Duidelijk en overzichtelijk?

Inzicht

Relatiemagazine van de AFM, oktober 2012 - nr. 29

Kosten voor beleggen

Duidelijk en overzichtelijk?

Informatie kapitaalmarkten

Het perspectief van Robeco en de AFM

De Innovation Room

Nieuwe financiële producten en diensten

1

Goed

inhoud

4

nieuws

van verleden tot heden

In de 17e eeuw zorgde de ‘tulpenmanie’ voor een echte beleggingsbubbel. Hoe kan de AFM tegenwoordig ingrijpen bij oplichtingspraktijken?

8 forum

“T

ussen mijn toetsaanslag en uw oogopslag liggen vier weken, met veel snel nieuws. Verkiezingsuitslagen, Europa, de Pensioen3daagse, ga zo maar door. Bij gebrek aan een betrouwbare glazen bol, is dit daarom bij uitstek een geschikt moment voor langzaam goed nieuws. Af en toe leest u in de media van een rechterlijke uitspraak over een maatregel van de AFM, zoals een boete of een last onder dwangsom. Door relatief wat grotere aandacht voor zaken waarin de AFM in het ongelijk is gesteld, zou je de indruk kunnen krijgen dat de AFM vaker verliest dan wint in de rechtszaal. Het langzame goede nieuws is dat de AFM grofweg drie keer zoveel zaken wint als zij verliest. Tsja, goed nieuws voor wie? Misschien tegen uw verwachting in, vind ik het vooral goed nieuws voor de ondernemingen en mensen onder ons toezicht. Want hoe trefzekerder de besluiten van de AFM in de ogen van de rechter blijken te zijn, des te duidelijker worden de afwegingen die te maken zijn bij overweging van het in beroep gaan in de toekomst. En des te eenduidiger het antwoord op de vraag of de kosten van procedures gerechtvaardigd kunnen zijn. En de middelen die de AFM in dergelijke procedures nodig heeft, kunnen in het belang van alle stakeholders beter voor goed toezicht ingezet worden. Betekent dit dan dat het beste nieuws zou zijn dat de AFM alle procedures wint? Uiteindelijk wel. Maar er zijn nu nog gebieden waar de grenzen van de wettelijke bevoegdheden van de AFM onvolledig in kaart zijn. En alleen met rechterlijke uitspraken dat die grenzen in concrete gevallen zijn overschreden, wordt hun ligging gevonden. Omdat wij ons rekenschap geven van de kosten van procederen, nemen we een risico op zo’n rechterlijke uitspraak alleen als de doelstellingen van het toezicht dat rechtvaardigen.

Harman Korte, Directeur AFM.

Colofon: Hoofdredactie: Karin Stuut Redactie: Jantine Vos, Joep Knook, Bas de Wit, Simone Meijer-Hulsen, Hendrien de Vries, Vivian Boumans, Kelly Pierik Eindredactie: Imre de Roo, Hendrien de Vries Medewerking: Wendy Oud, Sander van Veldhuizen, Ina Sok, Nicole Bastiaansen, Karina Raaijmakers, Inge Zwoferink, Julliet van Pomeren, Marco Boogaard, Han Tonino, Job Dijkstra, Gerben de Jong, Jacqueline Ellis, Dirk Jan Emans, Hanneke Sjerps, Wilte Zijlstra, Debbie van Steenpaal, Rudmer van der Meulen, Wijzer in geldzaken Bladformule en vormgeving: Kris Kras Design, Utrecht Illustratie omslag: Carolyn Ridsdale Fotografie: Karima el Ghalbzouri, Robin Utrecht

2

Heeft de belegger in één oogopslag inzicht in alle kosten bij beleggingsdienstverlening? En hoe ziet een goed overzicht van alle kosten eruit? De AFM, BinckBank en DUFAS over deze kosten en de ontwikkeling van een volledig overzicht.

