DE BEST VERZORGDE BOEKEN VLAAMSE UITGEVERS VERENIGING PLANTIN GENOOTSCHAP

DE BEST VERZORGDE

BOEKEN

VLAAMSE UITGEVERS VERENIGING | PLANTIN GENOOTSCHAP

vla amse uitgevers vereniging Te Boelaerlei 37 2140 Borgerhout www.boek.be

plantin genootschap Hoger Instituut voor Grafische kunsten vzw Museum Plantin-Moretus/Prentenkabinet Vrijdagmarkt 22 2000 Antwerpen www.plantingenootschap.be

DE BEST VERZORGDE

BOEKEN

VLAAMSE UITGEVERS VERENIGING | PLANTIN GENOOTSCHAP

INLEIDING

v

het huwelijk tussen inhoud en vorm berust op een broos evenwicht. Ze moeten mekaar aanvullen en versterken, maar nooit het overwicht opeisen. En ze moeten zich voortdurend aanpassen aan de tijdsgeest. Al was het maar omdat technieken veranderen en omdat creativiteit voortdurend grenzen aftast. Inventief omgaan met ideeën en materialen is precies de taak van steeds weer nieuwe generaties vormgevers. En dat is maar goed ook, want heeft niet elke generatie, elke cultuur recht op haar eigen vormen, eigen variaties, eigen verruiming. Per definitie is dit zoeken naar nieuwe vormen een intensieve en zenuwslopende bezigheid met de bedoeling tot een resultaat te komen dat meestal leidt tot iets wat ver boven de middelmaat uitsteekt. Het moeilijke aan vormgeving is tegemoetkomen aan de noden en verwachtingen van de toeschouwers, in ons geval van de gebruikers van het boek. Goede vormgeving stopt niet bij de vorm op zich, maar creëert een platform van gebruiksvriendelijkheid, nodigt uit tot kijken en lezen. Boekverzorging is met andere woorden meer dan de kunst om een mooi boek te maken, of een boek mooi te maken. Het is nadenken over alle stappen en keuzes die leiden tot een uitzonderlijk eindresultaat. Want vormgeving is toegepaste kunst en moet dus functioneel uitnodigen om te kijken en te lezen, waarbij alle facetten compatibel moeten zijn: typografie, illustratie, fotografie, opmaak, gewicht en formaat, drukkwaliteit, papierkeuze en afwerking. Jean Cocteau schreef: ‘La beauté agit même sur ceux qui ne la constatent pas.’ Goede vormgeving valt niet op, is geen doel op zich, maar is een middel, een geruisloze motor die de lezer verder stuwt en drijft tussen teksten en beelden. De leesbaarheid van een boek zit dus niet alleen in de mate waarin zinnen taalkundig correct en eventueel literair geschreven zijn, leesbaarheid is evenzeer een kwestie van goede typografie en goede lay-out. En de lezer hoeft zich daar niet noodzakelijk bewust van te zijn. Zoals ik al schreef: elke cultuur heeft recht op haar eigen vormen. Dat wil natuurlijk zeggen dat we daarvoor plaats moeten maken. Plaats in de boekenrekken, maar ook plaats in onze geesten. Dus is het goed dat de Vlaamse Uitgevers Vereniging en het Plantin Genootschap de handen in mekaar slaan om de aandacht te vestigen op grafisch ontwerp in Vlaanderen, en om te bekronen wat getuigt van originaliteit en tijdloze vakkundigheid.

vi

Daarom is het een hele eer voorzitter te mogen zijn van de jury van de Plantin-Moretusprijs en goed gemaakte boeken te mogen vastnemen en beoordelen, voor en tegen af te wegen samen met de juryleden, op zoek naar wat ver uitsteekt boven de middelmaat. Dat is voor een jury een al bij al moeilijke klus, en ik geef toe dat een andere jury wellicht andere accenten zou leggen en in een aantal categorieën misschien een ander werk zou genomineerd hebben. Zoiets is eigen aan de kritische verwondering van een jury die verplicht blij is om wat goed gemaakt is en verplicht treurig wordt bij het zien van oppervlakkige clichés. Dus is het een delicate klus om te beslissen welke boeken bekroond worden, om te beslissen welke argumenten doorslaggevend zijn. Anderzijds is het zoals bij alle wedstrijden: winnen is belangrijk, deelnemen nog belangrijker. Met deelnemen bedoel ik: de inspanningen leveren om telkens opnieuw aan goede boekverzorging te doen en ze met opgeheven hoofd insturen voor de nominaties. Dan is het voor een jury prettig, want dan kan ze niet alleen het goed gemaakte boek bekronen, maar vooral het onder de aandacht van het publiek brengen, het een plaats geven in de rekken en in onze geesten. Ik wens u veel warmte in uw hart bij het bekijken van al dit moois.

marc mombaerts Juryvoorzitter Plantin-Moretusprijs

rudy vanschoonbeek Voorzitter Vlaamse Uitgevers Vereniging

JURYLEDEN

Marc Mombaerts Grafisch deskundige Stationsstraat 103, 9880 Aalter [email protected] Nicolaas De Schryver Directeur van SVK-Boekbinderij Aerschotstraat 114, 9100 Sint-Niklaas [email protected] Tessa van der Waals Grafisch vormgever Lijnbaansgracht 109, 1016 kt Amsterdam [email protected] Michiel Hendryckx Fotograaf Muinklaan 19, 9000 Gent [email protected] Luc Vermeire Deskundige pre-press en drukken Kaleweg 5, 9030 Mariakerke [email protected]

vii

INHOUD

de bekroningen

10 26 34 50 54 – 58 62

Literatuur School- en studieboeken en wetenschappelijke uitgaven Kunst- en fotoboeken en catalogi van tentoonstellingen en musea Overige non-fictie Kinder- en jeugdboeken Werk van Vlaamse vormgevers bij buitenlandse uitgevers1 Debuutprijs voor jonge afgestudeerden Publieksprijs voor het Beste Boekomslag

de vormgevers

Danny Dobbelaere Gert Dooreman Luc Derycke Jurgen Maelfeyt Lodewijk Joye Koen Bruyñeel Hugo Puttaert OSP Johan Vandebosch Katrien Dellafaille Leen Depooter

67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77

1

Bij de categorie Werk van Vlaamse vormgevers bij buitenlandse uitgevers kon de jury geen gefundeerde keuze maken omdat te weinig titels werden ingediend. Dit jaar wordt de prijs in deze categorie niet uitgereikt.

