CVOpen. Burgerschapsvorming onder de loep

CVOpen 4 Jaargang 7 Juni 2007

Burgerschapsvorming onder de loep

• Wim Littooij weerspreekt onzin over onderwijsvernieuwing • ‘Identiteit’ weer op de CVO-agenda • Steeds meer brede scholen

Colofon

In dit nummer

1

Rotterdams profiel voor docenten

2

Onzin over onderwijsvernieuwing

5

Littooij: Met het ROB op de goede weg

6

‘Met beide benen in de maatschappij’

8

‘Identiteit’ weer op de CVO-agenda

10

Probleemleerlingen beter te plaatsen

11

CVO schakelt over op breedband

12

De week van Ludi Emmerich

14

Steeds meer brede scholen

16

Straks veel nieuwe leraren gezocht

17

De (CVO)pen aan een gast: Sjoerd Slagter

18

Nieuws van de scholen

21

Personalia

Communicatieadviesbureau Anja de Zeeuw, Gouda

22

De buitenlandse docent: Agatha Paradna

Ontwerp

23

Personalia

24

De hobby van Robert Schmidt

CVOpen is het huisorgaan van de Vereniging voor Christelijk Voortgezet Onderwijs te Rotterdam en omgeving (CVO). Het verschijnt vier keer per jaar en wordt toegestuurd aan alle 2.200 medewerkers van CVO en aan relaties. Uitgever Vereniging voor Christelijk Voortgezet Onderwijs te Rotterdam en omgeving (CVO) Goudsesingel 14a, 3011 KA Rotterdam Postbus 22421, 3003 DK Rotterdam Tel. (010 ) 217 13 99 Fax (010 ) 411 42 78 E-mail [email protected] Internet www.cvo.nl Redactie Robert van Atten, Albert Bosma, Lennaert van der Hoeven, Ron van Rossum, Ad van Schelven en Anja de Zeeuw. Redactieadres Verenigingsbureau CVO, t.a.v. redactie CVOpen, Postbus 22421, 3003 DK Rotterdam E-mail [email protected] Eindredactie

hAAi, Rotterdam Beeld Gerard van Hooff, Rick Keus, Harro Bannink, Henk van Veen, Marjan van der Wel, Rita Schmidt-Bol Coverfoto Joyce van Belkom Druk Quantes, Rijswijk

6

14

18

24

Aan dit nummer werkten mee: Karin van Breugel (tekst van breugel), Lennaert van der Hoeven (PENTA college CSG), De Nieuwe Lijn tekst & communicatie, Anja Kleingeld (PENTA West-IJsselmonde), Kees den Ouden (bureau CVO), Koert Sauer (Koers VO en REC Rijndrecht), Ad van Schelven (CSG Calvijn), Sjoerd Slagter, Anja de Zeeuw (Communicatieadviesbureau Anja de Zeeuw) e.a.

Actueel

Rotterdams profiel voor docenten Grote stad vergt specifieke deskundigheden Het werken in het Rotterdamse onderwijs stelt zulke specifieke eisen, dat er sprake is van een Rotterdams profiel voor docenten in het voortgezet onderwijs (vo) en middelbaar beroepsonderwijs (mbo). Dat stelt de werkgroep Personeel Plus (P+) in het rapport ‘Daar zegt u me wat!’. Lerarenopleiding

De werkgroep wil met deze conclusies in de

De docent moet ‘omgevingsgevoelig’ zijn

hand veranderingen teweegbrengen in de

en opgeleid in de ‘sociale ecologie’ van

Er worden dus veel eisen gesteld aan de

(Rotterdamse) lerarenopleiding.

Rotterdam. Ook op het gebied van zorg

werkers in het hedendaagse Rotterdamse

worden gerichte eisen gesteld. Elke docent

onderwijs. De aandacht hiervoor in de

Het rapport schetst uitvoerig dat de situatie

zal in staat moeten zijn om bij leerlingen

docentenopleiding kan zeker nog verbeteren.

in Rotterdam afwijkt van die in de andere

problemen te signaleren, of deze nu

Zo blijkt het onderdeel ‘taal’ slechts

grote steden. Naast de vergrijzing vindt er

onderwijskundig dan wel opvoedkundig of

mondjesmaat aan de orde te komen.

in Rotterdam tegelijkertijd een vergroening

maatschappelijk van aard zijn. Dat houdt

Tegelijkertijd is het onmogelijk om binnen

(gemiddeld jonger worden – red.) plaats,

overigens zeker niet in dat de docent

een vierjarige opleiding voldoende vakinhou­

vooral binnen de allochtone groepen in de

hulpverlener moet worden.

delijke bagage aan te reiken en daarnaast

stad. Het multiculturele karakter van de

nog eens de meer algemene Rotterdamse

leerlingenpopulatie neemt de komende

Goed taalgebruik

eisen ten volle te honoreren. Daarom moet

jaren verder toe. Het aantal allochtone

Daarnaast benadrukt het onderzoeksrapport

er een opleidingsstructuur ontstaan waarbij

groepen is in Rotterdam hoger dan in de

het belang van goed taalgebruik. Het leren

de initiële opleiding de basis legt van

andere grote steden. Deze diversiteit maakt

van achterstandsleerlingen wordt extra

algemene vaardigheden en competenties.

een simpele, eenduidige benadering

belemmerd door hun taalachterstand.

Daarop wordt later tijdens de beroeps­

onmogelijk. Bovendien is in Rotterdam

Het spreekt niet vanzelf dat elke docent deze

praktijk voortgebouwd. Specialisatie vindt

sprake van een groter aantal autochtone

hindernis kan nemen: ‘Een docent die het

dan postinitieel plaats. (KdO)

bevolkingsgroepen in achterstandssituaties.

Nederlands prima beheerst, maar het niet

In de binnenstad en in een aantal wijken is

kan aanwenden om effectief te communiceren

Werkgroep Personeel Plus

daardoor een specifiek Rotterdamse

met zijn leerlingen, is niet professioneel’,

De werkgroep P+ valt onder het Rotterdams

stapeling van problemen aan de orde.

aldus het rapport. Het onderwijs moet

Onderwijsbeleid (zie ook pagina 5). Ze houdt

bruggen slaan naar de taal die leerlingen

zich bezig met de ontwikkelingen van

Eisen aan de docent

– allochtoon en autochtoon – wel effectief

personeelsbeleid en arbeidsmarkt in het

Het onderwijs in Rotterdam heeft daarmee

aanwenden in hun onderlinge omgang.

Rotterdamse onderwijs. In opdracht van de

een dubbele uitdaging. Het moet de

Het is sowieso belangrijk dat docenten oog

werkgroep onderzocht Herman Hermans de

leerlingen tot maximale prestaties brengen,

hebben voor de leefwereld van de jongeren

specifieke kenmerken van de Rotterdamse

maar tegelijkertijd de taken op het gebied

en kunnen aansluiten bij hun vaardigheden

beroepspraktijk. Hij interviewde hiervoor 15

van opvoeding, sociale cohesie en onder­

en interesses. Flexibiliteit in de didactiek is

sleutelfiguren in het Rotterdamse onderwijs.

steuning van de ouders extra serieus nemen.

daarmee een harde eis.







C VOpen

Juni 2007

De foto boven is genomen op Via Melanchthon, de foto onder op Melanchthon Bergschenhoek, scholen van CVO waar verantwoorde onderwijsvernieuwing aan de gang is.







C VOpen

Juni 2007

Wim Littooij neemt stelling: Onzin over onderwijsvernieuwing

Van opinie naar feit

De laatste maanden verschijnen er met grote

De negatieve berichtenstroom is ongeveer een jaar geleden begonnen in de zogeheten kwaliteitskranten. Het was met name

regelmaat berichten in de media dat het er

de filosoof Ad Verbrugge die met zijn vereniging Beter Onderwijs Nederland (BON) ten strijde trok tegen allerlei ontwikkelingen in

beroerd voorstaat met het onderwijs. En hoe

het onderwijs die naar zijn idee een aantasting waren van de positie van de leerkracht en van de hoeveelheid ’vakkennis’.

vaker het geroepen wordt, hoe meer het waar

Daarbij leek het weinig uit te maken of de wetgever, de manager of een nieuwe lesmethode de leerkracht hinderde: de traditionele

lijkt te zijn. Ik maak me in toenemende mate

rol van de (hoogopgeleide) leraar. De vereniging BON kreeg de wind mee toen een aantal incidenten op het conto van de ver­

zorgen over deze berichtenstroom. Ten eerste

nieuwing werd geschreven. Studenten klaagden dat ze te weinig les kregen, wat veroorzaakt zou zijn door ’het nieuwe leren’.

vind ik de meeste verhalen getuigen van opper­

Zelfs de Tweede Kamer is onder de indruk en gaat zich richten op een parlementair onderzoek naar onderwijsvernieuwingen.

vlakkigheid en weinig kennis van zaken.

