Universiteit Utrecht Masteronderzoek Psychologie December 2008 Tieske van Dieren 0475661 Onder begeleiding van F.M. Stok
De functionaliteit van emotioneel eten De invloed van de emotieregulatiestijlen herwaardering en onderdrukking op de mogelijkheid tot het uitoefenen van zelfcontrole
Abstract Recent findings have shown that with applying 2 emotion regulation strategies, respectively suppression and reappraisal, people consumed more food after suppressing their emotions, than after applying cognitive reappraisal of the emotional situation. Also, people have to apply more self-control when suppressing their emotions. Recent findings show that self-control derives from what is in fact a limited resource, of which the capacity is worn out after an act of self-control. It has also been hypothesized that this resource could be the amount of glucose available. The current study investigates the link between depletion of this limited resource, and consequently, the functionality of eating after an emotional situation, by which one would be able to refuel this resource. To investigate this, 66 women were instructed to apply one of the emotion regulation strategies mentioned above, while watching an emotional film clip. Their performance on the Stroop task was measured subsequently, and again after a 20 minute break, to test how long this potential depletion would last. Results show that the regulation strategy applied had no influence on depletion, participants in each cell were equally depleted. After the break, none of the participants in each condition were still depleted. Based on these findings it can be concluded that emotion regulation has little effect on self control and depletion. Also it appears that somehow, the ability to apply self-control recovers itself after a certain period of time. Possible explanations and suggestions for future research are discussed.
De functionaliteit van emotioneel eten
volgende eetgedrag, dan de emotie zelf
Inleiding
(Wiser
&
Telch,
1999).
In
recent
Emotioneel Eten
onderzoek van Evers, Stok en De Ridder
Negatieve emoties kunnen leiden
(2008) is gevonden dat wanneer men
tot een toegenomen voedselinname. Dit
tijdens
zogeheten emotioneel eten bestaat uit
emotieregulatiestijlen
verhoogde inname van voedsel met een
proefpersonen, namelijk herwaardering en
hoog vet en suikergehalte in een reactie op
onderdrukking, men bij een subsequente
stress (Macht, 2008). Emotionele eters
eettaak meer consumeert wanneer de
worden echter nog vaak gezien als mensen
emoties zijn onderdrukt, dan wanneer men
die zichzelf ‘troosten’ met eten.
Een
deze herwaardeert. Herwaardering is in
logische en natuurlijke reactie op negatieve
principe een strategie die anticipeert op de
emoties, zou echter vanuit een fysiologisch
komende
oogpunt zijn dat de voedselinname afneemt
veroorzaakt
(Schachter, Goldman, & Gordon, 1968),
nadenken over de emotionele situatie, om
aangezien negatieve emoties je lichaam in
op die manier ook de impact van de
een staat vergelijkbaar met verzadiging
situatie te veranderen.
(satiety) brengen. De neiging om meer te
psychologische afstand van de aversieve
eten dan men nodig heeft in reactie op
situatie
negatieve emoties, is dus vanuit dat
Onderdrukking is daarentegen een reactie,
oogpunt verrassend. Desalniettemin is het
deze komt na het emotionele voorval. De
alom bekend dat we onszelf 'troosten' met
emoties worden onderdrukt, waardoor deze
eten, wat eigenlijk precies dezelfde reactie
verminderd of helemaal niet worden geuit
beschrijft. Recentelijk heeft men echter
(Goldin et al., 2008). Aangezien recent is
onderzocht of niet perse de emotie zelf,
aangetoond dat de energie die het omgaan
maar eerder de manier waarop men
met een emotionele situatie vereist wellicht
hiermee omgaat, hetgeen is wat tot de
wordt geput uit onze calorie-inname vanuit
toegenomen
De
voedsel (Galliot, & Baumeister, 2007),
manier waarop men omgaat met de emotie
adresseert het huidige onderzoek de vraag
wordt
emotieregulatiestijl
of emotioneel eten wellicht fysiologisch
genoemd. Deze strategie die men aanneemt
functioneel is, dus dat het lichaam aangeeft
om zijn negatieve emoties te reguleren
dat het eten nodig heeft na een emotionele
heeft dus meer effect op het op de emotie
situatie.
voedselinname
kortweg
de
leidt.
een
emotionele
situatie
manipuleert
emotionele een
(Mischel
twee
situatie.
andere
&
Het
manier
Het
Ayduk,
bij
van
verschaft
2004).
