De Vitale Sportvereniging. Onderzoek naar de vitaliteit van de Alkmaarse sportverenigingen

De Vitale Sportvereniging Onderzoek naar de vitaliteit van de Alkmaarse sportverenigingen

‘De Vitale Sportvereniging’ Onderzoek naar de vitaliteit van de Alkmaarse sportverenigingen

Roel Blom Studentnummer: 500527169 Nummer afstudeerproject: 1213-005 E-mail: [email protected] Afstudeerdocent: Henk Hille Meelezer/coach: Erik Koning Bachelor opleiding Sport, Management & Ondernemen Hogeschool van Amsterdam Domein Bewegen, Sport & Voeding Opdrachtgever: Sportbureau Alkmaar Stagebegeleider: Paul Bollen

januari 2013

© Sportbureau Alkmaar Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit onderzoeksrapport mag overgenomen of openbaar gemaakt worden zonder toestemming van het Sportbureau Alkmaar. Pagina | 1

De vitale sportvereniging

Pagina | 2


Voorwoord

Voorwoord

Voor u ligt mijn onderzoeksrapport ‘De vitale sportvereniging’. Het is geschreven ter afronding van de opleiding Sport, Management en Ondernemen aan de Hogeschool van Amsterdam. Vanaf september 2012 heb ik met veel plezier en enthousiasme stage gelopen bij het Sportbureau Alkmaar. In opdracht van het Sportbureau Alkmaar heb ik onderzoek gedaan naar de vitaliteit van de Alkmaarse sportverenigingen. Mijn dank gaat uit naar iedereen die heeft bijgedragen aan mijn afstudeerproject. Als eerste wil ik iedereen van het Sportbureau Alkmaar bedanken voor de goede werksfeer en de begeleiding gedurende het proces. In het bijzonder wil ik mijn stagebegeleider Paul Bollen bedanken voor zijn goede begeleiding en feedback. Daarnaast wil ik de ambtenaren Sport van de gemeente Alkmaar Jenny Falke en Olivie Pijnenburg bedanken voor hun tijd en input aan het project. Ook gaat mijn dank uit naar alle betrokken bestuurders van de Alkmaarse sportverenigingen die hebben meegewerkt aan het onderzoek. Verder wil ik de volgende personen bedanken voor de gesprekken die ik met hen heb mogen voeren: Gijs de Bruijn van de Vereniging Sport Utrecht, Janine van Kalmthout van het Mulier Instituut, Kevin Tuin van de Stichting Vitale Sportvereniging Enschede, Peter de Graaf van de Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie, Martine Sarabèr van de gemeente Maastricht, Sandra van der Bijl van het Sportpaleis Alkmaar, Hans Hesselink van het Sportbedrijf Alkmaar, Ton Wokke van de Sportraad Alkmaar. Als laatste wil ik mijn afstudeerdocent Henk Hille en mijn coach Erik Koning bedanken voor hun feedback en begeleiding. Ik wens u veel leesplezier!

Roel Blom Alkmaar, januari 2013

Pagina | 3


Pagina | 4


Samenvatting

Samenvatting De vitale sportvereniging is op dit moment erg actueel in de gemeente Alkmaar. In de sportnota van de gemeente Alkmaar komt naar voren dat Alkmaar het van belang vindt om te streven naar vitale sportverenigingen. De doelstelling van dit onderzoeksrapport is het meten van de vitaliteit van de sportverenigingen in de gemeente Alkmaar. Hiervoor is een hoofdvraag geformuleerd: Hoe vitaal zijn de sportverenigingen in de gemeente Alkmaar? Om tot een algemeen beeld van de vitaliteit in Alkmaar te komen is een (online) meetinstrument ontwikkeld. In Alkmaar moeten de sportverenigingen – willen zij vitaal zijn – op acht hoofdcriteria voldoende scoren. Deze criteria zijn: accommodatie, financiën, ledenwerving en -behoud, beleid en structuur, kader, sportaanbod en nevenactiviteiten, communicatie en maatschappelijke rol. Via de online-vragenlijst zijn 90 sportverenigingen in Alkmaar benaderd, waarvan 65 (72%) hebben gereageerd. Ook is een enquête gehouden onder de (ouders van) sporters bij negen verschillende sportverenigingen. De gemiddelde vitaliteitsscore op een schaal van 0 tot 10 ligt in Alkmaar op 6,61. Volgens het meetinstrument is 20% van de sportverenigingen vitaal, een kleine 62% nog niet vitaal en een kleine 11% is niet vitaal. De overige 8% was niet meetbaar via de vitaliteitsformule. Gekeken naar de acht hoofdvitaliteitscriteria, hebben de sportverenigingen in Alkmaar hun financiën het beste op orde. De sportverenigingen in Alkmaar vervullen hun maatschappelijke rol (nog) niet goed in. Gemiddeld geven de (ouders van) sporters in de vragenlijst een hogere beoordeling dan de bestuurders van de sportverenigingen in de online-vragenlijst. Tot slot zijn naar aanleiding van de resultaten van het onderzoek een aantal aanbevelingen gedaan: 1. De sportverenigingen gericht ondersteunen en stimuleren 2. Een jaarlijks vitaliteitsonderzoek uitvoeren 3. Een kwalitatief onderzoek onder de sportverenigingen doen

Pagina | 5


Pagina | 6


Summary (EN)

Summary (EN) The vital sport club is currently an important issue in the municipality of Alkmaar. The sports note of the municipality of Alkmaar emphasizes the importance that the municipality places on vital sports clubs. The aim of this research is to measure the vitality of the sports clubs in the municipality of Alkmaar. In order to achieve this aim, the following primary question has been formulated: How vital are the sports clubs in the municipality of Alkmaar? To get a general picture of the vitality in Alkmaar, a measuring (online) instrument has been developed. In Alkmaar, to be considered vital, the sports clubs should meet eight main criteria. These criteria are: accommodation, finances, membership recruitment and retention, policy and structure, executive, sports and other activities, communication, and social role. For the online questionnaire 90 sports clubs in Alkmaar were approached, of which 65 (72%) responded. Besides, a brief survey is held on the athletes or their parents at nine different sports . The average vitality score on a scale of 0 to 10 in Alkmaar is 6,61. According to the instrument 20% of the sports clubs are vital, almost 62% are not vital yet and a little less than 11% are not vital at all. The vitality formula could not be used for the remaining 8%. Looking at the eight main vitality criteria, the sports clubs in Alkmaar score best on their finances. But their social role is not being fulfilled properly (yet). Athletes or their parents gave higher scores on average for the short questionnaire than the executives of the sport clubs did on the online questionnaire. Finally, as a result of the research, the following recommendations have been made: 1. To support and to stimulate the sports clubs directly 2. To conduct an annual vitality research 3. To conduct a qualitative research among the sports clubs

Pagina | 7


Pagina | 8


Inhoudsopgave

Inhoudsopgave Voorwoord................................................................................................................................... 3 Samenvatting ............................................................................................................................... 5 Summary (EN) .............................................................................................................................. 7 Lijst van tabellen en figuren ........................................................................................................ 13

Hoofdstuk 1 Inleiding ....................................................................................15 § 1.1 Aanleiding en vraagstelling........................................................................................ 15 § 1.2 Werkwijze .................................................................................................................. 15

Hoofdstuk 2 Sportinfrastructuur en sportbeleid in Alkmaar ..........................17 § 2.1 Sportinfrastructuur .................................................................................................... 17 § 2.1.1 Landelijk ............................................................................................................................. 17 § 2.1.2 Provinciaal ......................................................................................................................... 19 § 2.1.3 Lokaal ................................................................................................................................. 20

§ 2.2 Sportbeleid ................................................................................................................ 24 § 2.2.1 Landelijk sportbeleid ......................................................................................................... 24 § 2.2.2 Sportbeleid gemeente Alkmaar......................................................................................... 25

Hoofdstuk 3 De vitale sportvereniging in theorie ..........................................29 § 3.1 De georganiseerde sport ........................................................................................... 29 § 3.1.1 NOC*NSF ........................................................................................................................... 29 § 3.1.2 Mulier Instituut .................................................................................................................. 29 § 3.1.3 Sportbonden ...................................................................................................................... 30

§ 3.2 Andere gemeenten .................................................................................................... 30 § 3.2.1 Almere ............................................................................................................................... 31 § 3.2.2 Enschede............................................................................................................................ 31 § 3.2.3 Helmond ............................................................................................................................ 32 § 3.2.4 Utrecht............................................................................................................................... 32 § 3.2.5 Maastricht.......................................................................................................................... 34

Pagina | 9


Inhoudsopgave

§ 3.2.6 Schiedam ........................................................................................................................... 35 § 3.2.7 Den Haag ........................................................................................................................... 35 § 3.2.8 Rotterdam.......................................................................................................................... 36 § 3.2.9 De gemeenten vergeleken ................................................................................................ 37

§ 3.3 Alkmaar ...................................................................................................................... 38 § 3.3.1 Definitie vitale sportvereniging ......................................................................................... 38 § 3.3.2 Criteria vitale sportvereniging ........................................................................................... 38 § 3.3.3 Meetinstrument vitale sportvereniging ............................................................................ 42

Hoofdstuk 4 De vitale sportvereniging in Alkmaar gemeten ..........................47 § 4.1 Online-vragenlijst....................................................................................................... 47 § 4.1.1 Resultaten algemeen ......................................................................................................... 48 § 4.1.2 Resultaten per hoofdcriterium .......................................................................................... 49 § 4.1.3 Resultaten overige vragen ................................................................................................. 56

§ 4.2 Vitaliteitsscore sportverenigingen Alkmaar ................................................................ 58 § 4.3 Vitaliteit in Alkmaar nader bekeken .......................................................................... 61 § 4.3.1 Vragenlijst onder (ouders van) sporters ............................................................................ 61 § 4.3.2 Vergelijkingen .................................................................................................................... 64

Hoofdstuk 5 Conclusies en aanbevelingen .....................................................67 § 5.1 Conclusies .................................................................................................................. 67 § 5.2 Aanbevelingen ........................................................................................................... 68

Nawoord .................................................................................................................................... 71 Literatuurlijst ............................................................................................................................. 73 Bijlagen ...................................................................................................................................... 77

Bijlage 1 Overzicht sportbonden en organisaties aangesloten bij NOC*NSF Bijlage 2 Uitwerking hoofdcriteria gemeenten Bijlage 3 Online-vragenlijst Bijlage 4 Scores online-vragenlijst Bijlage 5 Voorbeeld berekening vitaliteitsscore Bijlage 6 Begeleidende brief naar sportverenigingen Pagina | 10


Inhoudsopgave

Bijlage 7 Overzicht gemiddelde scores per vraag Bijlage 8 Vitaliteitsscores sportverenigingen Alkmaar Bijlage 9 Vragenlijst naar (ouders van) sporters Bijlage 10 Sportverenigingen gevestigd in wijken Alkmaar Bijlage 11 Sporttakken sportverenigingen

Pagina | 11


Pagina | 12


Lijst van tabellen en figuren

Lijst van tabellen en figuren Tabellen Tabel 3.1 Vergelijking hoofdcriteria gemeenten Tabel 3.2 Vitaliteitsbeoordeling Alkmaar Tabel 4.1 Basisgegevens online vragenlijst Tabel 4.2 Ledenaantal sportverenigingen Alkmaar Tabel 4.3 Sportieve ambitie(s) (1) Tabel 4.4 Sportieve ambitie(s) (2) Tabel 4.5 Gemiddelde score per hoofdcriterium Tabel 4.6 Ranglijst gemiddelde scores bovenste drie en onderste drie vragen Tabel 4.7 Scores hoofdcriterium accommodatie Tabel 4.8 Scores hoofdcriterium financiën Tabel 4.9 Scores hoofdcriterium ledenwerving en –behoud Tabel 4.10 Ledenaantal stijging/gelijk/daling Tabel 4.11 Scores hoofdcriterium beleid en structuur Tabel 4.12 Scores hoofdcriterium kader Tabel 4.13 Scores hoofdcriterium sportaanbod en nevenactiviteiten Tabel 4.14 Scores hoofdcriterium communicatie Tabel 4.15 Scores hoofdcriterium maatschappelijke rol Tabel 4.16 Eigen verenigingsruimte/kantine Tabel 4.17 Verenigingsmanager Tabel 4.18 Talentengroepen Tabel 4.19 Selectiebeleid Tabel 4.20 Eigen beoordeling sportverenigingen Tabel 4.21 Verdeling vitaal – niet vitaal Alkmaar Tabel 4.22 Ledenaantal vs. vitaliteitsscore Tabel 4.23 Sportieve ambitie(s) vs. vitaliteitsscore Tabel 4.24 Respons enquête onder (ouders van) sporters Tabel 4.25 Resultaten vragenlijst (ouders van) sporters Tabel 4.26 Vergelijking scores online-vragenlijst en vragenlijst

Pagina 37 45 47 48 48 49 49 51 51 52 53 53 53 54 55 55 56 56 57 57 57 58 59 60 60 61 63 64

Figuren Figuur 2.1 Sportinfrastructuurindeling Alkmaar landelijk, provinciaal, lokaal Figuur 2.2 Sportinfrastructuurindeling Alkmaar primair, secundair, tertiair Figuur 3.1 Klaverblad model Maastricht Figuur 3.2 Bandbreedte Rotterdam Figuur 3.3 Vitaliteitsmodel Alkmaar Figuur 4.1 Gemiddelde score per hoofdcriterium Figuur 4.2 Verdeling scores op vitaliteitscriteria Figuur 4.3 Percentage eigen beoordeling sportverenigingen Figuur 4.4 Gemiddelde vitaliteitsscore Alkmaar Figuur 4.5 Indeling vitaliteit Alkmaar Figuur 4.6 Overzicht sportieve ambitie vs. vitaliteitsscore Figuur 4.7 Gemiddelde scores hoofdcriteria vragenlijst naar (ouders van) sporters Figuur 4.8 Verschil gemiddelde score hoofdcriteria online-vragenlijst vs. vragenlijst naar (ouders van) sporters Figuur 4.9 Verschil gemiddelde score sportverenigingen online-vragenlijst vs. vragenlijst naar (ouders van) sporters Figuur 4.10 Gemiddelde scores

Pagina 22 23 34 36 44 50 50 58 58 59 60 63 65 65 67

Pagina | 13


Pagina | 14


H1 Inleiding

Hoofdstuk 1 Inleiding § 1.1 Aanleiding en vraagstelling Een onderwerp dat zeer actueel is op het moment in de gemeente Alkmaar is ‘de vitale sportvereniging’. De nieuwe sportnota van de gemeente Alkmaar (2012b) Alkmaars startsignaal Toekomstvisie sport Alkmaar verwijst daar regelmatig naar. In de sportnota komt naar voren dat de gemeente Alkmaar het van belang vindt om te streven naar vitale sportverenigingen. Voor het Sportbureau Alkmaar is het onduidelijk wat precies met een vitale sportvereniging wordt bedoeld en welke criteria hierbij van toepassing zijn. Dit moet eerst worden onderzocht, waarna de sportverenigingen in de gemeente Alkmaar kunnen worden gemeten op hun vitaliteit. Om tot een meting te komen moet ook onderzocht worden welk – bestaand of nieuw te ontwikkelen – meetinstrument het beste gebruikt kan worden om tot het uiteindelijke doel te komen: het meten van de vitaliteit van de sportverenigingen in de gemeente Alkmaar. De hoofdvraag van dit rapport is: Hoe vitaal zijn de sportverenigingen in de gemeente Alkmaar?

§ 1.2 Werkwijze Het onderzoek is uitgevoerd in twee fasen. In fase 1 is de sportinfrastructuur en het sportbeleid in de gemeente Alkmaar in kaart gebracht en is het begrip ‘vitale sportvereniging’ gedefinieerd naar Alkmaarse begrippen. Verder zijn de criteria die voor Alkmaar aan een vitale sportvereniging hangen geformuleerd. Vervolgens zijn de beschikbare meetinstrumenten in kaart gebracht en ten slotte is er een keuze gemaakt voor een meetinstrument om de sportverenigingen in Alkmaar te meten. In fase 2 is daadwerkelijk de vitaliteit van de sportverenigingen in de gemeente Alkmaar gemeten. De keuze voor een – nieuw of bestaand – meetinstrument is dan gemaakt. In hoofdstuk 2 staat de sportinfrastructuur en het sportbeleid in Alkmaar beschreven. Dit is beschreven aan de hand van de sportnota van de gemeente Alkmaar en gesprekken met stakeholders binnen Alkmaar. Het sportbeleid van Alkmaar is vergeleken met het landelijke sportbeleid. Hoofdstuk 3 beschrijft de vitale sportvereniging in theorie. Dit hoofdstuk brengt in kaart welke definities er van vitale sportverenigingen zijn, de criteria die aan vitale sportverenigingen vast zitten en welke bestaande meetinstrumenten er zijn. Dit is gedaan middels literatuuronderzoek, deskresearch en ook door interviews met experts binnen en buiten Alkmaar. Buiten Alkmaar met Gijs de Bruijn (Vereniging Sport Utrecht), Janine van Kalmthout (Mulier Instituut) en Peter de Graaf (Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie). Binnen Alkmaar is gesproken met Hans Hesselink

Pagina | 15


H1 Inleiding

(Sportbedrijf Alkmaar) en Ton Wokke (Sportraad Alkmaar). Uiteindelijk is een Alkmaarse definitie geformuleerd. Vervolgens zijn in overleg met de sportambtenaren van de gemeente Alkmaar, Olivie Pijnenburg en Jenny Falke, criteria voor een vitale sportvereniging opgesteld. Tot slot is een Alkmaars meetinstrument ontwikkeld. In hoofdstuk 4 is de vitaliteit van de sportverenigingen in Alkmaar gemeten volgens het ontwikkelde meetinstrument. Verder is een enquête gehouden onder (ouders van) sporters van negen sportverenigingen. In hoofdstuk 5 staan de conclusies en aanbevelingen van dit onderzoeksrapport.

Pagina | 16


H2 Sportinfrastructuur en sportbeleid in Alkmaar

Hoofdstuk 2 Sportinfrastructuur en sportbeleid in Alkmaar De sportinfrastructuur en het sportbeleid van Alkmaar komen in dit hoofdstuk aan bod. De sportinfrastructuur op landelijk, regionaal en lokaal niveau is in paragraaf 2.1 vanuit het perspectief van de sportverenigingen beschreven. Hierbij is gekeken naar de belangrijkste relevante partijen waarmee zij – direct en indirect – te maken hebben op de verschillende niveaus. Paragraaf 2.2 beschrijft het landelijk sportbeleid en sportbeleid van de gemeente Alkmaar. Deze paragraaf vergelijkt onder andere het Alkmaarse sportbeleid met landelijke sportbeleid en het sportbeleid van andere gemeenten.

§ 2.1 Sportinfrastructuur Deze paragraaf beschrijft de sportinfrastructuur in Alkmaar vanuit het perspectief van de sportverenigingen. De verenigingsondersteuningsstructuur komt hier duidelijk in voor. Om de sportinfrastructuur in Alkmaar duidelijk te beschrijven is het ingedeeld in drie niveaus: landelijk, provinciaal en lokaal. Op elk niveau zijn organisaties die invloed hebben op de sportverenigingen in Alkmaar. Niet alle invloeden zijn hieronder besproken, alleen de belangrijkste organisaties die invloed hebben op de sportvereniging(sondersteuning). De informatie over de sportinfrastructuur is afkomstig uit gesprekken met professionals op het gebied van verenigingsondersteuning in Alkmaar, de sportnota van Alkmaar en de websites van verschillende organisaties.

§ 2.1.1 Landelijk De landelijke sportinfrastructuur bestaat uit sportbonden, sportkoepelorganisaties, belangenorganisaties, werkgever-/werknemersorganisaties, kennisinstituten, ministeries en woordvoerders van de politieke partijen (Sportknowhowxl, 2012). Niet al deze genoemde partijen hebben directe invloed op de sportverejnigingen in Alkmaar. De sportbonden, de sportkoepel NOC*NSF, de Nederlandse Sport Alliantie en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zijn de belangrijkste partijen op landelijk niveau. Sportbonden De sportkoepel NOC*NSF telt op dit moment 93 leden, waarvan 77 sportbonden en 15 organisaties zijn aangesloten bij het NOC*NSF (NOC*NSF, 2012). Binnen sportbonden kunnen sportverenigingen in competitieverband wedstrijden spelen. Vrijwel elke sportbond doet aan verenigingsondersteuning voor de sportverenigingen van haar sport. Per sportbond is de manier waarop zij de sportverenigingen ondersteunen verschillend. Dit kan informatie op de website zijn, maar ook hebben verschillende bonden een coördinator verenigingsondersteuning. De sportverenigingen in Pagina | 17



Alkmaar kunnen gebruik maken van de verenigingsondersteuning vanuit de bonden. In bijlage 1 staat een overzicht van alle sportbonden die zijn aangesloten bij het NOC*NSF. NOC*NSF De belangrijkste sportkoepelorganisatie voor de sportverenigingen in Alkmaar is het NOC*NSF die de bonden vertegenwoordigd (NOC*NSF, 2012). Het NOC*NSF biedt onder andere op de website informatie en hulpmiddelen om de verenigingen te ondersteunen. Nederlandse Sport Alliantie De Nederlandse Sport Alliantie (NSA) zet zich in voor een sportieve samenleving (Sportalliantie, 2012). In 2005 hebben de partijen Nederlandse Christelijke Sport Unie (NCSU), Nederlandse Katholieke Sportfederatie (NKS) en de Nederlandse Culturele Sportbond (NCS) het initiatief genomen tot de oprichting van de NSA. Het sportadviesbureau NSA doet aan ontwikkelen, coördineren en uitvoeren van projecten op het gebied van (breedte)sport en beweging in verschillende maatschappelijke contexten. Het NSA is een landelijk adviesbureau, dat als een zelfstandige stichting fungeert en die wordt aangestuurd door het Sportservice Noord-Brabant. Het NSA werkt in opdracht van overheden zoals ministeries, provincies en gemeenten, lokale sportverenigingen en landelijke organisaties zoals NOC*NSF en sportbonden. Zij ondersteunen de opdrachtgevers bij hun vraagstukken op het gebied van onder andere sportkader, vrijwilligers, professionals, leefbaarheid, diversiteit, gezondheid en waarden en normen. Tevens zet de NSA zich in voor het versterken van sportverenigingen en sportaanbieders. Zij bieden ondersteuning bij thematische en doelgroepgerichte vraagstukken. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) is verantwoordelijk voor het landelijke beleid ten aanzien van Sport (Rijksoverheid.nl, 2012b). Vanuit het ministerie komen geldstromen die indirect weer bij de verschillende partijen en organisaties in de gemeente Alkmaar terecht komen. Het ministerie van VWS heeft beleid en subsidies waar sportverenigingen ook mee te maken hebben. Onder meer subsidieregelingen zoals combinatiefuncties en de sportimpuls.

Pagina | 18



§ 2.1.2 Provinciaal De organisaties die de provinciale sportinfrastructuur in Noord-Holland vormen zijn het Olympisch Netwerk Noord-Holland, Sportservice Noord-Holland en in mindere mate de regiokantoren van de sportbonden. Het Olympisch Netwerk Noord-Holland en Sportservice Noord-Holland werken nauw met elkaar samen. Het Olympisch Netwerk Noord-Holland hoort bij de partijen waarmee de sportverenigingen in Alkmaar het meest mee te maken hebben. Met sportservice Noord-Holland hebben de sportverenigingen in Alkmaar minder te maken dan het Olympisch Netwerk NoordHolland. Olympisch Netwerk Noord-Holland Het belangrijkste speerpunt van het Olympisch Netwerk Noord-Holland is het professioneel begeleiden van topsporters en talenten, zowel op het gebied van de sport als maatschappelijk (Olympisch Netwerk Noord-Holland, 2012). Ook adviseert het Olympisch Netwerk gemeenten en coaches en werkt het samen met onderwijsinstellingen en bedrijven. Het Olympisch Netwerk heeft een alliantie met het NOC*NSF. Het Olympisch Netwerk richt zich voornamelijk op de topsport en talentontwikkeling in NoordHolland, maar doet ook aan verenigingsondersteuning en advies. Sportverenigingen kunnen over topsport en talentontwikkeling advies terecht bij het Olympisch Netwerk. Het Olympisch Netwerk ziet een vitale sportvereniging als belangrijke rol in de topsport en talentontwikkeling. Het Olympisch netwerk heeft ook samenwerkingsverbanden met de Alkmaarse scholen Horizon College en het Willem Blaeu. Beide scholen hebben een aparte topsportafdeling. Verder heeft het Olympisch Netwerk vanaf 1 september 2012 een convenant met de gemeente Alkmaar. Sportservice Noord-Holland Sportservice Noord-Holland is een organisatie-, advies- en servicebureau voor de sport (Sportservice Noord-Holland, 2012). Zij voeren het sportbeleid van het provinciaal bestuur in Noord-Holland uit Sportservice Noord-Holland richt zich naast de sportstimulering op het ondersteunen van de georganiseerde sport. Sportservice Noord-Holland doet ook aan verenigingsadvies. Zij hebben verenigingsadviseurs in dienst die sportverenigingen helpen bij het oplossen van bestuurlijke en organisatorische problemen. Verder doet sportservice Noord-Holland aan verloning van trainers.