De best verzorgde boeken xxx xxx bekroningen de

xxxx

LITERATUUR

betoverende katastrofe Kroniek van een polychroom eremiet

Betoverende Katastrofe is een statement. Willy Roggeman maakt geen deel uit van de mainstream van het literaire veld. Deze kroniek van een polychroom eremiet over een betoverende katastrofe – met k – kreeg een vorm die past bij de eigenzinnigheid van de auteur en zijn werk. Bij literaire boeken wordt soms te veel ‘fuzz’ verkocht. Een schilderij op de cover, werkt dat niet vaak beklemmend? Hier is daarentegen alle ballast overboord gegooid. Hier is sprake van een gedurfde zuiverheid. Te midden van alle drukte is dit boek moedig in zijn ijzige eenvoud. Enkel tekst, de sobere stempel garamond voor het binnenwerk. Dit boek valt op door zijn onopvallendheid. Het straalt rust uit, je kan er je eigen verbeelding op projecteren. Dit boek wil je meenemen als je in een boekhandel rondsnuffelt. De schutbladen die een andere kleur kregen dan het omslag: een mooie toevoeging, die onderstreept dat deze vormgeving geen toeval is. De vormgeving is perfect toegepast, in alle mogelijke facetten. Het boek is bovendien verzorgd afgewerkt, de drukker heeft dit niet als een tussendoortje beschouwd.

11

12

betoverende katastrofe Kroniek van een polychroom eremiet auteur

Willy Roggeman uitgever

het balanseer, Aalst grafisch ontwerp

Danny Dobbelaere, Gent Lettertype

Stempel Garamond papier

Schleipen Werkdruck Gelblichweiß 80g (binnenwerk), Freelife Merida Forest 140g (schutbladen) en Nettuno Grigio 280g (kaft) druk- en bindwerk

Cultura, Wetteren gewicht

500 gram formaat h × b

23 × 15,5 aantal pagina’s

328 verkoopprijs

€14,95

LITERATUUR

er is overal meer ginder dan hier De mooiste reisgedichten

De mooiste reisgedichten, verzameld door Bob van Laerhoven en met prenten van Jan De Maesschalk. Een klassieke formule, met een mooie, sobere typografie. Titels en auteurs kregen in het binnenwerk een lichte, mediterrane kleur mee die past bij de prenten van Jan De Maesschalk. Die prenten, vaak aflopend, zijn goed geplaatst en gooien het boek open. Het boek is goedgedrukt en afgewerkt, zeker. Het ligt goed in de hand, zonder opdringerig te zijn. De jury had nochtans gewild dat de cover iets soberder was gebleven. Dat zou beter hebben aangesloten bij het binnenwerk. Nu is die cover, mede door het gekozen lettertype, lichtjes in tegenspraak met wat je te zien krijgt als je het boek openslaat. In het boek zelf staan betere beelden dan wat op het omslag is geplaatst. Maar het oordeel luidt onveranderd: een mooi boek. Deze paperbackeditie kreeg een stofomslag, wat het boek een extra cachet geeft.

15

16

er is overal meer ginder dan hier De mooiste reisgedichten Verzameld door Bob Van Laerhoven Met prenten van Jan De Maesschalk uitgever

Davidsfonds/Literair, Leuven grafisch ontwerp

Gert Dooreman, Gent lettertypes

Grotesk, Dagobert Pentagraf en Akzidenz papiersoort

Lessebo Smooth Natural Design 150g druk- en bindwerk

Stige, Italië gewicht


25,5 × 19 aantal pagina’s

134 verkoopprijs

€22,50

LITERATUUR

the rearrangement Een ongelooflijk boek. Niet meteen te doorgronden, laat je dus niet afleiden door waar het over gaat. Hier is overal over nagedacht. Het opvallende omslag, het ritme, het wat pulperige papier, de letter, de bindwijze, de manier waarop het openligt: hier was iemand aan de slag die heel bewust voor deze manier van vormgeven en voor deze uitstraling koos. Het boek lijkt wat op een prospectus van een Oost-Europees bedrijf van lang geleden. Maar zo keurig vormgegeven, in alle opzichten! De kleur van de eerste pagina’s, eerst zwart, nadien rood voor het voorwerk, hoort er echt bij. Niets is toeval in dit boek. Het hoeft niet ‘jouw’ boek te zijn om ervoor te vallen. En o ja, het gaat bij nader inzien om de – geïllustreerde – debuutroman van een New-Yorkse schrijver, Adam Lehner.