2
De functionaliteit van emotioneel eten zelfcontrole komt, sterk gelimiteerd is. Zelfcontrole en depletie Het onderdrukken en controleren
Actieve zelfcontrole put een bepaalde innerlijke
capaciteitsbron
uitput,
van gedrag en emoties is iets wat in het
gelijksoortig aan kracht en energie. Deze
dagelijks leven zeer veel voorkomt; niet
‘depletie’ vermindert het vermogen om
veel mensen zullen ontkennen dat het veel
zelfcontrole
energie kost om zich in te houden bij de
bijvoorbeeld bij het weigeren van voedsel
verleidingen van alledag. In principe zou
wanneer men op dieet is, niet uitvallen
het logischerwijze meer energie moeten
tegenover een baas die je onjuist bejegend,
kosten om gedrag uit te voeren dan om dit
en
niet te doen. Om een patatje te gaan eten
discriminerende vooroordelen. Volgens de
bijvoorbeeld, moet je naar de snackbar
’limited resource view’, zou er dus sprake
lopen, je arm bewegen, kauwen, dit vergt
zijn van een bron met een beperkte
dus energie van meerdere spiergroepen.
voorraad, welke men gebruikt wanneer
Alsnog zouden bijvoorbeeld mensen die
men actief zijn respons reguleert. Deze
vaak op een dieet zitten het zeker eens zijn
zelfde
met de stelling dat het veel meer energie
verschillende cognitieve taken als het
van je vergt om juist dat patatje te
controleren van emoties, het inhiberen van
weerstaan. Dit zou dus kunnen betekenen
impulsen,
dat het weerstaan van je impulsen meer
geconfronteerd met falen of frustratie.
energie kost dan het uitvoeren van een
Bewijs voor deze theorie komt voort uit
actie.
onderzoek
uit
zelfs
te
het
bron
oefenen,
onderdrukken
wordt
en
zoals
gebruikt
volhouden
waarbij
de
van
voor
wanneer
prestatie
van
Jezelf weerhouden van een bepaald
participanten op 2 opeenvolgende taken
gedrag vergt zelfcontrole waarbij men zelf
welke zelfregulatie vereisen werd gemeten
de eigen gedragspatronen wijzigt om op
(Schmeichel, Vohs, & Baumeister, 2003).
die manier de dominante respons te
Over het algemeen werd de prestatie op de
wijzigen dan wel te voorkomen (Muraven
tweede taak benadeelt door de beoefende
& Baumeister, 2000). Na een situatie of
zelfregulatie
emotie waarbij veel zelfcontrole vereist is,
presteerden participanten dus slechter op
is de kans groter dat de eerstvolgende
de tweede taak. Deze effecten suggereren
situatie waarbij deze zelfcontrole vereist is
dat voor beide taken eenzelfde bron wordt
niet zo succesvol is. In het verleden is in
gebruikt, die uitgeput wordt door de eerste
meerdere onderzoeken aangetoond dat de
taak, waardoor er geen capaciteit over is
energiebron waaruit
voor de tweede (Schmeichel et al., 2003).
de energie voor
op
de
eerste
taak,
en
3
De functionaliteit van emotioneel eten beïnvloed door het omgaan met emoties, of meer
Glucose en honger In recent onderzoek is gevonden
specifiek,
de
invloed
emotieregulatiestijlen
van
de
herwaardering
en
dat situaties die veel zelfcontrole vereisen
onderdrukking op de prestatie op een taak
grote
die
hoeveelheden
glucose
kunnen
zelfcontrole
vereist,
namelijk
de
uitputten (Galliot, & Baumeister, 2007).
Stroop-taak. Om goed te presteren op de
Volgens dit onderzoek falen mensen in
Stroop Taak, moet men zijn automatische
zelfcontrole wanneer het glucosegehalte
activering
laag is, of wanneer de uitstoot ervan op een
onderdrukken omdat deze interfereren met
of andere manier wordt geblokkeerd
het benoemen van kleur. Hierbij is dus
(bijvoorbeeld wanneer de insulinegehaltes
zelfcontrole
laag zijn). Dit wordt weer hersteld wanneer
Verwacht wordt dat er na het onderdrukken
de
van
glucose
wordt
aangevuld.
