Bijlage 6. Uitleg en argumentatie 1. 2. 3. 4. 5.
Toeslagenverordening WWB Afstemmings- en Fraudeverordening WWB en IOAW Kinderopvangverordening De Wâlden Verordening Maatschappelijke Participatieregeling Verordening Langdurigheidstoeslag WWB
Inleiding Sedert 2012 is een samenwerking op het gebied van Werk en Inkomen tussen de gemeenten Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel van kracht. Het afgelopen jaar heeft in het teken gestaan van het zoveel mogelijk afstemmen van beleid en verordeningen, zodat de afdeling Werk en Inkomen De Wâlden met ingang van 2013 met eensluidende verordeningen voor beide gemeenten kan gaan werken. Hiertoe zijn alle verordeningen tegen het licht gehouden en gemeenschappelijk opnieuw opgezet. De verordeningen genoemd onder 1., 2. en 3. zijn nu voor beide gemeenten gelijk. De verordeningen 4. en 5. hebben betrekking op Minimabeleid en hierin wijkt Tytsjerksteradiel vooralsnog af van Achtkarspelen. De Wet Werken naar Vermogen is dan weliswaar controversieel verklaard, toch zijn er in de tussentijd nog heel wat ontwikkelingen in de WWB doorgevoerd, die hun ontstaansgrond in deze ontwikkeling hebben. Daarnaast zijn er ook andere ontwikkelingen geweest (bijvoorbeeld de inwerkingtreding per 1 januari 2013 van de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving) Deze ontwikkelingen zijn voor zover nodig vanzelfsprekend ook meteen in de nieuwe verordeningen opgenomen. Hieronder lichten wij bij elke afzonderlijke verordening toe wat de wijzigingen zijn geweest en waarop deze zijn gebaseerd. Toeslagenverordening WWB Zoals bekend bestaat een bijstandsuitkering uit een wettelijke basisnorm voor alleenstaanden (50% sociaal minimum), alleenstaande ouders (70% sociaal minimum) of gehuwden (of daaraan gelijkgestelden) (100% sociaal minimum) en is het een gemeentelijke bevoegdheid om deze basisnorm al dan niet te verhogen met een toeslag op de norm voor alleenstaanden en alleenstaande ouders, dan wel het toepassen van een korting op de norm voor gehuwden. Het vaststellen van de hoogte is eveneens een gemeentelijke bevoegdheid en kan variëren tussen 0% en 20% van het sociaal minimum. Wettelijk is alleen vastgelegd dat in ieder geval een toeslag van 20% of geen korting moet worden toegepast ingeval er géén "kosten kunnen worden gedeeld met anderen". Een toeslagenverordening dient er voor om de gemeentelijke beleidsvrijheid formeel vast te leggen. Het eerste dat opvalt bij de nieuwe verordening is de wijziging van titel van "Verordening Toeslagen en Kortingenbeleid WWB" naar "Toeslagenverordening WWB". Hoewel de nieuwe eenvoudige titel niet volledig de lading dekt (de verordening heeft immers ook betrekking op kortingen) is algemeen bekend waar de nieuwe naam, die elders in den lande zeer gebruikelijk is, op duidt. Voorts is met de nieuwe Toeslagenverordening een vergaande vereenvoudiging doorgevoerd, waardoor deze veel gemakkelijker te lezen en te interpreteren is. Waar in de oude verordening voor elke situatie was gepoogd een oplossing aan te leveren gaat de nieuwe verordening weer terug naar de basis en de bedoeling van de wetgever. Afstemming met de gemeente Tytsjerksteradiel heeft hierin een belangrijke rol gespeeld. Met betrekking tot het begrip "kostendeling" is bijvoorbeeld teruggekeerd naar het systeem van het toepassen van een lagere toeslag, dan wel een korting op elke WWB-uitkering binnen een huishouden, in plaats van alléén op de uitkering van de eventuele inwonende.
