Duurzaamheid. Imagine the result

Imagine the result

Duurzaamheid

2

ARCADIS | Duurzaamheid

Focus op het resultaat Inzicht geven en focus aanbrengen. Raadgever zijn. Vooruit zien en voorop lopen. Ondernemen in een complexe omgeving. Maar met overzicht en betrokkenheid. En verstand van zaken. Resultaatgericht. Iedereen zegt het. Slechts enkelen maken het waar. Resultaatgericht bij ARCADIS: niet denken áán onze klanten, denken áls onze klanten. Over het krachtenveld waarin zij zich begeven. Van probleem naar oplossing. Om het verschil te maken. Samen met klanten, partners en betrokkenen. Mobiliteit. Milieu & Ruimte. Gebouwen. Water. Thema’s die er toe doen. Los van elkaar. Afhankelijk van elkaar. De samenleving vormgeven. Met kennis van de toekomst. Een heldere blik op het probleem. Creatief in de oplossing. Daadkracht in de uitvoering. Imagine the result.


Inhoud 4

Inleiding

6

Dimensies duurzaamheid

8 10 12 15 16 19 21 22

Visie op duurzaamheid

24 27 29 30 33 35

LAND Floriade 2012 _ cradle-to-cradle principe in de praktijk Biodiversiteitplannen voor NAM Duurzame toekomstplannen zoutwinning Bedrijvenpark A1 Windpark Eemshaven

36 38 41 43 44 47 49

WATER Energiezuinige koude in (kantoor)gebouwen IJsselmeerdijkenconcept Waterlely ‘Baggertubes’ Gemalen Groningen De Watermachine in De Groote Wielen _ Den Bosch Kustversterking

STAD Bibliotheek De Boekenberg _ Spijkenisse Duurzaam gemeentekantoor _ Utrechtse Heuvelrug Sanergy op Strijp-S _ Eindhoven Kantoor Beaulieu _ Arnhem Bestuurscentrum Rabobank Nederland _ Utrecht Oostindie Leek _ ontwerp en aanleg woonwijk in één hand

50 53 54 57 59 60 62

INFRASTRUCTUUR ModieSlab© Ontwerp en uitvoering twee ecoducten/natuurbruggen Vertramming Zwolle-Kampen Duurzaamheidsvisie _ Veldhoven-West Connect Meeting Room Hanzelijn

64 67 68 71 73 74

WERELD Adaptieve stedelijkheid De Fluïde Stad _ Tegendruk Olympische Spelen 2028 “SPORTSPACES”_ duurzame sportfaciliteiten Evaluatie van standaarden voor vrijwillige klimaatcompensatie credits Carbon footprint brancheorganisatie betonmortelindustrie

77

Hoe duurzaam is ARCADIS zelf?

78

COLOFON

3

4


Inleiding

ARCADIS levert al ruim 120 jaar een belangrijke bijdrage aan de duurzame kwaliteit van de omgeving waarin we wonen, werken en recreëren. We doen dit niet alleen logischerwijs op het gebied van water en milieu, maar ook op het gebied van mobiliteit, ruimtelijke ontwikkeling en de bebouwde omgeving. Duurzaamheid zit in ons dagelijks werk. We passen het toe op vele fronten. Vooruitstrevende oplossingen die haalbaar zijn, zowel technisch als financieel. Duurzaamheid begint bij ARCADIS al vóór een ontwerp. Het start bij de voorbereiding en blijft centraal staan tijdens het proces. We staan er namelijk continu bij stil, we vragen onszelf af of een project nog duurzamer kan; of er nieuwe kansen of toepassingen zijn. Zo maken we al onze projecten continu duurzamer. Oftewel ‘Sustainability by Design©’. Wij zijn er van overtuigd dat je alleen op deze manier een échte maatschappelijke bijdrage levert. Onze projecten bewijzen dat. Wij maken projecten duurzamer.

6


Dimensies duurzaamheid


Natuur & Ruimte We beperken zo veel mogelijk het leggen van beslag op nieuw land en wat daar leeft. Afhankelijk van de wensen van de opdrachtgever liggen de mogelijkheden in onder meer: efficiënte indeling, herbestemming, afstemming omgeving en compensatie van natuur. Water We beperken vervuiling, creëren besparingen, slaan regenwater op voor hergebruik en maken bij de ontwerpen gebruik van natuurlijke elementen zoals waterkringlopen. En nog veel meer. Materiaal We streven er naar om materiaal te gebruiken dat het milieu zo min mogelijk belast, gerecycled of recyclebaar is. Bovendien kijken we zorgvuldig naar het productieproces en houden rekening met levensduur en onderhoud. Daar waar mogelijk kiezen we voor ‘cradle-to-cradle’; want afval is voedsel. Energie We maken zo veel mogelijk gebruik van natuurlijke, schone en duurzame energiebronnen. We zorgen voor gereduceerd energiegebruik voor warmte, koeling en verlichting. Ecologie We brengen de relatie tussen het gebouw en de omgeving in balans om mens en natuur beide een gezonde leefomgeving te bieden. Mobiliteit We verminderen de mobiliteitsbehoefte en zoeken – eventueel technische – oplossingen. Denk daarbij aan locatiekeuze, (rij) gedrag en (bouw)logistiek. Daarnaast moet de infrastructuur passen bij de omgeving.

Mens Onze toekomst hangt af van de leefbaarheid van onze wereld. Welzijn en waarden staan centraal, in balans met aarde en milieu. Winst Financiële gezondheid is een voorwaarde voor continuïteit en daarom een van de belangrijkste pijlers van onze klanten. We streven naar duurzame, haalbare oplossingen – financieel en in tijd. We streven naar efficiency, kijken naar de lange termijn en beschouwen kosten over de hele life cycle. Schaal en Perspectief Wij kijken naar het hier en nu, maar ook naar verderop en later. Duurzaamheid is een zaak van toenemend perspectief. Verduurzamen is vasthouden wat goed en belangrijk is, maar ook veranderen, vernieuwen en verbeteren, waarbij de meerwaarde soms buiten de oorspronkelijke kaders kan liggen. Proces Duurzaamheid kan je niet alleen doen, je moet ook organiseren, enthousiasmeren, en ambiëren, voor nu en straks. Bewust kiezen voor de juiste strategieën en tactieken, zoals vaste waarde, of flexibiliteit. Verder denken dan het project, en het proces er voor en er na ook voor ogen hebben. Alleen als duurzaamheid vanzelfsprekend is, zal het echt tot resultaten leiden. Hierbij betaalt investering in commitment en in creatieve denkkracht zich altijd terug.

7

8


Visie op duurzaamheid ARCADIS weet dat duurzaamheid belangrijk is. Onze opdrachtgevers geven aan dat duurzaamheid, en dan met name duurzaam inkopen, en een innovatief klimaat- en energie-beleid, essentieel is. Aan de andere kant zien wij zelf de signalen uit onze natuurlijke en gebouwde omgeving. Als Nederland’s grootste adviesbureau weten wij wat er speelt. Wij zien de stress in bodem, lucht, en water, in onze steden, landbouwgronden en bossen, en als geen ander begrijpen wij dat we moeten gaan veranderen. Met verdere efficiency verbeteringen, hoe belangrijk ze ook zijn, komen we er niet. We zullen daarnaast radicaal nieuwe denkwijzen en processen moeten gaan ontwikkelen. Cradle 2 cradle and beyond. ARCADIS weet dit, denkt na, ervaart, en durft de uitdaging aan. Hoe doen we dat? ARCADIS “leitmotiv” ARCADIS maakt al haar projecten voortdurend duurzamer. Met vooruitstrevende oplossingen die haalbaar en betaalbaar zijn. ARCADIS wil een totaal pakket over duurzaamheid aanbieden, waarbij naast praktische oplossingen (techniek en uitvoering) ook oog is voor de interne kanten. Want duurzame successen komen als er integrale aandacht wordt besteed aan drie aspecten: – Visie en ambitie - kunnen enorm verschillen van mens tot mens, omdat iedereen vanuit zijn eigen belevingswereld tegen duurzaamheid aan kijkt. Hier vinden we ook de bron van de vereiste creativiteit die nodig is voor radicaal nieuwe ideeën en processen. – Mensen en proces - zowel de interne cultuur en het kennis niveau (mensen) alsmede de interne organisatie (proces) moeten geschikt zijn om duurzaam denken en handelen te integreren in de dagelijkse praktijk. – Techniek en uitvoering – practische, meetbare oplossingen

Om dit integrale beleid handen en voeten te geven zijn er al drie kernproducten ontwikkeld die wij samen met ons standaard palet aanbieden: Duurzaamheid Workshop, S-Team en Duurzaam Inkopen. Workshop Duurzaam resultaat komt wanneer u – naast alle praktische oplossingen – er ook oog is voor de mensen die de ambities moeten gaan waarmaken. Welke kennis en overtuiging hebben ze over duurzaamheid? Hoe gaan ze om met de inherente complexiteit? En met innovatie? Is de bedrijfscultuur wel klaar voor duurzaamheid?” De workshop geeft antwoord op deze vragen en wordt gegeven in samenwerking met PRC Training. Creëren van enthousiasme binnen de groep en vertrouwen in eigen creativiteit zijn kerndoelen. S-Team Daar waar onze projectleiders of onze opdrachtgevers de wens hebben om duurzaamheid meer expliciet in hun project geborgd te krijgen dan kunnen wij een hecht team adviseurs inzetten, allen mensen met een persoonlijke betrokkenheid of expertise rondom duurzaamheid. Dit Sustainability-team of S-team wordt in wisselende samenstelling ingezet om nieuwe creatieve duurzame ideeën te ontwikkelen die aansluiten op de ambitie en reikwijdte van het project. Duurzaam Inkopen Het ontwerpen, invoeren en verankeren van een duurzaam inkoop proces klinkt eenvoudig, maar blijkt in de praktijk complex te zijn. Dat heeft te maken met factoren zoals decentralisatie, categorieën van aanbesteding, monitoren, enz. En daar komt nog eens de interne bedrijfscultuur, de overtuiging en motivatie bij.