Pagina | 19



§ 2.1.3 Lokaal De sportverenigingen in Alkmaar hebben met de partijen en organisaties op lokaal niveau het meest te maken. De gemeente Alkmaar is de belangrijkste partij in deze structuur, zowel direct als indirect (indirect via andere partijen die vanuit de gemeente gefinancierd worden). De belangrijkste partijen voor de sportverenigingen worden hieronder besproken. Gemeente Alkmaar De gemeente Alkmaar is een ambtelijke organisatie (Gemeente Alkmaar, 2012a). De gemeente bestaat uit verschillende onderdelen, maar niet alle onderdelen zijn relevant voor de sportinfrastructuur in Alkmaar. Met betrekking tot het sportbeleid zijn er drie partijen binnen de gemeente die het beleid uitzetten. Dit zijn het college van burgemeester en wethouders (B&W), de gemeenteraad en sinds kort het domein Economie en Arbeidsmarkt. Voorheen deed de sector Samenleving het sportbeleid, maar het plan is om de sport onder te brengen bij het domein Economie en Arbeidsmarkt. Echter, dit moet momenteel nog bekrachtigd worden door de gemeenteraad. Het college van B&W is ook verantwoordelijk voor het beleid van de gemeente Alkmaar. De kaders hiervoor zijn door de gemeenteraad gesteld. Het domein Economie en Arbeidsmarkt werkt het sportbeleid vanuit de gemeente Alkmaar uit. Het domein Economie en Arbeidsmarkt verstrekt subsidies aan verschillende organisaties en individuele inwoners die het mogelijk maken sport en cultuur in de wijken te brengen. De daadwerkelijke uitvoering van het gemeentelijk Sportbeleid doet hoofdzakelijk het Sportbedrijf Alkmaar en de stichting Sportbureau Alkmaar. Sportbedrijf Alkmaar Het gemeentelijk Sportbedrijf is verantwoordelijk voor de exploitatie, het beheer en de verhuur van de gemeentelijke sportaccommodaties: sporthallen, zwembaden, de ijsbaan, het outdoorpark, gymzalen en sportvelden (Sportloket Alkmaar, 2012a). Zij zijn het eerste aanspreekpunt voor de sportverenigingen richting de gemeentelijke organisatie. Ook is het Sportbedrijf de ontwikkelaar van (verenigings)sportbeleid met de focus op de accommodaties en zijn zij de verstrekker van accommodatiesubsidies. Verder is het Sportbedrijf voor sportverenigingen in Alkmaar een bemiddelaar of ondersteuner in probleemsituaties en adviseren zij de sportverenigingen met betrekking tot het te voeren beleid op accommodaties.

Pagina | 20



Sportbureau Alkmaar Het Sportbureau Alkmaar is een centraal aanspreekpunt voor sportkennismaking, verenigingsondersteuning, buurtsport, schoolsport en bewegingsonderwijs. (Sportloket Alkmaar, 2012a). Het Sportbureau geeft uitvoering aan de beleidsvisie sport, zoals vastgelegd door de gemeente Alkmaar. De doelstelling van het Sportbureau is het bevorderen en verbeteren van de lokale sportinfrastructuur en het zorgen dat zoveel mogelijk Alkmaarders gaan sporten. Het Sportbureau werkt daarvoor nauw samen met lokale instellingen, welzijnsorganisaties, scholen, sportverenigingen en de gemeente Alkmaar. Het Sportbureau Alkmaar ondersteunt sportverenigingen in Alkmaar die vragen en/of problemen hebben over zaken binnen hun sportvereniging (Sportloket Alkmaar, 2012b). Het Sportbureau heeft een verenigingsmanager in dienst die sportverenigingen daarbij kan helpen. De rollen van de verenigingsmanager voor sportverenigingen in Alkmaar zijn: intern adviseur, facilitator, coach, motivator, coördinator en ondernemer. De verenigingsmanager helpt de sportverenigingen met allerlei onderwerpen, zoals: ledenwerving en –behoud, werving en behoud kader, accommodatie, financiën, communicatie en waarden, normen en gezondheid. Sportraad Alkmaar De Sportraad Alkmaar is een overkoepelend orgaan van de in gemeente Alkmaar gevestigde sportverenigingen (Sportraad Alkmaar, 2012). De Sportraad is een vereniging en behartigt de belangen van de sport in de gemeente Alkmaar. Zij bieden daarbij hulp aan de aangesloten leden, de sportverenigingen in Alkmaar. Ook geven zij – gevraagd en ongevraagd – advies aan het college van burgemeester en wethouders.

Ter verduidelijking van de sportinfrastructuur in Alkmaar zijn twee figuren gecreëerd. Deze twee figuren zijn te vinden op de volgende twee pagina’s. Figuur 2.1 geeft de verschillende partijen en organisaties weer, waar de sportverenigingen in Alkmaar op landelijk, provinciaal of lokaal niveau – direct of indirect – mee te maken hebben. In figuur 2.2 zijn deze partijen en organisaties verdeeld in primair, secundair en tertiair niveau. Met de partijen en organisaties in het primaire niveau hebben de sportverenigingen in Alkmaar het meest te maken. De partijen en organisaties in het tertiaire niveau hebben het minst te maken met de sportverenigingen. Het secundaire niveau zit daar tussen in.

Pagina | 21



Alkmaarse Sportverenigingen

Pagina | 22



Alkmaarse Sportverenigingen

Pagina | 23



§ 2.2 Sportbeleid In deze paragraaf komt het landelijk sportbeleid en het sportbeleid van de gemeente Alkmaar aan bod. Het bespreekt niet het gehele sportbeleid, alleen de belangrijkste relevante punten komen aan bod en de punten die invloed hebben op de sportverenigingen. De informatie over het sportbeleid is afkomstig uit gesprekken met vertegenwoordigers van de gemeente Alkmaar en andere gemeenten, de sportnota van Alkmaar, sportnota’s van andere gemeenten en de websites van verschillende organisaties.

§ 2.2.1 Landelijk sportbeleid Volgens de Rijksoverheid (2012a) is bewegen goed voor de gezondheid, samen sporten zorgt voor samenhang en de successen van topsporters dragen bij aan de nationale trots. De Rijksoverheid wil dat zoveel mogelijk mensen bewegen en van sport genieten. Het sportbeleid vanuit de Rijksoverheid is gericht op zes pijlers:  Bewegen en gezondheid  Projecten sport en bewegen  Sport en bewegen in de buurt  Veilige sport  Topsport  Onderzoek en innovatie in de sport De Rijksoverheid vindt bewegen en gezondheid een belangrijke pijler in hun sportbeleid. De Rijksoverheid zet zich daarom in voor projecten die mensen aansporen meer te gaan sporten en bewegen. Ook werkt zij samen met andere organisaties aan projecten die mensen stimuleren om te bewegen. Daarnaast vindt de Rijksoverheid dat mensen in een veilige omgeving moeten sporten. Nederland wil als sportland bij de internationale top 10 horen. Daarom zet de Rijksoverheid zich in voor een positief topsportklimaat zodat topsporters optimaal kunnen presteren en medailles kunnen winnen. Sport levert ook een bijdrage aan de economie, bijvoorbeeld met vernieuwende sportproducten. De Rijksoverheid stimuleert de ontwikkeling van innovatieve producten en wil sportonderzoek en sportonderwijs naar een hoger niveau brengen. Volgens de beleidsbrief sport van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2011) zijn er drie prioriteiten te noemen voor het sporten beweegbeleid waar het kabinet de komende jaren het verschil wil gaan maken: Pagina | 24



1. Sport en bewegen in de buurt 2. Werken aan een veiliger sportklimaat 3. Uitblinken in sport

§ 2.2.2 Sportbeleid gemeente Alkmaar In de huidige financiële situatie moet op veel aspecten bezuinigd worden, zo ook door de gemeenten. Sport is een punt waarop bezuinigd kán worden, maar dit doet de gemeente Alkmaar niet. In de sportnota Alkmaars startsignaal van de gemeente Alkmaar (2012b) zegt het college van burgemeester en wethouders van Alkmaar dat de gemeente Alkmaar niet bezuinigd op de sport. Het college ziet verdere ontwikkeling van Alkmaar als sportstad als één van haar prioriteiten. Het college ziet sport in de toekomst een belangrijke rol innemen in de lokale- en regionale samenleving. Daarbij gelooft Alkmaar in de kracht van sport als doel in de vorm van plezier, ontspanning, en (top)prestaties. Maar ook in de kracht van sport als middel, als instrument voor het realiseren van maatschappelijke en economische ontwikkelingen in Alkmaar en de regio. Om deze intrinsieke én instrumentele waarde van sport maximaal te benutten, voorziet het college een lokale sport die veel aanwezig is in de Alkmaarse samenleving. Vitale sportverenigingen spelen hierbij een rol. De sportverenigingen introduceren nieuwe sporten spelvormen, toegesneden op diverse doelgroepen. Om de toekomst van de Alkmaarse sport duidelijk te krijgen heeft het college haar visie uitgewerkt in een samenhangend model. Dit model symboliseert de vernieuwde visie op het gemeentelijk sportbeleid dat uit vijf beleidssegmenten bestaat: topsport, prestatiesport, talentontwikkeling, breedtesport en recreatiesport. Het college van de gemeente Alkmaar legt de focus op twee segmenten met veel potentie: talentontwikkeling en recreatiesport. Sportregio Alkmaar heeft de potentie en de ambitie om zich te ontwikkelen tot één van de toplocaties in Nederland waar het gaat om talentontwikkeling. Als het gaat om recreatiesport heeft Sportregio Alkmaar de potentie om tot de beste regio’s van Nederland te behoren vanwege de ideale omgeving. Naast de twee focussegmenten blijven de andere drie segmenten onder aandacht vanuit de gemeente. Zowel voor topsport als prestatiesport heeft het college de ambitie om de komende jaren te komen tot versterking en verbreding van het aanbod. Ook de breedtesport kan op ondersteuning rekenen vanuit de gemeente. Zo komt binnen het beleidsthema maatschappelijke impact, het werken aan en streven naar vitale sportverenigingen nadrukkelijk aan de orde. Eén van de belangrijke rollen van deze vitale sportverenigingen, ligt volgens de sportnota op het vlak van de (volks)gezondheid. Sportende volwassenen en kinderen boeken betere schoolresultaten, gaan fitter naar hun werk, hebben minder overgewicht, hoeven minder een beroep te doen op

Pagina | 25



ziektekostenverzekeringen. Mensen worden bovendien ouder, en fittere ouderen doen minder beroep op de zorg. Het college vindt dat sportverenigingen dan vitaal zijn als een gezonde- en plezierige sportbeleving centraal staat, maar daarnaast met name hun maatschappelijke rol erkennen en deze actief invullen. Bijvoorbeeld sportverenigingen die innovatieve sporten spelvormen aanbieden, gericht op bestaande én nieuwe doelgroepen of verenigingen die verbanden weten te leggen tussen sport, onderwijs en economie, tussen jong en oud, rijk en arm, autochtoon en allochtoon. Om van ambitie naar realisatie te komen zijn maatregelen en actiepunten voor de strategische focus geformuleerd. Het college heeft er voor gekozen de voorziene maatregelen en actiepunten niet per segment te presenteren, maar deze te clusteren rond een aantal actuele en richtinggevende beleidsthema’s, te weten: 

Evenementen



Accommodaties



Onderwijs



Innovatie



Olympisch Plan



Economische impact



Maatschappelijke impact

Per beleidsthema heeft het college specifieke maatregelen en actiepunten geformuleerd. De maatschappelijke impact heeft voor de vitale sportverenigingen een grote rol. De laatste jaren is er, mede gevoed door het Olympisch Plan 2028, in toenemende mate aandacht voor de maatschappelijke betekenis van sport. Vanuit haar toekomstvisie op de maatschappelijke impact met betrekking tot vitale sportverenigingen heeft het college enkele richtinggevende gedachten geformuleerd: 

‘Sterke en vitale sportverenigingen kennen de ontwikkelingen op maatschappelijk gebied en kiezen er voor een actieve maatschappelijke rol te vervullen. Zij willen nadrukkelijk meer zijn dan alleen een aanbieder van trainingen en wedstrijden, en richten zich op het vervullen van allerlei sociale taken. Vooral in de voetbal- en hockeywereld staan verenigingen op, die hun clubhuis transformeren tot tweede huiskamer en hun aanbod uitbreiden met naschoolse opvang, huiswerkbegeleiding en G-Hockey/voetbal. Enkelen besluiten daarnaast ook de frituur te verwijderen en stappen over op verantwoorde voeding en proberen ook op andere facetten

Pagina | 26



maatschappelijk verantwoord bezig te zijn. In Alkmaar zijn op dit vlak ook al initiatieven gestart, zij het op ad hoc basis’ (Gemeente Alkmaar, 2012b, p.26.) 

‘De nadruk op het maatschappelijk belang van sport stelt andere eisen aan het kader van verenigingen en de vakdocenten gym op scholen. Om maximaal maatschappelijk rendement te realiseren, is kennen van spelregels en tactiek niet doorslaggevend. De trainer van de toekomst heeft veel meer pedagogische bagage nodig. Wat zijn de beste spelvormen om lenigheid te stimuleren? Hoe richt je een sportles zodanig in dat maximaal wordt gewerkt aan interculturele samenleving? Of het opbouwen van zelfvertrouwen en ontwikkelen van respect voor anderen?’ (Gemeente Alkmaar, 2012b, p.27.).



‘Het college wil breedtesportverenigingen, maar ook commerciële sportorganisaties en onderwijsinstellingen, prikkelen om de maatschappelijke impact van sport maximaal te benutten. Sportverenigingen die deze stap zetten, wil zij graag ondersteunen. Daarbij hecht het college er aan dat de vereniging beschikt over een krachtig bestuur en adequaat kader. Het college wil werken aan sterke partnerships met en tussen sterke sportverenigingen. In dit kader ondersteunt zij clubs die deze positie hebben of wensen te verkrijgen bij de werving, selectie en training van bestuurders en kader’ (Gemeente Alkmaar, 2012b, p.27.).

Het landelijk sportbeleid en het Alkmaarse sportbeleid komt overeen met de pijlers: meer bewegen en tot voor kort de Olympische gedachte. Het landelijke sportbeleid en het Alkmaarse sportbeleid is vooral gericht om meer mensen in de huidige maatschappij te laten bewegen. Het landelijk sportbeleid was tot voor kort gericht op het binnenhalen van de Olympische spelen in 2028. Inmiddels is het plan door het huidige kabinet (Rutte II) afgeschoten. Alkmaar heeft als ambitie om een grote (talentontwikkeling) sportstad te worden. Het huidige Alkmaarse sportbeleid werkt nog wel mee aan het Olympisch plan 2028, dat door het vorige kabinet was vastgesteld. Niet alleen in het Alkmaarse sportbeleid komt het Olympisch plan aan bod, zo ook in andere gemeenten. Volgens de sportnota’s van de gemeenten Rotterdam (2009), Den Haag (2011) en Utrecht (2011) stemmen zij hun beleid ook met name af op het Olympisch plan. Zij willen allen binnen hun gemeente de sport naar een Olympisch niveau tillen. Op dit punt doet Alkmaar goed mee met andere grote (sport)gemeenten zoals Rotterdam, Utrecht en Den Haag.

Pagina | 27


Pagina | 28


H3 De vitale sportvereniging in theorie

Hoofdstuk 3 De vitale sportvereniging in theorie

De vitale sportvereniging kent verschillende definities en criteria. In paragraaf 3.1 worden de definities en criteria besproken van de georganiseerde sport. Paragraaf 3.2 bespreekt de definities en criteria van verschillende gemeenten. Sommige gemeenten hebben een eigen meetinstrument dat zij hebben toegepast of gaan toepassen. Deze meetinstrumenten zijn ook in de paragraaf besproken. Paragraaf 3.3 beschrijft de definitie en criteria die Alkmaar hanteert. Daarnaast is in deze paragraaf een keuze gemaakt voor een meetinstrument voor Alkmaar.

§ 3.1 De georganiseerde sport Verschillende partijen hebben een definitie en criteria voor een vitale sportvereniging. Zo hebben het NOC*NSF, de Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond en de Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie een definitie geformuleerd. Het Mulier Instituut doet in opdracht vitaliteitsonderzoeken.

§ 3.1.1 NOC*NSF NOC*NSF ziet de vitale sportvereniging als de vereniging van de toekomst; goed georganiseerd en extern gericht (NOC*NSF, 2003). Een vitale sportvereniging staat midden in de maatschappij, en heeft de wil en het vermogen om te veranderen als de situatie daarom vraagt. De sportvereniging moet inspelen (op vragen uit) haar omgeving en het sportaanbod daarop afstemmen. Dit doen de sportverenigingen niet alleen voor (potentiële) leden en vrijwilligers, maar ook om een externe oriëntatie. De sportvereniging werkt samen met de overheid, andere verenigingen, het bedrijfsleven en het onderwijs. Volgens NOC*NSF zou de vitale sportvereniging anno 2008 een ondernemende vraaggerichte vereniging moeten zijn. Een (maatschappelijke) onderneming die naast een breed scala van sportactiviteiten eveneens andersoortige diensten (kinderopvang, huiswerkbegeleiding, boodschappendienst) aanbiedt.

§ 3.1.2 Mulier Instituut Het Mulier instituut is een sociaal-wetenschappelijk sportonderzoeksinstituut (Mulier Instituut, 2012a). Het is een onafhankelijke en landelijk opererende stichting, die werkt zonder winstoogmerk. Het doel van het Mulier Instituut is de bevordering van de sociaal-wetenschappelijke kennisontwikkeling en beleidseffectiviteit op het terrein van sport. Van Kalmthout doet onderzoek naar onder andere sportverenigingen, vrijwilligers, sportiviteit en respect, monitoring verenigingen en vitaliteit sportverenigingen. Janine van Kalmthout doet regelmatig vitaliteitsonderzoeken in opdracht van externe partijen zoals gemeenten. Het Mulier instituut wil een algemeen vitaliteitsindex creëren, maar dit blijkt erg moeilijk omdat er geen eenzijdige definitie van een vitale Pagina | 29



sportvereniging is. Het is volgens Van Kalmthout per opdrachtgever verschillend. Het is afhankelijk wat een opdrachtgever belangrijk vindt en wat men zelf onder een vitale sportvereniging verstaat. Volgens Van Kalmthout zijn er zes standaard hoofdcriteria waaraan een vitale sportvereniging moet voldoen: 

Leden



Kader



Financiën



Accommodatie



Organisatie en structuur



Communicatie

De criteria voor een vitale sportvereniging is net als de definitie, per externe partij (zoals gemeente) verschillend. Het is afhankelijk van wat men belangrijk vindt.

§ 3.1.3 Sportbonden Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond Volgens de Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond (2003) is een vitale vereniging financieel gezond (geen schuld bij gemeente of bond), beschikt het over een groot en gedifferentieerd (jeugd, senioren, meisjes, jongens) ledenaantal, een passende hoeveelheid gekwalificeerde vrijwilligers en voldoende organisatorisch kader. Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie Peter de Graaf, werkzaam bij de Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie van de afdeling Sport District consulent en opleidingen District Mid-West werkgebied Noord-Holland. De Graaf geeft de volgende definitie aan een vitale sportvereniging: ‘Een vitale gymsportclub is een club met een krachtig bestuur die vanuit haar eigen verantwoordelijkheid, realistisch en toekomstgericht activiteiten ontplooit voor zowel haar leden als haar omgeving en daarmee in staat is haar sportieve en maatschappelijke rol te vervullen.’

§ 3.2 Andere gemeenten De definities en criteria van een vitale sportvereniging volgens verschillende gemeenten zijn in deze paragraaf beschreven. Sommige van hen gebruiken een meetinstrument om hun sportverenigingen op de vitaliteit te meten, deze zijn ook in deze paragraaf besproken. De gemeente Almere hanteert een definitie voor de vitale sportvereniging. De gemeente Helmond heeft geen specifieke definitie, Pagina | 30



maar alleen criteria geformuleerd. De gemeente Enschede heeft zowel een definitie als criteria voor een vitale sportvereniging. De gemeenten Maastricht, Schiedam, Den Haag, Utrecht en Rotterdam hebben een definitie, criteria en een meetinstrument die zij hebben toegepast om hun sportverenigingen te meten op de vitaliteit. Bij de gemeenten zijn alleen de ‘hoofdcriteria’ in deze paragraaf genoemd. De uitwerkingen van deze hoofdcriteria per gemeente staat in bijlage 2. Ten slotte zijn de criteria en meetinstrumenten van de gemeenten vergeleken.

§ 3.2.1 Almere Het college van de gemeente Almere (2012) verstaat onder vitale sportverenigingen dat de Almeerse sportverenigingen hun financiën op orde hebben, een goed bestuur en voldoende vrijwilligers hebben, een visie hebben op zaken als sponsoring en het stimuleren van sporttalenten en maatschappelijk betrokken zijn.

§ 3.2.2 Enschede De Stichting Vitale Sportvereniging Enschede en de gemeente Enschede werken nauw met elkaar samen aan het project De vitale sportvereniging. Volgens de Stichting Vitale Sportvereniging Enschede (2012) is een vitale sportvereniging een actieve club met hart voor de buurt. Ze zet haar kernkwaliteiten niet alleen in voor eigen (sport)leden, maar ook voor de samenleving. De vitale sportvereniging biedt een doorlopend sporten activiteitenaanbod aan dat bijdraagt aan het welzijn, de gezondheid en de participatie van burgers in haar directe omgeving. De vitale sportvereniging is een natuurlijke en veilige ontmoetingsplaats voor jong en oud en een netwerk van voorzieningen voor burgers, overheid, zorgaanbieders, onderwijs- en welzijnsinstellingen, woningcorporaties en het bedrijfsleven. De stichting vitale sportvereniging Enschede hanteert drie belangrijke hoofdcriteria waaraan een vitale sportvereniging moet voldoen. Dit zijn: 1. Gezonde bedrijfsvoering 2. Maatschappelijk ondernemen 3. Talentontwikkeling jeugd In de publicatie Hoe herken je een vitale sportvereniging? heeft de gemeente Enschede (2009) criteria opgesteld voor de twee hoofdcriteria gezonde bedrijfsvoering en maatschappelijk ondernemen. Een vitale sportvereniging is een sportvereniging met een gezonde bedrijfsvoering, die ook actief is als maatschappelijk ondernemer. Voor deze twee hoofdcriteria heeft Enschede subcriteria opgesteld.