1
Dit, gevoegd bij het beperken van het recht op een toeslag voor inwonende kinderen van 21 en 22 jaar als gevolg van de hoogte van het wettelijk minimumloon, maakt dat er gezinssituaties voorstelbaar zijn die er maandelijks iets in inkomen op achteruitgaan. Voor deze gevallen is in de verordening echter overgangsrecht tot 1 juli 2013 opgenomen. Positief effect van deze aanpassing is dat werkaanvaarding (en daarmee de verwerving van een hoger inkomen) vervolgens niet van invloed is op de hoogte van de overige uitkeringen binnen het gezin. Wij verwachten dan ook dat door de wetenschap dat de ouders door de werkaanvaarding van het kind niet worden gekort op hun uitkering de motivatie om werk te aanvaarden groter is. Door middel van een voorbeeld hierna worden effecten van de nieuwe verordening geïllustreerd. Voorbeeld: Een uitkeringsgerechtigd echtpaar met een uitkeringsgerechtigd kind van 23 jaar of ouder. Huidige situatie norm echtpaar € 1336,87 zonder korting omdat het inkomen van het kind te laag wordt geacht om daarmee kosten te kunnen delen + norm alleenstaande vanaf 23 jaar € 668,44 + toeslag van 10% ad € 133,69 = € 802,13 vanwege het kunnen delen van kosten met de ouders, waarbij deze ouders als één ander worden aangemerkt totaal binnen huishouding € 2139,00 per maand. Nieuwe situatie norm echtpaar met korting van 10% € 1203,18 omdat de kosten gedeeld kunnen worden met één ander + norm alleenstaande vanaf 23 jaar € 668,44 + toeslag van 10% ad € 133,69 = € 802,13 vanwege het kunnen delen van kosten met de ouders, waarbij deze ouders als één ander worden aangemerkt totaal binnen huishouding € 2005,31 per maand. Indien het inwonende kind 21 of 22 jaar oud is komt deze niet in aanmerking voor een toeslag, zodat het totale gezinsinkomen dan uitkomt op € 1871,62 per maand. Overigens blijft op grond van de wet de korting op de uitkering van de ouders achterwege als het inkomen van het inwonende kind tot 27 jaar niet hoger is dan het normbedrag dat voor levensonderhoud in de WSF voor thuiswonende studerenden is begrepen. Aangezien jongeren van 18 tot 27 jaar met ingang van 1 juli 2012 van bijstand zijn uitgesloten als er voor hen nog scholingsmogelijkheden zijn (al dan niet met WSF) moet worden afgewacht in hoeveel gevallen er een korting op de norm voor het echtpaar moet worden toegepast. Verder blijft een korting op de uitkering (dan wel een lagere toeslag) achterwege indien er sprake is van zorgbehoevendheid van inwonenden of de belanghebbende zelf. Afstemmings- en Fraudeverordening WWB en IOAW Deze nieuwe verordening betreft een samenvoeging van de oorspronkelijke Afstemmingsverordening WWB en Afstemmingsverordening IOAW en de Fraudeverordening WWB en IOAW. De meest opvallende wijziging betreft het schrappen van alle omschrijvingen van verwijtbare gedragingen die betrekking hebben op de schending van de inlichtingenplicht. Reden hiervoor is de inwerkingtreding van de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving, die onder andere opnieuw de bestuurlijke boetes in de WWB onderbrengt. Op grond van deze bepalingen moeten met ingang van het volgende jaar boetes worden opgelegd wanneer er sprake is van schending van de inlichtingenplicht. Voor de nadere invulling hiervan zullen wij nog beleidsregels vaststellen. Verder zal aan u met betrekking tot het verschijnsel 2
"verrekening van recidive-boetes", dus wanneer iemand nadat hij een boete heeft gehad, binnen vijf jaar nogmaals de inlichtingenplicht schendt, nog een aparte verordening ter besluitvorming worden aangeboden. Dit zal later in het jaar alsnog gebeuren. Verder hebben wij in de Afstemmings- en fraudeverordening WWB en IOAW, in de aanloop naar veel scherpere landelijke regelgeving omtrent de re-integratie- en arbeidsplicht in de WWB en IOAW, een veel prominentere plaats gegeven aan de omschrijvingen van de verwijtbare gedragingen die te maken hebben met de reintegratie en arbeidsinschakeling. De verordening ziet er als gevolg van de samensmelting van drie oorspronkelijke verordeningen en een geheel andere opzet, heel anders uit, maar verschilt inhoudelijk qua beoordeling en hoogte van de overblijvende afstemmingen niet of nauwelijks van de huidige afstemmingsverordening(en), die per 1 januari 2012 van kracht is. Het is met name de gemeente Tytsjerksteradiel die op dit punt te maken krijgt met inhoudelijke wijzigingen. Kinderopvangverordening De Wâlden De voorziening in de kosten van kinderopvang is een zaak van overheid (kinderopvangtoeslag), ouder(s) (eigen bijdragen) en werkgevers (tegemoetkomingen), waarbij gemeenten en UWV in sommige situaties in de plaats treden van de ontbrekende werkgever. Voor de formalisatie van de tegemoetkomingen kosten kinderopvang dient een gemeentelijke verordening. Als gevolg van de samenwerking met Tytsjerksteradiel zijn ook de verordeningen van beide gemeenten, die betrekking hebben op de tegemoetkoming kosten kinderopvang, op elkaar afgestemd. Hierin is nog de wetswijziging in de Wet kinderopvang opgenomen, die het recht op tegemoetkomingen in de kosten kinderopvang, dus ook de gemeentelijke tegemoetkomingen, afstemt op de werkelijke behoefte aan kinderopvang door uit te gaan van maximaal de gewerkte uren van de minstwerkende partner. Overigens kan deze verordening met ingang van 2013 in zijn geheel weer worden ingetrokken als gevolg van de overheveling van alle vormen van tegemoetkoming kosten kinderopvang naar de Belastingdienst. Verordening Maatschappelijke Participatieregeling De wijziging van deze verordening betreft uitsluitend en alleen het betaalmoment van de verstrekking. In de huidige verordening is, in navolging van de gang van zaken bij de oorspronkelijke Lauwerspas, sprake van twee betaalmomenten verspreid over het jaar van elk 50% van het toegekende bedrag. Dit blijkt in de huidige praktijk problemen op te leveren, waardoor gekozen is voor één betalingsmoment van het volledige bedrag. Verordening Langdurigheidstoeslag WWB Het wijzigen van deze verordening heeft nog betrekking op het vervallen van de huishoudinkomenstoets, waardoor het begrip "gezin" weer moet worden gewijzigd in "gehuwden". Voorts is de opzet van deze verordening in lijn gebracht van de overige verordeningen. Voor het overige blijft de verordening inhoudelijk ongewijzigd. Argumenten Vereenvoudiging moet worden nagestreefd Nu als gevolg van de samenwerking de verordeningen opnieuw moesten worden geredigeerd is dat het moment om de wens tot vereenvoudiging vanuit de uitvoering te honoreren.