Uit
van
woordrepresentaties
vereist
emoties
een
(Mcleod,
1991).
depletie-effect
zal
fysiologisch oogpunt werkt dit als volgt: de
ontstaan op deze taak, dus een verminderde
behoefte om te eten wordt geassocieerd
prestatie op de Stroop-taak door uitputting
met geconditioneerde reacties en met het
van een bepaalde bron. Hierna wordt
sensaties van je lichaam welke teweeg
gemeten of dit depletie-effect na 20
worden
metabolische
minuten nog aanwezig is. In dit geval zou
'biomarkers'. Biomarkers zijn substanties
het dus functioneel zijn na een emotionele
die gebruikt worden als een indicator van
situatie je glucosegehalte aan te vullen
een biologische toestand. Bloed glucose
door
gehalte daalt voorafgaand aan een maaltijd,
woorden,
blijft op een laag plateau tot de maaltijd
fysiologisch functioneel.
gebracht
door
middel
van
dan
eten.
is
Met
emotioneel
andere eten
begint, en stijgt daarna snel wanneer men begint te eten. Tijdelijke daling van bloed glucose
valt
samen
met
Methoden
spontane Onderzoekspopulatie
hongergevoelens en voedselinname, wat deze
In totaal deden er 66 mensen mee aan het
gevoelens kan associëren met een tekort is
onderzoek. De participanten bestonden uit
in je metabolisme (Ciampolini & Bianchi,
enkel
2006).
onderzoeksgroep te creëren. Deze waren
zou
kunnen
betekenen
dat
je
In dit onderzoek wordt onderzocht deze
fysiologische
reactie
om
een
homogene
tussen de 17 en de 26 jaar (M = 20,70 en
Huidig onderzoek
of
vrouwen,
wordt
een SD = 2,45). De participanten zijn geworven middels affiches, e-mail contact, 4
De functionaliteit van emotioneel eten De
allemaal nep is, en dat je slechts acteurs
participanten zijn gelijk en willekeurig
ziet spelen. Je kunt ook kijken naar de
verdeeld
technische aspecten van het filmpje,
en
persoonlijke
over
benadering.
de
drie
condities; 1),
bijvoorbeeld wat voor positie de camera
Onderdrukking (conditie 2), en Controle
heeft. Probeer zo objectief mogelijk naar
(conditie
het filmpje te kijken”.
Herwaardering
3).
(conditie
De
participanten
werd
gevraagd twee uur voor deelname aan het
De participanten in conditie 2 kregen de
onderzoek niet te eten. Dit vanwege de
volgende instructie : “Je krijgt zometeen
stabilisatie van het glucosegehalte in het
een stukje film te zien. Het is belangrijk
bloed na een dusdanige periode.
dat je steeds naar het filmpje blijft kijken
Procedure
en goed oplet, maar als je het filmpje té
De participanten werden volgens afspraak
verontrustend vind mag je even wegkijken.
gemeten, en het onderzoek werd dan ook
Tijdens het kijken is het belangrijk dat je je
individueel afgenomen, in een afgesloten
gevoelens niet toont. Als er mensen naar
ruimte. Het onderzoek begon met een
jou zouden kijken, zouden ze niet van je
informed consent, waarna een aantal
gezicht moeten kunnen aflezen wat voor
demografische gegevens werden gevraagd,
filmpje je aan het kijken bent. Controleer
namelijk leeftijd, gewicht, nationaliteit en
dus je gezicht en je lichaamstaal, zodat het
studie, om eventueel later voor deze
lijkt alsof je geen emoties ervaart. Kijk
variabelen
zorgvuldig naar het filmpje, maar laat niet
te
kunnen
controleren.
Vervolgens werd aan de participanten
zien of je emoties ervaart”.
gevraagd
Ook werd de participanten gevraagd hun
om
met
behulp
van
een
vragenlijst hun emotionele staat op dat
ervaring
met
betrekking
moment aan te geven. Hierna werd de
filmfragment niet te bespreken met de
instructie gegeven voor de filmtaak. Deze
proefleider, omdat dit de manipulatie in de
was voor de participanten in conditie 1 als
weg zou kunnen staan. De controleconditie
volgt: “Je krijgt zometeen een stukje film
kreeg enkel de mondelinge instructie naar
te zien. Het is belangrijk dat je steeds naar
het
het filmpje blijft kijken en goed oplet,
opdracht.
maar als je het filmpje té verontrustend
Vervolgens
vind mag je even wegkijken. Tijdens het
American History X getoond (Kaye, 1998).
kijken is het belangrijk dat je een
In dit fragment ziet men een gewelddadige
afstandelijk perspectief inneemt. Probeer
scene waarin een moord wordt gepleegd.