Randstad Rail, Den Haag

ARCADIS heeft ervaring met het opstellen van Plannen van Aanpak. Daarnaast voeren wij duurzaam inkopen door bij

onszelf en onze dochterondernemingen, waaronder AQUMEN dat gespecialiseerd is in facility management.

9

10


Stad

Meer dan de helft van de wereldbevolking leeft in stedelijk gebied. Een stedelijke omgeving is een plek waar woningen, kantoren, ziekenhuizen, winkelcentra, recreatie, natuur, lucht, water en infrastructuur samenkomen. Een gebied waar het gaat om de verbinding tussen gebouwen, mobiliteit, leefbaarheid en duurzaamheid. Duurzaamheid levert een bijdrage aan de kwaliteit. Daar ligt dan ook de uitdaging in onze projecten.

12

ARCADIS | Duurzaamheid | Bibliotheek De Boekenberg _ Spijkenisse

Bibliotheek De Boekenberg _ Spijkenisse Uitdaging Aan het Vredehofplein in Spijkenisse verrijst een nieuw complex. Deze nieuwbouw omvat een ondergrondse parkeergarage met daarboven zorgwoningen voor senioren en de openbare bibliotheek van de gemeente Spijkenisse. Deze bibliotheek, De Boekenberg, moet een uniek gebouw worden op het gebied van duurzaamheid en energiezuinigheid. Aanpak Het gebouw heeft een EPC-score van 0,7 door de compacte bouwvorm, door toepassing van energiezuinige installaties in combinatie met een gebruik van natuurlijke energiebronnen, zoals bodem, zon, beplanting en regenwater. Het is een gedurfd architectonisch ontwerp, een volledig transparante en geactiveerde gebouwschil. Opvang en gebruik van hemelwater, warmteterugwinning en adiabatische koeling, warmteen koudeopslag, de benutting van faseomzetting-materialen en de bewuste inzet van planten voor klimaatbeheersing en verbetering van het leefmilieu geven een krachtige invulling aan de begrippen integraal en duurzaam bouwen. De zorgwoningen en de bibliotheek zijn een ontwerp van architectenbureau MVRDV uit Rotterdam. De ondergrondse parkeergarage voor ruim 300 auto’s is een bouwkundig ontwerp van ARCADIS en bestaat uit twee bouwlagen. De installaties voor de parkeergarage en de bibliotheek zijn ontworpen door ARCADIS.

Resultaat EPC staat voor Energie Prestatie Coëfficiënt. Het EPC vertelt hoe goed een gebouw scoort op het gebied van energieprestatie. Een goede energieprestatie betekent een laag energieverbruik. In Nederland worden steeds meer maatregelen genomen om het energieverbruik te verlagen en zo de CO2 -uitstoot terug te dringen. Eén van deze maatregelen is dat gebouwen moeten voldoen aan een minimale Energie Prestatie Norm (EPN). Deze norm wordt uitgedrukt in de Energie Prestatie Coëfficiënt en geeft aan hoe energiezuinig een gebouw is. De EPC wordt berekend op basis van gebouweigenschappen, de gebouwgebonden installaties en een gestandaardiseerd bewonersgedrag. Hoe lager het getal is, hoe energiezuiniger het gebouw. Ter vergelijking: voor 2006 moesten nieuwbouwwoningen voldoen aan een EPC van 1,0 en vanaf 2006 mocht de EPC zelfs niet hoger zijn dan 0,8. Met een EPC-score van 0,7 voldoet De Boekenberg dus aan de hoogste eisen voor de energieprestatie en dat tegen een relatief zeer geringe meerinvestering. Het complex wordt in 2011 opgeleverd. Duurzame punten – compacte bouwvorm – energiezuinige installaties – gebruik natuurlijke energiebronnen – vernieuwende technieken om binnenklimaat te reguleren


13

14

ARCADIS | Duurzaamheid | Bibliotheek De Boekenberg – Spijkenisse

ARCADIS | Duurzaamheid | Duurzaam gemeentekantoor _ Utrechtse Heuvelrug

15

Duurzaam gemeentekantoor _ Utrechtse Heuvelrug Uitdaging De gemeente Utrechtse Heuvelrug heeft het voornemen haar gemeentekantoor te centraliseren in Doorn. Daarom wordt het bestaande cultuurhuis uitgebreid met circa 5.300 m² bvo. Het kantoor zal in de nieuwe situatie bestaan uit het huidige cultuurhuis dat door een ondergrondse verbinding wordt gekoppeld aan drie nieuwe paviljoens, waarin werkplekken worden ondergebracht voor 220 personen. In het gemeentekantoor zal ook een centrum voor jongeren worden gehuisvest. Het Programma van Eisen omschrijft een zeer duurzaam en energiezuinig gebouw. Deze ambitie is uitgedrukt in een GreenCalc Index, een getal dat een integraal overzicht geeft van duurzaamheid; het gebouw en het gebruik ervan. Aanpak Het project van het nieuwe gemeentekantoor staat aan de vooravond van de start van het voorlopig ontwerp. ARCADIS treedt vanaf het raadsbesluit op als projectmanager voor de ontwerpen uitvoeringsfase en zal bovendien de directievoering en het toezicht op de uitvoering voor haar rekening nemen. Daarnaast verzorgt ARCADIS het installatietechnische advies. De GreenCalc score die de gemeente voor ogen heeft,

benadrukt een zeer hoog ambitieniveau en vormt tegelijkertijd voor alle betrokkenen een uitdaging om op veel fronten een optimale balans te vinden tussen duurzaamheid, flexibiliteit, comfort en investering. Resultaat De gemeente heeft haar ambitieuze duurzaamheiddoelstellingen uitgedrukt in een GreenCalc score Milieu Index Gebouwen (MIG) van 250. Dit garandeert een A+ label. De maximale MIG voor gebouwen zonder eigen energieopwekking bedraagt 230-250. Duurzame punten De MIG van 250 kan bij het gemeentekantoor onder andere behaald worden door: – zeer efficiënte kunstverlichting toe te passen (efficiënte armaturen/led-verlichting, daglichtbenutting en een goede regelbaarheid) – zeer efficiënte warmteterugwinning uit ventilatielucht (> 80%) – warmteen koudeopslag in de bodem – hoogwaardige isolatie van de gebouwschil

16

ARCADIS | Duurzaamheid | SANERGY op Strijp-S _ Eindhoven

SANERGY op Strijp-S _ Eindhoven Uitdaging Op het voormalige Philipsterrein Strijp-S krijgen historische gebouwen een nieuwe functie en wordt nieuwbouw gerealiseerd. De gemeente Eindhoven, Philips en VolkerWessels hebben de handen ineen geslagen voor dit omvangrijke binnenstedelijke, duurzame herontwikkelingsproject. Voor het eerst in Nederland moeten bodemsanering en energiewinning samengaan. Philips wil dat de omgeving een bakermat van vernieuwingen wordt, aangezien het de broedplaats van veel innovaties was. Aanpak Duurzame energiewinning die gebruik maakt van grondwater is niet mogelijk zonder aandacht te schenken aan de verontreinigende stoffen in de bodem. Door de jarenlange bedrijfsactiviteiten is het grondwater verontreinigd. Warmte-/koudeopslag in de bodem zou in dit geval leiden tot ontoelaatbare verspreiding van de verontreinigingen in het grondwater. Twee uiteenlopende doelstellingen uit verschillende werelden moesten worden gecombineerd; energiewinning en grondwatersanering.

Dit project is de winnaar van de Vernufteling 2009

Resultaat Voor Strijp-S is het beste uit twee werelden verenigd in een natuurlijke symbiose die zowel duurzame bodemenergie levert als de verontreinigingen in het grondwater aanpakt: ‘SANERGY’. SANERGY houdt niet alleen de verontreinigende stoffen op hun plek, maar leidt tot een aanzienlijke versnelling van de natuurlijke afbraak ervan. Het grondwatercirculatiesysteem bestaat uit onttrekkings- en infiltratieputten, waarmee grondwater continu wordt rondgepompt en waarmee tegelijkertijd warmte of koude aan grondwater wordt onttrokken. SANERGY leidt tot aanzienlijk minder CO2 -uitstoot, minder gebruik van niet-hernieuwbare grondstoffen en grote kostenbesparingen. Duurzame punten – herontwikkeling: nieuwe functie voor historische gebouwen – duurzame energiewinning – versnelde afbraak verontreinigende stoffen in grondwater – vermindering CO2 -uitstoot en gebruik grondstoffen

18

ARCADIS | Duurzaamheid | Kantoor Beaulieu _ Arnhem

Kantoor Beaulieu _ Arnhem Uitdaging Aan de rand van een vermaarde Arnhemse villawijk met panden van statuur, staat kantoor Beaulieu. Het pand moest zodanig worden gerenoveerd dat het van buiten de uitstraling van de jaren zeventig uitdraagt, maar van binnen de sfeer ademt van 2020. Renoveren is een understatement voor de opdracht waarvoor uiteindelijk gekozen is. Aanpak Duurzaam revitaliseren – waar het uiteindelijk om draaide – is een duurzame vorm van nieuwbouw. Een pand hoeft niet gesloopt te worden, zodat optimaal gebruik gemaakt kan worden van bestaande materialen. Veelal gaat het samen met bijvoorbeeld het verbeteren van de thermische isolatie, wat energiegebruik vermindert. Daarnaast kunnen de verbouwplannen en een eventueel nieuw kantoorconcept op elkaar aansluiten. Het flexwerkconcept illustreert dat goed. Hierdoor kan kantoorruimte optimaal benut worden. Dat scheelt ook in energiegebruik en onderhoud. Daar kan al rekening mee

worden gehouden bij het maken van renovatieplannen, bijvoorbeeld bij de indeling van het gebouw. Resultaat Tegelijkertijd is duurzaam revitaliseren een goede gelegenheid om extra aandacht te schenken aan het binnenklimaat van het kantoor. Diverse onderzoeken tonen aan dat een goed binnenklimaat in een kantoor leidt tot een hogere arbeidsproductiviteit. Bovendien verbruiken de moderne systemen voor klimaatbeheersing minder energie. Duurzaam revitaliseren is kortom een vorm van renoveren, waarbij duurzaamheid en grondige verbouwing hand in hand gaan. Duurzame punten – flexibel ruimtegebruik – revitaliseren en hergebruik van (bouw)materialen – energiezuinig – modern klimaatbeheersingsysteem met laag energiegebruik