Het was voorheen slechts een opinie, maar het wordt nu als feit

Maar daarnaast weet ik dat veel harde werkers in het onderwijs onrecht wordt aangedaan met deze

gepresenteerd: het onderwijs is er rampzalig aan toe en dat komt door de onderwijsvernieuwing. Ik wil niet beweren dat alle veranderingen in het onderwijs een groot succes zijn geweest. Ook ga ik niet zeggen dat er nooit iets fout gaat. Maar voor mij staat vast dat het noodzakelijk is ons

publiciteit. Ik merk dat onderwijsmensen in

onderwijs aan te passen aan de eisen van deze tijd. Daarbij houd ik staande dat we in het onderwijs – in elk geval bij CVO – op een

Rotterdam en omgeving zich de berichten aan­

verantwoorde manier werken aan de vernieuwing.

Het nieuwe leren

trekken en er onzeker van worden. Daarom heb

Laat ik om te beginnen benadrukken dat onderwijsvernieuwing

ik besloten om deze stellingname te publiceren

een zeer brede term is met daarin veel dimensies. Het begrip verwijst in de eerste plaats naar operaties in het onderwijsbeleid

in CVOpen. Ik houd van debat, maar wel graag

van de rijksoverheid zoals de invoering van de basisvorming, het vmbo en de tweede fase. Het lijkt me heel gezond dat de Tweede

met argumenten.

Kamer hier onderzoek naar doet, zeker wanneer dan ook wordt gekeken naar de doorgaans hoge snelheid en het geringe

Wim Littooij

geldbedrag voor de invoering. Voor het overige maak ik me over dit onderdeel van de onderwijsvernieuwing niet zo druk:







C VOpen

Juni 2007

de vernieuwing vond plaats vanuit een behoorlijke visie en

Opvoeding vereist een persoonlijke relatie.

wanneer deze in de praktijk niet goed functioneerde, pasten de

En ten slotte zijn boeken niet meer de enige bron van kennis.

scholen en docenten het programma zelf wel aan. Vijftien vakken

We moeten meer leersituaties benutten, juist ook als ze buiten

voor alle leerlingen was gewoon onmogelijk in het vmbo en dus

de school liggen. Vandaar dat in ‘Bindend en boeiend onderwijs’

gebeurde het ook niet!

ook de nadruk wordt gelegd op:

In de tweede plaats heeft onderwijsvernieuwing twee dimensies die vooral op schoolniveau spelen, en het is interessanter om daarover te praten. Die dimensies zijn: leerinhouden en didactische

- een activerende didactiek: leerlingen zijn actief en zelfstandig aan het leren; - een krachtige leeromgeving, gebruik makend van vele bronnen

werkvormen. Onder leerinhouden versta ik: wat moeten we de

binnen en buiten de school; - wisselende werkvormen en een groepsindeling die bij die werk­

leerlingen bijbrengen? Voornamelijk basiskennis of veeleer ook vaardigheden om deze kennis te verwerven? En wat doen we met

vormen past; - onderwijs als verantwoordelijkheid van een team dat gezamenlijk

houdingen of competenties?

verantwoordelijk is voor het onderwijs en de zorg voor de leerling.

< Innovatie vergt meestal extra inspanning van

Daarbij is overigens uitdrukkelijk aangegeven dat we ons niet beperken tot één didactische benadering, maar dat we gebruik­

de leerkracht, daar staat tegenover dat deze

maken van de meest succesvolle elementen uit de diverse modellen.

er veel voor terug krijgt >

Meerdere oplossingen

Met didactische werkvormen bedoel ik: hoe verzorgen we het

Alle CVO-scholen zijn met ‘Bindend en boeiend onderwijs’ aan

onderwijs? Voornamelijk via instructie door de leerkracht of ook

de slag gegaan. Daarbij is het aan elke school en aan elk team

via zelfwerkzaamheid? De verzamelnaam ‘Het nieuwe leren’ staat

om de vormgeving te kiezen die passend is in de eigen situatie.

dan voor een benadering waarbij het niet meer alleen gaat om het

Vooruitgang wordt wel gevraagd, maar van een deadline is geen

vermeerderen van kennis, maar ook om het vermogen deze kennis

sprake. Zo zijn we verantwoord bezig: het onderwijs wordt

te gebruiken en zelf nieuwe inzichten te verwerven. De didactiek

aangepast aan de eisen van de tijd, maar wel op een wijze die

sluit daarbij aan. Hét nieuwe leren bestaat niet, er zijn veel

recht doet aan de situatie van de school en van het team.

verschijningsvormen van.

Natuurlijk worden er wel eens fouten gemaakt, maar dat gebeurt ook wanneer je het systeem niet verandert en alle motivatie­

‘Bindend en boeiend onderwijs’

problemen gewoon in tact laat. Maar alle vermeende misstanden

In september 2004 heeft CVO de notitie ‘Bindend en boeiend

uit de pers kom ik bij de CVO-scholen niet tegen. Wanneer we de

onderwijs’ uitgebracht. Hiermee wilde CVO aangeven dat deze

zelfstandigheid van leerlingen bevorderen, betekent dat niet dat

tijd en deze regio vragen om andere vormen van onderwijs dan

we hen slecht begeleiden, aan hun lot overlaten of minder lessen

de traditionele van klassikaal en jaargericht.

per week geven. Integendeel, hoe goed het ook is om leerlingen

Het traditionele onderwijs was een product van het industriële

van deze leeftijd uit te dagen tot nieuwe vormen van leren,

tijdperk, gebouwd als het was op de pijlers van uniformiteit en

ze hebben wel structuur en toezicht nodig.

gelijkheid (iedereen hetzelfde aanbod, op hetzelfde moment en

Wanneer leerlingen zelfstandig aan het werk zijn, impliceert dat

in hetzelfde tempo).

ook niet dat de leerkracht een ‘makkie’ heeft. Hij of zij moest in

In de moderne samenleving ligt de nadruk meer op individuele

de voorbereiding extra aandacht besteden aan de organisatie van

mogelijkheden en interesses. Keuzes en maatwerk, je komt ze

de les en hij of zij heeft daarnaast tijd nodig voor (individuele)

overal tegen. Bovendien: kennis verandert steeds sneller en is

begeleiding en nazorg. In het algemeen vergt innovatie extra

steeds breder toegankelijk. Willen we de kinderen in deze tijd

inspanning van de leerkracht, laat dat gezegd zijn. Daar staat

blijven boeien, dan kunnen we niet volstaan met een leerkracht

tegenover dat de leerkracht er veel voor terug krijgt. Niet alleen

en krijtje voor de klas. De kinderen zelf zullen ook actief aan de

is het altijd heel bevredigend om leerlingen gemotiveerd aan het

slag moeten: zelf kennis vergaren en leren omgaan met de vele

werk te zien, de docent zelf is ook in meer wisselende situaties

keuzemogelijkheden.

met leerlingen actief: nu eens als vakdeskundige, dan weer als instructeur of als opvoeder. Nu eens met een groep leerlingen,

< Willen we de kinderen in deze tijd blijven

dan weer in de begeleiding van een individuele jongere. De docent wordt aangesproken in alle aspecten van zijn of

boeien, dan kunnen we niet volstaan met

haar professionaliteit.

een leerkracht en krijtje voor de klas >

De leerling is meer actief en onderzoekend bezig, kan – waar nodig of gewenst – extra aandacht besteden aan onderdelen en

Daarnaast is de opvoedende taak van het onderwijs steeds groter

krijgt meer afwisselend onderwijs. De leerling wordt beter

geworden. Maatschappelijke problemen – van verkeersveiligheid

begeleid en verschijnt straks beter toegerust op de arbeidsmarkt.

tot gebrekkige integratie – worden op het bordje van de school

Dat lijkt me een aantrekkelijk perspectief, vooral op het vmbo,

gelegd. Welnu, 25 leerlingen-op-een-rijtje kun je niet opvoeden.

maar even zeker niet alleen daar!







C VOpen

Juni 2007

Littooij

Met het ROB op de goede weg Wim P. Littooij is voorzitter van de Raad van Bestuur van de Vereniging voor CVO te Rotterdam en omgeving.

In het najaar van 2005 hebben de Rotterdamse

De meeste scholen doen al het nodige aan

bij de opleiding te betrekken en hen – waar

scholen afspraken gemaakt met de gemeente

deze thema’s, maar ze behoeven toch een

nodig – uit hun isolement te halen.

Rotterdam om gezamenlijk de schouders te

verdere ontwikkeling en versterking.

zetten onder de grote opgaven als achter­

Hierbij kunnen scholen ook veel van elkaar

Er is dus beslist vooruitgang geboekt.

standsbestrijding en kwaliteitsverbetering.

leren. Aan alle actiepunten is het afgelopen

Tegelijkertijd is het niet vreemd dat er na

Het Rotterdams Onderwijsbeleid (ROB) was

jaar gewerkt! Dat gebeurde in vijf werk­

het eerste jaar ook nog verbeteringen

geboren. Onlangs hielden we – ruim een jaar

groepen met vertegenwoordigers van de

mogelijk zijn. Zo is het beleidswerk het

later – de eerste voortgangsconferentie.

schoolbesturen en van de gemeente.

eerste jaar nog teveel in de vergaderzalen

We constateerden dat we er nog lang niet

De werkgroepen hebben op hun terrein

blijven steken. Het vergadercircuit wist

zijn en dat sommige dingen beter kunnen,

verkenningen en inventarisaties gepleegd.

nauwelijks in de praktijk van de scholen door

maar dat de start positief is verlopen.

