De sociale, culturele en sportieve participatie van OCMW-cliënten

1

De sociale, culturele en sportieve participatie van OCMW-cliënten

Studiegebied Sociaal Agogisch Werk Opleiding Sociaal Werk Optie Maatschappelijk Werk Academiejaar 2004-2005 Kristof Couwet

2

1

Probleemstelling ......................................................................................................4

2

Visietekst .................................................................................................................5

3

Literatuurstudie........................................................................................................7

3.1

Inleiding.............................................................................................................................. 7

3.2

Cultuurparticipatie .............................................................................................................. 8

3.2.1

Onderzoek......................................................................................................................................... 8

3.2.2

Verklaring sociale ongelijkheid ...................................................................................................... 10

3.2.3

Welke rol spelen opleiding, beroep en sociale afkomst .................................................................. 11

3.2.4

Deelname aan culturele activiteiten versus de bevolkingsgroepen. ................................................ 12

3.2.5

Elitaire cultuur ................................................................................................................................ 15

3.2.6

Onderwijs, de sleutel…? ................................................................................................................. 16

3.2.7

Besluit ............................................................................................................................................. 16

3.3

Participatie op sportgebied ............................................................................................... 17

3.3.1

Korte schets..................................................................................................................................... 17

3.3.2

Hoe actief zijn we op sportgebied? ................................................................................................. 17

3.3.3

Enkele vaststellingen ...................................................................................................................... 19

3.3.4

De betekenis van sport .................................................................................................................... 20

3.3.5

Besluit ............................................................................................................................................. 21

3.4

Integratie........................................................................................................................... 22

3.4.1

Wat is integratie? ............................................................................................................................ 22

3.4.2

De basisdimensies........................................................................................................................... 22

3.4.3

Besluit ............................................................................................................................................. 27

3.5

Generatie-armoede............................................................................................................ 28

3.5.1

Korte inleiding en schets................................................................................................................. 28

3.5.2

Sociale mobiliteit. ........................................................................................................................... 28

3.5.3

Vooruitgang in het leven................................................................................................................. 29

3.5.4

Verschillende gebeurtenissen.......................................................................................................... 30

3.5.5

Een positief breekpunt .................................................................................................................... 32

3.5.6

Generatie-armoede en onderwijs .................................................................................................... 33

3.5.7

Invloed van generatie-armoede op de sociale positie...................................................................... 35

3.5.8

Geld, de draaischijf van de samenleving? ( moet wat aangepast worden) ..................................... 36

3.5.9

De psychologische dimensie van generatie-armoede...................................................................... 37

3.5.10

Besluit ............................................................................................................................................. 39

4

De mogelijkheden van het OCMW op een rijtje ...................................................40

4.1

Korte inleiding .................................................................................................................. 40

4.2

Subsidie socio-culturele participatie................................................................................. 40

4.3

Het steunpunt vakantieparticipatie ................................................................................... 47

3 4.4

Steun uit onverwachte hoek: serviceclubs ........................................................................ 49

4.5

Conclusie .......................................................................................................................... 51

5

Project sociale en culturele participatie .................................................................53

5.1

Visie.................................................................................................................................. 53

5.2

voorbereiding.................................................................................................................... 54

5.2.1

De aanzet ........................................................................................................................................ 54

5.2.2

De grote lijnen ................................................................................................................................ 55

5.2.3

De doelgroep................................................................................................................................... 55

5.2.4

Het programma ............................................................................................................................... 56

5.2.5

Het Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst. ............................................................................... 57

O.C.M.W. POPERINGE.................................................................................................................................... 58

Project sociale en culturele participatie..................................................................................... 58 5.2.6

De uitnodiging ................................................................................................................................ 60

Erkende Dienst Schuldbemiddeling ...................................................................................................................... 61 5.2.7

De knelpunten ................................................................................................................................. 63

5.2.8

Inschrijvingen moeizamer dan verwacht ........................................................................................ 64

5.3

Het weekend ..................................................................................................................... 67

5.3.1

De kennismaking ............................................................................................................................ 67

5.3.2

De activiteiten ................................................................................................................................. 68

5.4

Nabespreking .................................................................................................................... 73

6

Besluit....................................................................................................................90

7

Bibliografie ............................................................................................................91

4

21

Probleemstelling

In de huidige maatschappij krijgen niet alle mensen gelijke kansen om sociaal, cultureel en sportief te participeren. Nochtans heeft iedereen daar recht op en heeft participeren een niet te onderschatten invloed op de verdere levensloop van een persoon. Kansarmen hebben het ontzettend moeilijk om in de samenleving te integreren. Aansluiting vinden, blijkt geen gemakkelijke opdracht te zijn. Het is noodzakelijk dat kansarmen van de samenleving een steuntje in de rug krijgen. Overheid en hulpverleners uit alle sectoren kunnen hierin een belangrijke rol spelen. Het OCMW komt veel in contact met kansarmen en probeert zich langzamerhand meer en meer in te zetten om de sociale, culturele en sportieve participatie van hun cliënten te bevorderen. Er wordt opgemerkt dat de participatie van cliënten niet zo hoog ligt als andere bevolkingsgroepen. Niet alleen OCMW’s zetten zich voor deze problematieken in. Ook de overheid en andere organisaties zien sinds geruime tijd het belang van de participatie van kansarmen in de maatschappij. Maar welke middelen heeft het OCMW ter beschikking om de sociale, culturele en sportieve participatie van hun cliënten te bevorderen? Zijn deze middelen voldoende om effectief iets te betekenen op vlak van participatie? Wordt het OCMW gesteund door de overheid of door andere organisaties die zich actief inzetten op vlak van sociale en culturele participatie? Wat kan het OCMW aan hun cliënten aanbieden?

5

32

Visietekst

“Iedereen heeft recht op een menswaardig bestaan.“ Deze stelling klinkt alle maatschappelijk werkers waarschijnlijk welgekend in de oren. Tevens is het de basis van de OCMWwetgeving. Maar wat wordt er verstaan onder de term: menswaardig bestaan? Hieronder worden in de eerste plaats materiële zaken, zoals beschikken over voldoende financiële middelen om in je levensonderhoud te voorzien, beschikken over een deftige woongelegenheid…verstaan. Maar er is meer dan dat! Iedere mens heeft het recht om zich goed in zijn vel te voelen. Dit kan niet alleen bereikt worden door enkel de materiële behoeften van een mens te bevredigen. Mensen hebben nood aan sociaal contact, waardering van anderen, respect… Iedereen moet zich een volwaardige burger kunnen voelen, als een gelijkwaardige deelnemer van de maatschappij. In de samenleving is er op dit vlak echter een onevenredige participatie te bemerken. Sommige bevolkingsgroepen krijgen meer kansen dan anderen. Het is spijtig dat financiële middelen mede bepalend zijn of personen al dan niet sociaal, cultureel of sportief kunnen participeren. Het is dan ook de taak van de overheid om deze ongelijkheid op vlak van kansen weg te werken. Natuurlijk moet je realistisch blijven en in het achterhoofd houden dat deze ongelijkheden nooit volledig zullen verdwijnen. Maar alle beetjes helpen en iedere stap in de goede richting is meer dan welkom. Het is unfair dat kansarme mensen en/of mensen met financiële moeilijkheden niet volwaardig kunnen participeren op sociaal, cultureel en sportief vlak. Dit geldt niet alleen voor de persoon in kwestie maar ook voor zijn of haar gezinsleden ( kinderen). Dit laatste ligt bij mij het gevoeligst. Ik vind het ontzettend jammer wanneer kinderen het slachtoffer worden van de financiële moeilijkheden van hun ouders. Zo gebeurt het dat kinderen op vlak van vrijetijdsbesteding niet kunnen participeren omdat de ouders dit financieel niet kunnen veroorloven. De oorzaak van de financiële moeilijkheden is niet altijd te vinden bij de ouders maar deze is nog minder te vinden bij de kinderen. Het niet kunnen participeren heeft voor kinderen niet alleen een gevolg op het moment zelf maar kan ook gevolgen hebben in de toekomst.

6

Het is belangrijk dat de overheid, scholen, verenigingen een extra inspanning leveren om iedere kind gelijke kansen te geven. Deze gelijke kansen mogen zich niet beperken tot volwaardig onderwijs, goede gezondheid… Elk kind moet ook gelijke kansen krijgen op vlak van sociale, culturele en sportieve participatie. Het verschil tussen rijk en arm of de verschillen in sociale klassen zouden hier geen rol mogen inspelen. Omdat ik vind dat iedereen in de samenleving recht heeft op dezelfde kansen, gaat dit eindwerk specifiek over de sociale en culturele participatie van personen en dit vanuit de context van de sociale dienst van een OCMW. Gezien het OCMW veel kansarme mensen over de vloer krijgt, is dit de ‘ideale’ plaats om te proberen de socio-culturele participatie van deze mensen te bevorderen. In het verleden hadden OCMW’s een enge opvatting van het begrip ‘ menswaardig bestaan’. Er werd veelal de nadruk gelegd op de financiële situatie van de cliënt. Momenteel spelen de financiële moeilijkheden van cliënt nog steeds de hoofdrol in de hulpverlening maar er wordt nu ook ruim aandacht geschonken aan andere problematieken.

7

43

Literatuurstudie

4.13.1

Inleiding

Deze literatuurstudie bevat 4 grote uitgewerkte delen. Er is een hoofdstuk over cultuurparticipatie, over de participatie op sportgebied, over integratie en als laatste een hoofdstuk over generatie-armoede. Waarom worden juist deze hoofdstukken onder de loep genomen? Gezien mijn eindwerk over de sociale, culturele en sportieve participatie van OCMW-cliënten gaat, spreekt het voor zich dat er eerst even bij het nut, de rol, de meerwaarde, de betekenis, de verschillende vormen… van participatie wordt stilgestaan. Er werd geopteerd om ruim aandacht te schenken aan de cultuurparticipatie en de participatie op sportgebied. De sociale participatie wordt hier niet verder toegelicht omdat deze vorm van participatie reeds een grotere bekendheid heeft dan de andere vormen van participatie. Het onderwerp ‘ integratie’ wordt daarna van wat dichterbij bekeken. Integratie en participatie zijn twee onderwerpen die bij elkaar horen. Er kan niet gesproken worden over participatie zonder aandacht te schenken aan het onderwerp integratie. Als laatste komt het onderwerp generatie-armoede aan bod. Generatie-armoede en armoede hebben ontzettend veel raakvlakken maar hebben niet identiek dezelfde betekenis. In dit hoofdstuk worden de verschillen tussen beiden aangehaald en de mogelijkheden besproken om uit deze vicieuze cirkel van generatie-armoede en kansarmoede te ‘ontsnappen’. Er wordt aan dit onderwerp speciaal aandacht geschonken omdat sociale diensten van OCMW’ s vaak worden geconfronteerd met kansarmen en generatie-armen. Omdat dit eindwerk juist de mogelijkheden van het OCMW’s om de participatie van hun cliënten te bevorderen op een rijtje poogt te zetten, is het belangrijk dat we even stilstaan bij de doelgroep ( een gedeelte).

8

4.23.2

Cultuurparticipatie1

4.2.13.2.1 Onderzoek Niet alle sociale lagen nemen in gelijke en evenredige mate deel aan culturele activiteiten. Uit het onderzoek ‘cultuur deelname in Nederland’ Van Dhr. Ganzeboom blijkt dat deelname aan culturele activiteiten één van de meest ongelijke kenmerken van sociale groepen is.2

Er kan gesteld worden dat persoonlijke kenmerken zoals opleidingsniveau, beroepsniveau een grote rol spelen in de cultuurdeelname. In 1983 werd er een groot onderzoek gedaan door Naeyaert, Claeys en Bosscher. Zij interviewden 1168 Vlaamse personen aan de hand van een vragenlijst met gesloten antwoord mogelijkheden. Op deze manier werd het participatieniveau van de Vlaamse bevolking onder de loep genomen. Maar wat verstonden de onderzoekers onder het begrip participatie? Welke activiteiten beschouwden ze als participatie en welke activiteiten vielen uit de boot? Het begrip participatie werd breed opgevat. Hieronder volgt een lijst van de activiteiten die in het onderzoek werden opgenomen als een vorm van cultuurparticipatie. Vormen van cultuurparticipatie: • • • • • •

Uitgaan: zowel cultureel of commercieel Sport en hobbybeoefening Actief zijn in het verenigingsleven Vrijwilligerswerk Reizen sociale contacten ( vrienden, familie, kennissen…)

Uit dit onderzoek bleek dat: Arbeiders en laaggeschoolden minder deelnemen aan het commerciële en culturele uitgangsleven (film, toneel, musea). Ze participeren ook minder aan het verenigingsleven,

1

Dit hoofdstuk is gebaseerd op het hoofdstuk: “De deelname aan ‘populaire’ en ‘elitaire’ cultuur in Vlaanderen: Klassegebonden leefstijlen? “ uit het boek ‘Op zoek naar de arbeidersklasse’ van auteur Hans de witte gepubliceerd door uitgeverij Acco in 1994, p.343

2

Ganzeboom, 1989: 2.

9

vrijwilligerswerk en vakantie- en sportgebeuren. Hogere bedienden en hoger geschoolden studeren vaker, hebben meer hobby’s ( of spenderen er meer tijd aan). Tevens zijn ze actiever in het muziekleven. Op vlak van natuurhobby’s ( wandelen, tuinieren…), gezelschapspellen en bezoeken aan familie en vrienden zijn er tussen de verschillende klassen maar kleine verschillen te bemerken. Arbeiders kijken meer televisie dan bedienden en hebben vaker een technische hobby.1 Deze vaststellingen werden bevestigd door de studie Van Jacobs en Van Hove. In 1986 ondervroegen zij personen uit de stad Antwerpen. In deze studie werd er nogmaals vastgesteld dat er grote verschillen te bespeuren zijn op vlak van ‘ traditionele’ cultuuractiviteiten. Dit wordt hieronder aangetoond via enkele eenvoudige voorbeelden.2 Voorbeeld 1: Wie gaat minimaal éénmaal per jaar naar het toneel? 28 %: ongeschoolde arbeiders 56 %: van de bedienden 84 % vrije beroepen ( en onderwijzers) Voorbeeld 2: Wie gaat minimaal een maal per jaar naar een klassiek concert? 11%: ongeschoolde arbeiders 31%: bedienden 75%: vrije beroepen Voorbeeld 3: Aantal uren televisie kijken per week. 23 u: arbeiders 15 u: bedienden 9 u: vrije beroepen

Arbeiders en bedienden kijken niet minder naar culturele programma’s ( documentaires, vorming…) dan anderen. Ze kijken wel meer naar films, shows, spelprogramma’s. Wat betreft hobby’s en natuuractiviteiten deden er zich geen samenhangen met het beroep- of opleidingsniveau voor. Dit is een verschil met de studie uit 1983. Daar was er sprake van kleine verschillen. Hier wordt gesteld dat er op dit vlak geen verschillen zijn.

1

De Witte H. (1994), Op zoek naar de arbeidersklasse. Leuven: Acco, p.49.

2


10

4.2.23.2.2 Verklaring sociale ongelijkheid Is er een verklaring voor deze sociale ongelijkheid? De meest omvattende verklaring komt van dhr.Ganzeboom (1989). Culturele participatie wordt volgens hem door vier factoren bepaald: 1 • • • •

geldbudget tijdsbudget vaardigheden: capaciteit om informatie te verwerken. Statusoverwegingen

Deze factoren bepalen de ongelijkheid op vlak van culturele participatie. Leeftijd en levensfase spelen hier ook een rol in. Maar hun rol is van mindere belangrijke aard.

Tijd- en geldbudget: Meer tijd en budget betekent grotere deelname aan culturele activiteiten. Het beschikbare inkomen speelt een rol in dure vormen van cultuurconsumptie. Voor andere vormen speelt het beschikbare inkomen maar een ondergeschikte rol. De beschikbare tijd speelt vooral een rol bij jongeren en beïnvloedt de deelname aan culturele activiteiten die buitenshuis doorgaan (concerten…).

Vaardigheden: De capaciteit om informatie te verwerken. Deze capaciteit is afhankelijk van aangeboren vaardigheden ( aanleg) en deels het gevolg van culturele kennis en ervaring. Deze twee laatste worden bepaald door:2 • Opleidingsniveau • Culturele opvoeding in het milieu van herkomst • Deelname aan culturele activiteiten in het verleden

1


2


11

Dit verklaart waarom complexe cultuurvormen ( opinieweekbladen, bezoeken aan experimenteel theater … ) beperkt zijn tot een klein en hoog opgeleid publiek. Andere personen hebben immers niet voldoende vaardigheden om deze informatie te verwerken. Het lezen van populaire gezinsbladen, gewoon toneel of museum, kortom weinig complexe cultuurvormen worden beoefend door een groter en minder select samengesteld publiek. Activiteiten met een laag niveau van complexiteit zijn televisie kijken, lezen van eenvoudige lectuur, dagbladen, damesbladen.

Statusoverwegingen: Individuen zijn cultureel actiever wanneer hun sociale omgeving de deelname aan cultuur sterk waardeert. Dit wordt medebepaald door de beroepsstatus. Cultuurdeelname valt zelfs te beschouwen als één van de manieren bij uitstek om hun hogere maatschappelijke status te demonstreren. Cultuurparticipatie is als het ware een statussymbool. Via deel te nemen aan activiteiten wil men zijn eigen status bevestigen.

4.2.33.2.3 Welke rol spelen opleiding, beroep en sociale afkomst De status die samenhangt met je beroep speelt een enorme rol voor de culturele participatie. Personen willen hun status affirmeren via de deelname aan culturele activiteiten. Het ouderlijke milieu speelt ook een belangrijke rol. De heer Laeremans stelt dat via het gezinsmilieu aangeleerde vertrouwdheid met cultuur van groter belang is dan deze via een schoolse opleiding.1 Hoe kan je dat verklaren? De verklaring bestaat uit drie elementen:1 • De socialisatie komt in een gezin als eerste tot stand, wat doorgaans leidt tot duurzame gewoontes. • In de opvoeding worden er concrete culturele gedragingen aangeleerd terwijl de school een theoretische algemene vorming aanbiedt • Het ouderlijk milieu ligt aan de basis van onderwijs en loopbaankeuze. Het onderwijs versterkt in vele gevallen de ongelijkheid die ontstaan is door gezinsfactoren

1


12

Deze verklaring is stof voor een belangrijke discussie. Als de cultuurparticipatie wordt bepaald daar de thuisomgeving, wordt het ontzettend moeilijk deze ongelijkheid beleidsmatig aan te pakken. Is het echter het opleidingsniveau dat de cultuurparticipatie in een beslissende plooi legt dan bestaat er wel een kans dat deze ongelijkheid op een beleidsmatige manier kan worden aangepakt. In een Nederlands onderzoek bleek dat de deelname aan culturele activiteiten beïnvloedt wordt door de culturele levensstijl van de ouders. Het gebrek aan culturele socialisatie in het ouderlijk milieu kan wel gecompenseerd worden door het volgen van een hogere opleiding. De mate waarin men in het thuismilieu in contact kwam met culturele activiteiten blijkt de culturele participatie wel in sterkere mate te beïnvloeden dan de mate waarin men op de school met “cultuur” in aanraking kwam.1

4.2.43.2.4 Deelname aan culturele activiteiten versus de bevolkingsgroepen.

In 1992 werd er door het steunpunt gezinsdemografisch panel een onderzoek uitgevoerd. Er werden 1591 volwassenen bevraagd. De steekgroep was qua leeftijd en burgerlijke staat representatief voor de Vlaamse bevolking. De deelname aan culturele activiteiten werd per beroepsgroep geanalyseerd. De bevraagde groep werd in vier categorieën opgesplitst nl. ongeschoolde arbeiders, geschoolde arbeiders, gewone bedienden en hoger bedienden. De meest markante vaststelling kun je in tabel 1 terugvinden.

1 Ganzeboom en De Graaf, 1991: 151.

13

14

Uit deze tabel blijkt dat het deelnemen aan culturele activiteiten sterk wordt beïnvloed door het behoren tot een bepaalde beroepsgroep. Hoe hoger de beroepspositie, hoe hoger het percentage ( geldt niet voor televisie kijken). Dit valt vooral op voor klassieke culturele activiteiten zoals concerten, musea en theater (elitaire cultuur).De meest beoefende culturele activiteit van geschoolde arbeiders is een bezoek brengen aan de dancing, discotheek, bowling of snooker ( populair uitgaan.). Ongeschoolde arbeiders kijken vooral veel naar de televisie. Mensen met een lager opleidingsniveau, personen met een lager inkomen en personen wiens ouders laag geschoold zijn of wiens vader arbeider is, kijken vaker naar televisie.1 Welke factoren bepalen de beoefening van culturele activiteiten? Op de eerste plaats het onderwijsniveau, op de tweede plaats de beroepsgroep gevolgd door het onderwijsniveau van de ouders. Praktisch: • Wie een hoog onderwijsniveau heeft, gaat meer elitaire activiteiten beoefenen dan iemand met een lager onderwijsniveau (natuurlijk geldt dit niet voor alle personen; er zijn altijd uitzonderingen op de regel.) • Wie geen diploma heeft en werkloos is, kijkt meer televisie dan een bediende met een diploma hoger onderwijs. Het feit dat er tal van variabelen een invloed hebben, maakt het moeilijk om tot duidelijke onderzoeksresultaten te komen. Alles blijft relatief. Tevens blijkt ook dat de beroepspositie van de vader een belangrijke rol speelt. Kinderen van arbeiders nemen op latere leeftijd minder deel aan elitaire cultuur, welk opleiding- of beroepsniveau ze ook bereiken. Bij het verwerken van de resultaten moet er wel een opmerking gemaakt worden. Niet alle elementen hebben hetzelfde patroon. Het populaire uitgaan blijkt nagenoeg niet ‘klassegebonden ‘te zijn.2 De leeftijd speelt hier immers de belangrijkste rol. Het belang van het geslacht en leefsituatie is echter niet te onderschatten. Uitgaan is minder afhankelijk van achtergrondkenmerken dan het participeren aan elitaire cultuur of televisie kijken. Tabel 1 heeft ons ook een betere zicht op het begrip televisie kijken. Een hogere scholing leidt tot minder televisie kijken en een hoger inkomensniveau leidt tot een afname van het

1


2


15

kijken naar de televisie. Bij televisie kijken spelen ook achtergrondkenmerken een rol. Personen met een partner kijken minder vaak televisie. Maar wie beïnvloedt er nu wat? De beroepsgroep blijkt een invloed uit te oefenen op de deelname aan ‘elitaire’ cultuur en aan ‘populair’ uitgaan. Het onderwijsniveau beïnvloedt de deelname aan ‘elitaire’ cultuur en het kijken voor de televisie. Hetzelfde geldt m.b.t. het onderwijsniveau van de vader 1( niet van de moeder).

4.2.53.2.5 Elitaire cultuur

Hoe groot is het belang voor de beroepsgroep en het onderwijsniveau bij het participeren aan elitaire culturele activiteiten? Dit kan het best worden aangetoond via tabel 2.2 Ongeschoolde arbeider

Geschoolde arbeider

Gewone bediende

Hogere bediende

Lager Secundair 43 onderwijs

48

60

-

Hoger Secundair onderwijs

64

74

80

Hoger onderwijs -

-

89

89

Tabel 2: percentage deelname aan ‘elitaire’ cultuur uitgesplitst volgens de combinatie van het opleidingsniveau en de beroepsgroep van de respondent. Conclusies: 2 • Binnen eenzelfde onderwijsniveau stijgt de deelname aan ‘elitaire’ cultuur naarmate de beroepspositie stijgt. Dit is echter niet van allen. Voor personen die hoger onderwijs hebben gevolgd, oefent het beroepsniveau geen invloed uit. • Binnen eenzelfde beroepsniveau stijgt het percentage deelnemers aan ‘elitaire cultuur, naarmate het opleidingsniveau stijgt.

1


2


16 We kunnen concluderen dat het uitgeoefende beroep de culturele participatie beïnvloedt, los

van het genoten onderwijsniveau. Dit geldt ook omgekeerd want het onderwijsniveau beïnvloedt de culturele participatie los van het beroep. Ook het onderwijsniveau van de vader beïnvloedt de mate waarin men cultureel actief is. De culturele participatie stijgt als de vader hoger geschoold is. Wanneer personen hetzelfde onderwijsniveau hebben; is het meestal de persoon wiens vader het hoogste onderwijsniveau heeft van de twee, die het meest cultureel participeert.

4.2.63.2.6 Onderwijs, de sleutel…?

We kunnen besluiten dat er een ongelijke participatie aan culturele activiteiten is in Vlaanderen. Uit onderzoek bleek dat arbeiders minder naar musea, concerten, theater of ballet gaan dan bedienden. Tevens bleek ook dat bedienden veel minder televisie kijken dan arbeiders.1 Hoe komt het dat het onderwijsniveau in veel gevallen een grote rol speelt? Ganzeboom ontwikkelde daar een theorie rond. Wanneer een activiteit complex wordt, hebben personen een grotere vaardigheid nodig om de gegevens te verwerken. Deze vaardigheid wordt aangeleerd in het onderwijs. Hoe langer je onderwijs hebt gevolgd, hoe groter je vaardigheid om informatie te verwerken De participatie aan elitaire activiteiten wordt dus beïnvloedt door het onderwijsniveau van de persoon zelf en van zijn vader.

