De Kunst van het Eten kookboek van De Ingelanden en Arcade
i.s.m. Via Vinex - De Vrijstaat
Kunst en Eten verbindt mensen. Dit bijzondere kookboek is een kunstwerk dat jong en oud wil inspireren! AxionContinu, Montessorischool Arcade en Via Vinex - De Vrijstaat
Inleiding In je handen heb je een heel bijzonder kookboek. Het is samengesteld door kinderen uit groep 8 van basisschool Arcade en bewoners van zorginstelling De Ingelanden. De school en deze woongemeenschap liggen op steenworp afstand van elkaar. Als je op beide daken zou staan kun je misschien wel naar elkaar zwaaien. Maar dat is nog nooit gebeurd, dat weet ik zeker. De kinderen en de bewoners kenden elkaar helemaal niet voordat ze aan dit kookboek begonnen. Hun werelden liggen ondanks de kleine afstand toch ver van elkaar verwijderd. Deze werelden wilden we wat dichter naar elkaar toe brengen. En hoe kun je mensen beter met elkaar in contact brengen dan via het eten? Eten; het is iets dat we allemaal doen. Iedere dag en overal. Het is heel gewoon maar tegelijkertijd ook heel bijzonder. En vaak staan we er helemaal niet bij stil, bij dat wonderbaarlijke dagelijkse ritueel dat we delen met alle mensen over de hele wereld. We eten omdat het ons in leven houdt. Het is de brandstof waarop ons lichaam draait. Zonder dat zouden we het niet lang uithouden. Het is de basis van ons bestaan. Maar eten is nog veel meer dan dat. Het is een belangrijke manier om mensen met elkaar te verbinden. Eten doe je samen, je deelt het voedsel met elkaar en dat laat zien dat je bij elkaar hoort. Je laat zien dat je om elkaar geeft en dat je bereid bent om de maaltijd met elkaar te delen. Je eet samen met je familie, met je vrienden en soms met onbekenden, die na een gemeenschappelijke maaltijd een stukje dichterbij zijn gekomen. Maar eten zegt ook heel veel over wie je bent. Iedere cultuur heeft zijn eigen recepten, eettradities, smaken en geuren. En die kunnen heel erg veel van elkaar verschillen. Wat je lekker vindt en waar je van houdt kan iets zeggen over de plek waar je woont. Maar natuurlijk worden eetgewoontes en producten ook heel erg bepaald door de tijd waarin je leeft. De verzamelde recepten in dit boekje vertellen ons iets over de kinderen en de ouderen die elkaar via De Kunst van het Eten hebben leren kennen. En misschien zwaaien ze vanaf nu wel naar elkaar vanuit hun eigen werelden waar deze lievelingsrecepten een brug tussen hebben geslagen! Daphne de Bruin (artistiek leider Via Vinex - De Vrijstaat)
De kinderen van groep 8 van Montessorischool Arcade hebben met verwondering, verbazing en plezier meegewerkt aan dit kookboek. De meeste kinderen hadden nog nooit samengewerkt met volwassenen met een beperking. Het is van groot belang voor de totale ontwikkeling van de persoonlijkheid van de kinderen, dat ze met bewoners van een verzorgingstehuis in aanraking komen. De kinderen maken kennis met de mensen achter de beperking. Ze merken op welke wijze ze de bewoners kunnen benaderen en respecteren. Samen koken en eten brengt de jonge en oudere mensen bij elkaar. Het is de burg tussen verschillende werelden. Door de deelname van de kinderen aan dit project hebben ze de brug naar een andere wereld kunnen oversteken. Dit zijn leermomenten voor het leven. Doreen Rambags (directeur Montessorischool Arcade, Leidsche Rijn, Utrecht)
Inhoud Recepten ...........................................................6 Welgemanierdheyt ...................................... 26 Eigen recepten ..............................................27 Soepgeschiedenis ........................................ 32 Brusselse soep ...............................................33 Frisse Appelsoep van Jon Sistermans ... 34 Zelfgemaakte soepterrines ....................... 35 Dagboek en silhouet ................................... 38 Silhouetten knippen ................................... 39 Colofon ........................................................... 42
Recepten Chocoladetaart ...................................................................................... Eli Brouwer .....................................................................................6 Gefrituurde inktvisringen .......................................................... de heer Mario Ekelschot......................................................... 7 Oma’s groentesoep ........................................................................... Maartje Stoof .................................................................................8 Goulash ........................................................................................................... mevrouw Rietje Berhouwer ................................................9 Quiche van Oma Gina ................................................................... Anouk Missler ............................................................................ 10 Appeltaart met karamel ............................................................... mevrouw Cor van der Sanden ........................................ 11 Lasagne spinazie ................................................................................. Noor Lammerts van Bueren .............................................12 Cake ..................................................................................................................... mevrouw Alidia Oppelaar ..................................................13 Ovenpasta met tomaat en mozzarella ...................... Deirdre Böck ................................................................................14 Bami .................................................................................................................... mevrouw Weijers .....................................................................15
Pompoentaart met witte kaas ............................................. Timo van Manen ......................................................................16 Witte bonenschotel .......................................................................... de heer Paul Heus.....................................................................17 Mexicaanse kaastaart ..................................................................... Lars Dol ..........................................................................................18 Spinazie ........................................................................................................... mevrouw Cor Koteris ............................................................19 Lasagnette met tomaat, spinazie en ricotta ....... Kike Wolters .................................................................................20 Zalmlasagne met spinazie ........................................................ mevrouw Joke Vlug ...............................................................21 Pasta Pesto .................................................................................................. David Hetterschijt ...................................................................22 Tutti frutti ...................................................................................................... mevrouw Elk .............................................................................. 23 Patatas Bravas ......................................................................................... Tobias Lange .............................................................................. 24 Gebakken ei ............................................................................................... mevrouw van der Linden ..................................................25
-5-
Ik ben Eli en ik ben 11 jaar. Mijn hobby’s zijn fietsen en koken. Ik heb dit recept gekozen omdat ik van chocolade houd. Groeten Eli Brouwer
Aantal personen: 10 Soort gerecht: nagerecht Bereidingstijd: 1½ uur
Chocoladetaart Je hebt nodig:
Bereiden:
250 gram boter een klein beetje bloem 150 gram geschaafde amandelen 15 gram fijngemalen walnoten 300 gram chocolade 1 theelepel cacaopoeder 100 gram kristalsuiker 6 grote eieren zout
Verwarm de oven op 190 graden. Leg op de bodem van het bakblik het papier. Vet de bakvorm in en bestuif de bakvorm met bloem.
bakblik 20 - 25 cm vetvrij papier
Hak de noten fijn in de keukenmachine. Doe de chocolade en de cacao erbij en laat de machine nog 30 seconden doorgaan. Doe dit in de kom. Doe de boter en de suiker erbij in de keukenmachine. En klop tot het een bleke luchtige massa is. Doe de eierdooiers erbij en meng het notenmengsel erdoor. Klop in een andere kom de eiwitten met zout stijf. Spatel het eiwit door het notenmengsel. Giet het in het bakblik. Bak de taart een uur in de oven. Is hij gaar? Test het met een cocktail prikkertje.