ga stc olu mn

De

gast colu mn

De aaDvis IsDviseu urr vv Is g gReA aa

TT

RATTIIsnn m mo s

orrgen ge n

uss –zo en 187 usse 0 en een n 1870 wa ’n 60 Dit overz ars mi en191 de staats–zo’n icht chu vinde ljar 1914 60 milj 4 sta biedt wa stak n op d grerschwd Eer eenard waa ken en Fran de webs een klein en ardhu ste staa huid idi ep ep na uwd de de e greep Fra se ite van ige euro ap eep ar enRussi ge We tsgr Ru waa nse spaa Russ uit nieuw de AFM ge Eers sse reldo ier ennaarhun sch isch euro’ ’s- inspa rders du ten rdep . e e opsts- in Russ 20 milj e wett orl renver hun pe in apie Da ard geld kop ge ld opsta and en en t de erdWer191 Ru isch eldo og tuiverk kond nd eling kon oblig ard gou en He illuRuss regel . No 8 orlo ssi erse20 me g nd open en dfra ver s die t gedustreer schdat mi aties elin en Op 1 , wan denen fluit ing1918 tuinen , wa nken Ne zou peer van alt t be noveDit ord nt t de flu en. geToche obdeze ljar . Al in 1906 krach met tal denon de een d.t Nog enin mbe de com n da ho ijd lig inve we eten d go rla illus les t word be Dat betaen onw voor vin over rzic e ter g sho1 novembe com ite 2012 miss n. ati stee do altij strijd nd tree tblev len stopten en. Meer shor den de en rder de boer ies ware es. ud nd zouers Ga instr ht treed loz Het mi Toc rtkun gednd rt sell r 2012 strijen sto de t-sel ze Fran fra s bij stc op ling bie t de ume e inf erd infor sein denkin pteten, neterg eenvoe hoe bo ssi en oph ble n rian inv Al ban nke n, raak olu de vandt een eu-V nten leg Ned mati uni ing n zijn ere es de eren est erlanen geleslen endlangzakind kiers n 190 het ven t. cred wa e is te (aan we gin eri for bepakle erord is eco mn ren raaktetenn1,6 Nog eu ders plukunn lang eer plat it zic me bedo Fra dele bsit enin 6 ren iste me op defa gspnder en Met en tot de re telan am milj en klein inefinan de h, zijnvoo zaam voel e vanalde n g reg ut swap n, staa no deze ria nse r de rs en zichna voo er loze gre ciële voor d woon kt. me roduct ver vert kle 1,6 om drs. kind hetoen els Ha tsob Vero shor nt. d erin ba . Toen bij de s) in ep gepllas Me eren plaFran traraptink mi nd Ze sch nserieu en rden t sellin en ing. nk seNo ‘ui infe natw AFMies geld ee dege He rlegg Op uit de eu ligat ind ljoen en ukt. n ,ver els fam pt vert ldbbran voorttelan twe ing zijn gel eri n wereen g iliesier t ver tge 1 no ve ings bla rijf bec aan tenMen ver rouw ere in werk. en nieuwin novembe g in de woo koc ede dza ca dece cen ran che koo Fracompens on mee be verk investe prod d eri tot de s ten nlas om d en t colum ken Ver tro eu van straks vem ro nen radtenb tro che van nnia sch natio de ht zich nse e we ing. nia kt voo ucte r in r ocht voo rd uw me atie. uw rzo men en esch too voor de prov van nu.en nale ber hersfam n. krach uniforme erm on -jo deg ringsv ninm ns ins tte maa werking ons pro r Toe Wan r com aanr senverkoo en ek Gast ntarie Consu voo urn aal 201 enin idd en wuerm n en trege milj visisiejagen tru sho ers s mi rege zict ook petelt.ilie 10. nt n treed t. Hoew doekooinwet da ‘uitg alis colu rt-s ljo oene ieja nu. Wa 2 tre g els en rge ers. enpve aden ls voor Dit me erb . We or el de reg DeHet vert t t, kunn s len tot doorh he veel mnisert gel me r o.a en n woe We liete sh 1 novem elliclu nte od kt ge slu ldb inm Por rha els edt 1 janua ge idde dat wurgend ver barouw bele institutiocreverb en verk te drs.dkw nte . NR t. is econ advirst nsatie ng ster or juli 2013 en best Verorden dit od gaat n iteond die n do nt oo ed al’.ls dat‘on nde e lietenn ons ggin zek nken en ter oopv wo kerp seur de ri 2013 elt nele van mu erzo ing.est nbon C . En t- ber 201 def (aageld oom n me rijv oliss ing hyp van aand gspr k afh hypo No s, erha . in eu van eke qu era bele ‘ona nd or riska ek on erica d, vee toc en aut geldvel en al’. oduc en bep niti e krach kra -Vee selli ver2 oththee s ris rpo an gger ele fhan ies Verd ars a ver nte, aden sim toon rad bedr l Han Ze schrijft geld h t t een door ten is sw kel li on aal cht s en n,voor visen talPort t blijve ror zake kelij eek kconkan te dure ng bod delsb op egaa leg pe10. off dat kri en ijven dus io n-jou in ijk k advi aanbsta bank eu de stru liss denDe wo De verz ree ban investe miken jgeer tro un n. l de is dusbe l hyp ve financieel wordt aps en beco lad en columns en ats en, rs, te, cties en en bead con fin ) in iede rde serqua n Novuw ingAFM gaat ifo r he rt st str vie es’ een lab te . Stee de Cons voor tv. rnalist.mo ginsluit n. Me een ellien ond de de rsob mm Metoez rm ab vert ren toez via de wet van anc verb er gsf enoth eker t pubelabe s’ een uct eufe du een er het enta bber dstalele rouw eu ligatie iële od op icht do krijg t dezichth in eek aars clu on met 4,6 ume o.a. NRCwo geEn er re rde ies op mism rieer der bli (wft sho nsb ors e re ster kan gs in inves toch dse een info pubeks r dan admise ne en4,4 ,en bel e Veroude t geld ntenbond tereen5,2 sco ins ) gere het we s en de AFM rtteren lieks da ooit eufem. Ste ebe eh offre . muniti een rm n en vie egg de ekesimp inboet titu Dit ver verb sel in rkin ed is kwe opls geld rpo el eer n oo . Een rabee tus 4,6, wi 5,2 ren papan s, pro atie ord nge ert on nov de ling clust ing sties de, finlegg . tio ism s le sen terwjl assscor od de door de g. lishhypo van it. es ople en opnelelvan is te nat em ermu naleving e nel bod spr op vor ancie rs na snee mo 4,4. in eni ijl assu pro Inde radio ura op Een jaarlijkse is ings oudethee ion ber ggen een Ind pe de ngnitie vol odu van kadv pend visi e bel gaat clus el fond rs ink en tv.He nti een 1 m rant rso scha ale jaaer omies, gb ten . eu zijn . Bij over tuss het in cteeve egg gel t mog te janu van etu ietu sch ensbonwesen we enpe on are ba ma van straks tredi wo steprom me iswoe n enrboers 1 janua van fina den ri rm ari 201 fin ssen aalalep en1 rlijks een sse rkin no verehee ten eneke atr onn n wa oten ge nkarsoo kra 2013 un de tot ngen kerp dvi n g nppersvan wo d bep ege en aalvoo avol str 3 lor rderde illu olish g ne ntde Het ancnci r cht un rpo ban ers onen gbar ar rdt aan der ban iti uctkadvseunogijsk en s inko hypo n. berou sie prov ieeële len treedt . Ho ifor rec ouud over de rij e hts ve on 1 tot isievl toe provia ma We fina thek we n temstlishou ede rs ijsko ure iseu bie tot ncie teouders d €2.8 lijde ew me reg en klaruct de lev wv en waadegest erbozic duc en, lva nepp trerb deten der ken de erd rslus Vana nsris juli , kun olel onw el de nt uree de ge ximalevorm tigg €2.8000 en van nke woe artkerp en els we od geld ga s van , f volgDe eks uitva icove betalings d ht e lusti r rs. arbe 201 nen ld, Het de klange (wt voor hu hun 0 voor een rij AFM bet at etennden , verolish in verlo t artve advi idso pr rzek enrdepro 3 van bes Verord voor wa iswi Da De He da te tro .oud een ren he durevoo duucten du natio ering beschermft) ger op het seur verend nges t geen jaar inale rzek ve n fina nstillus ide prod aro men taa nt een t een lpe ma t bli cte nepp uw ers. ov r rechbod gaa naal ering chik beta eni kra st re huis kos ers, ege advies kan . Daie ma welv e m t da n, inne Het jft idee betstreop t toe theid en, indiv ats alt de regim ng en, dien isi er nci hu een cht nde aart ad en. en ar uwv rkt n zijn zou bero van n, inn voor de blijfnamevan ld. t iste denk eksinv idue isb eel zic consen De ten nen , vert vis De en De e en fin evsverz blij heef enn vermaa chappt nam he voor de AFM le ver van. We levemoete ol gaat advi enno pri eco est bemhth eker adv eume over He stve rouw eu cl ove ven getsch ij rlenierbo dat max de de es- en hiernaast hyp elijk eft,t, en blijv ver inge ove vic Britte ies ige t an r, 1 janu opge luk appibe lijk n in n bu ma mieenloren en boe eren iddeoudenntus help rlij . zijn ciëng onde kin en n, uit e.o geldn ima enzek bem proplex gewinsrhe nom een rge als advige ver j beta den oth com en zijne, wa in ling en tefinan taa kind tes emd gelu. ari de erspblijve en nl) le d rbe idde geno rg. , do le rm cieel en in id mar clu he verloari seur op nat vaartv arb althehet e prod sris eken, visiev ld, verz erak. rsp el om lt en ldbran uk wan pa 201 pr het t. Dat tw ktec rs e finan ste finan eur de prem lingskostoplegg de cieelun n ion eid zen in de el Daa ). In t he ico erz ucte od al 3 hu n elk en ono t gaat ren ee daar gela t ge ekerar ope nal cheis prim om ver ciële aal en word ver betalin erbod n.uc de t me eke son sterom zou n mie, en. rm ie van unprod evi itie moe se om geldbeen troaarofofba ete waa fin uitkost lagg in , rec din reg re ges zek a ge ige onsde der rin itie ucteng ten gel te als het gsb en t an rollen ban lan vert uw n, dri nk en eri ch bro de burg in im gen ivat Vana niet rs. ht chi nhet finan van kdede cië dri rin n. van be rouw esc dt voo n elk jf ma ng d heidMo Van mogaat en e enw, die kth De lang. Bij ove ts kri Na over f voor ers ciële vanaf l nke odbedr cons le Britt, wa de en, her het entete con tr er jge hun ete om ast staat twe OTC- januari en ove etg eidjanua prod zoa movice g rtre t de geld en doen adv af vol n en , maijf ind me r ee he 2013 rig nst eten n do broo ete consum herw su-ubran de neeyding deriv evin ri 2013 uct. gra ar magga eu Ad n op ver g sverze ks din ivid rs, d, an rwingaan n.org inen ls Alb Ge onmaaonacc ro tran aten, cent treedet com het tische, rech vic en moe adv iseur gend len (emi ker uel inz, drinen zijn.uk). en me gen be voor ris nl)ert de Vero de r onac voo met hu ld . Ied pe sact rec ing r) ing uitz ich ken en ond ten nse . HuIn ons e ond teg rale ico in Ein de steig Ad e Ser ten r de Mon De ies voo hts jaar bettalen lp, t krijg se iereg cept t in ere rdak ep on tege ple rdening land n vee vol en opvic doen tab en zen lde pro mo vie adv De eMIR opgerin der en, r de treeks aal e (w zijn voo Van deriv isters (eMi npar xe pro . Iede enerda ler steiners. Naa ove uitro l ad eyete el bij kvan abel fin inzic Advi s Die gen tijen du het llen, on aan st dustaa fina bij cte t de r OT af jan bevaeno ies rge - en hie finreenmoet,vanbe vie van voo t de R) in an nst htww at ncië makenwat Geld n ce in .m tal len. er Serv moe beta C-d ge elkgrat zijn ancië me werk en cten. derivaten t onde en bem rnaast r bem con uar cie ver skoAdvi bel moestelelde isnhulp en ice(w cons . Made t,op vee men geldb eisen sum ste stand eri ing. (ww onfina . el le op idd in door nr mee gen , cht nessch vat i 201 wetg van sen ed pli eyancië tra r zei idd Dienaar www.m zijn ten te ume rege ar ent zoal ad veel rijfmoe een der pre af 3 nsa en, bedo te behe zijn. do nten oneydvi lesitsitua st d .gelda ua lselin s : “El een vie cent zijn voor oem eling advida ten eel (ww en heprod eld ctie cen treedt evin januari ces t tie tie. stan en risicAlbert Eins Huld erse de rale mie gskhet ke esko er dviadvi vou t. Dafinw.ge e. aan veructe an ldad tra er-r- . reg g n. Pens om het tegevan osten afwi fin en fin financ s 201 instelling de dw t zoi sten digdaar gt n verp esdcese ovol tein wed npar iste le teg Ver (em te3 anc elk geld kkele tege aas en anc ioen finaciële viesien etssche , go darn wo iee ong erzij het tij. Deze nove ler mak ig licht rs bepe en die OTCfond ncië ad dien iee rde n iële l dse kan eenv du elt. (eM enp ordeni ir) ge ed aas fin stren en. Maaeveer zei: bedr rges rken le advi ui vie st.st. l ijf dat dinoudrft Daa deriv sen en niet- tegenpar koo anc n nie pro rnaat zou teld iR) artijen ng(commerc tzdat “Elke nie aten r e te st zoud zoie ge ig,te Deiële onuit hun p en de ein tijrisiële ge t lan ducte finan aifm stekoop dwa –en gebr doen het verg ts n goed we eM hedgde ico pro en en un ger n. fle n van t enig as kanveeldurfgro . rkin rich IR ing), rinkernactiv uiken om ciële du Met xivanaf bev flexi dingmo t teter tlij steuen.en ct. g. geni iteite de gest ge 22 juli het risico eis deriva at zijn ened , com nenWant e –en eld aan AiFM-rich n in n zond n voor en 2013 on uitge . - om ten Wan wer ple veel grot te zijn er, com der behe tlijn erd van tvloeit king moe xer t alte ins beheer bed door word me erde aif d- omhet plexer rna de rege een er oel m- bele rs van alter en eisen een te tel tiev het d ges Me linge sen. cen reg ls. behe bep ggin natie tel t de richt belePensioom het tra els voo en gsin zoge (co erde d aan AiF ve die ggi r mag stell noemmm erk r we le teg enf en niet OT ngs M- lijn vanafinge of aanb de alter beh dat zond rich inst derzijd enp het afw C-d ond erc 22 n. in iede iële eer juli sen ellingse art uit ereriv tlij ikk n aan natie ij. n wo werk 201 geldt ook der ve bele hu verg ate en ele n ker unni profehedgin bel s n geb nie tegenpDeze n een ng een rde in 3als er ssion g),ggin egg van verg t-fi gsin nacstell aang art streng rui al ele bele unni ing altern n eis gop zijn tivi ing ken nan ijris ngpl pagi teebod en sin gger uit tei beheom ciële een na’s rn en word icht ico e ste atieve s. Daarten gez met ren 16 enat llin ond naas zog beheer voo het 17.iev t aan retai aanvullen gen risi erd t rtv l bele . of enoem der e be van loeit co gger de rege aan ma leg ls de s. Lees gel bie de alt g nie gi reg dt mee ng Door ook den aan ern als els r beslu ati t zon sin . er der iten mog op aan een pro eve of elijk pag ver stell geb vergu fes bel dat de wetgeving egg gu ina sio in ode nn Do tekst ing nning g ’s 16 or ing nel n op het op natio bes mo en wordt plic e bel sinste naal een mom luit gel 17. ent van en inter en aan ht me eggers llin ijk g beh of natio dat t ret publ . we naal de icatie ail aanvul Daarn ere nivea tek tgevin bel niet u is st op lang egg lende aast n g er actue het ers het op nat . Lee regels el is. mo ion me s

-

14

14

-

verw acht

ver wa ch t

15

katern

Alternatieve beleggingsinstellingen krijgen in juli 2013 te maken met de een nieuwe richtlijn (AIFM). Wat zijn de gevolgen voor beheerders en beleggers? In Uitgelicht de AIFM-richtlijn belicht. En in de rubriek Selectie meer informatie over de Wet bekostiging financieel toezicht. nt

aal van en inte pub rna lica tion tie nie aal niv t lan eau ger is het act uee l is.

me er 15

15

1500

+

22

perspectief

De informatiebehoefte van beleggers is aan het verschuiven naar real time informatie. Wat betekent dit voor het toezicht en de kapitaalmarkten? Het perspectief van Roderick Munsters, CEO van Robeco Groep en Sander van Veldhuizen, van de afdeling Strategie, Beleid en Internationale Zaken van de AFM.

24 monitor

Controleren of een bemiddelaar over de juiste vergunning beschikt? Of op zoek naar informatie over opgebouwde belangen in een onderneming? Haal meer uit de AFM-website en kijk eens in de registers.

en verder

zaak x: Hoe wordt de hoogte van een boete bepaald? Een fictieve casus geeft inzage. 6 missie: Het Ondernemersloket denkt mee. Brechtje Boeve aan het woord. 13 gastcolumn: Econoom en journaliste Erica Verdegaal over de adviseur van morgen. 14 internationaal: Het stilleggen van de beurshandel binnen Europa. 19 werkwijze: Nieuwe financiële diensten in de Innovation Room. 26 best practice: Klantbelang centraal. Hoe pak je dat aan als financiële dienstverlener? 28 in contact: De AFM en social media. 30 3

Tulpen en toezicht:

oplichting is van alle tijden

1635

Telkens als weer een beleggingsbubbel barst, wordt het oudste beleggingsvoorbeeld waarmee beleggers het schip in gingen weer van stal gehaald: de ‘tulpenmanie’. Aanvankelijk werden de bollen van bloeiende tulpen vooral verhandeld tussen kwekers en een enkele rijke handelaar. Begin zeventiende eeuw roken ook anderen hun kans. Dat leidde tot hevige speculatie, zelfs in bollen waarvan niemand nog ooit een bloem gezien had. Op het hoogtepunt betaalden mensen zelfs evenveel voor een zak tulpenbollen als voor een aantal grachtenpanden in Amsterdam. Met als klap op de vuurpijl veertig tulpenbollen voor 100.000 gulden, in 1635 – toen een jaarsalaris van 150 gulden heel gewoon was. Natuurlijk verdiende een aantal slimmeriken goed geld aan de bollen, die lang niet altijd even bijzonder bleken te zijn als ze eenmaal uitkwamen. Twee jaar later stortte de handel compleet in. Met vele gedupeerden als gevolg. Velen keken het trucje van de bollenhandelaren af. Er bleken altijd wel mensen te zijn die bleven geloven in aanbiedingen met rendementen die eigenlijk te mooi waren om waar te zijn. Ook recenter. Begin deze eeuw verloren veel beleggers nog geld door te investeren in woningen in Dubai, via Palm Invest, of in levensverzekeringen via Easy Life. En ook in Nederland stapten sommigen in het beruchte piramidefonds van Bernard Madoff, waarin miljarden verdwenen. Of gaven vol vertrouwen hun vermogen in handen van een tennissponsor annex wonderbelegger uit Hilversum.