Pagina | 31



Gezonde bedrijfsvoering

Maatschappelijk ondernemen

1. Meerjarenbeleid

1. Maatschappelijke positie

2. Vraaggestuurd aanbod

2. Samenwerking

3. Ledenbestand 4. HR-beleid vrijwilligers 5. Communicatie 6. Accommodatie 7. Financiën 8. Gedragscode

§ 3.2.3 Helmond De gemeente Helmond (2012) formuleert in de notitie Vitale verenigingen in Helmond criteria waaraan volgens Helmond een vitale sportvereniging moet voldoen. Helmond heeft acht hoofdcriteria: 1. Organisatie 2. Leden 3. Sfeer 4. Financiën 5. Aanbod 6. Samenwerking 7. Accommodatie 8. Maatschappelijk ondernemen

§ 3.2.4 Utrecht De Vereniging Sport Utrecht (VSU) werkt nauw samen met de gemeente Utrecht. Gijs de Bruijn, projectmedewerker breedtesport bij de VSU en verantwoordelijk voor de verenigingsscan, heeft samen met medestudent Jacqueline de Wit een afstudeeronderzoek gedaan naar ‘de vitale sportvereniging’. Zij hebben onderzocht welke betekenissen respondenten van de Vereniging Sport Utrecht en Utrechtse sportverenigingen geven aan een vitale sportvereniging. Het kwalitatieve onderzoek Een onderzoek naar “de vitale sportvereniging” (De Bruijn & de Wit, 2010), is uitgevoerd voor de leerkring Sport in Beweging aan de Utrechtse School voor Bestuurs- en Organisatiewetenschap. Uit het onderzoek kwam de volgende definitie: ‘Een sportvereniging die met een krachtig bestuur vanuit haar eigen verantwoordelijkheid, realistisch

Pagina | 32



en toekomstgericht activiteiten ontplooit voor zowel haar leden als haar omgeving en daarmee in staat is haar sportieve en maatschappelijke rol te vervullen.’ De VSU deelt de definitie van vitaliteit op in twee begrippen: vitaal (stabiel) en vitaal+. Deze definitie dient als basis voor de ondersteuningsactiviteiten van het VSU. Een sportvereniging wordt door VSU als vitaal beschouwd als zij in staat is om simpelweg ‘het spelletje’ te organiseren. VSU ziet een sportvereniging als vitaal+ wanneer zij méér is dan enkel een stabiele vereniging. Zij vervult méér dan de van nature maatschappelijke rol van een sportvereniging in de wijk en samenleving. De sportvereniging is ondernemend, vraaggericht en maatschappelijk betrokken. De VSU hanteert voor de vitaal+ vereniging dezelfde definitie als uit het onderzoek uitgevoerd door De Bruijn & De Wit (2010). De gemeente Maastricht hanteert dezelfde definitie. De Vereniging Sport Utrecht (2012) heeft in opdracht van de gemeente Utrecht een Utrechtse verenigingsscan ontwikkeld waarmee het in kaart brengt wat de resultaten van de inspanningen van de VSU zijn. In deze scan meet de VSU de sportverenigingen in Utrecht op onderstaande hoofdcriteria: 1. Leden 2. Financiën 3. Accommodatie 4. Structuur 5. Beleid 6. Vrijwilligers en technisch kader 7. Communicatie 8. Vernieuwend sportaanbod 9. Veilig sportklimaat 10. Functie in de wijk De verenigingsscan is enerzijds om de vitaliteit (kwantiteit) van de sportverenigingen te meten en anderzijds om de verenigingsondersteuning (kwaliteit) optimaal te benutten. De verenigingsscan bestaat uit bijna honderd – open en gesloten – vragen. De verenigingsscan geeft de sportvereniging de kans om via de open vragen haar mening te geven. Uit een gesprek met de Bruijn komt naar voren dat het VSU hun verenigingsondersteuningsstructuur afstemt op de resultaten van de verenigingsscan. Hoe de vitaliteit naar een score wordt uitgedrukt, is niet bekend.

Pagina | 33



§ 3.2.5 Maastricht De gemeente Maastricht (2011b) hanteert dezelfde definitie voor hun vitale sportvereniging als Utrecht voor een vitaal+ vereniging: ‘Een sportvereniging die met een krachtig bestuur vanuit haar eigen verantwoordelijkheid, realistisch en toekomstgericht activiteiten ontplooit voor zowel haar leden als haar omgeving en daarmee in staat is haar sportieve en maatschappelijke rol te vervullen.’ De gemeente Maastricht (2011a) heeft in 2010 het onderzoek Maastrichts normenkader vitale verenigingen onder de sportverenigingen uitgevoerd. Niet alle sportverenigingen hebben eigen voorzieningen, daarom heeft Maastricht over deze onderwerpen (bijvoorbeeld accommodatie) geen criteria geformuleerd. Zij meten de sportverenigingen aan de hand van vier hoofdcriteria: 1. Leden 2. Middelen 3. Organisatie

Figuur 3.1 Klaverblad model Maastricht

4. Processen

Het onderzoek in 2010 is uitgevoerd onder een 27-tal buitensportverenigingen. De nulmeting bestond uit een uitgebreide vragenlijst en richtte zich op vier belangrijke hoofdthema’s. Deze thema’s zijn verwerkt in een klaverbladmodel. Aan de vier klaverbladen is een wegingsfactor toegekend. Om de vitaliteit van een sportvereniging te bepalen heeft Maastricht de verzamelde variabelen voorzien van een wegingsfactor. Per klaverblad zijn vragen geformuleerd. Per vraag heeft Maastricht een wegingsfactor tussen de 0 en 1 gegeven. Om de vitaliteit te meten hebben zij een vitaliteitsscoreformule gecreëerd om tot een vitaliteitsscore tussen de 0 en 10 te komen. De formule luidt: vitaliteitscore = 10 * (15% processen + 20% organisatie + 25% leden + 40% middelen).

Pagina | 34



§ 3.2.6 Schiedam In de notitie Vitale sportverengingen formuleert de gemeente Schiedam (2011) de vitale sportvereniging als een sportvereniging die de continuïteit van de sportvereniging voor zowel de korte als lange termijn waarborgt door organisatorische en financiële gezondheid en daardoor in staat is een bijdrage te leveren aan de sportdoelstellingen en bredere maatschappelijke thema’s in de stad. In diezelfde notitie is de definitie verder omschreven op de navolgende vitaliteitscriteria van een sportvereniging. Schiedam heeft acht hoofdcriteria opgesteld: 1. Strategie en beleid 2. Leden 3. Organisatie 4. Aanbod 5. Accommodatie 6. Financiën 7. Samenwerking 8. Maatschappelijke betrokkenheid Aan de hand van deze hoofdcriteria zijn de sportverenigingen in Schiedam middels een vitaliteitsonderzoek gemeten, uitgevoerd door het Mulier Instituut (2012b). Hierin zijn sportverenigingen gemeten middels een online-vragenlijst. Uit de vragenlijst komt een score tussen de 1 en 3. Hoe deze score tot stand komt is niet bekend.

§ 3.2.7 Den Haag In de onderzoeksverantwoording van de gemeente Den Haag (2012) beschrijft Den Haag vitaliteit van een sportvereniging als het vermogen om nu en in de toekomst de eigen sporten aan te kunnen bieden aan eigen en potentiële leden. In 2012 heeft de gemeente Den Haag een vitaliteitsonderzoek onder hun sportverenigingen gedaan. Den Haag heeft hoofdcriteria opgesteld voor de vitaliteit en de maatschappelijke rol. Hieruit komt dan een vierdeling van vitaal/niet-vitaal en maatschappelijk/nietmaatschappelijk: Vitaliteit

Maatschappelijke functie

1. 2. 3. 4. 5.

1. 2. 3. 4. 5.

Leden Kader Beleid en visie Accommodatie Financiën

Leden Kader Beleid en visie Accommodatie Maatschappelijke activiteiten en contacten in de buurt Pagina | 35



De gemeente Den Haag heeft een vragenlijst ontwikkeld om de vitaliteit van sportverenigingen te meten. Dit hebben zij gedaan aan de hand van hun criteria. Deze criteria waren het uitgangspunt bij het opstellen van de vragenlijst. De berekening van de vitaliteit in score uitgedrukt, is niet bekend.

§ 3.2.8 Rotterdam In het onderzoek Vitale sportverenigingen 2011 van de gemeente Rotterdam (2011) verstaat Rotterdam onder vitaliteit de levensvatbaarheid van de vereniging. De gemeente Rotterdam voert vanaf 2003 jaarlijks een vitaliteitsonderzoek uit. In dit onderzoek meten zij de sportverenigingen op hun vitaliteit aan de hand van zeven verschillende hoofdcriteria: 1. Ledenwerving en -behoud 2. Vrijwilligers werven en behouden 3. Organisatie en structuur 4. Accommodatie 5. Sport- en nevenactiviteiten 6. Financiën 7. Communicatie

De gemeente Rotterdam voert jaarlijks een vitaliteitsonderzoek uit om de sportverenigingen steeds opnieuw te meten. Dit doen zij middels een online-vragenlijst. Na de resultaten stellen zij de bandbreedte en norm vast. Hiermee wordt bepaald op welke sportverenigingen Rotterdam zich gaat richten. Binnen de bandbreedte vallen sportverenigingen die vitaal genoeg zijn, maar nog niet voldoen aan de Rotterdamse vitaliteitsnorm. Op deze sportverenigingen gaat Rotterdam zicht richten. De bandbreedte kent een boven- en een ondergrens. De bovengrens van de bandbreedte vormt de Rotterdamse vitaliteitsnorm. Sportverenigingen met een vitaliteitsscore boven de bovengrens worden vitaal geacht. De bandbreedte en de norm zijn gebaseerd op de gebruikte zespuntenschaal. Rotterdam meet de sportverenigingen met een zes-puntenschaal op de criteria, waaruit een score tussen de 0 en 6 komt. Figuur 3.2 Bandbreedte Rotterdam

12,5%

Pagina | 36

75%

12,5% (vitaal)



§ 3.2.9 De gemeenten vergeleken Criteria De verschillende gemeenten hanteren allemaal hoofdcriteria, waarvan er veel overeen komen. Alle gemeenten hebben leden, financiën en organisatie/kader (hieronder valt ook de structuur en vrijwilligersbeleid) als een hoofdcriteria. Zes van de zeven gemeenten vinden de accommodatie en het beleid/strategie belangrijk. Meer dan de helft van de gemeenten vindt de maatschappelijke rol, het aanbod, samenwerking en communicatie belangrijk. Tabel 3.1 Vergelijking criteria gemeenten

Financiën

Gedragscode/Sfeer

Maatschappelijke rol

Samenwerking

Beleid/strategie

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

Helmond

x

x

x

Utrecht

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

Maastricht Schiedam

x

Den Haag

x

Rotterdam

x

x

x

x

x

x

Totaal

5

7

7

4

6

7

processen

Accommodatie

x

Enschede

middelen

Communicatie

x

Organisatie/kader

x

Leden

x

Aanbod Gemeente

Hoofdcriteria

x

x

1

1

x x

x

x

x x x

3

5

4

6

Meetinstrumenten Alle gemeenten hebben een online-vragenlijst ingezet om de vitaliteit van hun sportverenigingen te meten. Dit doen zij door vragen te stellen aan de hand van de voor hun belangrijke hoofdcriteria. Bij Den Haag en Utrecht is het niet bekend hoe zij uiteindelijk tot de beoordeling komen of een sportvereniging vitaal is. Maastricht, Rotterdam en Schiedam hanteren een scoringsmethodiek om tot een vitaliteitsscore te komen. Rotterdam doet dit nadrukkelijk met het doel om hun ondersteuningsstructuur aan de score te koppelen. Rotterdam berekent de score aan de hand van een 6 puntenschaal, waardoor er een score tussen de 0 en 6 uitkomt. Maastricht berekent de score Pagina | 37



op een andere manier, namelijk via een formule waarmee ze waardes geven aan hun hoofdcriteria. Hier komt dan een score uit tussen de 0 en 10. Schiedam hanteert een scoringsmethodiek waaruit een getal tussen de 0 en 3 uitkomt. Het meetinstrument van Alkmaar is een combinatie van de meetinstrumenten van Rotterdam en Maastricht en omgevormd naar Alkmaarse begrippen. Dit komt in de volgende paragraaf aan bod.

§ 3.3 Alkmaar Deze paragraaf beschrijft de Alkmaarse definitie voor een vitale sportvereniging, de Alkmaarse criteria voor een vitale sportvereniging en het meetinstrument dat is toegepast om de sportverenigingen in Alkmaar te meten.

§ 3.3.1 Definitie vitale sportvereniging Geïnspireerd door de verschillende definities is de volgende Alkmaarse definitie voor een vitale sportvereniging geformuleerd: ‘De vitale sportvereniging in Alkmaar is een financieel en organisatorisch gezonde sportvereniging met een krachtig bestuur en goed beleid die vanuit haar eigen verantwoordelijkheid, realistisch en toekomstgericht activiteiten ontplooit voor zowel haar leden als haar omgeving en daarmee in staat is haar sportieve en maatschappelijke rol te vervullen.’

§ 3.3.2 Criteria vitale sportvereniging Over de vitale sportvereniging zijn gesprekken gevoerd met Hans Hesselink van het Sportbedrijf en Ton Wokke van de Sportraad Alkmaar. Hesselink is senior medewerker advies & beleid, marketing & communicatie, hoofd overdekte accommodaties en verenigingscontacten. Hij heeft veel met sportverenigingen te maken vanuit zijn functie. Volgens Hesselink heeft de vitale sportvereniging een sterk bestuur, waarvan alle functies bekleed zijn. Het heeft een gezonde financiële positie en heeft de accommodatie op orde. De vitale sportvereniging heeft een beleidsplan bestaande uit: beleidsdoelen, toekomstvisie, financiële doelen, vrijwilligersbeleid, technisch beleid en normen & waarden. Daarnaast doet de vitale sportverenigingen aan een maatschappelijke rol, zoals het aanbieden van G-sporten, organiseren van clinics, een buitenschoolse opvang, integratieplek en het fungeren als leerwerkplek voor studenten. Wokke is voorzitter van het bestuur van de sportraad Alkmaar. Volgens Wokke heeft de vitale sportvereniging in Alkmaar een goed bestuur en een goed financieel beleid. Het heeft een commissiestructuur met goed geleide commissies. De vitale sportvereniging heeft een beleidsplan, Pagina | 38



waarin het vrijwilligersbeleid goed in is vastgelegd. Verder doet de vitale sportvereniging aan maatschappelijke betrokkenheid en verantwoording. Geïnspireerd door de criteria van andere gemeenten, de gesprekken met experts en in overleg met de twee sportambtenaren Olivie Pijnenburg en Jenny Falke van de gemeente Alkmaar zijn voor Alkmaar criteria geformuleerd. De Alkmaarse sportvereniging is vitaal als het voldoet aan onderstaande acht hoofdcriteria.

1. Accommodatie De vitale sportvereniging in Alkmaar heeft een accommodatie (eigen beheer of gehuurd) die voldoet aan de wensen. De accommodatie van de vitale sportvereniging heeft voldoende ruimte en de sportvereniging streeft ernaar om de accommodatie optimaal te bezetten. De vitale sportvereniging voert tevens het onderhoud van de accommodatie uit waarvoor het verantwoordelijk is. Het hoofdcriterium accommodatie is onderverdeeld in onderstaande subcriteria: 

Het aantal velden of banen of het aantal ingehuurde uren in zalen of baden voldoet aan de behoefte van de sportvereniging.



De kwaliteit van de zalen, velden of baden sluit aan bij de door de sport gestelde eisen.



De aanwezige materialen sluiten aan bij de behoefte van de sportvereniging.



De voorzieningen (kleedkamers, sanitair, opslagruimte, afsluitbare ruimte, parkeergelegenheid) sluiten aan bij de behoefte van de sportvereniging.



De verenigingsruimte/kantine sluit geheel aan bij de behoefte van de sportvereniging.

2. Financiën De vitale sportvereniging heeft een goed financieel beleid. Het hoofdcriterium financiën is onderverdeeld in de onderstaande subcriteria: 

De vitale sportvereniging heeft een sluitende begroting welke door haar leden is goedgekeurd.



De vitale sportvereniging reserveert jaarlijks voldoende geld voor zaken als groot onderhoud en investeringen.



De vitale sportvereniging heeft een sponsorplan (bestaat onder andere uit richtlijnen voor benaderen sponsor en/of het aanbod voor de (potentiële) sponsor).



De vitale sportvereniging beschikt over een goede financiële structuur (de vereniging voert een solide financieel beleid, met positieve liquiditeit en solvabiliteit).



De vitale sportvereniging komt betalingsverplichtingen na.

Pagina | 39



3. Ledenwerving en -behoud Het aantal leden van een sportvereniging is niet bepalend voor de vitaliteit van een sportvereniging. Een sportvereniging moet wel een bepaalde omvang en opbouw in leden hebben om financieel en organisatorisch gezond te zijn. Het hoofdcriterium ledenwerving en -behoud is onderverdeeld in de onderstaande subcriteria: 

Het ledenaantal van de vitale sportvereniging is stijgend of in ieder geval stabiel.



De vitale sportvereniging is in staat nieuwe leden aan te trekken.



De vitale sportvereniging is in staat leden te behouden.

4. Beleid en structuur De vitale sportvereniging heeft een goed en actief beleid met een goede structuur. Het hoofdcriterium beleid en structuur is onderverdeeld in de onderstaande subcriteria: 

De vitale sportvereniging werkt volgens een algemeen beleidsplan voor de lange termijn (meerjarenbeleidsplan).



De vitale sportvereniging heeft een beleidsplan waarin o.a. visie op breedtesport en talenten/prestatiesport in wordt omschreven.



Het kader van de vitale sportvereniging is bekend met het beleidsplan en hanteert dit.



Het bestuur bewaakt actief de grote lijnen uit het beleidsplan (en laat de beslommeringen van dagelijkse praktijk over aan het kader).



De vitale sportvereniging werkt altijd volgens een actieplan voor de korte termijn.



Bij de vitale sportvereniging is altijd een actueel organogram (schematisch overzicht van bestuur, commissies en communicatielijnen daartussen) beschikbaar.



Voor alle vrijwilligersfuncties en bestuursleden zijn actuele functieomschrijvingen beschikbaar.



De vitale sportvereniging organiseert ten minste één algemene ledenvergadering en begrotingsvergadering per jaar.



De vitale sportvereniging heeft beleid omtrent waarden en normen.



De vitale sportvereniging heeft beleid omtrent alcohol & jeugd en overgewicht.

5. Kader De vitale sportvereniging voert actief kaderbeleid, waarmee de kwantiteit van het aantal kaderleden wordt gewaarborgd en ook geïnvesteerd wordt in de kwaliteit van het kader. Het hoofdcriterium kader is onderverdeeld in de onderstaande subcriteria: 

De vitale sportvereniging heeft het vrijwilligersbeleid uitgebreid vastgelegd (richtlijnen over hoe om te gaan met vrijwilligers, hoe vrijwilligers te behouden, te werven).

Pagina | 40





De vitale sportvereniging heeft voldoende niet-technisch kader zoals bestuurs- en commissieleden.



Het niet-technisch kader beschikt over de juiste capaciteiten voor het uitoefenen van haar taken.



De vitale sportvereniging heeft voldoende technisch kader (trainers, coaches, begeleiders).



Het technisch kader beschikt over de juiste capaciteiten en opleidingen voor het uitoefenen van haar taken.



De vitale sportvereniging speelt in op het feit dat mensen zich niet meer vaak voor langere tijd als vrijwilliger willen binden aan de vereniging.

6. Sportaanbod en nevenactiviteiten De vitale sportvereniging heeft een goed en veelzijdig regulier sportaanbod. Tevens organiseert de vitale sportvereniging nevenactiviteiten. Het hoofdcriterium sportaanbod en nevenactiviteiten is onderverdeeld in de onderstaande subcriteria: 

De door de vitale sportvereniging aangeboden reguliere sportactiviteiten, zoals trainingen en competitie, sluiten aan bij de behoefte van de leden.



De vitale sportvereniging organiseert jaarlijks naast de reguliere sportactiviteiten voldoende andere sportieve activiteiten zoals een toernooi, instuif en/of clinic.

7. Communicatie De vitale sportvereniging heeft een goede interne en externe communicatie. Het hoofdcriterium communicatie is onderverdeeld in de onderstaande subcriteria: 

De leden worden van alle ontwikkelingen die hen aangaan persoonlijk (schriftelijk en/of mondeling) op de hoogte gehouden.



De communicatie tussen de verschillende commissies en tussen bestuur en commissies verloopt goed.



De communicatie tussen niet-technisch kader en technisch kader verloopt goed.



De vitale sportvereniging besteedt veel aandacht aan de communicatie met potentiële leden (zoals een flyeractie, deelname aan sportmarkten en/of contacten met scholen).



De vitale sportvereniging onderhoudt intensief contact met voor hen relevante partijen (bonden, gemeente, zusterverenigingen).

8. Maatschappelijke betrokkenheid Het maatschappelijke aspect wordt steeds belangrijker. De vitale sportvereniging kent de ontwikkelingen op maatschappelijk gebied en kiest er voor een actieve maatschappelijke rol te Pagina | 41



vervullen. De vitale sportvereniging heeft een belangrijke maatschappelijke functie doordat de sportvereniging mensen in de gelegenheid stelt om met elkaar te sporten. De vitale sportvereniging heeft daarnaast de ambitie een bijdrage te leveren aan bredere maatschappelijke thema’s in de stad. Sport en maatschappij zijn sterk met elkaar verbonden. De vitale sportvereniging staat open voor samenwerking met partijen binnen- en buiten de sport. Het hoofdcriterium maatschappelijke rol is onderverdeeld in de onderstaande subcriteria. 

De vitale sportvereniging werkt samen met andere organisaties (bijvoorbeeld buurtverenigingen, scholen, gemeente) op maatschappelijk gebied (bijvoorbeeld sportstimuleringstrajecten, naschoolse activiteiten, accommodatiegebruik, maatschappelijke thema’s).



De vitale sportvereniging werkt samen met andere sportverenigingen op het gebied van bijvoorbeeld belangenbehartiging, ledenwerving, accommodatiegebruik/beheer, kennisuitwisseling, sportaanbod (combinatieteams).



De vitale sportvereniging heeft speciaal sportaanbod voor mensen met een beperking en/of sportaanbod voor ouderen.



De vitale sportvereniging organiseert, of heeft hier concrete voornemens toe, laagdrempelige activiteiten om inactieve burgers meer te laten bewegen.



De vitale sportvereniging is betrokken bij de wijk waarin zij gevestigd is.



De vitale sportvereniging speelt in op/maakt gebruik van landelijke of lokale subsidieregelingen en stimuleringsprogramma’s, bijvoorbeeld de Sportimpuls.



De vitale sportvereniging stelt zich beschikbaar als leerplek voor studenten en/of re-integratie.

§ 3.3.3 Meetinstrument vitale sportvereniging Uitgangspunt bij de ontwikkeling van het meetinstrument voor Alkmaar is de Alkmaarse definitie en de Alkmaarse criteria die in vorige paragrafen ter sprake kwamen. Bij de ontwikkeling van het meetinstrument is gebruik gemaakt van andere onderzoeken en scans zoals die van Rotterdam, Maastricht, Den Haag en Utrecht. Daarnaast is het meetinstrument ontwikkeld in overleg met de beleidsmedewerkers sport van de gemeente Alkmaar. Het meetinstrument is een online-vragenlijst bestaande uit in totaal 56 vragen verdeeld over negen thema’s: 

Algemeen



Accommodatie



Financiën



Ledenwerving en –behoud



Beleid en structuur



Kader

Pagina | 42





Sportaanbod en nevenactiviteiten



Communicatie




Het thema algemeen telt in zijn geheel niet mee in de vitaliteitsscore. In dit thema zijn alleen achtergrond vragen gesteld. De andere acht thema’s zijn de hoofdcriteria waaraan de sportverenigingen in Alkmaar zijn gemeten. Over deze hoofdcriteria zijn vragen gesteld die meetellen in de uiteindelijke vitaliteitsscore.

Normering In de vorige subparagraaf zijn de Alkmaarse hoofd- en subcriteria geformuleerd. Aan de hand van die criteria zijn de vragen geformuleerd. De meerderheid van de antwoordmogelijkheden op de vragen zijn in een zes-puntenschaal en een aantal vragen hebben twee of drie antwoordmogelijkheden. Hierbij zijn drie mogelijkheden onderscheiden. De eerste mogelijkheid betreft vragen waar twee scores mogelijk zijn: 1 of 0 (bij ja-nee antwoordmogelijkheden). Bij de tweede mogelijkheid betreft vragen waar drie scores mogelijk zijn: 1, 0.5 of 0 (bijvoorbeeld bij gestegen/gelijk gebleven/gedaald). En de laatste mogelijkheid zijn de vragen op zes-puntenschaal waarbij zes scores mogelijk zijn. De antwoordmogelijkheden op zes-puntenschaal zijn: 0 = helemaal oneens

= score 0

1 = oneens

= score 0.2

2 = beetje oneens

= score 0.4

3 = beetje eens

= score 0.6

4 = eens

= score 0.8

5 = helemaal eens

= score 1

In bijlage 3 is de online-vragenlijst opgenomen en in bijlage 4 is de berekening van de scores per vraag –die meetelt voor de vitaliteitsscore– beschreven.