4.2.73.2.7 Besluit In Vlaanderen is er een ongelijke en onevenredige deelname aan cultuur. Deze cultuurdeelname wordt door tal van factoren beïnvloedt. De voornaamste factoren die een rol spelen in de cultuurdeelname zijn het opleidingsniveau, beroepsgroep, sociale afkomst en financiële middelen. Iedere bevolkingsgroep op sociale laag heeft tevens zijn eigen cultuurbeleving. Hier kan het OCMW mensen vooral op financieel vlak een handje toesteken. Deelnemen aan cultuur kost geld en deze financiële middelen zijn in vele gevallen afwezig. In deze gevallen kan het OCMW de persoon in kwestie een duwtje in de rug geven.

1


17

4.33.3

Participatie op sportgebied1

4.3.13.3.1 Korte schets

Vrijetijdsbestedingactiviteiten kunnen dus dienen om sociale rangverschillen te accentueren, om de distantiebehoefte van mensen uit bepaalde sociale laag te bevredigen …2 Deze stelling dateert bijna 50 jaar maar geldt nog steeds. Het behoren tot een bepaalde sociale klasse, beïnvloed je vrijetijdsgedrag. Je zou verwachten dat er een evenredige participatie is tussen de verschillende klassen op vlak van sportbeoefening. Niets is minder waar. Er werd een grootschalig onderzoek uitgevoerd om wat meer te weten te komen over deze problematiek. Het onderzoek peilde naar de sportdeelname van de Vlaamse bevolking. De gegevens werden opgenomen in het rapport 3 “Hoe sportief is de Vlaming? Een onderzoek naar 20 jaar sportbeoefening 1969-1989” Uit dit onderzoek bleek dat arbeiders gemiddeld minder de kans krijgen om te sporten dan bedienden. De deelname aan sport stijgt ook met een stijgende beroepsstatus.

4.3.23.3.2 Hoe actief zijn we op sportgebied?

Uit de onderstaande tabel ( tabel 3) blijkt dat personen met een lagere sociaalprofessionele status een minder diverse sportbeoefening hebben. De meeste ongeschoolde arbeiders hebben maar de kans om één sport te beoefenen. Terwijl de meeste kaderpersoneelsleden, leidinggevende functies of sociale bovenlaag meerdere verschillende sporttakken beoefenen. Iedere sporttak heeft zijn prestige en aanzien. Sommige sporten worden meer beoefend door personen met een lager beroepsniveau en sommige sporten worden meer beoefend door personen met een hoger inkomen. Op die manier ontstaan er elitaire sporten en populaire sporten . Een sporttak krijgt als het ware een bepaalde status. In de onderstaande tabel ( tabel 4) worden alle sporten in een lijst opgenomen. Hoe hoger de sporttak in de lijst staat, hoe hoger de status van de desbetreffende sporttak.

1

Dit hoofdstuk is gebaseerd op het hoofdstuk: “Is golfspelen een dure vorm van biljarten?“ uit het boek ‘Op zoek naar de arbeidersklasse’ van auteur Hans de witte gepubliceerd door uitgeverij Acco in 1994, p.343.

2

Lammers, 1959.

3

Taks e.a.; 1991.

18

Tabel 1.3 en volgende pagina tabel 1.4

19

Uit tabel 4 blijkt dat veldhockey, skiën, surfen, tennis en zeilen het vaakst wordt beoefend door personen met een hoog beroepsniveau. Personen met een lager beroepsniveau zijn meer actief in sporttakken zoals boksen, boogschieten en hengelen. De middenlaag beoefenen vooral balsporten ( voetbal, handbal, basketbal…), gaan zwemmen of doen aan atletiek.

4.3.33.3.3 Enkele vaststellingen Er kan dus gesteld worden dat er een ongelijke participatie in Vlaanderen op vlak van vrijetijdsbesteding is en dan specifiek op vlak van sportbeoefening. Er kunnen drie concrete vaststellingen worden gedaan1: • Bedienden zijn actiever op sportief vlak dan arbeiders. • De sportdiversiteit bij bedienden is hoger dan bij arbeiders. • Sporttakken hebben allemaal een verschillende status. Sommige sporttakken worden vaak beoefend door arbeiders anderen dan weer door bedienden. Er is sprake van een statushiërarchie in de sportkeuze. Is er een mogelijke verklaring voor deze vaststellingen? Er bestaan verschillende verklaringen voor de ongelijkheden. Hieronder worden drie mogelijke verklaringen besproken. Sportkenmerken: loy (1969) stelt dat er een verband bestaat tussen sporttakken waarbij er fysisch contact voorkomt en een lage socio-economische status. Dit is echter maar een vaststelling en echter geen verklaring. Enkele personen stellen dat het verschil in participatie tussen arbeiders en bedienden kan verklaard worden door het feit dat sport meestal institutioneel wordt gedomineerd daar bedienden1. Het bestuur van vele verenigingen bestaat voornamelijk uit mensen uit de middenklasse. Deze personen besturen in funtie van hun visie en hun noden. Op deze manier zouden arbeiders als het ware gedeeltelijk worden uitgesloten. Symboliek: Een sport symboliseert een waarde uit de sociale laag die ze vertegenwoordigen1. Hogere klassesporten zouden afstand en finesse symboliseren. Men vermijdt in deze sporten lichaamscontact. Men gebruikt ‘status sticks’ zoals rackets, clubs … In lagere klassesporten is er wel lichamelijk contact aanwezig (direct struggle). De keuze van de sportvorm hangt dus nauw samen met iemands levensstijl. Deze theorie werd door Renson (1976) uitgewerkt.

1


20

Waarden en normen: Iedere sporttak heeft zijn eigen waarden en normen. Iedere persoon zoekt een sporttak die wat aansluit bij zijn eigen waarden en normen. Bij sporten voor de lagere klassen wordt er nadruk gelegd op het groepsgebeuren terwijl bij de hogere klassesporten zelfbepaling typerend is. Uit het onderzoek naar stijlen van sportgedrag bleek dat arbeiders meestal een traditionele sportbeoefening in hun eigen vertrouwde omgeving prefereren.1

4.3.43.3.4 De betekenis van sport

Al deze bovenstaande verklaringen zijn echter van speculatieve aard. Het is belangrijk dat we de betekenis van sport in de samenleving begrijpen. Op die manier komen we te weten waarom sport belangrijk is. Van Reusel en Bulcaen schreven een vierveldenmodel1 uit om hier meer zicht op te krijgen. Deze vier velden worden hieronder kort samengevat: Instrumenteel - functionele betekenis2: hiermee worden de voor de hand liggende effecten van sport bedoeld (vb lichaamstraining). Dit veld omvat ook processen als socialisatie, integratie en sociale controle2. Expressieve betekenis2: via sport kan men gevoelens uiten en uitdrukken op een sociaal aanvaardbare manier. Tijdens de sportbeleving kan je het gevoel krijgen ergens goed in te zijn. Het is ook een moment om de sleur van het dagelijkse leven wat te vergeten. De representatieve - symbolische betekenis2: wanner iemand sport kunnen er ook sociale basisbehoeften meespelen zoals status, waardering en prestige. Minderheidsgroepen en achtergestelde groepen geven soms aan sport een symbolische dimensie wanneer ze sport gebruiken om zich sociaal te emanciperen. De sociale - interactieve betekenis2: sporten doe je in vele gevallen niet alleen. Het is het ideale moment om mensen te ontmoeten, te leren kennen, vrienden te maken of een babbeltje te slaan. Op die manier kunnen personen hun sociaal netwerk in stand houden of vergroten.

1

De Witte H. (1994), Op zoek naar de arbeidersklasse. Leuven: Acco, p.44-45.

21

4.3.53.3.5 Besluit Mensen uit lagere sociale klassen, krijgen op gebied van sportdeelname niet dezelfde kansen als personen die behoren tot een hogere sociale laag. Mensen met een hogere sociale status hebben een meer diverse sportbeleving en sporten over het algemeen meer dan mensen met een lage sociale status. Nochtans heeft iedereen het recht om op alle gebied volwaardig te participeren. Dit geldt zeker en vast ook voor deelname aan sportieve activiteiten. Het is belangrijk dat iedereen de kans krijgt om sportief te participeren want sporten betekent meer dan je lichaam en vaardigheden te trainen. Via sportbeoefening kom je in contact met andere mensen, je kan er vrienden maken… Tevens is het een moment die een positieve invloed kan realiseren op vlak van zelfwaardegevoel en zelfvertrouwen. Omdat sport zo belangrijk is en sommige mensen op eigen kracht het ontzettend moeilijk hebben om volwaardig deel te nemen aan dit gebeuren; moet de overheid, verenigingen, OCMW’s…. zich inzetten om de participatie van deze personen te bevorderen en stimuleren.

22

4.43.4

Integratie1

4.4.13.4.1 Wat is integratie?

Er bestaan tal van integratietheorieën. In al deze theorieën kunnen er telkens drie elementen worden teruggevonden: • het culturele element, dat zich richt op waarden en normen. • het sociale element, dat zich richt op menselijke contacten. • het functionele element, dat zich richt op het coördineren van handelingen en het ingrijpen in de wereld.2 Integratie: het inschakelen van personen in het maatschappelijke leven. Iedereen neemt deel aan en maakt deel uit van de samenleving. Integratie gebeurt op veel verschillende vlakken. De voornaamste zijn het werk, gezinsleven, onderwijs, vorming, vrijwilligerswerk…

4.4.23.4.2 De basisdimensies Het begrip integratie bestaat uit vier basisdimensies3 (Lauwes, 1987) : • • • •

behoeftebevrediging persoonsontwikkeling burgerschap sociale orde

A.Behoeftebevrediging: Iedere mens heeft tal van behoeften. Deze behoeften verschillen van mens tot mens en van cultuur tot cultuur. Hier kan de link gelegd worden met de ‘behoeftepiramide van Maslow’.In deze piramide heeft Maslow de behoeften weer op een hiërarchische wijze( de allernoodzakelijkste behoefte is de fysiologische behoefte). We kunnen een onderscheid maken in materiele behoeften en immateriële behoeften. De gemakkelijkste weg om deze

1

Dit hoofdstuk is gebaseerd op het hoofdstuk: “Een eigen integratiekader“ uit het boek ‘Is er leven zonder werrk?’ van auteur Katrijn Vanderweyden gepubliceerd door uitgeverij Acco in 2002, p.363.

2

Vanderweyden K. (2002). Is er leven zonder werk? Leuven: Acco, p.76.

3

Vanderweyden K. (2002). Is er leven zonder werk? Leuven: Acco, p.77-78.

23

materiële behoefte te bevredigen is werken. Via een tewerkstelling bekomt men financiële middelen en met deze financiën kan men zaken aanschaffen. Natuurlijk draait niet alles rond financiën. Het hebben van rust, je goed in je vel voelen, liefde, goede gezondheid, sociaal contact … spelen ook een belangrijke rol. Deze opgenoemde factoren worden de immateriële behoeften genoemd.

B.Persoonsontwikkeling: Deze dimensie richt zich op de ontwikkelingen dat een persoon doorheen zijn leven meemaakt. Het gaat over het uitbouwen van een eigen identiteit en over het ontwikkelen van vaardigheden.1 De identiteit van een persoon omvat drie componenten namelijk de psychologische component , sociale component en de vaardigheden. - Psychologische identiteit: welke persoonlijkheid heb ik als mens? Wie ben ik? Welk zelfbeeld heb ik? De psychologische identiteit is het gegeven dat iedere persoon een afzonderlijk individu is.2 In de psychologische identiteit wordt er veel belang gehecht aan zelfrespect. Dit verkrijg je door een wisselwerking tussen een individu en zijn sociale omgeving. Zelfrespect bestaat uit drie elementen3: • zelfbepaling en verantwoordelijkheid: maken van eigen keuzes in je leven. • zelfwaardering en acceptatie: waarderen en door anderen gewaardeerd worden. • eigenwaarde welk beeld heb je van jezelf. - Sociale identiteit: een persoon neemt in zijn leven tal van verschillende sociale rollen op: bijvoorbeeld de rol van vader, partner, lid van vereniging, werknemer… Elchardus definieert een maatschappelijke rol als een bundel van verwachtingen die geldt ten aanzien van een bepaalde persoon in een bepaalde situatie en die tevens een aantal verwachtingen ten aanzien van anderen mogelijk maakt.4 Er wordt dus gesteld dat een sociale rol gepaard gaat met wederzijdse verwachtingen. Iedere sociale rol heeft zijn eigen specifieke verwachtingen. Vb. Een vader moet goed voor zijn kind zorgen, als werknemer moet je loyaal ten opzichte van je bedrijf zijn enz.

1 2

Vanderweyden K. (2002). Is er leven zonder werk? Leuven: Acco, p.80. Reber, 1989

3


4

Elchardus, 1994 : 50.

24

- Vaardigheden: door te participeren in de samenleving kan je ontzettend veel vaardigheden ontwikkelen. Zo zijn er bijvoorbeeld affectieve, relationele, professionele, sociale vaardigheden.

C. Burgerschap: wanneer je als volwaardig burger beschouwd wordt. Zo behoor je tot de samenleving, de maatschappij. - Rechten en plichten “ Burger zijn” betekent dat je rechten en plichten hebt ten opzichte van de samenleving. (cf. stemplicht/ burgerrechten). Niet iedereen in de samenleving heeft dezelfde rechten en plichten. Vb. Sommige mensen kunnen niet genieten van een sociale zekerheidsuitkering. Via een tewerkstelling gaan er voor de betrokken persoon vele deuren openen. Ook voor jezelf zorgen wordt gezien als een plicht. Als iedereen voor zichzelf zorgt, helpt dit de samenleving vooruit. - Maatschappelijke participatie: je hebt niet alleen rechten en plichten maar er wordt ook verwacht dat je effectief deelneemt aan het maatschappelijke leven. De meest voor de hand liggende vorm van maatschappelijke participatie is actief zijn op vlak van tewerkstelling. Maar het leven bestaat uit veel meer dan alleen maar werken. Sociaal en cultureel participeren is ook belangrijk. Dit wordt concreet duidelijk in het vrijwilligerswerk of in het verenigingsleven. Participeren betekent dat je een actieve rol in de samenleving opneemt.

D. Sociale orde: de inschakeling van een persoon in de sociale orde kan op drie verschillende manieren (mede) tot stand komen. Namelijk door sociale contacten, status en tijdsorde. - Sociale contacten: “De mens is een sociaal wezen. Bijna alles wat hij verricht en meemaakt gebeurt in het bijzijn van anderen, of dat nu in levende lijve is, of omdat de ander impliciet in de afwegingen die men maakt om iets te doen of na te laten. Het kan ook bijna niet anders, of sociale contacten hebben een grote invloed op het persoonlijke welzijn”1

1

Hortulanus, 1992:129.

25 Sociaal contact is een complex gegeven. Er moet rekening gehouden worden met de kwaliteit

en kwantiteit van sociale contacten. Een individu kan massa’s vrienden hebben maar geen enkele vriend waar hij echt op kan rekenen. Het hebben van een netwerk heeft drie functies: • I. Je maakt deel uit van een groter geheel. • Ondersteuningsfunctie: vanuit je netwerk kan je hopelijk rekenen op steun. Zowel materiële steun als immateriële steun ( emotioneel). Vb. Geld lenen, helpen opknappen van een huis, iemand aanmoedigen of troosten. • Interpretatieve functie: dit laatste aspect betreft de eigenlijke culturele dimensie van het netwerk waarbij dit het individu de nodige zingevingkaders biedt, waarbinnen deze de eigen sociale identiteit kan ontwikkelen.1 De meeste mensen beschikken over een goed uitgebreid sociaal netwerk. Ze ervaren geen tekort op dit vlak. Dit is echter niet voor iedereen het geval. Veel mensen zijn sociaal geïsoleerd. Ze hebben een weinig uitgebreid netwerk. Zo komen niet veelal in contact met andere individuen. Ze zijn wat afgezonderd van de samenleving. Dit is een fenomeen die zich in alle leeftijdscategorieën voordoet. Hier kan ik verwijzen naar de schokkende berichten over personen die pas na weken of zelfs maanden na hun overlijden in hun woning worden teruggevonden. Niemand had iets opgemerkt. Zulke berichten kunnen we meer en meer in de kranten lezen. Vele personen voelen zich eenzaam. Eenzaamheid is echter niet hetzelfde als sociaal isolement. Iemand kan veel onder de mensen komen en veel sociale contacten hebben maar zich toch eenzaam voelen. Dit heeft te maken met de onvoldoende kwaliteit van de sociale relaties. In het verlengde van sociaal isolement en eenzaamheid had ik graag nog even wat aandacht geschonken aan het viermurensyndroom. Wanneer je werkt, heb je veel sociale contacten. Je komt onder mensen. Mensen die werkloos zijn, hebben dat veel minder. Deze personen spenderen veel tijd in huis, hun leven speelt zich vaak af in de huiselijke sfeer. Dit fenomeen wordt het viermurensyndroom genoemd. Mensen gebruiken immers vaak deze uitdrukking: “ik zit vast tussen vier muren”. Wanneer er kinderen in het gezin aanwezig zijn, kan dit voor de ouders betekenen dat ze meer thuis moeten blijven, meer tijd aan hun gezin moeten besteden. Dit versterkt in sommige gevallen nog het gevoel tussen vier muren opgesloten te zitten. Er mag wel niet gesteld worden dat werk de enige manier is om sociaal contact te hebben. Naast werk, familie is het gemeenschapsleven een enorm belangrijke bron van sociaal contact tussen personen. Er kan een onderscheid gemaakt worden tussen het georganiseerde en het niet-georganiseerde gemeenschapsleven.

1

Busschots, 1994: 18.

26

Georganiseerd gemeenschapsleven: hier worden de verenigingen bedoeld. De sportclubs, hobbyclubs, vrouwenverenigingen, school, oudercomités, opleidingen… Niet georganiseerde gemeenschapsleven: dit zijn de informele sociale contacten. Hiermee worden het gezin, de familie, de buren, vrienden, kennissen… bedoeld. - Status: mensen hebben in de samenleving een bepaald aanzien in de ogen van anderen. Door je handelingen, verkrijg je een reputatie. Het aanzien, dat iemand heeft, wordt op de eerste plaats bepaald door het uitoefenen van een beroep. Sommige beroepen hebben een hoog aanzien ( advocaat, dokter ). Anderen hebben eerder een laag aanzien (huisvrouwen fabrieksarbeider…). Welk aanzien hebben werklozen dan? Vele personen beschouwen werklozen onrecht als nutteloze mensen voor de maatschappij of vinden dat werklozen profiteren van de actieve beroepsbevolking. Het is een feit dat sommige personen liever niet gaan werken en prefereren een werkloosheidsuitkering te genieten. Dit zijn echter uitzonderlijke gevallen en we mogen niet iedereen over dezelfde kam scheren. Status kan je verwerven maar je kan dit ook zomaar verkrijgen. Het behoren tot een bepaalde familie, kan ervoor zorgen dat je reeds vanaf je geboorte een status hebt. Dit kan zowel een positieve status als een negatieve status zijn. Status is een variabel gegeven. Je kunt dalen of stijgen op de sociale ladder. Mensen die een lage positie innemen op de sociale ladder hebben het wel ontzettend moeilijk om hoger op te klimmen in deze sociale hiërarchie. - Tijdsorde1: onze samenleving wordt gekenmerkt door een bepaald temporeel regime. Er is een tijd voor werken, een tijd voor rusten, een tijd voor feesten enz. Bepaalde activiteiten horen plaats te vinden op bepaalde momenten van de dag, de week, het jaar, het leven. De sociale tijd kent een patroon en leden van de samenleving worden geacht dit patroon te volgen. Op deze manier wordt ook de coördinatie tussen de ( handelingen van de) leden van de samenleving mogelijk gemaakt.

1


27

4.4.33.4.3 Besluit Integreren in de maatschappij is voor vele personen geen gemakkelijke opdracht. Nochtans is het belangrijk dat iedereen hierin slaagt. Integratie beïnvloedt de mens op alle mogelijke vlakken. Het deelnemen aan de samenleving is noodzakelijk. Één van de voornaamste functies van integratie is dat je op deze manier de kans krijgt om een sociaal netwerk op te bouwen. Wanneer een persoon moeite heeft om zich op een volwaardige manier te integreren in de maatschappij, is het de taak van de overheid, OCMW’s, verenigingen om deze integratie te bevorderen.

28

4.53.5

Generatie-armoede1

4.5.13.5.1 Korte inleiding en schets. Vele personen leven al een geruime tijd in armoede. Vele generaties van dezelfde families hebben te kampen met dezelfde problematieken. Dit resulteert dat ze verstrikt geraken in armoede. De kans dat ze ooit de armoede vaarwel zullen zeggen, is ontzettend klein. Dit fenomeen wordt generatie-armoede genoemd. De armoede wordt als het ware van vader op zoon doorgegeven. Maar wat is armoede juist? De onderzoeksgroep OASES, de onderzoeksgroep Armoede, Sociale uitsluiting en de stad van de Universiteit Antwerpen hanteert de volgende definitie: Armoede is een netwerk van sociale uitsluitingen dat zich uitstrekt over meerdere gebieden van het individuele en collectieve bestaan. Het scheidt armen van de algemeen aanvaarde leefpatronen van de samenleving. Deze kloof kunnen ze niet op eigen kracht overbruggen.2 Generatie-armoede is weliswaar niet hetzelfde als armoede. Generatie-armoede is armoede die van generatie op generatie wordt doorgegeven. Er wordt de nadruk gelegd op de duurzaamheid. Bij generatie-armoede ligt de oorzaak van hun leefsituatie geheel anders dan bij andere armen, die in armoede terechtgekomen zijn door tal van uiteenlopende oorzaken. Dit kan door faillissement, werkverlies, echtscheiding… zijn. Ze zijn in deze situatie terecht gekomen in de loop van hun leven. Generatie-armen werden vanaf hun geboorte als het ware met deze armoede geconfronteerd. Generatie armoede gaat dus verder dan de financiële moeilijkheden die zich in iemands leven kunnen voordoen.

4.5.23.5.2 Sociale mobiliteit.

Sociale mobiliteit is de beweging die een persoon op de sociale ladder maakt. Dit kan in positieve zin en in negatieve zin gebeuren (opwaarts of neerwaarts). Een pionier van het sociaal mobiliteitsonderzoek, Sorokin definieert sociale mobiliteit als volgt : Sociale mobiliteit is elke overgang van een individu of van een sociaal object of een sociale waarde

1

Dit hoofdstuk is gebaseerd op het boek: “Bruggen over woelig water“van auteur Rebecca Thys, Wies de Raedemaecker en Jan Vrancken, gepubliceerd door uitgeverij Acco in 2004, p.216.

2

Vranken, 2001: 43.

29 1

van een sociale positie naar een andere . Er kan op zijn minst gesteld worden dat dit een weinigzeggende definitie is. Stijgen op de sociale ladder zou betekenen uit de armoede ontsnappen. Deze stijging is weliswaar moeilijk realiseerbaar. Voor generatie-armen is dat nog moeilijker dan voor gewone personen die zich in een toestand van armoede bevinden.

4.5.33.5.3 Vooruitgang in het leven. Wat is volgens generatie-armen opwaartse sociale mobiliteit? Wat is volgens hen vooruitgang in het leven maken? Personen met een laag inkomen, die het moeilijk hebben om iedere maand rond te komen, personen met een grote schuldenlast… leggen vooral de nadruk op het financiële aspect als ze spreken over vooruitgang maken in het leven. Ze vinden dat ze vooruitgang boeken als ze hun schuldenlast kunnen afbouwen, of als ze over meer inkomsten zouden beschikken. Dit is voor hen de grootste vooruitgang die ze mogelijk kunnen maken.2 Deze opvatting is terecht maar de andere factoren van instrumentele opwaartse mobiliteit nl. arbeid en onderwijs mogen niet uit het oog worden verloren. Er bestaat meer dan het materieel welzijn van de mens. Het emotioneel welzijn is een niet te onderschatten factor. Je zou kunnen veronderstellen dat iemand met enorme financiële kopzorgen minder belang hecht aan zijn emotioneel wel zijn. Dit is echter een verkeerde veronderstelling. Er is een basis aan emotioneel welzijn nodig om vooruitgang ook instrumenteel te kunnen invullen.2 De focus op de financiële situatie mag niet alleen op een materialistische manier worden opgevat. Veel personen willen van hun schulden af omdat ze voor anderen beschaamd zijn. In geldproblemen verkeren zorgt voor veel stresssituaties. Maar wat is emotioneel welzijn dan concreet? Goede banden met familie, vrienden of kennissen. Meer tevreden zijn met zichzelf. Zich evenwaardig voelen ten opzichte van andere burgers. Vertrouwen hebben in eigen kunnen. Onder de mensen durven komen zonder schaamtegevoel…. Het onderwijs, in de vorm van verder studeren wordt door generatie-armen niet vaak ingevuld als een vorm van vooruitgang in kun leven. Het financiële aspect blijft de bovenhand halen ondanks een behoorlijk scholingsniveau en beroepsniveau. Zelfs al heeft iemand een diploma en mooi werk, er wordt maar gesproken over vooruitgang als de gemaakte schulden worden afbetaald.2

1

Sorokin, 1959 : 131

2

Bron: Thys R, De Raedemaecker W, Vrancken J. Bruggen over woelig water. Leuven: Acco p. 35-71.