4

2012

van verleden tot heden

De AFM of een andere autoriteit kan fraude nooit helemaal voorkomen. Op basis van de wet hebben zij wel verschillende bevoegdheden om in te grijpen bij partijen die zich van oplichtingpraktijken bedienen. Op grond van de Wet op het financieel toezicht (Wft) kan de AFM optreden tegen bedrijven die een vergunning hebben maar zich niet aan de regels houden. Een partij moet meestal een vergunning van de AFM hebben als hij beleggingen verkoopt tot 100.000 euro. De AFM legt bijvoorbeeld regelmatig lasten onder dwangsom op. Dat betekent dat partijen per dag dat ze in overtreding zijn, of juist iets niet doen wat ze wel zouden moeten doen, een bedrag moeten betalen. Ook kan zij een boete opleggen, een vergunning intrekken of een bestuurder uit zijn functie zetten. Regelmatig waarschuwt de AFM bovendien tegen organisaties die het niet zo nauw nemen met de regels. Sinds eind 2006 is daar nog een aantal bevoegdheden bij gekomen, om op te treden tegen organisaties die geen vergunning hebben. Volgens de Wet handhaving consumentenbescherming (Whc) mogen ook aanbieders van financiële producten die geen vergunning hebben consumenten niet misleiden. Ook mogen zij hen niet ‘agressief benaderen’. Vanaf 1 januari 2012 moeten bedrijven die niet onder toezicht van de AFM vallen dit expliciet aangeven in bijvoorbeeld reclames. De vermelding draagt op die manier bij aan betere bescherming van de belegger.

5

Hoe hoog wordt

zaak x

de boete?

De AFM heeft tijdens een onderzoek ernstige tekortkomingen geconstateerd bij Glanzend Advies B.V. De toezichthouders besluiten het dossier over te dragen aan de boetefunctionaris van de AFM. Hoe wordt de hoogte van de boete bepaald?*

de zaak: Glanzend Advies is een financiële dienstverlener en

heeft sinds 2009 een vergunning voor het adviseren en bemiddelen in krediet en verzekeringen. Er werken 28 adviseurs bij Glanzend Advies. De (feitelijk) leidinggevende stuurt hen aan. In 2010 heeft de AFM Glanzend Advies gewaarschuwd dat zij onvoldoende instond voor de vakbekwaamheid van haar werknemers. Daarna ontvingen de toezichthouders van de AFM veel signalen en klachten van consumenten over de werkwijze van Glanzend Advies. Zij zijn daarom een onderzoek gestart. De klachten gingen onder meer over onzorgvuldige verkoop- en adviespraktijken en de ondeskundigheid van adviseurs.

het onderzoek:

Uit het onderzoek blijkt dat de adviseurs van Glanzend Advies niet beschikken over de diploma’s voor het adviseren in levensverzekeringen. De (feitelijk) leidinggevende beschikt wel over de juiste diploma’s, maar is niet betrokken bij het adviesproces. Daarnaast is er onvoldoende vastgelegd hoe de vakbekwaamheid via de bedrijfsvoering wordt gewaarborgd. Er zijn bijvoorbeeld geen goede procedures en beschrijvingen die ervoor zorgen dat de kwaliteit van het advies goed is. De toezichthouders concluderen dat Glanzend Advies onvoldoende zorg draagt voor de vakbekwaamheid van haar adviseurs. Er is sinds 2010 bovendien weinig veranderd. Daarom wordt het dossier aan de boetefunctionaris overgedragen.

*Namen van personen en instellingen in deze casus zijn fictief.

“De boete wordt hoger als de overtreding willens en wetens is begaan.”

De boetefunctionaris doet zelf geen onderzoek, maar beoordeelt de bevindingen van de toezichthouders en adviseert het bestuur van de AFM over het al dan niet opleggen van een boete. Dit gebeurt op basis van het onderzoeksrapport, de stukken die de toezichthouders hebben overgedragen en de zienswijze van de onderneming zelf op het boetevoornemen van de AFM. De boetefunctionaris komt tot de conclusie dat Glanzend Advies artikel 4:9, tweede lid, Wft heeft overtreden en adviseert het bestuur over de (hoogte van) de op te leggen boete. Hiervoor zijn onder meer de boetecategorie, de ernst en duur van de overtreding, de verwijtbaarheid en de draagkracht van belang. Deze elementen zijn opgenomen in het Besluit bestuurlijke boetes financiële sector.

de uitkomst:

Voor het bepalen van de hoogte van de boete is als eerste relevant welke boetecategorie bij de overtreding hoort. Dit staat in het Besluit bestuurlijke boetes financiële sector. In dit geval geldt boetecategorie 2. Het basisbedrag is dan 500.000 euro. Dit basisbedrag kan twee keer met maximaal 50% worden verlaagd of verhoogd als de ernst, duur en verwijtbaarheid daar aanleiding voor geven. De boetefunctionaris kijkt als eerste naar de ernst en duur van de overtreding. In dit geval is de overtreding ernstig, maar zijn er geen redenen om te adviseren het basisbedrag te verhogen of te verlagen. Er zijn geen bijzondere omstandigheden, zoals een ernstige benadeling van veel consumenten. Daardoor is de impact van de overtreding op de markt beperkt. Daarnaast is de overtreding beperkt tot levensverzekeringen. Vervolgens kijkt de boetefunctionaris naar de verwijtbaarheid. Hier ziet hij wel redenen om te adviseren het basisbedrag te verhogen met 50%. Glanzend Advies is in 2010 door een officiële waarschuwing van de AFM gewezen op het naleven van de vakbekwaamheidnormen. Ook is uitgebreid aandacht besteed in de media aan het borgen van de vakbekwaamheid. Glanzend Advies is desondanks doorgegaan met haar manier

van werken. De onderneming heeft hiermee willens en wetens de wet overtreden. De boetefunctionaris vindt de overtreding in zo’n geval zeer verwijtbaar. Door de verhoging met 50% zou de boete uitkomen op 750.000 euro (zie kader). De AFM moet ook nog kijken naar de draagkracht. Uitgangspunt is dat een kleine financiële dienstverlener een lagere boete krijgt dan een grote financiële dienstverlener. Glanzend Advies is een middelgrote onderneming. De boetefunctionaris is van oordeel dat Glanzend Advies een boete van 300.000 euro kan dragen en adviseert het bestuur van de AFM deze boete op te leggen.

boetecategorie glanzend advies

Basisbedrag categorie 2

€ 500.000,-

Stap 1: ernst en duur Geen reden om basisbedrag aan te passen.

-

Stap 2: verwijtbaarheid 50% verhoging.

+ € 250.000,-

Stap 3: Recidive Glanzend Advies heeft niet eerder een boete gekregen voor eenzelfde overtreding.

-

Stap 4: Behaald voordeel Glanzend Advies heeft met de overtreding minder dan 2 miljoen euro voordeel behaald. De boete wordt niet verdubbeld.

-

Totaal stappen 1 tot en met 4:

€ 750.000,-

Stap 5: Draagkracht Glanzend Advies heeft 28 werknemers in dienst. In 2011 bedroeg het eigen vermogen € 1,4 miljoen en boekte het een verlies van € 80.000,-. De jaren daarvoor is forse winst geboekt, maar geen dividend uitgekeerd. Glanzend Advies bezit geen onroerend goed.

-

Totaal bedrag boete

€ 300.000,-

De casus is geschreven naar aanleiding van praktijkervaringen van toezichthouders van de AFM.

Meer uitleg over het boeteregime: www.afm.nl/nl/over-afm/werkzaamheden/sancties 6

7

kosten duidelijk?

Beleggen, zijn de

Een zoektocht naar één kostenmaatstaf voor beleggingsdienstverlening

forum

Consumenten beleggen om vermogen op te bouwen. Soms als spaarpotje voor de oude dag, soms voor de

studie van de kinderen. Anderen beleggen recreatief. De kosten van beleggen hebben een belangrijke invloed op de winst die de belegger maakt. Inzicht in die kosten is dus voor alle soorten beleggers van belang. Zij moeten

“Het is voor consumenten lastig zich een beeld te vormen van de kosten.”

een goede prijs/kwaliteit-afweging kunnen maken. Heeft de belegger goed inzicht in deze kosten?

b

eleggers kunnen kiezen tussen verschillende typen dienstverlening. Vermogensbeheer, waarbij de vermogensbeheerder namens de klant de beslissing neemt; beleggingsadvies, waarbij de adviseur de belegger adviseert, maar de beslissing aan de belegger laat; of execution only dienstverlening, waarbij de belegger volledig zelfstandig bepaalt waarin wordt belegd. Volgens Guido van Aubel, Directeur Retail Nederland bij BinckBank verklaart alleen die verdeling al een deel van de kosten: “Er zijn wezenlijke verschillen tussen de vermogens- en adviesconcepten enerzijds en de execution only dienstverlening anderzijds. De manier van kosten berekenen is vaak anders. Bij vermogens- en adviesconcepten zal de manier van kosten berekenen meestal gerelateerd zijn aan het vermogen. Bij execution only is dat aan de activiteiten van de klant gerelateerd.”

onderzoek naar kosten

De AFM heeft de kosten van beleggingsdienstverlening recent onder de loep genomen. Nicole Bastiaansen, onderzoekster en toezichthouder van de

8

www.afm.nl/vermogensopbouw

9

Nicole Bastiaansen Wat doet u precies? Ik ben toezichthouder bij de Toezichtgroepen Financiële Ondernemingen. Ik werk vooral aan verbetering van producten voor en advies over vermogensopbouw (Vermogensopbouw). Waar stuurt u op? Bij vermogensopbouw zien we dat de verdienmodellen van beleggingsondernemingen prikkels bevatten die niet direct in het belang van de klant zijn. In de tweede plaats zijn vermogensopbouwproducten met een beleggingscomponent vaak onnodig duur en complex. Ook zien we risico’s ten aanzien van de kwaliteit van beleggingsdienstverlening. De informatieasymmetrie tussen de consument en de dienstverlener wordt groter. De gemiddelde consument heeft niet voldoende inzicht in zijn financiële situatie om zijn behoefte tot vermogensopbouw goed in te schatten.