Ook kon het beleid van de gemeente op

te dringen. Dat zal in de toekomst beslist

diverse punten vanuit de werkgroepen

anders moeten. Ook binnen CVO moeten we

worden beïnvloed.

op dit punt nog wel enige slagen maken.

Het Rotterdams Onderwijsbeleid is een forse onderneming. Dat geldt allereerst voor

Daarnaast hebben de medewerkers van de

het aantal deelnemers: alle Rotterdamse

Er zijn ook meer concrete resultaten te

gemeente moeten wennen aan de verande­

scholen zijn erbij betrokken, van peuter­

melden. De ontwikkeling van de brede school

ringen in hun rol. Waren ze voorheen vooral

speelzaal tot en met hoger onderwijs.

(zie pagina 15-16 in dit nummer, red.) gaat

actief met het verstrekken en controleren

Maar ook de inhoudelijke taakstelling is

nu snel, juist ook in het voortgezet onderwijs.

van subsidies, nu moeten ze zich meer als

omvangrijk: we willen afrekenen met alle

De bestaande brede scholen breiden hun

medespelers naast de scholen opstellen.

diepgewortelde achterstandsproblemen

aanbod uit (meer uren per dag, meer dagen

De ene medewerker heeft hier meer moeite

en we willen als Rotterdamse scholen

per week) en er komen nieuwe locaties bij.

mee dan de andere.

onderwijs van topkwaliteit leveren.

Ook diverse CVO-scholen zijn hierbij

Dat alles neemt niet weg dat we met het

betrokken. Ik vind dat belangrijk, want

ROB op de goede weg zijn. We zien dat er

Bij de start zijn tien actiepunten voor het

daarmee besteden we extra tijd aan onze

op alle scholen hard wordt gewerkt aan

ROB geformuleerd. Dat zijn onder andere:

leerlingen. Bovendien zijn we als school

taalbeleid, burgerschapsvorming en

- geïntegreerd taalbeleid;

meer bezig met onze omgeving.

integratie. We zien dat ouders steeds meer

- onderwijs en omgeving;

Verder breidt het aantal schooloudercontact­

bij de opleiding van hun kinderen worden

- ouderbetrokkenheid;

personen zich uit. Dit zijn functionarissen

betrokken. En we zien dat de scholen zich

- integratie en burgerschap;

die vanuit de school een brug slaan naar het

niet wensen neer te leggen bij de achter­

- professionalisering van management

thuismilieu van de leerling, juist ook wanneer

standspositie van veel Rotterdamse leer­

het allochtone leerlingen betreft. Het is

lingen. Juist daar blijven we de schouders

immers belangrijk om ouders en opvoeders

onder zetten.

en leraren.







C VOpen

Juni 2007

Burgerschapsvorming onder de loep Het onderwijs heeft als taak om leerlingen op te leiden, maar ook om ze op te voeden. Daarover is vrijwel iedereen het eens. Nieuw is dat de Onderwijsinspectie scholen sinds 1 oktober 2006 controleert of ze ook daadwerkelijk ‘actief burgerschap en sociale integratie’ bevorderen onder hun leerlingen. Melanchthon Kralingen geldt als een goed voorbeeld in de regio. De school zette onder meer een leerlingenplatform op.

‘Met beide benen in de maatschappij’ Motivatie

‘In de jaren tachtig had je de emancipatie, nu zijn ”burgerschap en integratie” een hot issue in onze samenleving’, zegt Kees den

In haar notitie ‘Toezicht op Burgerschap en Integratie’ (2006)

Ouden, beleidsmedewerker op het verenigingsbureau van CVO.

motiveert de Inspectie van het Onderwijs het toezicht zelf als volgt:

‘Het verplicht stellen van aandacht voor deze thema’s op scholen

‘De betrokkenheid tussen burgers onderling en tussen burgers en

past geheel binnen de tijdgeest. Politici benadrukken voortdurend

overheid is afgenomen. De plichten en rechten die bij burgerschap

het belang van waarden en normen. In de grote steden vormt

horen lijken soms wat op de achtergrond te zijn geraakt. Daar komt

integratie een complex vraagstuk. Hoe kunnen we respectvol

bij dat sommige ouders/verzorgers en kinderen niet gewend zijn

omgaan met elkaar en wat is nodig om het democratische

aan burgerschapstradities en gebruiken van onze samenleving.’

gehalte van onze samenleving te behouden en mogelijk verder

Een werkgroep van het Rotterdams Onderwijsbeleid omschrijft

te ontwikkelen? Op dat soort vragen gaat burgerschapsvorming in.’

het zo: ‘In de manier waarop jongeren omgaan met begrip en respect valt nog veel winst te halen.’ Op 1 februari 2006 trad de bepaling in werking die aan scholen de opdracht geeft het ‘actief burgerschap en de sociale integratie’ van leerlingen te ­bevorderen. Vanaf dit schooljaar houdt de Inspectie ook toezicht op de naleving van die wettelijke opdracht. Voor de meeste scholen zal dat geen grote gevolgen hebben, verwacht Den Ouden. ‘Ze besteden ieder op hun eigen manier al aandacht aan dit thema’, zegt hij. ‘Maar de scholen die altijd al weinig deden en nu nog steeds niets doen, die komen er niet meer mee weg. Het verschil met voorheen zit erin dat scholen nu plan­matiger invulling moeten geven aan burgerschaps­vorming. Zo kan worden bekeken of alle inzet wel resultaat oplevert en of de doelen niet moeten worden bijgesteld.’

Twee kwaliteitsindicatoren Burgerschap en integratie zijn brede begrippen. Volgens de Inspectie verwijst actief burgerschap naar de bereidheid en het vermogen om deel uit te maken van een gemeenschap en daar een actieve bijdrage aan te leveren. Sociale integratie verwijst naar deelname van burgers (ongeacht hun etnische of culturele achtergrond) aan de samenleving. Doorvertaald naar het voort­gezet onderwijs komt dit neer op: burgerschapsvorming stelt jongeren in staat deel te nemen aan onze samenleving en hen de kans op een goede toekomst te bieden (uit ‘Basis voor burgerschap’, SLO, maart 2006).







C VOpen

Juni 2007

Marja Bahnerth, adjunct-directeur van Melanchthon Kralingen (links): ‘Een leerlingenplatform maakt leerlingen mondiger.’

De Inspectie gaat de scholen toetsen met behulp van twee

weten dat ze niet zo blij zijn met het negentig minutenrooster,

kwaliteitsindicatoren, waaraan enkele aandachtspunten zijn

dat we vorig schooljaar (2005-2006) hebben ingevoerd. Ze vinden

gekoppeld. Vanuit de zorg voor kwaliteit van het onderwijs dienen

de lessen te lang duren. De docenten hebben vervolgens hun

scholen onder meer te beschikken over een visie op burgerschap

best gedaan om meer afwisseling in lesvormen in te bouwen.’

en integratie en ze moeten daaraan doelen verbinden. Ze moeten

Seksualiteit

deze doelen ook evalueren. De school stemt bovendien haar aanbod af op risico’s en ongewenste opvattingen, houdingen en

Dat was nog een milde discussie. Soms lopen de gemoederen ook

gedragingen van leerlingen rond burgerschap en integratie.

hoog op, maar dat moet kunnen, vindt het schoolteam in Kralingen. Bahnerth: ‘We hebben het binnen het platform onlangs gehad over

< Je kunt iets, je bent iemand en je hoort erbij >

de omgang met homoseksualiteit. We merkten namelijk dat er bij diverse leerlingen op onze school heel expliciet sprake is van

Voor wat betreft het onderwijsaanbod stelt de Inspectie onder

homofobie. Daar moet je als school iets mee. We hebben toen

meer vast of de school aandacht schenkt aan de bevordering van

afgesproken dat we een themadag over seksualiteit zouden

sociale competenties, aan de samenleving en de diversiteit daarin.

organiseren voor leerlingen van de tweede klassen. Er stonden

En of ze de basiswaarden, kennis, houdingen en vaardigheden

diverse toneelvoorstellingen en workshops op het programma.

voor participatie in de democratische rechtsstaat ook stimuleert.

In één workshop vertelden drie homo’s over het homozijn. In een

De wettelijke opdracht regelt dat scholen deze doelen binnen

andere ging het over respectvol omgaan met elkaar binnen relaties.

hun onderwijs moeten bevorderen. Niet hóe ze dat moeten doen.

In de workshops spraken we vooral over bewustwording in een

Ze krijgen alle ruimte om er zelf invulling aan te geven.

open sfeer waarin alle meningen aan bod kwamen. Of de dag ook effect heeft gehad? Je kunt leerlingen natuurlijk niet dwingen

School als oefenplaats

anders te denken, maar je kunt ze ten minste kennis laten nemen

Het is de bedoeling dat scholen burgerschap en integratie ook zelf

van het gedachtegoed van anderen. Het gaat erom dat ze weten

in praktijk brengen, dus dat ze als ‘oefenplaats’ fungeren.

welke ideeën er leven in de samenleving en dat we met elkaar in

Melanchthon Kralingen is een van de CVO-scholen waar leerlingen

gesprek blijven, al hebben we niet allemaal dezelfde mening.’

al volop experimenteren met goed burgerschap en integratie.