30

Wat betekent de beroepspositie van een persoon? Voor laaggeschoolden ( waaronder de generatie-armen ) is de beroepspositie een middel om een inkomen te verdienen. Met dit verdiende inkomen kan de schuldenlast worden afgebouwd en kan er voorkomen worden dat er nieuwe schulden worden gemaakt. Bij hooggeschoolden krijgt de beroepspositie een totaal andere invulling. Men hecht veel meer belang aan beroepsstatus, zelfontplooiing, het graag doen van je job. Besluit: vooruitgang maken is een complex begrip en kan vele invullingen hebben. Ondanks de complexheid komt bij generatie armen altijd hetzelfde aspect terug: het inkomen en hun financiële situatie.

4.5.43.5.4 Verschillende gebeurtenissen.

Er kan een onderscheid gemaakt worden tussen instrumentele en expressieve gebeurtenissen. Wanneer een gebeurtenis instrumenteel wordt benoemd, heeft deze gebeurtenis betrekking op de sociaal-economische positie van de persoon. Het gaat hier voornamelijk over onderwijs, inkomen en arbeid. Een expressieve gebeurtenis duidt meer op de emotionele gezondheid, welzijn van de persoon. Hieronder vallen de relaties met vrienden, familie, buren, collega’s enz. Een gebeurtenis hoeft niet noodzakelijk instrumenteel of expressief te zijn. Het kan immers op beiden betrekking hebben. Er is dan sprake van een wisselwerking tussen twee soorten van gebeurtenissen. De levensloop van een mens is meestal een afwisseling van positieve en negatieve ervaringen. Soms zit het mee en op sommige momenten word je geconfronteerd met een tegenslag. Sommige gebeurtenissen geven een grote wending aan je leven, andere dan weer niet. Wanneer er sprake is van een wisselwerking tussen ‘instrumenteel’ en ‘ expressief’ dan heeft de gebeurtenis een grotere impact op je leven. Dit kan zowel positief als negatief zijn. Ook de levensfasen van een persoon spelen een grote rol in het feit of een gebeurtenis al dan niet een breukmoment in je leven wordt. Tijdens de jeugdjaren of in de adolescentie is iemand gevoeliger voor om het even welke ervaring. Sommige gebeurtenissen kunnen je leven zo’n wending geven dat je waarschijnlijk gedurende geheel je leven geconfronteerd zult worden met de gevolgen ervan. Mishandeling, in het bijzonder tijdens de kinderjaren is hier een voorbeeld van. Dit kan niet alleen psychische gevolgen met zich meebrengen maar het kan ook effect hebben op de arbeidsprestaties van

31

betrokkene. Uit het onderzoek van de OASes, de onderzoeksgroep Armoede, Sociale uitsluiting en de Stad bleek dat personen met een mishandelingverleden zich moeilijker kunnen manifesteren op de arbeidsmarkt dan anderen. Er wordt gesteld dat generatie-armen tijdens hun leven meer geconfronteerd worden met complexere moeilijkheden dan mensen uit andere sociale lagen. Met complex wordt er bedoeld dat de gebeurtenis zowel op instrumenteel en expressief negatieve effecten met zich meebrengt. Dit verklaart waarom generatie-armen het zo moeilijk hebben om aansluiting te vinden met andere sociale lagen. Enkele voorbeelden: Een positieve meervoudige ( instrumenteel en expressief samen) gebeurtenis: een werkloze cliënte van het OCMW wordt tewerkgesteld via art 60§7 in een rustoord. Ze kan het goed vinden met haar nieuwe collega’s en maakt er snel nieuw vrienden. Hier is er sprake van instrumentele vooruitgang want door haar tewerkstelling geniet ze een hoger inkomen dan haar werkloosheidsuitkering. Er zijn ook vorderingen op relationeel vlak te bemerken, namelijk het maken van nieuwe vrienden, zich aanvaard voelen enz… Een negatieve meervoudige gebeurtenis: een vrouw die aan het scheiden is van haar man. In tegenstelling tot haar echtgenoot blijft ze van hem houden. De liefde is spijtig genoeg niet wederzijds en de vrouw komt alleen te staan. Na de scheiding heeft ze het ook financieel moeilijker dan voorheen. Ze heeft immers nog nooit een tewerkstelling gehad, ze is altijd huisvrouw gebleven. Een meervoudige gebeurtenis ( negatief op instrumenteel vlak en positief op expressief vlak): Een persoon heeft massa’s schulden en heeft het moeilijk om iedere maand rond te komen. Hij wordt weliswaar opgevangen door zijn nieuwe vriendin. Ze heeft het ook financieel niet breed maar ze ondersteunt hem emotioneel, luistert naar hem… In deze situatie is er sprake van compensatie. De slechte financiële situatie wordt gecompenseerd door de goede relatie met zijn vriendin. Een dergelijke situatie zal misschien leiden tot een minder moment in de levensloop maar hoeft niet noodzakelijk een breuk moment in het leven van betrokkene te betekenen. Een meervoudige gebeurtenis ( positief op instrumenteel vlak en negatief op expressief vlak): Een jongen doet enorm zijn best op school en behaald uitstekende resultaten. Hij krijgt weliswaar noch van zijn ouders, noch van de onderwijzer… erkenning voor zijn prestatie.

32

Hier wordt het gebrek aan emotionele ondersteuning, erkenning gecompenseerd met een uitstekend rapport.

4.5.53.5.5 Een positief breekpunt

Maar hoe komt het dat sommige personen ondanks hun generatie-arm zijn, uit deze armoede kunnen ontsnappen en anderen hierin niet slagen. Om uit deze situatie van armoede te geraken moet er sprake zijn van een positief breekpunt in het leven van een persoon. De adolescentie is hiervoor de ideale leeftijdfase. De twee meest voorkomende meervoudige positieve gebeurtenissen zijn een goedlopende studieperiode en een liefdevol huwelijk.1 Op deze manier kunnen personen ontsnappen aan de generatiearmoede van het milieu waarin ze opgroeiden. Het gebeurt veel dat de studieperiode van een jongere een positief breekpunt betekent in het leven van deze persoon. Tijdens de schoolperiode kom je in contact met personen uit tal van verschillende sociale lagen. Je leert er nieuwe mensen kennen, maakt er vrienden. Het kan gebeuren dat je via je studieperiode aansluiting kan vinden bij een hogere sociale laag. Goede schoolresultaten vergemakkelijken dit proces. In deze periode kan je in contact komen met je toekomstige partner die uit een hoger sociaal milieu komt dan jezelf. Dit heeft een positieve impuls op vlak van sociale mobiliteit. Het vinden van een levenspartner uit een hoger sociaal milieu kan ook een manier zijn om aan de generatie-armoede van je gezin van herkomst te ontsnappen. Het moet dan wel gaan over een relatie die zowel positief is op instrumenteel en op expressief vlak. Het huwelijk mag geen louter rationele keuze zijn want dan ondervindt de relatie emotionele druk. Wanneer je partner behoort tot een hogere sociale laag, kom je zelf ook in contact met de vrienden, familie, kennissen,… van je partner. Op die manier krijg je de kans om aansluiting te vinden bij deze sociale klasse en maak je opwaartse sociale mobiliteit. Het spreekt voor zichzelf dat niet iedereen aansluiting vindt. Het kan gebeuren dat een persoon zich niet thuis voelt in de nieuwe sociale omgeving, dat hij niet aanvaard wordt enz.Dan is er sprake van een instrumentele verbetering dankzij de partner nl. een hoger inkomen maar op expressief vlak is er minder vooruitgang te merken dan op het instrumenteel vlak.

1

Bron: Thys R, De Raedemaecker W, Vrancken J. Bruggen over woelig water. Leuven: Acco p. 71-94.

33

In de vorige twee alinea’s was er telkens sprake van aansluiting te vinden met een hogere sociale laag. In vele gevallen vinden generatiearme mensen niet alleen aansluiting met een hogere sociale laag maar breken ze ook met hun milieu waarin ze opgroeiden. Er is sprake van een netwerkbreuk. Het kan gebeuren dat er duidelijk afstand wordt genomen van het vroegere milieu. Toch blijven de meeste personen instaan voor de zorg van hun ouders of familieleden. Een netwerkbreuk heeft meestal wel emotionele gevolgen voor de persoon in kwestie. Het is hard om afstand te nemen met je gezin waarin je opgroeide. Dit zorgt vaak voor psychische kwetsuren. Sommige mensen ondervinden een lange tijd ( in sommige gevallen geheel hun leven) het gevoel niet helemaal bij deze hogere sociale laag te horen. Familieleden en vrienden uit de oorspronkelijke lage sociale laag worden sterk gemist. Hier spreekt men van een expressieve, emotionele kost. Er moet als het ware een keuze gemaakt worden tussen loyaal zijn aan je familie… en opwaartse sociale mobiliteit maken. De keuze voor deze opwaartse mobiliteit is noodzakelijk om te ontsnappen aan de generatie-armoede van je gezin van herkomst. Tevens bleek uit het onderzoek van OASes dat een netwerkbreuk moeilijker wordt wanneer iemand wat ouder is. Het gebeurt vaker dat personen tijdens hun adolescentiejaren breken met hun milieu van oorsprong.

4.5.63.5.6 Generatie-armoede en onderwijs Er is reeds gesteld dat mensen tijdens hun studieperiode in contact komen met personen uit verscheidene sociale lagen maar biedt het onderwijs aan generatie-arme jongeren een kans om een stap vooruit te maken op de sociale ladder? Generatie-armoede wordt gekenmerkt door een laag niveau van onderwijs. Ze halen geen maximaal rendement uit hun capaciteiten. Het onderwijssysteem helpt onrechtstreeks mee dat jongeren uit arme gezinnen niet dezelfde kansen krijgen als iemand anders. Weliswaar kan onderwijs er ook voor zorgen dat iemand zijn sociale positie kan verbeteren. Om goede schoolresultaten te behalen en bijgevolg een hoog diploma is het noodzakelijk dat er sprake is van een mix van persoonlijke factoren en omgevingsfactoren. Met persoonlijke factoren worden de intelligentie en de motivatie van de betrokkene bedoeld. De omgevingsfactoren duiden gegevens als de ondersteuning van de ouders, leerkrachten, de gezinssituatie enz. aan. Bij kansarme jongeren volstaan gunstige persoonlijke factoren niet om het behalen van een diploma te garanderen. Deze jongeren dienen extra ondersteund te worden hetzij door een onderwijzer die rekening houdt met de thuissituatie van zijn leerling, hetzij door het thuisfront die de jongere extra ondersteunt. Er is

34

vaak sprake van een problematische relatie tussen de kansarme jongere en de leerkracht. Er wordt van een leerkracht verwacht dat hij begrip toont voor de moeilijke gezinssituatie en dat ze meer betrokkenheid tonen ten opzichte van kansarme jongeren. Er zijn natuurlijk nog andere bronnen die op vlak van onderwijs een extra steun kunnen bieden aan kansarme jongeren. In het onderzoek wordt ook gesteld dat een positieve plaatsing een gunstig effect heeft op de schoolprestatie. Met een plaatsing wordt bedoeld dat een jongere bijvoorbeeld een periode in een instelling, pleeggezin… verblijft. Kortom een periode weg van het gezin van afkomst. Hoe komt het dat jongeren die een instelling verblijven over het algemeen beter schoolresultaten behalen dan jongeren die in een kansarm gezin verblijven? In een instelling zijn kinderen als het ware verplicht om te studeren en hun huiswerk te maken. Er wordt een zekere dwang uitgeoefend. Tevens kan er in een instelling betere praktische en emotionele steun aan de jongeren worden verleend.1 Een uithuisplaatsing heeft alleen maar positieve gevolgen op vlak van schoolresultaten als de jongere de plaatsing als positief ervaart. Hij moet de reden van zijn verblijf in een instelling begrijpen en hij moet de kans blijven krijgen om contact te kunnen houden met het thuisfront. Een diploma kan niet alleen behaald worden in de jeugdjaren maar dit kan nog gebeuren op latere leeftijd. Hoe komt het dat zo weinig generatie-armen zich op latere leeftijd bijscholen? Wat zijn de redenen van generatie-arme mensen om zich toch in te zetten om op latere leeftijd alsnog een diploma te behalen? Er zijn personen die dankzij hun partner de stap zetten om zich bij te scholen. Door een huwelijk of relatie met iemand uit een hogere sociale klasse kunnen ze het zich financieel veroorloven om te gaan studeren in plaats van te werken. In deze hogere sociale lagen wordt er ook gemakkelijker praktische en emotionele steun gevonden die het behalen van een diploma mogelijk maakt. Deze steun komt niet alleen van de partner maar kan ook van nieuwe vrienden, collega’s, schoonfamilie… komen. Het in contact komen met hooggeschoolde personen is ook een extra stimulans om een studie aan te vatten want vaak voelen deze personen zich de mindere ten opzichte van hogergeschoolden. Er zijn ook kansarme mensen die ondanks hun financiële kopzorgen terug stappen ondernemen tot het behalen van een diploma. Deze mensen die een uit een generatie-arme context komen, moeten echter wel extra ondersteund of overtuigd worden om effectief te stap

1

Bron: Thys R, De Raedemaecker W, Vrancken J. Bruggen over woelig water. Leuven: Acco p.94-113.

35

naar het onderwijs te zetten. Hier kunnen hulpverleners een grote rol in spelen. Het is belangrijk dat hulpverleners mensen motiveren om zich in te schrijven voor opleidingen, bijscholingen… Hulpverleners moeten deze personen ook emotioneel ondersteunen en een grote betrokkenheid tonen ten opzichte van de cliënt. Dit kan immers het verschil uitmaken.

4.5.73.5.7 Invloed van generatie-armoede op de sociale positie.

De drie voornaamste indicatoren van een sociale positie zijn het opleidingsniveau, de beroepspositie en de financiële middelen van een persoon. Deze drie factoren spelen een grote rol in de gebeurtenissen die zich dagelijks in iemands leven afspelen. Ze spelen ook een belangrijke rol in de sociale mobiliteit dat een persoon meemaakt. Om een opwaartse sociale mobiliteit te maken is het belangrijk dat je op één of andere manier aansluiting weet te vinden met een hogere sociale laag. Eens je wat aansluiting gevonden hebt, is er in vele gevallen sprake van een domino-effect. Van het één komt het ander. Op deze manier kunnen we al vlug opwaartse sociale mobiliteit vaststellen. Vb. domino-effect: een persoon heeft een relatie met iemand uit een hogere sociale laag. Via de oorspronkelijke vrienden van de partner vindt deze persoon een job. Hij begint te werken en maakt op de werkvloer nieuwe vrienden bij. De kinderen uit deze relatie komen in contact met de schoonfamilie of met kinderen van kennissen/vrienden… Uit het onderzoek van OASes bleek dat één sterke positieve mobiliteitsimpuls voldoende was om de kloof met een hogere sociale klasse te overbruggen. Eens die kloof gedicht is, is er meestal geen sprake meer van een terugval. Na deze mobiliteitsimpuls bleven de personen gespaard van meervoudige negatieve gebeurtenissen. Het is wel noodzakelijk dat de kloof gedicht werd op instrumenteel en op expressief vlak. In de vorige hoofdstukken werd de gemaakte vooruitgang van een persoon gelinkt aan de sociale positie van de partner. Op deze manier zou er foutief kunnen afgeleid worden dat alles afhankelijk is van de partner. Er speelt zich immers veel meer af. De sociale mobiliteit is niet zo eenvoudig te verklaren. In sommige gevallen kunnen we weliswaar stellen dat de ontmoeting met hun partner uit een hogere sociale laag louter aan toeval toe te schrijven is. Natuurlijk is dit niet altijd het geval. Sommige ontmoetingen hebben veel minder met toeval te maken. In vele gevallen was er reeds voor de ontmoeting met de toekomstige partner sprake van instrumentele vooruitgang. De vooruitgang wordt ondersteund door de partner, schoonfamilie, de nieuwe vrienden. Een voorbeeld van zo’n voorafgaande vooruitgang is

36

bijvoorbeeld actief zijn in vrijwilligersorganisaties of het volgen van een cursus/opleiding. Na de ontmoeting met de partner uit de hogere sociale laag, wordt deze vooraf gemaakte vooruitgang bestendigd of blijft de persoon vooruitgang boeken. Dit gebeurt dan wel met de hulp van de partner en haar omgeving. Maar in vele gevallen is een eigen initiatief van de kansarme persoon de aanzet tot zijn vooruitgang. Nog voor de ontmoeting met de toekomstige partner plaats vond.

4.5.83.5.8 Geld, de draaischijf van de samenleving? ( moet wat aangepast worden) Armoede is een uitsluiting van personen op verschillende vlakken. Het gaat hier niet alleen over een gebrek aan financiële middelen. Geld speelt in onze samenleving een grote rol maar het leven is omvattender dan alleen maar geld (of beter gesteld geldgebrek). Generatie-arme mensen hebben minder kansen op vlak van tewerkstelling, gezondheid, onderwijs, huisvesting, ontspanning, emotioneel vlak… Al deze uitsluitingen samen vormen het begrip armoede. Het is de taak van de maatschappelijk werker deze personen te ondersteunen in hun strijd tegen deze ongelijkheden. De werkcontext van een OCMW biedt verschillende mogelijkheden om iets te doen aan deze onrechtvaardige verschillen. Het OCMW kan op vlak van huisvesting een rol spelen door nauw samen te werken met sociale huisvestingmaatschappijen of door zelf de taak als sociaal verhuurkantoor op te nemen. Op deze manier krijgen mensen met financiële moeilijkheden een kans om een kwalitatieve woning te huren tegen een aanvaardbare prijs. Op vlak van tewerkstelling doet het OCMW aan tewerkstellingsbegeleiding. Ook op vlak van ontspanning kan een sociale dienst van een OCMW veel doen. Er kan beroep gedaan worden op de subsidie voor socio-culturele participatie of er kan zelf een activiteit op poten worden gezet. Een voorbeeld van een eigen activiteit vind je terug in het laatste hoofdstuk van dit eindwerk .

37

4.5.93.5.9 De psychologische dimensie van generatie-armoede

Heeft deze maatschappelijke uitsluiting een grote invloed op het zelfbeeld van een persoon? Welke gevolgen heeft het opgroeien in een generatie-arm of kansarm gezin voor het zelfbeeld? Financiële problemen hebben niet alleen instrumentele maar ook psychologische gevolgen. Deze problemen zorgen voor ongelooflijk veel stress. Het is een stress die het dagelijks functioneren moeilijk maakt. Het is een evidentie dat problemen met schuldeisers, gerechtsdeurwaarders heel wat kopzorgen met zich meebrengen. Ook het feit dat er elke maand een strijd geleverd moet worden om de eindjes aan elkaar te knopen weegt op de mens. Veel kansarmen moeten immers iedere week ervoor zorgen dat ze met hun minieme leefgeld de week rondkomen. De cliënten laten hen wel door een maatschappelijk assistent bijstaan bij het betalen van hun facturen en om hun schulden af te lossen. De gevoelens die deze schuldenlast met zich meebrengt kunnen ze echter niet aan de maatschappelijk werker geven. Ze worden dag in dag uit geconfronteerd met hun schuldenlast. De innerlijke mens moet de kans krijgen om tot rust te komen Niet alleen stress heeft psychologische gevolgen. Mensen die in armoede leven, ondervinden vaak een gevoel van schaamte, wantrouwen. Velen hebben last van een laag zelfbeeld. Het leven in een situatie van armoede zorgt voor blijvende littekens in het zelfbeeld. Zelfs al verkeer je in een betere situatie, de psychologische littekens blijven aanwezig. Het zelfbeeld bij bepaalde mensen is soms zo laag dat ze zich zelfs schuldig voelen omdat ze arm zijn, ze niet mee kunnen met de maatschappij, minder begrijpen dan anderen enz. Personen uit hogere sociale klassen beschouwen armen als dom, minderwaardig, luiaards… Als je veel met deze uitspraken wordt geconfronteerd kan het zijn dat je deze opvattingen als waarheid begint te beschouwen. Dit betekent dat armen, het beeld dat ze zich door de samenleving toegeschreven kregen, als waarheid gaan aanvaarden. Ze gaan zichzelf als minderwaardig beschouwen en voelen zich bijgevolg onzeker tijdens sociale contacten. In sommige gevallen neemt dit minderwaardigheidscomplex zulke grote gevolgen aan dat mensen zich gaan terugtrekken in hun eigen vertrouwde omgeving. Een gebrekkige zelfwaardering kan ook leiden tot financiële moeilijkheden. Hiermee bedoel ik vooral het compenserende consumptiegedrag en koopgedrag van armen. Het beschikken over bepaalde accessoires geven het gevoel ‘iemand ‘ te zijn. Het hebben van een moderne

38

gsm, de nieuwste console, merkkledij... heeft armen een gevoel dat ze erbij horen. Het gebeurt veel dat ouders vinden dat ze als ouder tekort schieten en dat ze dit willen compenseren door een onverantwoord koopgedrag te stellen. Op die manier geven ze hun kinderen grote cadeau’s en stijgt hun zelfwaardering. Op vlak van geldbesteding hebben veel generatie-armen of kansarmen grote moeilijkheden. Ze geraken vaak in de knoei om de maand met hun inkomen rond te komen.Het ontbreekt hen immers aan vaardigheden om met geld om te gaan. In hun gezin van herkomst werden deze vaardigheden niet aangeleerd en in het onderwijs wordt daar onvoldoende bij stil gestaan. Het OCMW kan mensen altijd bijstaan bij het beheren van hun geld onder de vorm van budgetbegeleiding of budgetbeheer. Op deze manier leren mensen zelfstandig hun betalingen te doen, schuldenlast afbouwen, sparen enz. Om terug te keren bij de psychologische dimensie van generatie-armoede schenken we nog wat aandacht aan de zelfwaardering. Hun zwak zelfbeeld heeft een invloed op de handelingen. Men gaat de negatieve gebeurtenissen in hun leven toeschrijven aan hun eigen onbekwaamheid en de positieve gebeurtenissen gaat men toeschrijven aan geluk of toeval. Men heeft het ook moeilijk om het onderscheid te maken tussen het falen in een handeling en het falen als persoon. Wanneer een handeling mislukt, vinden ze onmiddellijk dat ze als persoon volledig mislukt zijn. Generatie-arme kinderen of jongeren hebben niet alleen vaker een lager zelfbeeld dan kinderen uit hogere sociale lagen. Het komt ook vaak voor dat ze zich schamen over hun thuissituatie. Zelfs al worden ze er niet op aangesproken of worden ze niet uitgesloten, toch schamen velen zich over hun gezin van oorsprong. Ze kunnen zich schamen over eigenschappen over hun ouders (vb. Werkloze, alcoholverslaafde), over de staat van de woning, over het feit dat hun ouders boodschappen gaan doen in een goedkope supermarkt… Het kan zijn dat kinderen door deze schaamte zich gaan terugtrekken of proberen dat vrienden niet in contact komen met hun thuissituatie. Dit zorgt uiteraard voor ongemakkelijke situaties. Deze schaamte beperkt zich niet alleen tot de kindertijd of tot de jeugdjaren… Men kan zich op latere leeftijd schamen voor de schuldenlast die men nog heeft, voor de weinige luxe die men zich kan veroorloven, de verslaving van hun partner, krijgen voor voedselpakketen, in budgetbeheer bij het OCMW, de handelingen van hun kinderen… Het is wel een belangrijk gegeven dat mensen zich vaak schamen over hun thuissituatie en niet over zichzelf. Deze opvatting is belangrijk om je zelfbeeld wat te kunnen opkrikken en zal ongetwijfeld een grote rol spelen in het feit of een persoon al dan niet positieve sociale mobiliteit maakt.

39

Al deze vermelde gegevens hebben negatieve gevolgen voor de persoonlijkheid van een mens. Het blijft echter niet alleen bij negatieve gevolgen voor de persoon zelf maar de gevolgen kunnen worden doorgegeven van generatie op generatie. Ook al kent de volgende generatie geen armoede, de sporen van deze ‘ negatief’ geladen persoonlijkheid blijven aanwezig.