“We kunnen én willen een kostenmaatstaf niet alleen ontwikkelen.” 10

AFM, zegt: “Wij merken dat het voor consumenten lastig is zich een beeld te vormen van de kosten. Het berekenen van de totalen, zowel vooraf als achteraf, is vaak erg complex”, legt zij uit. “Er zijn veel verschillende kosten die de belegger moet betalen, zoals adviesvergoeding, bewaarloon en transactiekosten. En deze kosten kunnen op verschillende manieren worden berekend.” Bewaarloon en adviesvergoeding worden vaak berekend als percentage van het belegd vermogen van de klant. Terwijl de berekening van de transactiekosten afhankelijk is van de transactiegrootte. “Verder maakt het bijvoorbeeld ook uit op welk handelsplatform wordt belegd. Daarbij zien we dat de informatie over kosten niet altijd duidelijk is”, aldus Bastiaansen. Van Aubel geeft toe dat voor consumenten die zelfstandig beleggen de totale kostenstructuur inderdaad ingewikkeld kan zijn. Hij ziet bij de kostenstructuur van vermogensbeheerders nog veel verborgen kosten: “Wij vinden het voor ons eigen vermogensbeheerproduct (Alex Vermogensbeheer) belangrijk dat de kostenstructuur zeer begrijpelijk en ongecompliceerd is.” Hans Janssen Daalen, directeur van branchevereniging DUFAS, merkt op dat het bij fondsen vooral gaat om het inzichtelijker maken van de kosten. Want alle kosten worden al verantwoord in het prospectus, jaarverslagen, Total Expense Ratio, Turnover Ratio en dergelijke en zijn al in de dagelijks gepubliceerde fondskoersen verwerkt. “Het gaat erom de particuliere belegger een begrijpelijk overzicht te geven van alle kosten ‘at the point of sale’. Voor een goede afweging en vergelijking voor de particulier zou dit ook voor andere vormen van vermogensopbouw (bancaire en verzekeringsproducten) moeten gebeuren”, voegt hij toe.

onder de streep

Van Aubel vindt het zeker belangrijk dat een klant de informatie over kosten goed kan vinden, maar merkt daarbij op dat de kosten niet de aandacht mogen afleiden van waar het uiteindelijk om gaat, namelijk het rendement: “Als je in de winkel een jurk koopt, is het prijskaartje ook niet groter dan de jurk. We zien daarom wel een spanningsveld tussen het geven van inzicht in kosten en te veel aandacht voor kosten.” Van Aubel vervolgt: “Ik vind het veel belangrijker dat de AFM zegt: ‘laat bij execution only zien wat klanten na aftrek van kosten voor rendement bij jou maken’. Laat beleggingsondernemingen zowel over kosten als over rendement naar klanten rapporteren.” Van Aubel geeft de AFM daarbij mee in haar eigen uitingen over dit onderwerp duidelijk onderscheid te maken tussen de verschillende typen dienstverlening. Transparantie in de kosten betekent voor de AFM dat de belegger weet welke kosten direct én indirect in rekening gebracht worden. Bastiaansen: “Dit stelt eisen aan de informatie die wordt gegeven. Wij kijken of de informatie voor de consument goed vindbaar en begrijpelijk is. En verder of die informatie wel volledig en overzichtelijk is.” De klant moet weten wat het beleggen in totáal gaat kosten. Bastiaansen zegt daarover: “Niet alleen

moet de belegger weten met welke kostensoorten rekening gehouden moet worden, maar de belegger moet zich op basis van die informatie ook een goed beeld kunnen vormen van wat uiteindelijk onder de streep wordt betaald. Dat gaat nog een stap verder. Ook als een product eenmaal is aangeschaft is periodiek inzicht in de gemaakte kosten belangrijk voor de belegger.”

één kostenmaatstaf

“We zoeken naar een maatstaf om de totale kosten van beleggingsdienstverlening weer te geven. Dus een totaalsom voor elke klant van alle (drie) types dienstverlening. Deze kostenmaatstaf zou door de hele markt hetzelfde berekend moeten worden. Het zou zowel de kosten van de beleggingsdienstverlening moeten bevatten, als de kosten voor de beleggingsproducten”, zegt Bastiaansen. De AFM vindt het bovendien belangrijk dat aanbieders van beleggingsdienstverlening deze optelsom van kosten in één getal uitdrukken. “Wij gebruiken daarvoor nu de term Total Cost of Ownership”, aldus Bastiaansen. “Total Cost of Ownership (TCO) zou de belegger in één oogopslag inzicht geven in de totale kosten die worden betaald om te beleggen.” Janssen Daalen vindt het erg belangrijk dat de AFM zo’n maatstaf op internationaal niveau bespreekt: “Als je praat over de beleggingsfondsenwereld zijn we gebonden aan regels uit Brussel. Het is nu al zo dat de helft van de Nederlandse beleggers in internationale fondsen belegt. Het heeft niet zoveel zin om in Nederland af te wijken als de rest van Europa niet meegaat. Een eenduidig begrip, dat alleen door Nederlandse fondsen wordt gebruikt werkt concurrentievervalsend. Het lijkt hier dan duurder.”

weerstand

Van Aubel vult daarbij aan dat de moeilijkheid van het begrip TCO is, bij met name execution only dienstverlening, dat de kostenstructuur die aan de achterkant wordt gemaakt niet altijd matcht met het idee van één getal. “De kosten kennen met het aantal transacties namelijk ook een variabele determinant die door de klant zelf bepaald wordt.” Janssen Daalen vindt het begrip ‘TCO’ op fondsniveau bovendien verwarrend, omdat het begrip op de gehele distributieketen betrekking heeft, in dit geval van vermogensbeheerdienstverlening, en niet alleen op een enkel onderdeel (fondsen) daarvan. “Voor het maken van een goede afweging tussen bijvoorbeeld actief en passief beleggen is een totale kostenvergelijking, inclusief de kosten van beleggingsadvies, bewaarloon en dergelijke, heel belangrijk.” Janssen Daalen: “Bij vermogensbeheer en -advies moet je juist oppassen niet alles bij elkaar op te tellen. Het wordt voor de belegger anders heel moeilijk om te zien of deze wel bij de juiste bank zit. Om te bepalen of zij aan het juiste adres zijn, hebben particulieren o.m. juist inzicht nodig in de afzonderlijke kosten van producten en adviseurs waaruit zij

Hans Janssen Daalen Wat doet u precies? Ik ben algemeen directeur van Dutch Fund and Asset Management Association (DUFAS), de Nederlandse vereniging van asset managers. Daar verstaan wij onder de institutionele asset managers (vermogensbeheerders van pensioenfondsen, verzekeraars e.d.), beheerders van beleggingsfondsen en beleggingsondernemingen. Wij behartigen de belangen bij de politiek en toezichthouders, van de in en vanuit Nederland opererende asset managers. Waar stuurt u op? Wij sturen op een integere bedrijfsvoering, een optimaal vestigingsklimaat voor asset managers in Nederland, een level playing field voor vrij aanbod van beleggingsproducten en vermogensbeheerdiensten binnen de gehele Europese Unie en verbreding van de markt voor beleggingsproducten.

“Het heeft niet zoveel zin om in Nederland af te wijken als de rest van Europa niet meegaat.” 11

missie

Brechtje Boeve Medewerker Toezicht Ondernemersloket

Studeerde Cultuur, Guido van Aubel Wat doet u precies? Ik ben Directeur Retail Nederland bij BinckBank. Een onafhankelijke online bank voor beleggers in Nederland, België, Frankrijk en Italië. In Nederland zijn we actief met Alex en Binck. Waar stuurt u op? Het is onze missie om de particuliere belegger dezelfde tools en informatie te verschaffen als professionele beleggers. Wij willen onze klanten verbazen met een kwalitatief hoogwaardig product en buitengewone klantgerichtheid tegen heldere en scherpe tarieven. Heldere communicatie en educatie voor onze klanten zijn daarbij een randvoorwaarde. Wij streven ernaar dat onze klanten ambassadeurs worden voor BinckBank en daarmee zorgen voor een versnelling van de klantengroei.

“Als je in de winkel een jurk koopt, is het prijskaartje ook niet groter dan de jurk.” 12

kunnen kiezen.” De kosten berekenen in zowel een absoluut getal, als in een percentage van het belegd vermogen heeft de voorkeur van de AFM. Dit stuit op weerstand. Van Aubel is, als het om execution only gaat, tegen het weergeven van kosten als percentage van het belegd vermogen: “Bij vermogensbeheer is dat prima en dan kun je ook vooraf meerdere scenario’s schetsen. Bij execution only gaat dat niet goed. Iemand die veel handelt doet dat om rendement te halen, of dat met veel of weinig vermogen gebeurt, doet helemaal niet ter zake.”

Organisatie en Management aan Vrije Universiteit van Amsterdam

volledig transparant

Om de totale kosten te kunnen berekenen is het volgens Bastiaansen cruciaal dat ook de productkosten volledig transparant zijn. En dat blijkt nu nog regelmatig niet het geval. Van Aubel: “Als wij de kosten inzichtelijk moeten maken van de producenten van beleggingsproducten, dan spannen we het paard achter de wagen. Zij moeten genoeg informatie verstrekken, daar begint het.” Bastiaansen: “Hoe een kostenmaatstaf waarin alle kosten zijn opgenomen eruit moet zien, dat is iets waar we zelf ook nog niet helemaal uit zijn. En die kunnen of willen we ook niet alleen ontwikkelen.” Omdat het aanbevelingen zijn voor de praktijk, ziet DUFAS zichzelf in de rol van sparringpartner voor de verschillende partijen. Janssen Daalen: “Als je het hebt over herstel van vertrouwen, dan is het inzichtelijker maken van kosten natuurlijk een goede zaak. Wij zijn, namens de industrie, een overlegpartner voor de AFM. En wij bereiden de weg voor bij de industrie. Wij werken op dit moment zelf ook aan praktische ideeën om alle kosten van een fonds inzichtelijker te maken. Het gaat tenslotte om een stukje verantwoording en je helpt de belegger keuzes te maken”, vindt ook hij. “Maar uiteindelijk gaat het natuurlijk om een overzicht van alle kosten, en dat moet aan het eind van de distributieketen gebeuren, zoals gezegd: ‘at the point of sale’ en niet alleen op fondsniveau.” Van Aubel vindt dat het ontwikkelen van een kostenmaatstaf samen met de productaanbieders, de branche zelf en de toezichthouder tot stand moet komen: “En niet te vergeten de consument. Afzonderlijk komt het niet goed.”

onderzoek In oktober 2012 publiceert de AFM een rapport over de kosten van beleggingsdienstverlening. De interviews in dit artikel zijn voor publicatie van het rapport afgenomen. U kunt het rapport over het onderzoek, het discussiestuk over Total Cost of Ownership en meer over dit onderwerp vinden op de AFM website: www.afm.nl/vermogensopbouw

