Depressie en behandeling De krenten uit de pap Max Güldner klinisch psycholoog-psychotherapeut Johan van Dijk klinisch psycholoog-psychotherapeut
Krenten uit de pap
Om welke krenten gaat het? • Cognitieve gedragstherapie Cognitieve herstructurering van disfunctionele cognitieve stijlen en depressogene cognitieve schema’s ‘Pak aan’, ‘Do(e)pressie’, ‘Grip op je dip’
• Interpersoonlijke psychotherapie Verband tussen depressie en relationele problemen
• Blended behandeling Face toe face en online interventies
Cognitieve gedragstherapie Doel • Bestrijden van negatieve denkschema • Verbeteren van copingmechanismen • Vergroten van sociale vaardigheden
• Interventies Affectieve educatie • Activiteitenplanning • Probleemoplossende technieken • Cognitieve • Herstructureringstechnieken • Relaxatietherapie • Sociale vaardigheidstraining
Pak aan P ⇒ Probeer altijd zelf iets te doen om je beter te voelen A ⇒ Alleen het positieve zien K ⇒ Kijk er naar als een probleem dat moet worden opgelost A ⇒ Anders denken, stel je open voor het positieve A ⇒ Analyseer het probleem en zoek het positieve N ⇒ Nooit in een sombere bui blijven hangen
D(o)epressie • Het verminderen van spanningen, stress en negatieve gedachtes • Het stimuleren van meer plezierige activiteiten • Problematische sociale interacties • Het verbeteren van communicatie en conflicthantering
Kritische kanttekening • Bewezen effectief? D(o)epressie (CGT) vergeleken met Treatment as Usual (eclectisch) Beide vormen even effectief Stikkelbroek, Y. Vink, G., Nauta, M.H., Bottelier, M.A., Vet, L.J.J., Lont C.M. Baar, A.L. van & Bodden, D.H.M. (2016). Effectiveness and moderators of individual cognitive behavioral therapy (BT versus treatmant as usual (TAU) in clinically depressed adolescents.
• Zijn andere vormen effectief? Zhou, X. Hetrick, S.E., Cuipers, P., Qin, B., Barth, J. Whittington, C.J. & Michael, K.D. (2015). Comparative efficacy and acceptability of psychotherapy in children and adolescents: a systematic review and network meta analysis. World Psychiatry, 14, 207-222.
Interpersoonlijke therapie Doel • Afname depressieve symptomatologie • Verbeteren interpersoonlijk functioneren • Aandacht ligt op het heden en niet op het verleden
Focus gericht op een probleemgebied • Rouw en verlies • Rolverandering
Veranderingen in het leven, zoals de overgang van de basisschool naar de middelbare school, verhuizingen etc.
• Interpersoonlijke conflicten • Interpersoonlijke tekorten
Problemen met sociale en emotionele vaardigheden
Blended depressie behandeling(en) • E-health behandelingen - Blended behandeling
Behandeling face toe face en online interventies Voor jongeren tussen 12/14 23 jaar • Onderdelen Depressie hoe kom ik er van af Meten is weten Denk je goed Pak je problemen aan Depressie de deur uit
Stof tot nadenken • IPT en CBT in follow-up (1-6 mnd) effectief • Alleen IPT effectiever long-term (6-12 mnd) follow-up • Misschien spreekt vooral de theorie achter IPT adolescenten aan van de interpersoonlijke problemen in die leeftijd
Stof tot nadenken Wat werkt in psychotherapie Positieve verwachtingen patiënt (placebo effect) 15% A-specifieke factoren (psychotherapeutische relatie) 30% Specifieke technieken 15% Lambert & Barley, 2002; Norcross 2004;
Alternatief Van protocol tot module Welke interventie sluit aan bij deze cliënt?