tijdens het kijken te bedenken dat het
Deze is bedoeld om negatieve emoties op
filmfragment
werd
zonder
een
tot
het
specifieke
fragment
uit
5
De functionaliteit van emotioneel eten te wekken. In een eerder onderzoek is Materialen
bewezen dat dit fragment gevoelens van woede, walging, schaamte en minachting
Om
opwekt, en uit 70 fragmenten de meeste
veranderingen in de emotionele staat van
negatieve emoties opwekt (Schaefer, Nils,
de participanten opwekte, werd men
Sanchez, & Philippot, 2006).
gevraagd om voor en na het fragment een
Hierna werd opnieuw de emotievragenlijst
emotievragenlijst in te vullen met 21 items
ingevuld, om te controleren of er succesvol
waar met op een 7-punts Likert schaal
emoties
het
moest aangeven in welke mate er op dit
filmfragment. Om te controleren of de
moment sprake was van een bepaalde
participanten
emotie.
opgewekt
waren
de
door
opgedragen
te
testen
Over
of
alle
het
filmfragment
items
van
deze
emotieregulatiestijl hadden toegepast, en of
emotievragenlijst is een factoranalyse met
ze hadden weggekeken van het scherm
varimax rotatie uitgevoerd waarbij een
tijdens het filmfragment, werd er ook nog
factor van 9 items is meegenomen (α = .80
een manipulatiecheck gedaan. Vervolgens
op de eerste en .91 op de tweede meting) in
werd met behulp van de Stroop Taak
de
(McLeod, 1991) gemeten of er depletie
respectievelijk:
was opgetreden. Na deze computertaak
‘vrees’,
werden de participanten 20 minuten alleen
bezorgdheid’, ‘minachting’, ‘verwarring’
gelaten met een neutrale woonmagazine.
en ‘angst’.
Hiervoor
Om te controleren of de participanten de
is
gekozen
omdat
de
analyse.
Deze
items
‘frustratie’, ‘irritatie’,
waren
‘boosheid’, ‘walging’,
participanten in de aangegeven tijd zo min
opgedragen
mogelijk beïnvloed mochten worden door
toegepast, werd er een manipulatiecheck
externe
andere
gedaan met 4 vragen over hoe er naar de
tijdschriften emotioneel geladen stof kan
film gekeken was, met betrekking tot de
worden aangeboden. Vervolgens werd met
gegeven instructie. Deze vragen waren
een herhaalde Stroop taak gemeten of het
respectievelijk: “In hoeverre heb je de
depletie-effect na deze 20 minuten nog
uiting van je emoties onderdrukt tijdens het
aanwezig zou zijn. Dit tijdsbestek is
filmfragment”, “Denk je dat tijdens het
aangehouden omdat voedsel pas na 20
kijken iemand anders aan je gezicht kon
minuten zou worden omgezet in glucose,
zien, wat voor gevoelens je ervoer?”, “In
en een eventueel tekort pas na een
hoeverre heb je tijdens het filmfragment
dusdanige tijd zou kunnen aanvullen
een afstandelijk perspectief ingenomen?”,
(Scholey, Harper & Kennedy, 2001).
“Hoezeer heb je tijdens het kijken gelet op
stimuli,
en
in
vele
emotieregulatiestijl
hadden
6
De functionaliteit van emotioneel eten het
oefentrials met neutrale woorden, gevolgd
filmfragment?”. De eerste twee vragen zijn
door de daadwerkelijke taak bestaande uit
in de analyse geschaald als meting van in
112 items. De taken zijn ieder bij de
hoeverre men de emoties had onderdrukt,
analyse in 2 blokken opgedeeld van ieder
de
56 items. Dit is gedaan om te controleren
de
technische
laatste
twee
aspecten
als
van
meting
voor
herwaardering.
voor
een
eventueel
leereffect
met
Om te meten of bij de participanten een
betrekking tot het sneller kunnen vinden
depletie-effect was opgetreden, kregen ze
van de juiste toets op het toetsenbord. Deze
na de tweede meting van de emotionele
blokken zijn respectievelijk Blok 1A, Blok
staat de Stroop Taak (McLeod, 1991),
1B, Blok 2A, en Blok 2B. Ook maakt dit
waarbij men de kleur van het woord moest
mogelijk om te controleren of er eventueel
benoemen door middel van stickers op de
een depletie-effect optreed tijdens het doen
toetsen van de laptop met de betreffende
van de Stroop taak.