Sociale competenties

De school heeft onder meer een leerlingenplatform opgezet waarin elke klas zijn eigen vertegenwoordiger heeft. De leerlingen

Bahnerth: ‘Als school willen we eraan bijdragen dat jongeren met

in het platform praten samen over alles wat er in de school

beide benen in de maatschappij staan. Dat is, volgens ons, waar

gebeurt en nog moet gebeuren. Marja Bahnerth-van Geldern,

burgerschapsvorming om draait. Een leerlingenplatform is dan

adjunct-directeur en trekker van het leerlingenplatform:

maar één middel om dat te bereiken, we doen natuurlijk nog meer.

‘Een leerlingenplatform maakt leerlingen mondiger. Ze leren

Zoals het organiseren van stages, waarin leerlingen ook volop

discussiëren, leren luisteren naar de mening van anderen en leren

kunnen werken aan hun sociale competenties. En je vindt het

een visie ontwikkelen op uiteenlopende onderwerpen. Als school

onder meer ook terug in ons schoolbeleid, dat uitgaat van deze

laten we zien dat we openstaan voor kritiek. We doen er meestal

principes: je kunt iets, je bent iemand en je hoort erbij.’

ook iets mee. Zo hebben de leerlingen ons onder meer laten

(DNL)







C VOpen

Juni 2007

Concrete handvatten voor de praktijk CVO ontwikkelt een visie op de levensbeschouwelijke identiteit van zijn scholen. Een enthousiaste commissie voert discussies over begrippen als respect, dialoog en identiteit. Ze moeten leiden tot concrete handvatten voor de dagelijkse praktijk van medewerkers, leerlingen en ouders. In aantocht zijn ook een nieuwe missie en visie, en toekomstgericht personeelsbeleid. CVO baseert die op de visie op identiteit.

‘Identiteit’ weer op de CVO-agenda Nascholing over identiteit

Staan we toe dat moslimmeisjes een hoofddoek dragen op CVOscholen? Mogen leerlingen met een andere geloofsovertuiging vrij

De commissie Identiteit was snel gevormd. Veel geledingen

krijgen voor hun religieuze feestdagen? Heeft CVO een baan voor

binnen CVO zijn erin vertegenwoordigd: van Raad van Toezicht tot

sollicitanten die zeggen dat ze zich niet verbonden voelen met het

godsdienstdocenten (zie kader). Wim is enthousiast over de

christelijk geloof, of de islam of het hindoeïsme aanhangen? Wat

commissie: ‘We voeren een wezenlijke discussie. We hebben lang

houdt ‘respecteren van de grondslag’ in, en wat ‘onderschrijven’?

gesproken over wat “open christelijk onderwijs” is. En ook welke

Deze en andere vragen komen regelmatig op het CVO-bureau

begrippen een rol spelen: onder andere respect, dialoog, er-zijn

terecht. Antwoorden zijn niet lichtvaardig te geven. Dat was voor

voor de ander, en het presentiedenken, afkomstig uit de theo­

de voorzitter van de CVO’s Raad van Bestuur Wim Littooij een

logische hoek. We hebben die begrippen eerst gevuld met

reden om een brede commissie Identiteit in te stellen. Die zal

betekenissen. Daarna vroegen we ons af welke kernwaarden we

uiteindelijk handvatten leveren voor het omgaan met praktische

daaruit halen, en hoe die tot een aantal grondregels leiden, een

en identiteitsgebonden problemen.

soort ‘grondwet’. Als laatste volgen een aantal afspraken over het omgaan met de kernwaarden binnen CVO. Het resultaat, een

Afscheidssymposium

brede kaderstelling, brengen we naar alle mensen die bij CVO

De rechtstreekse aanleiding voor de identiteitsdiscussie vormde

werken, de leerlingen en hun ouders.’ Dat zal waarschijnlijk

het afscheid van bestuurslid Truus van Gijzen vorig jaar. In de

gebeuren in de vorm van een brochure. Daarin komt eerst een

twaalf jaar dat Truus lid was van het CVO-bestuur liet zij blijken

aantal inspirerende bijdragen van commissieleden, en daarna de

dat identiteit hoog op haar agenda stond. Als afscheidscadeau

kaders voor het beantwoorden van de praktische en identiteits­

bood CVO haar een symposium aan over identiteit en de grenzen

gebonden vragen.

daarvan, onder de titel ‘Grenzen van respect’. Wim Littooij:

CVO stopt niet bij het formuleren van een nieuwe visie op de

‘We willen open christelijk onderwijs zijn, en zien allerlei andere

christelijke identiteit. Wim: ‘We zijn ook bezig met een nieuwe

geloven onze scholen binnenkomen. In hoeverre houden we daar

missie en visie, en toekomstgericht personeelsbeleid.

rekening mee? Waar zitten de grenzen van ons respect voor

We presenteren die als concepten op de CVO-scholen – “Mensen

anderen en andersom? Aan de hand van drie inleidingen – van

binnen CVO hebben er zó over gedacht” – en vragen een aantal

Besturenraadsadviseur Paul Boersma, ds. Elbert Grosheide,

mensen in de scholen om erover mee te praten. Hebben ze nieuwe

curatoriumlid van Melanchthon, en mijzelf – discussieerden we

gezichtspunten, dan nemen we die in het definitieve stuk mee.’

daarover. Het symposium werd opvallend druk bezocht. De zaal

Wim voorziet als concreet gevolg van de identiteitsdiscussie dat

zat vol, niet alleen met managers van CVO, maar ook met

er een bewuste nascholing voor docenten komt op het gebied van

medewerkers. Verder was de betrokkenheid hoog: er werd goed

identiteit. ‘Nu blijkt dat we onze docenten nascholen op élk

meegediscussieerd. Aan het eind kwam de vraag op om verder

denkbaar terrein, maar niet of te weinig op het gebied van de

te gaan met dit onderwerp.’

identiteit. Ik proef dat we ernaar toegaan dat er begeleiding







C VOpen

Juni 2007

en coaching komt voor CVO-docenten op dit gebied. Want ook

Daarom ben ik geïnteresseerd in de identiteitsdiscussie. Je kunt

mensen die uit christelijke gezinnen komen zien er vaak tegenop

wel zeggen: leerlingen die nergens aan doen en leerlingen met

om zich op dit punt te uiten. Het aanbod van de Besturenraad op

een moslimachtergrond komen de open christelijke school

dit punt zullen we zeker bekijken en er misschien gebruik van

binnen, dus maak er maar openbaar onderwijs van, maar dat vind

maken, maar het is ook denkbaar dat we zelf iets ontwikkelen

ik een verarming. Het is juist een uitdaging om het waardevolle,

hiervoor.’

goede uit onze traditie te koesteren en zo de vrede tussen mensen – of tenminste de afwezigheid van uitbrekende vijandschap –

Coram Deo

mogelijk te maken. Onder het goede uit onze traditie versta ik:

Een van de commissieleden die zorgen voor inhoudelijk sterke

zorgzaamheid voor elkaar, rentmeesterschap voor de misschien

bijdragen over onderwerpen als ‘Identiteit en respect’ en ‘CVO

wel heel broze fysieke wereld en behoedzaamheid in het samen­

en identiteit’ is de emeritus-wiskundehoogleraar dr. Harm Bart,

leven. In druk verkeer met verkeersdeelnemers die allemaal een

lid van de Raad van Toezicht. Harm licht zijn inzet toe: ‘Ik ben een

andere kant opwillen, zul je heel voorzichtig moeten rijden.

exact georiënteerde wetenschapsman, die daarnaast interesse

Dan moeten we niet met onze ellebogen gaan werken, of anderen

heeft in filosofie en theologie. Oorspronkelijk afkomstig uit een

van de weg afduwen. Want ook die ander is een schepsel van God,

orthodox reformatorisch milieu, ben ik eigenlijk tamelijk agnostisch

die eerbied verdient. Het evangelie naar Mattheüs zegt het zó:

ingesteld. Ook al kunnen we steeds meer met onze wetenschap,

“God laat zijn zon opgaan over bozen en goeden.” Daar verwijs ik

toch raken we in de zin van het Duitse Verstehen eigenlijk steeds

graag naar.’

verder achterop. Met de toenemende kennis wordt de wereld

(AZ)

paradoxaal genoeg meer en meer een mysterie, en dat boeit en raakt mij enorm. Het besef van mysterie ligt naar mijn gevoel aan de basis van het religieuze denken, en kern daarvan is dat ons

Commissie Identiteit

leven zich afspeelt coram Deo, ‘voor Gods aangezicht’. Daarin ligt een onderscheid met hen die geloven dat de wereld niets anders

De commissie Identiteit bestaat uit Wim Littooij (voorzitter Raad

is dan wat we ‘plat’ kunnen waarnemen en die een ‘van boven af’

van Bestuur), Harm Bart (lid Raad van Toezicht), Raaf Cornelisse

komende verantwoordelijkheid afwijzen. Door de eeuwen heen zijn

(docent levensbeschouwing Marnix Gymnasium), Gerrit Elings

er veel nare, maar ook hele positieve dingen gebeurd door toedoen

(directeur onderwijs van CSG Calvijn), Henk Fledderus (algemeen

van religie. Je kunt onze beschaving niet los zien van het religieuze

rector PENTA college CSG), Adri de Groot (voorzitter curatorium

denken. Zelfs niet op het punt van de ontwikkeling van de

Accent), Elbert Grosheide (predikant en curatoriumlid Melanchthon),

natuurwetenschap. En hoe zou onze kunstgeschiedenis eruit

Kenneth ter Haar (godsdienstdocent Accent Praktijkonderwijs),

hebben gezien, als er geen Bijbel was geweest? Ik vind het van

Jan Kweekel (rector Melanchthon), Piet Mout (rector PENTA-

groot belang om te proberen inspiratie te putten uit het positieve

vestiging Jacob van Liesveldt), Roel Vijn (rector Comenius College)

in het religieuze denken, om deze wereld – een tranendal, kijk

en Dirk Wakker (rector Farelcollege).

maar naar het Journaal – een beetje leefbaarder te maken.