19

20


ARCADIS | Duurzaamheid | Bestuurscentrum Rabobank Nederland _ Utrecht

Bestuurscentrum Rabobank Nederland _ Utrecht Uitdaging Het project omvat gedeeltelijke renovatie van het bestaande bestuurscentrum van de Rabobank en uitbreiding met circa 56.000 m² bvo. Uitgangspunten hierbij zijn: een modern kantoorconcept, vooruitstrevend op het gebied van duurzaamheid en zeer transparant. Bovendien moet het gebouw het flexibele en innovatieve werkplekconcept ‘Rabo Unplugged’ optimaal kunnen faciliteren. Aanpak Het duurzaam bouwen begon al bij de sloop van het oude gebouw. Bijna 98% van het zorgvuldig verwijderde materiaal kon worden hergebruikt. Zo werd 19.000 ton puin verwerkt in de fundering van wegen en als betongranulaat. Zo’n 100 ton glas werd omgesmolten en hergebruikt. Net als 200 ton hout en 275 ton metaal en ijzer. Op alle mogelijke manieren is nagedacht over materiaalgebruik, energiegebruik en over klimaatbeheersing met behoud van comfort. Door het flexwerkconcept ‘Rabo Unplugged’ zijn minder werkplekken nodig, dat geeft bovendien antwoord op het mobiliteitsvraagstuk. Resultaat Het nieuwe bestuurscentrum in Utrecht is een hoogstandje op het gebied van duurzaam bouwen. De Verrekijker, zoals het in de wandelgangen wordt genoemd, is in alle opzichten

vooruitstrevend. De vorm van het gebouw is niet alleen uit esthetisch oogpunt gekozen, het is daardoor ook energiezuiniger. Het pand, dat omstreeks juli 2010 opgeleverd wordt, belooft een van de meest duurzame en innovatieve kantoorgebouwen van Nederland te worden. Duurzame punten – energie: zoveel mogelijk daglichttoetreding; slimme toepassing van isolatie; groene stroom; stadsverwarming; warmte-/koudeopslag; energieopslag; klimaatplafonds. In totaal levert dit een energieprestatiecoëfficiënt op die 35% lager is dan de eis uit het Bouwbesluit – leefbaarheid: watervasthoudende vegetatie op het Plaza-dak – materiaal: recycling en hoogwaardigheid van materialen; nu reeds aandacht voor latere sloop; lichte (aluminium) gevel – afval: 98% sloopmateriaal is hergebruikt – inrichting: ‘Rabo Unplugged’ innovatief en flexibel werkplekconcept waardoor een betere bezetting van de werkplekken wordt verkregen – vervoer: samenvoeging locaties Utrecht en Zeist. Eén locatie, op loopafstand van het station en ‘Rabo Unplugged’ scheelt op jaarbasis naar schatting 8 miljoen zakelijke kilometers – de Greencalc score is ruim boven de 300

21

22

ARCADIS | Duurzaamheid | Oostindie Leek _ ontwerp en aanleg woonwijk in één hand

Oostindie Leek _ ontwerp en aanleg woonwijk in één hand Uitdaging In de gemeente Leek is de woonwijk Oostindie in aanbouw. Met zo’n 1.200 woningen voorziet deze wijk in de woningbehoefte van Leek en omgeving. Voor het ontwerp en de realisatie van twee van de drie deelprojecten verzorgt ARCADIS de opdracht ‘Design, Construct en Maintain’ (UAV-GC). Aanpak Bij de realisatie van Oostindie wordt veel aandacht besteed aan het behoud van landschappelijke elementen, besparing van energie, veiligheid en optimale leefbaarheid voor jong en oud. Duurzaamheid staat hierbij voorop. De wijk wordt gekenmerkt door veel groen en water, waarbij onderdelen van het oorspronkelijke landschap behouden en zelfs versterkt zijn. Zo zijn de bestaande houtwallen zoveel mogelijk bewaard en voor een deel vernieuwd. Ook de waterlopen zijn behouden en gedeeltelijk verbreed, een gedempte dobbe (turfgat) wordt opnieuw gegraven en het petgat is hersteld.

Nieuw zijn de twee zuiveringsvelden. De rietplanten hier fungeren als een natuurlijke waterzuivering, een helofytenfilter, waardoor het water in Oostindie constant van goede kwaliteit blijft. Resultaat Het uitgangspunt van de opzet van Oostindie is: een duurzame wijk, met aandacht voor mens, natuur en milieu. De gemeente heeft zelfs een subsidieregeling opgesteld om het duurzaam en specifiek energiezuinig bouwen in Oostindie voor de particuliere en projectmatige bouwers te stimuleren. Als voorbeeldproject wordt momenteel het Infohuis Oostindie gebouwd, een energie-0-woning, waarin diverse duurzaamheidsmaatregelen zijn toegepast. Duurzame punten – behoud en versterking landschappelijke elementen – besparing energie – helofytenfilter (natuurlijke waterzuivering)


23

24


Land

De groene ruimte en ARCADIS zijn van oudsher sterk met elkaar verbonden. In 1888 is onze onderneming - toen nog Heidemaatschappij - opgericht voor de ontginning van woeste gronden. In de afgelopen 120 jaar is onze dienstverlening door alle veranderingen op het land en in de stad verder ontwikkeld en verbreed. Toen al stond duurzaamheid centraal. We combineren de ontwikkelingen in landelijk gebied, we reconstrueren landelijke omgevingen, ontwikkelen recreatieve voorzieningen, strategische groenprojecten en Greenports en kijken daarbij vooral naar slimme oplossingen en de toekomst. Nieuwe impulsen voor het landelijke gebied zijn hiervan het resultaat.

26


ARCADIS | Duurzaamheid | Floriade 2012 _ cradle-to-cradle principe in de praktijk

Floriade 2012 _ cradle-to-cradle principe in de praktijk Uitdaging ARCADIS ontwerpt en bouwt de wereldtuinbouwtentoonstelling Floriade 2012, geïnspireerd door de principes van de cradle-to-cradle-filosofie. Deze gaat uit van volledig hergebruik van grondstoffen, zodat producten honderd procent recyclebaar zijn. Het grote verschil tussen deze filosofie en het gangbare duurzaamheidsdenken is dat het uitgaat van eco-effectiviteit in plaats van eco-efficiëntie. Dus proberen de dingen meteen goed te doen; een positief effect op het milieu realiseren in plaats van een minder slecht effect. Aanpak Floriade 2012 komt tot stand volgens de Venlo-principes. Het eerste principe is ‘Native to our place’: ARCADIS kijkt naar de karakteristieken en kwaliteiten van de plek waar wordt gewerkt als input voor het ontwerp. Met ‘Our waste is food’ en ‘Sun is our income’ streven we ernaar grondstoffen in de biologische of technische kringloop te behouden en zoveel mogelijk energie uit de zon te halen. Met ‘our air, soil and water are healthy’ wordt zo ontworpen dat er geen vervuiling van lucht, water of bodem optreedt. Door op een juiste wijze bomen en heesters te planten creëren we een positieve invloed op de luchtkwaliteit en op het binnenklimaat van gebouwen. ‘We design enjoyment for all generations’ staat voor het ontwerpen van genot voor alle generaties, ook in de toekomst.

Resultaat Na het evenement Floriade in 2012 is de locatie bestemd voor businesspark Green Park Venlo. De ontwikkeling van het businesspark en de realisatie van de Floriade 2012 zijn in belangrijke mate gebundeld in de planologische en fysieke conditionering van het plangebied, de aanleg van de bovenen ondergrondse infrastructuur, de inrichting en het medegebruik van een aantal gebouwen. Dat alles geïnspireerd door de cradle-to-cradle-filosofie. Duurzame punten – rekening houden met karakteristieken en de kwaliteiten van de betreffende (leef)omgeving bij ontwerp en uitvoering – zoveel mogelijk grondstoffen in biologische of technische kringloop behouden – zoveel mogelijk gebruik maken van alternatieve/natuurlijke energiebronnen, zodat fossiele brandstoffen gespaard worden en geen vervuiling van lucht, water en bodem optreedt – bomen en planten toepassen voor een betere luchtkwaliteit en binnenklimaat – ontwerpen met het oog op huidige én toekomstige generaties

27

28


ARCADIS | Duurzaamheid | Biodiversiteitplannen voor NAM

Biodiversiteitplannen voor NAM Uitdaging Biodiversiteit is een belangrijk onderwerp in de duurzaamheidsdiscussies van overheden én van organisaties. Ondernemingen hebben altijd in meer of mindere mate invloed op het milieu. Daarom laat Shell wereldwijd door haar bedrijven biodiversiteitactieplannen opstellen voor inrichtingen en/of activiteiten in en nabij natuurgebieden. Aanpak Eén van de dochterondernemingen van Shell, de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), heeft ARCADIS gevraagd biodiversiteitactieplannen op te stellen voor circa 15 verschillende locaties. Deze liggen zowel in het binnenland als rond de Waddenzee en op de Noordzee. Ze hebben gemeen dat ze in of nabij zogeheten Natura 2000 gebieden liggen. Dit zijn natuurgebieden die door Nederland bij de Europese Commissie zijn aangemeld om biodiversiteit in Europa te behouden en te herstellen.