-6-
Dit is Mario en hij is 46 jaar. Zijn hobby’s zijn rijden over straat (hij zit in een karretje) en koken. Hij heeft dit recept gekozen omdat hij het lekker vindt. Groeten Mario
Aantal personen: 4 Soort gerecht: hoofdgerecht Bereidingstijd: ½ uur
Gefrituurde inktvisringen Je hebt nodig:
Bereiden:
1 ei 2 eetlepels melk 1 kilo inktvisringen 200 gram paneermeel plantaardige olie om te frituren partjes citroen voor garnering
Klop het ei los met de melk. Haal de intvisringen door het eiermengsel en laat ze uitdruipen. Wentel ze in het paneermeel en druk het stevig aan. Frituur de inktvisringen in porties goudbruin in de hete olie. Schep de ringen met de schuimspaan uit de pan en laat ze goed uitlekken op keukenpapier. Serveer ze met partjes citroen.
-7-
Ik heet Maartje ik ben 12 jaar. Mijn hobby’s zijn zwemmen, lezen en koken. Ik zit nu in groep 8 op basisschool Arcade. Mijn lievelingseten is oma’s groentesoep. Je kunt het eten als voorgerecht, lunch of gewoon zomaar tussendoor. Vaak als ik bij mijn oma ben maakt ze deze groentesoep. De bereiding duurt wel lang maar het is het wachten altijd waard. De groentesoep is gewoon super lekker. Groetjes Maartje Aantal personen: ongeveer 12 Soort gerecht: voorgerecht of lunchgerecht Bereidingstijd: minimaal 2 uur
Oma’s groentesoep Je hebt nodig:
Bereiden:
3 ons poulet half pond gehakt 4 ons vers gesneden soepgroenten 4 blokjes groentebouillon 1 blokje rundvlees bouillon 3 grote handen vermicelli 1 mergpijpje
Je doet 4 liter water in een pan en doet daarna de poulet en het mergpijpje in de pan. Dat laat je anderhalf uur koken. Tegen het eind van de anderhalf uur koken, rol je het gehakt tot balletjes. Daarna haal je het mergpijpje eruit. Als je dat gedaan hebt doe je bouillon in de pan (de groente- en rundvlees bouillon). Meteen daarna doe je de soepgroenten en de gehaktballetjes erin. Als het samen goed is door gekookt, doe je de vermicelli erbij. Nog een kwartier laten koken en oma’s groentesoep is klaar.
-8-
Mijn partner heet Riet. Haar hobby’s zijn schilderen, kettingen maken en koken. Ze woont nu een half jaar in De Ingelanden. Goulash vind ze het lekkerste recept. Omdat de smaak zo heerlijk is en haar kinderen er vroeger zo van smulden. Groetjes Maartje Aantal personen: 4 Soort gerecht: hoofdgerecht Bereidingstijd: 2 uur
Goulash Je hebt nodig:
Bereiden:
1 kilo rundvlees 1 kilo uien 500 ml gezeefde tomaten 10 gram paprikapoeder peper 3 verse paprika’s 3 teentjes knoflook 1 eetlepel kruidenbouillon zout 3 eetlepels olijfolie
Doe de olie in een grote pan en verhit het. Snijd ondertussen het vlees in kleine stukjes en bak het vlees aan in de olie. Snijd de paprika’s in stukjes en doe deze bij het vlees. Pel de teentjes knoflook, snijd ze in dunne plakjes en doe ze in de pan met het vlees. Smoor het kort mee. Snijd vervolgens de uien in grove stukken en smoor deze mee met het mengsel. Voeg vervolgens de eetlepel kruidenbouillon en de gezeefde tomaten toe. Roer het goed door elkaar en doe de paprikapoeder erbij. Roer vervolgens nog maals en laat het op laag vuur sudderen tot het vlees en groenten klaar zijn. (Doe de deksel op de pan) Als het gaar is nog een uur laten sudderen. (Zonder deksel) Tip: het is lekker samen met stokbrood of rijst. Eet smakelijk!
-9-
Hoi, ik ben Anouk ik ben 11 jaar en ik ben dol op paarden en koken. Je kunt me dan ook wel vaak in de stallen of in de keuken vinden! Ik heb dit recept gekozen omdat mijn Oma Gina dit altijd maakt en ik ben er dol op! Het duurt wel eventjes maar het is het wachten zeker waard!
Aantal personen: 4 Soort gerecht: hoofdgerecht Bereidingstijd: 1 uur
Quiche van Oma Gina Je hebt nodig:
Bereiden:
4 à 5 plakjes bladerdeeg 125 ml room 4 eieren ½ theelepel paprikapoeder peper 150 gram ham in kleine stukjes 200 gram geraspte kaas
Verwarm de oven voor op 200 graden. Bedek de ingevette ovenschaal met bladerdeeg en prik met een vork wat gaatjes in de bodem. Snij de ham in kleine stukjes. Samen met de kaas verdelen over de bodem. Meng in een kom de room, eieren, paprikapoeder en de peper. Giet dit mengsel over de ham en de kaas. Doe het geheel 40 minuten in een voorverwarmde oven op 200°C.
- 10 -
Hoi, dit is Cor. Ze is 90 jaar en haar hobby is breien en ze houdt wel van een lekker stuk appeltaart. Vandaar dit recept! Eet smakelijk. Groetjes, Anouk
Aantal personen: 8 Soort gerecht: nagerecht Bereidingstijd: 1¾ uur
Appeltaart met karamel Je hebt nodig:
Bereiden:
250 gram roomboter 250 gram bloem 250 gram suiker 5 eieren 6 appels (goudreinet) 4 volle eetlepels bruine suiker 2 eetlepels witte suiker 1 eetlepel kaneel
- Oven voorverwarmen op 150 graden - vet de springvorm in, vooral de bodem extra dik invetten voor de karamel - schil de appels en snij ze in blokjes, strooi er 2 eetlepels suiker en 1 eetlepel kaneel doorheen - smelt de boter op een laag vuurtje - klop de eieren en de suiker goed door elkaar en voeg dan de gesmolten boter eraan toe, daarna beetje bij beetje de bloem erdoor roeren tot je een glad beslag hebt - strooi de 4 eetlepels bruine suiker uit over de bodem van de springvorm en doe de appels erbij, giet dan het beslag erover heen - bak de taart in 70 min. in de voorverwarmde oven op 150 graden - keer hem om op een bord zodat de karamelglazuur bovenop ligt
springvorm van 23 cm Serveertips: Het lekkerste om te eten als hij nog wat warm is.