19

20

the rearrangement auteur

Adam Lehner uitgever

MER. Paper Kunsthalle, Gent grafisch ontwerp

Studio Luc Derycke, Gent lettertypes

Akzidenz Grotesque be, Berthold Akzidenz Grotesk en Calisto mt papier

Munken Print Extra 15, 90g fotogravure

Studio Luc Derycke, Gent drukker

Cassochrome, Waregem binder

Sepeli, Evergem gewicht

500 gram Formaat h × b

26 × 19 aantal pagina’s

149 verkoopprijs

€20

LITERATUUR

opzicht Gedichten

Literatuur zit soms op de schopstoel, het is een categorie die we moeten koesteren. Een vierde bekroning in deze categorie is volgens de jury zeker verantwoord. Op de typografie, de bladspiegel, de papierkeuze en de bindwijze van deze dichtbundel valt weinig af te dingen. Hier ligt gewoon een vanzelfsprekend boekje. Mooi en goed gemaakt. Meer moet dat (niet altijd) zijn. De vormgever koos met de custodia voor een bijzonder mooie letter voor de poëzie van Bart Janssen. Het binnenwerk oogt sympathiek en mooi. Bladspiegel en nummering van de versregels vormen een aantrekkelijk geheel. Die nummering – per vijf regels – vervangt de paginering en suggereert een band tussen de zeven gedichtencycli in deze bundel. De tekst wordt zo mooi bij elkaar gehouden. Het omslagbeeld is van Ann Veronica Janssens. De met ovalen spiegels beklede marmeren vloer vormt een kunstwerk dat aansluit bij het ritme van de gedichten binnenin.

23

24

opzicht Gedichten auteur

Bart Janssen uitgever

Poëziecentrum, Gent grafisch ontwerp

Studio Luc Derycke, Gent lettertype

Custodia papier

Munken Print White 1.5 - 115g druk- en bindwerk

New Goff, Gent gewicht



36 verkoopprijs

€17,50

SCHOOL- EN STUDIEBOEKEN EN WETENSCHAPPELIJKE UITGAVEN

dans in québec Concertgebouwcahier

Handig formaat en vooral: de blauwe tekst komt erg sympathiek over. In de rug zit bovendien, als extraatje, aflopend een blauw balkje, zichtbaar als je de bovenkant van het boek bekijkt en als je de pagina’s goed openslaat. Of wacht, bij één katern is dat blauwe balkje weggelaten: een katern met foto’s en tekeningen. Leuk bedacht. Maar niets is perfect. Dat blauwe balkje zou nog aan kracht hebben gewonnen als dit een gebonden uitgave was geworden. De volle vlakken blauw, goed gedrukt, dienen als afscheiding tussen de verschillende hoofdstukken en geven rust en regelmaat. Dit cahier is een frisse verschijning, zeker in deze categorie. Het hoeft niet altijd saai en zuiver functioneel te zijn. Dit is een eenvoudige, sober uitgegeven uitgave die uitnodigt tot lezen.

27

28

dans in québec Concertgebouwcahier auteurs

Guy Cools, Isabelle Poulin, Philip Szporer en Isabelle Van Grimde uitgever

Borgerhoff & Lamberigts, Gent grafisch ontwerp

Jurgen Maelfeyt, Sint-Amandsberg lettertypes

Avenir en Bodoni papier

Munken Print White 90g, cover 300 g fotogravure

Jurgen Maelfeyt, Sint-Amandsberg drukker

New Goff, Gent gewicht



112 verkoopprijs

€14,95

SCHOOL- EN STUDIEBOEKEN EN WETENSCHAPPELIJKE UITGAVEN

bouwblokkenboek Over het bouwblokkenweefsel in Antwerpen, theorie en praktijk

De zwarte letters op het zwarte kaft zuigen je aandacht op. Je leest de titel van het boek, de rest van de tekst is pas leesbaar als je de flappen openslaat en als de verdiepte letters zwart op wit op je komen aangelopen. Paf, perfect. Knap gedaan. Die verdiepte letters vormen een stadsgedicht van Joke van Leeuwen, over bed en tafel, over stadsklanken, over het voorbijgaan. Een mooie intro. Verschillende typografieën kruisen je pad, maar het klopt. Je krijgt lagen in de tekst, door deze vorm van typografie. Een mooi regelbeeld, twee soorten papier. Heel doordacht, laat duidelijk zijn dat hier hard aan gewerkt is. Er is gekozen voor een wisselwerking tussen inhoud en vorm. De diversiteit in de vormgeving weerspiegelt de brede benadering van het onderwerp. Dit boek bevat ontzettend veel informatie, het is niet toevallig een studieboek gevuld met tekst, foto’s en tekeningen. Toch blijft het vastpakken, het besnuffelen en het lezen van dit boek iets fascinerends.

31

32

bouwblokkenboek Over het bouwblokkenweefsel in Antwerpen, theorie en praktijk auteurs

Katrijn Apostel, Wouter Bervoets, Paul Blondeel e.a. redactie

Katrijn Apostel (coördinatie), Dirk Janssen en Filip Pittillion uitgever

University Press Antwerp / Academic and Scientific Publishers nv grafisch ontwerp

Lodewijk Joye, Antwerpen fotografie

Stany Dederen, Niels Donckers en Jan Kempenaers (redactie) lettertypes

Din en Souvenir papier

Arctic White 150g en Munken Pure 170g druk- en bindwerk

Flin Graphic Group, Oostkamp gewicht



256 verkoopprijs

€45

KUNST- EN FOTOBOEKEN EN CATALOGI VAN TENTOONSTELLINGEN EN MUSEA

michaël borremans Whistling a Happy Tune. Drawings/Tekeningen

Een klassiek vormgegeven kunstboek, maar daarom niet minder onze aandacht waard. De jury vond genoegen in de mooie letter, de lay-out, de bindwijze en de papierkeuze, die aansluit bij de tinten van de werken van de kunstenaar. Alle ingrediënten die nodig zijn om een mooi boek te maken, zijn aanwezig. Hier kijk je graag naar. Tekst en beeld staan in een perfecte verhouding tot elkaar. Mooie inhoudsopgave. Ach, de keuze om de tekst in twee kolommen te gieten kan niet iedereen bekoren. Maar toch: hier is sprake van tijdloze klasse, klassiek zonder pretentie. De zorgvuldigheid waarmee dit boek is gemaakt, verhoogt het kijken leesplezier. Het boek valt goed open, het boek is uitzonderlijk goed gebonden. Speciaal aan dit boek is dat er geen echte overslag is. Opvallend en zeer geslaagd. Kortom, de werken van kunstenaar Michaël Borremans komen in dit boek zeer goed tot hun recht.