4.5.103.5.10 Besluit

Bij generatie-armoede ligt de klemtoon bij de duurzaamheid van deze armoede. Voor mensen die in een dergelijke context leven is het maken van een positieve beweging op de sociale ladder een niet te onderschatten opdracht. Ontsnappen uit de vicieuze cirkel van generatiearmoede of kansarmoede is moeilijk realiseerbaar. Om hierin te slagen hebben ze nood aan een positief breekpunt in hun leven. Eens je aansluiting met een hogere sociale laag gemaakt hebt, is er in vele gevallen sprake van een domino-effect en kan je voorgoed afscheid nemen van de vicieuze cirkel van kansarmoede. Dit is belangrijk want leven in een generatie-arme context heeft grote gevolgen. Deze mensen moeten worden bijgestaan tijdens dit proces van het doorbreken van de vicieuze cirkel. Één van de mogelijke uitwegen, is het hebben van sociaal contact met mensen uit hogere sociale lagen. Dit sociaal contact kan gerealiseerd worden door sociaal, cultureel en sportief te participeren in de samenleving. Door deel te nemen aan allerhande activiteiten kom je in contact met alle sociale lagen van de bevolking. Dit kan een uitweg uit de armoede betekenen. Hier kan de overheid, verenigingen en OCMW’s opnieuw een handje toesteken. De sociale, culturele en sportieve participatie van deze personen moet gestimuleerd en ondersteund worden.

40

54

De mogelijkheden van het OCMW op een rijtje

5.14.1

Korte inleiding

In het eerste hoofdstuk werd er stil gestaan bij de belangrijkheid van sociale, culturele en sportieve participatie. In dit hoofdstuk worden de voornaamste middelen besproken waarover het OCMW beschikt om de sociale, culturele en sportieve participatie van hun cliënten te bevorderen. Er bestaan nog andere middelen die deze participatie kunnen bevorderen maar hier worden enkel de drie belangrijkste initiatieven eruit gepikt. Het gaat over middelen die door de sociale dienst courant worden gebruikt ter bevordering van de participatie van hun cliënten.

5.24.2

Subsidie socio-culturele participatie

Dit hoofdstuk spreekt over het KB 23/08/2004 houdende maatregelen ter bevordering van de maatschappelijke participatie en de culturele en sportieve ontplooiing van de gebruikers van de dienstverlening van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn. In dit koninklijk besluit werd besloten een subsidie toe te kennen aan de openbare centra voor maatschappelijk welzijn. Deze subsidie liet aan de OCMW’s toe om de socio-culturele participatie van hun cliënten te bevorderen. Via deze subsidie werd er zes miljoen tweehonderdduizend ( 6.200.000 EUR) euro aan de verschillende openbare centra voor maatschappelijk welzijn verdeeld. Deze subsidie was afkomstig van het POD1 Maatschappelijke Integratie, Armoedebestrijding en Sociale Economie. Het is de tweede maal dat deze subsidie aan de OCMW’s wordt toegekend. Vorig jaar was dit reeds ook het geval. De looptijd van het KB 23/08/2004 is van 1 mei 2004 tot en met 30 april 2005. Sinds kort werd er bekendgemaakt dat dit Koninklijk Besluit voor één jaar zal verlengd worden. Men is ook van plan om deze maatregel in de wetgeving op te nemen. Wanneer deze maatregel in een wettelijk kader wordt opgenomen, kunnen OCMW’s de toegestane financiële middelen op een structurele manier aanwenden. Deze maatregel is er niet zo maar gekomen. Het kadert binnen een welomgeschreven visie namelijk: ‘iedere mens heeft recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing’. Dit wordt 1

POD: Programmatorische overheidsdienst

41 zowel vermeld in de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens als in de Belgische

Grondwet. De bovenstaande stelling is echter een moeilijk te bereiken streefdoel. Het is immers een complexe problematiek. Men kwam tot inzicht dat vele mensen geen of weinig kansen hebben om zich cultureel en maatschappelijk te ontplooien. Dit zijn meestal kansarme mensen en/of personen die het financieel niet breed hebben. Het is belangrijk dat deze personen volwaardig kunnen deelnemen aan de samenleving. Iedereen moet de mogelijkheid krijgen om te participeren aan culturele, sportieve… activiteiten. Het mag niet zo zijn dat er een financiële drempel bestaat om aan deze activiteiten deel te nemen. In realiteit bestaat deze drempel wel. Deze maatregel poogt deze financiële drempel in toom te houden. Het stelt de OCMW’s in staat om tussen te komen in de kostprijs van activiteiten ter bevordering van de socio-culturele participatie van hun cliënten. Zo kunnen de cliënten deelnemen aan de samenleving. Het gaat ook verder dan alleen maar deelnemen aan activiteiten. Door te participeren kom je in contact met mensen, leer je nieuwe personen kennen, maak je vrienden… Je bent een volwaardig burger van de maatschappij. Niemand kan natuurlijk verplicht worden om deel te nemen aan de maatschappij.

Het

OCMW kan een aanzet geven. Het kan mensen overtuigen, motiveren en stimuleren om deel te nemen aan activiteiten. Cliënten die reeds op dit vlak actief zijn, kunnen een financiële tussenkomst worden aangeboden. Het principe van de maatregel is dat cliënten van het OCMW een financiële tussenkomst kunnen krijgen voor activiteiten ter bevordering van de socio-culturele participatie. Het begrip cliënten kan zeer ruim worden opgevat. Het beperkt zich niet tot leefloners of personen die financiële steun krijgen vanwege het OCMW. Personen die hun schulden afbouwen via een procedure collectieve schuldenregeling of bewoners van wijken waar een buurtproject opgestart is ( met medewerking van OCMW), gezinsleden van cliënten komen ook in aanmerking voor deze subsidie. Het OCMW kan weliswaar prioritaire doelgroepen bepalen.

42

Welke activiteiten komen in aanmerking? Er zijn vier verschillende soorten van activiteiten die in aanmerking komen1: • Deelname aan sociale, culturele of sportieve manifestaties. • Deelname aan sociale, culturele of sportieve verenigingen, + lidgeld, benodigdheden of uitrusting. • Initiatieven van of voor de doelgroep op sociaal, cultureel of sportief vlak. . • Initiatieven die de toegang van de doelgroep tot nieuwe informatie- en communicatietechnologieën bevorderen.

Hieronder worden de vier bovenstaande punten wat verder toegelicht. Deelname aan sociale, culturele of sportieve manifestaties: Hier komt het OCMW tussen in de kostprijs voor toegangstickets voor sociale, culturele of sportieve evenementen. Er is een grote verscheidenheid in deze evenementen. Enkele voorbeelden: museum gaan bezichtigen, toegangstickets pretpark, optreden van muziekgroep of concert, voetbalwedstrijd bijwonen, naar theater gaan, mee op bosklasse gaan… Het OCMW kan niet alleen tussenkomen in de toegangsprijs maar ook in de kostprijs voor het vervoer of versnaperingen tijdens de activiteit. Deelname aan sociale, culturele of sportieve verenigingen, + lidgeld, benodigdheden of uitrusting: Het OCMW kan financieel tussenkomen in het inschrijvings- of lidgeld van verenigingen. Het gaat weliswaar over het traditionele verenigingsleven zoals sportclubs, jeugdbewegingen… De commerciële verenigingen (fitnessclub, videotheek…) komen hiervoor niet in aanmerking. Er kan ook beroep worden gedaan op de subsidie voor benodigdheden of uitrusting. Dit is zeer belangrijk want vaak is de kostprijs van de benodigdheden duurder dan het inschrijvingsgeld. Enkele voorbeelden: inschrijvingsgeld voetbalclub plus voetbalschoenen, muziekschool, visverlof, ballet, tekenacademie, naailessen, inschrijvingen jeugdbeweging... Er komen wel geen initiatieven in aanmerking die met een schoolse of professionele opleiding te maken hebben. De muziekscholen, tekenscholen… komen wel in aanmerking omdat deze cursussen worden gevolgd met het oog op persoonlijke ontwikkeling.

1

VVSG culturele, sportieve en sociale participatie. Ronde van vlaanderen oktober 2004

43

Initiatieven van of voor de doelgroep op sociaal, cultureel of sportief vlak: Hier gaat het over cliënten van het OCMW die zelf iets organiseren of een initiatief dat speciaal voor deze doelgroep wordt georganiseerd. Het gaat om iets nieuws. Een initiatief dat nog niet bestaat. Op die manier kunnen cliënten ook eens zelf een activiteit organiseren. Enkele voorbeelden: Nieuwjaarfeest voor personen met financiële moeilijkheden ( in samenwerking met andere welzijnsorganisaties), vakantie-uitstap met kinderen van OCMWcliënten, seniorenfeest… Initiatieven die de toegang van de doelgroep tot nieuwe informatie- en communicatietechnologieën bevorderen: Deze laatste aanwendingsvorm is tweeledig. Ten eerste is het de bedoeling dat op deze wijze mensen kunnen kennismaken met de nieuwe informatie- en communicatietechnologieën ( vooral computer en internet). Het tweede luik is het toegang verlenen aan personen tot deze technologieën. Op die manier kunnen personen zonder computer ook surfen op het internet, een brief opmaken… Het gaat dus in feite om materiaal ter beschikking te stellen. Enkele voorbeelden: cursussen computerinitiatie, computers ter beschikking stellen in een buurthuis…

Voor de meeste activiteiten wordt een persoonlijke bijdrage aan de cliënt gevraagd. Dit betekent dat het OCMW niet in de totale kostprijs tussenkomt. Het OCMW kan hierin vrij beslissen. Er wordt zelf bepaald voor welke activiteiten een eigen bijdrage wordt gevraagd en welke activiteiten volledig gratis zijn. Vele OCMW’s werken hiervoor met een verdeelsleutel. Voorbeeld: in het OCMW van Poperinge wordt er voor activiteiten van categorie A en B telkens een eigen bijdrage aan de cliënt gevraagd ten bedrage van 20 procent van de totale kostprijs. In het koninklijk besluit wordt er de nadruk gelegd op de samenwerking tussen de verschillende OCMW’s op vlak van initiatieven ter bevordering van de participatie van hun cliënten. Men gaat zelfs een stapje verder. Er kan niet alleen samengewerkt worden met andere OCMW’s maar ook met andere organisaties die reeds op vlak van participatie actief zijn. Zo kunnen er bijvoorbeeld afspraken gemaakt worden met sportclubs, scholen, academies… Deze organisaties kunnen hun leden ook op de hoogte brengen van het feit dat het OCMW in bepaalde gevallen financieel tussenbeide kan komen. Samen sta je sterker.

44 1

Deze nieuwe maatregel heeft een moeilijke startperiode gekend . De maatschappelijk werkers van de sociale dienst van een OCMW waren niet vertrouwd met deze materie. Er moest gezocht worden naar een effectieve manier van werken. Deze maatregel brengt ook extra werk met zich mee en tijd is er op een sociale dienst meestal niet in overvloed. Op 30 april 2005 was het juist twee jaar dat de nieuwe maatregel in voege was. Tijdens deze twee jaar is er reeds veel veranderd en aangepast. Op deze manier werd er gepoogd de subsidie efficiënter en doelgerichter te maken. De maatregel staat weliswaar nog niet op punt en er zullen in de toekomst nog veranderingen nodig zijn. Het correct opvolgen van deze subsidie houdt een gewichtige administratieve taak met zich mee. Het zou voor de OCMW’s wenselijk zijn als de administratieve taak hervormd zou worden. Deze maatregel heeft ook te kampen met heel wat drempels. Drempels die ervoor zorgen dat de subsidie niet optimaal kan worden aangewend. Ten eerste is er de financiële drempel. Mensen kunnen voor veel initiatieven een tussenkomst krijgen maar in vele gevallen moeten ze nog een eigen bijdrage betalen. Er moet in het oog worden gehouden dat deze eigen bijdrage de financiële mogelijkheden van de cliënt niet overtreft. Dikwijls kost de activiteit in realiteit meer dan alleen maar het lidgeld/ toegang en de benodigdheden. Er moet met vele andere zaken rekening worden gehouden. Bijvoorbeeld de vervoerskosten, een consumptie achteraf, kinderopvang… Naast de financiële drempels zijn er nog vele andere mogelijke drempels. Dit bleek uit een recent onderzoek van de vzw Recht-Op ( Haesendonckx, 2001)2. Enkele mogelijke drempels zijn: • • • • • •

De bereikbaarheid naar de activiteit geen kinderopvang De schaamte Geen direct gezelschap hebben/ je kent niemand Gebrek aan motivatie Onvoldoende capaciteiten om culturele inhoud te verwerken

Er kan via deze subsidie niet tussengekomen worden in commerciële activiteiten. Enerzijds kan ik dit begrijpen maar aan de andere kant heb ik daar wel mijn bedenkingen bij. Zijn het

1

Dit werd tijdens de studiedag “ Als je voor een € - cent geboren bent” Armoede en cultuurparticipatie op 11 mei 2005 tijdens de discussie in workshop ‘OCMW en cultuurparticipatie’ aangebracht.

2

VVSG studiedag/ haesendonckw, 2001

45

niet juist de commerciële activiteiten ( vb. Fitness…) die de cliënten het meest aanspreken. Niet iedereen is geïnteresseerd is in het traditionele verenigingsleven. Maar het kan wel zijn dat diezelfde persoon wel geïnteresseerd in andere activiteiten die de sociale, culturele of sportieve participatie van betrokkene bevorderen. Deze kunnen dan niet medegefinancierd worden omdat ze bij de commerciële activiteiten behoren. Er moet ook een duidelijke indeling komen van wat er verstaan wordt onder commercieel en niet-commercieel. Op dit ogenblik zit er geen vast patroon in deze afweging. Dit wordt aangetoond in hiernavolgend voorbeeld. Abonnementen voor de fitness worden als commercieel beschouwd en bijgevolg kunnen de cliënten niet rekenen op een financiële tussenkomst vanwege het OCMW. Toegangstickets voor concerten of pretparken worden niet als commercieel beschouwd. Nochtans is de bedoeling van de pretparken of organisators van concerten ( de meesten ) toch ook winst maken. Ik vind het belangrijk dat de cliënten bij de financiering van een activiteit een eigen bijdrage leveren. Dit geldt vooral voor de activiteiten van categorie A en B. Dit zijn immers individuele voordelen. Op deze manier wordt er bewuster met de financiële tussenkomst omgesprongen. Indien ze geen eigen bijdrage leveren, kunnen de cliënten volledig kosteloos deelnemen aan een activiteit naar keuze ( weliswaar beperkt). Wanneer ze vroegtijdig stoppen met deze activiteit brengt dat voor de cliënten geen financiële kost met zich mee. Ik vraag me dan af of de cliënten wel voldoende gemotiveerd zijn om aan de gekozen activiteit deel te nemen. Schrijven cliënten zich niet ergens in omdat het toch gratis is? Willen de cliënten eens een activiteit uitproberen en nagaan of deze tijdsbesteding hen aanspreekt? In het OCMW van Poperinge bleek dat cliënten met een activiteit begonnen en reeds na enkele weken of maanden reeds stopten met deze activiteit. Het inschrijvingsgeld en de benodigdheden waren in de meeste gevallen reeds betaald. Op die manier wordt het subsidiegeld niet goed besteed. Het is wenselijk dat er bij een aanvraag socio-culturele participatie voldoende wordt stilgestaan bij de motivatie van de cliënt. Wanneer de cliënten een eigen bijdrage moeten leveren zullen ze wat beter nadenken over hun beslissing omdat er bij een eventuele stopzetting van de activiteit, een persoonlijk financieel verlies is. Voor mensen met financiële moeilijkheden is deze tussenkomst een unieke kans om aan activiteiten deel te nemen waar ze anders de kans niet toe krijgen. Iedereen heeft daar recht op. Nochtans zijn er veel negatieve reacties van andere burgers ( niet-cliënten). Sommigen personen nemen hierin een extreme stelling in. Ze vatten werken als een straf op. Ze

46 begrijpen niet waarom zij geen gebruik kunnen maken van deze subsidie en OCMW- cliënten

wel. Ze vergeten wel dat veel mensen die in budgetbeheer zitten, ook iedere dag gaan werken of reeds langdurig gewerkt hebben. De opvatting dat financiële moeilijkheden altijd de schuld is van de persoon in kwestie, is ook onjuist. Als je deze reacties van mensen hoort, kan je begrijpen dat cliënten op sommige momenten schaamte voelen om via deze tussenkomst deel te nemen aan de activiteit. Deze reactie vormt een nieuwe drempel voor cliënten. Op dit vlak moet er in de samenleving een grondige mentaliteitsverandering komen. Veel mensen zijn te materialistisch en individualistisch ingesteld. Men denkt alleen maar aan het eigen belang en gunnen andere mensen geen plezier. Als cliënten zich ergens inschrijven via een tussenkomst van het OCMW, moeten ze door de vereniging en hun leden als een volwaardig lid worden beschouwd. Er moet aan de hand van de kwaliteiten van de persoon een beoordeling worden gemaakt en niet aan hand van de manier van inschrijven ( al dan niet via tussenkomst OCMW). Het is noodzakelijk dat verenigingen en organisaties de privacy van zijn leden in acht houdt. Niemand hoeft iets te weten over de financiële situatie van de andere groepsleden. Is dit wel het geval dan worden de cliënten onmiddellijk anders bekeken en wordt de vooropgestelde participatie des te moeilijker. Om dit te vermijden dienen er goede afspraken worden gemaakt tussen de OCMW’s en de verenigingen, clubs… De tussenkomst beperkt zich niet alleen tot OCMW-cliënten maar ook zijn gezinsleden kunnen beroep doen op een financiële tussenkomst. Op die manier worden kinderen geen slachtoffer van de financiële moeilijkheden van hun ouders. Dit vind ik de mooiste verwezenlijking van deze maatregel. Ieder kind moet dezelfde kansen krijgen. Dit geldt niet alleen voor onderwijs, gezondheid enz. maar ook op vlak van participatie en vrijetijdsbesteding. Wanneer jongeren kunnen deelnemen aan activiteiten, lid zijn van verenigingen leren ze nieuwe personen kennen, maken ze vrienden, integreren ze zich in de maatschappij. Ze krijgen meer zelfvertrouwen, worden weerbaarder en voelen zich sterker in groepsverband. Op deze manier kan er meegeholpen worden om kansarme jongeren te helpen ontsnappen uit de vicieuze cirkel van kansarmoede.

47

5.34.3

Het steunpunt vakantieparticipatie

Dit is een initiatief van ‘Toerisme Vlaanderen’ Vakantie speelt een belangrijke rol in de huidige maatschappij. Uit onderzoek van ‘Toerisme Vlaanderen’ blijkt dat ruim 15% van de bevolking niet op vakantie kan gaan. Nochtans heeft iedereen dit recht. Tevens blijkt dat de financiële situatie de grootste reden is om niet op reis te gaan. Natuurlijk is er meer aan de hand dan deze financiële drempel. Er zijn nog andere drempels die een rol spelen in deze materie. Zo denk ik bijvoorbeeld aan de moed die mensen nodig hebben om op vakantie te gaan. Ze verlaten voor een korte periode hun vertrouwde omgeving. De meeste cliënten hebben ook weinig ervaring op gebied van reizen. Het is moeilijk de eerste stap te zetten om op reis te gaan. Het is belangrijk dat iedereen op vakantie kan gaan. Dit is geen verplichting maar een mogelijkheid. Vakantie kan een tijdje rust betekenen. Een moment om alle kopzorgen van thuis even van je af te zetten en de batterijen opnieuw op te laden. Na de vakantieperiode kan er dan terug stevig worden in gevlogen. Op vakantie leer je nieuwe zaken kennen. Je participeert aan activiteiten waar je anders de kans niet toe krijgt. Dit kan zowel op cultureel als op sportief vlak zijn ( voorbeeld: bezoek museum, concert, nieuwe sport uitproberen…). Je leert ook nieuwe mensen kennen en je krijgt de kans om je te integreren in de maatschappij. Je maakt deel uit van de maatschappij en je krijgt het gevoel ( en terecht) een volwaardige burger te zijn. Voor de kinderen is dit ook zeer belangrijk. Zij kunnen tijdens de vakantie naar hartelust ravotten en zich dol amuseren. Na de vakantie kunnen ze dan ook aan hun speelkameraadjes hun belevingen vertellen. Zo staan deze kansarme jongeren in de kijker en kunnen ze op vlak van vakantie ook meepraten. Dit geldt ook voor de ouders of volwassen personen. Kinderen zijn heel gevoelig voor deze materie en kunnen ten opzichte van elkaar heel hard zijn. Wanneer er in het begin van het schooljaar door de onderwijzers wordt gevraagd wat de leerlingen tijdens de vakanties hebben gedaan, kan dit voor pijnlijke momenten zorgen. Veel kinderen zullen tijdens de vakantie op reis zijn geweest. De meeste kansarme jongeren zullen deze kans niet hebben gehad. Op dit moment kan de jongere zich door de groep verstoten voelen. Tevens kan hij niet met zijn vriendjes meepraten over de immense avonturen. Het is belangrijk dat er initiatieven bestaan die zich inzetten op vlak van deze materie. Het steunpunt vakantieparticipatie biedt 4 mogelijke vakantieformules aan:

48

• Dagtoerisme/ daguitstappen • Individuele vakanties • Groepsvakanties: wanneer op je reis wilt gaan met een sociale organisatie of een reis wilt organiseren met een omvangrijke groep. • Georganiseerde vakanties: Dit zijn vooral kampen voor kinderen die georganiseerd worden door vrijwilligersorganisaties of vzw’s. Dit bestaat ook voor volwassenen en ook specifiek voor personen met een handicap. Al deze aanbiedingen kun je terugvinden een overvolle vakantiegids. Deze wordt uitgegeven door het steunpunt vakantieparticipatie. Er is een ruime keuze met tal van leuke bestemmingen. De keuze is wel beperkt tot Vlaanderen. Niet elke sociale organisatie kan beroep doen op het steunpunt vakantieparticipatie. Er moet een jaarlijkse aanvraag tot lidmaatschap worden ingediend bij het steunpunt. Wanneer je lidmaatschap aanvaard wordt, ben je als het ware sociale partners. Je krijgt dan alle nodige informatie en het vakantieaanbod voor het desbetreffende jaar. Indien u hier meer informatie over wenst, kunt u contact opnemen met het steunpunt vakantieparticipatie op het hiernavolgende adres: Grasmarkt 61 1000 BRUSSEL Tel: 02 504 03 97 Email: [email protected] Website: www.toerismevlaanderen.be/vakantieparticipatie

Wanneer een sociale organisatie lid wordt van dit steunpunt, wordt er wel wat terug verwacht. Maar dit weegt zeker niet op tegen de voordelen van dit lidmaatschap. Je bent bijvoorbeeld verplicht om een dag vorming te volgen waar alles wordt uitgelegd. Er wordt ook verwacht dat je alle vooropgestelde procedures naleeft. Tevens moeten cliënten geselecteerd worden. Niet iedereen komt in aanmerking om via het steunpunt vakantieparticipatie op vakantie te gaan. Anders zou de vraag het aanbod overstijgen. Enkel cliënten die op reis willen gaan maar wegens financiële moeilijkheden zich geen vakantie kunnen veroorloven, komen in aanmerking om via het steunpunt op reis te gaan.

49

5.44.4

Steun uit onverwachte hoek: serviceclubs

Tijdens de bevordering van de sociale, culturele en sportieve participatie van hun cliënten, kan het OCMW beroep doen op financiële middelen afkomstig uit de subsidie voor de sociale en culturele participatie. Tevens kan het OCMW ook rekenen op het steunpunt vakantieparticipatie. Maar deze twee initiatieven volstaan niet om sommige van hun cliënten

50

volwaardig te laten participeren in de maatschappij. Via deze twee initiatieven kan het OCMW de behoeften van cliënten op vlak van vrijetijdsbesteding en vakantiewensen grotendeels bevredigen. Volwaardig participeren houdt echter meer in dan op vakantie gaan, een hobby uitoefenen en actief zijn in het vrijwilligersleven. Dit kan door een eenvoudig voorbeeld geïllustreerd worden. In de maand mei vinden er veel eerste communies en vormsels plaats. Dit houdt een extra financiële inspanning van de ouders in. Er moet immers nieuwe kledij worden aangekocht… Voor sommige mensen met financiële moeilijkheden vormt dit echter een probleem. Nochtans verwacht de maatschappij ( niet iedereen) dat je tijdens je vormsel zeer mooi gekleed bentVoor deze gelegenheid moet er nieuwe kledij worden aangekocht anders word je door sommige mensen met een scheef oog bekeken. Niet iedereen kan zich dit veroorloven. Niet alleen de communicant moet nieuwe kledij dragen maar voor de familieleden wordt hetzelfde verwacht. Tijdens de eredienst staan niet alleen de kinderen maar ook de ouders in de kijker. Wanneer je dan niet volgens de vooropgestelde normen bent gekleed, bestaat de kans dat je als het ware wordt nagekeken. . Dit zijn momenten die een ontzettend schaamtegevoel bij de desbetreffende persoon kunnen teweeg brengen. . Dit kan een impact hebben op het zelfbeeld van het kind en van de ouders . Het gevoel van volwaardige burger is dan ver weg. Voor deze situaties kan het OCMW geen beroep doen op de subsidie voor sociale en culturele participatie of op het steunpunt vakantieparticipatie voor een financiële tussenkomst. Een dergelijk financiële tussenkomst voldoet immers niet aan de opgelegde vereisten. Kan er dan niets voor de cliënt gedaan worden? Wanneer de financiële situatie van betrokkene het echt niet toelaat, kan het OCMW contact opnemen met een serviceclub. De Rotary Club en de Lions Club zijn hier twee voorbeelden van. De maatschappelijk werker kan bij deze clubs een anonieme aanvraag indienen met de vermelding van de specifieke hulpvraag. Deze aanvraag valt te vergelijken met een anoniem sociaal onderzoek. . Deze aanvraag is wel volledig anoniem in tegenstelling tot een sociaal onderzoek.