- 11 -
Ik ben Noor en ik ben 11 jaar. Mijn hobby’s zijn wild breien (een gebreid lapje om een lantaarnpaal/ paaltjes/ hekjes maken), naaien, tekenen, knutselen en koken. Ik maak wel eens cakejes of taarten. Mijn lievelingseten is lasagne spinazie. Het is heel lekker. Toen ik het voor het eerst zag dacht ik dat het niet zo lekker zou zijn want het zag er niet zo lekker uit. Aantal personen: 2 tot 3 Soort gerecht: hoofdgerecht Bereidingstijd: 1½ uur
Lasagne spinazie Je hebt nodig:
Bereiden:
1 pak spinazie à la crème 450 gram 300 gram rundergehakt olijfolie 2 à 3 knoflook tenen peper zout 4 à 5 tomaten nootmuskaat 9 lasagne vellen kaas
1. Bak het gehakt rul in een beetje olijfolie 2. Maak een sneetje in de knoflook tenen zodat de smaak er uit kan, doe de teentjes bij het gehakt 3. Doe er peper en zout bij 4. Ontvel de tomaten 5. Snijd de tomaat in kleine stukjes 6. Doe de tomaten bij het gehakt in de pan 7. Doe nootmuskaat in de pan 8. Laat dit met deksel op de pan 20 - 25 minuten pruttelen 9. Laat de spinazie op laag vuur ontdooien en opwarmen 10. Verwarm de oven voor op 200 graden 11. Vet de ovenschaal in met olijfolie 12. Doe er een klein beetje gehaktmengsel in 13. Leg daar drie lasagne vellen op 14. Daarna weer gehakt, spinazie, lasagne, gehakt, spinazie, lasagne, gehakt en spinazie 15. Dek het af met aluminiumfolie 16. Zet het 30 - 35 minuten in de oven 17. Rasp ondertussen de kaas 18. Haal het uit de oven en doe de kaas er op
- 12 -
Dit is Alidia Margaretha Oppelaar. Ze is ongeveer 85 en haar hobby is zwemmen. Ze woont nu een paar maanden in De Ingelanden. Daarvoor woonde ze in Maarssen met haar twee honden die ze daar moest achter laten. Haar man Kor Oppelaar is overleden aan kanker. Ze heeft hem ontmoet in Katwijk. Daar was ze met twee vriendinnen op vakantie. Toen ze ’s avonds gingen dansen kwam ze hem tegen. Ze heeft twee kinderen Bertus en Hans, twee leuke schoondochters en een paar kleinkinderen. Haar lievelingseten is cake. Ze heeft dat gekozen omdat haar vader vroeger bakker was. Ze hadden elke week cake. Liefs Noor
Aantal personen: 15 tot 20 Soort gerecht: nagerecht Bereidingstijd: 1¾ uur
Cake Je hebt nodig:
Bereiden:
200 gram zachte boter 200 gram witte basterdsuiker 1 zakje vanille suiker 4 eieren 200 gram bloem
- Verwarm de oven voor op 160°C. - Vet de cakevorm in met olie en bestuif de wanden met wat bloem - Doe de boter met de suiker, vanille suiker en een snufje zout in de beslag kom en klop het met een mixer ongeveer 10 minuten tot het een lichte romige massa is - Klop 1 voor 1 de eieren erdoor - Spatel dan in gedeelten de bloem er door - Schenk het cake beslag in de cakevorm en bak het ongeveer 1 uur en 15 minuten gaar
cakevorm 28 cm - Laat het even afkoelen voor je het serveert
- 13 -
Hoi, Ik ben Deirdre en ik ben 11 jaar. Mijn hobby’s zijn: Hockey, Lezen en Koken. Ik bak vaak cakejes maar ook vaak taarten. Als mijn moeder, opa of oma jarig is bak ik voor hen een verjaardagstaart. Ik zit nu in groep 8 en dat is heel leuk en gezellig! Mijn lievelingsrecept is: Ovenpasta met tomaat en mozzarella. Ik heb dit recept gekozen omdat mijn moeder het een keer had gemaakt en ik vond het zoooooo lekker dat ik het het liefst elke dag wilde eten. Maar dat vond mijn moeder niet zo’n goed idee. Dat vond ik wel jammer! Ik vind het heeeeel lekker en ik hoop jullie ook! Aantal personen: 4 Soort gerecht: hoofdgerecht Bereidingstijd: 1 uur
Ovenpasta met tomaat en mozzarella Je hebt nodig:
Bereiden:
2 eetlepels olijfolie 1 ui gesnipperd 1 blik tomatenblokjes (400 gram) 250 ml halfvolle melk 500 ml water 1 zakje ovenpasta (64 gram Knorr) 300 gram macaroni 500 gram broccoli in roosjes 2 bollen mozzarella (125 gram)
1. Verwarm de oven voor op 180°C 2. Verhit de olie in een hapjespan en bak de ui 3 minuten 3. Voeg de tomatenblokjes, melk, 500 ml water en het zakje ovenpasta toe. 4. Breng dat al roerend aan de kook. 5. Kook de broccoli 5 minuten voor en voeg de broccoli toe. 6. Voeg de ongekookte macaroni toe, en schep alles in de ovenschaal. 7. Bak dat ongeveer 30 minuten in het midden van de oven. 8. Snijd de mozzarella in plakken van ½ cm. 9. Neem de schaal uit de oven en bedek dat met de mozzarella, en zet dat nog ongeveer 15 minuten in de oven. DAN LEKKER SMULLEN MAAR!
ovenschaal 20 x 30 cm ingevet
- 14 -
Mijn partner heet: Mevrouw Weijers. Ze woont in het verzorgingstehuis De Ingelanden. Ze is 89 jaar oud. Haar hobby’s zijn: Naaien, breien, wandelen, zwemmen en koken. Ze lust eigenlijk alles maar haar lievelingsrecept is: Nasi met Bami. Ze eet het als haar 4 kinderen en kleinkinderen op bezoek komen. Zij vragen altijd of zij dat wil maken. Meestal helpen zij haar met koken en dat vindt ze heel fijn. Het is altijd heel gezellig en ze hebben veel lol samen. Natuurlijk is het ook heel lekker. Liefs, Deirdre Aantal personen: 4 Soort gerecht: hoofdgerecht Bereidingstijd: ½ uur
Bami Je hebt nodig:
Bereiden:
300 gram varkensvlees in stukjes 1 prei 1 ui gesnipperd 2 zakjes bami kruiden 3 eetlepels ketjap 5 takjes selderij gesneden een stukje boter 400 gram bami
1. Snijd het varkensvlees in stukjes. 2. Braad het varkensvlees in de boter met de ketjap. 3. Snijd de prei en de ui in kleine stukjes en doe het bij het varkensvlees. Blijf erin roeren. 4. Kook de bami. 5. Doe alles bij elkaar met de 2 zakjes kruiden. 6. Doe voor de sier de selderij er boven op.
