VOEDING
12 )(234 25 (21 12 )(2346
Snoepen en depressie Door: drs. R. Leontjevas, onderzoeker/psycholoog
‘We zijn wat we eten’, wordt vaak beweerd. Als dit zo is, moeten mensen met depressieve klachten heel zoet zijn want het eten van zoetigheid neemt bij veel mensen toe als ze somber worden. Dit is vooral te zien bij een zogenaamde winterdepressie, maar ook een ‘gewone’ depressie kent eetlustproblemen: óf veel trek in zoetigheid en vetten óf juist geen trek meer. Waarom pakken sommige mensen een zak snoep als ze zich down voelen in plaats van ‘twee ons groenten en twee stuks fruit’? Kun je letterlijk je verdriet met snoep weg eten? Zelfmedicatie
Engelse wetenschappers toonden aan dat
en langdurige stress is één van de belang-
%
. Het
in staat waren om van de sigaretten af te
omgaan met stress geeft een hoge mentale
% -
-
pleisters & ' -
rende emoties, gedachten en gedrag zien te
nen van de ex-rokers die glucosetabletten
reguleren. Voor deze zelfcontrolemechanis-
gebruikten meer energie ter beschikking
men gebruiken onze hersenen extra energie
hadden, wat ten goede kwam aan de zelf-
in de vorm van glucose. Uit diverse studies
controle #.
(%
en mentale taken moeten verrichten meer
een alternatieve verklaring voor meer trek
glucose nodig hebben dan mensen zonder
)%
!" #" $
. En andersom geldt het ook:
stress
% % * -
%
+
koolhydraten maakt sommige mensen stress-
waarom mensen in een onderzoek langer
bestendiger. Deelnemers van meerdere expe-
hun hand in koud water konden houden na
%-
het eten van zoetigheid /. De lichaams-
cosedrankje beter hun emoties, gedachten
eigen stoffen die dit effect veroorzaken, de
en gedrag reguleren toen ze mentale taken
opioïden, activeren het beloningssysteem
moesten uitvoeren. Met een zoet smakend
in het deel van onze hersenen, de nucleus
drankje waar geen glucose of andere suikers
% "
in zaten of zonder een drankje ging dit min-
positieve belevingen, zoals verlangen, moti-
#
der goed
.
De positieve werking van glucose op de zelfcontrolemechanismen is ook te zien
vatie, passie en bevrediging. Het beloningssysteem stimuleert echter ook het coming back for more-gedrag 0.
13
Eén zak snoep of één koekje kan dus niet
@
glucoseregulatie vertonen mensen met een
er wordt later naar een tweede zak of een
mindere glucoseregulatie meer emotionele
7 8 % %
instabiliteit, ze presteren slechter op diverse
meer suikers eten dan nodig is, waardoor
%
ze in gewicht kunnen aankomen. Wat nog
met de regulatie van eigen gedrag, emoties
erger is, te veel en te vaak suikers eten kan
en gedachten. Door minder goede stress-
% % "
bestendigheid lopen ze meer stress op en
voorbode van diabetes. Het is dan ook niet
% '
zo vreemd dat wetenschappers vinden dat
opvallend dat juist mensen met een minder
een depressie gerelateerd is aan diabetes.
goede glucoseregulatie meer baat heb A %
Glucoseregulatie
stress !" # B % %
Uit een analyse van negen wetenschappe-
zelfmedicatie gaan snoepen om het tekort
% % &999
aan glucose in het bloed aan te vullen.
% 7 ;<9 !99& dat een depressie tweemaal zo vaak voor zonder diabetes <. Mensen met diabetes hebben een verstoorde insulinehuishouding
Glucose en andere koolhydraten
%
Glucose (of druivensuiker) behoort tot koolhydraten
glucose op te nemen. Diabetici vertonen
die samen met vetten en eiwitten in onze voeding
vaker dan gezonde mensen emotionele
voorkomen. Wanneer we geen glucose met het eten
instabiliteit, woedeaanvallen, impulsief
binnenkrijgen, breken we andere koolhydraten af tot
glucose in het spijsverteringsysteem. Consumptie van
#
stressvolle gebeurtenissen
. Maar niet
koolhydraten is belangrijk voor de handhaving van het
alleen hebben diabetici een verhoogd
glucosegehalte in het bloed, want onze lichaamscellen
"
gebruiken glucose naast vet om energie te produceren.
depressie op haar beurt verhoogt het risico
Een te laag glucosegehalte in het bloed is vooral nadelig
op het ontwikkelen van diabetes. Uit meer-
voor de functie van de hersenen, die grotendeels op
% -
glucose zijn aangewezen voor het energieverbruik.
senen gemiddeld een 37% verhoogde kans
Een te hoog gehalte is ook nadelig want onze organen
hebben op het ontwikkelen van niet aan-
kunnen worden beschadigd als we te veel glucose in het
;
geboren suikerziekte: type II diabetes
.