kleuren. De Stroop Taak bestond uit 12 Er bleek een significant interactie-effect: F(1,63) = 105.865, p < .001. In alle
Resultaten
condities bleken de emoties significant te Manipulatiecheck:
zijn toegenomen (p < .001). De emoties
Ervaren emoties
zijn succesvol opgewekt: F(1,63)=105.865
Een 2 (tijd: voor vs. na inductie) x 3
p < .001. Er was echter geen verschil
(conditie:
vs.
tussen de condities in hoeverre de emoties
Onderdrukking vs. Controle) ANOVA
waren opgewekt, F(2,63) = < 1. Ook bleek
werd uitgevoerd met Emotie-inductie als
tijdens het tweede meetmoment geen
within-subjects variabele, en de mate van
significant verschil in ervaren emotie
ervaren emotie als afhankelijke variabele.
tussen de condities, F(2,63) = 2.459, p =
Deze had betrekking op een compound van
.094 (zie Tabel 1).
Herwaardering
een aantal verschillende negatieve emoties.
7
De functionaliteit van emotioneel eten
Tabel 1. Gemiddelden en SD van de Voor en Na-metingen van de Emoties, per Conditie
Meting Conditie
Gerapporteerde emotie voor het Gerapporteerde emotie na het zien zien van het filmfragment
van het filmfragment
M
Sd
M
Sd
.535
.142
1.803
.256
Onderdrukking .773
.142
2.409
.256
Controle
.142
2.561
.256
Herwaardering
.884
Emotieregulatie
condities. Wel was er een significant
Om te controleren of er een verschil was
verschil tussen de condities in hoeverre
wat
de
men de gevoelens had onderdrukt: F(2,63)
geïnstrueerde regulatiestijl, is er een one-
= 19.900, p < .001. In de LSD Post Hoc
way ANOVA gedaan met conditie als
test
onafhankelijke variabele. De afhankelijke
herwaardering
variabele was de mate waarin men aangaf
marginaal
van een bepaalde regulatiestijl gebruik te
onderdrukking (p = .051). Emoties zijn in
hebben gemaakt. Er was een marginaal
de
significant
onderdrukt dan in de herwaardering en
betreft
het
verschil
hanteren
in
van
hoeverre
men
gebruik had gemaakt van herwaardering F(2,63) = 3.106,
bleek
enkel en
tussen controle
significant
onderdrukking
conditie maar
een
verschil
in
conditie
meer
controle (zie Tabel 2).
p = .052 tussen de
Tabel 2. Gemiddelden en SD van de emotieregulatiestijl, per conditie
Regulatiestijl Conditie
Herwaardering
Onderdrukking
M
Sd
M
Sd
3.2955
1.368
2.682
1.191
Onderdrukking 2.3409
1.209
3.977
.794
Controle
1.251
2.068
1.049
Herwaardering
2.7273
8
De functionaliteit van emotioneel eten
Hoofdanalyse
p = .735.
Depletie en Reactietijd
Vervolgens is met een paired samples T-
Bij de respondenten werd 2 keer de Stroop
test gevonden dat er wel significante
taak
one-way
verschillen bestaan in reactietijd tussen de
ANOVA met conditie als onafhankelijke
blokken: Blok 1A-Blok 1B t (65) = 4.325,
variabele
als
p = < .001; Blok 1A-Blok 2A t (65) =
afhankelijke variabele, is gebleken dat er
8.879, p = < .001; Blok 1A-Blok 2B t (65)
geen
bestaan
= 6.568, p = < .001; Blok 1B-Blok2A t
tussen de condities op de reactietijd: Blok
(65) = 6.061, p = < .001; Blok 1 B-Blok2B
1A: F(2,63) = .126 p = .882 , Blok 1B:
t (65) = 4.251, p = < .001; Blok 2A-Blok
F(2,63) = ,045 p = .956 , Blok 2A: F(2,63)
2B t (65) = -2.656, p = .010 (zie Figuur 1).
afgenomen.
en
Met
Stroop
significante
een
reactietijd
verschillen
= , 088 p = .916 , Blok 2B: F(2,63) = .309
Figuur 1. Gemiddelde reactietijd in milliseconde over de blokken van de Strooptaak
Controle Variabelen De
controlevraag
en
demografische
fragment, bleek een correlatie aanwezig met de reactietijd op de Strooptaak, de
gegevens zijn in een correlatiematrix
afhankelijke variabele.
onderzocht voor een eventuele covariaat.