Resultaat De biodiversiteitactieplannen van ARCADIS zijn zo ingericht dat zij ook te gebruiken zijn als voorbereiding op het Natura 2000 beheerplan van het natuurgebied. De actieplannen bevatten veel informatie over de te beschermen dieren en de planten in het gebied, maar ook concrete oplossingen voor de bescherming van deze natuur. Het geeft duidelijk aan wat de NAM kan veranderen aan haar installaties om haar invloed op de leefomgeving te verbeteren voor de flora en fauna. Duurzaam punt – ARCADIS biedt ondernemingen een actieplan met concrete en haalbare oplossingen, waarmee zij hun invloed op de natuur in hun leefomgeving kunnen verbeteren (bijvoorbeeld door wijzigingen aan installaties)

29

30

ARCADIS | Duurzaamheid | Duurzame toekomstplannen zoutwinning

Duurzame toekomstplannen zoutwinning Uitdaging Frisia Zout wint zout uit de diepe ondergrond (circa 3.000 meter) in Noordwest Friesland, waardoor de bodem daalt. Deze bodemdaling verloopt zoals de modellen voorspellen, maar heeft gevolgen voor de waterhuishouding (drooglegging). Als die niet wordt aangepast, ontstaan er negatieve gevolgen voor onder andere functies als landbouw en (deels) wonen. Bewoners uit de regio en lokale en regionale besturen vragen aandacht voor duurzame landbouw en een duurzaam waterbeheer. Frisia heeft ARCADIS gevraagd om te beoordelen of een toekomstige winning duurzaam te realiseren is. Eerder heeft ARCADIS een soortgelijke verkenning uitgevoerd voor het Wetterskip Fryslân voor een bestaande vergunning. ARCADIS kan de klant in de breedste zin begeleiden bij duurzame toekomstplannen. Aanpak Er is gestart met een quickscan duurzame toekomstplannen onder het vaste land. Hierbij kwam naar voren dat de functies

op eenzelfde niveau kunnen functioneren en dat er door verzilting geen negatieve gevolgen hoeven te zijn. Daarnaast is onderzocht of er ook duurzame plannen mogelijk zijn onder de Waddenzee. Hierbij mag het functioneren van het ecosysteem niet worden aangetast. ARCADIS verricht nu werkzaamheden op het gebied van procesbegeleiding, onderzoeken, MER (Milieu Effect Rapportages) en vergunningen. Aan de hand hiervan wordt beoordeeld wat duurzaam verantwoord is en welke herstelmaatregelen eventueel getroffen moeten worden. Resultaat (duurzame punten) – duurzame toekomstplannen voor Frisia – behoud van 230 arbeidsplaatsen in NW-Friesland – behoud krachtig ecosysteem (Waddenzee) – behoud krachtige landbouw (vaste land) – geen kunstmatig watersysteem – geen watersysteem met negatieve impact op de functie


31

32


ARCADIS | Duurzaamheid | Bedrijvenpark A1

Bedrijvenpark A1 Uitdaging De gemeente Deventer kampt met een tekort aan ruimte voor bedrijven. De ontwikkeling van een 50 hectare nieuw bedrijvenpark ten zuiden van de A1 is een van de oplossingen die bovendien de sociaal-economische ontwikkeling stimuleert. Aanpak Voor het nieuwe terrein heeft ARCADIS een stedenbouwkundig masterplan opgesteld dat rekening houdt met verkeer, landschap, ecologie, water en economie. Daarnaast heeft ARCADIS de landschappelijke en ecologische inpassing verzorgd, een MER opgesteld, de gemeente ondersteund in de bestemmingsplanprocedure en een ontwerp gemaakt van de onder- en bovengrondse infrastructuur. In een vervolgopdracht zijn de duurzaamheidsprincipes in de ontwerpen beheerfase verder uitgewerkt in kansen voor de verdere ontwikkeling van duurzame maatregelen. Resultaat Het bedrijvenpark ligt ingeklemd tussen de rijksweg A1 en Epse. In het ontwerp is gekozen voor een compact bedrijvenpark dat gesitueerd is naast rijksweg A1. Hierdoor kan aan de zuidzijde maximale ruimte worden geboden aan de buffer-

zone tussen Epse en het bedrijvenpark. De bufferzone heeft de functie van ecologische verbindingszone, die gebieden buiten het plangebied met elkaar verbindt, inclusief waterberging. Bovendien zorgt het voor de afscherming van het bedrijvenpark naar Epse. Duurzame punten – flexibilteit in gebruik en indeling van het bedrijventerrein – minimaliseren van de verkeersruimte – minimale verstoring geohydrologische relaties – beperken gebruik grondstoffen en water – minimale verstoring van de bodemkwaliteit – minimale aantasting van de bestaande natuurwaarden – minimaliseren verbruik van grondstoffen en beperken ontstaan van afval – beperken van de groei van (auto)mobiliteit – minimaliseren van de hinder door verkeer (geluid, licht, congestie) en de effecten op de verkeersveiligheid – efficiënt en duurzaam gebruik van energiebronnen: besparing van 40% ten opzichte van een conventioneel bedrijventerrein

33

34


ARCADIS | Duurzaamheid | Windpark Eemshaven

Windpark Eemshaven Uitdaging Nieuwe energie is nodig, maar waar moet deze worden opgewekt? Essent wilde een windmolenpark bouwen, zonder dat mensen of natuur de negatieve effecten ervan zouden ervaren. Dit vroeg om advies over het effect op het milieu, een goed bestemmingsplan en een adequate ecologische onderbouwing. Aanpak Energiebedrijf Essent wilde weten welke locatie in Nederland het meest geschikt is voor het plaatsen van windturbines. Om dit te kunnen beoordelen, heeft ARCADIS een milieueffectrapport opgesteld waarin de effecten van windturbines op grond, lucht, water en dieren onder de loep zijn genomen. Aan de hand van dit rapport kon naar de beste locatie voor de windmolens worden gezocht en de inrichting worden bepaald. ARCADIS stelde naast het MER ook een bestemmingsplan op en hielp bij de complexe vergunningaanvragen.

Resultaat Uit de studies kwam naar voren dat Industrieterrein Eemshaven een hele goede locatie voor het windmolenpark zou zijn. Industrieterrein Eemshaven is een onbebouwde omgeving, dus bewoners van dorpen of steden hebben minimale last van de turbines. In de toekomst kunnen rondom het windpark bedrijven worden gebouwd. Ook in de polder in de buurt van het industrieterrein zijn windmolens gerealiseerd. Allemaal op een manier waarop mensen en natuur er minimale last van hebben. Dit is in een passende beoordeling aangetoond. Duurzame punten – duurzame energieopwekking (windenergie) – reductie CO2 uitstoot – ecologie

Helmveld offshore wind farm Op initiatief van E-concern wordt ten noordwesten van Den Helder een offshore windmolenpark voorbereid. ARCADIS heeft voor E-concern het MER opgesteld en voor alle offshore windparken (in opdracht van onder meer Shell, NUON, RWE, Aitricity en ENECO) de eindredactie gedaan voor de integrale passende beoordelingen. ARCADIS wil hiermee bijdragen aan de reductie van CO2 uitstoot en laten zien dat de energieopbrengsten van een offshore windturbinepark technisch en economisch haalbaar zijn. Een stevige klus, waarin de technologische offshore kennis wordt gecombineerd met ecologie en scheepvaartveiligheid en rekening wordt gehouden met allerlei conflicterende belangen op de Noordzee.

35

36


Water

Water doet leven. Bovendien speelt water een prominente rol in Nederland. Nederland is letterlijk gevormd door de Rijn, Maas en Schelde. Nog steeds zijn de rivieren bepalend voor het leven in ons land, naast de zee, het IJsselmeer en natuurlijk de diverse waterstructuren in nieuwe woonwijken en bedrijventerreinen, hydrologie, ecologie, waterkwaliteit en onze rioleringssystemen. Goed gecoördineerde invulling van integraal modern waterbeheer, gezondheid, veiligheid en beleving staan centraal.

38

ARCADIS | Duurzaamheid | Energiezuinige koude in (kantoor)gebouwen

Energiezuinige koude in (kantoor)gebouwen Uitdaging Werknemers willen in de zomer een koel kantoor, patiënten in een ziekenhuis een koele kamer. Door toenemend dataverkeer wordt bovendien extra warmte gegenereerd, waardoor extra koeling nodig is. De meeste koelsystemen zijn energievreters: koelen met lucht als deze op zijn warmst is, leidt tot verspilling van elektriciteit. Steeds meer (kantoor)gebouwen krijgen een energiezuinige koeling. Aanpak Deep lake source cooling/oppervlaktewaterkoeling is een nieuwe techniek om gebouwen koel te houden. In het buitenland wordt deze methode al langer toegepast. In Nederland doen wij dit sinds kort, o.a. in de Amsterdamse Zuidas. Op de bodem van de diepe Nieuwe Meer wordt koud water opgepompt. De kou wordt door middel van een warmtewisselaar uit het meerwater gehaald om vervolgens door ondergrondse buizen en buizen in wanden en vloeren naar de gebruikers getransporteerd te worden. Nadat het water zijn koude heeft afgegeven, wordt het via een gesloten systeem teruggevoerd naar de Nieuwe Meer, waar het wordt teruggepompt in de - van nature al warmere bovenlaag van de plas. De plas mag niet langzaam opwarmen

door koudewinning. Na elke winter moet het dan gemengde water zijn afgekoeld tot het natuurlijke evenwicht. Resultaat Nuon Warmte en Capital Cooling Europe willen dit systeem ook toepassen in Amsterdam Zuid-Oost. ARCADIS onderzocht in opdracht van Nuon de mogelijkheden voor koudewinning uit de Ouderkerkerplas en Gaasperplas en gaf de resultaten weer in een milieueffectrapport. Ook zijn alternatieven in beschouwing genomen. Een van de uitkomsten van het onderzoek: bij stadskoeling neemt het elektriciteitsgebruik met 75 tot 80 procent af. De Ouderkerkerplas voldoet in de zomer het beste aan de wensen en eisen van Nuon. Bovendien ligt deze plas dichter bij de koudeproductiecentrale, waardoor het water weinig opwarmt tijdens het transport van de plas naar de centrale. Koud water uit de Ouderkerkerplas houdt de kantoren in Amsterdam Zuid-Oost straks op een energiezuinige manier koel. Duurzaam punt – energiezuinige manier van koelen


39

40


ARCADIS | Duurzaamheid | IJsselmeerdijkenconcept WaterLely

IJsselmeerdijkenconcept WaterLely Uitdaging De Afsluitdijk moet aangepast worden om te voldoen aan toekomstige veiligheidseisen. Dé kans om met vernieuwende, frisse ideeën te komen voor Neerlands beroemdste dijk. Aanpak Vier consortia hebben in 2008 hun toekomstvisies gepresenteerd aan de stuurgroep ‘Onderzoek Integrale Verbetering Afsluitdijk’. Ook ARCADIS heeft, samen met Nuon, H+N+S, Dredging International en collega’s van Alkyon, een dijk van een visie neergelegd: Afsluitdijk 21e eeuw: van dam naar Watermachine. De inspiratie voor de toekomstvisie is het concept WaterLely van Alkyon. Hierin worden de mogelijkheden verkend om een tussenmeer aan te leggen tussen de zoute Waddenzee en het zoete IJsselmeer. WaterLely is als mogelijk icoon opgenomen in de kabinetsvisie op het waterbeleid. De basisfilosofie van de uitgewerkte toekomstvisie is om van de Afsluitdijk een overslagdijk te maken. Achter de Afsluitdijk komt een tussenmeer; niet alleen om overslaand zout water op te vangen, maar vooral om de waterhuishouding van het IJsselmeer flexibeler te maken. De komst van dit tussenmeer biedt veelbelovende kansen. Denk aan de ontwikkeling van brakke en estuariene* natuur in het tussenmeer, de ontwikkeling van zoete natuur aan de zuidzijde van het tussenmeer, duurzame getijdenenergie waarbij de turbines in natte tijden ook kunnen pompen, en recreatieontwikkeling voor de Friese kust. Spuicomplex Kornwerderzand is hierin de ‘motor’ van deze Watermachine en wordt omgebouwd tot gemaal annex getijdencentrale.