- 15 -
Ik ben Timo. Ik heb het recept pompoentaart gekozen omdat het iets anders is dan de standaard gerechten die kinderen lekker vinden zoals: pizza, patat, pannenkoeken en chocola. Ik lust geen pompoen, dus ik lustte eerst ook geen pompoentaart. Maar toen ging mijn vader de pompoentaart een beetje veranderen. Hij deed er meer feta bij en toen vond ik hem plotseling wel lekker. Ik kan hem helaas alleen in de winter eten want in de andere seizoenen groeien er geen pompoenen. Eet Smakelijk! Aantal personen: 4 Soort gerecht: hoofdgerecht Bereidingstijd: 1¾ uur
Pompoentaart met witte kaas Je hebt nodig:
Bereiden:
150 gram koude boter, in kleine blokjes 300 gram bloem, gezeefd 1 theelepel gedroogde tijm 2 eetlepels olie 2 uien, fijngesnipperd 600 gram pompoen, in blokjes 1 blikje tomatenpuree (70 g) 2 eieren, losgeklopt 200 gram witte kaas, verkruimeld
Meng de boter, bloem, 1 tl zout en tijm. Voeg 3 el ijskoud water toe en kneed het geheel snel tot een samenhangend deeg. Verpak het in plasticfolie en laat 30 minuten in de koelkast rusten. Verhit de olie in een grote koekenpan. Fruit hierin de ui en de pompoenblokjes op hoog vuur tot ze bruin kleuren. Schep de tomatenpuree erdoor en breng op smaak met zout en peper. Laat nog 10 minuten zachtjes stoven. Verwarm de oven voor op 180°C. Rol tweederde van het deeg uit op een met bloem bestoven aanrecht en bekleed de taartvorm ermee. Pureer het pompoenmengsel met een staafmixer of in de keukenmachine met driekwart van de losgeklopte eieren en 2 el water. Schenk dit in de taartvorm en verdeel de kaas erover. Rol de rest van het deeg uit tot een ronde plak en leg deze over de taart. Druk aan de zijkanten goed aan en bestrijk met de rest van het ei. Bak de taart in 45 minuten in de oven gaar.
lage taartvorm (ca. ø 24 cm), ingevet staafmixer of keukenmachine
- 16 -
Mijn partner in De Ingelanden is Paul. Hij heeft witte bonenschotel als zijn lievelingsgerecht gekozen. Niemand anders bij hem thuis lustte dat. Daarom at hij het altijd als hij laat thuis kwam van zijn werk. Paul was kraanmachinist. Hij at altijd wel een pan vol (kan je nagaan hoe lekker het is!!!!!!!!!!). Eet smakelijk. Aantal personen: 4 Soort gerecht: heerlijk hoofdgerecht Bereidingstijd: ¼ uur
Witte bonenschotel Je hebt nodig:
Bereiden:
2 tenen knoflook 2 potten witte bonen (370 gram) 300 gram gehakt 2 blikjes tomatensaus 2 theelepels Provençaalse kruiden ½ blik ananas
Knoflook pellen en fijnsnijden. Witte bonen in vergiet afspoelen. Olie in pan verhitten en hierin knoflook 2 minuten bakken. Gehakt toevoegen en ongeveer 3 minuten laten bakken. Bonen, tomatensaus en Provençaalse kruiden en ananas toevoegen en het gerecht op laag vuur ongeveer 5 minuten laten stoven. Je kunt er peper aan toevoegen.
- 17 -
Ik heet Lars. Mijn hobby,s zijn floorball, computeren en raar doen. Mijn recept is Mexicaanse kaastaart. Ik heb dit recept gekozen omdat mijn oma een keer bij ons kwam oppassen en toen maakte ze Mexicaanse Kaastaart. Dat vond ik zo lekker, dat ik het heb gekozen voor dit kookboek. Ik vind de Mexicaanse Kaastaart zo lekker omdat er veel kaas in zit en ik houd van kaas.
Aantal personen: 4 à 5 Soort gerecht: lunchgerecht, of hoofdgerecht als je er een salade bij doet Bereidingstijd: ¾ uur
Mexicaanse kaastaart Je hebt nodig:
Bereiden:
8 plakjes bladerdeeg voor hartige taart (diepvries) boter 1 rode paprika 2 lente-uitjes 1 blikje maïs 400 gram Leerdammer Original 3 eieren 3 dl room 3 theelepels Mexicaanse kruiden
- Verwarm de oven voor op 180 graden - Smeer een springvorm van 24 cm doorsnee in met boter en bekleed de vorm met het deeg. Prik er vervolgens een aantal gaatjes in. - Verwijder de zaadlijsten uit de paprika en snijd hem in kleine blokjes. Snijd de lente-ui in kleine ringetjes. Laat het blikje mais goed uitlekken en verdeel de groenten over de beklede springvorm. - Snijd de kaas in kleine blokjes. - Maak een mix van de eieren, de room, de blokjes kaas en de Mexicaanse kruiden. - Giet dit mengsel over de groenten in de vorm en bak deze in ± 25 minuten goudbruin en gaar. - Lekker als lunch met een groene salade maar ook zeer geschikt om in kleine puntjes te snijden en te serveren als borrelhapje.
- 18 -
Ik heb mijn partner bij De Ingelanden geïnterviewd. Zij heet Cor en haar lievelingsrecept is verse Spinazie. Aantal personen: 4 à 5 Soort gerecht: bijgerecht Bereidingstijd: ½ uur
Spinazie Je hebt nodig:
Bereiden:
1½ à 2 kilo verse spinazie ¾ eetlepel zout ± 4 eetlepels bloem ± ½ dl melk
- Zoek de spinazie uit en verwijder eventuele zaadhulsjes. - Was de spinazie zeer grondig, echter zonder de blaadjes te kneuzen. - Zet de spinazie op met het aanhangende water en zout. - Kook de spinazie gaar in 10 à 20 minuten (afhankelijk van de ouderdom van de spinazie). - Laat de spinazie op een vergiet uitlekken. - Hak of snijd de groente fijn en strooi er de bloem tussen. Doe de groente terug in de pan en laat de spinazie met de melk doorwarmen en de bloem gaar worden.
- 19 -
Ik ben Kike en ik ben 11 jaar. Ik woon in Leidsche Rijn. Mijn hobby’s zijn: Koken, Floorball en Lezen. Ik zit nu in groep 8 en dat is heel gezellig. Mijn lievelingseten is eigenlijk Zalmlasagne maar ik hoorde dat iemand anders dat recept al had gekozen. Dus heb ik een ander recept uitgezocht. Namelijk: Lasagnette met spinazie, tomaat en ricotta. Ik heb dit recept gekozen omdat mijn oma het een keer had gemaakt toen ze bij ons op kwam passen. Ik vond het heel erg lekker en daarom heb ik dit recept gekozen voor in dit kookboek! Ook heel lekker! Aantal personen: 4 Soort gerecht: hoofdgerecht Bereidingstijd: 1 uur
Lasagnette met tomaat, spinazie en ricotta Je hebt nodig:
Bereiden:
8 eetlepels olijfolie 1 ui, gesnipperd 1 teentjes knoflook, in plakjes 1 blik tomatenblokjes (400 gram) 1 theelepel suiker 2 eetlepels pijnboompitten 2 bakjes basilicum (15 gram) alleen de blaadjes 300 gram gewassen spinazie 250 gram cherrytomaatjes gehalveerd 250 gram verse lasagnebladen 250 gram ricotta
1. Fruit de ui in 2 el olie ca. 5 min. Bak ½ teentje knoflook 2 min. Voeg de tomatenblokjes toe en breng aan de kook. Breng op smaak met suiker, peper en zout. Laat de tomatensaus met de deksel op de pan 30 min. stoven op laag vuur. 2. Doe ondertussen de rest van de knoflook, pijnboompitten en olie in de staafmixer. Mix tot gladde massa. Voeg de basilicumblaadjes toe en mix ze tot puree. Schep in een kom en voeg de rest van de olie toe. Roer tot pesto. Breng op smaak met peper en zout. 3. Voeg een handje spinazie toe aan de tomatensaus en laat slinken. Herhaal tot alle spinazie op is. Voeg de cherrytomaatjes toe. 4. Snijd lasagnebladen in de lengte in 4 linten en kook het beetgaar. Roer de pastalinten los. Giet af, doe in pan met de tomatenspinaziesaus. Verdeel over 4 borden en schep pesto erbij. Garneer met een paar schepjes ricotta.
