6 De winst-en-verliesrekening in de externe jaarrekening van de profitorganisatie
601
a
Vier beginselen zijn: • toerekeningsbeginsel. Vooruitbetaalde verzekeringspremies moeten als kosten drukken op de perioden waarop ze betrekking hebben en niet op de periode waarin ze worden betaald; • voorzichtigheidsbeginsel. Nog niet gerealiseerde winsten komen niet op de winst-en-verliesrekening, nog niet gerealiseerde verliezen wel; • realisatiebeginsel. Herwaarderingen van bijvoorbeeld vaste activa mogen eventueel op de winsten-verliesrekening worden opgenomen, maar pas na realisatie (door middel van afschrijving of verkoop van de vaste activa); • matchingbeginsel. In de periode waarin opbrengsten van verkochte goederen worden geboekt, moet ook de kostprijs (of inkoopprijs) van deze verkochte goederen worden geboekt.
b
Productmatching: vaste fabricagekosten worden op basis van normale bezetting toegerekend aan de gefabriceerde producten. Als deze producten worden verkocht komen op de winst-en-verliesrekening tegenover de opbrengst de aan de verkochte producten toegerekende vaste fabricagekosten te staan. Periodmatching: de niet aan de producten toegerekende vaste fabricagekosten gaan als bezettingsresultaat naar de winst-en-verliesrekening over de periode waarin dit bezettingsresultaat is ontstaan.
c
De voorwaarden zijn: 1 alle belangrijke rechten op economische voordelen en alle belangrijke risico’s zijn overgedragen aan de koper, 2 de feitelijke beschikkingsmacht is overgedragen (levering), 3 de opbrengsten kunnen betrouwbaar worden bepaald, 4 de economische voordelen met betrekking tot de transactie vloeien waarschijnlijk naar de verkoper toe, en 5 de reeds gemaakte en eventueel nog te maken kosten kunnen we op betrouwbare wijze bepalen.
Hoofdstuk 6
73
a
602
De vereenvoudiging houdt in dat een aantal posten mogen worden samengetrokken tot één post Brutomarge. De netto-omzet hoeft dus niet op de winst-enverliesrekening te worden opgenomen.
b 1 Opbrengsten van effecten moeten worden vermeld bij de post ‘Opbrengst van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten’. 2 Koersverschillen op effecten moeten worden vermeld bij de post ‘Waardeveranderingen van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten’.
a
603
74
Hoofdstuk 6
Verkoopopbrengst 8.000 x d 800 = af: Verleende kortingen
d 6.400.000 800.000
Netto-omzet 2006
d 5.600.000
b
Netto-omzet Wijziging in voorraad gereed product 1.900/10.000 x d 3.600.000 = Geactiveerde productie voor het eigen bedrijf 100/10.000 x d 3.600.000 = Overige bedrijfsopbrengsten
d 5.600.000 -
684.000
-
36.000 –
Som der bedrijfsopbrengsten Kosten van grond- en hulpstoffen Kosten verpakken eindproducten door derden Lonen en salarissen Sociale lasten Afschrijving vaste activa Diverse fabricagekosten Verkoopkosten Algemene beheerskosten
d 600.000 100.000 - 1.200.000 480.000 720.000 500.000 600.000 800.000
d 6.320.000
Som der bedrijfslasten
-
5.000.000
d 1.320.000 Interestbaten Interestkosten
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen
d -
200.000 700.000 –/– -
500.000
d
820.000
-
210.000
d
610.000
Hoofdstuk 6
75
c
Netto-omzet Kostprijs van de omzet 8.000/10.000 x d 3.600.000 =
d 5.600.000 -
2.880.000
Bruto-omzetresultaat Verkoopkosten
d
600.000
Algemene beheerskosten
-
800.000
d 2.720.000
Som der kosten
-
1.400.000
Netto-omzetresultaat Overige bedrijfsopbrengsten
d 1.320.000 – d 1.320.000
Interestbaten Interestkosten
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen
604
76
Hoofdstuk 6
d -
200.000 700.000 –/– -
500.000
d
820.000
-
210.000
d
610.000
a
Resultaten die niet uit de gewone bedrijfsuitoefening voortvloeien; zij houden geen verband met de normale activiteiten van de onderneming. Volgens de Raad voor de Jaarverslaggeving is nog maar zelden sprake van een buitengewoon resultaat.
b
• Verliezen als gevolg van lagere waardering van voorraden, materiële vaste activa, goodwill en andere immateriële vaste activa. • Winst of verlies bij afstoting van materiële vaste activa. • Het financiële effect van een terugneming van een voorziening die niet is verbruikt.
c
• Nadelen die voortvloeien uit nationalisaties of onteigeningen. • Nadelen als gevolg van kapitaalvernietiging door natuurrampen, zoals aardbevingen en overstromingen.