* Estuariene natuur is natuur die zich ontwikkelt in de overgangszone tussen zoet en zout water.

Langs het zuidtalud van de Afsluitdijk komen zonnepanelen om de dijk energieneutraal te maken. Resultaat Een minder abrupte overgang tussen ‘zoet’ en ‘zout’, volop nieuwe kansen voor natuur, ecologie, duurzame energie en (water)recreatie: het zit er allemaal in. Dit jaar komt het kabinet met een standpunt over het opknappen van de Afsluitdijk en buigt het zich over de vraag in hoeverre de visies daarin vorm krijgen. Als alles voorspoedig verloopt, kan december 2010 worden begonnen om de Zuiderzeewerken af te maken. Duurzame punten – creëren van een estuariene overgangszone tussen zoet rivierwater en zout zeewater – deels herstellen van mogelijkheden voor vismigratie – versterken van ondiepe overgangszones en bijbehorende zoete aquatische natuur in het IJsselmeer – beperken van toekomstige zoetwaterschokken op de Waddenzee, zodat de zoute natuur van de Waddenzee gespaard blijft – opwekken van duurzame energie uit getijden (ultra laag verval – uniek in de wereld) en uit zon. Mogelijkheid voor grootschalige winning van energie uit Reversed ElectroDialyse (RED, ook bekend als osmose – centrale) – vergroten van de socio-economische duurzaamheid van de regio door de ontwikkeling van de Fryske Archipel

41

42


ARCADIS | Duurzaamheid | ‘Baggertubes’

‘Baggertubes’ Uitdaging Gefaciliteerd door het Ingenieursbureau Gemeentewerken Rotterdam ontwikkelden ARCADIS (Eldert Besseling) en TU Delft (Hugo Ekkelenkamp) een innovatieve methode voor dé herbestemming van baggerspecie, de zogenaamde ‘baggertubes’ in waterkeringen. Het Ingenieursbureau van Rotterdam was op zoek naar een zo goedkoop mogelijke manier om de buitendijkse wijk Heijplaat te beschermen tegen hoogwater. Een innovatief concept werd bedacht waarbij met baggerspecie gevulde geotextiele tubes worden toegepast als waterkerende constructie. Aanpak De waterdoorlatende tubes vormen een filterdoek. De geotextiele ‘worsten’ met daarin de ontwaterde baggerspecie worden als bouwelement gebruikt in bijvoorbeeld de kern van waterkeringen of voor oeververdediging. Daarmee slaat men twee vliegen in één klap: overtollig en laagwaardig waterbodemmateriaal wordt op de kant als dijkversterking gebruikt. Normaal gesproken worden de tubes gevuld met zand, maar vervanging van dit zand door baggerspecie levert een aanzienlijke kostenbesparing op. Immers, voor het storten

van baggerspecie moet de eigenaar normaal gesproken stortkosten betalen. Bij geotextiele tubes als waterkering gelden deze kosten niet en bespaart de bouwer op conventionele bouwmaterialen voor een waterkerende constructie. Resultaat Er wordt bespaard op stortkosten en op primaire grondstoffen, zoals zand en breuksteen. Bovendien wordt minder getransporteerd, oftewel er is minder CO2-uitstoot. Door toepassing van het concept als golfbreker ontstaan rustplaatsen voor vogels en kraamkamers voor vissen door waterpartijen te isoleren van stroom of golfslag. Door de minimale begroeiing vormen de tubes bovendien een aantrekkelijke broedplaats voor vogels. Duurzame punten – besparing op stortkosten en primaire grondstoffen – ontlasten van het milieu door minder transport van grondstoffen – er ontstaan rust- en broedplaatsen voor vogels en vissen, dit is gunstig voor de biodiversiteit – hergebruik materialen

43

44

ARCADIS | Duurzaamheid | Gemalen Groningen

Gemalen Groningen Uitdaging Bij het ontwerp van stedelijke riolering worden in toenemende mate relatief kleine rioleringsgebieden ontworpen, waarbij elk gebied een eigen rioolgemaal heeft. Gemeenten willen deze gemalen het liefst direct af laten voeren op een persleiding naar de zuivering, zodat het rioolwater niet meer in een ander stelsel terecht komt. Bij de selectie van de pompen voor deze doeleinden zijn er beperkingen in minimum capaciteit en maximum druk. Bij toenemende druk neemt ook het pomprendement aanzienlijk af (tot 20%). Op de persleiding van de Westrand in de gemeente Groningen zijn ca. 20 rioolgemalen aangesloten, wat tot een hoog energiegebruik leidt. Aanpak ARCADIS heeft voor de gemeente in kaart gebracht wat het te verwachten energiegebruik is. Er is gezocht naar alternatieven om dit gebruik te verlagen, mede omdat er een trend is steeds meer gemalen op de persleidingen aan te sluiten.

Resultaat Het onderzoek heeft geleid tot een energiezuinig alternatief, waarin het pomprendement verbeterd is met het drievoudige tot ca. 80%. Het principeontwerp is tot stand gekomen met selectie van bestaande producten. De haalbaarheid is getoetst met behulp van een ‘Life Cycle Costing’ analyse. Duurzame punten – energiegebruik wordt beperkt, terwijl afvoer bedrijfszeker wordt gehouden – kosten pompen met hoog rendement worden ruim terugverdiend binnen de levenscyclus van het gemaal (25 jaar) – ruimere ontwerpmogelijkheden/grotere flexibiliteit in ontwerp, doordat met lagere capaciteiten en hogere werkdrukken gewerkt kan worden – dit leidt tot een doelmatiger inzet


45

46


ARCADIS | Duurzaamheid | De Watermachine in De Groote Wielen _ Den Bosch

De Watermachine in De Groote Wielen _ Den Bosch Uitdaging Woonwijk ‘De Groote Wielen’ is een nieuwe woonwijk ten noordoosten van Den Bosch. Water is vanaf het begin als een belangrijk thema meegenomen met als hoofddoel het duurzaam omgaan met water. Aanpak Om het hemelwater uit de wijk optimaal te benutten, is een vernuftig waterhuishoudkundig systeem bedacht: ‘De Watermachine’. In het centrum van het plan ligt een centrale plas: de waterbuffer. Daaromheen loopt een waterloop met een relatief hoog waterpeil (de ‘hoge ring’). Het water dat door middel van windmolens in deze hoge ring wordt gepompt, stroomt continu door de Watermachine. Het hemelwater van de verhardingen wordt voornamelijk bovengronds afgevoerd, via gootjes en koppelsloten naar de lage ring. Het water stroomt van schoon (hemelwater) naar vuil (slootwater).

Door ophoging is voldoende ontwatering van het te bebouwen gebied gerealiseerd. Waardevolle kwelstromen blijven op deze manier gehandhaafd. Resultaat In een laag gelegen polder wordt een veilige wijk gerealiseerd waar het risico van wateroverlast tot een minimum is beperkt. Door het slim scheiden van vuil en schoon water aan de bron wordt een duurzaam en tevens aantrekkelijk watersysteem gerealiseerd. Duurzame punten – bovengrondse afvoer van hemelwater: water in het zicht – zuiveringsmoeras – reinigende koppelsloten – een grote plas met zwemwaterkwaliteit – geen grondwateroverlast

47

48


ARCADIS | Duurzaamheid | Kustversterking

Kustversterking Uitdaging In opdracht van de provincie Zuid-Holland en de hoogheemraadschappen Rijnland en Delfland is ARCADIS betrokken bij de planstudies ‘Versterking zwakke schakel Noordwijk en Scheveningen’. Deze kustvakken moeten versterkt worden om het achterland voldoende te blijven beschermen. Het ontwerp moet 50 tot 100 jaar mee kunnen, rekening houdend met klimaatveranderingen. De uitdaging zit vooral in de combinatie van het creëren van veiligheid met extra ruimtelijke kwaliteit. Zeker voor Scheveningen: een nieuwe waterkering midden in stedelijk gebied. Aanpak Versterking zwakke schakel Noordwijk ARCADIS heeft voor Noordwijk een versterkingsplan opgesteld, waarin zowel het waarborgen van de veiligheid van het achterland op de lange termijn als het versterken van de ruimtelijke kwaliteit centraal stond. Het bestaande duin voor de boulevard wordt verbreed en onder het duin wordt een dijk aangebracht. Hierdoor wordt de zeewering versterkt en blijven de karakteristieken en het uitzicht van Noordwijk behouden. Bovendien komt de waterkering verder zeewaarts te liggen, waardoor ruimtelijke ontwikkelingen in Noordwijk mogelijk worden gemaakt. Versterking van de zeewering van Scheveningen De boulevard van Scheveningen voldoet niet aan de veiligheidseisen om Zuid-Holland te beschermen tegen overstroming vanuit zee. ARCADIS bedacht een integraal plan om deze zeewering te versterken, waarbij het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit van de boulevard als uitgangspunt geldt.