Vitaliteitsscore In overleg met de beleidsmedewerkers sport van de gemeente Alkmaar zijn aan de acht verschillende hoofdcriteria waardes (in procenten) geven. Accommodatie, financiën, beleid en structuur, kader en maatschappelijke rol hebben een waarde van 15%. Ledenwerving en -behoud en sportaanbod en nevenactiviteiten hebben een waarde van 10%. Communicatie heeft een waarde van 5%. Bij elkaar Pagina | 43



zijn de hoofdcriteria 100%. Hiermee maakt Alkmaar onderscheid in wat men belangrijk vindt met betrekking tot vitaliteit van de Alkmaarse sportverenigingen. De weging van de hoofdcriteria staat afgebeeld in de onderstaande figuur. Figuur 3.3 Vitaliteitsmodel Alkmaar

15% Accommodatie

10%

15%

Ledenwerving en -behoud

15% Kader

Financiën

Vitaliteit

10%

Sportverenigingen


100%

15%

15%

Maatschappelijke Rol

Beleid en Structuur

5% Communicatie

Pagina | 44



Om uiteindelijk tot een vitaliteitsscore te komen, hanteert Alkmaar de onderstaande formule. Formule: Vitaliteit Alkmaar = (15% accommodatie + 15% financiën + 10% leden + 15% beleid en structuur + 15% kader + 10% sportaanbod + 5% communicatie + 15% maatschappelijke rol)

= Vitaliteitsscore = 10 * (0,15 * score accommodatie + 0,15 * score financiën + 0,10 * score leden + 0,15 * score beleid en structuur + 0,15 * score kader + 0,10 * score sportaanbod + 0,05 * score communicatie + 0,15 * score maatschappelijke rol) De score van de hoofdcriteria wordt bepaald door het berekenen van de gemiddelde score van de vragen die meetellen per criterium. Alle scores zijn afgerond op twee decimalen. De gemiddelde score per criterium vult men in bovenstaande formule in, waarna er uiteindelijk een vitaliteitsscore tussen de 0 en 10 uitkomt. In bijlage 5 staat de berekening van de vitaliteitsscore voor een fictieve sportvereniging.

Vitaal of niet vitaal? De vitaliteitsscore van de sportvereniging in Alkmaar is een cijfer tussen de 0 en 10. Maar wanneer is een sportvereniging vitaal? De bepaling of een sportvereniging in Alkmaar vitaal is, is gebaseerd op een het normenkader van de gemeente Maastricht. De indeling is gebaseerd op rapportcijfers. Tabel 3.2 Vitaliteitsbeoordeling Alkmaar

Score

Vitaliteit

0 – 5,49

Onvoldoende = niet vitaal

5,5 – 7,49

Voldoende = nog niet vitaal

7,5 – 10

Goed = Vitaal

De fictieve vereniging X in bijlage 5 heeft een vitaliteitsscore van 5,37. Dat betekent dat deze sportvereniging niet vitaal is.

Pagina | 45


Pagina | 46


H4 De vitale sportvereniging in Alkmaar gemeten

Hoofdstuk 4 De vitale sportvereniging in Alkmaar gemeten

In dit hoofdstuk komen de resultaten van het vitaliteitsonderzoek aan bod. In paragraaf 4.1 staat de methodiek en de resultaten per hoofdcriterium van de online-vragenlijst naar de sportverenigingen in Alkmaar. Paragraaf 4.2 beschrijft de vitaliteitsscore van Alkmaar. In paragraaf 4.3 zijn de resultaten van de online-vragenlijst nader bekeken. De resultaten zijn nader bekeken aan de hand van diepteinterviews met drie sportverenigingen, een vragenlijst onder (ouders van) sporters van negen sportverenigingen en de beoordeling van de verenigingsondersteuner van het Sportbureau Alkmaar.

§ 4.1 Online-vragenlijst Begin november 2012 is de vragenlijst naar alle sportverenigingen in Alkmaar per e-mail verzonden. De sportverenigingen hebben drie weken de tijd gehad om de vragenlijst in te vullen. In de begeleidende tekst in de e-mail stond een link naar de vragenlijst. De prijzen die de sportverenigingen konden winnen, als ze de vragenlijst invulden, kwam duidelijk in die brief naar voren. Onder de sportverenigingen die de vragenlijst hebben ingevuld zijn in totaal twaalf prijzen verloot: 

Twee keer een vrijwilligersfeest t.w.v. maximaal €1500,-



Tien keer een bon voor aanschaf van

Prijsuitreiking 'De vitale sportvereniging'

materiaal t.w.v. €100,De prijzen zijn beschikbaar gesteld door de gemeente Alkmaar met als doel de respons zo hoog mogelijk te krijgen. De begeleidende brief naar de sportverenigingen staat in bijlage 6. De vragenlijst is naar in totaal negentig sportverenigingen gestuurd. Ruim twee derde

Bron: Alkmaar op zondag (editie 27 januari 2013)

van de benaderde sportverenigingen in Alkmaar heeft meegedaan aan het onderzoek. Tabel 4.1 Basisgegevens online-vragenlijst

Benaderde sportverenigingen Respons

Aantal 90 65

Gemiddelde invultijd per ingevulde enquête

14 minuten

Percentage % 100 72

Pagina | 47



Door de betrekkelijk hoge respons kan de data als betrouwbaar en representatief worden beschouwd. De resultaten en de vitaliteit is het beeld dat de sportverenigingen zelf van hun sportverenigingen hebben. Hier kan enige subjectiviteit in schuilen, maar dat is inherent aan het invullen van vragenlijsten. De vragenlijst bestaat uit 56 vragen. De eerste zeven vragen zijn algemene vragen die functioneren als basisachtergrond. De acht hoofdcriteria tellen 48 vragen. Van deze 48 vragen bepalen 44 vragen de uiteindelijke vitaliteitsscore. Niet alle sportverenigingen zijn in staat geweest om alle vragen uit de vragenlijst te beantwoorden. Ook waren bepaalde vragen niet van toepassing voor iedere sportvereniging. Op de volgende pagina’s staan de gemiddelde resultaten van de vragen.

§ 4.1.1 Resultaten algemeen In de vragenlijst zijn als eerste algemene vragen gesteld aan de sportverenigingen. Zoals de naam van de sportvereniging, de wijk(en) waarin zij actief zijn en de sport(en) die zij aanbieden. Ook is gevraagd naar het huidige ledenaantal van de sportverenigingen. De meeste sportverenigingen in Alkmaar (26%) hebben een ledenaantal tussen de 50 en 100 leden. Daarnaast heeft Alkmaar ook veel kleine sportverenigingen (18%) onder de 50 leden. Tabel 4.2 Ledenaantal sportverenigingen Alkmaar

<50

50-99

100-199

200-299

300-399

400-999

>1000

Totaal

Aantal

12

17

9

7

4

11

5

65

Percentage %

18

26

14

11

6

17

8

100

Naast het ledenaantal is ook gevraagd naar de sportieve ambitie(s) van de sportverenigingen in Alkmaar. In de Alkmaarse sportnota staat dat Alkmaar zich richt op twee pijlers: recreatiesport en talentontwikkeling. De sportverenigingen konden meer dan één antwoord geven. Het grootste deel van de sportverenigingen (34%) geeft aan de sportvereniging geen sportieve ambities heeft. Daarna zijn er twee categorieën die hoog boven de rest uitsteken. Een klein kwart van de sportverenigingen heeft talenten breedtesportontwikkeling als sportieve ambities en ruim 21% heeft alleen breedtesportontwikkeling als sportieve ambitie. Tabel 4.3 Sportieve ambitie(s) (1)

Sportieve ambitie(s)

Aantal sportverenigingen

Percentage %

Breedtesportontwikkeling

14

21,5

Topsportontwikkeling

0

0

Talentontwikkeling

4

6,2

Talent- en breedtesportontwikkeling

16

24,6

Pagina | 48



Talent- en topsportontwikkeling

3

4,6

Topsport- en breedtesportontwikkeling

1

1,5

Talent-, topsport- en breedtesportontwikkeling

5

7,7

Geen van bovenstaande

22

33,9

Totaal

65

100

De sportieve ambities kunnen ook afhankelijk van elkaar worden bekeken. Meer dan de helft van de sportverenigingen heeft de breedtesportontwikkeling als sportieve ambitie. Gevolgd door de talentontwikkeling met ruim 43%. De topsportontwikkeling scoort beduidend minder met 14%. Tabel 4.4 Sportieve ambitie(s) (2)

Sportieve ambitie

Aantal sportverenigingen

Percentage %


36

55


9

14

Talentontwikkeling

28

43


22

34

§ 4.1.2 Resultaten per hoofdcriterium De sportverenigingen hebben voor de hoofdcriteria, stellingen en vragen beantwoord, die meetellen in de vitaliteitsscore. De stellingen zijn beantwoord in een zes-puntenschaal. Voor sportverenigingen waarbij de vraag voor hen niet van toepassing is, is de optie ‘niet van toepassing’ geboden. Deze vraag is dan ook niet meegeteld in de vitaliteitsscore. De gemiddelde score per hoofdcriterium kan variëren tussen de 0 en 1. Het hoofdcriterium financiën scoort het beste met een score van 0,81. Het hoofdcriterium maatschappelijke rol scoort daarentegen beduidend minder met een score van 0,42. Hieronder een overzicht van de gemiddelde scores per hoofdcriterium. Tabel 4.5 Gemiddelde score per hoofdcriterium

Criterium

Score

Financiën

0,81


0,78

Communicatie

0,73

Accommodatie

0,71

Beleid en structuur

0,68


0,65

Kader

0,63


0,42

Pagina | 49



Figuur 4.1 Gemiddelde score per hoofdcriterium

Accommodatie Financiën Ledenwerving en -behoud Beleid en structuur Kader Sportaanbod en nevenactiviteiten Communicatie Maatschappelijke rol

0,71

0,81 0,65 0,68 0,63 0,78 0,73 0,42 0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

Gemiddelde scores hoofdcriteria

Gemiddeld hebben de sportverenigingen bij de hoofdcriteria accommodatie, financiën en het sportaanbod en nevenactiviteiten betrekkelijk veel 0,8 scores. Opvallend is dat de gemiddelde scores bij de maatschappelijke rol veel uiteenlopen. Zo zijn er veel sportverenigingen die gemiddeld een 0,7 hebben gescoord, maar ook betrekkelijk veel die de minimale score van 0 hebben gescoord. Figuur 4.2 Verdeling scores op vitaliteitscriteria

Pagina | 50



Per vraag of stelling die meetelt met de vitaliteitsscore komt uiteindelijk een score tussen de 0 en 1. De stelling ‘De vereniging komt betalingsverplichtingen na’ heeft het beste gescoord met een score van 0,97. De vraag ‘Heeft uw vereniging speciaal sportaanbod voor mensen met een beperking en/of sportaanbod voor ouderen?’ heeft het slechtste gescoord met een score van 0,34. Een compleet overzicht van de gemiddelde scores per vraag staat in bijlage 7. Tabel 4.6 Ranglijst gemiddelde scores bovenste drie en onderste drie vragen Positie Hoofdcriterium Beantwoord Stelling of vraag

Gemiddelde score

1

Financiën

N=63

De vereniging komt betalingsverplichtingen na

0,97

2

Beleid en

N=63

De vereniging organiseert ten minste één algemene

0,93

structuur 3

Financiën

ledenvergadering en begrotingsvergadering per jaar N=64

De vereniging heeft een sluitende begroting welke door haar

0,92

leden is goedgekeurd 42

Maatschappelijk

N=57

rol

De vereniging speelt in op/maakt gebruik van landelijke of

0,41

lokale subsidieregelingen en stimuleringsprogramma’s, zoals de Sportimpuls

43

Kader

N=52

De vereniging heeft het vrijwilligersbeleid uitgebreid

0,39

vastgelegd (richtlijnen over hoe om te gaan met vrijwilligers, hoe vrijwilligers te behouden, te werven enz.) 44

Maatschappelijk rol

N=65

Heeft uw vereniging speciaal sportaanbod voor mensen met

0,34

een beperking en/of sportaanbod voor ouderen?

De hoofdcriteria bestaan uit verschillende stellingen of vragen. Bij de stellingen of de vragen komt een score tussen de 0 en 1 uit. De hieronder beschreven vragen en stellingen per hoofdcriterium geven een algemeen beeld van de score per vraag of stelling. Achter elke stelling of vraag staat het aantal respondenten die het heeft kunnen beantwoorden, bijvoorbeeld N=65.

Accommodatie Het hoofdcriterium accommodatie heeft een gemiddelde score van 0,72. Over de aanwezige materialen zijn de sportverenigingen het meest tevreden. Over de voorzieningen zijn zij daarentegen minder tevreden. Tabel 4.7 Scores hoofdcriterium accommodatie

Vraag 1

Stelling/vraag Het aantal velden of banen of het aantal ingehuurde uren in zalen of

Gemiddelde score 0,73

N=58

0,72

N=59

baden voldoet aan de behoefte van de vereniging 2

De kwaliteit van de zalen, velden of baden (exclusief materialen) sluit

Pagina | 51



aan bij de door de sport gestelde eisen 3

De aanwezige materialen sluiten aan bij de behoefte van de vereniging

0,79

N=56

4

De voorzieningen (kleedkamers, sanitair, opslagruimte, afsluitbare

0,63

N=59

0,72

N=49

ruimte, parkeergelegenheid e.d.) sluiten aan bij de behoefte van de vereniging 6

De verenigingsruimte/kantine sluit geheel aan bij de behoefte van de vereniging

Financiën Met een gemiddelde score van 0,81 komt het hoofdcriterium financiën het beste uit het onderzoek. Bijna alle sportverenigingen geven aan dat zij hun betalingsverplichtingen nakomen (score van 0,97). Daarentegen beschikken weinig sportverenigingen over een sponsorplan (score van 0,52). Tabel 4.8 Scores hoofdcriterium financiën

Vraag Stelling/vraag

Gemiddelde score

7

Heeft de vereniging een financieel jaarverslag?

0,86

N=65

8

De vereniging heeft een sluitende begroting welke door haar leden is

0,92

N=64

0,77

N=53

0,52

N=55

0,8

N=64

0,97

N=63

goedgekeurd 9

De vereniging reserveert jaarlijks voldoende geld voor zaken als groot onderhoud en investeringen

10

De vereniging heeft een sponsorplan (bestaat o.a. uit richtlijnen voor benaderen sponsor en/of het aanbod voor de (potentiële) sponsor)

11

De vereniging beschikt over een goede financiële structuur (d.w.z. de vereniging voert een solide financieel beleid, met positieve liquiditeit en solvabiliteit)

12


Ledenwerving en -behoud De ledenwerving en -behoud heeft een gemiddelde score van 0,65. De laagste individuele score in dit hoofdcriterium heeft het ledenaantal. Als het ledenaantal de afgelopen twee jaar steeg kreeg het een score van 0, gelijk gebleven een score van 0,5 en gedaald een score van 0. Met een gemiddelde score van 0,52 kan gesteld worden dat het ledenaantal bij sportverenigingen in Alkmaar gemiddeld de afgelopen twee jaar ongeveer gelijk is gebleven. Daarnaast zijn de sportverenigingen in Alkmaar beter in staat leden te behouden dan nieuwe leden aan te trekken.

Pagina | 52



Tabel 4.9 Scores hoofdcriterium ledenwerving en -behoud

Vraag Stelling/vraag 13

Gemiddelde score

Het ledenaantal is de afgelopen 2 jaar: Gestegen, gelijk gebleven of

0,52

N=65

gedaald 14

De vereniging is in staat nieuwe leden aan te trekken

0,68

N=65

15

De vereniging is in staat leden te behouden

0,75

N=65

Bij de meeste sportverenigingen (37%) is het ledenaantal de afgelopen twee jaar gestegen. Bij 34% is het ledenaantal gedaald en bij ruim 29% is het ledenaantal gelijk gebleven. Tabel 4.10 Ledenaantal stijging/gelijk/daling

Vraag 13 Het ledenaantal is de afgelopen 2 jaar: Gestegen, gelijk gebleven, gedaald (N=65) Aantal respondenten

Percentage

Gestegen

24

36,9

Gelijk gebleven

19

29,2

Gedaald

22

33,9

Beleid en structuur Over het beleid en structuur van de sportverenigingen zijn tien stellingen gegeven waaruit een gemiddelde score van 0,68 kwam. Bijna alle sportverenigingen organiseren een algemene ledenvergadering en begrotingsvergadering per jaar (score van 0,93). De beschikbaarheid van een actuele functieomschrijving voor alle vrijwilligersfuncties en bestuursleden scoort betrekkelijk lager (score van 0,51). Tabel 4.11 Scores hoofdcriterium beleid en structuur


De vereniging werkt altijd volgens een algemeen beleidsplan voor de


N=57

lange termijn 17

De vereniging werkt altijd volgens een actieplan voor de korte termijn

0,67

N=59

18

Het kader van de vereniging is bekend met het beleidsplan en werkt

0,68

N=53

0,63

N=54

0,67

N=60

hiermee 19

Het bestuur bewaakt actief de grote lijnen uit het beleidsplan (en laat de beslommeringen van dagelijkse praktijk over aan het kader)

20

Bij de vereniging is altijd een actueel organogram (schematisch overzicht van bestuur, commissies en communicatielijnen daartussen)

Pagina | 53



beschikbaar 21

Voor alle vrijwilligersfuncties en bestuursleden is een actuele

0,51

N=56

0,93

N=63

functieomschrijving beschikbaar 22

De vereniging organiseert ten minste één algemene ledenvergadering en begrotingsvergadering per jaar

23

De vereniging heeft beleid omtrent waarden en normen

0,72

N=61

24

De vereniging heeft beleid omtrent alcohol en jeugd, overgewicht

0,55

N=51

25

De vereniging heeft een beleidsplan waarin o.a. visie op breedtesport

0,52

N=51

en talenten/prestatiesport in wordt omschreven

Kader Het hoofdcriterium kader scoort na de maatschappelijke rol het laagst met een gemiddelde score van 0,63. Weinig sportverenigingen (score van 0,39) hebben het vrijwilligersbeleid uitgebreid vastgelegd en ook spelen weinig sportverenigingen (score van 0,46) in op het feit dat mensen zich niet meer vaak voor langere tijd als vrijwilliger willen binden aan de vereniging. Daarentegen zijn de sportverenigingen beter tevreden over de opleidingen en capaciteiten van het technisch kader. Tabel 4.12 Scores hoofdcriterium kader


De vereniging heeft voldoende niet-technisch kader zoals bestuurs- en


N=61

0,73

N=57

0,68

N=60

0,74

N=60

0,39

N=52

0,46

N=55

commissieleden 27

Het niet-technisch kader beschikt op dit moment over de juiste capaciteiten voor het uitoefenen van haar taken

28

De vereniging heeft voldoende technisch kader (trainers, coaches, begeleiders e.d.)

29

Het technisch kader beschikt op dit moment over de juiste capaciteiten en opleidingen voor het uitoefenen van haar taken

30

De vereniging heeft het vrijwilligersbeleid uitgebreid vastgelegd (richtlijnen over hoe om te gaan met vrijwilligers, hoe vrijwilligers te behouden, te werven enz.)

31

De vereniging speelt in op het feit dat mensen zich niet meer vaak voor langere tijd als vrijwilliger willen binden aan de vereniging

Sportaanbod en nevenactiviteiten De gemiddelde score van 0,77 van het hoofdcriterium sportaanbod en nevenactiviteiten is gebaseerd op twee stellingen. De sportverenigingen zijn het meest tevreden over het aanbod van de reguliere

Pagina | 54



sportactiviteiten (score van 0,79). Betrekkelijk veel sportverenigingen organiseren voldoende andere sportieve activiteiten (score van 0,74). Tabel 4.13 Scores hoofdcriterium sportaanbod en nevenactiviteiten


De door de vereniging aangeboden reguliere sportactiviteiten, zoals


N=60

0,74

N=60

trainingen en competitie, sluiten aan bij de behoefte van de leden 34

De vereniging organiseert jaarlijks naast de reguliere sportactiviteiten voldoende andere sportieve activiteiten zoals een toernooi, instuif en/of clinic

Communicatie Het hoofdcriterium communicatie heeft een gemiddelde score van 0,73. Daarbij scoort de communicatie van de sportverenigingen naar hun leden over alle ontwikkelingen die hen aangaan het beste (score van 0,79). De communicatie naar potentiële leden scoort minder (score van 0,6). Tabel 4.14 Scores hoofdcriterium communicatie


De leden worden van alle ontwikkelingen die hen aangaan persoonlijk


N=62

0,76

N=56

0,76

N=51

0,6

N=58

0,67

N=62

(schriftelijk en/of mondeling) op de hoogte gehouden 38

De communicatie tussen de verschillende commissies en tussen bestuur en commissies verloopt goed

39

De communicatie tussen niet-technisch kader en technisch kader verloopt goed

40

De vereniging besteedt veel aandacht aan de communicatie met potentiële leden (zoals een flyeractie, deelname aan sportmarkten en/of contacten met scholen)

41

De vereniging onderhoudt intensief contact met voor hen relevante partijen (bonden, gemeente, zusterverenigingen)

Maatschappelijke rol De maatschappelijke rol van de sportverenigingen scoort het slechtst met een score van 0,42. Alleen de stelling of de sportvereniging zich beschikbaar stelt als leerplek of voor integratie scoort boven de 0,5. De overige zes stellingen scoren daaronder. Bij vragen 42, 43 en 44 is de gemiddelde score hetzelfde als het procentuele aantal sportverenigingen die ‘ja’ hebben geantwoord. Weinig sportverenigingen werken samen met andere organisaties (43%) of verenigingen (42%). Heel weinig

Pagina | 55



sportverenigingen hebben speciaal sportaanbod voor mensen met een beperking of sportaanbod voor ouderen (34%). Tabel 4.15 Scores hoofdcriterium maatschappelijke rol

Vraag Stelling/vraag

Gemiddelde score

42

Werkt uw vereniging samen met andere organisaties (bijvoorbeeld

0,43

N=65

0,42

N=65

0,34

N=65

0,44

N=54

buurtverenigingen, scholen, gemeente) op maatschappelijk gebied (bijvoorbeeld sportstimuleringstrajecten, naschoolse activiteiten, 43

Werkt uw vereniging samen met andere verenigingen op het gebied van bijvoorbeeld belangenbehartiging, ledenwerving, accommodatiegebruik/beheer, kennisuitwisseling, sportaanbod (combinatieteams)?

44

Heeft uw vereniging speciaal sportaanbod voor mensen met een beperking en/of sportaanbod voor ouderen?

45

De vereniging organiseert, of heeft hier concrete voornemens toe, laagdrempelige activiteiten om inactieve burgers meer te laten bewegen

46

De vereniging is betrokken bij de wijk waarin hij gevestigd is

0,48

N=49

47

De vereniging speelt in op/maakt gebruik van landelijke of lokale subsidieregelingen

0,41

N=57

0,57

N=48

en stimuleringsprogramma’s, zoals de Sportimpuls 48

De vereniging stelt zich beschikbaar als leerplek voor studenten en/of re-integratie

§ 4.1.3 Resultaten overige vragen In de vragenlijst zijn bij de hoofdcriteria ook vier vragen gesteld die niet meetellen in de score, maar wel interessant zijn voor Alkmaar. Bij het hoofdcriterium accommodatie is gevraagd of de sportvereniging in bezit is van een eigen kantine/verenigingsruimte. Meer dan de helft beschikt over een eigen kantine/verenigingsruimte. Tabel 4.16 Eigen verenigingsruimte/kantine

Vraag 5 Beschikt de vereniging over een eigen verenigingsruimte/kantine? (N=58)

Aantal respondenten

Percentage %

Ja

35

54

Nee

30

46

Ook is gevraagd of de sportvereniging een eigen verenigingsmanager heeft, ditmaal in het hoofdcriterium kader. Slechts 4 (6%) van de sportverenigingen hebben een verenigingsmanager.