605
d
Bijzondere baten en lasten zijn baten en lasten die voortvloeien uit activiteiten die vallen onder het hoofd ‘gewone bedrijfsuitoefening’, maar op grond van de aard, omvang of het incidentele karakter afzonderlijk dienen te worden toegelicht. De hiervóór bij b genoemde baten en lasten kunnen worden gezien als bijzondere baten en lasten.
a
Herwaarderingen per 1 januari 2006 Terrein A Aan Herwaardering terrein A Gebouw A Aan Afschrijving gebouw A Aan Herwaardering gebouw A Machines in gebouw A Aan Afschrijving machines in gebouw A Aan Herwaardering machines in gebouw A
d
25.000
d
60.000
Herwaardering terrein B Verlies ten gevolge van waardedaling terrein B Aan Terrein B Afschrijving gebouw B Herwaardering gebouw B Aan Gebouw B Afschrijving machines in gebouw B Herwaardering machines in gebouw B Aan Machines in gebouw B
d
25.000
-
10.000
d -
45.000 45.000
d -
10.000 30.000
d
d
25.000
d -
45.000 15.000
d -
25.000 10.000
d
35.000
d
90.000
d
40.000
d
31.500
d
147.000
d
20.250
d
72.000
35.000
Afschrijvingskosten 2006 Afschrijvingskosten gebouw A 2,5% van d 1.260.000 Aan Afschrijving gebouw A Afschrijvingskosten machines in gebouw A 20% van d 735.000 Aan Afschrijving machines in gebouw A
d
31.500
d
147.000
Afschrijvingskosten gebouw B 2,5% van d 810.000 Aan Afschrijving gebouw B Afschrijvingskosten machines in gebouw B 20% van d 360.000 Aan Afschrijving machines in gebouw B
d
20.250
d
72.000
Hoofdstuk 6
77
Onteigening terrein A, gebouw A en verkoop machines in gebouw A Te ontvangen onteigeningsbedrag Afschrijving gebouw A d 900.000 + d 45.000 + d 31.500 Verlies ten gevolge van onteigening terrein A en gebouw A
d -
750.000 976.500
-
58.500
Aan Terrein A d 500.000 + d 25.000 Aan Gebouw A d 1.200.000 + d 60.000 Bank Afschrijving machines in gebouw A d 500.000 + d 25.000 + d 147.000 Verlies verkoop machines in gebouw A Aan Machines in gebouw A d 700.000 + d 35.000 + Herwaardering terrein A d 200.000 + d 25.000 Herwaardering gebouw A d 300.000 + d 15.000 Herwaardering machines in gebouw A d 100.000 + d 10.000 Aan Algemene reserve
d -
50.000 672.000
-
13.000
d
225.000
-
315.000
-
110.000
d
525.000
-
1.260.000
d
735.000
d
650.000
d
63.000
-
55.000 3.600
d
4.000
Inruil van de machine in gebouw B
Aan Aan Aan
Aan
Machines in gebouw B Afschrijving machines in gebouw B d 50.000 – 10% van d 50.000 + 20% van d 63.000 Machines in gebouw B d 70.000 – 10% van d 70.000 Bank Winst verkoop machines in gebouw B + Herwaardering machines in gebouw B d 6.000 – 10% van d 20.000 Algemene reserve
d -
d
b 1 Verlies als gevolg van waardedaling terrein B. Verlies verkoop machines in gebouw A. 2 Verlies als gevolg van onteigening terrein A en gebouw A.