35

36

michaël borremans Whistling a Happy Tune. Drawings/Tekeningen auteur

Michaël Amy uitgever

Ludion, Antwerpen vormgeving en zetwerk

Koen Bruyñeel, Kortrijk lettertype

John Baskerville papier

Gardapat Classica 135g fotogravure

Deloge, Brussel drukker

DeckersSnoeck, Antwerpen binder

Scheerders – Van Kerckhove, Sint-Niklaas gewicht


28,6 × 24,8 aantal pagina’s

200 verkoopprijs

€49,90


academia Qui es-tu?

Binnen de jury groeide heel snel een consensus over dit boek, de neerslag van een tentoonstelling georganiseerd door Axel Vervoordt. Een unanieme beslissing. De jury is onder de indruk van het geweldige drukwerk, een echt thing of beauty. Het boek baadt in weelde. De combinatie van de twee soorten papier, de typografie – er zijn in dit boek zes lettertypes terug te vinden – en het verzorgde drukwerk zijn zeer geslaagd. De beelden zijn ook mooi in de typografie geplaatst. Het bindwerk benadert nochtans niet dezelfde perfectie. Het meer rondzetten van de rug was wellicht een betere oplossing geweest. Een klein minpunt. Dit boek is een catalogus van een tentoonstelling, maar je hebt de indruk iets heel anders in handen te hebben. Maar wat? Qui es-tu?

39

40

academia Qui es-tu? auteurs

Bernard Lietaer, Henri-Claude Cousseau, Dominique Païni e.a. uitgever

Axel Vervoordt, ’s Gravenwezel in samenwerking met mer. Paper Kunsthalle, Gent grafisch ontwerp

Studio Luc Derycke, Gent fotografie

Laziz Hamani, Congo Blue e.a. lettertypes

Custodia, Eva, Stempel Garamond, Stempel Garamond sc + osf papier

Munken Lynx 120g en Gardapat Klassika 135g fotogravure

Cassochrome, Waregem drukker

Cassochrome, Waregem binder

Delabie, Marke gewicht



348 verkoopprijs

€49,50


observatorium Johan Tahon

Een boek met een gezonde portie schizofrenie erin, mag dat? De variatie die de vormgevers in dit boek hebben aangebracht, maken er een opmerkelijk boek van, een hebbeding. Eigenzinnig. Ongelooflijk straf. Wat valt op? De keuze van het covermateriaal, natuurlijk. Met daarop bloedrode, bloedmooie letters. Het boek opent met een aantal aflopende foto’s, dan volgt het titelblad en alweer foto’s, vaak polaroids ditmaal. Dan tekst. De variatie verwondert, verbaast, intrigeert, zeker als het boek alweer naar een ander papier overgaat. Een geslaagd vormgegeven boek, uitstekend gebonden, mooi afgewerkt. Een mooi observatorium voor kunstenaar Johan Tahon.

43

44

observatorium Johan Tahon redactie

Paul Depondt, Wim Van Mulders en Peter Verhelst uitgever

Ludion, Antwerpen concept

Luc Derycke, Gent vormgeving en zetwerk

Luc Derycke, Jeroen Wille, Studio Luc Derycke, Gent fotografie

Stephan Vanfleteren, Vilvoorde en Mirjam Devriendt, Brussel letterype

Custodia papier

Munkenpolar 120g, Condat Gloss 130g, Munken Print Extra 1,5 115g, Gardapat 135g en Freelife Vellum 120g (achterkaft) fotogravure

Steurs graphic solutions, Antwerpen drukwerk

DeckersSnoeck, Antwerpen bindwerk

SVK Industriële Boekbinderij, Sint-Niklaas gewicht

1102 gram formaat


240 verkoopprijs

€49,90


vsta08 Van Stof tot Asse 7de editie

Een plastic zak. Inhoud: Een opzichtig oranje boekwerk en een plastic zakje. In dat plastic zakje: een stapeltje prenten. Het kaft van het boek? Een malse pvc sleeve met fluo-opdruk. vsta08 zeggen de in het fluo uitgespaarde letters en cijfers. Op de rug: Van Stof tot Asse 7de editie. Op de achterflap: tien namen. Dat fluokaft zal niet iedereen bekoren. Opvallen doet het zeker. Het binnenwerk? Wacht, eerst komt ons goud op snee tegemoet. Dan het boek doorbladeren. Dit is een andere benadering van hoe je een kunstboek kan maken. vsta08 is de catalogus van de zevende editie van de driejaarlijkse manifestatie rond actuele kunst ‘Van Stof tot Asse’, verspreid over diverse locaties in de VlaamsBrabantse gemeente Asse. Van de lezer wordt, volgens de beproefde manier van werken van Artis-Historia, verwacht dat die de reproductie uit het plastic zakje haalt en ze vervolgens in het boek aanbrengt op de daartoe voorziene plekken. De jury stelt vast dat dit boek aansluit bij de stroming van uitgaven die van de lezer een engagement verwachten. De vormgeving is quasi afwezig, een bewuste manier om de catalogus te laten fungeren als een platform voor de kunstwerken. Met een volledig gedrukte versie bereik je nooit hetzelfde resultaat. Wordt het boek niet te dik, als alle prenten zijn ingeplakt? Of zal niemand die prenten inplakken?