Pagina | 56



Tabel 4.17 Verenigingsmanager

Vraag 32 Heeft uw vereniging een verenigingsmanager? (N=65)

Aantal respondenten

Percentage %

Ja

4

6

Nee

61

94

Bij het hoofdcriterium sportaanbod en nevenactiviteiten is gevraagd of de sportvereniging groep(en) heeft voor leden met talent. Bij deze vraag waren meerdere antwoorden mogelijk. De meeste sportverenigingen (45%) heeft geen aparte groep. 35% heeft aparte groep(en) voor leden met talent op verenigingsniveau. 32% heeft aparte groep(en) voor leden met talent op regionaal niveau. 24% van de sportverenigingen heeft aparte groep(en) voor leden met talent op nationaal niveau. En de kleinste groep (14%) heeft aparte groep(en) voor leden met talent op internationaal niveau. Tabel 4.18 Talentengroepen

Vraag 35 De vereniging heeft één of meerdere aparte groepen voor leden met talent op: Internationaal niveau, Nationaal niveau, Regionaal niveau, Verenigingsniveau, Geen van bovenstaande (N=65)

Aantal respondenten

Percentage %

Internationaal niveau

9

14

Nationaal niveau

16

24

Regionaal niveau

21

32

Verenigingsniveau

23

35


30

45

Bij hetzelfde hoofdcriterium sportaanbod en nevenactiviteiten is ook gevraagd naar het selectiebeleid van de sportvereniging. Dit betreft selectiebeleid op junior/senior niveau. De meeste sportverenigingen (65%) hebben geen selectiebeleid. 35% van de sportverenigingen heeft dat wel. Tabel 4.19 Selectiebeleid

Vraag 36 Heeft uw vereniging selectiebeleid op junior/senior niveau? (N=65)

Aantal respondenten

Percentage %

Ja

23

35

Nee

42

65

Pagina | 57



De laatste vraag in de online-vragenlijst was welke beoordeling op een schaal van 0 tot 10 de sportverenigingen henzelf geven. Het grootste gedeelte (een kleine 40%) geeft zichzelf een 8. Een kleine 30% geeft zichzelf een 7. Ruim 10% geeft zichzelf een onvoldoende als beoordeling. Tabel 4.20 Eigen beoordeling sportverenigingen

Hoe zou u uw vereniging op een schaal van 0 tot 10 beoordelen? Waarbij 0 = zeer zwak en 10 = zeer sterk

Zeer zwak

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Zeer sterk

Aantal

0

0

1

1

1

4

10

19

26

4

0

Totaal 65

Percentage

0

0

1,5

1,5

1,5

6,1

15,2

28,8

39,4

6,1

0

Figuur 4.3 Percentage eigen beoordeling sportverenigingen

0%

0%

0% 6%

2%

2%

2%

0 1

6%

2 3 15%

4 5

39%

6 7 8 29%

9 10

§ 4.2 Vitaliteitsscore sportverenigingen Alkmaar Na het berekenen van de vitaliteitsscores van de sportverenigingen via de vitaliteitsformule, is de gemiddelde vitaliteitsscore 6,61.

Figuur 4.4 Gemiddelde vitaliteitsscore Alkmaar

Van de 65 sportverenigingen zijn dertien vitaal (20%). Dit betekent dat zij een score hoger dan een 7,5 hebben. Zeven sportverenigingen (10,8%) zijn niet vitaal, zij hebben een score lager dan 5,5. Pagina | 58



Maar liefst 40 sportverenigingen (61,5%) zijn nog niet vitaal. Deze hebben een score tussen de 5,5 en 7,5. Vijf sportverenigingen kunnen volgens het meetinstrument niet gemeten worden op hun vitaliteit, omdat bij hun één of meerdere criteria niet van toepassing zijn. Tabel 4.21 Verdeling vitaal – niet vitaal Alkmaar

Vitaliteit

Aantal sportverenigingen (N)

Percentage (%)

Niet vitaal

7

10,8

Nog niet vitaal

40

61,5

Vitaal

13

20

Niet meetbaar

5

7,7

Totaal

65

100

Figuur 4.5 Indeling vitaliteit Alkmaar

Percentages vitaliteit Niet vitaal

Nog niet vitaal

8%

Vitaal

Niet meetbaar

11%

20%

61%

De individuele vitaliteitsscores per sportvereniging zijn te vinden in bijlage 8. Volgens Alkmaar zegt het ledenaantal niets over de vitaliteit van een sportvereniging. Het ledenaantal is niet meegenomen in de vitaliteitsscore. Wel is gekeken of een grotere sportvereniging vitaler is dan een kleine vereniging. De grote sportverenigingen van meer dan 1000 leden zijn gemiddeld de vitaalste sportverenigingen met een gemiddelde vitaliteitsscore van 7,42. De sportverenigingen met een ledenaantal tussen de 400 en 1000 leden heb daarna de hoogste gemiddelde vitaliteitsscore, gevolgd door de kleinste sportverenigingen onder de 50 leden. Daarna valt een groot gat met de sportverenigingen tussen de 50 en 400 leden. Pagina | 59



Tabel 4.22 Ledenaantal vs. vitaliteitsscore

Ledenaantal

<50

50-99

100-199

200-299

300-399

400-999

>1000

Gemiddelde vitaliteitsscore

6,66

6,11

6,05

6,33

6,12

7,05

7,42

Net als het ledenaantal zegt de sportieve ambitie(s) van de sportverenigingen ook niets over de vitaliteit. Wel is gekeken of er een duidelijk verschil is met betrekking tot de vitaliteitsscore. De vitaliteitsscores van de verschillende ambities liggen dicht bij elkaar. De beste score (6,95) heeft de topsportontwikkeling gevolgd door de breedtesport- en talentontwikkeling, beide met een gemiddelde vitaliteitsscore van 6,92. Opvallend is dat de sportverenigingen die geen sportieve ambitie(s) hebben een beduidend lagere vitaliteitsscore (6,14) halen dan de sportverenigingen die wel sportieve ambitie(s) hebben. Tabel 4.23 Sportieve ambitie(s) vs. vitaliteitsscore

Sportieve ambitie

Aantal verenigingen

Percentage %

Gemiddelde vitaliteitsscore


36

55

6,92


9

14

6,95

Talentontwikkeling

28

43

6,92


22

34

6,14

Figuur 4.6 Overzicht sportieve ambitie vs. vitaliteitsscore

Sportieve ambitie vs. vitaliteitsscore 7,2 7 6,8 6,6 6,4 6,2 6 5,8 5,6

Pagina | 60

6,92

6,95

6,92

6,14

Vitaliteitsscore



§ 4.3 Vitaliteit in Alkmaar nader bekeken Deze paragraaf bespreekt de resultaten de enquête onder (ouders van) sporters van negen verschillende sportverenigingen.

§ 4.3.1 Vragenlijst onder (ouders van) sporters In de periode oktober 2012 tot en met december 2012 is bij negen verschillende sportverenigingen onder de sporters en de ouders van sporters een korte enquête afgenomen. Het bestuur van deze negen sportverenigingen heeft ook de online-vragenlijst ingevuld. In de enquête is per hoofdcriterium - behalve de financiën - één centrale vraag gesteld. Omdat financiën niet is meegenomen kunnen deze resultaten niet in de formule om de vitaliteitsscore te krijgen, gezet worden. Wel kunnen de resultaten vergeleken worden met de gemiddelde scores per hoofdcriteria. De vragenlijst staat in bijlage 9. Gemiddeld is de vragenlijst door 9 personen ingevuld.

Sportvereniging B

Sportvereniging C

Sportvereniging D

Sportvereniging E

Sportvereniging F

Sportvereniging G

Sportvereniging H

Sportvereniging I

Gemiddeld

Respondenten

Sportvereniging A

Tabel 4.24 Respons enquête onder (ouders van) sporters

9

15

5

6

9

12

8

7

9

9

Door de betrekkelijk lage respons kan de data niet helemaal als betrouwbaar en representatief worden beschouwd. De resultaten is het beeld dat de ouders van sporters en sporters zelf van hun sportverenigingen hebben.

Resultaten In totaal zijn zeven vragen gesteld aan (de ouders van) sporters van de sportverenigingen. De vragen bestonden uit stellingen die zij konden beoordelen op een 6 puntenschaal. Om tot een score te komen is dezelfde manier gehanteerd als bij de online-vragenlijst: 0 = helemaal oneens

= score 0

1 = oneens

= score 0.2

2 = beetje oneens

= score 0.4

3 = beetje eens

= score 0.6

4 = eens

= score 0.8 Pagina | 61


5 = helemaal eens


= score 1

De (ouders van) sporters zijn het meest tevreden over het aangeboden sportaanbod van hun sportverenigingen, met een score van 0,88. Het minst tevreden zijn zij over het kader en de ledenwerving en -behoud van hun sportverening. Echter, beide hoofdcriteria hebben nog een betrekkelijk hoge score van 0,75. Op de volgende pagina’s zijn de resultaten schematisch te zien.

Pagina | 62



Beleid en structuur Kader Sportaanbod en nevenactiviteiten Communicatie Maatschappelijke rol

0,91 0,87 0,96 0,97 0,53 0,85 0,88 1

De accommodatie van de vereniging voldoet goed De vereniging is in staat nieuwe leden aan te trekken en te behouden U bent bekend met het beleid van de vereniging Mijn vereniging heeft voldoende goede trainers, coaches, begeleiders en bestuurders Ik ben tevreden met het aangeboden sportaanbod

0,69 0,77 0,84 0,87 0,53 0,88 0,7

Gemiddeld

Sportvereniging I

Sportvereniging H

Sportvereniging G

Sportvereniging F

Sportvereniging E

Sportvereniging D

Sportvereniging C

Stelling

Sportvereniging B

Hoofdcriteria Accommodatie Ledenwerving en -behoud

Sportvereniging A

Tabel 4.25 Resultaten vragenlijst (ouders van) sporters

0,85 0,87

0,74 0,7

0,75

0,84 0,68 0,68 0,93 0,76 0,87 0,83 0,63 0,85 0,79 0,69 0,65 0,88 0,97 0,47 0,93 0,7

0,91 De communicatie van de vereniging is goed 0,78 De vereniging zet zich maatschappelijk goed in 0,89 Gemiddeld 0,82

0,81 0,76 0,83 0,77

1 0,92 0,96 0,89

1 0,87 0,87 0,93

0,76 0,53 0,67 0,61

0,9 0,83 0,87 0,88

0,88 0,68 0,8 0,78

0,6

0,89 0,75

0,8 0,69 0,8 0,75

0,84 0,84 0,82 0,83

0,88 0,77 0,83 0,81

Figuur 4.7 Gemiddelde scores hoofdcriteria vragenlijst (ouders van) sporters

Maatschappelijke rol Communicatie Sportaanbod en nevenactiviteiten Kader Beleid en structuur Ledenwerving en -behoud Accommodatie

0,83 0,77 0,88 0,75 0,79 0,75 0,87 0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1

Gemiddelde score

Pagina | 63



§ 4.3.2 Vergelijkingen Online vragenlijst en vragenlijst onder (ouders van) sporters De resultaten van de twee verschillende vragenlijsten zijn vergeleken. Gemiddeld scoren alle hoofdcriteria, behalve ledenwerving en -behoud in de vragenlijst van de (ouders van) sporters hoger dan in de online-vragenlijst naar het bestuur van de sportverenigingen toe. De gemiddelde score van de online-vragenlijst van de zeven criteria bij de negen sportverenigingen is 0,7. De vragenlijst onder (ouders van) sporters heeft een gemiddelde score van 0,81. De individuele gemiddelde scores per sportvereniging liggen ook bijna allemaal hoger dan de scores van de onlinevragenlijst. Alleen de gemiddelde score van sportvereniging 5 ligt lager. Tabel 4.26 Vergelijking scores online-vragenlijst en vragenlijst naar (ouders van) sporters

Sportvereniging I

Gemiddelde score criteria

Gemiddelde score sportvereniging

Sportvereniging H


Sportvereniging G

Communicatie

Sportvereniging F


Sportvereniging E

Kader

Sportvereniging D

Beleid en structuur

Sportvereniging C

hoofdcriteria


Sportvereniging B

Accommodatie

Sportvereniging A

Sportvereniging

1 2

0,68 0,91

0,76 0,87

1 0,96

0,8 0,97

0,76 0,53

0,53 0,85

0,76 0,88

0,6 1

0,8 0,85

0,74 0,87

1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2

0,83 0,69 0,8 0,84 0,67 0,69 0,8 0,91 0,8 0,78 0,49 0,89 0,72 0,82

0,87 0,77 0,76 0,68 0,73 0,65 0,8 0,81 0,72 0,76 0,66 0,83 0,76 0,77

0,83 0,84 0,78 0,68 0,7 0,88 1 1 0,72 0,92 0,43 0,96 0,78 0,89

0,8 0,87 0,96 0,93 0,77 0,97 0,7 1 0,76 0,87 0,69 0,87 0,78 0,93

0,7 0,53 0,84 0,76 0,8 0,47 0,8 0,76 0,68 0,53 0,89 0,67 0,78 0,61

0,73 0,88 0,36 0,87 0,3 0,93 0,4 0,9 0,6 0,83 0,34 0,87 0,47 0,88

1 0,7 0,86 0,83 0,6 0,7 1 0,88 0,8 0,68 0,37 0,8 0,77 0,78

0,7 0,74 0,74 0,63 0,7 0,6 0,7 0,8 0,56 0,69 0,47 0,8 0,64 0,75

0,4 0,7 0,6 0,85 0,6 0,89 0,8 0,84 0,72 0,84 0,37 0,82 0,61 0,83

0,76 0,75 0,74 0,79 0,65 0,75 0,78 0,88 0,71 0,77 0,52 0,83 0,7 0,81

1 = score online-vragenlijst 2 = score vragenlijst (ouders van) sporters

Pagina | 64



Figuur 4.8 Verschil gemiddelde score hoofdcriteria online-vragenlijst vs. vragenlijst naar (ouders van) sporters

Maatschappelijke rol Communicatie Sportaanbod en nevenactiviteiten Kader Beleid en structuur Ledenwerving en -behoud Accommodatie 0

0,1

0,2

0,3

0,4

Gemiddelde score vragenlijst (ouders van) sporters

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1

Gemiddelde score online-vragenlijst

Figuur 4.9 Verschil gemiddelde score sportverenigingen online-vragenlijst vs. vragenlijst naar (ouders van) sporters

Sportvereniging I Sportvereniging H Sportvereniging G

Sportvereniging F Sportvereniging E Sportvereniging D Sportvereniging C Sportvereniging B

Sportvereniging A 0

0,1

0,2

0,3

0,4

Gemiddelde score vragenlijst (ouders van) sporters

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1

Gemiddelde score online-vragenlijst

Pagina | 65



Vitaliteitsscore online-vragenlijst en eigen beoordeling van de sportverenigingen In de laatste vraag in online-vragenlijst werd gevraagd naar een eigen beoordeling van de sportvereniging tussen de 0 en 10. Gemiddeld geven de sportverenigingen zichzelf een 7,12. Dat ligt beduidend hoger dan de gemiddelde vitaliteitsscore 6,61. Figuur 4.10 Gemiddelde scores

Gemiddelde score

0

1

2 Vitaliteit

Pagina | 66

3

4

5

6

7

Eigen beoordeling sportverenigingen

8

9

10


H5 Conclusies en aanbevelingen

Hoofdstuk 5 Conclusies en aanbevelingen § 5.1 Conclusies Het doel van dit onderzoek is het meten van de vitaliteit van sportverenigingen in de gemeente Alkmaar. Hiervoor is zoals eerder beschreven een hoofvraag geformuleerd: Hoe vitaal zijn de sportverenigingen in de gemeente Alkmaar? De gemiddelde vitaliteitsscore op een schaal van 0 tot 10 ligt in Alkmaar op 6,61. Op basis van de resultaten kan geconcludeerd worden dat de verenigingsport in Alkmaar als geheel voldoende scoort, maar dat ze gemiddeld nog niet vitaal zijn. Volgens het meetinstrument is 20% van de sportverenigingen vitaal, een kleine 62% nog niet vitaal en een kleine 11% niet vitaal. De overige 8% was niet meetbaar via de vitaliteitsformule. Gekeken naar de definitie die voor een vitale sportvereniging in Alkmaar is geformuleerd, kan gezegd worden dat er een mate van vitaliteit aanwezig is bij de Alkmaarse sportverenigingen. Over het algemeen is er sprake van financiële en organisatorische gezondheid bij de sportverenigingen. De sportverenigingen scoren het best op hun financiën. De meeste sportverenigingen werken met een beleidsplan en hebben beleid omtrent waarden en normen. Het sportaanbod van de sportverenigingen in Alkmaar is voldoende, maar de maatschappelijke rol scoort daarentegen een onvoldoende. Gemiddeld geven de (ouders van) sporters in hun vragenlijst een hogere beoordeling dan de bestuurders van de sportverenigingen in de online-vragenlijst. Daarmee kan geconcludeerd worden dat de (ouders van sporters) van de sportverenigingen in Alkmaar meer tevreden zijn over hun sportvereniging dan de bestuurders van de sportverenigingen zelf.

Pagina | 67



§ 5.2 Aanbevelingen

Aanbeveling 1: De sportverenigingen gericht ondersteunen en stimuleren Uit het onderzoek komt naar voren dat de sportverenigingen in Alkmaar gemiddeld het zwakst op het hoofdcriterium maatschappelijke rol scoren, maar individueel verschillen de sportverenigingen hierin. Alkmaar zal zich moeten inzetten om dit punt te verbeteren onder de sportverenigingen, aangezien het in de sportnota staat beschreven als belangrijk punt. Alkmaar moet de sportverenigingen stimuleren om zich meer maatschappelijk in te zetten. Dit kan bijvoorbeeld door stimuleringsprojecten en -bijeenkomsten. Daarnaast moeten de Alkmaarse sportverenigingen individueel en gericht ondersteund worden om de sportverenigingen in Alkmaar vitaler te krijgen. De sportverenigingen hebben de online-vragenlijst individueel ingevuld, waardoor het per sportvereniging duidelijk is wat hun zwakste hoofdcriteria is en op welke vragen zij niet goed scoren. Net zoals andere gemeenten (bijvoorbeeld Utrecht, Rotterdam en Maastricht) kan Alkmaar de verenigingsondersteuningsstructuur hierop aanpassen. Dit kan men doen door de resultaten per sportvereniging terug te koppelen en een soort ‘actieplan’ te maken om de zwakste punten te verbeteren en de sterkere punten eventueel nog meer te versterken of op niveau te houden. Aanbeveling 2: Een jaarlijks vitaliteitsonderzoek uitvoeren Alkmaar heeft een gemiddelde vitaliteitsscore van 6,61 op een schaal van 0 tot 10. Een sportvereniging met een score lager dan 5,5 is niet vitaal, een score tussen de 5,5 en 7,49 is nog niet vitaal en een score boven de 7,49 is vitaal. Dit betekent dat de sportverenigingen gemiddeld nog niet vitaal zijn volgens het meetinstrument. Alkmaar wil zich steeds verder ontwikkelen als absolute sportstad. Hierin spelen de (vitale) sportverenigingen een essentiële rol. Zonder deze (vitale) sportverenigingen kan Alkmaar zich niet ontwikkelen tot een absolute sportstad. Daarom streeft Alkmaar om zoveel mogelijk sportverenigingen vitaal te krijgen. Alkmaar moet zich inzetten om de sportverenigingen vitaler te maken. Zoals beschreven in aanbeveling 1 kan men dit doen door de sportverenigingen structureel, gericht en goed te ondersteunen. Om de ontwikkelingen hiervan te zien kan Alkmaar jaarlijks dit vitaliteitsonderzoek onder de sportverenigingen doen. Dit doet de gemeente Rotterdam ook al vanaf 2003. Hierdoor kan elk jaar worden gekeken of de sportverenigingen vitaler zijn dan het jaar ervoor en hoe de hoofdcriteria en subcriteria zich ontwikkelen. Ook de ontwikkelingen per sportvereniging worden hierdoor duidelijk. Het is hierbij wel van belang om de trends in de gaten te houden door het vitaliteitsonderzoek te blijven optimaliseren en te verbeteren. Dit kan bijvoorbeeld door het toevoegen van extra vragen of Pagina | 68



het aanpassen van vragen. Vitaliteit is een term dat zich blijft ontwikkelen en het kan van nieuwe invalshoeken bekeken worden. Aanbeveling 3: Een kwalitatief onderzoek onder de sportverenigingen doen Dit is het eerste vitaliteitsonderzoek dat onder de sportverenigingen in Alkmaar is uitgevoerd. Nu is een algemeen beeld ontwikkeld hoe vitaal de sportverenigingen in de Alkmaar zijn. Het is van belang om naar aanleiding van deze resultaten tot actie te komen. De specifieke knelpunten – wat de sportverenigingen zelf ervaren – zijn in dit onderzoek niet meegenomen, maar dit kan wel van belang zijn voor de vitaliteit en de verenigingsondersteuning. Alkmaar kan dit doen door een vervolgonderzoek te doen. Dit vervolgonderzoek is een kwalitatief onderzoek naar de specifieke knelpunten van wat de sportverenigingen zelf ervaren. Als dit duidelijk is kan Alkmaar de verenigingsondersteuning nog gerichter doen.

Pagina | 69


Pagina | 70


Nawoord

Nawoord Uit mijn onderzoek komt naar voren dat de sportverenigingen in Alkmaar over het algemeen nog niet vitaal zijn. Ik vind dat Alkmaar goed bezig is om zich te ontwikkelen als sportstad, met talentontwikkeling als één van hun belangrijkste pijlers. Het feit dat zij niet bezuinigen op de sport zegt genoeg. Ik hoop dat het Sportbureau Alkmaar en de gemeente Alkmaar met mijn aanbevelingen aan de slag gaat, zodat de sportverenigingen in Alkmaar over het algemeen vitaler worden. Naar mijn mening spelen de sportverenigingen in Alkmaar in die ontwikkeling van sportend Alkmaar een essentiële rol.

Groepsfoto prijsuitreiking van de prijzen beschikbaar gesteld voor het onderzoek 'De vitale sportvereniging'

Pagina | 71


Pagina | 72


Literatuurlijst

Literatuurlijst Bruijn, G. de & Wit, J. de (2010). Een onderzoek naar: “De Vitale Sportvereniging” (Elektronische versie). Utrecht. Gemeente Alkmaar (2012a). Bestuur en Organisatie. Geraadpleegd op 26 oktober 2012 via: http://www.alkmaar.nl/22638/gemeente-bestuur-Bestuur_en_Organisatie Gemeente Alkmaar (2012b). Toekomstvisie sport Alkmaar. Alkmaars startsignaal. Alkmaar Gemeente Almere (2012). College stimuleert gezonde en vitale sportverenigingen. Geraadpleegd op 20 oktober 2012 via: http://www.almere.nl/de_stad/actueel/content/_rp_kolom1 1_elementId/1_2836768 Gemeente Den Haag (2011). Sportnota gemeente Den Haag 2011-2014: Den Haag naar Olympisch niveau (Elektronische versie). Den Haag. Gemeente Den Haag (2012). ‘Onderzoeksverantwoording vitaliteitsonderzoek’. Den Haag. Gemeente Enschede (2009). Hoe herken je een vitale sportvereniging? (Elektronische versie). Enschede. Gemeente Enschede (2011). Actieplan vitale sportverenigingen (Elektronische versie). Enschede. Gemeente Helmond (2012). Notitie vitale verenigingen in Helmond (Elektronische versie). Helmond. Gemeente Maastricht (2011a). Maastrichts normenkader vitale verenigingen. Maastricht. Gemeente Maastricht (2011b). Vitale Verenigingen. Verkregen op 24 oktober 2012, via: http://www.maastricht.nl/web/Home/Home/M_e_d_i_a_i_t_e_m-tonenop/Vitaleverenigingen.htm Gemeente Rotterdam (2009). Sportnota Rotterdam 2016 (Elektronische versie). Rotterdam. Gemeente Rotterdam (2011). Vitale verenigingen 2011. Onderzoek naar de vitaliteit van Rotterdamse sportverenigingen. Rotterdam. Gemeente Schiedam (2011). Notitie vitale sportverenigingen (Elektronische versie). Schiedam. Gemeente Utrecht (2011). Sportnota 2011-2016 (Elektronische versie). Utrecht. Heijnsdijk, J. (2009). Vitale organisaties (6e druk). Groningen: Noordhoff Uitgevers Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2011). Beleidsbrief Sport: Sport en Bewegen in Olympisch perspectief (Elektronische versie). Den Haag. NOC*NSF (2003). ‘Betrokken zijn en betrokken worden. Vrijwilligers in de sport. Visie 2003-2008 en meerjarenplan 2003-2004’. Arnhem. NOC*NSF (2012). Ledenlijst. Geraadpleegd op 5 november 2012, via: http://www.nocnsf.nl/cms/showpage.aspx?id=181 Olympisch Netwerk Noord-Holland (2012). Over ons. Geraadpleegd op 25 oktober 2012, via:

Pagina | 73


Literatuurlijst

http://www.onnh.nl/onnh_page.php?id=21 Rijksoverheid (2012a). Sport. Geraadpleegd op 2 november 2012, via: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/sport, geraadpleegd op 23 november 2012 Rijksoverheid (2012b). Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Geraadpleegd op 25 oktober 2012, via: http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/vws Sociaal en Cultureel Planbureau/ W.J.H. Mulier Instituut (2010). Rapportage sport 2010 (Elektronische versie). ’s Hertogenbosch. Sport Knowhow XL (2012). Landelijke sportinfrastructuur. Geraadpleegd op 23 oktober 2012, via: http://www.sportknowhowxl.nl/Landelijke-sportinfrastructuur Sportalliantie (2012). Over ons. Geraadpleegd op 25 januari 2013, via: http://www.sportalliantie.nl/ Sportloket Alkmaar (2012a). Over ons. Geraadpleegd op 25 oktober 2012, via: http://www.sportloketalkmaar.nl/over-ons Sportloket Alkmaar (2012b). Verenigingsondersteuning. Geraadpleegd op 25 oktober 2012, via: http://www.sportloketalkmaar.nl/verenigingsondersteuning/verenigingsmanager Sportraad Alkmaar (2012). Aangesloten verenigingen. Geraadpleegd op 25 oktober 2012, via: http://sportraadalkmaar.nl/index.php?option=com_sobipro&sid=55&Itemid=165 Sportservice Noord-Holland (2012). Over ons. Geraadpleegd op 25 oktober 2012, via: http://www.sportservicenoordholland.nl/page_sub.php?id=59 Stichting Vitale Sportvereniging (2012). De vitale sportvereniging. Geraadpleegd op 11 november 2012, via: http://vitalesportvereniging.info/index.php Vereniging Sport Utrecht (2012). Utrechtse Sportvereniging Scan. Utrecht. Wever, M. van. (2008). De sportvereniging in Alkmaar. Alkmaar. W.J.M. Mulier Instituut (2012a). Over Mulier Instituut. Geraadpleegd op 25 oktober 2012 via: http://www.mulierinstituut.nl/organisatie.html W.J.M. Mulier Instituut (2010). Verenigingsmonitor 2009 (Elektronische versie). ’s-Hertogenbosch. W.J.M. Mulier Instituut (2012b). Vitaliteit Sportverenigingen Schiedam 2012 (Elektronische versie). Schiedam.