hapjespan en staafmixer
- 20 -
Mijn partner heet Joke Vlug. Ze is 73 jaar oud en woont nu 2 ½ jaar in het verzorgingstehuis De Ingelanden. Haar hobby’s zijn: Schilderen, sierraden maken, koken en nog veel meer! Ze heeft 2 kinderen. Ria van 51 en Sjon van 49. En 6 kleinkinderen. Haar lievelingsrecept is zalmlasagne. Ze heeft dat recept gekozen omdat ze het erg lekker vindt. Liefs, Kike
Aantal personen: 6 Soort gerecht: hoofdgerecht Bereidingstijd: 2 uur
Zalmlasagne met spinazie Je hebt nodig:
Bereiden:
2 eetlepels olijfolie 1 ui, gesnipperd 600 gram panklare spinazie 250 gram ricotta 100 gram oude kaas, geraspt nootmuskaat 150 gram zalmsnipppers 150 gram zalmfilet
1. Fruit de ui 2 - 3 minuten in de olie. Spinazie in gedeelten erdoor scheppen en op hoog vuur laten slinken. Overtollig vocht uit wok gieten. 2. Van ricotta en geraspte kaas helft door spinazie scheppen. Mengsel op smaak brengen met peper, zout en nootmuskaat. Zalm in stukjes/reepjes verdelen. 3. In ovenschaal laag maken van 3 - 4 lasagnebladen. Gedeelte van spinazie en zalm erover doen. Herhalen tot spinazie, zalm en lasagnebladen op zijn. Eindigen met lasagne. Rest van ricotta loskloppen met melk, zout, peper, kaas en nootmuskaat en dit mengsel over de laatste lasagnelaag uitstrijken. Daarna tomaat in plakjes snijden en erbovenop leggen en bestrooien met peper. (schaal met plasticfolie afdekken en ca. 1 uur in koelkast zetten) 4. Oven voorverwarmen op 175°C. Schaal met lasagne uit de koelkast halen en folie verwijderen. Ovenschaal op rooster in midden van de oven plaatsen en lasagne op ca. 30 min. goudbruin en gaar laten worden.
75 ml melk 2 tomaten lage ovenschaal (20 - 30 cm), ingevet plastic folie en een wok
- 21 -
Ik ben David en ik vind pastapesto lekker omdat het een lekkere smaak heeft en omdat het makkelijk te maken is. Ik vind het het lekkerst met penne dat is een soort pasta die hier erg goed bij past en erg lekker met pesto te eten is. Het is snel te bereiden en heeft niet veel ingrediënten. Je maakt het in een kwartiertje. Ik eet het het liefst in de zomer dan vind ik het het lekkerst. Aantal personen: 3 Soort gerecht: hoofdgerecht Bereidingstijd: ¼ uur
Pasta Pesto Je hebt nodig:
Bereiden:
250 gram pasta (ik gebruik meestal farfalle) 2 kipfilets, in blokjes gesneden 1 courgette, in blokjes gesneden 1 rode paprika, in reepjes 150 gram champignons, (schoongeborsteld en in vieren) scheutje olijfolie 1 teentje knoflook (uitgeperst of zeer klein gesneden) 2 volle eetlepels pesto versgemalen zwarte peper Geraspte Parmezaanse kaas handje pijnboompitten (eventueel geroosterd)
1. Kook de pasta volgens de aanwijzingen op de verpakking. 2. Snijd ondertussen de kipfilet en de groenten. Maak de pan warm en doe er een scheutje olijfolie bij. Bak hierin kort de knoflook en voeg dan de kipfilet toe. Braad de kipfilet en voeg dan de groenten toe. Bak deze kort tot ze iets zachter zijn, maar nog steeds knapperig. Voeg twee eetlepels pesto toe en wat versgemalen zwarte peper als je dat je dat lekker vindt. 3. Giet de pasta af en voeg deze toe aan de groenten en kip. Meng goed door en warm nog even door. Rooster eventueel nu de pijnboompitten in een droge, hete koekenpan. 4. Bestrooi de pasta pesto met Parmezaanse kaas en pijnboompitjes en dan is het klaar.
- 22 -
Mevrouw Elk vindt tutti frutti lekker want ze vindt fruit erg lekker vooral de pruimen en de perziken. Het liefst eet ze daar bij gebakken aardappels en een gehakt bal want, de aardappels smaken erg lekker met tutti frutti. Niet veel mensen weten wat het is en dat is juist zo leuk.
Aantal personen: 6 Soort gerecht: bijgerecht Bereidingstijd: ½ uur (en een nacht weken)
Tutti frutti Je hebt nodig:
Bereiden:
300 gram tutti frutti 50 gram grote gele rozijnen 1 dl inweekvocht 2 dl vers sinaasappelsap 1 eetlepel citroensap 2 eetlepel honing 2 dl rode wijn 2 kaneelstokjes 2 kruidnagels 1 theelepel 5 kruiden poeder snufje chilipeper aardappel zetmeel
1. Was de tutti frutti en de rozijnen en spoel ze daarna nog 2 tot 3 keer goed af. 2. Doe zoveel water in de pan tot de tutti frutti onder staat en laat 1 nacht weken. 3. Giet de tutti frutti af en bewaar 1 dl van het inweekvocht. 4. Voeg bij de tutti frutti de honing, kruiden, wijn en het inweekvocht. 5. Breng het geheel aan de kook en laat nog 20 minuten pruttelen. 6. Laat de tutti frutti uitlekken in een vergiet en vang het vocht op. Bind het vocht met wat aardappelmeel. (maak het niet te dik, bij het afkoelen zal de saus nog indikken). 7. Doe de tutti frutti door de saus en dien warm of koud op.
- 23 -
Waarom ik, Tobias Lange, dit recept heb gekozen? Ik heb dit recept gekozen omdat ik het super lekker vind en ik het heel weinig eet en het daarom lekker bleef en om mensen te laten genieten van dit lekkere gerecht. Ik zet het recept er even bij:
Aantal personen: 2 à 3 Soort gerecht: bijgerecht Bereidingstijd: ¾ uur
Patatas Bravas Je hebt nodig:
Bereiden:
500 gram aardappelen knoflook (4 tenen) paprika poeder zeezout 100 ml olijfolie
Neem 500 gram aardappelen, schrob ze schoon. Snij de aardappelen in grove blokjes. Maak een mengsel van de olijfolie, geperste knoflook. Doe de aardappeltjes in een ovenschaal en schenk het olijfolie mengsel erover. Strooi zeezout en paprika poeder over de aardappeltjes. Plaats de schaal in een voorverwarmde over (200ºC) en bak de aardappeltjes bruin (minstens een half uur, schep regelmatig om). Serveer met aïoli.