In sommige gevallen kan de serviceclub de aanvraag als gegrond verklaren en kan de cliënt een financiële tegemoetkoming krijgen. . De doelstelling van de Rotary Club en andere serviceclubs is in de bres springen tegen de sociale uitsluiting. Zij proberen steun testeun verlenen aan personen die deze hulp hard nodig

51

hebben. . Tevens is het hun bedoeling dat kansarmen zich in de samenleving op een volwaardige manier kunnen integreren. . Ze moeten niet enkel kunnen integreren maar ze moeten zich ook goed in hun vel voelen. . Om de samenwerking tussen het OCMW en de verschillende serviceclubs te optimaliseren, is het aangewezen dat de beide partijen met elkaar in overleg treden. . Zo’n overleg komt de samenwerking tussen beide partijen en het welzijn van de cliënten ten goede. . Dit laatste is uiterst belangrijk want het is toch de cliënt die eventueel kan genieten van een financiële tussenkomst van een serviceclub. Deze serviceclubs bewijzen hun waarde op vlak van sociale en culturele participatie. . Er wordt niet alleen tegemoetgekomen aan de individuele noden van behoeftigen maar er worden ook tal van projecten uitgewerkt. . Zo is de ‘Make-A-Wish Foundation vzw’ een project van de Rotary Club. . Dit project laat toe dat kinderen met ernstige gezondheidsproblemen, hun droom werkelijkheid kunnen zien worden. . Er zijn nog tal van dergelijke projecten.

5.54.5

Conclusie

Dit hoofdstuk toont aan dat er vele verschillende kanalen bestaan die kunnen aangewend worden om de participatie van cliënten te bevorderen. . Deze verscheidenheid aan mogelijkheden en procedures maakt het voor de hulpverlener moeilijk en onoverzichtelijk. . Er is nood aan een gecoördineerd beleid.1 Het is noodzakelijk dat alle subsidiekanalen worden samengebracht. 1Nu bestaan immers ontzettend veel verschillende mogelijkheden en procedures. Het is belangrijk dat er een geïntegreerde aanpak komt.1 Hierbij denk ik vooral aan de samenwerking met OCMW’s, gemeentes, armenbewegingen, mutualiteiten, verenigingen…. . Sociale, culturele en sportieve participatie van kansarmen is een problematiek die dient uitgewerkt te worden in het lokaal sociaal beleidsplan. .

1

Dit

werd

tevens

opgemerkt

door

mensen

uit

het

werkveld

(

hulpverleners,

diensthoofden,

ervaringsdeskundigen…) tijdens de studiedag “ Als je voor een € - cent geboren bent” Armoede en cultuurparticipatie op 11 mei 2005 tijdens de discussie in workshop ‘OCMW en cultuurparticipatie’.

52 Al deze mogelijkheden geven OCMW’s de kans om zich actief in te zetten om de sociale en

culturele participatie van hun cliënten te bevorderen. . Zonder deze subsidies zou dit niet of maar in mindere mate mogelijk zijn. . Maar deze mogelijkheden, waarover het OCMW beschikt, kan bij de cliënten voor verwarring zorgen. . Vele van de cliënten hebben ernstige financiële moeilijkheden en moeten iedere de week de eindjes aan elkaar knopen om rond te komen met hun minieme leefgeld. . Dit leefgeld is vele net genoeg om in hun levensonderhoud te voorzien. . Het spreekt voor zichzelf dat cliënten op sommige momenten een extra financiële steun best wel kunnen gebruiken. . Deze extra steun is echter in vele gevallen niet mogelijk omwille van een hoge schuldenlast en minieme inkomsten. In deze gevallen kan het OCMW geen extra financiële steun geven maar de sociale dienst kan deze persoon wel voorstellen om bijvoorbeeld gratis naar de cinema of een pretpark te gaan. . Het is bijgevolg begrijpelijk dat sommige cliënten dit niet begrijpen. . Sommige hulpverleners stellen dat er een basisvoorwaarde nodig is om te participeren aan het sociale en culturele leven. . Hoe kun je immers naar een concert gaan, als je niet weet wat je diezelfde avond zal eten. .

1

Dit is een paradox want tevens werd er ook gesteld dat eenzaamheid en

gebrek aan sociaal contact zwaarder doorwegen dan financiële moeilijkheden. . Ik denk dat dit aanvoelen afhankelijk is van de aard van de persoon en de moeilijkheden die deze persoon meemaakt. . Om te eindigen kunnen Wwe besluiten dat de OCMW’s gelukkig mogen wezen dat de overheid diverse subsidiekanalen heeft uitgewerkt. . Op deze manier kunnen ze de personen die beroep doen op hun dienstverlening, activiteiten tegen een schappelijke prijs aanbieden die de sociale, culturele en sportieve participatie van de betreffende personen bevordert. . Zonder deze mogelijkheden zouden de meeste OCMW’s hier niet in slagen of minder hun aandacht op vestigen. . Deze ‘ nieuwe ‘ vorm van hulpverlening vraagt een extra inspanning van de maatschappelijke werkers maar deze inspanning weegt niet op tegen de beoogde resultaten. .

1

Dit werd opgemerkt door mensen uit het werkveld tijdens de studiedag “ Als je voor een € - cent geboren bent” Armoede en cultuurparticipatie op 11 mei 2005 tijdens de discussie in workshop ‘OCMW en cultuurparticipatie’.

53

65

Project sociale en culturele participatie

6.15.1

Visie

Tijdens mijn stage werd ik meermaals geconfronteerd met de heersende onrechtvaardigheid op vlak van deelname aan sociale, culturele en sportieve activiteiten. . OCMW-cliënten hebben niet dezelfde kansen als anderen. . Nochtans is iedere mens gelijkwaardig en heeft iedereen recht om te participeren. . Er is een kloof ontstaan en kansarme mensen kunnen deze kloof niet zelfstandig overbruggen. . In dit hoofdstuk werd wordt de belangrijkheid van sociale en culturele participatie onder de loep genomen. . Volwaardig participeren is ontzettend belangrijk voor het zelfbeeld. . Tijdens deelname aan activiteiten kan je andere mensen ontmoeten, vrienden maken. . Dit zijn maar twee voorbeelden waarom participeren zo belangrijk is. . Vele mensen die in armoede leven stellen dat het tekort aan sociale contacten en eenzaamheid zwaarder doorwegen dan financiële moeilijkheden.. Deze stelling van mensen die iedere dag met armoede geconfronteerd worden, moet serieus genomen worden. Armoede kent vele dimensies en de bestijding van armoede mag zich niet bemerken tot alleen maar de financiële dimensie. Welke opdracht heeft het OCMW op vlak van deze problematiek? ? Ik vind dat het OCMW een grote rol dient te spelen bij de bevordering van de sociale, culturele en sportieve participatie van hun cliënten. . Het OCMW heeft immers als doelstelling om iedere mens een menswaardig bestaan te garanderen. . Ze moeten zich inzetten om het welzijn van iedere persoon in moeilijkheden te bevorderen. Een menswaardig bestaan gaat verder dan voorzien in je levensonderhoud, een dak boven je hoofd. . De dag van Vvandaag is sociaal, cultureel en sportief participeren een onderdeel van een menswaardig bestaan. . Sinds enkele jaren hebben OCMW’s het nut en de belangrijkheid van participatie ingezien. . De toekenning van de subsidie sociale en culturele participatie van de overheid was hierin een mijlpaal. . Op deze manier had een OCMW ook financiële armkracht om effectief de participatie van hun cliënten te bevorderen. . De vorige twee jaar was het OCMW van Poperinge op dit vlak zeer reeds actief. . Het OCMW richtte niet alleen zijn aandacht aan individuele tegemoetkomingen. . Er werd verder gekeken en er werden enkele kleinschalige groepsactiviteiten op poten gezet. . Zo werd er bijvoorbeeld in groep naar de Kinespolisbioscoop gegaan… Deze activiteiten waren een telkens een succes en er dus werd erbijgevolg uitgekeken naar een omvangrijke groepsactiviteit. .

54

6.25.2

voorbereiding

6.2.15.2.1 De aanzet Een eindwerk schrijven begint met je voldoende te informeren over het onderwerp dat je gekozen hebt. . Veel documentatie doornemen, boeken bestuderen, artikels lezen… Ik bepaalde vooraf dat ik in mijn eindwerk het woord bij de daad wilde voegen. . Ik was er van overtuigd dat een project rond socio-culturele participatie vanuit het OCMW een grote kans op slagen had. . Een project uitwerken doe je niet alleen. . In de hiërarchische structuur van een OCMW is het een vereiste dat het bestuur voor de volle honderd procent achter je staat. . Tevens is het ook belangrijk dat je kunt rekenen op de steun van je collega’s. . Tijdens de eerste week van mijn stage trok ik mijn stoute schoenen aan en uitte ik mijn wens aan de hoofdmaatschappelijk werker. . Mijn vraag was of het OCMW tijd, energie en financiële middelen wilde investeren in een project rond sociale en culturele participatie. . De hoofdmaatschappelijk werker was onmiddellijk voor het idee gewonnen. . Tot mijn grote verbazing was er ook de mogelijkheid om een goed uitgewerkt project op een ruim voldoende wijze financieel te ondersteunen. . Er konden immers financiële middelen aangewend worden van de subsidie voor socio-culturele participatie. . Om deze middelen te kunnen gebruiken, was er wel één voorwaarde; namelijk dat het project moest plaatsvinden voor 30 april 2005. . Dit was echter een kleine streep door mijn rekening want op het moment van dit gesprek waren we reeds begin februari. . Het project moest bijgevolg in een ontzettend korte tijd uitgewerkt worden. . Er was nog niets voorbereid en de ideeën moesten nog groeien. . De tijd drong dus! Tijd was er niet op overschot maar enthousiasme was er des te meer. Al snel groeide het idee dat een vakantie-uitstap een ongelooflijk mooi project zou zijn. . De financiële middelen en bereidheid waren in ruim voldoende mate aanwezig dus stond er niets is de weg om een vakantie-uitstap te organiseren. . Weliswaar was er nog de goedkeuring nodig van de voorzitter en het Bbijzonder Ccomité voor de Ssociale Ddienst. Om hun akkoord te krijgen was het wel noodzakelijk om vooraf de grote lijnen van het project uit te werken en op papier te zetten.

55

6.2.25.2.2 De grote lijnen Er werd geopteerd om een tweedaagse vakantie-uitstap te organiseren voor kinderen van OCMW-cliënten. . Een weekend met tal van activiteiten waar de jongeren zich naar hartelust kunnen amuseren. . Er werd onmiddellijk beslist dat de uitstap plaats zou vinden aan de kust op vrijdag 8 en zaterdag 9 april 2005. . Er werd gesteld dat een verlengd weekend te lang zou zijn. . De kostprijs van een verlengd weekend zou ook veel hoger komen te liggen. . Tevens moest erop worden geletin het oog worden gehouden dat het voor de kinderen niet te vermoeiend zou mocht zijn, want op 11 april hernam de school immers. . De doelgroep waren jongeren tussen twaalf en zestien jaar. . Er konden tussen 8 à 10 kinderen deelnemen en de groep zou begeleid worden door twee à drie begeleiders, afhankelijk van het aantal deelnemers. .

6.2.35.2.3 De doelgroep

Er werd voor de ze doelgroep 12- tot 16-jarigen geopteerd omdat ik prefereerde een begeleidende taak op te nemen in plaats van een zorgende taak. . Het was belangrijk dat de deelnemers al wat zelfstandig waren. Anders hadden de begeleiders een te gewichtige taak voorgeschoteld gekregen. Dat de kinderen zich tijdens deze tweedaagse zouden kunnen amuseren, was natuurlijk niet de enige reden waarom deze uitstap georganiseerd werd. . De drie voornaamste doelstellingen waren: • een aanzet geven tot vele verschillende zaken, . zZoals zich inschrijven in een jeugdbeweging of andere vereniging. . Het zich beter voelen in groepsverband, toename van hun zelfvertrouwen en zelfwaardegevoel enz. • De kinderen krijgen de mogelijkheid om activiteiten te doen waar ze anders de kans niet toe krijgen. . Ze zullen contact kunnen leggen met leeftijdsgenoten buiten de schoolomgeving. • Een moment voor de kinderen om tot rust te komen. . Een weekend dat ze misschien niet geconfronteerd worden met de mogelijke problemen binnen het gezin. . Mocht blijken dat er niet voldoende kandidaten waren, kon altijd contact opgenomen worden met de coördinator van het project ‘de Bellewijk’. . Op die deze manier kunnen er ook kinderen inschrijven van ouders die niet gekend zijn bij het OCMW maar die wel verbonden zijn aan het buurtproject ‘ de Bellewijk ‘. . Dit buurtproject wordt ondersteund door het

56

OCMW van Poperinge. . Het is een project dat sinds maart 2002 lopende is en kadert in het Experimentenfonds buurt- en nabijheidsdiensten van de Koning Boudewijnstichting.

6.2.45.2.4 Het programma

Het was de bedoeling om een goedgevuld en leuk dagprogramma aan te bieden. . De kinderen moesten zich op de eerste plaats zoveel mogelijk kunnen amuseren. . Er werd gesteld dat naast het amuseren er ook tijd moest zijn om iets op een speelse manier bij te leren. . Er Tevens moest er tevens een activiteit worden gepland die op opvoedkundig vlak bevorderlijk was. . Dit waren de elementen die het programma zeker en vast moest bevatten. Het opstellen van hHet programma liet niet lang op zich wachten. . De eigenlijke uitwerking wordt in tabel 5 vermeld. .

Vrijdag 8 april Vertrek Poperinge

grote

Zaterdag 9 april markt 13h00

Opstaan/verfrissen…

8h15

Ontbijt in domeinrestaurant

9h15

We installeren ons in de 14h15 bungalows

Vertrek naar Oostende

10h00

Verkenning van het domein

14h30

Bezoek aan Earth Explorer

11h00

Bowling

15h30

Maaltijd

13h00

Maaltijd in de bungalow

18h00

Lasershooting

15h00

Naar de bioscoop

19h30

Afscheidsdrink

16h00

Gezelschapsspelletjes

22h00

Terugkeer naar Poperinge

17h00

Slaaptijd

23h30

Aankomst in Poperinge

18h00

Aankomst in Oostduinkerke

14h00

Tabel 5: dagprogramma van de vakantie-uitstap

57

Het programma van de vakantie-uitstap voldeed aan de vooraf gestelde voorwaarden. . Er waren voldoende activiteiten waar de kinderen zich konden uitleven zoals de bowling, de bioscoop en als klap op de vuurpijl was er een bezoek aan de lasershooting Nokurna te Oostende gepland. . De deelnemers konden tijdens het bezoek aan Earth Explorer iets op een ontspannende manier bijleren. . Iedereen kon kennis maken met de 4 natuurelementen en met de kracht van onze planeet. . In Earth Explorer zijn er een 40 tal doe activiteiten en zijn er 4 simulators ( vulkaan, tornado, oceaan en aardbeving) aanwezig. Het bereiden van onze eigen maaltijd in de vakantiewoning werd Dde activiteit die bevorderlijk was op opvoedkundig vlak werd het bereiden van onze eigen maaltijd in de vakantiewoning. . Er werd geopteerd om zelf te koken en bijgevolg ook zelf af te wassen en schoon te maken. . Op deze manier leren ze vooraleerst samenwerken en krijgen ze de kans om hun eigen maaltijd te bereiden. . Dit is bevorderlijk voor hun zelfstandigheid en verantwoordelijkheidszin. Er werd relatief snel een overnachtingplaats gevonden. . Het jeugdvakantiecentrum ‘ het Visserhuis’ te Oostduinkerke was bereid om ons tegen een schappelijke prijs te ontvangen. . We konden daar 2 mooie vakantiewoningen huren voor één overnachting. . De kostprijs per deelnemer bedroeg 10 euro persoon. . Alles ( maaltijden, activiteiten, drank…) was in deze prijs inbegrepen. . De uitstap werd grotendeels gefinancierd door de subsidie voor sociale en culturele participatie. . Er werd vooraf gesteld dat er aan de cliënt een eigen bijdrage zou gevraagd worden ten bedrage van 20% van de eigenlijke kostprijs. . Na berekening bleek dat deze eigen bijdrage te duur zou uitvallen voor de ouders van de kinderen. . Dit Gezien dit was zeker niet de bedoeling was, en zo werd de persoonlijke bijdrage beperkt tot 10 euro per deelnemer. Op deze manier had hetkreeg het project al snel vorm gekregen. . Het programma was opgemaakt, er was een overnachtingplaats voorzien, de activiteiten waren gereserveerd. . Nu kon de bekendmaking van de vakantie-uitstap beginnen. .

6.2.55.2.5 Het Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst. .

58

Om dit project te kunnen uitvoeren was de goedkeuring van het comité nodig. . Op de volgende 2 pagina’s vind je het sociale verslag die dat door het Bijzonder Comité voor de Ssociale Ddienst werd goedgekeurd. .

O.C.M.W. . POPERINGE

Datum aanvraag: 4/02/2005

SOCIALE DIENST Maatschappelijk Werk(st)er:

Project sociale en culturele participatie

1. . Omschrijving aanvraag: In het kader van het eindwerk: “de sociale en culturele participatie van de OCMW cliënt” van Kristof Couwet die stage loopt in het OCMW van Poperinge en in toepassing van het koninklijke besluit van 23 augustus 2004 betreffende de sociale en culturele participatie van de OCMW cliënt, wordt er voorgesteld een vakantie-uitstap te organiseren met kinderen van OCMWcliënten. . Hierbij wordt er gedacht aan een uitstap naar de kust. . Er is 1 overnachting voorzien en een goedgevuld, leuk dagprogramma. . Het is mogelijk om te overnachten in domein ‘Het Vissershuis’ te Oostduinkerke. . Er kunnen twee bungalows voor één nacht worden gehuurd. . De groep zou minimaal begeleid worden door 2 personen. . Het gaat hier over Eveline Hautekeur en Kristof Couwet. . Er zal echter nog uitgekeken worden naar een vrijwilliger om de groep mee te begeleiden. . Doelgroep: Het gaat over een beperkte groep nl. . een 8 à 10-tal kinderen. . De leeftijdscategorie is de 12 tot 15-jarigen.

59 Deze leeftijd is immers ideaal om zich in te schrijven in een jeugdbeweging of andere vereniging. . Er kan hierbij preventief gewerkt worden naar de jongeren toe. . We opteren hierin een begeleidende taak op te nemen in plaats van een zorgende taak. . Indien de inschrijvingen niet vlot zouden verlopen, kunnen er natuurlijk ook jongeren van de Bellewijk zich inschrijven. . Doelstellingen: Een aanzet tot vele zaken. . Zoals zich inschrijven in een jeugdbeweging of andere vereniging. . Het zich beter voelen in groepsverband, toename van hun zelfvertrouwen en zelfwaardegevoel enz. De kinderen krijgen de mogelijkheid om activiteiten te doen waar ze anders de kans niet toe krijgen. . Ze zullen contact kunnen leggen met leeftijdsgenoten buiten de schoolomgeving. . Een moment voor de kinderen om tot rust te komen. . Een weekend dat ze misschien niet geconfronteerd worden met de mogelijke problemen binnen het gezin. .

Wanneer: De uitstap zou plaats vinden op vrijdag 8 en zaterdag 9 april. . Dit valt net in de paasvakantie. . Er werd gesteld dat een verlengd weekend te lang zou zijn. . De kostprijs zal hoger komen te liggen en het zou ook te vermoeiend kunnen worden voor de kinderen. . Want maandag 11 april herneemt de school immers. . We zouden de vrijdagmiddag vertrekken en in de late zaterdagnamiddag terug in Poperinge aankomen. Kostprijs: De kostprijs is nog niet bekend. . Het zou mede gefinancierd worden door de subsidie voor de sociale en culturele participatie. . Er zou aan de cliënten een bijdrage kunnen gevraagd worden van 20% van de kostprijs. . Er zal getracht worden om de kostprijs zo laag mogelijk te houden. . De kostprijs voor één bungalow bedraagt 90 euro. . In één bungalow kunnen 6 personen overnachten. . Gezien de groep bestaat uit ongeveer twaalf personen is het noodzakelijk om twee bungalows (naast elkaar) te huren. . Indien we daar zouden overnachten zijn we wel verplicht om in het domeinrestaurant te ontbijten. . Het ontbijt kost er 5 euro per persoon. . De totale kostprijs ( 2 bungalows en ontbijt) bedraagt 240 euro. Het aangaan van een verzekering zal noodzakelijk zijn. . Dit kan echter worden geregeld via het OCMW . . Programma: We vertrekken vrijdag omstreeks 13h aan de grote markt van Poperinge. . Aankomst in het domein ‘het visserhuis’ is voorzien rond 14h. . Er staat eerst een verkenning van het domein op het programma. . Daarna vertrekken we naar Oostduinkerke dorp waar we gaan bowlen. . Voor het avondmaal keren we terug naar de bungalows. . Na het avondmaal gaan we naar de bioscoop gelegen in Koksijde dorp. . Na de film gaan we in de bungalows nog enkele spelletjes ( vb. . twister) spelen. . Op zaterdag vertrekken we na het ontbijt in het domeinrestaurant naar Oostende. . We brengen eerst een bezoek aan Earth Explorer. . Dit is een educatieve uitstap waar jongeren alles te weten komen over de 4 natuurelementen. . Na het middagmaal in Oostende gaan we ons uitleven in ‘Nokurna lasershooting’. . Daarna vertrekken we terug richting Poperinge. . Aankomst in Poperinge is voorzien rond 18h.

60 Vervoer Het domein ‘ het visserhuis’ ligt nogal afgelegen. . De dichtste bushalte bij het domein bevindt zich op ongeveer 2km afstand. . Daarom wordt er voorgesteld dat we ons niet met het openbaar vervoer verplaatsen maar met eigen vervoer. . Om ons met de hele groep te kunnen verplaatsen zijn er drie wagens nodig. . Één wagen per begeleider. . Misschien zou de dienstwagen hiervoor mede kunnen worden ingeschakeld. .

2.Voorstel maatschappelijke werk(st)er: Er wordt goedkeuring gevraagd om dit project uit te werken en uit te voeren. . Er wordt voorgesteld om 2 bungalows in het domein ‘Het Vissershuis’ te Oostduinkerke te huren ten bedrage van 240 euro. .

3. Raadsbeslissing d.d.:

6.2.65.2.6 De uitnodiging

Er werd een uitnodiging en een affiche opgemaakt. . Deze werden echter selectief verspreid. . Niet elke OCMW - cliënt kreeg immers een dergelijke uitnodiging. . Het waren alleen Enkel de cliënten met kinderen, die mogelijk in aanmerking kwamen om mee op weekend te gaan, die een uitnodiging verstuurd kregen kregen een uitnodiging. . Op deze manier werden de kosten wat in toom gehoudenbeperkt. . Het gevolg vanGezien deze selectieve bekendmaking was dat de medewerking van de collega’s van de sociale dienst noodzakelijk was. . Zij moesten immers een lijstje opmaken van hun cliënten diemeedelen welke kinderen van cliënten hadden die in aanmerking kwamen om mee te gaan. . Iedereen verleende onmiddellijk zijn medewerking en vond het een leuk initiatief. . De uitnodiging bevatte een affiche en een bijhorende omzendbrief. Deze werden verzonden samen met het weekendprogramma en een inschrijvingsformulier. De affiche en de bijhorende omzendbrief kan je vinden op pagina 60 en 61

61

Sociale Dienst

Erkende Dienst Schuldbemiddeling Nr. . 14/AB/74/99054 Postrekening : Dexia Bank :

000-0090442-38 091-0009286-03

Onze ref.: **/2005/sd/eh/2 Contactpers.: Tel.:

Geachte,

Het OCMW gaat op 8 en 9 april op weekend naar de kust. . Het wordt een leuke vakantie-uitstap. . Er staan tal van activiteiten op het programma. . Voor de kinderen wordt het een prettige tijd. . Ze zullen zich amuseren, meedoen aan toffe activiteiten en nieuwe vrienden leren kennen. .