De boulevard krijgt een nieuwe vorm conform het ontwerp van de Spaanse architect De Sola Morales. De curve die van nature aanwezig is in het duinverloop en de bebouwingslijn komt terug in de boulevard. Voor het overgrote deel wordt onder de boulevard een harde waterkering “verstopt” in de vorm van een dijktalud. Hierdoor krijgt de boulevard een kwaliteitsimpuls en blijft de relatie tussen Scheveningen en de zee gewaarborgd. Resultaat Het proces om te komen tot een definitieve maatregel is geen gemakkelijke weg, gezien de vele belangen die spelen in beide badplaatsen. Belangrijke aspecten in het integreren van belangen zijn het combineren en visualiseren van de uitgangspunten, het op een zorgvuldige manier trechteren van alternatieven (van veel naar één, van grof naar fijn), het veelvuldig en helder communiceren met alle belanghebbenden en het benoemen van de mogelijkheden, maar ook van de onmogelijkheden. In beide gevallen is het resultaat een ontwerp van een nieuwe zeewering op basis van nieuwe klimatologische inzichten op de lange termijn (50 tot 100 jaar), zoals zwaardere stormen, een hogere zeespiegel etc. Duurzaam punt – beide versterkingsmaatregelen zijn zo ontworpen dat ze mee kunnen stijgen met een verwachte zeespiegelstijging en bovendien ook mee kunnen groeien als de zeespiegelstijging sneller gaat dan verwacht. Waarbij in beide gevallen ruimte is en blijft voor (toekomstige) ontwikkelingen om de ruimtelijke kwaliteit van beide badplaatsen te versterken

49

50


Infrastructuur

Goede bereikbaarheid is een voorwaarde voor de duurzame ontwikkeling van ons land. Overheid en mobiliteitsorganisaties nemen dan ook vele maatregelen om onze infrastructuur te verbeteren. Belangrijke knooppunten in ons wegennet worden onder handen genomen. Ook wordt geïnvesteerd in hoogwaardig en betrouwbaar openbaar vervoer. Bovendien krijgen stations, transferia en verkeersmanagement de nodige aandacht. ARCADIS is nauw betrokken bij beleidsadviezen, ontwerp, aanleg of het beheer. Onze professionals werken aan praktisch haalbare oplossingen voor onze opdrachtgevers.

52


ARCADIS | Duurzaamheid | ModieSlab

ModieSlab© Uitdaging ModieSlab© is ontwikkeld door een consortium bestaande uit ARCADIS, Betonson en Heijmans. De drie partners introduceerden het in 2000 in het kader van het Innovatieprogramma ‘Wegen naar de Toekomst’ van Rijkswaterstaat. De revolutionaire ontwikkeling kwam als een van de prijswinnaars uit de bus. ModieSlab wegdek was in 2008 ook een van de winnaars van de prijsvraag ‘Frisse kijk op luchtkwaliteit’. Aanpak ModieSlab is een wegdeksysteem dat het gebruik en onderhoud van wegen duurzamer maakt door de toepassing van een combinatie van slimme en prefab-technieken. Wegen kunnen daarnaast aanzienlijk sneller aangelegd worden, waardoor filevorming en vertragingen beperkt blijven. De constructie is geluidsarmer, duurzamer en milieuvriendelijker. Ook kan in het dek een systeem van leidingen aangebracht worden, waardoor het wegdek in de zomer gekoeld en in de winter verwarmd kan worden, zodat milieuonvriendelijke strooizouten achterwege kunnen blijven. Bovendien blijft de wegtemperatuur zo het gehele jaar gelijk, waardoor de kwaliteit van het beton langer behouden blijft. Resultaat Op dit moment wordt het systeem al in enkele ‘proefvakken’ in Nederland (o.a. bij Oudenrijn) en België toegepast en

uit de evaluatie van deze proeven blijkt dat het concept voldoet. Nu is het zaak dat ModieSlab kilometers gaat maken. Rijkswaterstaat (RWS) pleit voor een compleet nieuw snelwegtraject van enkele kilometers. Duurzame punten – minder onderhoud – minder materiaalgebruik – geluidreductie – lange levensduur – lage rolweerstand met als resultaat een lager brandstofverbruik; dit heeft een direct effect op de uitstoot van CO2, Nox en fijnstof – minder bandenslijtage door de lage rolweerstand met als resultaat minder fijnstof – open betonlagen kunnen fungeren als buffer voor fijnstof – optioneel systeem voor kabels en leidingen – optioneel systeem voor wegdekkoeling en -verwarming helpt gladheid en wegdekvervorming tegengaan – kleiner werkoppervlak nodig door de mogelijkheid van aanleg over ‘eigen werk’ – minder transportbewegingen bij de aanleg in relatie tot traditionele wegconstructies

53

54

ARCADIS | Duurzaamheid | Ontwerp en uitvoering twee ecoducten/natuurbruggen

Ontwerp en uitvoering twee ecoducten/natuurbruggen Uitdaging Door voortdurende bebouwing en de aanleg van sporen en autowegen raken natuurgebieden steeds meer van elkaar gescheiden. Planten, maar vooral dieren kunnen door die onneembare barrières niet meer van het ene naar het andere gebied. Hierdoor wordt hun leefruimte te beperkt met als gevolg dat veel diersoorten verdwijnen. Aanpak Dit kan voorkomen worden door de natuurlijke verbindingen tussen van elkaar geïsoleerd geraakte gebieden te herstellen, door de aanleg van ecoducten of natuurbruggen dan wel zogenaamde faunatunnels. Hierdoor worden de leefgebieden vergroot. Ook voor de recreant neemt de kwaliteit van zijn natuurbeleving toe door de aaneenschakeling van natuurgebieden en vergroting van de diversiteit van soorten. Resultaat ARCADIS ontwierp de unieke natuurbrug ‘Het Groene Woud’ ter hoogte van de gemeente Boxtel over de A2. Deze natuurbrug is een wereldprimeur, omdat het de eerste natuurbrug is met een volledig regelbare grondwaterspiegel, waardoor het ecoduct optimaal en duurzaam kan functioneren. Door de aaneenschakeling van de diverse natuurgebieden in de regio ontstaat een landschapspark van circa 7.500 hectare. Een uitgekiend waterhuishoudkundig systeem regelt

de grondwaterspiegel en zorgt voor een vochtige zone. De vochthuishouding wordt in stand gehouden door een met sensoren gestuurde en regelbare aanvoer van ondiep grondwater uit de directe omgeving. Dit is de eerste natuurbrug met een continu vochtige bodem. Bij het ontwerp is er bovendien naar gestreefd om als het ware de bodem via het ecoduct op te tillen, zodat het ecoduct een vergelijkbaar bodemprofiel heeft als de directe omgeving. Een natuurbrug voor alle diersoorten! Daarnaast ontwierp ARCADIS de Natuurbrug Zanderij Crailo; met 800 meter lengte en 50 meter breedte de langste kunstmatig aangelegde ecopassage ter wereld. Deze overspant maar liefst vier obstakels: de drukke provinciale Naarderweg, de spoorlijn Hilversum-Bussum, een NS bedrijventerrein en Sportpark Crailo. Een onmisbare schakel om de samenhang tussen de natuurgebieden op de Heuvelrug te herstellen. Mensen en dieren kunnen hierdoor veilig de oversteek maken tussen het Spanderswoud en de Bussummerheide. Duurzame punten – natuurbehoud – herstellen samenhang natuurgebieden – in stand houden en bevorderen van biodiversiteit door vergroten van leefgebieden – inpassing (natuurlijke) omgeving


55

56


ARCADIS | Duurzaamheid | Vertramming Zwolle-Kampen (prijsvraag ProRail)

Vertramming Zwolle-Kampen (prijsvraag ProRail) Uitdaging ARCADIS heeft samen met RVDB/Lightrail.nl (een stedebouwkundig ontwerp-, advies- en onderzoeksbureau) een aansprekend en volledig geïntegreerd concept opgeleverd voor een ‘vertrammingsmodel’, uitgewerkt voor de lijn Zwolle– Kampen. Hiermee wordt de betekenis van regionale spoorlijnen voor mobiliteit vergroot. De vraag was op regionale lijnen meer reizigers in de trein te krijgen tegen lagere kosten.

capaciteitstoename, maar ook doordat zo veel mogelijk gebruik gemaakt wordt van bestaande elementen en minimaal geïnvesteerd wordt in nieuwe elementen. Ondertussen zijn er plannen gemaakt om te gaan bouwen, zodat het concept voor vertramming ook daadwerkelijk toegepast kan worden. In januari 2009 hebben de provincie Overijssel, de gemeenten Zwolle en Kampen, en ProRail bekend gemaakt dat er definitief een ‘regiotram’ komt op het traject Zwolle-Kampen, die vanaf 2012 gaat rijden.

Aanpak ARCADIS bedacht, in samenwerking met RVDB, het concept voor ‘vertramming’: door trams te laten rijden op het spoor, is het mogelijk de dienstregeling uit te breiden en meer stations of opstapplaatsen te realiseren.

Duurzame punten – reductie autogebruik door kwaliteitsverbetering OV met tram – besparing materiaalgebruik en bijbehorende transport/ energie door ‘hergebruik’ bestaand spoornet

Resultaat De combinatie ARCADIS-RVDB is in 2007 als prijswinnaar gekozen. Duurzaamheid wordt niet alleen bereikt via een verwachte toename van het aantal reizigers door de

NB: in 2008 deed ARCADIS opnieuw mee met de ProRailprijsvraag, dit keer met de inzending ‘Groen licht voor de waterstoftrein’. Dit initiatief werd bekroond met een 4e plaats.