Voorbeeld Modular Approach to Treatment of Children With Anxiety, Depression, or Conduct Problems - MATCH
Depressie en behandeling De krenten uit de pap Max Güldner klinisch psycholoog-psychotherapeut Johan van Dijk klinisch psycholoog-psychotherapeut
Filmfragment Niek over vroeger en nu
Prevalentie depressie Enkele cijfers bij adolescenten : •
•
•
Jaarprevalentie depressieve stoornis (MDD DSM-IV-TR) Meisjes 5,9% Jongens 4,6% Algemene bevolking Duur stoornis: 75% hersteld na 6–15 maanden Recidief: 45% < 6 jaar Klinische populaties Duur stoornis: 81-98% hersteld na 1 jaar Recidief: 54% < 3 jaar (ambulant) 60% < 1 jaar (klinisch)
Onderzoek Doepressie vs TAU Stikkelbroek & Bodden (2015) • •
• • • • •
RCT Experimentele conditie (N=44); Doepressie, geprotocolleerde individuele CGT Controle conditie (N=44); afspiegeling van reguliere zorg 14 kinder en jeugd GGZ instellingen 64 therapeuten, 24 onderzoeksassistenten Metingen: voor, na, 6 maanden followup 12 maanden follow-up + 2 mediator metingen
Opbouw onderzoekspopulatie • CGT (n = 44) versus TAU (n = 44) • Leeftijd CGT 16,9 TAU 16.3
• Gender CGT 77% vrouwelijk TAU 86% vrouwelijk
• Educatie CGT 51,4% HAVO, VWO, HBO of Universitair TAU 60%HAVO, VWO, HBO of Universitair
• Comorbiditeit 56% een of meer comorbide stoornis
Conclusie Doepressie vs TAU •53% eerder behandeling gehad voor depressie. •Adolescenten en ouders komen bij GGZ als ze al erg depressief zijn (gemiddelde CDI = 25,81). •76% depr. diag. vrij na CGT of TAU behandeling, meer dan meta-analyse (50%; Wanatabe, 2007) • CGT maakte 57% (n = 25 ) de behandeling niet af, 41% in de reguliere zorg (n = 18) CGT niet beter dan TAU bij adolescenten binnen de reguliere zorg, zelfde als meta-analyse (Weisz, et al 2013)
Zorgaanbod binnen de Bascule • •
Psycho-educatie Cognitieve gedragstherapie (CGT) evt E-Health versie ‘Pak aan’, ‘Doepressie’, ‘Vrienden-programma’
• • • • • • • • • • • •
Inter Persoonlijke Therapie (IPT) Elementen van Dialectische gedragstherapie Ouderbegeleiding Gezinstherapie Farmacotherapie Mindfulness Kortdurende Psychodynamische therapie Oplossingsgerichte therapie EMDR Psychomotorische Therapie Creatieve therapie Running
Filmfragment Marissa over wat echt geholpen heeft
Algemeen werkzame factoren • • • • • • • • • •
Er zijn Gerichte aandacht Geloof in de groeikracht Hoop bieden Toegevoegd perspectief Transparantie/ congruentheid Oog hebben voor de omgeving (ouders/ brusjes/ school/ vrienden) Oplossingsgericht (aansluiten bij eigen kracht) Bescheidenheid Perceptie van de cliënt telt
Filmfragment Vriendengroep (8 – 9 jaar) fragment 1 en 5
Blended Doepressie - 8 delen • • • • • • • •
1e deel Depressie hoe kom ik er van af 2e deel Meten is weten 3e deel Hoe ga ik met anderen om 4e deel Relax 5e deel Denk je goed 6e deel Pak je problemen aan 7e deel Wat wil ik bereiken 8e deel Depressie de deur uit
Voordelen • • • • • • • • • • • •
In je eigen tijd Altijd toegang tot je eigen uniforme zorgprogramma Op je eigen plek werken aan je herstel Interactiever Programmaonderdelen zijn meer op maat te hanteren Leuke vormgeving Minder reistijd Minder belastend voor kinderen en ouders Minder verzuim van school Regelmatig contact met je behandelaar Kortere behandelduur Kostenreductie
Nadelen • • • • • • • •
Minder face-to-face contact Geen non-verbale communicatie Vraagt meer zelfdiscipline Vaardigheid met computers is vereist Aanwezigheid van een werkbare computer met internet Wachtwoorden vergeten/ niet ontvangen Meer uitval/ afhaken bij angst- en stemmingsproblemen Verleiding om naar andere websites te gaan (steunend/ afleidend/ verstorend) • Minder doorvragen • Feedback geven door behandelaar dient zorgvuldig te gebeuren en kost veel tijd • Behandelaar digitaal dichtbij maar feitelijk ver weg?
Filmfragment Marissa over CGT-blended + je uitspreken
Opbouw behandeling Lichte tot matige depressie Indien korter dan 4 weken: Psycho- educatie Indien na 4 weken geen respons: Start behandeling (CGT en/of TAU) Matig tot ernstige depressie Behandeling (CGT en/of TAU) in combinatie met SSRI (Fluoxetine, Sertraline, Cilatopram)
Farmacotherapie
Van ambulant naar (dag-)klinisch • Ambulant Wekelijkse afspraak
• Dagbehandeling 2 tot 5 dagen per week inclusief school
• Klinische behandeling 5 dagen per week inclusief school
Filmfragment Lisa en Franky over ouders
Filmfragment Sander, Wendy en Musa over CGT vs Vriendentraining (3)
Met dank aan Michelle Azarhoosh, orthopedagoog Vere Knuiman, orthopedagoog i.o. De participerende jongeren: Niek, Marissa, Sander, Wendy, Musa, Franky, Lisa, Mass, Joep, Angel Sociotherapeuten Santa Rosa
Dank voor uw aandacht!!
Filmfragment Sander, Wendy en Musa (2) over het beloop van hun problemen
Filmfragment Sander, Wendy en Musa (4) over doen, doen, doen
Filmfragment Sander, Wendy en Musa (5) verschil dagbehandeling en kliniek en negatief mensbeeld
Filmfragment Marissa samenvatting poliklinische behandeling