47

48

vsta08 Van Stof tot Asse 7de editie uitgever

Galerie De Ziener, Asse grafisch ontwerp

Hugo Puttaert – Visionandfactory, Brussel fotografie

Lander Loeckx, Brussel lettertypes

Akzidenz-Grotesk Bold Condensed Italic en ff Tisa papier

Munken Print white 115g druk en afwerking

New Goff, Gent bindwerk

Brepols, Turnhout gewicht

423 gram formaat

24 × 17,5 aantal pagina’s

132 verkoopprijs

€15

Overige non-fictie

cross-over Kunst, media en technologie in Vlaanderen

Hier is sprake van liefde op het eerste gezicht. Deze uitgave balanceert op de rand van het experiment. Bij dergelijke experimenten loert het gevaar om de hoek dat de vorm de inhoud overwoekert, dat de leesbaarheid naar de achtergrond verdwijnt. Dat is hier geenszins het geval. Het boek springt er echt uit. Zo’n schoolboek, wat deze uitgave (ook) is, wil je wel hebben. In deze gevarieerde categorie steekt dit boek er bovenuit. Cross-over is op een moderne manier gemaakt. Er zijn tal van oogfixatiepunten in het boek aanwezig en bij een dergelijk boek hoort dat ook. Een boek dat jongeren zeker zal bekoren. Cross-over brengt het kunstveld in kaart dat zijn grenzen verlegt. Het fenomeen van de cross-over duikt op meerdere plekken in het boek op. Je oog valt op die manier op de plaatsen waar je moet zijn. Er is het gebruik van (onderstreepte) trefwoorden. Een klein lettercorps, zegt u? Ja, maar onder meer door de teksten te laten vlaggen, door de tekst rechts niet uit te lijnen, belemmert dat de leesbaarheid niet. Even terug naar de cover, het beginpunt van elk boek. We zien een bijzondere, specifieke letterkeuze. De toepassing van deze ongewone typografie wordt ondersteund door het kleurgebruik.

51

52

cross-over Kunst, media en technologie in Vlaanderen redactie

Liesbeth Huybrechts uitgever

LannooCampus, Leuven en bam, Gent grafisch ontwerp

OSP, Brussel beeldredactie

Nele Samyn, Gent lettertypes

Liberation Mono, Liberation Sans en Liberation Serif fotogravure, druk- en bindwerk

Drukkerij Lannoo, Tielt gewicht



224 verkoopprijs

€24,95

Kinder- en jeugdboeken

het grote vriendelijke en ondeugende boek voor tuinpiraten Het enige kinder- of jeugdboek dat dit jaar wordt bekroond. Is de rest zo slecht? Niet per se. Een jury, subjectief zoals bekend, zoekt altijd naar wat een boek onderscheidt van de rest. Dit tuinpiratenboek is er zo eentje. De rest verdween naar de achtergrond. Deze uitgave boeit visueel, laat dat duidelijk zijn. Is de cover aantrekkelijk voor jongeren? De meningen zijn verdeeld. Ook is de kneep iets te groot en rijst het vermoeden dat het ontwerp gemaakt is voor een softcover. Maar laat dat de pret niet drukken. De schutbladen die meteen en onvoorwaardelijk je aandacht opeisen. De titelpagina’s: wat een pracht, wat een streling voor het oog. Leuk kleurgebruik, korte brokken tekst die de leesbaarheid en het gebruiksgemak de hoogte injagen: alles klopt. Het overvloedige gebruik van gekleurde pagina’s die het geheel een minzame jaren vijftig toets geven. Wie wordt, kortom, op die manier niet graag (opnieuw) een tuinpiraat?

55

56

het grote vriendelijke en ondeugende boek voor tuinpiraten auteur

Emmie Declerck uitgever

Borgerhoff & Lamberigts, Gent grafisch ontwerp

Johan Vandebosch, Tongeren lettertypes

Bodoni en Din papier

Muncken Ivoor druk – en bindwerk

Proost, Turnhout gewicht


27,1 × 20,7 aantal pagina’s

224 verkoopprijs

€19,95

Debuutprijs voor jonge afgestudeerden

der naturen bloeme Jonge ontwerpers durven op te vallen en doen bijgevolg vaak overdreven veel moeite. Ze halen alles uit de (letter) kast. Dat is niet altijd nodig. Meestal niet nodig, dat bewijst deze uitgave van Der Naturen Bloeme. Dit is mooi. Heel mooi. Iemand die zo’n werk aflevert, mag van de jury meteen in dienst worden genomen bij een gerenommeerde uitgeverij. De jonge ontwerpster Katrien Delafaille leverde goed werk af, zonder gekunsteld te willen zijn. A piece of art... De vormgeving van dit boek doet recht aan de tekst, Middelnederlandse fantastische verhalen van Jacob van Maerlant die zich in de traditie van Aristoteles en enkele kerkvaders aandienden als serieuze wetenschap. Het is een zeer leesbaar boek geworden. De ontwerpster behaalde met weinig middelen heel veel impact. De volgelopen letters op het kaft, de tekeningen op de rug die vervagen op de achterkaft, het bedrukte kalkpapier: het maakte de jury zeer enthousiast. Nu u nog.