62 Deze activiteit wordt begeleid door 3 volwassen personen. We overnachten in het domein ‘het visserhuis’ te Oostduinkerke. . We hebben daar 2 mooie bungalows ter onze beschikking. . De totale kostprijs voor deze uitstap bedraagt slechts 10 euro per persoon. . Alles ( maaltijden, activiteiten, drank…) is in die prijs inbegrepen. . Betaling dient te gebeuren bij inschrijving. . Enkel uw kinderen met leeftijd tussen 12 en 16 jaar kunnen hieraan deelnemen. . Je kunt je kinderen inschrijven door de bijgevoegde inschrijvingsstrook in te vullen en af te geven aan je maatschappelijk werk(st)er. . Let wel, inschrijven dient voor 20 maart te gebeuren. . Het volledige programma en het inschrijvingsformulier kan je terugvinden op het bijgevoegde formulier. .

Met vriendelijke groet en hopend op een leuk weekend,

NAMENS HET OCMW: De secretaris,

Bart VALLAEYS

De voorzitter,

Sofie LAHEYE

63

6.2.75.2.7 De knelpunten

Tijdens de voorbereiding waren er twee knelpunten. . Ten eerste was er het probleem van vervoer. . Er was vooraf gesteld dat het interessant zou zijn dat we ons gedurende de vakantie-uitstap zouden verplaatsen met het openbaar vervoer. . Dit was echter moeilijk realiseerbaar. . We zouden immers ontzettend veel tijd verliezen, er zouden grote afstanden te voet moeten overbrugd worden overbrugd, er was een probleem met het vervoer van de bagage en de aansluitingen van tram en bus waren alles behalve gunstig. . Er werd wijselijk besloten om tijdens de tweedaagse eigen vervoer te voorzien en dit onder de vorm van de dienstwagen van het OCMW en persoonlijke wagens. . Op die deze manier konden we ons op een gemakkelijke en snelle manier verplaatsen. . Het tweede probleem was het vinden van een derde vrijwilliger. . Er was vooraf al afgesproken dat ikzelf de groep zou begeleiden samen met mijn stagesupervisor, Eveline Hautekeur. . Maar om een groep van 10 kinderen te begeleiden was het veiliger dat er een derde begeleider werd ingeschakeld. . Vooraleerst kregen de collega’s van de sociale dienst

64

van het OCMW van Poperinge de kans om deze unieke activiteit mee te maken. . Ondanks hun enthousiasme over het project werd er niemand bereid gevonden om mee op weekend te gaan. In de meeste gevallen waren ze niet in staat om een volledig weekend hun gezin te verlaten. Dit kwam vooral door de aanwezigheid van eigen kinderen en door reeds vooraf gemaakte plannen. kwam vooral door de gezinssituatie of de reeds vooraf gemaakte plannen. Er moest dus noodgedwongen uitgekeken worden naar een vrijwilliger, e en persoon die niet verbonden was aan het OCMW, die met ons mee kon gaan. . Een persoon die niet verbonden was aan het OCMW. Mede door het feit dat de tijd in ons nadeel speelde en dat de vrijwilliger over een rijbewijs moest beschikken, was dit geen gemakkelijke opdracht. . Er werd bijgevolg besloten dat de vakantie-uitstap door slechts twee begeleiders zou worden vVergezeld. worden. Dit had tot gevolg dat er maximaal acht jongeren mee op weekend konden vertrekken. . Er was immers in de twee wagens geen plaats voor meer jongeren. . De voorbereiding van de vakantie-uitstap was dus volledig in kannen en kruiken. . Er moest echter nog gezorgd worden dat de inschrijvingen vlot verliepen. . Het bijzonder comité voor de sociale dienst steunde ons project volledig en gaf hun zegen. . Zo stond er ons niets meer in de weg om een fantastisch weekend mee te maken. .

6.2.85.2.8 Inschrijvingen moeizamer dan verwacht

Aangezien het uiterst aanlokkelijke programma, werd er verwacht dat de inschrijvingen vlot zouden verlopen. . Dit was echter niet het geval. . Het eerste obstakel was het feit dat er vanuit het OCMW niet ontzettend veel jongeren waren die omwille van de leeftijdscategorie in aanmerking kwamen om mee te gaan op weekend. . Er zijn ontzettend veel cliënten met jongere kinderen maar er zijn veel minder cliënten die kinderen hebben tussen de 12 en 16 jaar. . Ik was me vooraf bewust dat dit voor de invulling van de deelnemers een probleem kon vormen. . Ik prefereerde echter de leeftijdscategorie niet uit te breiden of aan te passen. . Ik wilde dat de begeleiders een begeleidende taak konden opnemen in plaats van een zorgende taak. . Ook was het belangrijk dat er geen al te groot leeftijdsverschil was tussen de jongeren. . De aangeduide leeftijd is ook de ideale leeftijd om zich in te schrijven in een jeugdbeweging of vereniging. . Ik hoopte op een hoge respons uit een miniem aantal

65

mogelijke deelnemers. . Het sterk aanlokkelijke programma leek me voldoende om aan het vooropgestelde aantal deelnemers te komen. . Het was immers voor de jongeren een unieke gelegenheid om eens aan activiteiten deel te nemen waar ze anders de kans niet toe krijgen. . Na enkele weken bleek dat er maar 3 inschrijvingen warenwaren er maar 3 inschrijvingen. . Er waren nog kandidaten die mee op weekend wilden maar dit waren vrienden of familieleden van de reeds ingeschreven personen. . Deze konden niet mee omdat hun ouders niet gekend waren bij het OCMW of over ruim voldoende financiële middelen beschikten. . Enkele kinderen wilden mee op voorwaardeenkel indien dat ze ze een vriend of vriendin mochten meebrengen. . Dit bracht weer hetzelfde probleem met zich mee. . De vriend of de vriendin kon niet mee vanwege de opgelegde beperkingen vanuit het OCMW. Bijgevolg wilde de andere mogelijke deelnemer zich niet meer inschrijven. . Dit valt enigszins te begrijpen want vertrekken met een groep van ‘vreemden’ voelt uiteraard wat onwennig aan. . Maar Hoewel het was juist de bedoeling was dat er tijdens de vakantie-uitstap met nieuwe mensen kennis werd gemaakt. . Er werd tevergeefs gepoogd om deze kinderen alsnog te overtuigen om mee op weekend te vertrekken. De laatste dag van de inschrijvingen waren er slechts drie deelnemers ingeschreven. . Er was dus sprake van een kleine ramp. . De volgende dag werd met alle mogelijke kandidaten telefonisch contact opgenomen,. Het was de bedoeling om nog enkele personen te overtuigen om alsnog mee te gaan. . Aan de telefoon werden er tal van redenen opgegeven waarom ze prefereerden niet deel te nemen aan de vakantie-uitstap. . Vaak kreeg ik te horen dat ze geen zin hadden om op weekend te gaan. . De vriend of de vriendin kon niet mee vanwege de opgelegde beperkingen vanuit het OCMW. Het feit om te vertrekken op weekend met een groep van vreemden, speelde vaak een doorslaggevende rol in de beslissing. . Sommige hadden reeds andere activiteiten gepland of hadden bezwaar om te blijven overnachten in Oostduinkerke. . Twee personen vertelden dat ze het niet zagen zitten om hun ouders voor twee dagen te verlaten. . Ze verkozen de veiligheid en geborgenheid van de thuissituatie boven een leuke vakantie-uitstap naar de kust. . Gelukkig waren we voorzien op een laag aantal inschrijvingen. . We hadden als het ware een ‘plan B ‘achter de rug. . Er werd dezelfde dag contact opgenomen met de verantwoordelijke voor het buurtproject ‘ de Bellewijk ‘ in Poperinge. . De tijd drong wel want we waren nog maar twee weken verwijderd van de vakantie-uitstap. . Er werd gehoopt dat de verantwoordelijke voldoende jongeren uit de Bellewijk warm kon maken om mee te vertrekken. . De jongeren konden persoonlijk aangesproken worden in het buurthuis of op de

66 speelpleintjes. . Dit was een groot voordeel tegenover de sociale dienst van het OCMW want

daar gebeurde praktisch alles via de telefoon of briefwisseling. . Het waren ook altijd de ouders die eerst aangesproken werden in plaats van de kinderen zelf. . Als je zelf de kinderen kan aanspreken en warm maken om mee op weekend te gaan, volgt de goedkeuring van de ouders dan meestal vanzelf. . Ook kan je tijdens een persoonlijk gesprek met de kinderen beter inspelen opm hun onwennigheid om mee te gaan met een groep van vreemdenonbekenden of kan je de mogelijke deelnemers van hun twijfels verlossen. . Tevens was er ook het bijkomende voordeel dat de meeste kinderen van het project ‘ de Bellewijk’ elkaar in de meeste gevallen reeds kennen ( oppervlakkig). . Op die manier moesten ze niet op weekend vertrekken met een groep van onbekenden. . Naast het aanspreken van jongeren werd de vakantie-uitstap ook bekend gemaakt via een extra editie van het buurtkrantje. . Deze aankondiging kan je vinden op pagina XX65. . Al deze inspanningen hadden tot resultaat dat er drie nieuwe inschrijvingen waren. . Op die manier werd het totaal aantal deelnemers verhoogd dat tot zes. . Drie dagen voor het vertrek werd er besloten dat we het bij deze 6 deelnemers zouden houden. . De praktische voorbereiding moest immers nog worden uitgewerkt. . Zolang het aantal deelnemende kinderen onbekend was, Hiermee kon hiermeeechter niet begonnen worden zolang het aantal deelnemende kinderen onbekend was. . Het stond dus vast dat de groep uit 8 personen bestond namelijk zes jongeren en twee begeleiders. . De inschrijvingen waren geen grandioos succes maar er kon zeker niet gesproken worden van een teleurstelling. . Van de acht mogelijke plaatsen waren er zes ingevuld. . Er kon met een gerust gemoed op weekend vertrokken worden. .

Hier komt de advertentie uit het krantje van de bellewijk

67

6.35.3

Het weekend

6.3.15.3.1 De kennismaking

De kennismaking liep zeker niet van een leien dakje. De meeste kinderen kenden elkaar reeds, maar slechts oppervlakkig. . Het bleek dat ze vaak samen speelden of elkaar tegenkwamen in de wijk of op de speelpleintjes. . Het merendeel kenden elkaar maar oppervlakkig.

68 De groep bestond uit 5 jongens en 1 meisje. . Iedereen was ongeveer 12 jaar met uitzondering

van één jongen die 14 jaar was. . In deze groep waren er twee goede vrienden aanwezig. . Deze trekken na school en in de vakanties veel met elkaar op en hadden een uitstekende vriendschapsband. . Er waren ook twee jongeren die reeds van vooraf met elkaar in ruzie waren. . Deze ruzie was al twee jaar aan de gang en bleef maar aanslepen. . Er vielen geregeld woorden tussen deze twee jongens en meestal bleef het niet bij woorden alleen. . Het gebeurde vaak dat beiden in een gevecht betrokken waren. . Ze wilden wel samen mee op weekend maar wilden in alle geval tijdens de vakantie-uitstap geen contact met elkaar hebben. . Nog voor het vertrek werd er besloten dat ze niet in dezelfde auto plaats zouden nemen en niet bij elkaar zouden slapen. . Dit om alle mogelijke problemen te vermijden. . Na een korte kennismaking werden de plaatsjes in de auto’s vlug verdeeld en vertrokken we richting Oostduinkerke. . In iedere wagen zaten drie jongeren en logischerwijs één begeleider. . De tijd dat we in de wagen doorbrachten was de ideale mogelijkheid om elkaar wat beter te leren kennen. . De jongeren kenden elkaar oppervlakkig maar de begeleider was voor de groep een totaal onbekende. . De jongeren kenden elkaar wat beter want het gebeurde dat ze in de vakantie samen op de speelpleintjes voetbal speelden. . In de auto heerste een aangename en ontspannen sfeer. . Iedereen was dolenthousiast en razend benieuwd naar de overnachtingplaats.

6.3.25.3.2 De activiteiten Tijdens de vakantie-uitstap verliepen alle geplande activiteiten zoals gewenst. . Er stonden veel activiteiten op het programma. . Dit zorgde ervoor dat de kinderen zich op geen enkel moment hebben verveeld. . De eerste activiteit was een bezoek aan de bowling. . Er werd één baan afgehuurd en we speelden 2 partijen. . Dit bleek achteraf een verkeerde inschatting geweest te zijn. . Als je met 8 personen samen speelt op één en dezelfde baan, moet je tussen de verschillende beurten ongelooflijk lang wachten. . Dit werkte enkele jongeren op de zenuwen en dit uitte zich in hun gedrag. . Sommigen verloren tijdens de tweede partij hun fut en enthousiasme en anderen begonnen elkaar lastig te vallen of ruzie te maken. Tot ieders grote verbazing won het enige meisje van de groep de twee partijen bowling met het uiterste gemak. . Hieruit bleek dat ze haar mannetje kon staan in de groep van voornamelijk jongens. .

69

De tweede activiteit was het bereiden van onze eigen maaltijd. . Om deze opdracht tot een goed einde te brengen werd de groep verdeeld in twee ploegen, namelijk de kookploeg en de afwasploeg. . Op die manier had iedereen een taak waar hij dan ook verantwoordelijk voor was. . Met zijn allen koken was praktisch onmogelijk. Iedereen zou elkaar hinderen of iemand anders voor de voeten lopen. Gezien de kleine keuken, was met zijn allen koken praktisch onmogelijk. Deze activiteit was een positieve ervaring. . Iedereen werkte vlot mee en het eindresultaat was overheerlijk. . De samenwerking was perfect en de groep groeide naar elkaar toe. . De meeste kinderen vertelden ons dat ze reeds veel ervaring hadden op vlak van koken. . Sommigen bereiden vaak thuis hun eigen maaltijden. . Na de overheerlijke maalktijd stond een bezoek naar de bioscoop te Koksijde op het programma. . We zijn met zijn allen gaan kijken naar de film ‘ the pacifier’. ‘, Dit was een komedie voor het jongere publiek. . Ideaal voor onze groep, die deze film een. Iedereen vond de film een kaskraker vonden. . De keuze van de film vormde geen enkel probleem omdat iedereen dezelfde film wilde zien. . Dit versterkte het groepsgevoel omdat we op dezeie manier niet genoodzaakt waren om de groep te in twee te splitsen. . In de bioscoop heeft iedereen zich voorbeeldig gedragen. . De meeste kinderen hadden waren reeds eerder eens in de bioscoop geweesteen film gaan bekijken in de cinema maar dit gebeurde weliswaar niet courant. . Voor de begeleiders was de film een moment om eventjes tot rust te komen. . Een groep van zes tieners begeleiden, vergt immers een grote inspanning. . Je mag de groep de hele dag geen moment uit het oog verliezen. De eerste dag waren er ook veel spanningen tussen de jongeren en waren de begeleiders bijgevolg genoodzaakt verplicht om herhaaldelijk tussen beiden te komen. . Na de film was iedereen tevreden en werd er zo vertrokken we met een goed gevoel naar de vakantiewoning vertrokken. . Omstreeks 22h00 waren we terug in de vakantiewoning. . Niemand uitte reeds signalen van vermoeidheid. . De gezelschapsspelletjes werden boven gehaald en onmiddellijk begonnen de jongeren in aparte groepjes te spelen, . Dit wats niet bevorderlijk voor het groepsgevoel is en op die manier leer je de andere groepsleden niet kennen. . Daarom werd er beslist dat we met zijn allen twister zouden spelen. . Iedereen vond het ontzettend leuk en er werd ontzettend veel gelachen. . Na een uurtje spelen besloten we om naar bed te gaan omdat er de volgende dag veel op het programma stond. . Verdeeld over de twee vakantiewoningen hadden we 6 kamers tot onze beschikking. . Er werd beslist dat we maar vier kamers zouden gebruiken en dat we per twee zouden slapen. . De kinderen konden vrij kiezen bij wie ze wilden slapen. . De kamers waren razend snel

70

verdeeld. . Er werd nog wat in de kamers bijgepraat en een half uurtje later was iedereen reeds aan het slapen. . Het was immers een vermoeiende dag geweest en morgen stond er nog veel leuks op het programma. . De nacht verliep uitermate rustig. . De tweede dag was iedereen vroeg uit te veren. . De jongeren konden niet wachten om te vertrekken richting Oostende. . De meesten verlangden om een bezoekje te brengen naar de lasershooting. . De uitstap naar Earth Explorer zorgde ook voor wat nervositeit in de groep. . Ze waren immers benieuwd en wisten nietnaar wat hen te wachten stond. . Voor het vertrek moesten de vakantiewoningen nog door de begeleiders een schoonmaakbeurt krijgen. Dit was de taak van de begeleiders. . Indien Hadden de jongeren met deze schoonmaak geholpen zouden helpen, zouhad het immers veel langer geduurd duren en tijd was er niet op overschot. . Toch verliep de schoonmaak niet zonder problemen. . De jongeren moesten immers een halfuurtje wachten en dat was voor hen geen sinecure. . Dit uitte zich in wat oppervlakkige spanningen tussen de jongeren. . Er werd vooraf afgesproken dat niemand de reeds schoongemaakte kamers mocht betreden die reeds schoon waren gemaakt. . Één van de jongeren respecteerde deze afspraak niet. . Hij betrad met zijn vuile schoenen de schoongemaakte kamers. . Tegenover deze jongen werd er kordaat opgetreden en als straf werd hij verplicht om de vuilgemaakte kamers opnieuw schoon te maken. . Na het ontbijt in het domeinrestaurant vertrokken we richting Oostende. . De volgende activiteit was immers een bezoek aan Earth Explorer. . Hier konden de jongeren wat bijleren over de vier natuurelementen. . Het was allesbehalve een saaie uitstap want er waren talrijke doe-activiteiten aanwezig. . Op die manierZo kon je de kracht van de natuur aan den lijve ondervinden. . De jongeren konden mochten vrij rondlopen en zelfstandig de opdrachtjes uitvoeren. . Toch moest er door de begeleiders een oogje in het zeil worden gehouden. . Dit was geen gemakkelijke opdracht omwille van het feit dat de jongeren door elkaar liepen. . Het was moeilijk om een overzicht te houden waar iedereen zich bevond. . Gelukkig waren er maar zes jongeren in de gaten te houden anders was het onmogelijk geweest om vrij rond te lopen. Na het bezoek was iedereen tevreden over het bezoek maar er werd vooral uitgekeken naar de laatste activiteit. . We hadden reeds vooraf besloten dat het middagmaal plaats zou vinden in de Pizzahut te Oostende. . De jongeren waren hiermee unaniem akkoord. . Tijdens de maaltijd heeft iedereen zich excellent gedragen. . Dit was een vereiste want de andere bezoekers van de Pizzahut mochten in alle geval niet gestoord worden tijdens hun maaltijd. .

71

Na de maaltijd zijn we een wandeling gaan maken op de dijk in Oostende. . We hadden er een verbluffend uitzicht op zee. . Er warens immers ontzettend veel golven op zee. . Toen we net wilden stoppen met onze wandeling en ons naar de lasershooting wilden begeven, zagen we in de verte een groot passagiersschip dat richting de haven vaarde. . We zijn dan in allerijl naar de pier gelopen om zo het luxueuze schip bij hun aankomst te kunnen begroeten. . Dit was voor allen van ons een unieke ervaring. . Je krijgt immers niet elke dag de kans om een groot passagiersschip op zo’n korte afstand te zien voorbij varen. . Iedereen was onder de indruk. Na deze wandeling wilden we naar de lasershooting gaan maar wegens een technisch defect waren we verplicht om een uurtje te wachten. . Daarom Vervolgens werd er besloten om vooraf een afscheidsdrink te houden. . Tijdens de afscheidsdrink was het rustig en werd er over van alles en nog wat gebabbeld. . Er werd nader kennis gemaakt en er werden veel persoonlijke vragen gesteld. . Het bleek dat iedereen beter met elkaar overweg kon dan voor de vakantie-uitstap. . De groep was in een minieme tijd naar elkaar toe gegroeid. . Zelf de twee jongens die vooraf met elkaar in ruzie waren, bleken vrienden te zijn geworden. . Ze waren immers aan het overleggen om samen te werken tijdens de lasershooting. . Er werd ook wat stil gestaan over hoe ze met elkaar omgaan in de wijk en op de speelpleintjes of over . Wwat ze doen in tijdens de vakanties.s? De laatste activiteit was zoals al aangekondigd een bezoek brengen aan de lasershooting. Dit was de activiteit waar de jongeren het volledige weekend het meest naar uitkeken. De jongeren hadden het volledige weekend het meest naar de laatste activiteit, de lasershooting, uitgekeken. Niemand had dit reeds eerder gedaan maar ze hadden er wilde verhalen over gehoord. . Toen de uitbaatster uitleg aan het geven was, werd het voor de eerste keer tijdens de vakantie-uitstap muisstil. . Iedereen kreeg de opdracht om in dertig minuten zoveel mogelijk tegenstanders neer te schieten en zelf zo weinig mogelijk geraakt te worden. . Iedereen vertelde vooraf stoere verhalen over hoe hij de anderen zou verschalken maar toen de deur van het donkere labyrint zich opende, durfde niemand naar binnen te gaanaarzelden ze even om naar binnen te gaan. . HunDeze schrik werd snel overwonnen en het spel kon beginnen. . Weliswaar zonder Hhet enige meisje van de groep, . Zij ddurfde niet rond te lopen in het donkere labyrint en verkoos bij de uitbaatster te blijven wachten. . Het spel was ongelooflijk leuk. . De begeleiders waren voor de jongeren het doelwit bij uitstek. . Het half uurtje was ontzettend vlug voorbij en achteraf was iedereen uitgeput. . De overwinnaar was dolgelukkig en zijn weekend kon niet meer stuk. . Ook de anderen vonden het ontzettend leuk. . Achteraf werd er ontzettend veel nagepraat over hun strategieën en doelwitten. .

72

Daarna vertrokken we richting Poperinge. . In de auto was er een leuke sfeer te bemerken. . Er werd besproken wat de leukste activiteit was, wat ze het minst leuk vonden… Ze vonden het ontzettend jammer dat het weekend voorbij was. . Ze wilden eigenlijk wat langer op reis vertrekken. . Iedereen hoopt dat er volgend jaar terug een vakantie-uitstap georganiseerd zal worden georganiseerd. . Toen we onze eindbestemming naderden werd het plots veel stiller in de wagen. . Het einde van de uitstap was immers nabij. . Er werd van iedereen afscheid genomen en iedereen werd bij zijn thuis afgezet.

73

6.45.4

NNabespreking

Een succes Uit vorig hoofdstuk kan afgeleid worden dat de vakantie-uitstap een geslaagd initiatief was. . De voorbereiding liep niet van een leien dakje maar het weekend was fantastisch. . Niet alleen voor de kinderen maar ook voor de begeleiders. . Alle kinderen waren spijtig dat de vakantie-uitstap slechts twee dagen duurde. . Tevens hopen ze dat er volgend jaar opnieuw iets in dezelfde aard wordt georganiseerd. .

Een ruimdenkend bestuur Het bestuur was uiterst tevreden over de uitwerking en het behaalde resultaat. . Het was de eerste keer dat het OCMW van Poperinge een uitgebreide activiteit organiseerde met het oog op de bevordering van de sociale en culturele participatie van hun cliënten. . Nochtans is het OCMW Poperinge zeer breeddenkend op vlak van deze problematiek. . In de loop der jaren zijn er vanwege de sociale dienst al vele acties ondernomen. . Deze acties waren altijd een groot succes. . Zo heb je bijvoorbeeld de jaarlijkse tickets voor Bellewaerde park tegen sterk verminderde prijs. . Op die manierZo kan elke cliënt samen met zijn gezinsleden een pretpark bezoeken. . Het OCMW heeft ook wat ervaring op vlak van uitstappen organiseren. . De cliënten hebben kregen in het verleden de kans omgekregen via het OCMW een film te gaan bekijken in de Kinepolis te Kortrijk. . Zo kon iedereen tegen een schappelijke prijs naar de bioscoop gaan. . Het vervoer werd geregeld door het OCMW en de groep werd vergezeld door een begeleider. . Deze activiteit werd reeds twee keer georganiseerd. . We kunnen besluiten dat het OCMW van Poperinge bereid is om zich in te zetten op vlak van sociale en culturele participatie. . Door middel van een vakantie-uitstap te organiseren werden de mogelijkheden die de subsidie voor sociale en culturele participatie biedt, optimaal aangewend. . Dit moet weliswaar gerelativeerd worden want niet alle cliënten kwamen in aanmerking om deel te nemen aan deze vakantie-uitstap. . De doelgroep was de leeftijdcategorie 12 tot 16 jarigen. . Ik ben er van overtuigovertuigdd dat dit weekend een ontzettend leuk en doeltreffend initiatief was. . Er kan weliswaar nog uitgebreid worden op vlak van het aantal deelnemende jongeren en het de duur van de vakantie-uitstap. . Er moet dan wel rekening gehouden worden met het feit dat de totale kostprijs ( inclusief personeelskosten) hoger zal zijn. .