- 24 -
Mijn partner mevrouw van der Linden heeft dit recept gekozen omdat ze het makkelijk vond om te maken en ze was oud dus ze kon niks anders bedenken. En vond het natuurlijk erg lekker. Het recept van mijn partner is een gebakken ei. Aantal personen: 1 Soort gerecht: hoofdgerecht Bereidingstijd: ¼ uur
Gebakken ei Je hebt nodig:
Bereiden:
boter ei
Doe de boter in de pan. Laat de boter smelten breek het ei.
pan Bak het ei goudbruin.
- 25 -
Welgemanierdheyt I
Men moet recht over einde op zynen stoel zitten, en de ellebogen nimmer op tafel leggen.
II
Het is een zeer onbetamelyke zwakheit, overluid te zeggen: ik mag dit niet, ik mag dat niet: ik eet nooit gebraad: ik eet nooit lamprey: ik kan niets eeten, daar peper by is, daar nootemaskaat of ajuin by is, enz
III
IV
V
Wanneer men eet, moet men niet ras noch gulzig eeten, schoon men ook nog zulk een honger mogt hebben, om zig niet te verkroppen: men moet ook, terwyl men eet, de lippen te samen houden, om niet te smakken, als de Varkens. Men moet de pottazie niet uit de schotel eeten, maar daar van iets behendig op zyn tafelbord scheppen; en zo zy te heet waar, is het onbehoorlyk, op elke lepel vol, te blazen, men moet wachten, tot dat zy kout geworden is. De kost moet men aan kleyne stukken snyden, om de wangen met groote brokken niet op te vullen, en te doen zwellen, als de Apen.
(I) Je moet recht op je stoel zitten en je ellebogen nooit op tafel leggen.
(II) Het is niet gepast om te hard te zeggen: ik mag dit niet, ik mag dát niet: ik eet nooit gebraden vlees, ik eet nooit vis: ik kan niets eten waar peper in zit, waar nootmuskaat of ui in zit, enzovoorts
(III) Je moet, ook al heb je honger, niet te gulzig eten anders kun je je verslikken. Ook moet je je lippen op elkaar houden om niet te smakken als een varken.
(IV) Je moet de soep niet uit de schaal of terrine eten, maar op je bord scheppen; en als de soep te heet is, is het onbeleefd om op elke lepel te blazen, je moet wachten tot dat de soep is afgekoeld.
(V) Je moet je eten in kleine stukjes snijden, om te voorkomen dat je je wangen met grote brokken vult, anders krijg je bolle wangen net als een aap.
VII II
V
I
III
IV
VIII
VIII - 26 -
VI
VII
VIII
Daar is niets wanschikkelyker, als zyne vingeren, zyn mes, of zyne lepel af te likken; noch niets onhebbelyker, dan met de vingeren zyn tafelbord, of den bodem van eenige schotel af te vegen, en schoon te maken; of, het gene noch slimmer is, het laatste van het sop, van de saus, en van de stroop op te slurpen, of in zyne lepel te gieten. Men stelt zig, zulks doende, ten doele om van het gantsche Gezelschap uitgelagchen te worden. Men moet, wanneer ons de vingers, of ons mes, smeerig zyn, die aan het servet, en nooit aan het tafellaken, afvegen. Geduurende de maaltyd zal men geen ontuchtige, ongerymde, ongezoute, nog onsmakelyke reedenen op de baan brengen; veel min eenig geschil of krakeel zoeken; nog ook schampere spytige woorden, woeste praat, groove leelyke zots-kap, nog Apen-gelag maken: want het kan weinig baaten, of men al schoon in ‘t eeten en drinken maatig is, wanneer men zich daar en tegen plomp en ongeschikt in ‘t spreken vertoont.
(VI) Het is zeer ongepast als je je vingers, je mes, of je lepel aflikt. Erger is, met je vingers je bord, de bodem van een schaal schoon te maken, of wat nog erger is, het laatste beetje van de soep of de saus of van de stroop, op te slurpen of op je lepel te gieten. Als je dat doet loop je de kans dat het hele gezelschap je uitlacht.
(VII) Je moet, wanneer je vingers of je mes smerig zijn, deze aan het servet afvegen en nooit aan het tafellaken.
(VIII) Ook al eet en drink je zoals het hoort dan nog mag je tijdens de maaltijd geen smerige of onsmakelijke gesprekken voeren; ruzie maken of zoeken; lelijke woorden gebruiken of je aanstellerig gedragen.
bron: Nieuwe verhandeling vande hoofsche welgemanierdheyt. A.W. Sijthoff, Leiden 1965.
Eigen recepten Wij hebben hier kunnen genieten van de favoriete gerechten van de gerechten van de kinderen en hun maatjes van De Ingelanden. Maar zelf heb je natuurlijk ook wel een lievelingsrecept. Op de volgende bladzijden kun je die zelf invullen zodat dit kookboek een persoonlijk document wordt. En misschien kun jij je ouders of grootouders vragen naar hun lekkerste gerechten en maken jullie samen kennis met het eten van alle tijden!
VIII
Wil jij jouw gerechten net zo mooi vormgeven als die hier in dit kookboek staan? Kijk dan bij de hoofdstukken Soepterrines en Silhouetten. Daarin staat precies beschreven hoe jij je eigen illustraties maakt bij je recepten!
VI III - 27 -
Ik ben: .............................................................................. ..............................................................................
Ik heb dit recept gekozen omdat: ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... ....................................................................................................................... .......................................................................................................................
Aantal personen: .......................................................................................... Soort gerecht: ................................................................................................. Bereidingstijd:..................................................................................................
Je gerecht heet
Je hebt nodig:
Bereiden:
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
- 28 -
Ik ben: ..............................................................................
Ik heb dit recept gekozen omdat:
..............................................................................
.................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................................
Aantal personen: .......................................................................................... Soort gerecht: ................................................................................................. Bereidingstijd:..................................................................................................
Je gerecht heet
Je hebt nodig:
Bereiden:
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
- 29 -
Ik ben: .............................................................................. ..............................................................................
Ik heb dit recept gekozen omdat: ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................
Aantal personen: .......................................................................................... Soort gerecht: ................................................................................................. Bereidingstijd:..................................................................................................
Je gerecht heet
Je hebt nodig:
Bereiden:
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
- 30 -
Ik ben: .............................................................................. ..............................................................................
Ik heb dit recept gekozen omdat: .............................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................................................................
Aantal personen: .......................................................................................... Soort gerecht: ................................................................................................. Bereidingstijd:..................................................................................................
Je gerecht heet
Je hebt nodig:
Bereiden:
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
..............................................................................
..................................................................................................................................................................................