57

58


ARCADIS | Duurzaamheid | Duurzaamheidsvisie _ Veldhoven-West

Duurzaamheidsvisie _ Veldhoven-West Uitdaging ARCADIS heeft in opdracht van het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) een bijdrage geleverd aan de Duurzaamheidsvisie woningbouwlocatie Veldhoven-West op het gebied van transport en mobiliteit. Duurzame stedenbouw is namelijk meer dan letten op energiegebruik. Ook verkeer en vervoer zijn belangrijke aspecten. Aanpak De deelbijdrage van ARCADIS bevat mogelijke maatregelen voor een duurzame(re) opzet van het verkeers- en vervoerssysteem in de wijk. Resultaat De maatregelen gaan onder andere in op het terugdringen van het autogebruik in de wijk, zoals pushmaatregelen voor de auto, aantrekkelijker openbaar vervoer en het stimuleren

van fietsverkeer. De pushmaatregelen voor autoverkeer hebben direct verband met de inrichting van de wijk. Autogebruik valt bijvoorbeeld te sturen door een duidelijke hiërarchie in wegenstructuur, een duidelijke verkeershoofdstructuur, een weginrichting die een verblijfskarakter benadrukt met ruimte voor de voetganger, fietser en het OV en parkeren aan de rand van de wijk. Tevens zijn maatregelen aangereikt voor het stimuleren van schoner vervoer. Door voor de onderzochte thema’s (waaronder transport en mobiliteit) een afweging te maken, kan Veldhoven de wijk zo duurzaam mogelijk bouwen en kan de wijk ook duurzaam worden gebruikt. Duurzame punten – terugdringen autogebruik – stimuleren schoner vervoer

59

60

ARCADIS | Duurzaamheid | Connect Meeting Room

Connect Meeting Room Uitdaging Philips zocht een manier om efficiënter te vergaderen. Gezien Philips’ internationale karakter gaan bijeenkomsten geregeld gepaard met een groot aantal vliegbewegingen en autokilometers. Aanpak Sinds kort maakt men daarom gebruik van een zogenaamde Connect Meeting Room. In deze ruimte bevindt zich een High Tech Video Conference Systeem: uiterst moderne teleconferentie apparatuur, waarbij gebruik gemaakt wordt van drie wandbrede beeldschermen. Dit systeem maakt het mogelijk een interactieve vergadering op te zetten met diverse deelnemers verspreid over de hele wereld. Hierdoor wordt de indruk gewekt dat alle deelnemers in dezelfde ruimte zijn. ARCADIS Aqumen Facility Management heeft de interne communicatie en dienstverlening verzorgd bij de invoering van het Connect Meeting-systeem door Philips.

Resultaat Interactief vergaderen voorkomt veel vliegbewegingen en autokilometers; er kan efficiënter omgegaan worden met tijd, kosten en milieu. Philips breidt het aantal Connect Meeting Rooms continu verder uit over de verschillende (internationale) vestigingen. Het huidige systeem is door alle benodigde apparatuur en verbindingen nu nog kostbaar. Toch is de bezettingsgraad hoog (ca. 46%). Momenteel wordt geëxperimenteerd met een eenvoudigere, goedkopere versie, waarbij deelnemers met hun laptop en webcam kunnen inloggen en tegelijkertijd in gedeelde documenten kunnen werken. Duurzaam punt – besparen van tijd, kosten en milieu d.m.v. efficiënt vergaderen


61

62

ARCADIS | Duurzaamheid | Hanzelijn

Hanzelijn Uitdaging ProRail bouwt sinds 2007 aan de nieuwe spoorlijn tussen Lelystad en Zwolle. Vanaf eind december 2012 zal een treinreis tussen beide steden slechts dertig minuten duren. Het noorden en noordoosten van Nederland komen zo in reistijd met de trein een stuk dichter bij de Randstad te liggen. Ook zorgt de Hanzelijn voor minder drukte op de Gooilijn (de spoorlijn tussen Amsterdam, Hilversum en Amersfoort) en de Veluwelijn (de spoorlijn tussen Amersfoort en Zwolle). In Dronten en Kampen verrijzen nieuwe stations en station Lelystad wordt aangepast. Tussen Hattem en Zwolle komt een nieuwe brug over de IJssel. En tussen Dronten en Kampen wordt gewerkt aan een tunnel, onder het Drontermeer. Aanpak De Hanzelijn zal in de toekomst Lelystad met Zwolle verbinden. De combinatie HanzaRailTeam gaat dit spoor ontwerpen en bouwen. HanzaRailTeam bestaat uit: ARCADIS, Volker Rail, Strukton en Alstom. Deze opdracht omvat de bouw van spoor, bovenleiding en beveiliging over het gehele traject tussen Zwolle en Lelystad. In de uitvraag van ProRail hebbben duurzaamheidscriteria een belangrijke rol gespeeld.

Resultaat De nieuwe spoorlijn bevordert de economische ontwikkeling van het noorden, noordoosten en de provincie Flevoland. En biedt plek aan internationale (hogesnelheids)- en goederentreinen. In Dronten-West stijgt de spoorbaan naar ongeveer zeven meter. De bestaande wegen blijven daardoor gewoon intact. In Dronten wordt een compleet nieuw station gebouwd. Ten slotte gaat de Hanzelijn onder het Drontermeer door via een tunnel van 750 meter. Zo blijft het natuurgebied aan weerszijden van het meer gespaard. Duurzaam punt – Voor het bepalen van de innovaties voor duurzaamheid is het HanzaRailTeam begonnen met een brede brainstorm. Rijp en groen is verzameld om uiteindelijk circa vijftien ideeën bij een speciaal duurzaamheidteam van ProRail in te dienen. Daar werden de ideeën op haalbaarheid getoetst en kregen we als team de gelegenheid de uitwerking verder aan te scherpen. Uiteindelijk hebben de ideeën tijdens de uitvoering voor veel enthousiasme bij ProRail en het HanzaRailTeam gezorgd.


63

64


Wereld

Aspiratie. Wat willen we bereiken? Hoe richten we onze woon-, werken leefomgeving in, zodat ook de volgende generaties kunnen leven in en genieten van een schone wereld en een leefbare omgeving? Dat staat centraal in onze ‘wereldprojecten’. Projecten die inzicht geven in onze visie op de toekomst. We bieden praktische oplossingen en handvatten. Want we kijken verder dan vandaag, en dan morgen…

66


ARCADIS | Duurzaamheid | Adaptieve stedelijkheid

Adaptieve stedelijkheid Uitdaging Het bestaande stedelijke weefsel is niet duurzaam en heeft onvoldoende veerkracht om de ingrijpende klimatologische, demografische en economische veranderingen op te vangen en op een gezonde manier door te evolueren. Dit hangt nauw samen met de ruimtelijke structuur, de wijze waarop de basisvoorzieningen zijn georganiseerd en de sociaaleconomische kenmerken (leefstijlen, productieconsumptiepatronen). Kansen blijven onbenut, er worden suboptimale oplossingen gerealiseerd en problemen worden afgewenteld naar elders of toekomstige generaties. De vraag is hoe dit om te buigen. Wat zijn passende vormen van partnerschap, strategieën en financieringsarrangementen voor het in samenhang vergroten van de aantrekkelijkheid, vitaliteit en duurzaamheid van de ‘fysieke hardware’ en ‘sociaaleconomische software’ van onze buurten, wijken, steden en stadsregio’s? Aanpak Het stedelijk leven is in belangrijke mate de bron van de huidige mondiale problemen. Daar ligt ook de sleutel voor een echt duurzame toekomst. Ingesleten patronen, eigenbelang en korte termijn gewin bepalen echter nog ons denken en doen. Wel is er een breed gevoel van urgentie dat het anders moet. Adaptieve duurzame vormen van stedelijkheid krijgen door de verweven veranderkrachten, die worden gekenmerkt door complexiteit en onzekerheid, nieuwe betekenis en noodzaak. Adaptatie en duurzaamheid kunnen niet zonder participatie. Coöperatie, co-creatie en co-financiering zijn basisvoorwaarden.

Resultaat De omslag naar duurzaamheid vraagt om anders denken, tekenen, rekenen en doen, met de blik vooruit en geworteld in de pluriforme cultuur, behoeften en perspectieven van de burgers en ondernemers in de buurten en wijken. Een herwaardering en herdefiniëring van actief burgerschap, het publieke domein en collectieve waarden. Alleen zo kan de duurzame adaptatie van de stad als dynamisch open systeem stap voor stap en in samenwerking (publiek+private+particulier) worden bewerkstelligd. Duurzame punten De kernelementen van deze mensen waardegeoriënteerde aanpak zijn: – systeembenadering stad vanuit vitale stromen en structuren, met synergetische dwarsverbanden tussen de lagenbenadering, mensenwensen, maatschappelijke kostenbaten en duurzaamheidprincipes als cradle-tocradle (zie diagram denkmodel) – optimaal benutten van het culturele kapitaal en grassroots initiatieven – lokaal ‘oogsten’ van natuurlijke bronnen (energie, water, voedsel) en slim schakelen met (inter)nationale structuren – meervoudig ruimtegebruik en flexibele bouwvormen – programmatische financieringsarrangementen

67

68

ARCADIS | De Fluïde Stad _ Tegendruk

De Fluïde Stad _ Tegendruk Uitdaging Nederland is vol, druk, maar heeft nog steeds prachtige groengebieden die we koesteren en beschermen. Ook het Groene Hart, dat zich door de Randstad slingert, willen we herkenbaar en leefbaar en economisch duurzaam houden, oftewel een combinatie van ‘groen’ en ‘rood’. In februari 2008 initieerden Bouwfonds Property Development en het Nederlands Instituut voor Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting (NIROV) daarom de prijsvraag ‘Good Red Super Green’. Met het oog op de verschillende mogelijke functies van het Groene Hart enerzijds en de actuele problematiek van de ‘verrommeling’, klimaatverandering en waterhuishouding anderzijds, werd jonge ontwerpers gevraagd een nieuwe, duurzame oplossing te zoeken voor dit maatschappelijke vraagstuk. Aanpak Het team van jonge ARCADIS-ontwerpers bedacht een plan voor een nieuwe vorm van flexibel leven: De Fluïde Stad. In het Groene Hart wordt het grondwaterpeil gelijk getrokken. In laaggelegen delen komt het grondwater dichter bij de oppervlakte dan in hoge delen. Dat voorkomt dat het veen verbrandt en inklinkt. Het gelijke peil maakt het mogelijk om sloten en weteringen uit te bouwen tot een waternetwerk. Resultaat Aan deze nieuwe eenheid wordt een vaste hoeveelheid drijvende bebouwing toegekend. Wonen, werken en recreëren bewegen zich vrijelijk door de fluïde stad. De nieuwe woningen varen over de waterwegen, van de ene plek naar de andere. Sloten, plassen en drassige gebieden vormen samen nieuwe straten, pleinen en leefgebieden in een nieuwe stad; de fluïde stad. Een stad, die zich kan voegen