Pagina | 74


Literatuurlijst

Gesprekken personen Gijs de Bruijn, Vereniging Sport Utrecht Hans Hesselink, Sportbedrijf Alkmaar Janine van Kalmthout, Mulier Instituut Jenny Falke, Gemeente Alkmaar Kevin Tuin, Stichting Vitale Sportvereniging Enschede Marcel Bouw, Sportbureau Alkmaar Martine Sarabèr, Gemeente Maastricht Olivie Pijnenburg, Gemeente Alkmaar Paul Bollen, Sportbureau Alkmaar Peter de Graaf, Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie Ton Wokke, Sportraad Alkmaar

Pagina | 75


Pagina | 76


Bijlagen

Bijlagen Bijlage 1

Overzicht sportbonden en organisaties aangesloten bij NOC*NSF

Bijlage 2

Uitwerking hoofdcriteria gemeenten

Bijlage 3

Online-vragenlijst

Bijlage 4

Scores online-vragenlijst

Bijlage 5

Voorbeeld berekening vitaliteitsscore

Bijlage 6

Begeleidende brief naar sportverenigingen

Bijlage 7

Overzicht gemiddelde scores per vraag

Bijlage 8

Vitaliteitsscores sportverenigingen Alkmaar

Bijlage 9

Vragenlijst naar (ouders van) sporters

Bijlage 10

Sportverenigingen gevestigd in wijken Alkmaar

Bijlage 11

Sporttakken sportverenigingen

Pagina | 77


Bijlagen

Bijlage 1 Overzicht sportbonden en organisaties aangesloten bij NOC*NSF Tabel b1.1 Sportbonden aangesloten bij NOC*NSF

Sportbonden aangesloten bij NOC*NSF Sport

Sportbond

Website

Aikido

Aikido Nederland

www.aikidonederland.nl

Sjoelen

Algemene Nederlandse Sjoelbond

www.sjoelsport.nl

American Football

American Football Bond Nederland

www.afbn.org

Atletiek

Atletiekunie

www.atletiekunie.nl

Badminton

Badminton Nederland

www.badminton.nl

Bob en Slee Bond Nederland

www.bsbn.nl

Bridge

Bridgebond Nederland

www.bridge.nl

Oosterse Gevechtskunsten

Federatie Oosterse Gevechtskunsten

www.oostersegevechtskunsten.nl

Federatie van Klootschieters en Kogelwerpers

www.klootschieten.com

Bobslee-, Rodel- en Skeletonsport

Klootschieten en Kogelwerpen

I

Logo


Bijlagen

Gehandicaptensport

Gehandicaptensport Nederland

www.gehandicaptensport.nl

Golfsurfen

Holland Surfing Association

www.hsa.nl

Judo

Judo Bond Nederland

www.jbn.nl

Karate

Karate Do Bond Nederland

www.karatebond.nl

Autosport

KNAF Nederlandse Autosport Federatie

www.knaf.nl

Wandelen

KNBLO-Wandelsportorganisatie Nederland

www.knblo.nl

Korfbal

Koninklijk Nederlands Korfbal Verbond

www.knkv.nl

Kegelen

Koninklijke Nederlandsche Kegel Bond

www.kegelbond.nl

Motorbootsport

Koninklijke Nederlandsche Motorboot Club

www.knmc.nl

Roeien

Koninklijke Nederlandsche Roeibond

www.knrb.nl

Schaatsen

Koninklijke Nederlandsche Schaatsenrijders Bond

www.knsb.nl

Wielrennen

Koninklijke Nederlandsche Wielren Unie

www.knwu.nl

II


III

Bijlagen

Schermen

Koninklijke Nederlandse Algemene Schermbond

www.knas.nl

Base- en Softball

Koninklijke Nederlandse Baseball en Softball Bond

www.knbsb.nl

Biljart

Koninklijke Nederlandse Biljart Bond

www.knbb.nl

Cricket

Koninklijke Nederlandse Cricket Bond

www.kncb.nl

Dammen

Koninklijke Nederlandse Dam Bond

www.kndb.nl

Gymnastiek

Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie

www.kngu.nl

Paardensport

Koninklijke Nederlandse Hippische Sportfederatie

www.knhs.nl

Hockey

Koninklijke Nederlandse Hockey Bond

www.knhb.nl

Kaatsen

Koninklijke Nederlandse Kaats Bond

www.knkb.nl

Klim-en Bergsport

Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging

www.nkbv.nl

Kolf

Koninklijke Nederlandse Kolf Bond

www.kolfbond.nl


Bijlagen

Krachtsport en Fitness

Koninklijke Nederlandse Krachtsport en Fitnessfederatie

www.knkf.nl

Tennis

Koninklijke Nederlandse Lawn Tennis Bond

www.knltb.nl

Motorrijden

Koninklijke Nederlandse Motorrijders Vereniging

www.knmv.nl

Schaken

Koninklijke Nederlandse Schaakbond

www.schaakbond.nl

Schietsport

Koninklijke Nederlandse Schutters Associatie

www.knsa.nl

Luchtsport

Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart

www.knvvl.nl

Voetbal

Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond

www.knvb.nl

Zwemmen

Koninklijke Nederlandse Zwembond

www.knzb.nl

Handbal

Nederlands Handbal Verbond

www.handbal.nl

Dansen

Nederlandse Algemene Danssport Bond

www.nadb.eu

Basketball

Nederlandse Basketball Bond

www.basketball.nl

IV


V

Bijlagen

Beugel

Nederlandse Beugel Bond

www.beugelen.nl

Boksen

Nederlandse Boks Bond

www.boksen.nl

Bowlen

Nederlandse Bowling Federatie

www.bowlingnbf.nl

Curling

Nederlandse Curling Bond

www.curling.nl

Darten

Nederlandse Darts Bond

www.ndbdarts.nl

Drakenboot

Nederlandse Drakenboot Federatie

www.ndbf.nl

Floorball en Unihockey

Nederlandse Floorball en Unihockey Bond

www.nefub.nl

Frisbee

Nederlandse Frisbee Bond

www.frisbeesport.nl

Go

Nederlandse Go Bond

www.gobond.nl

Golfen

Nederlandse Golf Federatie

www.ngf.nl

Handboog

Nederlandse Handboog Bond

www.handboogsport.nl


Bijlagen

IJshockey

Nederlandse IJshockey Bond

www.nijb.nl

Bowls

Nederlandse Indoor en Outdoor Bowls Bond

www.niobb.nl

Jeu de Boules

Nederlandse Jeu de Boules Bond

www.njbb.nl

Kanoën

Nederlandse Kano Bond

www.watersportverbond.nl/kano

Kruisboog

Nederlandse Kruisboog Bond

www.nkbkruisboog.nl

Lacross

Nederlandse Lacrosse Bond

www.nllax.nl

Minigolf

Nederlandse Minigolf Bond

www.fnmb.nl

Onderwatersport

Nederlandse Onderwatersport Bond

www.onderwatersport.org

Racquetball

Nederlandse Racquetball Associatie

www.racquetball.nl

Rollersport en Bandy

Nederlandse Rollersport en Bandy Bond

www.rolhockey.com

Rubgy

Nederlandse Rugby Bond

www.rugby.nl

NRBB

VI


Wintersporten

Nederlandse Ski Vereniging

www.wintersport.nl

Tafeltennis

Nederlandse Tafeltennis Bond

www.nttb.nl

Toer Fietsen

Nederlandse Toer Fiets Unie

www.ntfu.nl

Triathlon

Nederlandse Triathlonbond

www.nedtriathlonbond.org

Vijfkamp

Nederlandse Vijfkamp Bond

www.nederlandsevijfkampbond.nl

Volleybal

Nederlandse Volleybal Bond

www.nevobo.nl

Wandelsport

Nederlandse Wandelsport Bond

www.nwb-wandelen.nl

Nederlandse Waterski en Wakeboard Bond

www.waterskibond.nl

Reddingsbrigade

Reddingsbrigade Nederland

www.reddingsbrigade.nl

Squash

Squash Bond Nederland

www.squash.nl

Waterskiën en Wakeboarden

VII

Bijlagen


Bijlagen

Taekwondo

Taekwondo Bond Nederland

www.taekwondobond.nl

Watersport

Watersportverbond

www.watersportverbond.nl

Tabel b1.2 Organisaties aangesloten bij NOC*NSF

Organisaties aangesloten bij NOC*NSF Organisatie

Website

Federatie van Sport Medische Instellingen

www.sportgeneeskunde.com

Stichting Homosport Nederland

www.homosport.nl

Logo

Interprovinciale Organisatie Sport Koninklijke Vereniging voor Leraren Lichamelijke Opvoeding

www.kvlo.nl

Nederlandse Culturele Sportbond

www.sport4all.nl

Nederlandse Christelijke Sport Unie

www.ncsu.nl

VIII


Bijlagen

Nederlands Genootschap voor Sportmassage

www.sportverzorgingngs.nl

Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen

www.nisb.nl

Nederlandse Katholieke Sportfederatie

www.nks.nl

Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie in de Sportgezondheidszorg

IX

www.nvfs.nl

Nederlandse Vereniging van Olympische Deelnemers

www.nvod.nl

Nederlandse Politie Sportbond

www.politiesport.nl

Studentensport Nederland

www.studentensport.nl

Vereniging voor Sportgeneeskunde

www.sportgeneeskunde.com

Vereniging voor Sport en Recht

www.sport-en-recht.nl


Bijlagen

Bijlage 2 Uitwerking hoofdcriteria gemeenten

Stichting vitale sportvereniging Enschede De stichting vitale sportvereniging Enschede heeft de drie hoofdcriteria onderverdeeld in subcriteria: 1. Gezonde bedrijfsvoering 

De toekomstvisie ligt vast in een meerjarenbeleidsplan.



Het sportaanbod is divers, waarbij uitgegaan wordt van de wensen van leden en buurtbewoners.



Leden worden actief geworven en behouden door sociale activiteiten, PR, jeugden ouderparticipatie.



De sportvereniging beschikt over een plan van aanpak voor interne en externe communicatie.



De sportvereniging heeft een sluitende begroting en voert goed financieel beleid, hetgeen blijkt uit liquiditeit, solvabiliteit en eigen vermogen.



De sportvereniging hanteert een gedragscode en respecteert normen en waarden van de samenleving. Bij overtredingen volgen maatregelen.

2. Maatschappelijk ondernemen 

De sportvereniging is georiënteerd op de omgeving (buurt of stad) en neemt daarvoor verantwoordelijkheid. Dit blijkt uit verenigingsdoelen voor de toekomst, de wijze van inspelen op de veranderende samenleving, relatie met de woonomgeving en het optreden als partner als het gaat om thema’s als gezondheid, sociale binding en vorming.



De sportvereniging werkt samen met partners in de wijk. Dit komt tot uiting in convenanten of schriftelijk vastgelegde afspraken.



Ook neemt de sportvereniging deel aan activiteiten in de wijk en participeert in activiteiten van partners binnen en buiten de sport.

3. Talentontwikkeling jeugd 

De sportvereniging schept voorwaarden om kinderen en jongeren gezond en evenwichtig te laten sporten. Ook voor kinderen met een beperking of minder draagkrachtige ouders.

I




Bijlagen

De sportvereniging stimuleert de jeugd in het ontwikkelen van talenten. Het aanbod is hierbij gericht op kennismaken, ontwikkelen, bekwamen en presteren.



Wijkgerichte dag arrangementen op de sportverenging bieden de mogelijkheid kinderen na schooltijd op te vangen.

Gemeente Enschede Gezonde bedrijfsbedrijfsvoering 1. Meerjarenbeleid 

De visie op de toekomst (visie, missie, profiel, doelstellingen en acties) is vastgelegd in een meerjarenbeleidsplan.

2. Vraag gestuurd aanbod 

Diversiteit in sportaanbod (binnen een tak van sport) en extra aanbod. Bij de bepaling van het sportaanbod wordt uitgegaan van de wensen van leden, potentiële leden of buurtbewoners.

3. Ledenbestand 

Werft en behoudt leden door sociale nevenactiviteiten en gerichte pr.



Werft en behoudt jeugdleden door jeugden ouderparticipatie.

4. HR-beleid vrijwilligers 

Een duidelijk omschreven organisatiestructuur, met taakomschrijvingen en eventueel benodigde kennis/ capaciteiten.



Een bedrijfsmatig functionerend kader.



Beschikt over voldoende en voldoende gekwalificeerd kader; werft potentiële kaderleden op hun ambities.



Begeleidt vrijwilligers bij hun functioneren; traint, beloont en waardeert vrijwilligers, idem ingehuurd kader.



Zoekt kwaliteit en deskundigheid waar nodig ook buiten de deur.



Werkt samen met andere clubs (of fuseert) om efficiënter te werken.

5. Communicatie 

De sportvereniging heeft een plan van aanpak voor de communicatie intern en extern.

6. Accommodatie 

De sportvereniging heeft uitgangspunten geformuleerd voor de invulling van de accommodatiebehoefte van de club, voor wat betreft eigendom/inhuur, bezettingsgraad, toegankelijkheid en veiligheid.

II


Bijlagen

7. Financiën 

De sportvereniging heeft een sluitende begroting, die door de ledenvergadering is goedgekeurd.



Zij voert een goed financieel beleid, hetgeen blijkt uit de liquiditeit, solvabiliteit en eigen vermogen van de sportvereniging.

8. Gedragscode 

De sportvereniging heeft een gedragscode en respecteert normen en waarden van de samenleving. Elementen in de code zijn onder andere: respect, fair play, antidiscriminatie, gezonde ontwikkeling als mens (lichamelijk en geestelijk).



De sportvereniging handhaaft deze gedragscode, onder andere via maatregelen bij overtredingen, administratieve boetes en tuchtzaken.

Maatschappelijk ondernemen 1. Maatschappelijke positie 

Het gaat hier om het innemen van een positie in de samenleving, waarbij men (ook) georiënteerd is op de omgeving (buurt of stad) en men daarvoor ook verantwoordelijkheid neemt. Dit blijkt uit de verenigingsdoelen voor de toekomst, wijze van inspelen op de veranderende samenleving, relatie met de woonomgeving, partner bij thema’s als gezondheid, sociale binding en vorming.

2. Samenwerking 

Samenwerking met partners in de wijk, hetgeen tot uiting komt in convenanten of schriftelijk vastgelegde afspraken met andere partijen, binnen en buiten de sport werkzaam.



Deelname aan activiteiten in de wijk, zoals BASIS, BOS, activiteiten van partners binnen en buiten de sport.

Gemeente Schiedam 1. Strategie en beleid Een vitale sportvereniging heeft een meerjarenbeleidsplan, waarin op basis van de identiteit van de vereniging een visie op de toekomst is uitgewerkt, doelstellingen zijn geformuleerd op de diverse deelbeleidsterreinen (onder meer vrijwilligersbeleid, beleid ledenbehoud en werving) en de wijze waarop deze doelstellingen bereikt worden (plan van aanpak), beschreven is.

III


Bijlagen

2. Leden Het aantal leden van een sportvereniging is op zichzelf niet leidend om de mate van vitaliteit van een sportvereniging te kunnen duiden. Om financieel en organisatorisch gezond te kunnen zijn zal een vitale sportvereniging echter wel een bepaalde omvang moeten hebben. Het ledenaantal van een sportvereniging moet enerzijds minimaal het aantal zijn dat nodig is om als vereniging duurzaam te kunnen voortbestaan. Anderzijds dient de omvang van het aantal leden te passen binnen dat aantal, waarvoor de sportvereniging een (sport)aanbod kan aanbieden. Denk hierbij aan benodigde ruimte aan sportvloer en benodigd kader (betaald of onbetaald). Het hebben van een jeugdafdeling binnen de sportvereniging is een meerwaarde, maar geen absolute „must‟. Het ledenaantal van een vitale sportvereniging is geleidelijk stijgend of in ieder geval stabiel. Het verloop van leden is klein. Om de duurzaamheid van het ledenaantal te waarborgen voert de sportvereniging actief beleid om leden te behouden en nieuwe leden te werven om zodoende een zo optimaal mogelijk aantal leden te hebben.

3. Organisatie Een vitale sportvereniging heeft zowel voldoende bestuurlijk als sporttechnisch onbetaald en/of betaald kader. De sportvereniging voert actief kaderbeleid, waarmee de kwantiteit van het aantal kaderleden wordt gewaarborgd en ook geïnvesteerd wordt in de kwaliteit (deskundigheidsbevordering) van het kader. Naast de kwantiteit en kwaliteit van het kader is een gestructureerde organisatie belangrijk. Een vitale sportvereniging heeft een heldere organisatiestructuur, een bestuursreglement, duidelijke taakomschrijvingen en besteedt aandacht aan de communicatie tussen de in de sportvereniging aanwezige geledingen.

4. Aanbod De vitale sportvereniging is op de hoogte van de wensen en behoeften van haar (potentiële) leden en sluit hier met haar aanbod op aan. Om de betrokkenheid van de leden bij de sportvereniging en onderling te vergroten, verzorgt de sportvereniging naast haar reguliere sportaanbod ook nevenactiviteiten.

5. Accommodatie Accommodaties zijn een voorwaarde voor sport. Voor de sportvereniging is accommodatie een voorwaarde om haar sport aan te kunnen bieden. Een vitale sportvereniging heeft haar uitgangspunten geformuleerd ten aanzien van eigendom/huur en invulling van de accommodatiebehoefte. De sportvereniging heeft voldoende ruimte aan sportaccommodatie

IV


Bijlagen

beschikbaar en streeft na deze sportaccommodatie optimaal te bezetten. Voorts voert de sportvereniging het onderhoud uit waarvoor het verantwoordelijk is.

6. Financiën Om het voortbestaan van een sportvereniging nu en in de toekomst te kunnen waarborgen is een gezonde financiële positie van de sportvereniging noodzakelijk. Een vitale sportvereniging heeft een sluitende begroting welke door haar leden is goedgekeurd. De sportvereniging voert een solide financieel beleid, met positieve liquiditeit en solvabiliteit van de sportvereniging. De sportvereniging komt betalingsverplichtingen tijdig na. De gemeente zal zelf ook de hand houden aan het nakomen van de huurvoorwaarden, waaronder de betalingstermijnen van de jaarhuur. Er zullen dan ook geen nieuwe betalingsregelingen met sportverenigingen worden getroffen.

7. Maatschappelijke betrokkenheid Sportverenigingen hebben een belangrijke maatschappelijke functie doordat zij mensen in de gelegenheid stellen om met elkaar te sporten. Een vitale sportvereniging heeft daarnaast de ambitie een bijdrage te leveren aan bredere maatschappelijke thema’s in de stad. Sportverenigingen kunnen onder meer meewerken aan sportactiviteiten geïnitieerd vanuit het onderwijs, meedoen aan sportstimuleringsprojecten of een plek voor een maatschappelijke stage of re-integratietraject aanbieden. Maar ook aandacht voor duurzaamheid binnen de sportvereniging, structurele aandacht voor thema’s als sportiviteit en respect of jeugd en alcohol of het organiseren van acties t.b.v. goede doelen zeggen iets over de vitaliteit van de sportvereniging. Sport en maatschappij zijn sterk met elkaar verbonden. Gebeurtenissen die plaatsvinden in de sport hebben hun uitwerking op de maatschappij en andersom. Een vitale sportvereniging hanteert een gedragscode gebaseerd op normen en waarden die de vereniging van haar leden verwacht, onder meer respect, fair play en antidiscriminatie. De vereniging draagt het opgenomen gedrag uit en handhaaft via maatregelen bij overtredingen.

8. Samenwerking Het succes van samenwerken ligt in de kracht van het collectief. Ook voor sportverenigingen kan samenwerking een meerwaarde betekenen. Het aangaan van een samenwerkingsverband kan onder meer op het gebied van gezamenlijk centrale inkoop van goederen en diensten, vrijwilligersbeleid (bijv. het gezamenlijk organiseren van scholingen), gezamenlijk gebruik van accommodatie (velden en kantine), gezamenlijk organiseren van sporten spelactiviteiten en uitwisselen van kennis en informatie op de diverse onderwerpen waar sportverenigingen mee te maken hebben.

V


Bijlagen

Een vitale sportvereniging staat open voor samenwerking met partijen binnen- en buiten de sport. De sportvereniging is bereid een mogelijk gezamenlijk belang te dienen, uiteenlopend van gezamenlijke inkoop van goederen en/of diensten tot een intensieve samenwerking c.q. fusie.

Gemeente Helmond

1. Organisatie Een vitale sportvereniging heeft zowel bestuurlijk als sporttechnisch voldoende onbetaald en/of betaald kader. De sportvereniging voert actief kaderbeleid en kan buiten de eigen verenigingsgrenzen op zoek gaan naar nieuwe vrijwilligers. Hiermee wordt de kwantiteit van het aantal kaderleden gewaarborgd. Structuur is belangrijk. Een vitale sportvereniging heeft een duidelijk omschreven organisatiestructuur, met taakomschrijvingen en eventueel benodigde kennis per functie aangegeven. Tevens beschikt de sportvereniging over voldoende en voldoende gekwalificeerd kader en werft potentiële kaderleden op hun ambities en competenties. De toekomstvisie ligt vast in een meerjarenbeleidsplan.

2. Leden Het aantal leden van een sportvereniging is op zichzelf niet leidend om de mate van vitaliteit van een sportvereniging te kunnen bepalen. Om financieel en organisatorisch gezond te kunnen zijn, zal een vitale sportvereniging echter wel een bepaalde omvang en opbouw in leden moeten hebben. Het ledenaantal van een sportvereniging moet enerzijds minimaal het aantal zijn dat nodig is om als sportvereniging duurzaam te kunnen voortbestaan. Anderzijds dient de omvang van het aantal leden te passen binnen dat aantal, waarvoor de sportvereniging een (sport)aanbod kan aanbieden. Denk hierbij aan benodigd kader, maar ook aan de capaciteit in ruimte (sportvloer). Het hebben van een jeugdafdeling binnen de sportvereniging is een meerwaarde, maar geen absolute must. Het ledenaantal van een vitale sportvereniging is stijgend of in ieder geval stabiel. Leden worden actief geworven en behouden door sociale activiteiten, PR, jeugden, ouderparticipatie.

3. Sfeer De sportvereniging hanteert een gedragscode en respecteert normen en waarden van de samenleving. Bij overtredingen volgen maatregelen. Als de sfeer bij een sportvereniging goed is zijn leden mogelijk ook extra genegen om zich in te zetten voor de sportvereniging. Het is belangrijk dat de juiste mensen de juiste posities bekleden.

VI


Bijlagen

4. Financiën De vitale sportvereniging heeft een sluitende begroting en voert goed financieel beleid. De sportvereniging is in staat betalingsverplichtingen op tijd na te komen en is niet volledig afhankelijk van sponsorinkomsten en subsidies. De leden van de sportvereniging betalen een redelijk contributiebedrag. Er worden geen betalingsregelingen met sportverenigingen getroffen.

5. Aanbod De vitale sportvereniging heeft een diversiteit in sportaanbod (bijvoorbeeld een recreantencompetitie binnen een tak van sport) en extra aanbod indien hier vanuit de wijk behoefte aan is. Bij de bepaling van het sportaanbod wordt onder andere uitgegaan van wensen van leden, potentiële leden of buurtbewoners. De sportvereniging schept voorwaarden om kinderen en jongeren gezond en evenwichtig te laten sporten, ook voor bijvoorbeeld kinderen met een beperking, aandoening of met minder draagkrachtige ouders.