C VOpen

Juni 2007

Meer keus voor Centrale Intake Commissie Sommige leerlingen uit het voortgezet onderwijs kunnen vanwege gedragsproblemen tijdelijk niet op hun school blijven. Sinds kort kunnen zorgadviesteams die zo’n leerling aanmelden bij de Centrale Intake Commissie (CIC), ervan uitgaan dat de CIC breder zoekt naar een passende plaats voor deze leerlingen. En dat de CIC daarin sneller slaagt.

Probleemleerlingen beter te plaatsen De CIC bemiddelt plaatsen in de onderwijsopvangvoorzieningen

uitgebreid. Binnen de OOVR’s ontstaat meer variatie. Als het nodig

(OOVR’s, soms ook wel reboundvoorzieningen genoemd), en

is kunnen leerlingen langer dan de drie of zes maanden die nu

bijvoorbeeld ook op projecten van Horizon, instituut voor jeugdzorg

gebruikelijk zijn, op de OOVR verblijven. Dit heeft te maken met de

en onderwijs in Zuid-Holland. Verder kan de CIC op beperkte

genoemde samenwerkingsovereenkomst tussen de schoolbesturen.

schaal zorgen voor ambulante begeleiding vanuit Regionaal

Dankzij deze overeenkomst kunnen REC-projecten als ‘Op de Rails’

Expertisecentrum (REC) Rijndrecht. REC Rijndrecht is de regionale

(voor ontspoorde jongeren, met een zwaardere gedragsproblema­

koepel van cluster 4-onderwijs, bedoeld voor leerlingen met

tiek; in eerste instantie bekend onder de naam ‘1.000 extra zmok-

gedragsproblemen en/of psychiatrische problematiek.

plaatsen’) en ‘Herstart’ (voor leerlingen die vier weken of langer thuiszitten) binnen de OOVR’s een plek krijgen. Nu bieden OOVR’s

Gezamenlijke visie

feitelijk alleen reboundplaatsen aan.

Koers VO, het samenwerkingsverband van schoolbesturen in het Rotterdamse voortgezet onderwijs, richtte begin dit schooljaar een

Mogelijkheden buiten de OOVR’s

projectgroep op met als opdracht om een verbrede Centrale Intake

Ook buiten de OOVR’s ontstaan meer mogelijkheden, waarbij de

Commissie tot stand te brengen. Inmiddels is de opdracht afgerond

toeleiding via de CIC gaat verlopen. Er is op het Schreuder College

en voert de werkgroep OOVR het plan van aanpak uit. De aanleiding

van Horizon bijvoorbeeld al een Herstartgroep voor langdurig

om deze stappen met elkaar te zetten was er overigens al eerder.

thuiszittende leerlingen gestart. Ook is inmiddels het Educatief

In het schooljaar 2005-2006 uitten leden van de CIC en vertegen­

Centrum van Horizon in de lucht. Dat richt zich onder andere op

woordigers vanuit Koers VO, REC Rijndrecht, Jeugdzorg en andere

de moeilijkste leerlingen vanaf 16 jaar, al dan niet met een

belanghebbenden deze wens. Ook van betekenis is de samen­

jeugddetentie-achtergrond. Verder zal de preventieve ambulante

werkingsovereenkomst tussen de besturen van Koers VO, REC

begeleiding vanuit REC Rijndrecht via de verbrede CIC beschikbaar

Rijndrecht, de gemeente Rotterdam en de besturen die verant­

moeten komen voor leerlingen die juist hierbij baat kunnen

woordelijk zijn voor de diverse opvangmogelijkheden: BOOR,

hebben. De vraag naar dit soort begeleiding steeg de afgelopen

LMC, CVO en Horizon. De verbreding van de CIC blijkt een mooi

periode aanzienlijk.

voorbeeld te zijn van de gezamenlijke visie op bestuurlijk en

(Koert Sauer, beleidsadviseur Koers VO en REC Rijndrecht)

uitvoerend niveau. Meer informatie: [email protected]

Langer verblijf op de OOVR Voor scholen verandert er niets in de aanmeldingsprocedure.

Om welke aantallen gaat het?

Ze melden een leerling volgens de regels aan en binnen de CIC wordt bepaald wat de beste oplossing is. Achter de schermen moet

Vorig schooljaar (2005-2006) meldden 39 scholen in en om

de werkgroep OOVR nog wel een aantal stappen zetten. Zo is het

Rotterdam 230 leerlingen aan bij de Centrale Intake Commissie.

de bedoeling om de aanmeldingsprocedure te automatiseren.

Van hen werden er 211 wél en 19 niet geplaatst in een OOVR.

Wat dus wel duidelijk verandert zijn de mogelijkheden van de CIC

Tweederde van de aangemelde leerlingen betrof een jongen.

om door te verwijzen en/of zorg aan te bieden. Deze worden





10

C VOpen

Juni 2007

Efficiënter werken dankzij digitaliseringsproject Het verenigingsbureau van CVO krijgt in het najaar breedband­ verbindingen met alle hoofdvestigingen van CVO-scholen. De huidige DSL-verbindingen worden dan vervangen door verbindingen met een grotere capaciteit via de glasvezelkabel. De kosten vallen lager uit. Namens CVO ondertekende Wim Littooij (rechts) het breedbandcontract met KPN.

CVO schakelt over op breedband Pilot met facturen

De betere en goedkopere verbindingen zijn mogelijk dankzij een samenwerkingsverband waarin CVO participeert, Breedband

Geert Kuiper maakt deel uit van het Platform. Hij vertelt dat er een

Consortium Rijnmond (BCR). Dit consortium heeft na een Europese

pilot aan de gang is om inkomende facturen in te scannen. ‘Als er

aanbestedingsprocedure breedbandcontracten afgesloten met

een factuur op een school binnenkwam, maakte de medewerker

leverancier KPN. Naast drie Rotterdamse schoolbesturen en twee

een kopie voor zijn of haar eigen archief, en stuurde de factuur

ROC’s nemen twee zorginstellingen en drie woningcorporaties

door naar de boekhouding. Daar werd er ook een kopie van

deel aan BCR.

gemaakt en het origineel ging op de post naar het CVO-bureau.

Op het CVO-bureau hebben ICT-beleidsmedewerker Geert Kuiper

Nu wordt een factuur één keer gescand, en deze scan maakt dan

en bureaudirecteur Mark Somers de ondertekening van het

een digitale ronde langs de mensen die ‘m moeten autoriseren.

contract voorbereid, samen met Koos de Jong, directeur beheer

Zo loopt de factuur de administratie in. De pilot wordt uitgevoerd

van scholengemeenschap Melanchthon. Melanchthon heeft er,

in twee varianten: één voor Exact Synergy, waarvoor we samen­

vooralsnog als enige CVO-school, voor gekozen om alle vestigingen

werken met PENTA De Oude Maas, en één voor 2020 Vision, dat

te voorzien van een breedbandverbinding. In totaal zullen zo’n

in gebruik is op Melanchthon.’ Geert benadrukt dat dankzij het

twintig CVO-locaties breedband krijgen.

digitaliseringsproject gegevens gemakkelijker te ontsluiten zijn, en dat er efficiencywinst is voor de administratieve medewerkers.

Voordelen

Het project zal ervoor zorgen dat CVO-scholen bijvoorbeeld

Dankzij breedband kunnen CVO-scholen een snelle internetverbin­

toegang krijgen tot de CVO-archieven. En er komt een eigen

ding krijgen en toegang tot vele andere diensten zoals het hosten

CVO-schatkamer met bestanden en documenten, die opengesteld

van elektronische leeromgevingen, toegang tot interpay (PIN-

wordt voor geautoriseerde medewerkers op de scholen.

betalingen) et cetera. Breedband maakt ook mogelijk dat CVO zijn

(AZ)

digitaliseringsproject uitvoert. Dit project van CVO wordt getrokken door het interne Platform

Meer info: www.breedbandrijnmond.nl

Bedrijfsvoering. Daarin overleggen de directeuren bedrijfsvoering van de CVO-scholen en medewerkers van het verenigingsbureau; bureaudirecteur Mark Somers is er voorzitter van. Deze maand zal het Platform brainstormen over digitalisering: wat wordt daar­ onder verstaan, en welke prioriteiten zijn er nodig? Het doel van het project is de geautomatiseerde gegevensopslag en gegevens­ verwerking te optimaliseren in standaard-transactiesystemen die onafhankelijk van tijd en plaats te benaderen zijn. Voordelen zijn onder andere: minder handmatige invoer, minder foutkansen, meervoudig gebruik, gewaarborgde integriteit van administratie, gewaarborgde privacy en uniformiteit. En de scholen en het CVO-bureau hebben minder archiefruimte nodig!