“We denken met de  onderneming mee” hoe ziet je week eruit? Mijn dagen zijn vaak hectisch. Ze vliegen voorbij zonder dat ik er erg in heb. De meeste tijd gaat naar het beantwoorden van vragen van financiële dienstverleners. We zien dat ze niet allemaal op eenzelfde manier aangesproken willen worden. De een wil zakelijker benaderd worden, of meer achtergrondinformatie dan de ander. Ik houd me daarom ook bezig met de vraag hoe we onze communicatie verder kunnen verbeteren. wat maakt het zo leuk? Het team van het Ondernemersloket is de laatste

jaren uitgebreid. We kunnen nu de meeste vragen zelf beantwoorden. In het verleden verbonden we vaker door met een andere afdeling. Soms verwachten mensen een callcenter in plaats van een loket waar hun vragen ook echt inhoudelijk beantwoord worden. Wij werken niet met telefoonscripts. We denken met ondernemingen mee. Dat is soms een uitdaging, want we kunnen niet altijd concrete antwoorden geven. En tegelijkertijd moeten we ook kritisch zijn. De vraag achter de vraag duidelijk krijgen, daar gaat het om.

vorig jaar is de stichting financiële dienstverlening opgehouden te bestaan. is het drukker geworden? Het is flink drukker geworden. We

hebben 67% meer vragen ontvangen dan in 2011. Er is bij financiële dienstverleners nog enige voorzichtigheid om ons te benaderen. Dat komt vooral door de angst voor ‘een kruisje achter je naam’. Dat is jammer, omdat een telefoontje juist in veel gevallen snel iets kan ophelderen. Ik merk dat veel bellers vaak al op het goede spoor zitten. Dan hebben ze het echt wel goed begrepen. Meer informatie over het Ondernemersloket? Ga naar www.afm.nl/ondernemersloket

13

gastcolumn

verwacht

De adviseur van morgen

is gratis T

Gastcolumniste drs. ing. Erica Verdegaal is econoom en geldzaken-journalist. Ze schrijft columns voor o.a. NRC Handelsblad en de Consumentenbond, en becommentarieert geldkwesties op radio en tv.

ussen 1870 en 1914 staken Franse spaarders 20 miljard goudfranken – zo’n 60 miljard huidige euro’s – in Russische obligaties. Al in 1906 waarschuwden Russische opstandelingen dat deze investeerders bij een staatsgreep naar hun geld konden fluiten. Toch bleven Franse bankiers de waardepapieren verkopen, want de commissies waren riant. Nog tot de Eerste Wereldoorlog tuinden onwetende boeren op het platteland erin. Toen de Russen in 1918 met betalen stopten, raakten 1,6 miljoen Franse families gedupeerd. Nog altijd strijden kinderen en kleinkinderen voor compensatie. Dat illustreert hoe tergend langzaam vertrapt vertrouwen zich herstelt. Het zou een les kunnen zijn voor de geldbranche van nu. Want ook veel Nederlanders voelen zich, na twee decennia provisiejagen door adviseurs, bedonderd en geplukt. Men verkocht ons miljoenen woekerpolissen en talloze inferieure woonlastenbeschermers. We lieten ons riskante, te dure beleggingsproducten aanraden en wurgende hypotheekconstructies. Steeds meer mensen weten inmiddels dat ‘onafhankelijk advies’ een eufemisme is voor ‘uitgekookt verkoopverhaal’. Het vertrouwen in geldbedrijven is dus belabberder dan ooit. Een jaarlijks onderzoek door Porter Novelli onder het publiekspanel van Independer toont dat banken qua vertrouwen een 5,2 scoren op een schaal van 1 tot 10. De verzekeraars krijgen een 4,6, terwijl assurantietussenpersonen de rij sluiten met een miserabele 4,4. En toch offreert de doorsnee tussenpersoon nog ijskoud €2.800 voor een simpel hypotheekadvies, promoten bankadviseurs lustig hun dure huisbeleggingsfondsen en onnavolgbare gestructureerde producten, innen vermogensbeheerders inkomsten waar de klant geen idee van heeft, en blijven woekerpolishouders woekerpolishouders. Het blijft namelijk kinderspel om de financieel onwetenden te neppen. De maatschappij betaalt het gelag in de vorm van verloren welvaart, vertrouwen en geluk. Het is een illusie te denken dat een adviseur, verzekeraar of bank de consument berouwvol gaat helpen zijn verloren geld en vertrouwen te herwinnen. We leven in een markteconomie, waarin elk bedrijf mag gaan voor maximale winst. Dat is prima als het gaat om brood, maar onacceptabel bij geld, want daar moeten burgers hun eten, drinken en onderdak van betalen. Daarom zou de overheid twee dingen moeten doen. Iedereen moet, op kosten van de geldbranche, recht krijgen op inzicht in zijn financiële situatie. De Britten doen het met de Money Advice Service (www.moneyadviceservice.org.uk). In ons land staat de Geld Advies Dienst (www.geldadviesdienst. nl) in de steigers. Naast gratis hulp, moeten er standaard financiële adviezen uitrollen, wat de mensen veel advieskosten scheelt. Daarnaast zouden financiële consumentenproducten verplicht eenvoudig, goedkoop en flexibel moeten zijn. Hulde aan elk geldbedrijf dat zoiets durft te steunen. Want zoals Albert Einstein ongeveer zei: “Elke dwaas kan dingen groter, complexer en risicovoller maken. Maar het vergt enig genie – en veel moed – om het tegenovergestelde te doen.

Dit overzicht biedt een kleine greep uit nieuwe wetten en regels die van kracht worden. Meer informatie is te vinden op de website van de AFM.

1 november 2012

verordening short-selling

Op 1 november 2012 treedt de EU-Verordening voor short-selling van bepaalde financiële instrumenten (aandelen, staatsobligaties en credit defaut swaps) in de EU in werking.

1 januari 2013

investeringsverbod clustermunitie

Dit verbod gaat gelden voor banken, institutionele beleggers en aanbieders van beleggingsproducten en wordt via de Wet op het financieel toezicht (Wft) geregeld.

1 januari 2013

provisieverbod bepaalde financiële producten

Het provisieverbod geldt voor hypotheken, betalingsbeschermers, overlijdensrisicoverzekeringen, individuele arbeidsongeschiktheidsverzekeringen, uitvaartverzekeringen, dienstverlening onder het nationaal regime en overige complexe producten.

vanaf januari

2013

europese derivatenwetgeving (emir)

Vanaf januari 2013 treedt de Verordening voor OTC-derivaten, centrale tegenpartijen en transactieregisters (EMIR) in werking.

vanaf

22 juli 2013

aifm-richtlijn in werking

Met de AIFM-richtlijn worden eisen gesteld aan beheerders van alternatieve beleggingsinstellingen.

uniforme regels

Met deze Verordening zijn straks uniforme regels voor short selling in de EU van kracht. Hoewel de Verordening in november in werking treedt, kunnen bestaande nationale maatregelen tot juli 2013 van kracht blijven.

verbod investeren clustermunitie

De AFM gaat toezichthouden op de naleving van het verbod op investeren in clustermunitie. Bij overtredingen kan de AFM boetes opleggen.

rechtstreeks betalen financieel advies

Vanaf volgend jaar betaalt de consument zijn financieel adviseur rechtstreeks voor bemiddeling en financieel advies voor de hiernaast genoemde financiële producten. De advies- en bemiddelingskosten worden niet langer opgenomen in de premie van het financiële product.

uitzonderingen

De EMIR bevat onder meer regels voor het afwikkelen van derivaten door een centrale tegenpartij. Deze strenge eisen zijn bedoeld om het wederzijdse tegenpartijrisico te beheersen. Pensioenfondsen en niet-financiële instellingen die OTC-derivaten gebruiken om het risico te beperken dat uit hun kernactiviteiten voortvloeit (commerciële hedging), zijn uitgezonderd van de regels.

alternatieve beleggingsinstelling

Een beheerder mag niet zonder vergunning een zogenoemde alternatieve beleggingsinstelling beheren of aanbieden aan professionele beleggers. Daarnaast geldt ook een vergunningplicht met aanvullende regels als er aangeboden wordt aan retail beleggers. Lees meer op pagina’s 16 en 17.

Door besluiten of wetgeving op nationaal en internationaal niveau is het mogelijk dat de tekst op het moment van publicatie niet langer actueel is. 14

15

uitgelicht

toezicht alternatieve

beleggings instellingen De nieuwe richtlijn voor beheerders van alternatieve beleggingsinstellingen (AIFM-richtlijn) treedt in juli 2013 in Nederland in werking. Maar wat is eigenlijk een alternatieve beleggingsinstelling? En nog belangrijker: wat zijn de gevolgen van deze richtlijn voor beheerders van en beleggers in Nederlandse beleggingsfondsen?

uit de markt Marian Scheele, advocaat Clifford Chance: Wat is de grootste impact en uitdaging voor marktpartijen? “Het betekent het einde van het Nederlandse private placement regime. Vrijwel alle beheerders van niet-UCITS komen voor het beheren en aanbieden van fondsen aan professionele beleggers onder toezicht te staan. Dit houdt in dat zij hun structuur en organisatie moeten aanpassen. Onder meer de regels voor benoeming van een externe bewaarder en scheiding van vermogens- en risicobeheer zijn ingrijpend en kostenverhogend. Ook zijn de mogelijkheden om taken uit te besteden voor de beheerder en de bewaarder beperkt. Een beheerder mag niet zoveel uitbesteden dat hij een brievenbusmaatschappij wordt, maar onduidelijk is nog waar de grens ligt. De uitdaging voor beheerders is de AIFM-richtlijn tijdig en adequaat te implementeren, en het overzicht te houden op alle toepasselijke regelgeving.” Wat is de grootste uitdaging voor de AFM? “De grootste uitdaging lijkt dat de AFM zich bij haar taakuitoefening blijft richten op de doelen van de voor de fondsensector relevante regelgeving, zoals de AIFM-, UCITS- en MIFID-richtlijn. Dit houdt in dat de AFM zich bij de uitleg van begrippen en invulling van open normen laat leiden door die doelen, en tevens rekening houdt met de belangen van zowel aanbieders als afnemers, het Europese level playing field, en de aantrekkelijkheid van Nederland als vestigingsland voor de fondsenindustrie.”