Met een hongervragenlijst is gecontroleerd
Nog voor BMI, leeftijd, het wel of niet
voor in hoeverre er een verschil was in de
hebben weggekeken tijdens de film, het al
mate
dan niet al hebben gezien van het
honger te hebben. Met behulp van een one-
waarin
participanten
aangaven
9
De functionaliteit van emotioneel eten way ANOVA bleek tussen de condities
op de Stroop-taak door uitputting van een
geen significant verschil in hoeveel honger
bepaalde energiebron. Ook werd verwacht
de participanten hadden: F(2,63) = .558, p
dat dit effect na 20 minuten nog aanwezig
= .575.
zou zijn, om op die manier een eventuele verklaring vanuit fysiologisch oogpunt te vinden voor het zogeheten emotioneel
Discussie
eten. In recente onderzoeken is gevonden dat zelfcontrole wordt geput uit een beperkte energiebron.
Bevindingen
van
onder
Zelfcontrole en emotieregulatie Zoals verwacht was er na het emotionele
filmfragment
sprake
van
andere Schmeichel et. al, (2003) hebben
depletie. De hypothese dat er meer sprake
aangetoond dat wanneer men zelfcontrole
van depletie zou zijn bij de participanten
moeten uitoefenen bij een taak, hier minder
die hun emoties moesten onderdrukken,
toe in staat zouden zijn op een subsequente
werd echter ontkracht door de bevinding
taak (‘limited resource view’). Ook is
dat er geen significant verschil is gevonden
hierbij gevonden dat bij het manipuleren
tussen de condities op prestatie bij de
van
Strooptaak. De participanten verschilden
twee
respectievelijk
emotieregulatiestijlen, het
onderdrukken
van
niet in hoeverre zij in staat waren tot het
emoties en cognitieve herwaardering, bij
uitoefenen
de eerste deze energiebron veel sterker
condities.
wordt uitgeput, en er dus ‘depletie’ optreed
worden door eerdere bevindingen over de
(e.g. Baumeister et al., 1998; Vohs,
effecten
Baumeister, & Ciarocco, 2005), dan bij de
algemeen
tweede. In dit onderzoek werd onderzocht
gebleken dat het moeten reguleren van
of
de
emoties an sich een negatieve emotionele
en
staat kan opwekken. Deze negatieve
onderdrukking de prestatie op een taak die
emotionele staat zou ervoor zorgen dat
zelfcontrole vereist, namelijk de Stroop-
men faalt op zelfcontrole, in een poging
taak, zou beïnvloeden, en hoe lang dit
om zichzelf beter te doen voelen (Tice &
effect zou duren. Verwacht werd hierom
Bratslavsky, 2000). Aangezien men in het
dat na onderdrukking van emoties bij het
huidig onderzoek op de zelf rapportage van
kijken naar een emotioneel filmfragment
ervaren emoties na het filmfragment in de
een depletie-effect zal ontstaan op de
onderdrukking conditie niet meer negatief
Strooptaak, dus een verminderde prestatie
affect aangaf dan de participanten in de
het
manipuleren
emotieregulatiestijlen
van
herwaardering
van Dit
van op
zelfcontrole zou
over
verklaard
emotieregulatie zelfcontrole.
de
kunnen
in
Hieruit
het is
10
De functionaliteit van emotioneel eten andere condities, en er hierin dus geen
bij het herwaarderen van deze. In dit
verschil was binnen de condities, heeft het
onderzoek is de hypothese onderzocht of
in het algemeen opwekken van een
dit eetgedrag fysiologisch functioneel zou
negatief affect wellicht gezorgd voor
zijn, met betrekking tot het aanvullen van
depletie.
getoonde
een eventuele energiebron na depletie. De
filmfragment te verontrustend, waardoor
Strooptaak werd hierom na 20 minuten
men de geïnstrueerde emotieregulatiestijl
herhaald, om zo te onderzoeken of
niet kon toepassen.