- 31 -
Soepgeschiedenis De geschiedenis van soep Volgens de Dikke Van Dale betekent soep: soep de; v(m) -en vloeibaar gerecht, gewoonlijk getrokken van vlees of vis, bereid met groenten. De meeste ouderen onder ons kunnen nog wel herinneren dat vroeger in de keuken op een petroleumstelletje een bouillon stond te trekken voor meerdere uren. De geur wees erop dat er de volgende dagen soep werd gegeten. Soep komt tegenwoordig uit een blik, een pakje of van een bouillonblokje. Volgens de reclames erg lekker maar toch zullen de meeste mensen een vers bord soep veel lekkerder vinden.
Hoe oud is soep? Soep bestaat al sinds de prehistorie. Als je water in een pan zachtjes laat koken en er diverse ingrediënten aan toevoegt, zal de smaak van de ingrediënten zich met het water mengen en heb je een bouillon gemaakt. Dat is de basis voor soep. Veel informatie over soep en bouillons maakten is te vinden op www.coquinaria.nl.
Bouillon De basis van de soepen is een bouillon van vleesbotten, visgraten of kruiden. Door de botten en of graten samen met kruiden een lange tijd te koken, soms wel enige uren, zal er een eiwit (collageen) oplossen in het water waardoor er samen met de kruiden er een fijne smaak ontstaat. Nadat alle ingrediënten eruit gezeefd zijn kan je deze bouillon al eten.
- 32 -
Soep als voorgerecht of maaltijd Een lichte soep wordt vaak gebruikt als voorgerecht om de smaakpapillen te stimuleren en een lekkere trek te creëren. Een kippensoep of een heldere groentesoep is een goede starter. Soepen als erwtensoep, broodsoep en spruitensoep zijn ideaal voor een maaltijd. Ze zijn gevuld, misschien een tikje zwaar, maar erg lekker. Zulke maaltijdsoepen worden vaak in de koude wintertijd gegeten. In de 18de eeuw werd veel spruitensoep gegeten. De belgen gaan er prat op dat de herkomst van spruiten in hun land ligt. Vandaar de naam ‘Brusselse spruiten’
Hieronder het recept voor spruitensoep zoals deze in de 18de eeuw werd gemaakt.
Aantal personen: 4 Soort gerecht: voorgerecht of hoofdgerecht Bereidingstijd: 1¼ uur
Brusselse soep Je hebt nodig:
Bereiden:
750 gram spruitjes 250 gram aardappelen 1 ui 2 selderijstengels 2 dikke sneden gerookt spek 25 gram boter peper en zout
- Snipper de ui en de selderij. - Spoel de spruitjes schoon, leg er een stuk of 12 apart voor de afronding en snijd de rest in vieren. - Schil en snijd de aardappelen in blokjes. - Braad het in blokjes gesneden spek. - Schep de blokjes vervolgens op een bord en bak de groente in dezelfde pan, in een deel van de boter. - Leng aan met 1 liter water. - Mix de soep na 45 minuten kooktijd. - Bak de opzijgelegde spruitjes in de resterende boter. - Wanneer ze goudbruin zijn, roert u ze samen met de spekblokjes door de hete soep.
- 33 -
Frisse Appelsoep van Jon Sistermans Chef-kok Jon Sistermans houdt erg van soep en gezelligheid. Zijn frisse Appelsoep wordt in een soepterrine opgediend. Gasten kunnen voor elkaar een bordje opscheppen. Dit recept is voor een grote groep gezellige mensen die allemaal een flink bordje lusten en misschien een tweede bordje laten opscheppen.
Aantal personen: 15 Soort gerecht: voorgerecht Bereidingstijd: 1 uur
Appelsoep Je hebt nodig:
Bereiden:
20 Granny Smith appels 10 Jona Gold of Elstar appels 6 liter kippenbouillon 6 dl olijfolie 1½ eetlepel groentebouillonpoeder (Kan ook vervangen worden door zout op tafel te zetten) 1 eetlepel kippenbouillonpoeder 10 vitamine C tabletten
Vitamine C oplossen in kippenbouillon en zachtjes laten koken. Daarna appels in stukken snijden, klokkenhuis verwijderen en bij de kokende bouillon voegen. Door de vitamine C blijven de stukken appel mooi groen. 5 minuten laten garen, pan van fornuis halen, olijfolie bij de soep doen, staafmixer er in zetten, pureren en dan de soep door een fijne zeef gieten. Eventueel op smaak brengen met groente- of kippenbouillonpoeder, Worchestershire saus of Tabasco.
- 34 -
Zelfgemaakte soepterrines Uit de 18de eeuwse zin ’Of soup and love, the first is the best’ kunnen we opmaken dat soep van essentieel belang was voor het leven van de mensen in de 18de eeuw. Soep stilde de honger. Een heldere soep was onderdeel van de eerste gang van een diner en werd vaak twee keer opgediend. Bij grote diners werden soepterrines vaak gevuld met een soep die doet denken aan onze huidige ragout. De soepterrines bleven op tafel staan. Mensen gaven de soep aan elkaar door. Ze hielpen elkaar bij het opscheppen en op die manier droeg het uitserveren van de soep bij aan het maken van contact aan tafel. Een goede gastheer uit de 18de eeuw zette mooi gedecoreerde soepterrines in om de tongen los te maken. Soepterrines als ware kunstwerken van zilver, keramiek of porselein konden door de gasten bewonderd worden, prezen de goede smaak van de gastheer en brachten amusement aan tafel. Amusement en gezelligheid aan tafel; dat is wat vroeger belangrijk was en waar het nu ook om draait. Dus:
Zet een zelfgemaakte soepterrine op tafel! - 35 -
Versierde soepterrines maken
5 1
4
2
3
Je hebt nodig: 1 afbeeldingen van soepterrines 2 behangpapier met mooie prints of patronen 3 wit en gekleurd papier 4 schaar 5 knutsellijm
- 36 -
a
b
d c
h
i
e-f-g
Werkwijze: a b c d e f g h i
Zoek mooie afbeeldingen van versierde soepterrines. Dit zijn je voorbeelden. Teken n.a.v. de voorbeelden op een wit A3 papier een eigen soepterrine. Leg je tekening op een gekleurd vel papier en knip de tekening samen met het gekleurde vel papier uit. Je hebt nu een afbeelding van een soepterrine. Leg je afbeelding op een passend stuk behangpapier en teken de soepterrine op behangpapier. Knip de soepterrine uit. Nu heb je 2 afbeeldingen van soepterrines. Knip onderdelen van de soepterrines los (de deksel, de pootjes, de oren). Stel nu uit de lossen onderdelen een nieuwe soepterrine samen. Plak de soepterrine op een wit vel papier.