74

Randvoorwaarden Het voordeel om in groep op reis te gaan, is het feit dat op deze manier vele van de randvoorwaarden worden ingevuld. . Met randvoorwaarden worden vele verschillende zaken bedoeld zoals kinderopvang, vervoer, programma…. . Vooral vervoer vormt een enorm probleem voor kansarme mensen. . Mensen beschikken over een gratis toegangsticket maar de vervoerskosten wegen serieus door op het budget. . Nochtans kan het OCMW ook dit mede financieren. . De subsidie voor sociale en culturele participatie laat toe dat vervoerkosten ook worden terugbetaald aan de cliënt. . De beslissing om deze kost al dan niet ten laste te nemen van de subsidie ligt in handen van het OCMW. . Wanneer je in groep vertrekt, wordt het vervoer georganiseerd en wordt deze drempel uitgeschakeld. . Dit heeft twee directe voordelen. . Ten eerste wordt de financiële kost ten laste van de cliënt beperkt. . Het tweede voordeel is dat de drempel om het openbaar vervoer te gebruiken, verdwenen is. . Vele kansarmen weten niet hoe ze het openbaar vervoer dienen te gebruiken en zijn bijgevolg bang om zich aan zo’n uitstap te wagen.1 Tevens is op reis gaan niet zo een eenvoudige bedoeling. . WannHet eer op je op vakantie gaat, wil je in vele gevallen aan leuke en nieuwe activiteiten deel nemen. Hier is niet de bedoeling dat je bijvoorbeeld een bungalow huurt en je daar de hele vakantie als het ware in verstopt. . Maar er bestaat ook een drempel om deel te nemen aan activiteiten. . Sommige kansarmen zijn angstig om te participeren omdat ze bang zijn van de reacties van anderen. . Bovendien zijn vele personen onervaren op gebied van sociale en culturele participatie ( hierbij denk ik vooral aan theater, tentoonstelling). . Tevens zorgt het immense aanbod aan sociale, culturele en sportieve activiteiten er in sommige gevallen voor dat personen door het bos de bomen niet meer zien. . Al deze drempels kunnen grotendeels overbrugd worden als er een groepsvakantie wordt georganiseerd.Als er een groepsactiviteit wordt georganiseerd, kunnen deze drempels grotendeels overbrugd worden.

Deontologisch verantwoord? Is een groepsvakantie organiseren niet tegen de regels van de deontologie en het beroepsgeheim? ? Er zijn besturen van OCMW’s die het niet akkoord gaan dat de sociale

1


75 dienst groepsactiviteiten organiseert . . Dit is volgens hen een inbreuk op de deontologische 1

code. Ik ben het hiermee oneens. . Wanneer er een activiteit wordt georganiseerd wordt, zijn de cliënten niet verplicht om aan hieraan deel te nemen. . Het is hun vrije keuze. . Tevens is het niet de bedoeling dat er tijdens de groepsactiviteit persoonlijke problemen worden besproken. . De maatschappelijk werker mag bijvoorbeeld de deelnemers tijdens de uitstap niet aanspreken over financiële problemen. . Het is ook een feit dat vele mensen liever in groep aan een activiteit deelnemen dan alleen. . Er zijn veel cliënten die zich niets aantrekken van het feit dat ze vetrekken met een groep kansarmen of gebruikers van de dienstverlening van het OCMW.1 Tevens kan je nooit vermijden dat OCMW-cliënten met elkaar contact hebben. . Op deze manier zou ook het bestaan van een wachtzaal deontolgisch in vraag kunnen worden gesteld. . Want in de wachtzaal komen cliënten tijdens een drukke zitdag van de maatschappelijk werker ook met elkaar in contact. . Dit onderlinge contact is dan in tegenstelling met het deelnemen aan een groepsactiviteit ongewild. . Persoonlijk vind ik dit deontologisch onverantwoorder dan het organiseren van een groepsactiviteit. .

Rolverwarring Bij het organiseren van een groepsactiviteit kan er de bedenking worden gemaakt of er geen sprake zal zijn van rolverwarring tussen cliënt en maatschappelijk werker1. . Om deze rolverwarring tegen te gaan moet er een ‘klik’ in het hoofd van de maatschappelijk werker en van de cliënt gebeuren. . Het ene moment is er de context van de sociale dienst en het andere moment isn er de context van de groepsactiviteit. . Beiden moeten van elkaar gescheiden worden. . Andere context betekent andere sfeer en ingesteldheid. . Het is natuurlijk mogelijk dat in sommige situaties verwarring ontstaat. . Dit zou bijvoorbeeld het geval kunnen zijn als er de week na de groepsactiviteit, streng moet worden opgetreden ten opzichte van één van de deelnemers. . In zulke gevallen mag er geen onderscheid worden gemaakt tussen cliënten die niet hebben deelgenomen aan de groepsactiviteit en cliënten die wel hebben deelgenomen. . Een beslissing moet steeds in volledige objectiviteit worden genomen. . Wanneer de maatschappelijk werker hierin een consequente houding inneemt, mag dit geen probleem vormen. . Als blijkt dat dit voor de cliënt moeilijk is, moet er daar bij stil gestaan worden en over gepraat worden. . 1


76

Tijdens de vakantie-uitstap kunnen cliënt en hulpverlener eens op een andere manier met elkaar kennis maken. . Je leert elkaar op een andere manier kennen. Dit kan bijvoorbeeld een gunstige invloed hebben op de vertrouwensrelatie. . Als hulpverlener krijg je dan ook de kans om in contact te komen met hun leefwereld en referentiekader. . Wanneer blijkt dat deze rolverwarring een te groot obstakel vormt, kan er altijd beroep worden gedaan op vrijwilligers om deze groepsactiviteit te begeleiden. . Het moet dan wel gaan om ervaren en deskundige personen die in staat zijn om een groepsactiviteit tot een goed einde te brengen. .

Beperkt budget Het georganiseerde weekend werd gefinancierd door de subsidie voor sociale en culturele participatie. . Maar er moet in het achterhoofd gehouden worden dat er nog vele andere zaken met deze subsidie worden moeten gefinancierd worden. . Het mag niet zijn dat de vakantieuitstap een te groot gedeelte van het budget van de subsidie sociale en culturele participatie voor zijn rekening neemt. . Er moet immers nog ruim voldoende financiële middelen voor handen zijn om andere zaken mede te financieren. . Hier denk ik aan inschrijvingsgelden in tekenacademie, voetbalclub…. . Iedereen moet de kans krijgen om te participeren en dit mag zeker niet beperkt worden tot alleen maar de deelnemers van een mogelijke vakantie-uitstap. . Wanneer op het einde van de termijn van de subsidie blijkt een overschot te zijn, zou dit overschot aangewendt kunnen worden voor een speciaal initiatief. . Hier was dit het geval. De subsidie loopt tot 30 april 2005 en het weekend werd medegefinancierd door het overschot van de subsidie. . Het spreekt natuurlijk voor zich dat deze financiële middelen op een aanvaardbare manier gebruikt moeten worden. . Het moeten activiteiten zijn die effectief bijdragen tot de sociale en culturele participatie van de cliënten. . Een vakantie-uitstap hoeft niet altijd af te hangen van het feit of er al dan niet een overschot, in het budget van de subsidie, bestaat. . Er kan ook van begin af aan gesteld worden dat er een vakantie-uitstap zal georganiseerd worden georganiseerd en dat er voor deze activiteit financiële middelen dienen worden te voorzien worden. . Dit is belangrijk want het organiseren van een vakantie-uitstap of groepsactiviteit kan een meerwaarde betekenen. . Via een groepsactiviteit worden de randvoorwaarden en de bijhorende drempels grotendeels overbrugd. . Dit is noodzakelijk om de participatie van kansarmen tot een goed einde te brengen. .

77

De Bellewijk, buurtproject Alle groepsleden waren afkomstig uit dezelfde wijk namelijk de Bellewijk, een sociale woonwijk, gelegen te Poperinge. . Dit is een wijk vol met sociale woningen. Het feit dat de deelnemers uit dezelfde wijk kwamen had zijn voordelen- en nadelen. . De uitstap had als bedoeling dat de jongeren nieuwe personen leerden kennen. . Dit objectief is grotendeels niet bereikt omdat 4 kinderen elkaar reeds kenden. . Men kende elkaar zowel in positieve als in negatieve zin. . Het voordeel dat de meesten elkaar kenden was dat de kennismaking vlotter verliep dan verwacht. . Het tweede voordeel is dat het effect op lange termijn van de vakantie-uitstap op lange termijn ongetwijfeld veel groter zal zijn. . Dit vind ik ontzettend belangrijk. . De jongeren kenden elkaar reeds oppervlakkig maar tijdens het weekend zijn ze naar elkaar toegegroeid. . Op het einde vormden ze een hechte groep. . Hopelijk zullen ze in de toekomst goede vrienden blijven. . Dit zal Iin de toekomst wordt dit bij de buurtwerker nagevraagd worden bij de buurtwerker. . Deze persoon staat immers veel dichter bij deze jongeren dan de sociale dienst van het OCMW. . Wat me tijdens de reis ontzettend verheugde is het feit dat de twee jongens die vooraf met elkaar in grote ruzie waren, het met elkaar hadden bijgelegd. . Meer nog, het waren vrienden geworden. . Hopelijk zal deze vriendschapsband in de nabije toekomst niet stuk gaan. Volgens Dde buurtwerker ontstaanvertelde dat de meeste ruzies in de wijk ontstaan omdat de jongeren zich tijdens de schoolvakanties vervelen. . Het zullen misschien geen hechte vrienden blijven maar hopelijk zal het niet meer tot ruzies ( met fysiek geweld) tussen deze twee jongens komen. . Tijdens het weekend werd er veel aandacht aan deze onderliggende spanningen geschonken. . Er werd veel met beide jongeren gepraat en er werd stil gestaan over hoe de twee jongens na de vakantie-uitstap met elkaar zullen omgaan. . Ik ben er van overtuigd dat de moeder van één van de twee jongens een groot aandeel had in de ruzies. . Toen de jongeren werden opgehaald om te vertrekken richting Oostduinkerke was de moeder zelf verbaal ruzie aan het maken met de andere jongen. . De moeder zou normaal het goede voorbeeld moeten geven en de spanningen op een volwassen manier moeten oplossen. . Zije sprong voor haar zoon in de bres maar op een destructieve manier. .

78

Hierboven werd stil gestaan bij de vriendschapsrelaties van de jongeren. Er wordt hieraan aandacht geschonken omdat dit ook een doelstelling was van de vakantie-uitstap. Dit was een doelstelling die meer in functie stond van het buurtproject. . De voornaamste doelstelling vanuit het OCMW was jongeren de kans te geven om deel te nemen aan het sociale en culturele leven.. Tijdens Maar tijdens de voorbereiding van de vakantie-uitstap werd er met het buurtproject samengewerkt. . Het is dus logisch dat er enkele specifieke doelstellingen, die een gunstig effect zouden kunnen teweeg brengen voor het buurtproject, aan de andere doelstellingen werden bijgevoegd. .

Jeugdbeweging, geen succes? Van de zes deelnemers was er geen enkele jongere lid van een jeugdbeweging. . Een jeugdbeweging interesseert hen niet. . Tijdens de terugreis werd er hier verder op ingegaan. . In realiteit zijn ze wel geïnteresseerd maar zijn ze bang om de eerste stap naar een jeugdbeweging toe te zetten. . Het is inderdaad niet gemakkelijk om je te integreren in een groep die reeds enkele jaren gevormd is. . Vele jongeren worden op jonge leeftijd door hun ouders/leerkrachten aangezet om zich in te schrijven in een jeugdbeweging. . Vaak blijven ze dan gedurende een lange tijd lid van de jeugdbeweging. . Jong geleerd, is oud gedaan. . Deze vroege aanzet heeft ook positieve gevolgen op vlak van het latere verenigingsleven. . Ze zijn vertrouwd om in groep te zijn, om samen te werken enzovoort. . Op deze manier is de stap naar andere verenigingen vlugger gemaakt. Deze jongeren hebben nooit een duwtje in de rug gekregen om zich in een jeugdbeweging in te schrijven en nu zijn er verschillende redenen die hen weerhoudt om zich alsnog in te schrijven. . Vooraleerst ondervinden de jongeren moeilijkheden bij het zetten van de eerste stap naar de jeugdbeweging toe. . Ze hebben angst dat ze niet door de nieuwe groep aanvaard zullen worden en dat ze er zich niet thuis zullen voelen. . Ten tweede komen de jongeren allemaal uit de Bellewijk. . Deze wijk heeft in Poperinge een negatieve bijklank. . Er wordt aangenomen dat alle mensen uit deze wijk financiële moeilijkheden hebben. . Het is dan volledig te begrijpen dat deze jongeren vrezen uitgelachen te worden door andere leeftijdsgenoten. . Het ontbreekt hen wat aan zelfvertrouwen. . Ten derde is er het feit dat je de jongeren als het ware vastgeroest zitten in hun eigen wijk. . Ze spelen altijd in dezelfde wijk, op dezelfde terreintjes en steeds met dezelfde mensen. . Om uit de kansarmoede te geraken is het belangrijk dat je op een of andere manier in contact komt met andere sociale lagen. . Door steeds in hun eigen wijk te blijven, is de kans klein dat ze andere personen leren

79

kennen. . Bovendien is er in deze wijk geen ideale sociale mix. . De jongeren die samen spelen behoren ongeveer allemaal tot dezelfde sociale laag. . Als men actief zou zijn in het verenigingsleven zou zijn, zouden ze ggegarandeerd in contact komen met jongeren uit hogere sociale lagen. . Ze spelen liever in hun veilige en gekende omgeving. . Daar weten ze wie ze zullen tegenkomen en wat hen te wachten staat. . Het onzekere boezemt altijd wat angst in. . Er zijn dus personen nodig die deze jongeren helpen de stap de zetten naar andere verenigingen. . Tijdens de vakantie-uitstap werd er daar bij stil gestaan. . Natuurlijk zal er meer nodig zijn om deze jongeren er toe aan te zetten om zich bij een vereniging aan te sluiten. . Actief zijn in een vereniging is geen voorwaarde om uit kansarmoede geraken. . Het kan een stap in de goede richting betekenen omdat er daar nieuwe vrienden uit andere sociale lagen kunnen worden gemaakt. . Tevens zullen ze in contact komen met vele andere zaken ( vb. . op vlak van vrijetijdsbesteding). . Niemand mag weliswaar verplicht worden om zich in te schrijven. . Iedereen heeft het recht op het maken van eigen keuzes en die moeten gerespecteerd worden. . Teveel aandringen is immers ook niet de bedoeling. . De keuze om zich in te schrijven moet van de jongere zelf komen. . Hulpverleners, ouders, leerkrachten kunnen de jongere wel bij het maken van deze beslissing steunen. . Ze kunnen meehelpen om de eerste stap zo aangenaam mogelijk te laten verlopen. . Het is belangrijk dat de drempel zo laag mogelijk wordt gemaakt. .

Contact over de verschillende sociale lagen heen Er werd hierboven gesteld dat het belangrijk is dat kansarme jongeren in contact komen met leeftijdsgenoten uit hogere sociale klassen. . Bij deze vakantie-uitstap was dit niet het geval. . Ze hebben de kans gekregen om deel te nemen aan activiteiten waar ze anders de mogelijk niet toe krijgen. . Contact met andere jongeren werd er wel niet gemaakt. . Dit is nog een werkpunt voor de toekomst. . Om dit op te lossen konden we bijvoorbeeld langer in het vakantiedomein gebleven zijn. . Daar zou er contact kunnen worden gezocht worden met andere jongeren die daar verblijven. . Er kon bijvoorbeeld samen gevoetbald worden enz… Het valt dan wel af te vragen of dit contact in de toekomst kan behouden worden. . Tijdens een vakantie worden er veel nieuwe vrienden gemaakt maar na de vakantie is het ontzettend moeilijk om met deze personen contact te blijven houden. . Voor contact te zoeken met andere vakantiegangers is het wel noodzakelijk dat de reis langer duurt dan twee dagen. . Dit zal zeker problemen met zich mee brengen. . Er zullen zowel organisatorische en financiële struikelblokken zijn. . Ik ben van de mmening dat het organiseren van een dergelijk reis niet meer hoort tot de taken van de sociale dienst van een OCMW. . Dit is te vergaand. . Er moet tevens in het achterhoofd gehouden worden dat de sociale dienst ook het warme water niet

80

mag heruitvinden. . Er bestaan reeds initiatieven die zich inzetten op dit vlak. . Zo heb je bijvoorbeeld de kampen georganiseerd door Joca. . Éen van de jongeren was reeds enkele keren met Joca mee op kamp geweest. . Ik vind het spijtig dat de groep niet bestond uit jongeren uit verschillende sociale lagen. . Mogelijke oplossingen daarvoor zijn niet onmiddellijk voor handen. . Deze reis werd medegefinancierd door de subsidie voor sociale en culturele participatie. . Deze subsidie is bedoeld voor mensen met financiële moeilijkheden. . Mensen uit hogere sociale lagen kunnen geen aanspraak maken op een tussenkomst van deze subsidie. . Zij zouden dus de volledige kostprijs moeten betalen. . Deze zou te hoog komen te liggen en de mogelijke kandidaten tegenhouden om zich in te schrijven. . Er zit niets anders op om deze beperking te aanvaarden. .

Aanbod en vraag op elkaar afgestemd? Ondanks het aanlokkelijke programma en de lage kostprijs van de vakantie-uitstap waren er niet veel inschrijvingen. . Er bleek weinig interesse te zijn. . Nochtans ben ik er van overtuigd dat het vooropgestelde programma moeilijk te overtreffen is. . De jongeren die mee op weekend waren, hadden dezelfde mening. . Hoe komt het dan dat er zo weinig reactie was? ? Een voorafgaande rondvraag aan de cliënten betreffende hun interesses… was geen overbodige luxe geweest. . De cliënten hadden geen enkele vorm van inspraak. . Dit is niet kunnen gebeuren wegens tijdsgebrekkon wegens tijdsgebrek niet gebeuren. . Het bestuur van het OCMW stond erop dat de vakantie-uitstap plaats vond voor 30 april 2005. . De paasvakantie was bijgevolg de meest gepaste periode om een weekend te organiseren. . Spijtig dat mijn stageperiode niet vroeger begon want dan waren er mogelijkheden geweest om de mensen te bevragen en zelf te laten kiezen wat ze wilden. . Door een voorafgaande rondvraag waren we ons onmiddellijk van het feit bewust geweest dat er in de vooropgestelde leeftijdscategorie weinig mogelijke kandidaten waren. . Zo hadden we vlugger kunnen ingrijpen en was het mogelijk geweest om iets te veranderen aan het concept. Vervolgens konden we hier op inspelen en was het mogelijk geweest om iets aan het concept te veranderen.

81 De mogelijke kandidaten hadden niet veel tijd om zich in te schrijven. . Na het ontvangen van

de aankondigingbrief hadden ze in principe maar 10 dagen om zich in te schrijven. . Misschien hadden sommige jongeren al iets anders gepland. . Na de uiterste datum om zich in te schrijvenvan inschrijving werden alle ouders van de mogelijke kandidaten opgebeld. Dit als een laatste kans om zich in te schrijven en om twijfelaars te overtuigen om toch mee te gaan. . Ik kreeg heel vaak te horen dat de zoon of dochter geen zin had om mee te gaan. . Men prefereerde om samen met hun eigen vrienden of vriendinnen te vertoeven. . De meesten vertrokken niet graag op weekend met een groep vreemden. . Wanneer de groep immers tegen zou vallen, was het onmogelijk om naar huis te keren. . De geplande activiteiten spraken de meeste jongeren aan. . Men verkoos om in de veilige en vertrouwde omgeving te blijven dan deel te nemen toffe activiteiten. . Ik ben overtuigd dat er veel meer inschrijvingen waren geweest mocht iedereen een vriend of vriendin met zich mee brengen. . Op die manier hadden waren de jongeren met een geruster rustiger gemoed op weekend vertrokken. . Alleen is maar alleen. . Men was bang voor het onbekende. . Veel jongeren die werden aangesproken hadden nog nooit één nacht zonder de aanwezigheid van hun ouders buitenshuis geslapen. . Dit was duidelijk een bijkomende drempel. . Ze waren bang om het ouderlijke nest voor één nacht te verlaten. . Dit is normaal maar deze vakantie-uitstap was de ideale mogelijkheid om deze eerste stap te zetten. . Ik denk niet dat dit een kenmerk van kansarme jongeren is. . Angst om buitenshuis te slapen is een kenmerk van ontzettend veel kinderen. . Soms is deze angst niet alleen aanwezig om buitenshuis te slapen maar ook om het huis te verlaten of om deel te nemen aan ééndagsactiviteiten.

Activiteiten onder de loep genomen Na afloop van de vakantie-uitstap werd er aan de jongeren gevraagd welke activiteiten ze het leukst vonden en welke activiteiten ze niet geslaagd vonden. . Iedereen vond het bezoek aan de lasershooting de tofste activiteit. . Alleen het meisje van de groep was hiermee niet akkoord. . Dit is begrijpelijk want ze had hieraan niet geparticipeerd Ze was immers bang om in het donkere labyrint te vertoeven. . Zij vond de film het leukst. . De film heeft iedereen geplezierd. . Er kan gesteld worden dat dit de op één na leukste activiteit was. . De jongeren vonden het bezoek aan Earth Explorer het minst geslaagd. . Men was wel tevreden en gefascineerd over de inhoud maar het duurde te lang. . De groep was tevreden over dit bezoek maar eveneens ontgoocheld. In de media werd er immers spetterende reclame

82 gemaakt. Ze waren een beetje ontgoocheld omdat er door de media spetterende reclame werd

gemaakt. Maar dDe hoge verwachtingen werden echter niet ingelost. . Men had meer sensatie en grotere attracties verwacht. . Het was weliswaar een prettige manier om iets over de vier natuurelementen bij te leren. . Iedereen heeft zeker en vast wat opgestoken want alle jongeren hebben alle aanwezige doe-activiteiten uitgeprobeerd. . De gezelschapsspelletjes vonden de jongeren leuk maar het werd toch bestempeld als één van de minst leuke activiteiten van het weekend. . Dit is een activiteit dat de jongeren ook thuis of in het buurthuis kunnen doen. . Ze krijgen vaker de kans om hieraan deel te nemen. Dit was, ongetwijfeld in tegenstelling met het bezoek aan de bowling, lasershooting, cinema en Earth Explorer. . Hier krijgen ze niet vaak de kans toe. . Er kan dus gesteld worden dat het programma goed in elkaar stak en de jongeren aansprak. . Geen enkele activiteit was een tegenvaller. . Alles viel ontzettend goed mee. . Ondanks het feit dat de cliënten vooraf khun interesses niet hebben kunnen meedelen, sloot het programma dicht aan bij de leefwereld van de jongeren.

Waarden en normen Wat me tTijdens het weekend erg opviel was het feit dat de jongeren een het gebrek aan discipline haddenbij de jongeren op. . Bij sommigen stond het woord discipline zelfs niet in hun woordenboek. . Ze hebben niet dezelfde waarden en normen als andere leeftijdsgenoten. . In de groep was er vooral één jongen die steeds zijn eigen wil trachtte door te drijven. . Hij volgde moeizaam de raadgevingen van de begeleiders op. . Betrokkene luisterde alleen maar nadat hij een uitbrander had gekregen. . Wanneer er iets vriendelijk gevraagd werd, had dit geen effect op de jongen. . Hierin speelt de opvoeding ongetwijfeld een grote rol. . Na een ontmoeting met de moeder van betrokken jongen, werd vastgesteld dat de moeder dominant was. . Er kon weliswaar niet verder ingegaan worden op deze problematiek omdat de context dit niet toeliet. . Conclusies maken over de kwaliteit van opvoeding zou veel te vergaand zijn. . Er valt immers ontzettend veel te discussiëren over het begrip opvoeding. . Een ideale

83 opvoeding bestaat niet. . Er mag wel gesteld worden dat deze jongen, wat de reden ook mag

zijn, een ernstig tekort aan discipline heeft. . Tijdens de vakantie-uitstap werd de eigen wil van betrokkene door de begeleiders niet geaccepteerd. . Wanneer hij de afgesproken regels negeerde, werd er streng tegen hem opgetreden. . Dit was noodzakelijk anders was de jongen niet in toom te houden. . Alle jongeren hadden over het algemeen problemen met het luisteren naar volwassenen. . Wanneer je iets aan een jongere meedeelde met betrekking op zijn gedrag, had dit eventjes effect maar enkele minuten later waren ze deze opmerking reeds vergeten. . Dit had tot gevolg dat de jongeren steeds in het oog moesten werden gehouden, wat. Dit is natuurlijk eigen is aan de leeftijd van de deelnemers van de vakantie-uitstap. . Het gebrek aan discipline viel weliswaar ontzettend op. Ze hadden de neiging om de afspraken naast zich neer te leggen en hun eigen zin te doen. Er heerste een vakantiestemming en dat zal ook wel zijn rol gespeeld hebben.