11

C VOpen

Juni 2007

Het OOP in de spotlights

De week van Ludi Emmerich Ludi Emmerich werkt sinds acht jaar als receptioniste/telefoniste op Melanchthon Schiebroek.

Dinsdag Als ik op school aankom, is het behoorlijk koud in het gebouw. Door Pasen en Goede Vrijdag heeft de verwarming vier dagen uitgestaan en dat voel je. Het zal nog wel even duren voordat het behaaglijk is. Ik begin normaal gesproken rond kwart voor acht. Ik maak altijd eerst even een uitdraaitje van de leerlingen die zich ’s ochtends moeten melden. Al snel komen de telefoontjes op gang: enkele leerlingen die naar de huisarts moeten en een collega die ziek is. Snel iemand inschakelen om te kijken of een andere docent zijn lessen kan overnemen. Als om vijf voor half negen de eerste bel gaat, haasten alle leerlingen zich naar de les. Wie om half negen niet in de klas zit, moet zich bij mij melden. Vanmorgen zijn er maar een paar laatkomers. Dat is wel eens anders. Als het slecht weer is en hard waait, staan er wel eens twintig of dertig leerlingen… Als de lessen eenmaal begonnen zijn, dan ben ik het eerste aanspreekpunt voor iedereen die iemand zoekt. Dat gaat de hele dag door: leerlingen die docenten zoeken, docenten die een collega zoeken, enzovoort. Gelukkig weet ik meestal wel waar iedereen uithangt. Uiteraard vang ik ook alle bezoekers op. Tussen de bedrijven door help ik mee om de uitnodigingen klaar te maken voor de ‘tafeltjesavonden’ die volgende week plaatsvinden.

Donderdag Op woensdag ben ik vrij en zit er een collega achter de receptie. Donderdagochtend kijk ik altijd eerst even of er klusjes zijn blijven liggen. Ja dus. De stukken voor de mr-vergadering zijn niet verzonden en nog niet alle afspraken voor de tafelgesprekjes zijn gemaakt. Snel aan de slag dus. Vanavond is ‘Art en Music’: een avond waarbij de eindexamenkan­ didaten hun werk presenteren. Zij zijn de hele dag druk bezig met de voorbereidingen. Om de haverklap klopt er eentje bij me aan voor spijkers, punaises, tape en meer van dat soort dingen. Aan het eind van de middag drinken we met een aantal collega’s een borrel. Dat doen we bijna elke donderdag, na afloop van alle reguliere vergaderingen. Dat is heel gezellig en ik ben bijna altijd van de partij.





12

C VOpen

Juni 2007

Maandag

Vrijdag Het is echt vrijdag de dertiende. Toen ik vanmorgen de restanten

Vanmorgen vroeg kwam er een leerling op school die onder de

van onze borrel aan het opruimen was, liet ik een heel blad met

schaafwonden zat. Gevallen met zijn fiets. Als iemand een klein

glazen vallen… Maar ondanks dit ongelukje belooft het een

wondje heeft, pak ik zelf wel een verbanddoos, maar nu heb ik

prachtige dag te worden. De zon schijnt, in de pauzes kunnen

er snel iemand met een EHBO-diploma bijgehaald.

de leerlingen lekker buiten zitten en met dit weer lijkt iedereen

Vanmorgen doe ik weer wat administratieve klusjes. Het is

extra vrolijk.

herkansingstijd voor havo-5 en vwo-6. Ik help een handje mee

Voor mij was het weer een behoorlijk drukke dag. De tijd vliegt

om zo’n 150 herkansingsformulieren op alfabet te leggen. Dan is

voorbij, en da’s fijn. Sowieso ga ik elke dag met plezier naar mijn

het voor de administratie wat makkelijker om alles in te voeren.

werk. Een van de leukste dingen is het contact met de leerlingen.

Verder help ik de conciërge om ervoor te zorgen dat alle leerlingen

Ik ken de meesten persoonlijk, met sommigen heb ik echt een

die corvee hebben ook daadwerkelijk aan de slag gaan. Want anders

band. Af en toe zijn er leerlingen die me in vertrouwen nemen over

wordt het natuurlijk een zooitje op school.

bepaalde zaken. Als er echt iets ernstigs aan de hand is, raad ik hen aan om bijvoorbeeld met onze schoolmaatschappelijk werker

Dinsdag

te gaan praten. En soms geef ik een signaal aan de mentor:

Vanmorgen kon ik lekker een uurtje langer in bed blijven (heerlijk!),

‘Volgens mij moet je eens even gaan praten met…’

want ik hoef vanmiddag pas om één uur te beginnen. Vanavond zijn de tafelgesprekjes met docenten en ouders en de

< Als het slecht weer is en hard waait, staan

locatieleider waardeert het als ik dan ook aanwezig ben. Vind ik zelf trouwens ook leuk. Sommige ouders ken ik van de telefoon en

er om half negen wel eens twintig of dertig

dan is het leuk om ze op zo’n avond even persoonlijk te ontmoeten. Overdag ben ik druk bezig met de laatste voorbereidingen voor

laatkomers >

de tafelgesprekjes. Er zijn ouders die afbellen, bijvoorbeeld in verband met ziekte, en er zijn er ook die zich niet hebben opge­

De sfeer in ons team is geweldig, het voelt als een warm bad.

geven, maar tóch willen komen. Ik probeer overal een mouw aan

Afgelopen dinsdag kreeg ik bijvoorbeeld van een collega een

te passen, en dat lukt in de meeste gevallen aardig.

versierd paasei. Had ‘ie gemaakt tijdens een workshop.

Vanaf half zeven komen de eerste ouders binnen. Ze worden in

Nou, dan kan je week toch niet meer kapot!

de hal netjes verwelkomd door twee collega’s. Zoals altijd komt

Ik vind dat ik als medewerker van deze school ook een opvoed­

een aantal ouders gewoon niet opdagen. Vervelend! Bel dan even,

kundige taak heb. Dat zit vaak in kleine dingen. Vanmiddag zei

denk ik in zo’n geval.

bijvoorbeeld een leerling tegen me: ‘Ik moet een nietmachine.’

De hele avond is het een drukte van belang, pas om tien uur

Nou, zo vraag je dat dus niet en dat laat ik dan ook blijken.

vertrekken de laatste ouders. In de personeelskamer wachten

Uiteindelijk vroeg hij netjes: ‘Mevrouw, mag ik even uw niet­

we even totdat alle docenten echt helemaal klaar zijn.

machine lenen?’

Sommige collega’s willen even stoom afblazen of gewoon verslag

Op vrijdagmiddag wil ik altijd al mijn werk klaar hebben, anders

doen. Het is belangrijk dat je er op dat soort momenten voor

begin ik niet lekker aan het weekend. Uiteindelijk is het ver na

elkaar bent. En daarna: snel naar huis, want morgenavond zijn

vijven voordat ik de deur uitstap.

er weer tafelgesprekjes. Het is een drukke week! (KvB)





13

C VOpen

Juni 2007

CVO stimuleert scholen om aan het werk te gaan als brede school. Door het aanbieden van activiteiten buiten het reguliere programma om krijgen leerlingen meer kansen zich te ontplooien en een breed curriculum op te bouwen. De gemeente Rotterdam onder­ steunt brede scholen in de regio met extra middelen. Melanchthon Laanslootseweg en CSG Calvijn Juliana zijn inmiddels volop bezig als brede school.

Steeds meer brede scholen Woensdagmiddag, half drie. Marc Langer (links op de bovenste

van een activiteit zonder dat er direct een beoordeling aan vast zit,

foto) brengt het technieklokaal op orde voor de schilderles die hij

zoals dat bij de reguliere vakken het geval is. Neem goochelen.

straks geeft aan een groepje leerlingen. Hij zet alle materialen

Dat is natuurlijk spannend. Maar leerlingen leren er zich ook te

klaar en hangt het laatste werk van de leerlingen ‘ter inspiratie’

presenteren en een verhaal te houden. Zo zijn ze onbewust ook

op. Marc is in het dagelijks leven zelfstandig kunstenaar en een

bezig met taalontwikkeling. Dat is goed voor hun zelfvertrouwen.’

van de nieuwe mensen die de directie van Melanchthon Laans­

Verheul is hartstochtelijk pleitbezorger van de brede school.

lootseweg heeft ingehuurd in het kader van de brede school.

‘Het biedt zowel de leerlingen als de school veel kansen’, vindt hij.