6. Samenwerking Een vitale sportvereniging werkt samen met andere sportverenigingen of fuseert om efficiënter te functioneren. Tevens worden de mogelijkheden bezien om in samenwerking met andere partners een multifunctionele accommodatie te creëren zodat de sportaccommodatie niet alleen in de avonduren gebruikt wordt.

7. Accommodatie De vitale sportvereniging streeft ernaar om de accommodatie optimaal te bezetten. Tevens voert de sportvereniging dat onderhoud uit waarvoor het verantwoordelijk is. Indien de sportvereniging de beschikking heeft over een eigen accommodatie reserveert men voor onderhoud en maakt men gebruik van een MeerjarenOnderhoudsPlanning (MOP).

8. Maatschappelijk ondernemen Sportverenigingen hebben een belangrijke maatschappelijke functie doordat zij mensen in de gelegenheid stellen om met elkaar te sporten. Een vitale sportvereniging heeft daarnaast de ambitie een bijdrage te leveren aan bredere maatschappelijke thema’s in de stad. Als een sportvereniging zelf goed functioneert kan deze sportvereniging ook wat betekenen voor de wijk. Een vitale sportvereniging is georiënteerd op de omgeving (buurt of stad) en neemt daarvoor verantwoordelijkheid. Dit blijkt uit verenigingsdoelen voor de toekomst, de wijze van inspelen op de veranderende samenleving, relatie met de woonomgeving en het optreden als partner als het gaat om thema’s als gezondheid, sociale binding en vorming. De sportvereniging werkt samen met VII


Bijlagen

partners in de wijk. Dit komt tot uiting in convenanten of schriftelijk vastgelegde afspraken. De sportvereniging neemt deel aan activiteiten in de wijk, zoals activiteiten van de LEV groep of Stichting Jibb. Tevens ziet de sportvereniging kansen in mogelijkheden voor maatschappelijke stages, vrijwilligerskader en professionele begeleiding van specifieke doelgroepen als risicojongeren.

Gemeente Rotterdam 1. Ledenwerving en -behoud 

De sportvereniging is in staat naar wens nieuwe leden aan te trekken.



De sportvereniging is in staat naar wens leden te behouden/het aantal opzeggingen is niet ongewenst hoog.

2. Vrijwilligers werven en behouden 

Er zijn altijd voldoende niet-technische vrijwilligers zoals bestuurs- en commissieleden.



Er is altijd voldoende technisch kader (trainers, coaches, begeleiders e.d.).



Het technisch kader beschikt op dit moment over de juiste capaciteiten voor het uitoefenen van haar taken.



De sportvereniging heeft het vrijwilligersbeleid uitgebreid vastgelegd (richtlijnen over hoe om te gaan met vrijwilligers, hoe vrijwilligers te behouden, te werven enz.).

3. Organisatie en structuur 

De sportvereniging werkt altijd volgens een algemeen beleidsplan voor de lange termijn.



De sportvereniging werkt altijd volgens een actieplan voor de korte termijn.



Bij de sportvereniging is altijd een actueel organogram (schematisch overzicht van bestuur, commissies en communicatielijnen daartussen) beschikbaar.



Voor alle vrijwilligersfuncties is een actuele functieomschrijving beschikbaar.

4. Accommodatie 

Het aantal velden of banen of het aantal ingehuurde uren in zalen of baden voldoet geheel aan de behoefte van de sportvereniging.



De kwaliteit van de zalen, velden of baden (exclusief materialen) sluit geheel aan bij de door de sport gestelde eisen.



VIII

De aanwezige materialen sluiten geheel aan bij de behoefte van de sportvereniging.




Bijlagen

De voorzieningen (kleedkamers, sanitair, opslagruimte, afsluitbare ruimte, e.d.) sluiten geheel aan bij de behoefte van de sportvereniging.



De verenigingsruimte/kantine sluit geheel aan bij de behoefte van de sportvereniging.

5. Sport- en nevenactiviteiten 

De door de vereniging aangeboden reguliere sportactiviteiten, zoals trainingen en competitie, sluiten geheel aan bij de behoeften van de leden.



De sportvereniging organiseert jaarlijks naast de reguliere sportactiviteiten voldoende andere sportieve activiteiten zoals een toernooi, instuif en/of clinic.



De sportvereniging organiseert jaarlijks voldoende nevenactiviteiten (zoals een feestavond, kaartavond, puzzeltocht, bingo en/of playbackshow).

6. Financiën 

De sportvereniging heeft jaarlijks een positief financieel resultaat.



De sportvereniging reserveert jaarlijks voldoende geld voor zaken als groot onderhoud en investeringen.



De sportvereniging heeft (zonder reserveringen aan te spreken) altijd ruimte binnen haar begroting voor onverwachte uitgaven (tegenvallers of leuke extraatjes).



Het aandeel sponsorinkomsten is jaarlijks minimaal 10% van de begroting.



De sportvereniging heeft een uitgebreid sponsorplan (bestaat o.a. uit richtlijnen voor benaderen sponsor en/of het aanbod voor de (potentiële) sponsor).

7. Communicatie 

De leden worden van alle ontwikkelingen die hen aangaan persoonlijk (schriftelijk en/of mondeling) op de hoogte gehouden.



De communicatie tussen de verschillende commissies en tussen bestuur en commissies verloopt altijd naar wens.



De sportvereniging besteedt veel aandacht aan de communicatie met potentiële leden (zoals een flyeractie, deelname aan sportmarkten en/of contacten met scholen).



De sportvereniging onderhoudt intensief contact met voor hen relevante partijen (bonden, gemeente, zusterverenigingen enz.).

IX


Bijlagen

Gemeente Maastricht 1. Leden 

Ledenontwikkeling



Aantal leden in huidige jaar

2. Middelen 

Quick ratio huidige jaar



Werk kapitaal huidige jaar



Solvabiliteit huidige jaar



Quick ratio ontwikkeling



Werk kapitaal ontwikkeling



Behaald resultaat ontwikkeling



Solvabiliteit ontwikkeling



Betalingsachterstanden

3. Organisatie 

Beleidsplan



Actieplan



Kernfuncties bestuur



Kascontrolecommissie



Samenwerking andere organisaties



Samenwerking andere sportverenigingen



Deelname lokale of nationale maatschappelijke projecten



Specifieke doelgroepen



Trainers beschikbaar

4. Processen

X



Informeren leden over financiële positie



Informeren leden over doelstelling en resultaten



Statuten sluiten aan bij huidige verenigingsstructuur



Actuele inschrijving kamer van koophandel


Bijlagen

Bijlage 3 Online-vragenlijst

Algemene vragen

Wat is de naam van uw vereniging?

Wat is uw functie binnen uw vereniging?

Contactgegevens (e-mail en telefoonnummer) vereniging:

Welke sport(en) biedt uw vereniging aan?

In welke wijk is uw vereniging actief?

Hoeveel leden heeft uw vereniging?

Welke sportieve ambitie(s) heeft uw vereniging? (meerdere antwoorden mogelijk) Talentontwikkeling Topsportontwikkeling Breedtesportontwikkeling Geen van bovenstaande

I


Bijlagen

Accommodatie

Beschikt de vereniging over een eigen verenigingsruimte/kantine? Ja Nee

II


Bijlagen

Financiën Heeft de vereniging een financieel jaarverslag? Ja Nee

III


Ledenwerving en -behoud Het ledenaantal is de afgelopen 2 jaar: Gestegen Gelijk gebleven Gedaald

IV

Bijlagen


Bijlagen

Beleid en structuur

V


Bijlagen

Kader

Heeft uw vereniging een verenigingsmanager? Ja Nee

VI


Bijlagen


De vereniging heeft één of meerdere aparte groepen voor leden met talent op: Internationaalniveau Nationaal niveau Regionaal niveau Verenigings niveau Geen van bovenstaande niveaus

Heeft uw vereniging selectiebeleid op junior/senior niveau? Ja Nee

VII


Communicatie

VIII

Bijlagen


Bijlagen

Maatschappelijke rol Werkt uw vereniging samen met andere organisaties (bijvoorbeeld buurtverenigingen, scholen, gemeente) op maatschappelijk gebied (bijvoorbeeld sportstimuleringstrajecten, naschoolse activiteiten, accommodatiegebruik, maatschappelijke thema’s)? Ja Nee Werkt uw vereniging samen met andere verenigingen op het gebied van bijvoorbeeld belangenbehartiging, ledenwerving, accommodatiegebruik/beheer, kennisuitwisseling, sportaanbod (combinatieteams)? Ja Nee Heeft uw vereniging speciaal sportaanbod voor mensen met een beperking en/of sportaanbod voor ouderen? Ja Nee

IX


X

Bijlagen


Bijlagen

Bijlage 4 Scores online-vragenlijst

Tabel b4.1 Scores online-vragenlijst

Hoofd- en subcriteria

Vraag of stelling

Score

Het aantal velden of banen of het aantal ingehuurde uren in


6 puntenschaal

zalen of baden voldoet aan de behoefte van de

zalen of baden voldoet aan de behoefte van de vereniging

0 = score 0

Accommodatie

sportvereniging.

1 = score 0,2 2 = score 0,4 3 = score 0,6 4 = score 0,8 5 = score 1 n.v.t. = geen score

De kwaliteit van de zalen, velden of baden sluit aan bij de door

De kwaliteit van de zalen, velden of baden (exclusief

6 puntenschaal

de sport gestelde eisen.

materialen) sluit aan bij de door de sport gestelde eisen

0 = score 0 1 = score 0,2 2 = score 0,4 3 = score 0,6 4 = score 0,8 5 = score 1 n.v.t. = geen score I


Bijlagen

De aanwezige materialen sluiten aan bij de behoefte van de

De aanwezige materialen sluiten aan bij de behoefte van de

6 puntenschaal

sportvereniging.

vereniging

0 = score 0 1 = score 0,2 2 = score 0,4 3 = score 0,6 4 = score 0,8 5 = score 1 n.v.t. = geen score

De voorzieningen (kleedkamers, sanitair, opslagruimte,

De voorzieningen (kleedkamers, sanitair, opslagruimte,

6 puntenschaal

afsluitbare ruimte, parkeergelegenheid e.d.) sluiten aan bij de

afsluitbare ruimte, parkeergelegenheid e.d.) sluiten aan bij de

0 = score 0

behoefte van de sportvereniging.

behoefte van de vereniging


De verenigingsruimte/kantine sluit geheel aan bij de behoefte

De verenigingsruimte/kantine sluit geheel aan bij de behoefte

6 puntenschaal

van de sportvereniging.

van de vereniging

0 = score 0 1 = score 0,2 2 = score 0,4 3 = score 0,6 4 = score 0,8

II


Bijlagen

5 = score 1 n.v.t. = geen score

Financiën De vitale sportvereniging heeft een financieel jaarverslag.


Ja = score 1 Nee = score 0

De vitale sportvereniging heeft een sluitende begroting welke


6 puntenschaal

door haar leden is goedgekeurd.

leden is goedgekeurd


De vitale sportvereniging reserveert jaarlijks voldoende geld

De vereniging reserveert jaarlijks voldoende geld voor zaken

6 puntenschaal

voor zaken als groot onderhoud en investeringen.

als groot onderhoud en investeringen


III


Bijlagen

De vitale sportvereniging heeft een sponsorplan (bestaat o.a.

De vereniging heeft een sponsorplan (bestaat o.a. uit

6 puntenschaal

uit richtlijnen voor benaderen sponsor en/of het aanbod voor

richtlijnen voor benaderen sponsor en/of het aanbod voor de

0 = score 0

de (potentiële) sponsor).

(potentiële) sponsor)


De vitale sportvereniging beschikt over een goede financiële

De vereniging beschikt over een goede financiële structuur

6 puntenschaal

structuur (d.w.z. de vereniging voert een solide financieel

(d.w.z. de vereniging voert een solide financieel beleid, met

0 = score 0

beleid, met positieve liquiditeit en solvabiliteit).

positieve liquiditeit en solvabiliteit)


De vitale sportvereniging komt betalingsverplichtingen na.


6 puntenschaal 0 = score 0 1 = score 0,2 2 = score 0,4 3 = score 0,6 4 = score 0,8

IV


Bijlagen

5 = score 1 n.v.t. = geen score

Ledenwerving en –behoud Het ledenaantal van de vitale sportvereniging is stijgend of in

Het ledenaantal is de afgelopen twee jaar: gestegen, gelijk

Gestegen = score 1

ieder geval stabiel.

gebleven of gedaald

Gelijk gebleven = score 0,5 Gedaald = score 0

De vitale sportvereniging is in staat nieuwe leden aan te


trekken.

6 puntenschaal 0 = score 0 1 = score 0,2 2 = score 0,4 3 = score 0,6 4 = score 0,8 5 = score 1 n.v.t. = geen score

De vitale sportvereniging is in staat leden te behouden.


6 puntenschaal 0 = score 0 1 = score 0,2 2 = score 0,4 3 = score 0,6 4 = score 0,8 5 = score 1 n.v.t. = geen score V


Bijlagen

Beleid en structuur De vitale sportvereniging werkt volgens een algemeen

De vereniging werkt altijd volgens een algemeen beleidsplan

6 puntenschaal

beleidsplan voor de lange termijn (meerjarenbeleidsplan).

voor de lange termijn


De vitale sportvereniging werkt altijd volgens een actieplan

De vereniging werkt altijd volgens een actieplan voor de korte

6 puntenschaal

voor de korte termijn.

termijn


Het kader van de vitale sportvereniging is bekend met het

Het kader van de vereniging is bekend met het beleidsplan en

6 puntenschaal

beleidsplan en werkt hiermee.

werkt hiermee

0 = score 0 1 = score 0,2 2 = score 0,4

VI


Bijlagen

3 = score 0,6 4 = score 0,8 5 = score 1 n.v.t. = geen score Het bestuur bewaakt actief de grote lijnen uit het beleidsplan

Het bestuur bewaakt actief de grote lijnen uit het beleidsplan

6 puntenschaal

(en laat de beslommeringen van dagelijkse praktijk over aan

(en laat de beslommeringen van dagelijkse praktijk over aan

0 = score 0

het kader).

het kader)


Bij de vitale sportvereniging is altijd een actueel organogram

Bij de vereniging is altijd een actueel organogram

6 puntenschaal

(schematisch overzicht van bestuur, commissies en

(schematisch overzicht van bestuur, commissies en

0 = score 0

communicatielijnen daartussen) beschikbaar.

communicatielijnen daartussen) beschikbaar




6 puntenschaal

functieomschrijvingen beschikbaar.

functieomschrijving beschikbaar

0 = score 0 VII


Bijlagen

1 = score 0,2 2 = score 0,4 3 = score 0,6 4 = score 0,8 5 = score 1 n.v.t. = geen score De vitale sportvereniging organiseert ten minste één algemene

De vereniging organiseert ten minste één algemene

6 puntenschaal

ledenvergadering en begrotingsvergadering per jaar.

ledenvergadering en begrotingsvergadering per jaar


De vitale sportvereniging heeft beleid omtrent waarden en normen.


6 puntenschaal 0 = score 0 1 = score 0,2 2 = score 0,4 3 = score 0,6 4 = score 0,8 5 = score 1 n.v.t. = geen score

VIII


Bijlagen

De vitale sportvereniging heeft beleid omtrent alcohol en

De vereniging heeft beleid omtrent alcohol en jeugd,

6 puntenschaal

jeugd, overgewicht.

overgewicht


De vitale sportvereniging heeft een beleidsplan waarin o.a.

De vereniging heeft een beleidsplan waarin o.a. visie op

6 puntenschaal

visie op breedtesport en talenten/prestatiesport in wordt

breedtesport en talenten/prestatiesport in wordt omschreven

0 = score 0

omschreven.


Kader De vitale sportvereniging heeft voldoende niet-technisch kader

De vereniging heeft voldoende niet-technische vrijwilligers

6 puntenschaal

zoals bestuurs- en commissieleden.

zoals bestuurs- en commissieleden

0 = score 0 1 = score 0,2 2 = score 0,4 3 = score 0,6 IX


Bijlagen

4 = score 0,8 5 = score 1 n.v.t. = geen score Het niet-technisch kader beschikt over de juiste capaciteiten

Het niet-technische kader beschikt op dit moment over de

6 puntenschaal

voor het uitoefenen van haar taken.

juiste capaciteiten voor het uitoefenen van haar taken


De vitale sportvereniging heeft voldoende technisch kader

De vereniging heeft voldoende technisch kader (trainers,

6 puntenschaal

(trainers, coaches, begeleiders).

coaches, begeleiders e.d.)


Het technisch kader beschikt over de juiste capaciteiten en

Het technisch kader beschikt op dit moment over de juiste

6 puntenschaal

opleidingen voor het uitoefenen van haar taken.

capaciteiten en opleidingen voor het uitoefenen van haar

0 = score 0

taken

1 = score 0,2

X


Bijlagen

2 = score 0,4 3 = score 0,6 4 = score 0,8 5 = score 1 n.v.t. = geen score De vitale sportvereniging heeft het vrijwilligersbeleid uitgebreid

De vereniging heeft het vrijwilligersbeleid uitgebreid

6 puntenschaal

vastgelegd (richtlijnen over hoe om te gaan met vrijwilligers,

vastgelegd (richtlijnen over hoe om te gaan met vrijwilligers,

0 = score 0

hoe vrijwilligers te behouden, te werven ).

hoe vrijwilligers te behouden, te werven enz.)


De vitale sportvereniging speelt in op het feit dat mensen zich

De vereniging speelt in op het feit dat mensen zich niet meer

6 puntenschaal

niet meer vaak voor langere tijd als vrijwilliger willen binden

vaak voor langere tijd als vrijwilliger willen binden aan de

0 = score 0

aan de vereniging.

vereniging


XI


Bijlagen

Sportaanbod en nevenactiviteiten De door de vitale sportvereniging aangeboden reguliere

De door de vereniging aangeboden reguliere sportactiviteiten,

6 puntenschaal

sportactiviteiten, zoals trainingen en competitie, sluiten aan bij

zoals trainingen en competitie, sluiten aan bij de behoefte van

0 = score 0

de behoefte van de leden.

de leden


De vitale sportvereniging organiseert jaarlijks naast de reguliere De vereniging organiseert jaarlijks naast de reguliere

6 puntenschaal

sportactiviteiten voldoende andere sportieve activiteiten zoals

sportactiviteiten voldoende andere sportieve activiteiten zoals

0 = score 0

een toernooi, instuif en/of clinic.

een toernooi, instuif en/of clinic


Communicatie De leden worden van alle ontwikkelingen die hen aangaan

De leden worden van alle ontwikkelingen die hen aangaan

6 puntenschaal

persoonlijk (schriftelijk en/of mondeling) op de hoogte

persoonlijk (schriftelijk en/of mondeling) op de hoogte

0 = score 0

gehouden.

gehouden

1 = score 0,2

XII


Bijlagen

2 = score 0,4 3 = score 0,6 4 = score 0,8 5 = score 1 n.v.t. = geen score De communicatie tussen de verschillende commissies en tussen De communicatie tussen de verschillende commissies en

6 puntenschaal

bestuur en commissies verloopt goed.

0 = score 0

tussen bestuur en commissies verloopt goed

1 = score 0,2 2 = score 0,4 3 = score 0,6 4 = score 0,8 5 = score 1 n.v.t. = geen score De communicatie tussen niet-technisch kader en technisch

De communicatie tussen niet-technisch kader en technisch

6 puntenschaal

kader verloopt goed.

kader verloopt goed


De vitale sportvereniging besteedt veel aandacht aan de

De vereniging besteedt veel aandacht aan de communicatie

6 puntenschaal XIII


Bijlagen

communicatie met potentiële leden (zoals een flyeractie,

met potentiële leden (zoals een flyeractie, deelname aan

0 = score 0

deelname aan sportmarkten en/of contacten met scholen).

sportmarkten en/of contacten met scholen)


De vitale sportvereniging onderhoudt intensief contact met

De vereniging onderhoudt intensief contact met voor hen

6 puntenschaal

voor hen relevante partijen (bonden, gemeente,

relevante partijen (bonden, gemeente, zusterverenigingen)

0 = score 0

zusterverenigingen).


Maatschappelijke rol De vitale sportvereniging werkt samen met andere organisaties

Werkt de vereniging samen met andere organisaties

Ja = score 1

(bijvoorbeeld buurtverenigingen, scholen, gemeente) op

(bijvoorbeeld buurtverenigingen, scholen, gemeente) op

Nee = score 0

maatschappelijk gebied (bijvoorbeeld

maatschappelijk gebied (bijvoorbeeld

sportstimuleringstrajecten, naschoolse activiteiten,

sportstimuleringstrajecten, naschoolse activiteiten,

accommodatiegebruik, maatschappelijke thema’s).

accommodatiegebruik, maatschappelijke thema’s)?

XIV


Bijlagen

De vitale sportvereniging werkt samen met andere

Werkt de vereniging samen met andere verenigingen op het

Ja = score 1

verenigingen op het gebied van bijvoorbeeld

gebied van bijvoorbeeld belangenbehartiging, ledenwerving,

Nee = score 0

belangenbehartiging, ledenwerving,

accommodatiegebruik/beheer, kennisuitwisseling,

accommodatiegebruik/beheer, kennisuitwisseling, sportaanbod sportaanbod (combinatieteams)? (combinatieteams). De vitale sportvereniging heeft speciaal sportaanbod voor

Heeft de vereniging speciaal sportaanbod voor mensen met

Ja = score 1

mensen met een beperking en/of sportaanbod voor ouderen.

een beperking en/of voor ouderen?

Nee = score 0

De vitale sportvereniging organiseert, of heeft hier concrete

De vereniging organiseert, of heeft hier concrete voornemens

6 puntenschaal

voornemens toe, laagdrempelige activiteiten om inactieve

toe, laagdrempelige activiteiten om inactieve burgers meer te

0 = score 0

burgers meer te laten bewegen.

laten bewegen


De vitale sportvereniging is betrokken bij de wijk waarin hij gevestigd is.