- 37 -
Dagboek en silhouet In de 18de eeuw werden kinderen dankzij nieuwe pedagogische inzichten door hun ouders aangezet tot het bijhouden van een dagboek. In het dagboek schreven kinderen op hoe zij omgingen met hun ouders broertjes en zusjes, wat zij leerden, welke spelletjes zij speelden, hoe het met hun gezondheid gesteld was en wat het betekende om een dagboek bij te (moeten) houden. Alles was gericht op het ontwikkelen van zelfinzicht. Zelfinzicht of zelfkennis zou leiden tot de ontwikkeling van een beter mens. En dat was de bedoeling van het nieuwe opvoeden in de 18de eeuw. Een van de beroemdste dagboeken uit die tijd is het dagboek van Otto van Eck. Otto Cornelis van Eck behoorde tot de eerste generatie kinderen die werd opgevoed door ouders die daarvoor boeken raadpleegden. Door Otto een dagboek bij te laten houden en dit te lezen hoopten zijn ouders Otto beter te leren kennen en goed te kunnen bijsturen in zijn opvoeding. Een gedichtje uit deze tijd laat zien hoe belangrijk ouders het vonden om kinderen geregeld met zichzelf te confronteren door geregeld ‘in de spiegel’ te kijken. Uit: J.H. Nieuwold, Voor een kind, 1792
Naast het bijhouden van een dagboek werd ook voor het verkrijgen van zelfinzicht de gelaatkunde van Caspar Lavater (a-b) bestudeerd. Caspar Lavater was in de 18de eeuw een beroemde man omdat hij een boek had geschreven over zijn onderzoek naar de mogelijke samenhang tussen het uiterlijk en het innerlijk van de mens.
Bezie u zelven eens in deezen spiegel. Zulk een mensch ben ik, als ik daar zie. Wel ja! gij zijt nog klein, maar gij zijt doch een geheel mensch.
a b
c g
d
e
f
Petronella Moens en Hieronymus van Alphen
- 38 -
De vraag die Lavater zichzelf gesteld had was: Kun je door bestudering van iemands gezicht, iemands gelaat, iets beweren over zijn karakter of moraal? Lavater meende een connectie te zien en ging allerlei gezichten bestuderen door deze te tekenen, te beschrijven, te vergelijken en metingen er op los te laten. (d-e-g) Silhouetten van mensen ‘en profile’ (= van terzijde, dit betekent van de zijkant) waren voor het onderzoek heel geschikt. Lavater maakte er een echte kunst van. Met behulp van een glazen plaat, een lichtbron in de vorm van een flinke kaars, een proefpersoon, tekenpapier en zwart papier produceerde Lavater heel veel silhouetten. (c) Deze silhouetten gebruikte hij voor zijn onderzoek. In de 18de eeuw werd de silhouet maken een populaire manier van portretteren. Van allerlei beroemde mensen zijn er silhouetten. (f)
Silhouetten knippen Het maken van een silhouet van iets of iemand is nog steeds erg leuk. Je kunt dan misschien niet het hele karakter van iemands silhouet aflezen, maar door te tekenen, te knippen en te plakken doe je toch iets wat past in de gedachtegang van de 18de eeuw;
Je bestudeert, je beschrijft en je verwondert je. Op de volgende bladzijden benodigdheden en de werkwijze voor het maken van een silhouet.
- 39 -
Sihouetten knippen 2 3
2
1
2
4
Je hebt nodig: 1 2 3 4
een groot wit papier en stevig zwart of gekleurd papier een potlood, lijm en een schaar een (bureau) lamp een kopieermachine om te verkleinen
- 40 -
a t/m e
i j
Werkwijze: a b c d e f g h i j
Hang een groot stuk wit papier op de muur van een verduisterde kamer. Laat een persoon plaatsnemen voor het witte papier. Schijn met een felle lamp op de persoon om een bepaalde schaduw op het papier te krijgen. Zorg dat de schaduw duidelijk het profiel van de persoon weergeeft. Met een potlood teken je op het papier aan de muur de rand van de schaduw van het hoofd, de nek en de top van zijn of haar schouders. Gebruik een kopieermachine om de tekening te verkleinen. Met een lijmstick plak je de kopie luchtig op een vel zwart of gekleurd papier. Knip het portret samen met het zwarte of gekleurde papier rondom heel precies uit. Trek het witte papier weg en plak het zwarte of gekleurde silhouet op een mooi stukje wit of gekleurd papier. Plak het silhouet in een lijstje.
- 41 -
De tentoonstelling ‘De kunst van het Eten’ is van 21 april t/m 3 juni 2012 te bezoeken in Het Gebouw in Utrecht, Leidsche Rijn. De tentoonstelling is gemaakt op uitnodiging van De Vrijstaat; een kunstlocatie voor kinderen, door Eline Janssens (kunstenaar) en Marie Christine Meijer (grafisch ontwerper), die een gezamenlijke interesse delen: de 18de eeuw, de tijd van de Verlichting. Voor de tentoonstelling in Het Gebouw hebben zij zich laten inspireren door het dagboek van een jongen uit de 18de eeuw; Otto van Eck (1780 - 1798). Otto beschrijft in het dagboek alledaagse dingen als: aan tafel zitten met zijn familie, zorgen voor zijn vogeltjes, lezen en zich sociaal te gedragen. De tentoonstelling laat vier vertrekken van een 18de eeuws woonhuis zien waar een jongen als Otto waarschijnlijk het grootste gedeelte van zijn tijd doorbracht. Omdat samen aan tafel zitten in de 18de eeuw opnieuw belangrijk werd voor de samenhang van het gezin, is een kookboek gemaakt, waarin recepten aangevuld worden met aanwijzingen hoe je de dinertafel mooi en gezellig kunt maken en wat je wel en niet aan tafel moet doen. In de tentoonstelling is een ruimte ingericht voor het zelf maken van silhouetten en soepterrines van rijk gedecoreerd papier. Het kookboek, de workshops en de tentoonstelling vormen een geheel. Alles is bedacht om van de tentoonstelling een ontdekkingsreis door de 18de eeuw te maken. Eline Janssens en Marie Christine Meijer wensen iedereen veel plezier toe bij het bezoeken van de tentoonstelling.
Colofon AxionContinu: Sandra Kuijpers, regiomanager Bernard van Gisteren, servicemanager Elly Wolf, activiteitenbegeleider Bewoners van De Ingelanden Montessorischool Arcade: Doreen Rambags, directeur Leerlingen van groep 8 Via Vinex-De Vrijstaat: Daphne de Bruin, artistiek leider Joost de Groot, zakelijk leider Kim Debets, stagiaire Eline Janssens, kunstenaar Marie Christine Meijer, grafisch vormgever
EJ mm ©
Drukkerij Jan Evers BV April 2012
- 42 -
De Kunst van het Eten: de titel van een kunstwerk in de vorm van een heel
bijzonder kookboek dat gemaakt is door tien kinderen van groep 8 van de basisschool Arcade en tien bewoners van woonzorgcentrum De Ingelanden. De in het kookboek beschreven recepten vertellen U over de ouderen en de kinderen die via De Kunst van het Eten elkaar hebben ontmoet, elkaar hebben leren kennen en veel van elkaar hebben geleerd. Maar bovenal is het een bijzonder kookboek waarin ouderen die woonachtig zijn in een woonzorgcentrum over een alledaags onderwerp als eten de kennis van de levenskunst op leeftijd overdragen aan onze jongeren. Smakelijk eten, Sandra Kuijpers (regiomanager AxionContinu)