3
Binnen de afdeling Werk en Inkomen "De Wâlden" moet (zoveel mogelijk) met eensluidende verordeningen worden gewerkt Vanuit een bedrijfsmatig opzicht, maar zeker ook naar klanten, burgers en andere instanties toe spreekt het voor zich dat de gemeentelijke regelgeving en beleid binnen de gezamenlijke afdeling op elkaar wordt afgestemd. Afwijkingen blijven als gevolg van de twee autonome gemeenten evenwel mogelijk. 3.1. De burgers en met name onze klanten hebben recht om op een goede manier geïnformeerd te worden Hoewel de totale gevolgen van de samenwerking voor onze klanten zoveel mogelijk beperkt worden moet toch worden vastgesteld dat binnen de toeslagen en kortingensfeer een verslechtering kan optreden. Door het overgangsrecht kan een ieder aan de nieuwe situatie wennen, dan wel stappen ondernemen om de gevolgen te ontwijken. 4.1. De verordeningen moeten voor de burger gemakkelijk toegankelijk zijn Klantgerichtheid en openbaarheid van bestuur zijn op zich reeds voldoende aanleiding om de verordeningen op de voorgeschreven wijze voor de burger beschikbaar te houden. 5.1. Het besluit dient tijdig en op een geschikte wijze algemeen bekend te worden gemaakt Het is gebruikelijk dat een vaststelling van (wijzigingen op) verordeningen door middel van plaatsing op de infopagina algemeen bekend worden gemaakt. Kanttekeningen 1.1. Door met name de nieuwe toeslagenverordening zijn er gezinssituaties die er in inkomen iets op achteruit gaan Dit is een onvermijdbaar gevolg van de terugkeer naar de basis en de bedoeling van de wetgever (in aansluiting op de gang van zaken binnen de gemeente Tytsjerksteradiel). Hierbij moet bedacht worden dat de gemeente Achtkarspelen al sedert het bestaan van de "toeslagen en kortingensystematiek" (1996) voor de invulling van de gemeentelijke beleidsruimte telkens de meest ruime variant heeft aangehouden door slechts bij maximaal één gezinslid (de inwonende) de effecten van kostendeling neer te leggen. Bovendien kan ter argumentatie nog worden aangevoerd dat binnen de huidige én komende bijstandsregelgeving het verblijf in de bijstand uitdrukkelijk tijdelijk dient te zijn en dat van de nieuwe situatie eerder een stimulerende werking ten opzichte van de arbeidsmarkt zal uitgaan dan van de huidige situatie, waarbij men als gezin op voorhand een iets hogere totale uitkering heeft en daarnaast ook nog eens wordt gekort bij werkaanvaarding van één van de leden van het gezin. Financiën Het totstandbrengen van de gewijzigde verordeningen heeft op zich geen financiële consequenties. Wel kan de aanscherping binnen het Toeslagenverordening besparingen tot gevolg hebben, hoewel dit vanzelfsprekend niet de insteek is. Een inzicht hierin is echter nog op geen enkele wijze te maken. Beoogd effect Met de vaststelling van de genoemde verordeningen wordt beoogd het verordenend kader te handhaven voor de door de afdeling Werk en Inkomen De Wâlden uit te voeren wetten. 4
Communicatie Het besluit tot vaststelling van de verordeningen zullen algemeen bekend worden gemaakt door middel van plaatsing op de infopagina en daarnaast zullen de verordeningen op de landelijke daarvoor bestemde website worden geplaatst. Vervolg Bij akkoord zal Team Beleid van de Afdeling Samenleving zorgdragen voor de verdere afwikkeling.
5