16 16

E

en alternatieve beleggingsinstelling (ABI) is een instelling die bij meerdere beleggers geld ophaalt om dit collectief en volgens een vastgesteld beleggingsbeleid te beleggen. Anders dan de naam ‘alternatieve beleggingsinstelling’ doet vermoeden is de reikwijdte van de richtlijn heel ruim. Alle beheerders van beleggingsinstellingen die niet kwalificeren als een instelling voor collectieve belegging in effecten (ICBE of UCITS) vallen eronder. Concreet betekent dit dat vanaf juli 2013 vele tot nu toe nog niet gereguleerde beheerders onder toezicht komen te staan, zoals beheerders van hedge fondsen, private equity fondsen en overige professionele (nonretail) fondsen. Ondanks dat beheerders van ABI’s over het algemeen genomen een positieve werking hebben op de markten waarop zij werkzaam zijn, hebben de lidstaten in deze periode van crisis onderkend dat zij ook bepaalde financiële problemen en risico’s kunnen verspreiden of versterken. Daarom heeft de Europese Commissie besloten dat er toezicht op deze ABI’s moet komen. De AIFM-richtlijn stelt de beheerders van alle ABI’s in de EU onder toezicht.

vergunningplicht voor de beheerder van een abi

De AIFM-richtlijn schrijft voor dat een beheerder niet zonder vergunning een ABI mag beheren en/of deelnemingsrechten daarin mag aanbieden aan professionele beleggers. Aan het verlenen van de vergunning worden diverse eisen gesteld, onder meer op het gebied van het minimumkapitaal en de betrouwbaar-

heid en geschiktheid van de dagelijks beleidsbepalers. Daarnaast zijn er regels voor het hebben van een beheerste en integere bedrijfsvoering en voor een passend beloningsbeleid. Ook moet de beheerder informatie verschaffen over de beleggingsstrategieën en de eigenschappen van de ABI. En er moet voor iedere ABI een onafhankelijke bewaarder worden aangesteld. Als een beheerder eenmaal een vergunning heeft gekregen kan hij gebruik maken van het Europees paspoort, waarmee hij direct deelnemingsrechten aan professionele beleggers mag aanbieden binnen de gehele EU. Naast de regels voor de vergunning stelt de richtlijn doorlopende eisen, zoals het voorkomen van belangenconflicten, het voeren van een passend risico- en liquiditeitsbeheer, het zorgen voor een onafhankelijke waardering van de activa en diverse transparantieverplichtingen. Bovendien kent de richtlijn een aantal specifieke bepalingen die alleen gelden ingeval van het verkrijgen van zeggenschap in niet-beursgenoteerde ondernemingen, of als gebruik wordt gemaakt van leverage. De AFM is verantwoordelijk voor het verlenen van de vergunning en het doorlopend toezicht. Omdat er naast gedragseisen ook regels gesteld worden aan bijvoorbeeld het minimumkapitaal en het gebruik van leverage, ziet ook de Nederlandsche Bank (DNB) op een deel van de naleving van de regels toe.

uitzonderingen

De AIFM-richtlijn kent een aantal uitzonderingen op de vergunningplicht. De richtlijn is onder meer niet van toepassing op holding companies, family offices, centrale banken, overheden en werknemersspaarplannen. Ook bestaat er een ‘light regime’. Dit regime houdt kort gezegd in dat ‘kleine’ beheerders zijn vrijgesteld van de vergunningplicht onder voorwaarde dat zij zich registreren bij de AFM. In dat geval moeten zij wel periodiek bepaalde informatie verschaffen die de AFM helpt bij het in kaart brengen van systeemrisico’s, bijvoorbeeld over hun beleggingen en risicoposities. Een beheerder is ‘klein’ indien hij in totaal niet meer dan € 500 miljoen beheerd (of € 100 miljoen ingeval van gebruik van leverage).

beleggingsinstellingen voor de retail belegger

Ondanks dat de AIFM-richtlijn in beginsel gericht is op fondsen waarin professionele beleggers investeren, is er ook ruimte om regels te stellen aan beheerders die ABI-deelnemingsrechten aanbieden aan retail beleggers. Het ministerie van Financiën heeft van die ruimte gebruik gemaakt, maar stelt wel, bovenop de eisen uit de AIFM-richtlijn, extra regels om de retail belegger voldoende te beschermen. In Nederland hebben dergelijke beheerders momenteel vaak al een vergunning op grond van de Wft. Daarom is ervoor gezorgd dat een huidige Wft-vergunning per 22 juli 2014 automatisch wordt omgezet in een AIFM-vergunning. De AIFM-richtlijn treedt over ruim een half jaar in werking. Vanaf dat moment moeten alle nieuwe beheerders van ABI’s een AIFM-vergunning aanvragen bij de AFM. Beheerders die medio 2013 al actief zijn, kunnen onder bepaalde voorwaarden gebruik maken van een overgangsjaar. Ondanks dat de inwerkingtreding nog even op zich laat wachten, is het van groot belang dat beheerders zich nu al voorbereiden op de grote veranderingen die de AIFM-richtlijn teweeg zal brengen. Alleen dan zijn beheerders in staat om op tijd aan alle nieuwe eisen te voldoen. Ook de AFM is druk bezig om zich voor te bereiden op deze nieuwe toezichtstaak. Dat betekent onder meer het opstellen van nadere uitwerkingsmaatregelen, het vormgeven van de samenwerking met DNB, het opstellen van een toezichtstrategie en de organisatie klaar maken om in juli 2013 de eerste vergunningen te verlenen. De komende tijd informeert de AFM u via haar website en nieuwsbrieven over de laatste ontwikkelingen.

Meer informatie? Ga naar www.afm.nl en vul de zoekterm AIFM in

17 17

internationaal

selectie

zicht maar ook voor de hoogte van de jaarlijkse factuur.”

redenen voor schorsing

“Het is belangrijk vanuit de AFM duidelijk en voorspelbaar te zijn richting ondernemingen. Dat geldt niet alleen voor ons toe-

wijziging wbft

De Wet bekostiging financieel toezicht treedt 1 januari 2013 in werking. De wet zorgt voor duidelijkheid, eenvoud en helderheid doordat het aantal heffingscategorieën daalt van ruim 30 naar 14 en de tarieven voor eenmalige toezichthandelingen voor vijf jaar vaststaan. De kosten voor het doorlopend toezicht worden bepaald volgens vaste percentages. En eventuele exploitatieverschillen verrekenen we volgens diezelfde vaste percentages. De percentages staan ook voor vijf jaar vast. De overheidsbijdrage daalt naar 20 miljoen euro per jaar.

meer informatie?

Medio 2013 verstuurt de AFM de facturen volgens de Wbft. Tot die tijd blijven we u informeren via het Ondernemersloket, onze nieuwsbrieven en de Wbft-pagina’s op onze website (www.afm.nl/wbft). We bieden u achtergrondinformatie en houden u op de hoogte van de actualiteit. Daarnaast worden de verschillende brancheorganisaties per heffingscategorie de komende tijd geïnformeerd over de uitwerking van de nieuwe wet op instellingenniveau. Deze gesprekken vinden in het laatste kwartaal van 2012 plaats.

C

irculeren er allerlei geruchten over een beursfonds waardoor beleggers misleid kunnen worden? Dan kan de AFM besluiten de handel in dat beursfonds stil te leggen, totdat beleggers adequaat zijn geïnformeerd. Dit is een ingrijpende maatregel, waar de AFM zeer terughoudend mee omgaat. Afgelopen jaren is er in binnen- en buitenland een fors aantal handelsplatformen bijgekomen, waarop ook Nederlandse aandelen worden verhandeld. Als elders doorgehandeld kan worden terwijl de handel in Nederland geschorst is, kan dit schadelijk zijn voor beleggers. De AFM heeft niet de bevoegdheid om te eisen dat de handel op een buitenlands handelsplatform wordt stilgelegd. ESMA, de overkoepelende Europese toezichthouder, zet stappen om het gelijke speelveld in Europa voor beleggers te vergroten.

Gerben Everts, Directeur AFM:

gevolgen van de nieuwe wet

Door de dalende overheidsbijdrage zullen de tarieven stijgen. Zodra de jaarrekening 2012 is vastgesteld, gaat de AFM aan de slag om de tarieven voor het nieuwe jaar op instellingenniveau te berekenen. In de eerste helft van 2013 kunnen we vertellen wat de exacte gevolgen voor u zijn. Door de nieuwe wet zullen er geen grote schommelingen meer zijn in de jaarlijkse heffing voor het doorlopend toezicht. De vaste percentages zorgen voor meer duidelijkheid, zekerheid en stabiliteit in de tarieven.

Sinds de invoering van de Mifid-regels (Markets in Financial Instruments Directive) in 2007 is een protocol (artikel 41) opgesteld. Hierin hebben de nationale toezichthouders met elkaar afgesproken elkaars handelsmaatregelen op te volgen en over te dragen aan de ‘eigen’ handelsplatformen. In Mifid is precies vastgelegd bij welke redenen voor een schorsing de toezichthouders moeten

Onderbreking van

de handel

volgen en bij welke niet. Zo is bijvoorbeeld het stilleggen van de handel door een technische oorzaak geen reden om de handel in het aandeel in het buitenland ook stil te leggen. Dit geldt wel voor situaties waarbij door het mogelijk lekken van koersgevoelige informatie misleiding van beleggers te duchten is.

een centrale website

afm ziet belang om kosten toezicht te beperken

De AFM beseft dat de nieuwe methodiek tot verhoging van de lasten voor ondernemingen leidt. Gerben Everts: “Ook daarom is het belangrijk dat wij de kosten van het toezicht beperken. We doen wat we moeten doen, maar wel op een zo efficiënt mogelijke manier. Nieuwe taken zullen we in begrotingen van de komende jaren moeten verwerken, maar voor bestaande taken is onze stelregel dat de kosten met niet meer dan de inflatie mogen stijgen.”

“Als doorgehandeld kan worden, kan dit schadelijk zijn.”

“Het doel is een centrale website, voor iedereen toegankelijk.”

De ESMA gaat dit protocol nu vereenvoudigen en transparanter maken. Het doel is een centrale website in te richten met informatie over schorsingen. Deze website moet voor iedereen toegankelijk zijn. Niet alleen toezichthouders kunnen bekijken of hun beslissing door de buitenlandse collega’s is opgevolgd. Ook beleggers kunnen direct controleren waarom de handel in een bepaald aandeel niet mogelijk is en/of wanneer de handel weer wordt hervat.

gelijk speelveld

Door de informatie over internationale handelsonderbrekingen op deze manier binnen Europa te centraliseren, onder het toeziend oog van ESMA, kan deze informatie sneller worden verspreid. Hierdoor wordt de transparantie van de Europese effectenmarkt bevorderd en wordt een nieuwe stap gezet in het creëren van een gelijk speelveld voor alle beleggers.

18 18

19

Robeco en AFM over nieuwe media en toezicht

“B

Roderick Munsters is CEO van vermogensbeheerder Robeco Groep. Munsters is lid van de Commissie Kapitaalmarkt van de AFM. Drie vragen:

• Hoe ziet Robeco de ontwikke-

lingen in de markt op het gebied van informatiestromen?

• Hoe vindt Robeco dat de AFM

daarop inspeelt?