59

60

der naturen bloeme auteur

Jacob van Maerlant illustraties en grafisch ontwerp

Katrien Dellafaille papier

Mrs. Eaves druk- en bindwerk

The Fool House, Mariakerke Formaat h × b


135

62

9

3

6

1

7 10

2 4

8

5

publieksprijs voor het beste boekomslag

63

De jury nomineerde 10 covers voor de Publieksprijs voor het Beste Boekomslag:

1 de droogte auteur Herman Brusselmans

uitgever

Prometheus

6 smartlap auteur Joep Van Muylder uitgever Vrijdag

grafisch ontwerp

Kris Demey

Aimée Severeijns

wereldoorlog i Dominiek Dendooven & Piet Chielens

7 het geheim van de keel van de nachtegaal auteur Peter Verhelst met tekeningen van Carll Cneut

uitgever

uitgever

Lannoo

De Eenhoorn

grafisch ontwerp

grafisch ontwerp

Gert Dooreman

quod.voor de vorm

2

Vijf continenten in Vlaanderen auteur

grafisch ontwerp

3 het vergeten van het geheugen auteur Stefan Hertmans (red) uitgever Academia Press

8 daar wordt aan de deur geklopt!

grafisch ontwerp

grafisch ontwerp

Kris Demey

Tom Hautekiet

De bekendste Sinterklaasliedjes verzameld en gezongen door Jan De Smet

uitgever Lannoo

4 zwarte mysteries in belgië auteur Paul Koeck uitgever Standaard Uitgeverij

9 international floral art 08/09 uitgever Stichting Kunstboek

grafisch ontwerp

grafisch ontwerp

Group Van Damme

Kris Demey

5 als jij maar gelukkig bent auteur William Sutcliffe uitgever Prometheus

grafisch ontwerp

Kris Demey

10 patrick de spiegelaere uitgever Lannoo

grafisch ontwerp

Gert Dooreman

64

De cover van Het geheim van de keel van de nachtegaal haalde de meeste stemmen bij de lezersactie i.s.m. de Standaard.

De best verzorgde boeken

de vormgevers

DE VORMGEVERS

Danny Dobbelaere danny dobbelaere (1957) studeerde Vrije Grafiek aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten (Gent) en aan het Plantin Genootschap (Antwerpen). Hij is maker en uitgever van aparte boekwerken (Zegwerk) en grafisch vormgever (Grafijn). Hij gaf vorm aan aparte boekwerken van auteurs als Konrad Bayer, Gerhard Rühm, Arno Schmidt, Yves Bonnefoy, Emilio Adolfo Westphalen, Jacques Izoard en Bart Meuleman. Recent verzorgde hij uitgaven van Willy Roggeman en C.C. Krijgelmans voor de jonge uitgeverij het balanseer. Hij maakte ook boeken voor Ons Erfdeel en iska (Interdisciplinair Studiecentrum voor Kritiek & Actualiteit, Hogeschool Gent). Dobbelaere staat bekend om zijn acommerciële en tegendraadse koers. Een rustige esthetiek en het plezier van het lezen zijn voor hem van kardinaal belang. Een sobere, uitgepuurde vorm en typografie zorgen voor een tijdeloze, ‘minimal’ look, zonder fetisjistisch te worden. Dobbelaere is ook dichter; het boek is voor hem een soort ‘denkprothese’, een artefact als ‘stof van zijn’. Als docent typografie en onderzoeker (Hogeschool Gent, kask) denkt hij na over strategieën om het boek van de toekomst een plaats te geven in een digitale en virtuele wereld.

67

68

DE BEST VERZORGDE BOEKEN

Gert Dooreman dooreman (° Herentals) studeerde na drie jaar artistieke humaniora een jaar animatiefilm in Gent, waarna hij voor vrije grafiek koos. Hij illustreerde jarenlang voor onder meer De Morgen, Playboy en De Standaard Magazine. Zijn eerste boekomslag tekende hij in 1983 voor Tom Lanoye (Rozegeur en maneschijn) en hij verlegde vervolgens het zwaartepunt van zijn activiteiten naar de typografie, een domein waarin hij — hoewel hij stamt uit een drukkersgeslacht — autodidact is. Talrijke opdrachten voor Kritak, Bert Bakker, Poëziecentrum, Rainbow Pockets, Van Halewyck, Davidsfonds, Querido, Prometheus, Ludion,... volgden. Vandaag drukt hij vooral zijn stempel op het fonds van Meulenhoff/Manteau en maakt hij opgemerkte kunstboeken voor Lannoo. Naast het boekbedrijf is Dooreman ook actief voor diverse theaterhuizen. Onder andere Blauwe Maandag Compagnie, De Munt, Kunstenfestivaldesarts, Toneelhuis en Theater Antigone engageerden hem jarenlang voor hun drukwerk. Zijn ontwerpen voor het werk van Tom Lanoye – romans, de affiche voor de theatermarathon Ten oorlog!, het stadsgedicht op de kbc-Toren in Antwerpen enzovoort – lopen als een rode draad door zijn loopbaan. Dooreman is geen

nieuwkomer in de erelijst van de PlantinMoretusprijzen. Ook de Stichting De Best Verzorgde Boeken (Amsterdam), het Vlaams Theater Instituut en de Provincie Oost-Vlaanderen bekroonden al werk van hem. In het najaar van 2009 krijgt Dooreman een overzichtstentoonstelling in het Letterenhuis (Antwerpen), bij Lannoo verschijnt gelijktijdig een boek over zijn werk. Dooreman leeft en sterft in Gent, en is bovendien kleurenblind.

DE VORMGEVERS

Luc Derycke / Studio Luc Derycke luc derycke (1963) volgde een kunstenaarsopleiding (kask, Gent) en is sinds 1988 actief als uitgever, samensteller en vormgever van boeken. Sinds 1993 concentreert hij zich op het grafisch ontwerp en de productie van kunstboeken. Voor Derycke bestaat zijn werk uit het samenbrengen van ‘alle aspecten van de ontwikkeling van een boek, waarvan niet alleen inhoud en vorm, maar ook institutionele context, historiciteit, verhouding tot de canon(s), de markt, budget, technologie en materialiteit deel uitmaken.’ Vorm is hierbij een begrip dat veel verder gaat dan grafisch ontwerp op zich. In 2005 ontstond, met de komst van Thomas Desmet, Studio Luc Derycke. Later kwamen daar nog Jeroen Wille, Levi Seeldraeyers en Ellen Debucqoy bij. In datzelfde jaar 2005 bracht Luc Derycke zijn uitgeefactiviteiten onder in mer Paper Kunsthalle, een vzw die zich tot doel heeft gesteld het boek als mentale tentoonstellingsruimte te onderzoeken. Jeroen Wille studeerde in 2004 af aan de Sint-Lucas Hogeschool (Gent) en ging vervolgens aan de slag als grafisch vormgever bij Studio Luc Derycke. Hij is ook, samen met Levi Seeldraeyers, als curator betrokken bij audiomer, het muzieklabel van mer Paper Kunsthalle.