6 puntenschaal 0 = score 0 1 = score 0,2 2 = score 0,4 3 = score 0,6 4 = score 0,8 5 = score 1 XV


Bijlagen

n.v.t. = geen score De vitale sportvereniging speelt in op/maakt gebruik van


6 puntenschaal

landelijke of lokale subsidieregelingen en

lokale subsidieregelingen en stimuleringsprogramma’s, zoals

0 = score 0

stimuleringsprogramma’s zoals de Sportimpuls.

de Sportimpuls


De vitale sportvereniging stelt zich beschikbaar als leerplek

De vereniging stelt zich beschikbaar als leerplek voor

6 puntenschaal

voor studenten en/of re-integratie.

studenten en/of re-integratie


XVI


Bijlagen

Bijlage 5 Voorbeeld berekening vitaliteitsscore Tabel b5.1 Berekening hoofdcriterium accommodatie

Vraag

Antwoord vereniging X

Score


Helemaal eens

1

Oneens

0,2

Eens

0,8

Helemaal oneens

0

Beetje eens

0,6

zalen of baden voldoet aan de behoefte van de vereniging De kwaliteit van de zalen, velden of baden (exclusief materialen) sluit aan bij de door de sport gestelde eisen De aanwezige materialen sluiten aan bij de behoefte van de vereniging De voorzieningen (kleedkamers, sanitair, opslagruimte, afsluitbare ruimte, parkeergelegenheid e.d.) sluiten aan bij de behoefte van de vereniging De verenigingsruimte/kantine sluit geheel aan bij de behoefte van de vereniging Gemiddeld

0,52

Tabel b5.2 Berekening hoofdcriterium financiën

Vraag


Score


Ja

1


Beetje oneens

0,4

Eens

0,8

leden is goedgekeurd De vereniging reserveert jaarlijks voldoende geld voor zaken als groot onderhoud en investeringen De vereniging heeft een sponsorplan (bestaat o.a. uit richtlijnen Helemaal eens

1

voor benaderen sponsor en/of het aanbod voor de (potentiële) sponsor) De vereniging beschikt over een goede financiële structuur

Helemaal oneens

0

Oneens

0,2

(d.w.z. de vereniging voert een solide financieel beleid, met positieve liquiditeit en solvabiliteit) De vereniging komt betalingsverplichtingen na Gemiddeld

0,57

I


Bijlagen

Tabel b5.3 Berekening hoofdcriterium ledenwerving en -behoud

Vraag


Score

Het leden aantal is de afgelopen 2 jaar: gestegen/gelijk

Gelijk gebleven

0,5


Eens

0,8


Oneens

0,2

gebleven/gedaald

Gemiddeld

0,5

Tabel b5.4 Berekening hoofdcriterium beleid en structuur

Vraag


Score

De vereniging werkt altijd volgens een algemeen beleidsplan

Helemaal eens

1

Oneens

0,2

Eens

0,8

Beetje eens

0,6

Eens

0,8

Beetje oneens

0,4

Helemaal oneens

0


Helemaal eens

1

De vereniging heeft beleid omtrent alcohol en jeugd,

Eens

0,8

Oneens

0,2

voor de lange termijn De vereniging werkt altijd volgens een actieplan voor de korte termijn Het kader van de vereniging is bekend met het beleidsplan en werkt hiermee Het bestuur bewaakt actief de grote lijnen uit het beleidsplan (en laat de beslommeringen van dagelijkse praktijk over aan het kader) Bij de vereniging is altijd een actueel organogram (schematisch overzicht van bestuur, commissies en communicatielijnen daartussen) beschikbaar Voor alle vrijwilligersfuncties en bestuursleden is een actuele functieomschrijving beschikbaar De vereniging organiseert ten minste één algemene ledenvergadering en begrotingsvergadering per jaar

overgewicht De vereniging heeft een beleidsplan waarin o.a. visie op breedtesport en talenten/prestatiesport in wordt omschreven Gemiddeld

II

0,58


Bijlagen

Tabel b5.5 Berekening hoofdcriterium kader

Vraag


Score

De vereniging heeft voldoende niet-technische vrijwilligers

Helemaal oneens

0

Beetje oneens

0,4

Eens

0,8

Beetje eens

0,6

Helemaal eens

1

Oneens

0,2

zoals bestuurs- en commissieleden Het niet-technische kader beschikt op dit moment over de juiste capaciteiten voor het uitoefenen van haar taken De vereniging heeft voldoende technisch kader (trainers, coaches, begeleiders e.d.) Het technisch kader beschikt op dit moment over de juiste capaciteiten en opleidingen voor het uitoefenen van haar taken De vereniging heeft het vrijwilligersbeleid uitgebreid vastgelegd (richtlijnen over hoe om te gaan met vrijwilligers, hoe vrijwilligers te behouden, te werven enz.) De vereniging speelt in op het feit dat mensen zich niet meer vaak voor langere tijd als vrijwilliger willen binden aan de vereniging Gemiddeld

0,5

Tabel b5.6 Berekening hoofdcriterium sportaanbod en nevenactiviteiten

Vraag


Score

De door de vereniging aangeboden reguliere sportactiviteiten,

Oneens

0,2

Beetje eens

0,6

zoals trainingen en competitie, sluiten aan bij de behoefte van de leden De vereniging organiseert jaarlijks naast de reguliere sportactiviteiten voldoende andere sportieve activiteiten zoals een toernooi, instuif en/of clinic Gemiddeld

0,4

Tabel b5.7 Berekening hoofdcriterium communicatie

Vraag


Score

De leden worden van alle ontwikkelingen die hen aangaan

Helemaal eens

1

De communicatie tussen de verschillende commissies en tussen Helemaal eens

1

persoonlijk (schriftelijk en/of mondeling) op de hoogte gehouden

III


Bijlagen

bestuur en commissies verloopt goed De communicatie tussen niet-technisch kader en technisch

Oneens

0,2

Beetje eens

0,6

Eens

0,8

kader verloopt goed De vereniging besteedt veel aandacht aan de communicatie met potentiële leden (zoals een flyeractie, deelname aan sportmarkten en/of contacten met scholen) De vereniging onderhoudt intensief contact met voor hen relevante partijen (bonden, gemeente, zusterverenigingen) Gemiddeld

0,72

Tabel b5.8 Berekening hoofdcriterium maatschappelijke rol

Vraag


Score

Werkt de vereniging samen met andere organisaties

Ja

1

Nee

0

Ja

1

Helemaal eens

1


Oneens

0,2


Eens

0,8

Helemaal oneens

0

(bijvoorbeeld buurtverenigingen, scholen, gemeente) op maatschappelijk gebied (bijvoorbeeld sportstimuleringstrajecten, naschoolse activiteiten, accommodatiegebruik, maatschappelijke thema’s)? Werkt de vereniging samen met andere verenigingen op het gebied van bijvoorbeeld belangenbehartiging, ledenwerving, accommodatiegebruik/beheer, kennisuitwisseling, sportaanbod (combinatieteams)? Heeft de vereniging speciaal sportaanbod voor mensen met een beperking en/of voor ouderen? De vereniging organiseert, of heeft hier concrete voornemens toe, laagdrempelige activiteiten om inactieve burgers meer te laten bewegen

lokale subsidieregelingen en stimuleringsprogramma’s, zoals de Sportimpuls De vereniging stelt zich beschikbaar als leerplek voor studenten en/of re-integratie Gemiddeld

IV

0,57


Bijlagen

Berekening vitaliteitsscore vereniging X In de tabellen op de vorige bladzijde is de gemiddelde score per criterium berekend. Deze gemiddelde scores kunnen ingevuld worden in de formule voor de vitaliteitsscore.

Vitaliteit Alkmaar = (15% accommodatie + 15% financiën + 10% leden + 15% beleid en structuur + 15% kader + 10% sportaanbod + 5% communicatie + 15% maatschappelijke rol)

= Vitaliteitsscore vereniging X = 10 * (0,15 * 0,52 + 0,15 * 0,57 + 0,10 * 0,5 + 0,15 * 0,58 + 0,15 * 0,5 + 0,10 * 0,4 + 0,05 * 0,72 + 0,15 * 0,57) = 5,37 De vitaliteitsscore van vereniging X is 5,37

V


Bijlagen

Bijlage 6 Begeleidende brief naar sportverenigingen

Beste , In het kader van mijn opleiding Sport, Management & Ondernemen doe ik vanuit het sportbureau Alkmaar een afstudeeronderzoek naar de vitaliteit van sportverenigingen in de gemeente Alkmaar. Hierbij vraag ik u om mij te helpen bij het onderzoek door namens uw vereniging deze enquête in te vullen.

Als u de enquête invult maakt uw vereniging kans op een geweldige prijs! Onder de sportverenigingen die de enquête invullen worden 2 vrijwilligersfeesten t.w.v. €1500,- verloot en 10 cadeaubonnen voor de aanschaf van materialen t.w.v. €100,-. De enquête is te vinden via onderstaande link. http://www.enqueteviainternet.nl/De_vitale_sportvereniging U kunt de enquête tot en met vrijdag 23 november invullen. Dan sluit de enquête en daarna worden de winnende verenigingen van de prijzen bekend gemaakt. De uitkomsten van de door u ingevulde enquête zullen volledig anoniem blijven. Het doel van het onderzoek is om een beeld te krijgen hoe vitaal de sportverenigingen in de gemeente Alkmaar zijn. Met het volledig invullen van de enquête helpt u mij met het afronden van mijn studie. Bij voorbaat dank! Met sportieve groet,

Roel Blom Stagiair Sportbureau Alkmaar Zijperstraat 45

T. 072-5272678 / 06-22662182

1823 CX Alkmaar

F. 072-5272679

www.sportloketalkmaar.nl

I

E. [email protected]


Bijlagen

Bijlage 7 Overzicht gemiddelde scores per vraag Tabel b6.1 Overzicht gemiddelde scores per vraag of stelling Positie

Gemiddelde

Hoofdcriterium

Beantwoord

Stelling of vraag

1

Financiën

N=63


0,97

2

Beleid en structuur

N=63

De vereniging organiseert ten minste één algemene ledenvergadering en begrotingsvergadering per jaar

0,93

3

Financiën

N=64

De vereniging heeft een sluitende begroting welke door haar leden is goedgekeurd

0,92

4

Financiën

N=65


0,86

5

Financiën

N=64

De vereniging beschikt over een goede financiële structuur (d.w.z. de vereniging voert een solide financieel beleid,

6-8 6-8

6-8 9

met positieve liquiditeit en solvabiliteit)

Accommodatie

N=56

De aanwezige materialen sluiten aan bij de behoefte van de vereniging

Sportaanbod en

N=60

De door de vereniging aangeboden reguliere sportactiviteiten, zoals trainingen en competitie, sluiten aan bij de

nevenactiviteiten Communicatie

behoefte van de leden N=62

De leden worden van alle ontwikkelingen die hen aangaan persoonlijk (schriftelijk en/of mondeling) op de hoogte gehouden

score

0,8 0,79 0,79

0,79

Financiën

N=53

De vereniging reserveert jaarlijks voldoende geld voor zaken als groot onderhoud en investeringen

0,77

10-11

Communicatie

N=56

De communicatie tussen de verschillende commissies en tussen bestuur en commissies verloopt goed

0,76

10-11

Communicatie

N=51

De communicatie tussen niet-technisch kader en technisch kader verloopt goed

0,76


N=65


0,75

Sportaanbod en

N=60

De vereniging organiseert jaarlijks naast de reguliere sportactiviteiten voldoende andere sportieve activiteiten zoals

12 13-14

13-14

nevenactiviteiten Kader

een toernooi, instuif en/of clinic N=60

Het technisch kader beschikt op dit moment over de juiste capaciteiten en opleidingen voor het uitoefenen van haar taken

0,74

0,74

I


Bijlagen

Hoofdcriterium

15-16

Accommodatie

15-16

Kader

N=57

Het niet-technisch kader beschikt op dit moment over de juiste capaciteiten voor het uitoefenen van haar taken

0,73

17-20

Beleid en structuur

N=61


0,72

17-20

Accommodatie

N=59

De kwaliteit van de zalen, velden of baden (exclusief materialen) sluit aan bij de door de sport gestelde eisen

0,72

17-20

Accommodatie

N=49

De verenigingsruimte/kantine sluit geheel aan bij de behoefte van de vereniging

0,72

17-20

Kader

N=61

De vereniging heeft voldoende niet-technisch kader zoals bestuurs- en commissieleden

0,72

21-23


N=65


0,68

21-23

Beleid en structuur

N=53

Het kader van de vereniging is bekend met het beleidsplan en werkt hiermee

0,68

21-23

Kader

N=60

De vereniging heeft voldoende technisch kader (trainers, coaches, begeleiders e.d.)

0,68

24-26

Beleid en structuur

N=60

Bij de vereniging is altijd een actueel organogram (schematisch overzicht van bestuur, commissies en

24-26

Beleid en structuur

24-26

Communicatie

27

Beleid en structuur

28-29

Beleid en structuur

28-29

Accommodatie

30

Communicatie

31

Maatschappelijk rol

II

Beantwoord

Stelling of vraag

N=58

Het aantal velden of banen of het aantal ingehuurde uren in zalen of baden voldoet aan de behoefte van de

Gemiddelde

Positie

vereniging

communicatielijnen daartussen) beschikbaar N=59

De vereniging werkt altijd volgens een actieplan voor de korte termijn

N=62

De vereniging onderhoudt intensief contact met voor hen relevante partijen (bonden, gemeente, zusterverenigingen)

N=57

De vereniging werkt altijd volgens een algemeen beleidsplan voor de lange termijn

N=54

Het bestuur bewaakt actief de grote lijnen uit het beleidsplan (en laat de beslommeringen van dagelijkse praktijk over aan het kader)

N=59

De voorzieningen (kleedkamers, sanitair, opslagruimte, afsluitbare ruimte, parkeergelegenheid e.d.) sluiten aan bij de behoefte van de vereniging

N=58

De vereniging besteedt veel aandacht aan de communicatie met potentiële leden (zoals een flyeractie, deelname aan sportmarkten en/of contacten met scholen)

N=48

De vereniging stelt zich beschikbaar als leerplek voor studenten en/of re-integratie

score 0,73

0,67 0,67 0,67 0,65 0,63

0,63

0,6

0,57


Positie 32

Bijlagen

Hoofdcriterium

Beantwoord

Stelling of vraag

Beleid en structuur

N=51

De vereniging heeft beleid omtrent alcohol en jeugd, overgewicht

N=55

De vereniging heeft een sponsorplan (bestaat o.a. uit richtlijnen voor benaderen sponsor en/of het aanbod voor de


33-35

Financiën

33-35

Beleid en structuur

33-35


N=65

Het ledenaantal is de afgelopen 2 jaar: gestegen, gelijk gebleven of gedaald

0,52

36

Beleid en structuur

N=56

Voor alle vrijwilligersfuncties en bestuursleden is een actuele functieomschrijving beschikbaar

0,51

37

Maatschappelijk rol

N=49


0,48

38

Kader

N=55

De vereniging speelt in op het feit dat mensen zich niet meer vaak voor langere tijd als vrijwilliger willen binden aan

39

Maatschappelijk rol

(potentiële) sponsor) N=51

omschreven

de vereniging N=54

De vereniging organiseert, of heeft hier concrete voornemens toe, laagdrempelige activiteiten om inactieve burgers meer te laten bewegen

N=65 40

De vereniging heeft een beleidsplan waarin o.a. visie op breedtesport en talenten/prestatiesport in wordt

Maatschappelijk rol

0,52

0,52

0,46

0,44

Werkt uw vereniging samen met andere organisaties (bijvoorbeeld buurtverenigingen, scholen, gemeente) op maatschappelijk gebied (bijvoorbeeld sportstimuleringstrajecten, naschoolse activiteiten, accommodatiegebruik,

0,43

maatschappelijke thema's)? 41

Maatschappelijk rol

42

Maatschappelijk rol

43

Kader

44

Maatschappelijk rol

N=65

Werkt uw vereniging samen met andere verenigingen op het gebied van bijvoorbeeld belangenbehartiging, ledenwerving, accommodatiegebruik/beheer, kennisuitwisseling, sportaanbod (combinatieteams)?

N=57

De vereniging speelt in op/maakt gebruik van landelijke of lokale subsidieregelingen en stimuleringsprogramma’s, zoals de Sportimpuls

N=52

De vereniging heeft het vrijwilligersbeleid uitgebreid vastgelegd (richtlijnen over hoe om te gaan met vrijwilligers, hoe vrijwilligers te behouden, te werven enz.)

N=65

Heeft uw vereniging speciaal sportaanbod voor mensen met een beperking en/of sportaanbod voor ouderen?

0,42

0,41

0,39 0,34

III


Bijlagen

Bijlage 8 Vitaliteitsscores sportverenigingen Alkmaar

A

= Gemiddelde score accommodatie

F

= Gemiddelde score financiën

L

= Gemiddelde score ledenwerking en -behoud

B

= gemiddelde score beleid en structuur

K

= Gemiddelde score kader

S

= gemiddelde score sportaanbod en nevenactiviteiten

C

= Gemiddelde score communicatie

M

= Gemiddelde score maatschappelijke rol

Tabel b8.1 vitaliteitsscores sportverenigingen Alkmaar

Nr.

I

Naam sportvereniging

A

F

L

B

K

S

C

M

15%

15%

10%

15%

15%

10%

5%

15%

Vitaliteitscore

Eigen beoordeling

1

Sportvereniging 1

0,4

0,6

0,63

0,08

0

0,8

0,28

0

3,19

2

2

Sportvereniging 2

0,53

0,63

0,73

0,36

0,3

0,4

0,6

0,34

4,67

8

3

Sportvereniging 3

0,8

0,63

0,63

0,23

0,4

0,8

0,72

0

4,88

7

4

Sportvereniging 4

0,25

0,63

0,4

0,52

0,63

0,9

0,72

0,29

5,14

7

5

Sportvereniging 5

0,96

0,8

0,33

0,28

0,43

0,5

0,67

0,23

5,215

6

6

Sportvereniging 6

0,56

0,53

0,13

0,63

0,7

0,8

0,76

0,26

5,33

5


Bijlagen

7

Sportvereniging 7

0,8

0,8

0,57

0,38

0,57

0,8

0,56

0

5,475

7

8

Sportvereniging 8

0,6

0,83

0,33

0,6

0,6

1

0,6

0

5,575

6

9

Sportvereniging 9

0,84

0,87

0,33

0,52

0,53

0,6

0,6

0,14

5,58

6

10

Sportvereniging 10

0,68

0,8

0,4

0,6

0,33

0,6

0,52

0,49

5,61

7

11

Sportvereniging 11

0,32

0,73

0,63

0,56

0,64

0,5

0,72

0,5

5,615

7

12

Sportvereniging 12

0,05

0,96

1

0,6

0,77

0,5

0,64

0,17

5,645

4

13

Sportvereniging 13

0,68

0,77

0,33

0,54

0,63

0,8

0,68

0,17

5,655

7

14

Sportvereniging 14

0,8

0,8

0,57

0,42

0,47

0,8

0,47

0,27

5,745

7

15

Sportvereniging 15

1

0,67

0,4

0,33

0,67

0,5

0,68

0,4

5,845

8

16

Sportvereniging 16

0,96

0,6

0,67

0,74

0,73

0

0,84

0,14

5,845

6

17

Sportvereniging 17

0,45

0,92

0,47

0,62

0,43

0,9

0,6

0,37

5,855

7

18

Sportvereniging 18

0,8

0,53

0,47

0,46

0,7

0,7

0,68

0,43

5,89

8

19

Sportvereniging 19

1

0,87

0,53

0,46

0,57

0,7

0,68

0,03

5,956

8

20

Sportvereniging 20

0,68

0,33

0,27

0,64

0,7

1

0,53

0,69

6,095

3

II


Bijlagen

21

Sportvereniging 21

0,68

0,73

0,7

0,68

0,33

1

0,8

0,33

6,225

7

22

Sportvereniging 22

0,72

0,8

0,4

0,58

0,47

0,8

0,76

0,54

6,245

7

23

Sportvereniging 23

0,8

1

0,33

0,87

0,64

0,7

0,55

0

6,27

5

24

Sportvereniging 24

0,6

0,87

0,67

0,5

0,47

0,7

0,44

0,69

6,285

6

25

Sportvereniging 25

0,8

0,87

0,4

0,6

0,6

0,8

0,72

0,37

6,42

7

26

Sportvereniging 26

0,85

0,88

0,2

0,57

0,53

0,7

0,72

0,68

6,525

8

27

Sportvereniging 27

0,72

0,56

0,5

0,9

0,6

0,7

0,75

0,54

6,555

6

28

Sportvereniging 28

0,28

0,57

1

1

0,67

0,3

0,9

0,46

6,595

7

29

Sportvereniging 29

0,56

0,97

0,73

0,82

0,5

0,7

0,72

0,37

6,62

8

30

Sportvereniging 30

0,72

0,83

0,87

0,78

0,57

1

1

0,2

6,72

9

31

Sportvereniging 31

0,6

0,9

0,7

0,74

0,7

0,7

0,56

0,47

6,795

8

32

Sportvereniging 32

1

0,8

0,93

0,42

0,53

1

0,76

0,26

6,825

7

33

Sportvereniging 33

0,85

0,45

0,93

0,42

0,67

0,9

0,76

0,71

6,86

6

34

Sportvereniging 34

0,8

0,6

0,83

0,78

0,92

0,8

0,76

0,17

6,915

8

III


Bijlagen

35

Sportvereniging 35

1

1

0,53

0,5

0,47

0,8

0,64

0,54

6,915

6

36

Sportvereniging 36

0,68

0,7

0,4

1

0,73

1

0,88

0,3

6,955

7

37

Sportvereniging 37

0,6

0,6

0,8

1

0,63

0,8

0,88

0,46

6,975

7

38

Sportvereniging 38

0,76

0,93

0,63

0,73

0,76

0,7

0,64

0,37

7,035

7

39

Sportvereniging 39

0,64

0,93

0,87

0,76

0,56

0,8

0,8

0,43

7,05

8

40

Sportvereniging 40

0,5

0,84

0,53

0,8

0,83

0,9

0,8

0,54

7,095

8

41

Sportvereniging 41

0,76

0,87

0,7

0,62

0,57

0,7

0,84

0,71

7,115

8

42

Sportvereniging 42

0,28

0,77

0,87

0,82

0,67

0,8

0,76

0,84

7,12

7

43

Sportvereniging 43

0,76

0,83

0,47

0,78

0,73

0,9

0,72

0,6

7,28

7

44

Sportvereniging 44

0,8

0,93

0,57

0,68

0,6

0,9

0,68

0,66

7,315

8

45

Sportvereniging 45

0,92

0,87

0,87

0,9

0,8

0,8

0,87

0

7,34

8

46

Sportvereniging 46

0,7

1

0,7

0,9

0,8

0,8

0,65

0,28

7,345

8

47

Sportvereniging 47

0,68

0,93

0,83

0,8

0,67

0,8

0,8

0,49

7,385

8

48

Sportvereniging 48

0,76

0,93

0,8

0,72

0,63

1

0,6

0,63

7,605

8

IV


Bijlagen

49

Sportvereniging 49

0,8

1

0,8

0,76

0,67

0,6

0,76

0,57

7,63

7

50

Sportvereniging 50

0,76

0,9

1

0,86

0,6

1

0,8

0,37

7,635

8

51

Sportvereniging 51

0,68

0,83

1

0,86

0,87

0,9

0,72

0,4

7,72

8

52

Sportvereniging 52

0,76

0,97

0,8

0,78

0,67

0,9

0,6

0,66

7,76

8

53

Sportvereniging 53

0,76

0,9

0,87

0,88

0,8

0,9

0,72

0,43

7,785

8

54

Sportvereniging 54

0,88

0,83

1

0,94

0,87

1

1

0,71

7,845

9

55

Sportvereniging 55

0,76

1

0,87

0,76

0,73

0,8

0,72

0,66

7,895

8

56

Sportvereniging 56

1

0,93

0,83

0,78

0,7

1

0,72

0,43

7,95

9

57

Sportvereniging 57

0,8

0,83

0,8

0,96

0,77

0,7

0,76

0,69

7,955

8

58

Sportvereniging 58

0,6

0,93

1

0,84

0,67

0,8

0,95

0,89

8,17

8

59

Sportvereniging 59

0,76

0,97

0,7

0,84

0,8

0,8

0,68

0,89

8,23

8

60

Sportvereniging 60

1

0,75

0,8

0,94

0,92

1

0,88

0,67

8,66

8

61

Sportvereniging 61

n.v.t.

0,84

0,5

0,51

0,4

n.v.t.

1

0,25

4*

7

62

Sportvereniging 62

n.v.t.

0,83

0,57

0,5

0,6

0,9

0,9

0,32

5,295**

5

V


Bijlagen

63

Sportvereniging 63

n.v.t.

1

0,47

0,78

0,4

0,7

0,68

0,65

5,755**

7

64

Sportvereniging 64

0,72

1

0,57

1

0,8

n.v.t.

1

0,32

6,83***

5

65

Sportvereniging 65

n.v.t.

1

1

1

0,9

n.v.t.

1

0,8

7,05*

8

0,71

0,81

0,65

0,68

0,63

0,78

0,73

0,42

6,61

7,12

Totaal gemiddeld

* Accommodatie en sportaanbod niet in score, waardoor score lager uitvalt. ** Accommodatie niet in score, waardoor score lager uitvalt. *** Sportaanbod niet in score, waardoor score lager uitvalt.

VI


Bijlagen

Bijlage 9 Vragenlijst naar (ouders van) sporters

I


Bijlagen

Bijlage 10 Sportverenigingen gevestigd in wijken Alkmaar Tabel b12.1 Sportverenigingen gevestigd in wijken Alkmaar

Wijk(en) West Oudorp Alkmaar e.o. Daalmeer/Koedijk Overdie Heel Alkmaar Zuid Huiswaard De Mare Centrum

Aantal 13 12 10 8 7 5 4 3 3 0

Figuur b12.1 Plattegrond Alkmaar met wijkindeling

VI


Bijlagen

Bijlage 11 Sporttakken sportverenigingen Tabel 13.1 Sporttakken sportverenigingen Alkmaar

Sporttak Tennis Veldvoetbal Badminton Multi- of omnisport* Tafeltennis Gehandicaptensport Duiksport Korfbal Bridge Fietsen/ Wielrennen Drakenbootracen Zaalvoetbal Karate Volleybal Hengelsport Zwemmen Gymnastiek/ Turnen Schaken Basketbal Dammen Hockey Jeu de boules/ Petanque Paardensport Twirl/pompon Honk- en softbal Vliegsport Kegelen Schaatsen/skeeleren Shorttrack Aikido/shindo Schermen Rugby Krachtsport Atletiek Boogschieten Judo Trampolinespringen Biljart Wandelsport Overig**

I

Aantal 5 4 4 3 3 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Totaal 65


Bijlagen

* Zwemmen en badminton * Voetbal, honk- en softbal * Handbal, softbal, veldvoetbal, zaalvoetbal, klaverjassen en keezen ** Scheidsrechtersvereniging

II

De Vitale Sportvereniging. Onderzoek naar de vitaliteit van de Alkmaarse sportverenigingen

Recommend Documents