beerkens, bestuurslid op voordracht van het R.K. dekenaat van het Bisdom HaarlemAmsterdam. Secretaris: Maarten Hartsuijker Penningmeester: Harry Custers Leden: Symone Gaasbeek-Wielenga (bestuurslid op voordracht van de Protestantse Gemeente Haarlem), Jan Bos (bestuurslid op voordracht van de Protestantse Gemeente Haarlem), Kees Weel (bestuurslid op voordracht van de Vereniging Vincentius van Paulo te Haarlem). De belangrijkste aandachtspunten van het bestuur in het afgelopen jaar waren de financiën, waaronder een meerjarenplanning en meerjarenbegroting, de door Jurjen Beumer - in verband met zijn aanstaande vertrek - opgestelde transitienota, de ontwikkelingen binnen de afdeling Diaconaal Werk en het project SchuldHulpMaatjes, ontwikkelingen rond de keuken en besluitvorming aangaande het Verblijfhuis (bed, bad en brood voor een beperkt aantal asielzoekers en ongedocumenteerden). Ook is veel aandacht besteed aan het informeren van het personeel en de vrijwilligers. In het kader van het beperken van risico’s heeft het bestuur in 2013 een bestuursaansprakelijkheidsverzekering afgesloten. Voor 2014 staat de noodzakelijke actualisering van de huidige Statuten en het Directiestatuut op de rol. Public Relations In 2013 is Stem in de Stad dikwijls in het nieuws geweest, bijvoorbeeld over de Katrijnkapel, de nominatie voor de Kroonappels van het Oranje Fonds, de nood van illegalen, thuislozen en mensen met ernstige schulden, het aantreden van Ranfar Kouwijzer en het overlijden van Jurjen Beumer.

33

Straatpastor Joris Obdam werkte mee aan een uitzending van de Evangelische Omroep. Stem in de Stad bracht in 2013 twee maal een Nieuwsbrief uit waarvan de laatste met het thema ‘Kerst op straat’. Nieuw is dat er naast de nieuwsbrief ook twee maal een programmafolder is uitgebracht en dat Stem in de Stad een eigen pagina heeft in HRLM, de tweemaandelijkse stadsglossy. Daarnaast wordt ook publiciteit gegenereerd via de website en via een eigen Twitter en Facebook account. Financiën Het jaar 2013 ging voor Stem in de Stad met een somber financieel perspectief van start. Het toen afgelopen boekjaar 2012 moest worden afgesloten met een tekort van ¤145.000, waardoor de stichting eind 2012 nauwelijks over een financiële buffer beschikte om aan zijn bestaande verplichtingen te kunnen voldoen. Bovendien bestond er in februari 2013, ten tijde van de vaststelling van de begroting 2013, nog veel onzekerheid over de inkomsten die voor dat jaar verwacht mochten worden. Mede op instigatie van een aantal fondsverstrekkers werd daarom in het eerste kwartaal een financieel meerjarenplan opgesteld voor de periode 2013 - 2016, gericht op een duurzaam gezonde financiële positie van Stem in de Stad. De doelstelling van dit financiële plan was om, in een aantal jaarlijkse stappen, een continuïteitsreserve op te bouwen. Deze reserve is nodig om te kunnen voldoen aan potentiële wachtgeldverplichtingen en om in geval van (financiële) nood de meest kwetsbare gasten van Stem in de Stad nog een half jaar te kunnen blijven ondersteunen. Uiteindelijk kon het jaar 2013 worden afgesloten met een toevoeging aan de continuïteitsreserve van ¤109.000. Daarmee kon een versnelling worden bereikt in de uiterlijk 2016 te bereiken financiële doelstelling. Stem in de Stad wil nadrukkelijk haar dank uitspreken aan een viertal fondsen dat, naast hun reguliere bijdrage, een aanzienlijke som geld heeft gedoneerd om in 2013 de continuïteitsreserve versneld op te bouwen. En verder droegen vrijwel alle Haarlemse kerken, vele honderden particulieren en een groot aantal Haarlemse en landelijke fondsen ook in 2013 opnieuw financieel bij om het werk van Stem in de Stad mogelijk te maken.

De totale baten 2013 zijn uitgekomen op ¤676.000. Dit is bijna ¤54.000 meer dan de begrotingsdoelstelling die het financieel perspectief 2013-2016 aangaf.

34

De kosten zijn in 2013 ¤22.000 (3,7%) lager uitgekomen dan begroot. De meeste afwijkingen ten opzichte van de begroting ontstonden door niet of nauwelijks te beïnvloeden factoren.

In 2013 werd een nieuw boekhoudsysteem in gebruik genomen. Voor de inrichting daarvan werd een beroep gedaan op het externe administratiekantoor. Het nieuwe systeem maakt het mogelijk om sneller en eenvoudiger inzicht te krijgen in de ontwikkeling van de kosten en opbrengsten. Daarnaast werd in 2013 een groter beroep op het administratiekantoor gedaan om structureel een betere betaalorganisatie te

35

creëren, zodat voldaan kan worden aan de eisen die een goed systeem van administratieve organisatie en interne controle stelt. Vooruitzichten voor 2014 Op 18 december 2013 is de begroting 2014 door het bestuur vastgesteld, twee maanden eerder dan vorig jaar. Begroot is dat de kosten in 2014 zullen toenemen tot ¤638.000 ( een toename van ¤71.000). Deze kostenstijging houdt allereerst verband met autonome factoren (inflatie, loonruimte e.d.). Daarnaast is een personeelsuitbreiding opgenomen van 0,5 fte. Deze toename is noodzakelijk vanwege de aanhoudende groei van het aantal gasten en het aantal activiteiten. Vrijwilligers receptie, secretariaat, communicatie, ict en gebouwbeheer Wera van Bakel  Abdel Bouharat  Tonnie Cottaar  Ineke Hartsuijker  Ineke Hogendijk-Smit  Maria Holt-Butzelaar  Yvette Leevendig  Marijke Molenaar  Margriet Pruissen  Eugenie de Ruiter  Jetty Scholten  Laura Smit  Adrie Vliem  Anneke de Vries  Cor Vronik  Flavia Welzink  Francien Eijsker  Esther Buitendijk  Annette Kroes  Marjo Kuilman  Esther Mulder-Cobelens  Bert van Driel  Victor van Goor  Evert Klaver  Kees van Leen.

36

Colofon Redactie & opmaak: Annette Kroes en Marianne Vaandrager Foto’s: Esther Mulder-Cobelens (omslag & pag. 19), Paul Vreeker (pag. 12), Friso Kooijman (pag. 2 & 28), Brigitte Bakker (pag. 25), Heidi Borgart (pag. 30), eigen archief Druk: ROADS Print & Pixels, Haarlem ©Stem in de Stad 2014