emotioneel
Wellicht
is
het
eten
op
het
gebied
van
Depletie en herstel
zelfcontrole fysiologisch functioneel zou
De verwachting dat na 20 minuten nog een
zijn, c.q. er een bepaalde energiebron door
depletie-effect aanwezig zou zijn, werd
middel van eten aangevuld zou moeten
ontkracht door de resultaten op de tweede
worden. Dit tijdsbestek is aangehouden
Stroop-taak in dit onderzoek. Hier bleek
omdat voedsel pas na 20 minuten zou
geen depletie meer aanwezig. Dit gold
worden omgezet in glucose (Scholey,
voor alle drie de condities. De vertraging
Harper & Kennedy, 2001). Wanneer het
in reactietijd op blok 2B is te verklaren
lichaam hier na deze tijd zelf toe in staat
door het feit dat de Stroop-taak zelf ook
zou zijn, zou eten dus fysiologisch niet
uitputtend
de
nodig zijn. De resultaten op de tweede
zelfcontrole die nodig is om deze taak te
afgenomen Strooptaak in dit onderzoek
voltooien. Wel werd gevonden dat er
laten echter zien dat depletie na deze 20
depletie optrad na het kijken van het
minuten niet meer aanwezig is. Deze
emotionele
kan
resultaten impliceren dat emotioneel eten
eerder
niet functioneel is, aangezien het lichaam
genoemde ‘limited resource view’, die stelt
op basis van deze bevindingen zonder
dat men maar een beperkte capaciteit tot
voeding een eventueel depletie-effect aan
zelfcontrole heeft. In dit onderzoek werd
kan vullen. Uit onderzoek van Flatt (1995)
deze‘limited resource view’ betrokken op
blijkt dat het glucoseniveau op peil te
eetgedrag, en meer specifiek, op het
wordt
zogeheten ‘emotioneel eten’. In recent
regulerende mechanismen die op een
onderzoek (Evers et al., 2008) is gevonden
effectieve wijze hypoglycemia kunnen
dat er verschil is in eetgedrag bij het
verkomen; een dalend glucosegehalte zet
hanteren van de twee gemanipuleerde
een mechanisme in
emotieregulatiestijlen, namelijk dat men bij
glucagon wordt geproduceerd, welke de
onderdrukking van emoties meer eet dan
vrijlating van in de lever opgeslagen
verklaard
kan
zijn
wat
filmfragment. worden
vanuit
betreft
Dit de
gehouden
door
middel
van
werking waarbij
11
De functionaliteit van emotioneel eten glucose versnelt. Glucose wordt natuurlijk
gemanipuleerde
emotieregulatiestijl
constant gebruikt en moet dus ook te allen
geïnduceerd
tijde beschikbaar moet zijn (Flatt, 1995).
framework
Een verklaring waarom men toch zou gaan
vermogen om voldoening of bevrediging
eten na een emotionele situatie, zou
uit te stellen, wordt gemedieert door de
kunnen zijn dat men op een onbewust
zelfregulatiestrategie die men hanteert,
niveau de reserves die door het lichaam
respectievelijk
zijn aangesproken zou willen bijvullen,
systeem, of een ‘hot’ emotioneel systeem.
zonder dat dat nodig is om te blijven
Het eerste wordt ook wel het ‘know’
functioneren.
Wellicht
anticiperende
reactie
kunnen
worden.
hypothetiseert
een
‘cool’
dat
Dit het
cognitief
dit
een
systeem genoemd, waarin het individu
waarmee
men
recapituleert en reflecteert op zijn acties,
is
ondanks de mogelijkheid van het lichaam
en
strategisch
en
cognitief
zichzelf
om de huidige tekorten bij te vullen, zich
controleert en reguleert. Herwaardering
door middel van eten voorbereid op
zoals deze in dit onderzoek is gehanteerd
eventuele verdere tekorten in de toekomst.
is, is een zogeheten ‘cool’ strategie
Meer onderzoek naar deze onbewuste
(Mischel & Ayduk, 2004). Het ‘hot’
processen is zeker gewenst.
systeem is de basis voor emotioneel
Uitstel van beloning
handelen, angsten, passies, en impulsiviteit
In eerder onderzoek is gevonden dat men
(Metcalfe & Mischel, 1999). Aangetoond
meer
een
is dat onderdrukking een ‘hot’ emotionele
emotionele situatie in de onderdrukking
staat opwekt. Dit zou in het de ‘delay of
conditie, dan in de herwaarderingsconditie.
gratification’ paradigma betekenen dat
Uitgegaan van de bevindingen van huidige
mensen die een ‘cool’ strategie hanteren,
onderzoek, waar geen verschil in depletie
beter zouden zijn in het uitstellen van hun
tussen de condities is gevonden, zou een
eerste impuls om bijvoorbeeld na een
verklaring voor deze eerdere bevindingen
emotionele situatie te gaan eten, dan
kunnen liggen op het gebied van het
mensen die hun emoties onderdrukken.