78
Hoofdstuk 6
64.000 57.600
4.000
606
a
Een ‘current operating performance income statement’ is een winst-en-verliesrekening waarin buitenissige resultaten niet zijn verwerkt; zij bevat dus niet alle baten en lasten van een boekjaar. Een ‘all-inclusive income statement’ is een winst-en-verliesrekening waarin alle baten en lasten van het boekjaar zijn verwerkt.
b
Voordeel Nadeel
607
De vergelijkbaarheid van de resultaten tussen verschillende ondernemingen en van resultaten in opeenvolgende jaren wordt vergroot. Subjectieve elementen kunnen aanleiding geven tot winstmanipulatie.
c
Voordeel Nadeel
d
Winstegalisatie.
e
Onder invloed van internationale regelgeving plegen steeds minder vermogensmutaties in het eigen vermogen te worden verwerkt.
f
Enkele voorbeelden van dergelijke incidentele resultaten zijn: • herstel van fundamentele fouten; • cumulatief effect van stelselwijziging.
a
Tanja BV hanteert een ‘current operating performance income statement’. De voordelen uit de vrijgevallen pensioenvoorziening zijn rechtstreeks naar de Algemene reserve geboekt. Verjaard dividend hoort nooit op een winst-en-verliesrekening thuis; is immers afkomstig uit al eerder op een winst-en-verliesrekening gepresenteerde winst.
Alle resultaten zijn weergegeven. Vergelijkbaarheid is minder.
b 1 Winst 2007 (na belasting) was Vrijgevallen pensioenvoorziening Belasting
d -
175.000 50.000 75.000
Winst 2007 (vóór belasting)
d
300.000
Hoofdstuk 6
79
2
Algemene reserve per 31 december 2006 Gedeclareerd dividend uit winst 2006 Verjaard dividend Voorgestelde verdeling winst 2007 na belasting: • dividend • toevoeging aan Algemene reserve
d –/– -
400.000 85.000 10.000
-
100.000
-
125.000
d
550.000
d 75.000 + d 50.000 (vrijgevallen pensioenvoorziening)
Ook bij de alternatieve vorm voor de winst-en-verliesrekening over 2007 blijft de Algemene reserve per 31 december 2007 d 550.000. 3 In verband met de zojuist gemaakte opmerking blijft het eigen vermogen ook gelijk (d 1.830.000).
a 1
608
2
3
0.. Aan 0 . . Aan 0 . .
5
80
Hoofdstuk 6
d
1 . . Crediteuren 1 . . Bank Aan 0 . . Gebouwen Aan 0 . . Aandelen in portefeuille Aan 990 Reorganisatieresultaten * d 420.000 – d 110.000 + d 15.000 = d 325.000.
d -
0.. 1.. Aan 1 . .
8% Hypothecaire lening Te betalen interest hyp. lening Bank
d -
1..
d
Aan 990
Crediteuren 20% x (d 150.000 – d 110.000) Crediteuren 19% x d 8.000 Reorganisatieresultaten
990 Aan 0 . .
Reorganisatieresultaten Inventaris
d
7.. Aan 0 . .
Voorraad Herwaarderingsrekening
d
Aan 1 . .
4
Aandelenkapitaal Aandelen in portefeuille Geaccumuleerd verlies vorige boekjaren
100.000 d -
10.000 90.000
d -
280.000 15.000 140.000
d
102.000
d
1.520
-
6.480
d
7.500
d
5.000
110.000* 325.000*
100.000 2.000
8.000
7.500
5.000
990 Aan 1 . .
6
7
1.. 1..
Reorganisatieresultaten Afschrijving debiteuren
d
Te betalen coupons Te betalen interest obligatielening 1/7 x d 2.625
d -
Aan 990
Reorganisatieresultaten
0.. Aan 0 . .
7% Obligatielening 6% Obligatielening
d
990 Aan 1 . .
Reorganisatieresultaten Bank
d
10.000 d
10.000
d
5.625
d
150.000
d
11.400
d -
150.000 5.000
-
58.205 150.000 33.520 2.250
d
398.975
5.250 375
150.000
11.400
b Definitieve balans per 31 december 2007 Inventaris Voorraad Debiteuren Afschrijving debiteuren
Kas Bank
d d -
12.500 95.000
120.000 10.000 -
110.000 18.000 163.475
d
398.975
Aandelenkapitaal Herwaarderingsrekening Geaccumuleerd verlies vorige boekjaren –/– d Winst 2007 -
6% Obligatielening Crediteuren Te betalen interest obligatielening
20.000 78.205
Hoofdstuk 6
81