69

70


Jurgen Maelfeyt jurgen maelfeyt (1974) studeerde Grafische Vormgeving aan Sint-Lucas (Gent). Na eerdere bekroningen in 2007 en 2008 is dit zijn derde opeenvolgende bekroning voor de Plantin-Moretusprijs. In 2008 ontving hij ook de Power of Print Award voor beste culturele brochure. Jurgen Maelfeyt werkt onder andere voor Borgerhoff & Lamberigts, Concertgebouw (Brugge), Design Vlaanderen en Sofie d’Hoore. Zijn werk is dit jaar nog te zien op de tentoonstelling van de Provinciale Prijs voor Vormgeving van Oost-Vlaanderen.

DE VORMGEVERS

71

Lodewijk Joye

lodewijk joye studeerde aan de Hogeschool voor Wetenschap & Kunst (Campus Sint-Lucas, Gent) en is master in de Beeldende Kunsten, afdelingen Grafische Vormgeving (1997) en Schilderkunst (1999). Van 2002 tot 2008 was hij verbonden aan de Vlaamse Opera als grafisch vormgever. Sinds midden 2008 werkt hij volledig zelfstandig. Werk van hem werd al eerder bekroond. Hij ontving onder meer de Prijs voor ontwerp beste druktechniek voor het programmaboek Les Pêcheurs de Perles (Vlaamse Opera) en werd opgenomen door Design Vlaanderen in de Lenteselectie

2007. In 2008 was hij Laureaat van de Vierjaarlijkse Prijs voor Vormgeving van de Provincie West-Vlaanderen. Tussendoor was werk van hem te zien in solo- of groepstentoonstellingen in Wilrijk, Kortrijk, Gent, Antwerpen en Brussel. Begin 2009 werd werk van Lodewijk Joye opgenomen in de collectie ‘Grafische vormgeving’ van het Stedelijk Museum Amsterdam. Belangrijke opdrachtgevers zijn momenteel Centrum voor Vlaamse Architectuurarchieven, Design Vlaanderen, Christophe Coppens, Arts Flanders, Stefan Schöning en Nomadisch Kunstencentrum Moussem.

72


Koen Bruyñeel koen bruyñeel (1969) studeerde Grafische Vormgeving (Sint-Lucas, Gent). In 2003 vestigde hij zich als zelfstandig ontwerper onder de vorm van het bureau Koen Bruyñeel bvba. Hij ontwierp huisstijlen en catalogi voor uiteenlopende opdrachtgevers: musea, overheidsinstellingen en culturele organisaties zoals het Team van de Vlaams Bouwmeester, Design Vlaanderen, Happy New Ears (muziekfestival), en De Brakke Grond (Amsterdam). Voor uitgeverij Ludion gaf hij vorm aan de monografieën van o.a. Christian Kieckens, Claire Bataille & Paul ibens, Honoré d’O, André Verroken en Michaël Borremans. In 2008 verzorgde hij de vormgeving van de culturele tijdschriften Ons Erfdeel en Septentrion, uitgegeven door Ons Erfdeel vzw. In dezelfde stijl gaf hij vorm aan het boek Overeind in Babel, dat vorig jaar een Plantin-Moretusprijs kreeg. Werk van Koen Bruyñeel werd opgenomen in meerdere tentoonstellingen in Vlaanderen en daarbuiten.

DE VORMGEVERS

73

Hugo Puttaert

hugo puttaert (Brussel, 1960) is grafisch ontwerper, organisator, docent en uitgever. Hij studeerde aan Sint-Lukas (Brussel) en was actief als grafisch kunstenaar, tot hij in 1990 zijn eigen grafisch ontwerpbureau visionandfactory oprichtte. Hugo Puttaert doceert typografie en grafisch ontwerp aan Sint-Lucas Antwerpen (Karel de Grote Hogeschool) en in oktober vindt mede op zijn initiatief in deSingel (Antwerpen) de tweede editie plaats van Integrated, een internationale conferentie over de grensgebieden tussen grafisch ontwerp, typografie,

beeldcultuur en autonome kunst. Sinds 2005 is hij hoofdredacteur en creatief directeur van Addmagazine, een tijdschrift over grafisch ontwerp en typografie in functie van print. Met visionandfactory werkte hij voor de meest verscheiden opdrachtgevers in binnen- en buitenland. Werk van Hugo Puttaert werd gepubliceerd in diverse magazines en boeken. Hij werd genomineerd voor de Henry van de Velde Prijs en haalde de shortlist van onder andere de New York Art Director’s Club’s Annual Competition en de F. Baudin Prijs 2009.

74


OSP

osp (Open Source Publishing) is Harrisson, Pierre Huyghebaert, Yi Liang, Ludivine Loiseau, Ivan Monroy Lopez, Nicolas Malevé en Femke Snelting. OSP is verbonden aan Constant, een Brusselse vereniging voor kunst en media, en brengt grafisch vormgevers, typografen,

programmeurs, illustratoren, schrijvers en kunstenaars samen die werken met vrije software en open content licenties. De enthousiaste keuze voor experimenteel gereedschap kleurt hun betrokkenheid bij het hele ontwerpen productieproces.