Marc: ‘Leerlingen komen tijdens mijn lessen in contact met

‘Leerlingen krijgen de mogelijkheid zich op nieuwe terreinen te

nieuwe kanten van zichzelf. Meestal hebben ze nog nooit

ontwikkelen en te werken aan hun sociale competenties. Scholen

geschilderd, het is dus echt een ontdekkingstocht. Ik leer hen

kunnen hun activiteitenaanbod met de “verlengde schooldag” fors

goed kijken naar hun omgeving en een beetje los te komen van de

uitbreiden, ouders meer betrekken bij de school en intensiever

dagelijkse beslommeringen. Het is mooi om te zien hoe leerlingen

samenwerken met organisaties in de buurt op het gebied van

zich ontwikkelen en trots zijn op hun werk. Al gaat het er mij in

kunst, cultuur, sport, recreatie, welzijn en huiswerk- en studie­

eerste instantie om dat ze lol beleven aan deze activiteit.’

begeleiding. En je kunt er als school natuurlijk ook goed mee voor de dag komen. Melanchthon Laanslootseweg is een school waar

Gevarieerd programma

van alles te doen is naast de reguliere vakken. En dat laten we de

Behalve schilderen staan bij Melanchthon Laanslootseweg dit

buitenwereld weten.’

eerste brede-schooljaar koken, Spaans, sport, rappen, goochelen

Varianten

en School Plus op het programma. Bij de laatstgenoemde activiteit kunnen leerlingen onder begeleiding werken aan school-

Melanchthon Laanslootseweg is een ‘variant 2 brede school’, wat

opdrachten. Daarnaast doet de school mee aan de pilot Voeding

onder meer betekent dat de school minimaal drie dagen in de

en bewegen, een dagelijks programma dat zich richt op gezond

week open is van acht tot vijf. ‘Dat blijven we volgend jaar ook’,

eten en bewegen. In het lesrooster is er iedere dag een uur voor

zegt Verheul. ‘We zijn nog volop in ontwikkeling en willen onze rol

opgenomen. Leerlingen van de onderbouw doen daar allemaal

als brede school eerst goed neerzetten voordat we de stap naar

aan mee. Volgend jaar gaan ook de derdeklassers elke dag extra

variant 3 zetten. Daarbij is de school vijf dagen in de week open

aan beweging doen. Voor ouders organiseert de Melanchthonlocatie

van acht tot minimaal vijf uur. We willen volgend schooljaar eerst

om de zoveel tijd een ouderochtend, waar ze met al hun vragen

één dag in de week inroosteren van het eerste uur tot vijf uur voor

over onderwijs en opvoeding terecht kunnen. Het betrekken van

alle leerlingen van het eerste leerjaar, waarin we ook brede-

ouders bij de school maakt nadrukkelijk deel uit van het brede-

schoolactiviteiten aanbieden. Op die manier kunnen ze allemaal

schoolprogramma.

wennen aan lange dagen en kennismaken met nieuwe activiteiten. Zo raken ze misschien enthousiast om zich ook aan te melden

Zelfvertrouwen

voor andere cursussen en workshops.’

‘Belangrijkste uitgangspunt is dat we onze leerlingen willen

Uitbreiden naar havo en vwo

uitdagen tot nieuwe activiteiten, want niet alle kinderen worden daartoe van huis uit gestimuleerd’, zegt Sander Verheul, adjunct-

Inmiddels zijn er in Rotterdam 35 schoollocaties voor voortgezet

directeur van Melanchthon Laanslootseweg. ‘Je kunt veel opsteken

onderwijs die brede school zijn. Dit zijn allemaal vmbo-locaties.





14

C VOpen

Juni 2007

Er zijn vier ‘variant 3’-locaties, zeven ‘variant 2’-locaties en 24 ‘variant 1’-locaties. De gemeente Rotterdam en de schoolbesturen stimuleren de brede schoolactiviteiten volop. In het onlangs gepresenteerde actieplan ‘Maatwerk op school; meer leertijd voor kinderen’, hebben gemeente en schoolbesturen diverse doelstel­ lingen geformuleerd voor de brede school voor de komende vier jaar. Ze willen een uitbreiding van het aantal brede schoollocaties VO naar ten minste 60, een uitbreiding van de brede school naar havo en vwo, de realisatie van tenminste 25 brede-schoollocaties met een ‘variant 2’ of ‘variant 3’ en de realisatie van bewegings­ programma’s op in ieder geval alle ‘variant 2’- en ‘variant 3’-brede scholen. De gemeente Rotterdam verleent schoolbesturen een subsidie, afhankelijk van de variant, het aantal leerlingen en de ingediende begroting. De scholen moeten daarnaast voldoen aan diverse voorwaarden.

Kleine stap Voor de meeste scholen is de stap naar brede school niet zo groot als misschien op het eerste gezicht lijkt. Zoals voor CSG Calvijn Juliana. ‘Het kostte eigenlijk weinig moeite om een programma op te zetten’, zegt vestigingsdirecteur Arie Boom. ‘We deden voorheen namelijk ook al veel buiten de reguliere lessen om. Onze leerlingen krijgen al jaren elke dag standaard huiswerkbegeleiding, we zijn namelijk een thuiswerkvrije school. We doen veel extra’s op het gebied van sport en cultuur. En we investeerden altijd al in ouderbetrokkenheid; we leggen onder meer huisbezoeken af. Vorig schooljaar zijn alle vestigingen van Calvijn begonnen als ‘variant 1’, waarin de locatie in ieder geval samenwerkt met maatschappelijke partners aan het brede school-activiteiten­ programma dat na schooltijd wordt uitgevoerd. Toen is er ook een Calvijnbreed visiedocument op de brede school verschenen. ‘Wij zijn in dat proces meegegaan’, zegt Boom. ‘Het gaat bij ons nu zo goed, dat wij vanaf volgend schooljaar in ieder geval verder­gaan als ‘variant 2’-brede school.’

Enquête

Schilderen en koken als brede-schoolactiviteit op Melanchthon Laanslootseweg, hockeyen op Calvijn Juliana.

‘Om onze leerlingen enthousiast te krijgen voor de nieuwe activiteiten, hebben we in oktober 2006, rond de opening van onze verbouwde school, drie dagen lang 22 verschillende workshops gehouden’, vertelt Nanne van Drongelen, brede-schoolcoördinator

Activiteiten promoten

van Calvijn Juliana. ‘Vervolgens hebben we alle vierhonderd

‘Inmiddels doet tien procent van onze leerlingen mee met de

leerlingen een enquête voorgelegd met de vraag wat zij nu graag

vrijwillige brede schoolactiviteiten’, zegt Nanne. ‘Dat vinden we

doen op hun vrije middag. Aan de hand van de uitslagen hebben

eigenlijk nog te weinig. We hopen volgend jaar op minimaal twintig

we nieuwe activiteiten opgezet voor dit schooljaar. Een aantal

procent. We zullen er alles aan doen om de activiteiten te promoten

verplichte onderdelen hebben we op het programma gezet, zoals

en we verwachten dat de mond-tot-mondreclame onder leerlingen

een schaatsochtend en een cultuurmiddag in het Zuidpleintheater.

ook zijn werk zal doen. Veel deelnemers zijn enthousiast.’

En ook een vrijwillig onderdeel, waarbij leerlingen kunnen kiezen

Boom: ‘Ons streven is dat leerlingen het naar hun zin hebben op

uit onder meer zaalvoetbal, een rapworkshop, streetdancelessen

onze school. En lange dagen maken is alleen leuk, als je leerlingen

en een computerworkshop. Voor ouders zijn onder meer twee

ook interessante activiteiten te bieden hebt.’

extra avonden georganiseerd over de opvoedkundige thema’s

(DNL)

‘Grenzen stellen’ en ‘Digitaal pesten’. Ouders hebben onlangs ook een enquête gekregen waarin hen wordt gevraagd of zij zich willen

Neem voor meer informatie over de brede school en/of subsidievoorwaarden

inzetten voor de school en op welke manier. Ze kunnen bijvoor­

contact op met Caroline Barnhard, algemeen beleidsmedewerker van CVO,

beeld kantinediensten draaien of lid worden van de klusclub.’

telefoon (010) 217 13 99.





15

C VOpen

Juni 2007

Straks veel nieuwe leraren gezocht Uitslag inventarisatie onder CVO-docenten De berichten over een dreigend lerarentekort keren weer terug. Hoe ziet de toekomst voor CVO eruit op dit terrein? CVO zit niet stil.

Maatregelen

Vanaf 2010 wordt het probleem echt omvangrijk (zie CVOpen 7-3). Dan komt de uitstroom van de babyboom-generatie flink op gang,

Natuurlijk neemt CVO met deze gegevens in de hand ook maat­

terwijl er te weinig nieuwe gegadigden via de lerarenopleiding het

regelen. Via de duale opleiding kan CVO nu al mensen zelf

onderwijs binnen komen. Een bloeiende economie kan het

opleiden voor de banen van straks. Wel is het nodig dat we mensen

probleem nog versterken, omdat dan meer (potentiële) leraren

gerichter werven juist voor de gesignaleerde tekortvakken.

een baan buiten het onderwijs vinden.