naar de veranderende behoeften van haar gebruikers en klimatologische omstandigheden. Het ontwerp won uiteindelijk de tweede prijs. Er waren ruim vijftig inzendingen. Het plan won wel de 1e prijs van de International Federation for Housing and Planning (IFHP): de Young Planners Award 2009. Deze internationale prijs ontvingen wij tijdens het congres van IFHP in Berlijn vanwege onze (duurzame) visie voor de toekomst en omgang met actuele problemen in de samenleving: het klimaatvraagstuk. Duurzame punten – het concept biedt een strategie die zorgt voor een robuuste structuur die de flexibiliteit heeft om in te spelen op een constant veranderende maatschappij – de toekomstige waterproblematiek als gevolg van klimatologische veranderingen kan voor een belangrijk deel worden opgelost – door de hoeveelheid peilverschillen te verkleinen, hoeft men minder te bemalen en kan het bezuinigde geld op een andere wijze, bijvoorbeeld in landschap, worden geïnvesteerd – door het waterpeil te verhogen, verbrandt het veen niet en treedt er geen oxidatie en inklinken op, waardoor het veenweidegebied zijn oorspronkelijke verschijningsvorm kan behouden – het Groene Hart krijgt naast de agrarische economie een nieuwe economische waarde die de boer een extra inkom¬stenbron kan opleveren – de druk op de autosnelwegen zal afnemen, omdat er een alternatief is: de waterwegen. Men leeft flexibel, waardoor men zelf kan kiezen waar men wil leven: dicht bij het werk of juist ver af


69

70


ARCADIS | Duurzaamheid | Olympische Spelen 2028 “SPORTSPACES”_ duurzame sportfaciliteiten

Olympische Spelen 2028 “SPORTSPACES”_ duurzame sportfaciliteiten Uitdaging Vele sportcomplexen en -faciliteiten zijn verre van duurzaam. Ze liggen versnipperd in stedelijke gebieden en het functionele gebruik is laag. Bovendien leggen de sportcomplexen een grote druk op de openbare ruimte, infrastructuur en zijn ze kapitaalintensief. De ambitie van Nederland om grote sport-evenementen, zoals het wereldkampioenschap voetbal in 2018 en de Olympische spelen in 2028, naar ons land te halen, vraagt om een nieuwe generatie faciliteiten. Zijn deze nieuwe faciliteiten duurzaam en ook nog exploitabel? Welk gebruik en welke ontwerpen zijn denkbaar die écht duurzaam zijn; maat en schaal afgestemd op concrete behoefte, maar ook aanpasbaar naar de toekomst en naar incidenteel ‘andersoortig’ gebruik. Welke ruimtelijke concepten passen hier dan bij? Aanpak Dit vraagt om een ‘out of the box‘-oplossing op het gebied van architectuur, constructie, ruimtelijke ordening en exploitatie. Hierbij wordt rekening gehouden met de combinatie

van diverse typen gebruik: ‘verschaalbaarheid, flexibiliteit en changementen’. De inpassing en interactie met de omgeving staan centraal: de accommodatie moet goed toegankelijk en bereikbaar zijn. Resultaat Grootschalige sportaccommodaties die duurzaam, kostenneutraal ontwikkeld en geschikt zijn voor grootschalige evenementen, zoals EK/WK, Olympische Spelen, concerten, congressen en ga zo maar verder, waardoor maximale bezetting gerealiseerd wordt. De accommodaties bieden een hoog comfort- en veiligheidsniveau. Duurzame punten – een hoge bezettingsgraad, met grote variëteit in gebruik – daardoor kostenefficiënt – centraal gelegen en een goede (OV-)bereikbaarheid – een lange termijn gebruik, waarbij flexibel ingespeeld kan worden op een toekomstig gebruik – Green label (energie): BREEAM Excellent of GreenCalc 600

71

72


ARCADIS | Duurzaamheid | Evaluatie van standaarden voor vrijwillige klimaatcompensatie credits

Evaluatie van standaarden voor vrijwillige klimaatcompensatie credits Uitdaging Naar aanleiding van kritische geluiden uit de samenleving zijn kamervragen gesteld over vrijwillige klimaatcompensatie; carbon credits of offsets. Van carbon credits of offsets is sprake, als de broeikasgassen die vrijkomen bij een bepaald project worden gereduceerd, vermeden of gecompenseerd. Minister Cramer heeft de Tweede Kamer toegezegd kwaliteitseisen te ontwikkelen voor toekomstige aanbestedingen door de overheid op dit vlak. VROM vroeg ARCADIS en onderaannemer CE Delft onderzoek te doen naar de standaarden die worden gebruikt voor de verificatie van projecten en gegenereerde credits. Aanpak De centrale vraag was: wat is de geloofwaardigheid van de credits die onder de verschillende standaarden worden aangeboden? Geloofwaardigheid houdt in deze context de garantie in dat de aankoop van een credit ook daadwerkelijk leidt tot een netto permanente en extra emissiereductie.

Resultaat Een grondig en leesbaar rapport waarvoor veel belangstelling was, inclusief een uitgebreid artikel in de Volkskrant. Het rapport geeft inzicht in de verschillende standaarden die gebruikt worden om de kwaliteit en betrouwbaarheid van emissiereducties vast te stellen. Ook adviseert ARCADIS over de criteria die de overheid minimaal dient te hanteren bij haar inkoopbeleid. Speciale aandacht is besteed aan de wenselijkheid van offsets die gegenereerd zijn door bosaanplant. De CO2 boekhouding rond bosprojecten is namelijk vaak het lastigst te controleren. Duurzame punten – belangrijke richtlijn voor de Rijksoverheid en andere organisaties bij de inkoop van credits ten behoeve van vrijwillige klimaatcompensatie – het rapport moedigt de markt aan om de kwaliteit van credits uit duurzame en bos-gerelateerde projecten beter te gaan meenemen

73

74

ARCADIS | Duurzaamheid | Carbon footprint brancheorganisatie betonmortelindustrie

Carbon footprint brancheorganisatie betonmortelindustrie Uitdaging Organisaties laten steeds vaker hun carbon footprint meten. Deze ‘voetafdruk’ geeft aan wat de organisatie aan broeikasgassen uitstoot en is een handvat bij het reduceren en compenseren van die uitstoot. Ook de betonmortelindustrie, verenigd in de Vereniging van Ondernemingen van Betonmortelfabrikanten in Nederland (VOBN), wil weten welke bijdrage zij leveren aan de CO2 emissie en wat de mogelijkheden zijn om deze bijdrage te reduceren door maatregelen en inkoopbeleid. De VOBN vertegenwoordigt ruim 140 betonmortelcentrales. Aanpak ARCADIS rekende de carbon footprint uit door het proces van een ‘gemiddelde’ centrale onder de loep te nemen. Hiervoor

werden alle ingekochte producten, het bedrijfsproces en het transport bekeken, wat resulteerde in de CO2 inhoud van een ‘gemiddelde’ kubieke meter beton. Resultaat Dit is een nulmeting; de leden van de VOBN gaan stappen zetten om de CO2 uitstoot verder te reduceren. Om de voortgang te volgen, zal er een benchmark van de leden onderling en een monitoring plaatsvinden. Duurzaam punt – bekendheid van een branche met de CO2 emissie, waardoor maatregelen genomen kunnen worden om deze uitstoot te beperken


75

76


ARCADIS | Duurzaamheid | Hoe duurzaam is ARCADIS zelf?

Hoe duurzaam is ARCADIS zelf? Steeds meer organisaties laten hun carbon footprint door ARCADIS bepalen, of schakelen ons in om duurzame oplossingen te bedenken. Daardoor bekijkt ARCADIS continu hoe milieubelasting verminderd kan worden en hoe een bijdrage geleverd kan worden aan de maatschappij.

Daarnaast is er nog een groot aantal andere initiatieven. Die variëren van klein tot groot; van het hoofdsponsorschap van de Nationale Boomfeestdag tot het gebruik van duurzame koffie (Douwe Egbert Good Origin koffie met het UTZ-certified keurmerk).

Natuurlijk heeft ARCADIS ook haar éigen footprint bepaald. Het is onze filosofie dat duurzaamheid bij onszelf begint. Dat vormt de basis voor onze externe diensten. ARCADIS neemt maatregelen om het verbruik van gas en elektriciteit in kantoren, papierverbruik en vervoer zo veel mogelijk te reduceren en openbaar vervoer te stimuleren. Inmiddels beschikken alle medewerkers over een NS Businesscard en wordt het wagenpark tegen het licht gehouden. Ook duurzaam inkopen staat centraal. De richtlijnen van SenterNovem gebruiken we daarbij als handvat. Daarmee voldoet ARCADIS aan de criteria die door SenterNovem zijn opgesteld voor externe adviesdiensten.

De maatschappelijke betrokkenheid is ook hoog. Medewerkers participeren in diverse maatschappelijke activiteiten, zoals Stichting ‘Leuk om te leren’, weekendschool, Matchpoint; Betrokken ondernemen Amersfoort, Zonnehuizen… Duurzame punten – reduceren van papierverbruik, vervoer, gas en elektriciteit binnen kantoren – alle medewerkers beschikken over een NS Businesscard – duurzaam inkopen aan de hand van de richtlijnen van SenterNovem voor externe adviesdiensten

77

78


Colofon

ARCADIS Nederland BV Piet Mondriaanlaan 26 3812 GV Amersfoort Postbus 220 3800 AE Amersfoort Tel. 033 477 1000 Fax 033 477 2000 E-mail: [email protected] www.arcadis.nl Opmaak Océ Amersfoort

Het symbool van ARCADIS is de vuursalamander. De vuursalamander, die zowel op het land als in het water leeft, symboliseert een schoon milieu; salamanders komen alleen daar voor waar het ecosysteem duurzaam in balans is. De naam ARCADIS is afgeleid van ‘Arcadia’, volgens de Griekse mythologie de prettigste plaats op aarde om te leven. Het vertegenwoordigt ons doel om systematisch met onze klanten samen te werken aan een beter milieu voor mensen om in te leven en in te werken.

Duurzaamheid. Imagine the result

Recommend Documents