Meerdere studies bevestigen dat depres-
bloed hebben, zoals dit gebeurt bij diabetes. Het lichaam probeert steeds de glucosespiegel in
sieve mensen –net als mensen met diabe-
het bloed binnen bepaalde grenzen te handhaven met
tes– een verstoorde glucoseregulatie kunnen
behulp van glucosespiegel verhogende hormonen en de
9"
. Een slechte glucoseregu-
glucosespiegel verlagende insuline. Wanneer dit niet
latie betekent dat na het eten van suikers
optimaal werkt, bijvoorbeeld als de cellen ongevoelig
relatief lang een hoge glucosespiegel in het
worden voor insuline, kan de glucoseregulatie verstoord
bloed is te zien of het glucoseniveau juist
raken en uiteindelijk kan diabetes ontstaan.
hebben
te snel daalt. Soms is er voldoende glucose
Sommige koolhydraten worden snel afgebroken in
ons lichaam tot glucose. Ze worden ‘snelle’ koolhydra-
vinden maar wordt glucose niet goed naar
ten genoemd. Suikers in snoep en zetmeel in witbrood
de hersenen getransporteerd of opgenomen
zijn snelle koolhydraten. Andere koolhydraten worden
door de hersencellen. Hierdoor kan een licht
langzaam afgebroken tot glucose. Het lichaam heeft dan
tekort aan energie ontstaan dat weer leidt
een vrij stabiel glucoseniveau in het bloed en dat is beter
tot meer stressgevoeligheid.
voor onze glucoseregulatie.
TvOG 2 ∫ 2012
Antidepressiva C % " 6 F bare theorie voor de werking van antidepres op de huishouding van neurotransmitters in de hersenen, stoffen die de communicatie % Fluoxetine, dat onder de handelsnaam 4 " beeld de hoeveelheid van de neurotransmitter serotonine tussen de hersencellen doordat het de opname van dit stofje in de hersencellen tegengaat. Het is echter opval " !K$ sieve klachten waarneembaar is. Meer serotonine is dus niet meteen genezend. Sommige wetenschappers veronderstellen dat verstoringen in neurotransmittersystemen, en dan vooral serotonine, een rol kun % tentie, die de glucoseregulatie verstoort in
Mensen met depressieve klachten grijpen vaak naar zoetigheid.
de hersenen !. Het valt op dat bepaalde
Foto: Eyecandy Images
* 4 + %coseregulatie kunnen verbeteren #. Dit
depressief worden, hun glucoseregulatie
% %
&. Het is niet waar-
en een depressie met elkaar verbonden kun-
%-
2 * +
regulatie direct verbetert. Glucoseregulatie
antidepressiva glucoseregulatie kunnen ver-
storen moet er echter voorzichtig omgegaan
en voortduren van depressieve klachten en
L
% %
%P
beter wordt, kan het effect van een therapie
Als sommige antidepressiva de glucosere-
gulatie kunnen verbeteren, hoe zit het dan met andere vormen van depressiebehande-
Eten en depressie
6 ' -
3 % %
ging de glucoseregulatie verbetert en pre-
verstoorde glucoseregulatie en een depres-
2
2 %
beweging de glucoseregulatie verbetert, zou
dat depressies en diabetes veel onderlig-
dit theoretisch depressieve klachten kunnen
gende mechanismen delen, is het denkbaar
verlichten. Inderdaad, klinisch onderzoek
om preventieve maatregelen voor diabetes
toont aan dat dit klopt want fysieke inspan-
op voedingsgebied te gebruiken tegen
F
$
op een depressie
. Ook opvallend is
aan groenten, fruit, vezels, granen /
dat wanneer mensen met diabetes na een
* P#+ %-
R
ren 0 geadviseerd kunnen worden aan
15
Vervang snelle suiker in je voeding door langzame koolhydraten uit granen, volkoren producten, noten, fruit, groenten. Foto: I. Wierink-van Wetten
mensen met depressieve klachten. Helaas
stress wapenen met langzame koolhydraten
voor de snoepliefhebbers onder ons hoort
% *
snoep niet tot de geadviseerde voeding.
% +" " " " %
T % %
en volkoren producten.
@ van snoep is het beter om zogenaamde
Alternatief?
langzame koolhydraten te eten.
De ene mens heeft geluk en kan vanwege
Deze langzame koolhydraten –in tegen-
stelling tot snelle koolhydraten zoals suiker,
7 (
glucose en witte meel– helpen het glucose-
veel snoepen en weinig bewegen en niet
niveau in ons bloed over een langere periode
iedereen die somber is of veel stress ervaart
op peil te houden waardoor onze stemming
B
en mentale prestaties positief worden beïn-
te beseffen dat niet iedereen met depres-
X
sieve klachten tevens problemen met de
glucoseregulatie heeft.
koolhydraten tot betere prestaties op school % <
. In een
Uit onderzoek van Amerikaanse wetenschappers die meerdere studies over de effecten van antidepressiva naast elkaar
grootschalig onderzoek onder 870 personen
hebben gelegd !9 is gebleken dat medi-
verplegend personeel werd een gezond
-
%
ten kan helpen maar weinig tot helemaal
in relatie gebracht met minder stress en
'
minder fouten en ongevallen op het werk.
daarom goed om in deze gevallen eerst te
F " "
chocoladerepen en koekjes, een verband
behandeling. Voeding die glucoseregulatie
;
gezien met meer stress en fouten
.