• Wat is in de toekomst nodig

voor het toezicht op dit vlak?

ij Robeco hebben we een langetermijnvisie. Aandelen zitten gemiddeld 3 tot 4 jaar in onze portefeuille. We baseren ons op eigen research, jaarverslagen, gesprekken met management en rapportages van bedrijven. We volgen de social media, maar die zijn voor ons niet doorslaggevend. Op lange termijn hebben fundamentele factoren meer invloed dan kortstondige factoren. Wel bieden social media ons de mogelijkheid om breder te kijken. Er zijn niet alleen analisten die hun visie over een onderneming geven. Bestuurders van bedrijven zijn tegenwoordig soms actief op Twitter, journalisten duiden het nieuws en techneuten ventileren hier hun kennis. We kunnen ons net dus breder uitgooien. Maar nogmaals, de korte termijnimpact van social media is slechts een onderdeel. Onze focus blijft de lange termijn.”

realiteitszin “Wij zien wel een risico als mensen hun kennis en macht misbruiken. Sommige mensen hebben op Twitter een grote schare volgers. Als toezichthouder kun je op het minst van zo iemand verwachten dat hij ook laat weten wat zijn eigen positie is in de fondsen waar hij iets van vindt. Kijk als toezichthouder ook naar de impact van (voor)kennis en transparantie op de rentemarkten. Traditioneel heeft de AFM veel aandacht voor de aandelenmarkt, maar een vals bericht op Twitter over bijvoorbeeld Mark Rutte die wegloopt uit een EU-beraad kan veel impact hebben op de obligatiemarkten. En wees ook duidelijk over je ambities. Want alles zien en ondervangen is onmogelijk – dat is te groot en te complex. Definieer een aantal principes, concentreer je daarop

“wees duidelijk over je ambities.”

en pak daarover de misstanden aan. Dan geef je ook blijk van realiteitszin.”

consultatie “Werk samen met interna-

tionale collega’s en kijk naar het internationale perspectief. Iedere professional snapt dat de AFM naar het hele verhaal moet kijken en niet slechts naar wat er in Amsterdam gebeurt. De ondernemingen waar jullie toezicht op houden doen dat ook. Als je je op dit vlak niet verder ontwikkelt, ga je de boot missen. Er staat geen slagboom tussen Nederland en België om die digitale informatie tegen te houden. De grootste fout die je kunt maken is om je terug te trekken op je formele positie. De AFM is soms te stellig. Als ik toezichthouder was, zou ik vaker aangeven welke trend of beweging je signaleert. En ik zou aangeven dat je daarover een opinie wil ontwikkelen, in plaats van dat je als toezichthouder meteen iets vindt. De AFM poneert soms en dan denkt de markt wel eens dat de toezichthouder buiten haar boekje gaat. Vraag de markt om met elkaar te kijken of zij dit ook als een probleem ziet en vraag hoe de AFM en de markt gezamenlijk een beeld kunnen ontwikkelen. Zo zou je dat ook kunnen aanpakken; met consultatie starten, de dialoog zoeken. Als je de markt meeneemt door issues en trends vanaf het begin samen te bespreken en met elkaar een oplossing te zoeken, dan krijg je een hele andere dynamiek.”

perspectief

“Als je de markt meeneemt krijg je een hele andere dynamiek.”

20

21

AFM en Robeco over nieuwe media en toezicht

“D

Sander van Veldhuizen werkt bij de afdeling Strategie, Beleid en Internationale Zaken van de AFM. Hij is nauw betrokken bij de ontwikkeling van de visie op het toezicht op kapitaalmarkten. Drie vragen:

• Hoe ziet de AFM de ontwikke-

lingen in de markt op het gebied van informatiestromen?

• Hoe speelt de AFM daarop in? • Wat is in de toekomst nodig

voor het toezicht op dit vlak?

e informatiebehoefte van beleggers is aan het verschuiven. Waar vroeger het financiële jaarverslag van een onderneming een belangrijke informatiebron was, zien we een groeiende behoefte van beleggers aan real time informatie over de vraag of een onderneming volgens verwachting presteert. Aan de ene kant wordt dit gedreven door de vraag naar informatie over de strategie, environmental, social en governance (ESG) en de hieraan gekoppelde risico’s. Aan de andere kant komt dit ook door technologische ontwikkelingen waarbij de handel in financiële instrumenten wordt uitgevoerd door (ultrasnelle) computers die handelsbeslissingen nemen, orders inleggen en beheren. Markten reageren ook veel sneller op informatie, en beleggers hebben dan ook steeds meer een behoefte aan actuele informatie die invloed kan hebben op de toekomstige cash flows van de onderneming, en dus op de toekomstige waardeontwikkeling van zo’n onderneming. Beleggers verwachten dat het management continu, en niet alleen bij de presentatie van de financiële cijfers, aan kan aantonen dat de onderneming goed presteert. Het onderscheid tussen handelsinformatie en verslaggevingverplichtingen lijkt hiermee te vervagen, alhoewel het jaarverslag een belangrijk ijkpunt blijft.”

juist en niet misleidend, tijdig en volledig is. De social media zijn hierbij een nieuwe bron van real time informatie, zonder een waarborg van kwaliteit. De AFM neemt daarom het voortouw in de kennis en monitoring van social media.”

signalen “Natuurlijk is het ongelooflijk

moeilijk om alle kanalen te monitoren. We halen signalen uit social media als Twitter en Hyves en volgen webfora als IEX.nl en AMWeb. Een onderzoek op basis van Twittersignalen heeft al plaatsgevonden. De nieuwe kanalen worden op grote schaal gebruikt en hebben veel invloed op eerlijke en transparante financiële markten. De AFM zal moeten toezien op de naleving van minimale kwaliteitseisen aan deze nieuwe, snelle vorm van informatieverspreiding, die ook recht doet aan de aard van deze informatie. We zullen dus ook in de toekomst op een gepaste manier blijven ingrijpen.”

nieuwe bron ”Deze ontwikkelingen zorgen ervoor dat wij als toezichthouder ook kijken wat onze rol hierin moet zijn. Onze ambitie blijft om fraude aan te pakken en integriteitsproblemen te voorkomen. De belegger moet de beschikking hebben over informatie die begrijpelijk,

perspectief

“nieuwe kanalen hebben veel invloed.” 22

23

monitor

informatie nuttige registers; een bron van

De AFM houdt ruim 20 registers met vergunningen en meldingen bij. Deze registers bevatten een schat aan nuttige informatie voor marktpartijen. Ze worden veel gebruikt, maar nog niet iedereen kent alle gebruiksmogelijkheden. De registers (www.afm.nl/registers) bevatten informatie over vergunninghouders en over verschillende meldingen die financiële ondernemingen en aandelenbezitters volgens de wet moeten doen.

vergunningenregister

De best bezochte registerpagina is het vergunningenregister van financiële dienstverleners (FD-register). Aanbieders van financiële producten zijn wettelijke verplicht om te controleren of bemiddelaars waar ze mee (gaan) samenwerken over de juiste vergunning beschikken. Het volledige FD-register is te downloaden en zo beschikbaar voor automatische controles. Een andere manier om deze vergunningen te controleren is door mutaties in het register te downloaden via het Digitaal loket van de AFM. Consumenten kunnen in een vergunningenregister ook controleren of ze met een legale partij in zee gaan.

Top 3

Vergunningre

11-juni 2012)

Bijna een

gisters

van re t gebruik

k

aa kwart m

0

150

bestuurders en

1. miljoen

De AFM website trekt jaarlijks ongeveer één miljoen bezoekers. Bijna een kwart van de bezoekers maakt gebruik van de registers (www.afm.nl/registers).

geplaatst kapi

0

200

50

250 (x1000)

-juni 2012)

Uit het AFM stakeholderonderzoek blijkt dat de meerderheid van de effecten uitgevende instellingen het meldingenregister en de berichten met koersgevoelige informatie raadplegen. Bijvoorbeeld om te bekijken wat er over de eigen onderneming en meldingen staat en om informatie te vergaren over andere bedrijven. Ook de meldingen van wijzigingen in aandelenbezit van bijvoorbeeld bestuurders blijken interessant. Het register bestuurders en commissarissen toont vooral rond de algemene vergaderingen van aandeelhouders een piek, omdat bedrijven dan aandelen en opties toekennen aan het bestuur.

1500 +

100

150

1000 500 0 1 mei 6 mei 11 mei

commissarissen

taal uitgevende

Google Analytics

aandelenbezit

1500

100

sters ( juli 2011

77,83%

Het meest bezochte meldingenregister is die van de substantiële deelnemingen van aandeelhouders in uitgevende instellingen. Een aandeelhouder moet melden zodra hij 5% of meer aandelen van een bedrijf in bezit heeft. Ook moet hij alle volgende toe- en afnamen van deze en andere drempelwaardes melden. Grote beleggers kijken welke partijen belangen nemen en hoe deze opgebouwd worden. Het register kan een belangrijk en uniek ‘in- en uitstap’-signaal zijn.

2000

rganisaties

Meldingenregi

22,17%

24

50

meldingenregister

bstantiël

accountantso

banken

AFM stakeholderonderzoek: TNS NIPO, 2011

Register su

stverleners

rs Bezoeke

Valsplat 2012: Onderzoek AFM-website onder professionals

ng Verdubbeli e deelnemingen

gisters ( juli 20

financiële dien

bron:

16 mei

21 mei

26 mei

31 mei

instellingen

200 (x1000)

2. meldingenregisters

Het gebruik van de meldingenregisters is sinds 2009 met ruim een kwart gestegen. Vooral het gebruik van het register geplaatst kapitaal uitgevende instellingen(+46%) en het register bestuurders en commissarissen (+61%) stijgt.

3. biedingenstrijd

Bij een grote biedingenstrijd neemt het gebruik van het register substantiële deelnemingen toe. Het bod van América Móvil op KPN op 8 mei 2012 is goed in de statistieken te zien. Het register wordt dan 2000 keer geraadpleegd, ruim een verdubbeling van het gemiddelde.

4. update service op maat Registermeldingen zijn dagelijks en op maat gemaakt, via de mail te ontvangen. Bijvoorbeeld updates van de bedrijven waar men aandelen van heeft. Meer dan 1500 gebruikers zijn al aangemeld.

Ook aanmelden? www.afm.nl/registerupdates

25

werkwijze

aan het werk

de innovation room



De AFM krijgt regelmatig vragen over nieuwe financiële

Job Dijkstra, toezichthouder

26

2009

doorbraak

Begin 2010

meer initiatieven

AFM krijgt vragen van ondernemingen over crowdfunding en ziet meer en meer initiatieven die worden gestart.

ideeën met een doordacht businessplan brengt de AFM

3 mei 2011

onder in de ‘Innovation Room’. Hier wordt onder meer bepaald welke vergunning een innovatieve dienst, zoals

DNB en AFM brengen gezamenlijk een nieuwsbrief uit waarin ze ingaan op vragen van consumenten en marktpartijen over crowdfunding.

crowdfunding, nodig heeft.

Half 2011

oor verschillende ontwikkelingen is het voor start-ups, bedrijven en consumenten moeilijker geworden om geld te lenen. Crowdfunding partijen, in allerlei vormen en maten, zijn hierop ingesprongen. Zij bieden een platform waar geldvragers in contact kunnen komen met meerdere geldverschaffers; de ‘crowd’. Geldvragers kunnen zich op een crowdfundingplatform presenteren met hun idee of verzoek. Potentiële geldgevers kunnen vervolgens bepalen in welk project ze hun geld willen investeren. Voor de AFM is crowdfunding een goed voorbeeld van een innovatief concept dat in een nieuwe behoefte van de consument kan voorzien. Tegelijkertijd is het een vreemde eend in de bijt. Hoe zit het bijvoorbeeld met de vergunningplicht? Er is geen aparte regelgeving voor crowdfunding. Zo kan een aanbieder van een crowdfundingplatform onder meer een beleggingsonderneming, een beleggingsinstelling, een financiële dienstverlener of bemiddelaar in opvorderbare gelden zijn. Het hangt helemaal af van het precieze concept of, en zo ja, welke vergunning nodig is. Behalve de AFM, is ook de Nederlandsche Bank (DNB) betrokken, als toezichthouder op het aantrekken van gelden. “De Innovation Room bepaalt niet alleen welke vergunning het concept eventueel nodig heeft,” zegt toezichthouder Job Dijkstra, “zij bepaalt ook, in overleg met de onderneming, of het concept het belang van de klant centraal stelt.” Getoetst wordt of het concept kostenefficiënt, nuttig, veilig, en begrijpelijk is. Deze toets kan leiden tot aanpassingen in bijvoorbeeld de manier van presenteren; is het begrijpelijk welk risico de consument loopt als zij geld investeert in een project? Of in de wijze van investeren; is het veilig dat de consument zijn of haar volledig vrije vermogen kan investeren in, of uitlenen aan één crowdfunding initiatief? De in 2006 gestarte Innovation Room is opgericht om het voor financiële ondernemingen makkelijker te maken om met innovatieve concepten de markt te betreden. Met goed uitgewerkte innovatieve ideeën die niet direct passen binnen bestaande regelgeving en met een goed doordacht businessplan kunnen zij zich hier melden. Met een open dialoog wil de AFM nieuwe innovaties stimuleren en de markt faciliteren in het streven naar betaalbare en kwalitatief hoogwaardige dienstverlening.