voedsel
consumeert
na
hot/cool framework, wat zelfcontrole en
Vervolgonderzoek
wilskracht met betrekking tot het inhiberen
Het huidige onderzoek brengt aan het licht
van een impulsieve respons mogelijk
dat er meer onderzoek nodig is naar de
maakt, dan wel ondermijnt (Metcalfe &
relevantie van glucose op het gebied van
Mischel,
zou
emotioneel eten. Ook is het nodig de
toegenomen eetgedrag niet met depletie te
effectiviteit van de manipulatie van de
maken
emotieregulatiestijl te onderzoeken, omdat
1999).
hebben,
In
maar
dit
geval
al
door
de
12
De functionaliteit van emotioneel eten in het huidig onderzoek resultaten zijn
glucosegehalte in het bloed te meten door
gevonden op het gebied van zelfcontrole
middel van bloedprikken. Het lichaam
die
eerdere
heeft vele manieren om zichzelf te
onderzoeken met gelijksoortige designs.
reguleren, waardoor de connectie tussen
Hiervoor is ten eerste een zeer bewuste
een bepaalde energiebron en zelfcontrole
vragenlijst gebruikt, waardoor mensen
nog niet uit te sluiten is op basis van het
mogelijk sociaal wenselijk conform de
huidige
gegeven instructie antwoord geven op de
concluderen dat een emotionele situatie de
vragen in de manipulatiecheck. In het
mogelijkheid
vervolg
meer
beïnvloed, echter wat precies hiervan de
duidelijkheid te krijgen wat betreft het
oorzaak is, en de relatie hiervan met
directe en indirecte meetbare effect van
emotieregulatiestijlen en eetgedrag, zal in
glucose, alsmede de bewuste en onbewuste
later
reacties hierop, zeer interessant zijn om het
worden.
tegenstrijdig
zou
het
zijn
ook,
aan
om
onderzoek.
tot
onderzoek
Wel
kan
zelfcontrole
duidelijker
men
negatief
moeten
13
De functionaliteit van emotioneel eten dynamics of delay of gratification. In R.F. Baumeister & K.D. Vohs (Eds.), Handbook Referenties
of self-regulation: Research, theory and practice (pp. 99-129). New York: Guilford
Ciampolini, M. & Bianchi, R. (2006). Training to
Press.
estimate blood glucose and to form associations with initial hunger. Nutrition & Metabolism 2006, 3:42
Muraven, M. & Baumeister, F. (2000). SelfRegulation and Depletions of Limited Resources: Does Self-Control Resemble a
Flatt, J.P. (1995). Use and storage of carbohydrate and fat. The American Journal of Clinical
Muscle? Psychological Bulletin, Vol. 126, No. 2, 247-259
Nutrition, No. 61, 952S-9S. Schachter, S., Goldman, R., & Gordon, A. (1968). Galliot, M.T. & Baumeister, R.F. (2007). The
Effect of fear, food deprivation, and obesity
Physiology of Willpower: Linking Blood
on eating. Journal of Personality and Social
Glucose to Self-Control. Journal of
Psychology, 10, 91-97.
Personality and Social Psychology, Vol. 11 No. 4 303-327
Schaefer, A., Nils, F., Sanchez, X., & Philippot, P. (2006). A multi-criteria validation of 70
Goldin, P. R., McRae, K., Ramel, W. & Gross, J.J.
emotion-inducing films (Technical Report).
(2008). The Neural Bases of Emotion
Louvain-La-Neuve, Belgium: Université
Regulation: Reappraisal and Suppression of
Catholique de Louvain.
Negative Emotion. Biological Psychiatry, Vol. 63, 577-586.
Schmeichel, B.J., Vohs, K.D. & Baumeister, R.F. (2003). Intellectual Performance and Ego
Kaye, T. (1998). American History X. Los Angeles: New Line Cinema.
Depletion: Role of the Self in Logical Reasoning and Other Information Processing. Journal of Personality and
Macht, M. (2008). How emotions affect eating: A
Social Psychology, Vol. 85, No. 1, 33–46.
five-way model. Appetite, Vol. 50, 1–11 Scholey, A.B., Harper, S. & Kennedy, D.O. (2001). McLeod, C.M. (1991). Half a century of research on the stroop effect: an integrative review.
Cognitive demand and blood glucose. Physiology & Behavior 73, 585-592.
Psychological Bulletin,109,163-202 Wiser, S. & Telch, C.F. (1999). Dialectical behavior Mischel, W., & Ayduk, O. (2004). Willpower in a cognitive-affective processing system: The
therapy for binge eating disorder. Journal of Clinical Psychology, 55, 755−768
14