DE VORMGEVERS

75

Johan Vandebosch

johan vandebosch (Tongeren, 1966) studeerde Grafisch Ontwerpen aan het Provinciaal Hoger Instituut voor Kunstonderwijs (Hasselt). Na een stage bij een Brussels reclamebureau trad hij in dienst van het Provinciaal Hoger Architectuur Instituut in Diepenbeek als grafisch ontwerper. Sinds 1994 heeft hij zijn eigen grafische studio, waar hij al vijftien jaar de visuele communicatie van het cultuurcentrum de velinx in Tongeren uittekent. Hij ontwierp de huisstijl van het kledingmerk les

hommes (van Bart Vandebosch en Tom Notte) en ontwierp boeken en boekcovers voor uitgeverij Borgerhoff & Lamberigts. In 2001 werd Vandebosch door Design Vlaanderen als ontwerper erkend en in 2008 is hij – met de seizoensbrochure van de velinx –genomineerd voor de beste culturele brochure 2008 (Prospekta). Johan Vandebosch doceert daarnaast Typografie en Grafisch Ontwerpen aan de Provinciale Hogeschool Limburg, departement Arts & Architecture.

76


Katrien Dellafaille

katrien dellafaille (Gent, 1984) studeerde Fotografie aan het Viso in Mariakerke. Ze behaalde een graduaat in de Plastische Kunsten, optie Grafische Vormgeving (Sint-Lucas, Gent), een academische bachelor Beeldende Kunsten, Grafische vormgeving (kask, Gent) en

een academische master Beeldende Kunsten Grafische vormgeving (kask, Gent). Der Naturen Bloeme was haar masterproject, waarmee ze werd genomineerd voor de Horlait Dapsens Prijs. Sinds augustus 2008 werkt ze als grafisch ontwerpster bij MegaLuna (Brussel).

DE VORMGEVERS

77

Leen Depooter

Onder de naam quod. voor de vorm is leen depooter (1968) sinds 1991 actief als zelfstandig grafisch vormgever, na studies aan het Sint-Lucas Instituut (Gent). Pas sinds enkele jaren is Leen Depooter vormgeefster van boekomslagen, kinderboeken, jeugdromans, poëziebundels en boeken over kunst en lifestyle. Ze werkte eerst vijftien jaar in de architectuur- en modewereld voor ondermeer Veronique Branquinho, Nathan Maroquinier, architect Eddy François, interieurarchitecten egg en ‘Aksent, Conix architecten en De Post. Ze werkte veelvuldig samen met illustrator Carll Cneut: bij Davidsfonds

verscheen ‘Hou van mij !’ en ‘Teveel Verdriet voor één hart’ (goed voor een White Raven nominatie). Met ‘Eén miljoen Vlinders’ (De Eenhoorn) wonnen ze vorig jaar een eerste PlantinMoretusprijs. ‘Het geheim van de keel van de nachtegaal’ (De Eenhoorn) werd eerder al bekroond met de Gouden Uil Jeugliteratuurprijs, de Woutertje Pieterse Prijs, een White Raven Special Mention, een Boekenwelp en een Boekenpluim. Samen met Edward van de Vendel werkt ze momenteel aan een bloemlezing die dit najaar in co-editie bij Querido en De Eenhoorn verschijnt.

COLOFON

projectcoördinatie en eindredactie Selm Wenselaers Geert Van den Bossche Vlaamse Uitgevers Vereniging Te Boelaerlei 37 2140 Borgerhout 03 287 66 92 [email protected] projectcoördinatie Sarah Daeleman Plantin Genootschap Vrijdagmarkt 22 2000 Antwerpen 03 221 14 68 [email protected] teksten Marc Mombaerts Wim De Mont grafische vormgeving Van Looveren & Princen, Brussel druk en afwerking Bema-Graphics nv, Wommelgem De best verzorgde boeken werd gezet uit Arnhem en National en gedrukt op Symbol Tatami White, 115g (binnenwerk) en 250g (cover), verdeeld door Igepa Benelux nv, in een oplage van 500 exemplaren. wettelijk depotnummer d/2009/6775/1

in samenwerking met

met medwerking van

bozar is een internationaal kruispunt voor diverse kunsten. Het art deco-gebouw van Victor Horta vormt het gedroomde decor voor artistieke ontmoetingen. bozar beschikt over een dynamische book shop, besteedt veel zorg aan de uitgave van eigen catalogi en wil de samenwerking stimuleren tussen vormgevers en beeldende kunstenaars. Daarom is bozar sinds 2008 partner van de Plantin-Moretusprijzen. De tentoonstelling werd mede mogelijk gemaakt door Agfa Graphics, die de bedrukking van de tentoonstellingspanelen verzorgde.

De Plantin-Moretusprijs bekroont boeken die uitblinken door verzorgde en originele vormgeving, typografie, illustratie en grafisch-technische productie. De prijs wordt georganiseerd door twee vzw’s die het hebben voor mooie boeken: de Vlaamse Uitgevers Vereniging en het Plantin Genootschap. De categorieën waarin bekroningen kunnen worden toegekend zijn: literatuur, school- en studieboeken en wetenschappelijke uitgaven, kunsten fotoboeken en catalogi van tentoonstellingen en musea, overige non-fictie, kinder- en jeugdboeken, werk van Vlaamse vormgevers bij buitenlandse uitgevers, debuutprijs voor jonge afgestudeerden en een Publieksprijs voor het Beste Boekomslag.

DE BEST VERZORGDE BOEKEN VLAAMSE UITGEVERS VERENIGING PLANTIN GENOOTSCHAP

Recommend Documents