% %
TvOG 2 ∫ 2012
kan verbeteren is één van de alternatieven
VOEDING Referenties
medicine 70:170-176, 2008. 11. Hundal O: Major depressive disorder viewed as
1. Liu RT, Alloy LB: Stress generation in depression: A systematic review of the
a dysfunction in astroglial bioenergetics; Medical hypotheses 68:370-377, 2007.
empirical literature and recommendations for future study; Clin Psychol Rev 30:582-
12. Ramasubbu R: Insulin resistance: a metabolic link between depressive dis-
593, 2010. 2. Gibson EL: Carbohydrates and mental function: feeding or impeding
order and atherosclerotic vascular diseases; Med Hypotheses 59:537-551, 2002.
the brain?; Nutrition Bulletin 32(suppl I):71-83, 2007. 3. Gailliot MT, Baumeister
13. cIntyre RS et al: The effect of antidepressants on glucose homeostasis and
RF: The physiology of willpower: linking blood glucose to self-control; Pers Soc
insulin sensitivity: synthesis and mechanisms; Expert Opin Drug Saf 5:157-168,
Psychol Rev 11:303-327, 2007. 4. Gailliot MT et al: Self-control relies on glucose
2006. 14. Strohle A: Physical activity, exercise, depression and anxiety disorders;
as a limited energy source: willpower is more than a metaphor; J Pers Soc Psychol
J Neural Transm 116:777-784, 2009. 15. Lustman PJ et al: Cognitive behavior thera-
92:325-336, 2007. 5. West R, Willis N: Double-blind placebo controlled trial of dex-
py for depression in type 2 diabetes mellitus. A randomized, controlled trial; Annals
trose tablets and nicotine patch in smoking cessation; Psychopharmacology (Berl)
of internal medicine 129:613-621, 1998. 16. Murtaugh MA et al: Epidemiological
136:201-204, 1998. 6. Gibson EL: Emotional influences on food choice: sensory,
support for the protection of whole grains against diabetes; Proceedings of the
physiological and psychological pathways; Physiology & Behavior 89:53-61, 2006.
Nutrition Society 62:143-149, 2003. 17. Hu FB, van Dam RM, Liu S: Diet and risk of
7. Erlanson-Albertsson C: How Palatable Food Disrupts Appetite Regulation; Basic
Type II diabetes: the role of types of fat and carbohydrate; Diabetologia 44:805-817,
& Clinical Pharmacology & Toxicology 97:61-73, 2005. 8. Ali S et al: The prevalence
2001. 18. Wesnes KA et al: Breakfast reduces declines in attention and memory
of co-morbid depression in adults with Type 2 diabetes: a systematic review and
over the morning in schoolchildren; Appetite 41:329-331, 2003. 19. Chaplin K,
meta-analysis; Diabet Med 23:1165-1173, 2006. 9. Knol MJ et al: Depression as a
Smith AP: Breakfast and Snacks: Associations with Cognitive Failures, Minor Injuries,
risk factor for the onset of type 2 diabetes mellitus. A meta-analysis; Diabetologia
Accidents and Stress; Nutrients 3:515-528, 2011. 20. Kirsch I et al: Initial severity and
49:837-845, 2006. 10. Schweiger U et al: Disturbed glucose disposal in patients
antidepressant benefits: a meta-analysis of data submitted to the Food and Drug
with major depression; application of the glucose clamp technique; Psychosomatic
Administration; PLoS medicine 5:e45, 2008.
NIEUWS
Positief effect van creatinesuppletie op cognitief functioneren Vanwege de rol die creatine speelt in het
regelmatig vlees eten hangt samen met het
energiemetabolisme is suppletie met deze
feit dat die veelal een betere creatinestatus
% L % P [P
hebben omdat creatine niet alleen in het
wereld, waar het wordt gebruikt om het
lichaam wordt gesynthetiseerd, maar ook
fysieke prestatievermogen te verbeteren.
% % % %
Creatine is echter ook van groot belang
vlees wordt verkregen.
F % F %
De geconstateerde gunstige werking van
%
creatine kan worden verklaard door de func-
effecten werden aangetoond. In een Engelse
tie die deze stof, in de vorm van creatinefos-
studie is nu een gunstige invloed van kort-
faat, heeft als energiebuffer waarmee zeer
durende creatinesuppletie op het cognitieve
snel ATP kan worden gegenereerd. Dat is
functioneren vastgesteld.
Het gerandomiseerde dubbelblindonder-
stellen aan een directe beschikbaarheid van
zoek betrof 128 gezonde jonge vrouwen die
F % F %
!9 %
een enzymatische reactie waardoor uit crea-
of een placebo kregen. Zowel voor als na de
" "
% %
C14
diverse tests uitgevoerd. Vastgesteld werd % % de vegetarische proefpersonen verbeterde. F
Benton D, Donohoe R: ‘The influence of creatine supplementation on the cognitive functioning of vegetarians and omnivores’; British Journal of Nutrition 105(7):1100–1105, 2011. (E.d.B.)
17