Taak van de begeleiders Om af te sluiten wordt er nog even stil gestaan bij de taak van de begeleiders. . Er kan gesteld worden dat ze goed werk hebben verricht. . Een groep van zes jongeren begeleiden is een moeilijke en vermoeiende taak. . De taak van de begeleiders was ook meer dan louter de groep begeleiden en alle activiteiten in goede banen te leiden. . Er moest ook tijd gemaakt worden om wat dieper in te gaan op onderliggende problematieken. . Een mooi voorbeeld tijdens de vakantie-uitstap was de verzoening tussen de twee jongens die al een geruime in ruzie waren. . De begeleiders hebben met succes veel energie in deze verzoening gestoken. . Tevens werden de jongeren gemotiveerd om zich bij een vereniging in te schrijven. . Dit kan zowel een jeugdbeweging, sportvereniging, tekenacademie… zijn. . Er werd stil gestaan bij de elementen die de jongeren tegenhouden om zich in te schrijven en effectief de stap te zetten naar het verenigingsleven. . Tijdens de vakantie-uitstap werd er veel aandacht besteed aan het groepsgevoel. . Hopelijk werpt dat zijn vruchten af. . Het zou een mooi resultaat zijn, mochten de jongeren van dezelfde wijk met elkaar blijven omgaan. . Het is reeds een feit dat ze beter met elkaar opschieten dan voorheen. . Het kan weliswaar niet voorspeld worden of de vriendschapsrelaties in de toekomst zullen blijven duren. . Het ziet er alleszins goed uit. .

Bereikte doelstellingen

84 De belangrijkste doelstelling namelijk jongeren laten deelnemen aan het sociale en culturele

leven, is bereikt. . Ze hebben de kans gekregen om deel te nemen aan activiteiten waar ze anders de kans niet toe krijgen. . Ze hebben gedurende het volledige weekend op een volwaardige manier kunnen participeren. . Hopelijk hebben de jongeren voldoende ondersteuning gekregen om in de toekomst zelfstandig aan het sociale en culturele leven te participeren. Deze vakantie-uitstap was voor de jongeren een moment om op adem te komen. . Opgroeien in een kansarme omgeving mag niet worden onderschat worden. . Iedere dag geconfronteerd worden met deze armoede weegt zwaar door. . Het was voor de jongeren een unieke kans om de mogelijke dagdagelijkse problemen gedurende een weekend achter zich te laten. . Tijdens de vakantie-uitstap heerste er volgens mij een echte vakantiesfeer en heeft iedereen zich naar hartelust geamuseerd. . Er werd met volle teugen van iedere moment genoten. . Deze uitstap had ook als doelstelling om een aanzet te betekenen voor vele verschillende zaken. . Ik denk dat deze doelstelling grotendeels geslaagd is. . Er werd veel gepraat met de jongeren over het zich al dan niet inschrijven in een jeugdbeweging of andere vereniging. . Vele van hun bezorgheden, werden door de begeleiders ontkracht. . Enkele jongeren zijn dus verlost van hun bezorgdheden of vooroordelen . . Zij zullen hopelijk volgend jaar de stap kunnen en durven zetten om zich in een vereniging in te schrijven. . Ik ben er ook van overtuigd dat deze vakantie-uitstap een positief effect had en zal hebben op het zelfvertrouwen en zelfwaardegevoel van de jongeren. . Op Na het weekend had ik reeds het gevoel dat de jongeren sterker in hun schoenen stonden. . Na deze uitstap zullen de jongeren ook iets te vertellen hebben tegen hun vrienden, klasgenoten enz… Er zal naar hen geluisterd worden en ze zullen recht van spreken hebben want ze waren getuige van enkele prachtige activiteiten. . Ook zullen de jongeren in de toekomst minder gespannen zijn om deel te nemen aan een (groep) activiteit. . Het zal immers de eerste keer niet meer zijn dat men hieraan participeert. . Door deze groepsactiviteit zullen ze zich in de toekomst beter voelen in groepsverband. . Dit zal hen helpen wanneer ze zich zullen inschrijven bij een vereniging. . Hopelijk zullen de jongeren dankzij deze groepsactiviteit gemakkelijker hun plaats in een nieuwe groep vinden. Ook de bijkomende doelstelling namelijk het bevorderen van de vriendschapsrelaties tussen de jongeren werd gerealiseerd. . Op het einde van de vakantie-uitstap vormden de deelnemers een hechtere groep. . Er kon opgemerkt worden dat er veel minder ruzie werd gemaakt dan bij de aanvang van het weekend. . Er zal nog verder onderzocht moeten worden of deze vriendschapsrelaties op lange termijn zullen blijven duren. .

85

Niet-bereikte doelstellingen Tijdens de vakantie-uitstap werd er geen beroep gedaan op het openbaar vervoer. . Dit was praktisch onhaalbaar wegens slechte verbindingen en tijdsgebrek. . Nochtans had dit voor de jongeren een belangrijk leerpunt kunnen betekenen. Men had de vaardigheid kunnen aangeleerd krijgen om het openbaar vervoer te gebruiken De vaardigheid kan aangeleerd worden om het openbaar vervoer te gebruiken. . Het is belangrijk dat kansarmen en jongeren in het algemeen zich kunnen en durven verplaatsen met het openbaar vervoer. . Dit kan een rechtstreeks effect hebben op de mate waarin een jongere participeert aan het sociale en culturele leven. . Veel activiteiten zijn immers niet naast de deur. . Om deel te nemen is het in vele gevallen noodzakelijk om zich naar de activiteit te verplaatsen. . Eigen vervoer is vaak niet voor handen dus moet er beroep worden gedaan op het openbaar vervoer. Voor het vertrek werd er gesteld dat het belangrijk was dat de jongeren sociaal contact konden hebben met andere leeftijdsgenoten. . Er was wel sociaal contact tussen de groepsleden onderling maar niet met andere leeftijdsgenoten. . Deze mogelijkheid om de participatie te bevorderen leent er zich niet toe om contact te leggen met andere leeftijdsgenoten. . Wanneer je in groep vertrekt, bestaat de kans dat de contacten zich beperken tot contacten tussen de groepsleden onderling. . Tijdens de vakantie-uitstap was dit het geval. . De activiteiten leiden er zich er ook niet toe om sociaal contact te leggen met anderen. .

Sterke punten Versus Zwakke punten De sterke punten:

86

• De jongeren hebben de kans gekregen kregen de kans om deel te nemen aan massa’s leuke activiteiten. . Nochtans was de kostprijs ten laste van de jongeren ontzettend klein. . Er was sprake van een uitstekende prijs/kwaliteit – verhouding. . • Er mag gesteld worden dat het programma sterk in elkaar gestoken wasstak. . De locatie was schitterend en er waren aantrekkelijke activiteiten voorzien. . • Het waren activiteiten op maat van de jongeren. . Er werden hun geen nieuwe ( klassieke) cultuurvormen opgedrongen maar er werden activiteiten aangeboden die behoren tot de jongerencultuur. . • Er werd een volwaardige participatie gerealiseerd. . De jongeren hebben op een volwaardige manier kunnen participeren aan het sociale en culturele leven. . • De jongeren hebben kennis kunnen maken met nieuwe zaken. . Zo hebben ze bijvoorbeeld veel bijgeleerd over de vier natuurelementen in Earth Explorer. . Tevens hebben ze hun verantwoordelijkheid moeten opnemen tijdens het bereiden van de maaltijd. • De kinderen hebben zich naar hartelust kunnen amuseren. • Er werd samengewerkt met het buurtproject ‘de Bellewijk ‘. . Op deze manier werd de doelgroep uitgebreid. . Het waren niet alleen kinderen van OCMW-cliënten die aan de uitstap konden deelnemen maar ook jongeren die opgenomen waren in dit buurtproject. . Dit zorgde ervoor dat er jongeren uit verschillende lagen van de bevolking konden deelnemen. . • Dankzij het feit dat je als begeleider mee participeert aan de activiteiten, sta je voortdurend in contact met de jongeren. . Er was voldoende tijd om stil te staan bij de bezorgdheden en drempels die jongeren ondervinden als ze willen participeren aan het sociale en culturele leven. . Op deze manier kon een dergelijke uitstap een aanzet betekenen tot vele andere zaken (voorbeeld: inschrijving jeugdbeweging). • Wanneer randvoorwaarden niet worden ingevuld, kan dit een extra drempel voor jongeren en kansarmen betekenen. . Door het organiseren van een groepsactiviteit werden veel van deze randvoorwaarden ingevuld. . De jongeren moesten niet op in hun eentje deelnemen aan activiteiten. . Ze waren immers omringd door jongeren die ze reeds oppervlakkig kennen. . Niemand moest zich zorgen maken over de vervoersmiddelen want we beschikten over eigen vervoer. .

De zwakke punten:

87

• Het organiseren van een vakantie-uitstap vraagt een extra inspanning van de maatschappelijk werker. . Er moet tijd worden gestoken in de voorbereiding, in het organiseren en er moest tijd vrijgemaakt worden om effectief op weekend te vertrekken. . Er is dus nood aan hulpverleners die hier voor openstaan. . • Er werd geen gebruikt gemaakt van het openbaar vervoer. . Wanneer dit wel zou gebeuren, heeft dat voor de toekomst een positieve invloed op vlak van participatie. . • Er werd vooraf geen rondvraag gedaan naar de interesses van de cliënten en de omvang van de verschillende doelgroepen. . Dit was spijtig genoeg wegens tijdsgebrek niet mogelijk. . Had dit wel kunnen gebeuren, hadden we onmiddellijk kunnen constateren dat er in de vooropgestelde doelgroep weinig mogelijke kandidaten waren. . Wanneer je vlug op de hoogte bent, kun je ook vlugger daarop inspelen. . • Er was maar sprake van een beperkte doelgroep. . Het waren alleen maar jongeren tussen 12 en 16 jaar die aan deze activiteit konden deelnemen. . Er zijn echter nog vele andere personen die ook moeten ondersteund worden om deel te nemen aan het sociale en culturele leven. . • Via een vakantie-uitstap is het moeilijk om sociaal contact te leggen met andere leeftijdgenoten. . Het sociaal contact tussen de groepsleden wordt hier niet mee gerekend • Het aanbod aan activiteiten kon misschien wat gevarieerder. . Het had was leuk geweest dat er kennis werd gemaakt met andere vormen van cultuur. . Maar om open te staan voor andere cultuurvormen, moet je eerst in je eigen cultuur( hier: de jongerencultuur) gerespecteerd worden. . Ook de leeftijdscategorie van de doelgroep speelde hier een rol in. . De jongeren waren bijna allemaal 12 jaar oud, deze leeftijd is nog wat vroeg om kennis te maken met andere cultuurvormen.

Conclusie en wat brengt de toekomst? Er werd dus één mogelijkheid onderzocht om de sociale, culturele en sportieve participatie van OCMW-cliënten te bevorderen. . Er kan gesteld worden dat dit een geslaagd initiatief was. . Natuurlijk moet ik kritisch blijven en er onmiddellijk bij vermelden dat er zaken zijn waar we niet in ons opzet zijn geslaagd. . Vele maar niet alle doelstellingen zijn tot een goed einde gebracht. . Hierbij werd reeds stil gestaan. . Ik ben er van overtuigd dat dit project voor herhaling vatbaar is. . Het is de eerste keer dat het OCMW een vakantie-uitstap organiseerde. . De sociale dienst had hier weinig ervaring mee maar desondanks alles wast de uitstap een meevaller. . Er moet verder gewerkt worden om dit project nog meer tot zijn recht te laten komen. . Er dient verder voortgebouwd te worden op het goede werk. . Hierbij denk ik vooral aan een samenwerking met andere OCMW’s of andere verenigingen. . Het OCMW van Poperinge is een klein OCMW en samenwerking zou een uitbreiding van het

88 project kunnen betekenen. . Wanneer het OCMW van Poperinge dit project nogmaals alleen

zou organiseren, is het onmogelijk om het project uit te breiden. . Er werd nu reeds samengewerkt met het buurtproject ‘ de bellewijk’. . De samenwerking beperkte zich hier echter tot de voorbereiding van de vakantie-uitstap. . Hier bestaat er nog een groeimarge. . De reeds bestaande samenwerking met het buurtproject zou kunnen uitgebreid worden of er zouden nieuwe samenwerkingsverbanden met andere Openbare Centra voor de Sociale Dienst kunnen gesloten worden. . Via een samenwerking zou de omvang van het project in alle opzichten kunnen vergroot worden ( duur, doelgroep, aantal deelnemers…). Ik ben ervan overtuigd dat samenwerking noodzakelijk zal zijn om een dergelijk project opnieuw te doen slagen. . Wanneer het OCMW volgend jaar een gelijkaardig project zal organiseren, gaan de beschikbare plaatsen onmiddellijk ingevuld worden door de jongeren die dit jaar mee op weekend zijn geweest. . Tijdens het afscheid van het weekend vertelden de jongeren, dat indien er volgend opnieuw een vakantie-uitstap zou georganiseerd worden, dat ze zich dan onmiddellijk zullen inschrijven. . Dit is leuk om te horen maar het is zeker en vast de bedoeling niet dat er volgend jaar zou vertrokken worden met dezelfde groep Op die manier krijgen andere jongeren de kans niet om via deze weg te participeren aan het sociale en culturele leven. . Wanneer samenwerking onmogelijk zou zijn, zou ik voorstellen om deze activiteit bij een éénmalige gelegenheid te houden. . Dit impliceert weliswaar niet dat er geen activiteit vanuit het OCMW kan georganiseerd worden. . Er zal echter moeten worden uitgekeken naar een nieuw project, een nieuwe mogelijkheid om de participatie van de cliënten te bevorderen. . Dit is voorbarig want ik schat de slaagkansen van een mogelijk samenwerkingsverband hoog in. .

Wanneer er in de toekomst een nieuw project of activiteit door het OCMW wordt georganiseerd, zou dit project best worden voorafgegaan door een onderzoek naar de interesses van de cliënten. . Zo zal de sociale dienst een beter zicht hebben op wat er bij de cliënten leeft. . Het opmaken van een aantrekkelijk programma, dat voldoende aansluit bij de leefwereld van de cliënten, is immers een niet te onderschatten opdracht en een voorafgaand onderzoek zou dit vergemakkelijken. . Een voorafgaand onderzoek zou aan de hand van een anonieme enquête of een persoonlijke rondvraag kunnen gebeuren. . Wanneer de cliënten op hun eentje een enquête dienen in te vullen, zal dit hoogstwaarschijnlijk voor problemen zorgen. . Er zijn immers cliënten die moeilijkheden hebben bij het lezen en schrijven. . Velen zullen ook het nut van deze enquête niet in zien, geen zin hebben of geen tijd willen besteden om deze enquête op een behoorlijke manier in te vullen. . Indien een voorafgaand onderzoek nodig blijkt te zijn, zal er moeten worden uitgekeken naar de best mogelijke vorm. . Ik ben

89

van de mening dat een persoonlijke rondvraag het beste resultaat zal opleveren. . Het zal weliswaar een extra inspanning van de maatschappelijke werker vragen maar dit weegt niet op ten opzichte van het resultaat. . De rondvraag kan mondeling gebeuren tussen hulpverlener en cliënt en hoeft niet noodzakelijk lang te duren. . Een vijftal minuten moet voldoende zijn. . Op deze manier krijgt de maatschappelijk werker de kans de cliënt op een andere manier te leren kennen ( nl. . Vrijetijdsgedrag, sociale en cultureel leven). . De cliënt mag weliswaar niet verplicht worden om hieraan mee te werken. . De rondvraag moet vrijblijvend zijn en de resultaten dienen anoniem verwerkt te worden. .

90

76

Besluit

Op een volwaardige manier aan de samenleving participeren is ontzettend belangrijk. . Het OCMW heeft veele mogelijkheden om de sociale, culturele en sportieve participatie van hun cliënten te bevorderen. . De overheid en andere verenigingen geven OCMW’s de kans om effectief iets op vlak van participatie iets te betekenen. . Via deze hulp steun kan het OCMW talrijke initiatieven aan hun cliënten aanbieden. . Het OCMW kan ook zelf een financiële inspanning ( in de mate van het mogelijke) doen leveren om de participatie van hun cliënten te bevorderen. . Er hoeft niet altijd op financiële steun van buitenaf gerekend worden. Deze financiële inspanning is echter vrijblijvend. Zonder extra eigen middelen kan er reeds veel gerealiseerd worden.

Om de sociale, culturele en sportieve participatie van hun cliënten te bevorderen is het tevens noodzakelijk dat het OCMW beschikt over gemotiveerde maatschappelijke werkers. Het is immers een evidentie dat deze ‘nieuwe’ vorm van hulpverlening extra tijd in beslag neemt. De cliënten moet geïnformeerd worden, er moet een sociaal verslag opgemaakt worden, dit verslag moet goedgekeurd worden door het Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst. Ik ben van mening dat maatschappelijk werkers extra tijd moeten maken om deze hulpverlening tot een goed einde te brengen. Ik vind het een morele verplichting dat een OCMW zich inzet om de sociale, culturele en sportieve participatie van hun cliënten te bevorderen. Het kan niet dat alleen maar de overheid, verenigingen… zich inzetten voor deze thematiek. Het OCMW moet zijn verantwoordelijk hierin durven opnemen. Het is immers een plaats waar veel kansarmen en mensen met financiële moeilijkheden over de vloer komen.

Randvoorwaarden belangrijk Nut van participatie. Verveling weegt zwaarder door .

91

87

Bibliografie

VANDERSTRAETEN, A., Welvaart en kansarmoede. . Masereelfonds, 1985. . STIMULANS, Welzijnsonderzoek in Vlaanderen 1998-1999. . Lier, Beukeleirs, 2000. KONING BOUDEWIJN STICHTING, Jaarverslag 2003. . De levensomstandigheden van de bevolking helpen verbeteren. . Peeters N.V, 2004. HOOGHE, M., Sociaal kapitaal en democratie. . Verenigingsleven, sociaal kapitaal en politieke cultuur. . Leuven, Acco, 2000. DE WITTE, H., Op zoek naar de arbeidersklasse. Leuven, Acco, 1994. VANDERWEYDEN, K., Is er leven zonder werk? ? Over minder werken en sociale integratie op de drempel van de eenentwintigste eeuw. . Leuven, Acco, 2002. PIETERS, M., Alledaagse ongelijkheid. . Sekse- en klasseverschillen in de hulpverlening. . Leuven/Appeldoorn, Garant, 1993. THYS, R., DE RAEDEMAECKER, W. . en VRANKEN, J., Bruggen over woelig water. . Is het mogelijk om uit de generatie-armoede te geraken? ? Leuven, Acco, 2004. . VRANCKEN, J., DE BOYSER, K., GELDOF, D. . en VAN MENXEL, G., Armoede en sociale uitsluiting. . Jaarboek 2002. . Leuven, Acco, 2002. PEETERS, B en VRANKEN, J., Effectiviteit van hulp en zorg ten aanzien van de sociale en culturele uitsluiting, Onderzoeksrapport. . Antwerpen, OASeS, 2000. . K.B. . van 23 augustus 2004 houdende maatregelen ter bevordering van de maatschappelijke participatie en de culturele en sportieve ontplooiing van de gebruikers van de dienstverlening van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn. . Belgisch Staatsblad, 00 september 2004. . CLAEYS, C.A., 20 jaar beweging van mensen met een laag inkomen en kinderen vzw. . IInternet, november 2004. . (http://www.armoede.be/uploadedFiles/Onderzoeksrapport%2020%20jaar%20BMLIK.pdf) DUPONT, D.C., ministriële omzendbrief van 30 september 2004 in verband met sociale en culturele participatie2004. . Internet, 6 oktober 2004. (http:www.mi-is.be/NL/Content/OB%20part%2030-09-04-nl.pdf) VERBERGT, V.B., Over cultuur en participatie, Artikel in momenten. . Internet, juni 2001. (http://www.cdhd/nl/tekst/publicatie16.pdf) HAESENDONCKX, C., Drempels die mensen in armoede belemmeren in hun culturele participatie, nota in opdracht van de stad Antwerpen. . Internet, 2001. (http://www.cdhd/nl/tekst/publicatie18.pdf)

92

www. .cdkd.be/nl/publicaties.php www.isbvzw.be/OCWM.htm www.armoede.be www.armoede.be/fondscultuurparticipatie www.armoedebestrijding.be www.wc.vlaanderen.be/armoede

Tabel 1:Deelname aan diverse culturele activiteiten in Vlaanderen in 1992, uitgesplitst volgens beroepsgroep 1

Percentage dat 'ooit' ging naar : 1- Restaurant 2- Café 3- Bioscoop 4- Tenroonstellingen of musea 5- Concerten en muziekevenementen 6- Theater of ballet 7- Dancing of discotheek 8- Bowling of snooker

Ongeschoolde arbeiders (n = 237)

Geschoolde arbeiders (n = 396)

Gewone' bedienden (n = 688)

Hogere bedienden (n =270)

Totale groep (n = 1591)

P (1)

Kendalls tau C (2)

81,9 72,6 39,7 28,8 24,2 17,3 31,2 29,7

89,1 80,8 55,8 41,4 36,7 22,8 49,7 43,7

94,6 78 66,6 66,6 54,6 44,7 41,4 33,7

97,8 76,6 75,2 75,6 69,3 61,5 35,6 37,9

90,3 76,1 59,1 57,5 48,1 38,3 38,7 33,8

.0000 n.s. .0000 .0000 .0000 .0000 .0000 .001

.11 n.s. .23 .36 .32 .32 n.s. n.s.

2,52 3,74

2,36 3,32

1,91 2,73

1,67 2,42

2,15 2,97

.0000 .0000

.21 .23

Gemiddeld aantal uren tv-kijken - tijdens de week - in het weekend

(1) P( X² ) m.b.t. het percentage deelname aan culturele activiteiten in de bovenste helft van de tabel. De toetsing van het gemiddeld aantal uren tv-kijken gebeurde via een variantieanalyse. (2) Eta m.b.t. het gemiddeld aantal uren tv-kijken. P <. 0001 voor alle vermelde coëfficiënten.

1

De Witte H. (1994), Op zoek naar de arbeidersklasse. Leuven: Acco p.58.

tabel 3 :Diversiteit van de sportkeuze volgens de socioprofessionele status bij mannen in 19891

Socioprofessionele status

1

2

Ongeschoolde arbeiders Halfgeschoolde arbeiders Geschoolde arbeiders Ondergeschikte bedienden Landbouwers Kleine zelfstandigen Lager kaderpersoneel Leidinggevende functies Sociale bovenlaag

55 42 37 37 53 40 28 25 25

28 34 33 31 32 30 33 28 25

Totaal

35

31

1

1989 Aantal beoefende sporttakken 3

4

5

8 11 14 15 5 14 17 16 17

6 7 9 9 5 8 12 13 15

3 5 7 8 5 8 10 18 18

14

10

10

De Witte H. (1994), Op zoek naar de arbeidersklasse. Leuven: Acco p.35.

TABEL 4: stratificatie-indexen van de sporttaken volgens de socioprofessionele status bij mannelijke volwassenen in 19891 Socioprofessionelel status indexwaarde totale steekproef = 333 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41

Veldhockey Skiën Windsurfen Tennis Zeilen, waterskiën Recreatiesport* Squash* Golf Volleybal,netbal Bergbeklimmen, trekken, speleo, oriëntatielopen Onderwatersport Zweef-, sportvliegen Basketbal Tafeltennis Roeien, kano, kajak Triathlon* Wandelen Handbal Kegelen, bowling* Krachtbal* Ijs-, rolschaatsen, ijshockey Trimmen, joggen, fit-o-meter Zwemmen, waterpolo, kunstd. Korfbal Atletiek Badminton Gymnastiek, turner, yoga Fietsen Paardrijden Dansen, ballet Gevechtssporten Voetbal, zaalvoetbal Jagen Kaasten Gewichth., body-build., powertr., fitness Schieten (vuurwapens) Wielen, wielertoer., cyclocross Motorsport Hengelen Boogschieten Boksen, worstelen

* Niewe sporttak ten opzichte van vorig decennium 1

De Witte H. (1994), Op zoek naar de arbeidersklasse. Leuven: Acco p.36-37.

650 644 604 588 581 580 571 564 531 527 511 511 507 507 500 500 483 483 478 473 472 472 470 467 454 448 429 428 410 388 384 384 378 377 367 342 299 277 274 260 253

De sociale, culturele en sportieve participatie van OCMW-cliënten

Recommend Documents