Logboek

Eerste signalen in de media over de doorbraak van crowdfunding partijen in de Verenigde Staten en Engeland.

producten en diensten. Goed uitgewerkte innovatieve

D “Tegelijkertijd is het een vreemde eend in de bijt.”

Dit logboek geeft een overzicht van de stappen die de AFM en andere partijen zetten, bij het ontstaan van nieuwe diensten op de financiële markten, zoals crowdfunding.

dnb en afm

verdere groei

Het aantal crowdfunding partijen groeit. Er is groei in zowel platformen waar consumenten geld aan elkaar kunnen uitlenen, als platformen waar consumenten kunnen investeren in start-ups, of waar consumenten initiatieven financieel kunnen ondersteunen in ruil voor een tegenprestatie.

September 2011

klantbelang centraal

De AFM analyseert met twee crowdfunding partijen of hun concept veilig, begrijpelijk, kostenefficiënt en nuttig is. Oktober tot december 2011

De Innovation Room van de AFM treedt in contact met enkele crowdfunding partijen om te bepalen hoe toezicht in deze markt wenselijk is. De Innovation Room richt zich op partijen die daadwerkelijk aan de slag willen en beschikken over een goed en doordacht businessplan.

Een concept waarin het belang van de klant centraal staat is veilig in het gebruik, de consument begrijpt wat het doet en wat het niet doet, het voorziet in een gefundeerde behoefte en het levert waar voor zijn geld.

aanpassing

Twee crowdfunding partijen passen hun bedieningsconcepten aan om het belang van de klant centraal te stellen. Januari 2012

overleg

Gezamenlijk overleg tussen ministerie van Financiën, ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en de AFM over crowdfunding. Januari 2012

europa

Uitwisseling van informatie met andere Europese toezichthouders zoals de Portuguese Securities Market Commission over regulering van crowdfunding platformen. Februari 2012

kamervragen

Beantwoording schriftelijke Kamervragen door minister De Jager, op vragen van de Kamerleden over crowdfunding.

Neem contact op met de Innovation Room via [email protected]

De AFM maakt regelmatig gebruik van andere internationale platformen of Europese toezichthouders om kennis en ervaringen uit te wisselen.

De minister is voorstander van een verantwoorde groei van crowdfunding door actief advies en onderzoek van de toezichthouders.

27

best practice

Krijgt de klant waar voor zijn geld? Zijn de producten begrijpelijk voor de consument? Een kleine greep uit de vragen die een financiële onderneming zichzelf moet stellen om het belang van de klant centraal te stellen. Hoe geef je als onderneming vorm aan het klantbelang?

nodig heeft Geef de klant wat hij

‘K

lantbelang centraal’ laat zich het beste omschrijven als; ‘geef de klant wat hij nodig heeft’. Daarmee gaat het veel verder dan alleen het tevreden stellen van klanten, door bijvoorbeeld snelle service en goede bereikbaarheid.

De producten en diensten die worden aangeboden moeten het klantbelang centraal stellen. Een richtlijn hierbij is dat deze kostenefficiënt, nuttig, veilig en begrijpelijk zijn, de zogenaamde KNVB-criteria. Levert het product of de dienst toegevoegde waarde? Worden voorzienbare teleurstellingen voorkomen? En zijn de productkenmerken begrijpelijk voor de klant? Niet alleen goede producten en diensten, met bovengenoemde criteria, zijn cruciaal. Ook de manier van aansturing van organisatie en medewerkers én de keuze in zakenpartners zijn van belang. Vaak is een verandering in waarden en cultuur nodig om een organisatie te worden die het klantbelang centraal stelt. Een cultuurverandering is veelomvattend en is niet van de een op de andere dag bewerkstelligd. Bij het aansturen van de organisatie is het belangrijk dat doelstellingen meetbaar zijn. Dit kan met zogenoemde key performance indicators (KPI’s). Bevatten deze indicatoren elementen die toezien op het centraal stellen van het klantbelang? Als voorbeeld van een goede KPI kan gedacht worden aan de kwaliteit van het adviesproces, gecontroleerd door een steekproef op dossiers, of het meten van het aantal producten dat is beoordeeld in het 28

productontwikkelingsproces. Ook kunnen indicatoren worden opgesteld voor de manier waarop klanten worden behandeld bijvoorbeeld over het aantal klachten, uitgesplitst per product of tussenpersoon. Op die manier is er een waarborg dat het klantbelang onderdeel is van de besluitvorming en de aansturing van de organisatie. Daarnaast is ook de aansturing van medewerkers cruciaal. Door middel van prestatie- en competentieafspraken - en de hieraan verbonden beloningen - worden medewerkers gestuurd in de uitvoering van hun werkzaamheden. Een bedrijf kan medewerkers stimuleren het belang van de klant centraal te stellen, door afspraken te maken over bijvoorbeeld de kwaliteit van dossiers in plaats van de behaalde omzet. Ook de keuze van zakenpartners speelt mee. Met welke aanbieders of tussenpersonen doe je als financiële onderneming zaken? Het centraal stellen van het klantbelang betekent dat een bedrijf alleen producten voert met voldoende toegevoegde waarde voor de klant. Ook kunnen klanten soms beter advies krijgen iets niet te kopen of om over te stappen naar een beter passend product.

producten en diensten Zijn ze voor uw klanten: • Kostenefficiënt? • Nuttig? • Veilig? • Begrijpelijk?

lang e b t n a kl al centra aansturing organisatie

• Hoe meet u uw resultaten? • Hoe zorgt u ervoor dat producten en diensten voldoen aan de KNVB-criteria? • Hoe zorgt u voor een zorgvuldige behandeling van uw klanten?

aansturing medewerkers

• Hoe stimuleert u uw medewerkers? • Hoe stimuleert u uw medewerkers om het belang van de klant te dienen?

keuze van zakenpartners

• Hebben uw zakenpartners hun zaken op orde? • Stellen uw zakenpartners het klantbelang centraal?

Zie voor meer informatie over klantbelang centraal: www.afm.nl/klantbelangcentraal 29

Opgespoord via 

in contact

social media

Social media Social media, je kunt geen congres bijwonen of ze staan op de agenda. Wat doet de AFM op dit gebied?

wat doet de afm met social media? De AFM heeft een webcareteam dat dagelijks relevante signalen doorneemt. Signalen afkomstig uit social mediakanalen als Twitter en Hyves, maar ook van webfora. Het team bepaalt hoe gereageerd wordt en het bekijkt welke extra informatie nodig is op de website, of in nieuwsbrieven. Ook stuurt het team signalen door naar AFM-onderzoekers. Op serieuze, rechtstreekse vragen via Twitter wordt gereageerd. social media leveren nuttige informatie op voor het toezicht. Naast Twitter zijn ook LinkedIn en Facebook goede

informatiebronnen voor het toezicht zelf, vanwege de toegang tot openbare informatie via deze sociale netwerken. De AFM heeft al onderzoek op basis van twittersignalen afgerond. Zo werd misleidende informatie verspreid over een onderneming, wat mogelijk marktmisbruik tot gevolg had. Actieve navolging van het signaal kan in zo’n geval uiteindelijk leiden tot een aangifte.

18 Augustus

@AutoriteitFM Ben razend benieuwd wanneer AFM stopt met politiek gedrag. Den Haag grijp in voordat het te laat is. @APechtold

AFM@AutoriteitFM Wellicht ten overvloede: onze visie op rol #AFM, ook naar politiek: http://bit.ly/S6luc9

23 augustus

27 Augustus

28 Augustus

@AutoriteitFM Ik zoek een overzicht met informatieverplichtingen voor uitvoerders die DC-regeling met beleggingsvrijheid aanbieden. Dank!

waar kunt u de afm vinden?

• @autoriteitfm op Twitter: AFM meldt nieuws en reageert op rechtstreekse vragen. www.twitter.com/autoriteitfm • Vacatures en discussiegroepen op LinkedIn: http://www.linkedin.com/ company/autoriteit-financiele-markten • AFM-films op Youtube: http://www.youtube.com/autoriteitfm • Aan een Facebookpagina met algemene informatie wordt gewerkt.

De Week van het geld is een nationale projectweek voor het basisonderwijs. Het doel van deze week is om basisschoolleerlingen te leren omgaan met geld.

Gerben Everts, Directeur AFM en Ton Meershoek, Hoofd Toezicht Financiële Verslaggeving AFM, spreken tijdens een seminar van PwC; The regulator and recent IFRS developments.

november 6 november

risk-congres

Theodor Kockelkoren, Bestuurslid AFM, spreekt tijdens het Risk-congres over ‘Effectief toezicht’, georganiseerd door Banking & Finance.

30

Volg de AFM via twitter.com/autoriteitfm 12 tot en met 16 november

ifrs update seminar

oktober

AFM@AutoriteitFM Meer info vindt u op pag. 11 van leidraad voor#pensioenuitvoerders http://bit.ly/ OLFGfX en via http://bit.ly/QXrJcs .

week van het geld

16 oktober

agenda

AFM@AutoriteitFM Onduidelijkheid over #provisieverbod? AFM publiceert antwoorden op veelgestelde vragen: http://bit.ly/NRrhBV

@AutoriteitFM geeft nog maar eens uitleg over het #provisieverbod per 2013. Zie http://bit.ly/NRrhBV

Ben gebeld door de AFM over de vragen van de hypotheekcheck nav mijn tweets. Snelle reactie en prettig zinvol overleg. @ Independer

23 en 24 november

dag van de belegger

De 34e Dag van de Belegger vindt plaats in de RAI in Amsterdam, op initiatief van de Vereniging van Effectenbezitters (VEB).

31

week van het geld

Nationale projectweek voor basisonderwijs van 12 tot 16 november. Van 12 tot 16 november organiseert Wijzer in geldzaken samen met haar partners de Week van het geld, om basisschoolleerlingen te leren omgaan met geld.

Kijk voor meer informatie op: www.weekvanhetgeld.nl

Autoriteit Financiële Markten | Postbus 11723 | 1001 GS Amsterdam | t 020 797 20 00 | f 020 797 38 00 | www.afm.nl 32