Ook kunnen we denken aan mensen met een andere achtergrond

Ook CVO wil de problemen serieus nemen en onderzoekt daarom

dan de gewone lerarenopleiding. Zo verzekeren we ons van verse

de situatie van het zittende personeel. Bij een eerste inventarisatie

instroom.

is gebleken dat van de 1.761 leerkrachten er momenteel

Daarnaast willen we ook uitstroom tegengaan, dus mensen langer

291 personen 55 jaar of ouder zijn. Dat betekent dat één op de zes

voor CVO en het onderwijs behouden. Mede gezien het grote

docenten het onderwijs de komende jaren zou kunnen verlaten.

aantal senioren binnen CVO zal ouderenbeleid steeds belangrijker

Daarnaast is de leeftijdsgroep van 50 tot en met 54 jaar nog

worden. Ook aantrekkelijk werkgeverschap is van belang.

omvangrijker: 385 personen (22%).

De analyse wordt de komende maanden voortgezet. Daarnaast is een notitie over toekomstgericht personeelsbeleid in aantocht.

Talen en exacte vakken

[KdO]

Bekeken is ook welke vakken de 55-plussers geven. Daarbij zijn steun- en mentorlessen even niet meegerekend. De groep talendocenten is het omvangrijkst: 96 personen. De vakken Nederlands (32 keer) en Engels (27 keer) worden het meest genoemd. Maar bij de huidige situatie op de arbeidsmarkt zouden de komende vacatures Duits (14) en klassieke talen (7) evenmin simpel te vervullen zijn. Ook in de exacte vakken is een forse uitstroom op komst: 36 leraren wiskunde en 15 leraren natuurkunde vormen hier de grootste groep. Andere veelgenoemde vakken zijn: geschiedenis (17 keer), lichamelijke opvoeding (17 keer) en tekenen (12 keer). Dit zijn nog grove gegevens. Zo is niet bekend om welk volume (hoeveel fte’s) het precies gaat: binnen het bestand zijn immers zowel voltijders als deeltijders aanwezig. Onvoldoende is nog verwerkt dat sommige mensen meer dan één vak geven. Ook moet bedacht worden dat de leeftijdsgroep zeer divers is samengesteld: de jongsten hebben in principe nog een flink aantal jaren te gaan, de ouderen zijn bij wijze van spreken al bijna weg. Een verdere

Eén op de zes docenten kan het onderwijs verlaten in de komende jaren.

analyse volgt!





16

C VOpen

Juni 2007

De (CVO)pen aan een gast

Samen werken aan waardering Sjoerd Slagter, voorzitter VO-raad

Ruim vijf maanden geleden ging de VO-raad van start. Ruim 600

en samenleving. Investeren in vertrouwen is belangrijk, zodat

scholen, 120.000 werknemers en bijna 1.000.000 leerlingen zijn

scholen in samenwerking met hun omgeving hun maatschappelijke

allemaal verenigd in één raad met één gezamenlijk belang:

opdracht kunnen waarmaken: excellente onderwijsresultaten voor

voortreffelijk onderwijs.

elke leerling en zorg voor leerlingen die dat nodig hebben.

We kijken terug op een vliegende start met weinig momenten van rust en achterover leunen. Alle grote thema’s zijn inmiddels

Het regeerakkoord biedt hiervoor veel aanknopingspunten.

langsgekomen, van onderwijstijd en schoolboeken tot spellen en

Het nieuwe kabinet wil investeren in overleg met maatschappelijke

rekenen, we potten geld op en managen wat af.

organisaties. Het pleit voor een overheid als bondgenoot, een overheid die betrouwbaar wil zijn, die samen met burgers aan

In mijn openingsspeech bij de VO-raad heb ik gesproken over onze

oplossingen werkt, professionals in de publieke sector ruimte wil

missie. Die missie gaat over een zelfbewuste, trotse sector die zijn

laten, ‘bestuurlijke drukte’ wil verminderen en niet (meer) gelooft

zwakke kanten kent en zijn successen viert. We willen investeren

in blauwdrukken van bovenaf. Kortom: een overheid die vertrouwen

in vertrouwen en we zijn op zoek naar maatschappelijke waardering.

geeft en ruimte laat. Daar willen wij ons, als voortgezet onderwijs,

Een grote opdracht, met leden die zich bewust zijn van hun

wel mee verbinden.

belangrijke taak: jongeren van 12 tot 18 jaar voorbereiden op de toekomst.

In de onderwijsparagraaf van het regeerakkoord noemt het kabinet een groot aantal concrete doelen. Een breed samengestelde

Scholen staan voor enorme uitdagingen. De samenleving verwacht

commissie moet daarvoor bouwstenen aanleveren. De VO-raad is

veel van het onderwijs. Met beperkte middelen investeren we in

klaar om deze bouwstenen te leveren. Wij willen graag afspraken

nieuw lesmateriaal, bouwen we krachtige leeromgevingen,

maken over kleinschalig onderwijs in stadswijken, dorpen en

oefenen we met nieuwe onderwijsconcepten en doen we ervaring

regio’s. Wij gaan investeren in kwaliteit van examens. Wij maken

op met teamwerk. Het is een zoektocht, soms een worsteling;

werk van het bestrijden van de uitval. Wij hebben plannen om te

we boeken successen en incasseren nederlagen.

investeren in de professionaliteit van medewerkers, het loopbaan­

In Rotterdam weten ze dat als geen ander. Daar worden maat­

perspectief van docenten en maatwerk voor leerlingen. Wij willen

schappelijke problemen als uitval, verharding en uitsluiting als

vermindering van werkdruk en verhoging van de kwaliteit.

eerste gevoeld en het sterkst beleefd. Ik lees ook hoe juist de

De VO-raad wil alle scholen graag verbinden met deze kabinets­

CVO-scholen er werk maken om die uitval te bestrijden, hoe ze

doelstellingen en zo vorm geven aan een nieuwe vertrouwensbasis.

met nieuwe didactische middelen leerlingen bij de les houden, hoe

Maar dan houden wij de minister en Tweede Kamer aan hun

ze leerlingen zorg en ondersteuning bieden en zo samen werken

verkiezingsbeloften: daadwerkelijk investeren in onderwijs, ruimte

aan vertrouwen. Dat is investeren in de toekomst van jongeren.

geven aan professionals, recht doen aan de (verdiende) autonomie voor scholen. Dat is ‘samen werken’. Dat is verbinden. En zo bouw je aan vertrouwen.

De VO-raad ondersteunt al die activiteiten op al die scholen van harte. De VO-raad stimuleert scholen in het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs en in het versterken van de profes­

Alle medewerkers, schoolleiders en bestuurders van de CVO-

sionaliteit van de leraar. Samen met het veld werkt de VO-raad

scholen in Rotterdam mogen erop rekenen dat we de minister

aan een actieve en open relatie tussen scholen, leerlingen, ouders

en de staatssecretaris aan deze beloften zullen houden.





17

C VOpen

Juni 2007

Nieuws van de scholen

Farelcollege heeft succes met musical ‘Aïda’

Ridderkerks Máximacollege start in augustus

De musicalcast van het Farelcollege mocht op 4 juni tijdens de Dave on Stage Bonte Avond in het Luxor Theater in Rotterdam nog een keer acts uit de musical ‘Aïda’ spelen voor een groot publiek. De Farelleerlingen werden hiervoor uitgenodigd omdat ze de beste amateurspelers waren uit de regio die programmamaker Dave van der Wal dit voorjaar bezocht voor zijn tv-programma ‘Dave on Stage’ op TV Rijnmond. Volgens Jos Crezée, muziek- en ckv-docent op het Farelcollege en vaste begeleider van de jaarlijkse musicals op zijn school, was het uitvoeren van de musical ‘een week feest, zowel voor de kinderen als

Peter Meij (Farelcollege) en Gert Eijkenaar (unitdirecteur van het Gemini College) met de tekeningen van de gezamenlijke school.

voor ons’. In één week in maart werden – inclusief de try-out – zeven uitvoeringen op de planken gezet in theater Het Plein in Ridderkerk. Jos: ‘Het liep gesmeerd. Er zat een aantal talenten tussen die goed

Per augustus 2007 starten het Farelcollege en het openbare Gemini

zongen en het stuk droegen.’ Op 30 oktober steken de musical­

College in Ridderkerk gezamenlijk een praktijkschool en een

docenten op Farel de koppen alweer bij elkaar om de volgende

time-outvoorziening voor vmbo-leerlingen. Deze school gaat

musical te kiezen. Op de nominatie staan ‘Foxtrot’, ‘De klokkenluider

‘Máximacollege’ heten, een naam die is bedacht door leerlingen

van de Notre Dame’ en ‘De drie musketiers’.

van het lwoo. De eerste 25 leerlingen (twee groepen) beginnen in noodlokalen aan de Sportlaan. Dit zijn leerlingen die praktijkonderwijs volgen. In de nieuwbouw aan de Sportlaan die per augustus 2008 in gebruik genomen wordt, is plaats voor 200 leerlingen. Er kunnen 125 leerlingen praktijkonderwijs volgen, en maximaal 75 kunnen er terecht in de time-outvoorziening. Deze time-outvoorziening is bedoeld voor jongeren die qua gedrag niet goed functioneren op een van beide scholengemeenschappen. Deze voorziening is vmbo-plus

De Egyptische generaal Ramades en de Nubische prinses Aïda worden verliefd op elkaar. Foto boven: Ramades’ verloofde Amneris.

genoemd, omdat er meer begeleiding gegeven wordt. Peter Meij, onderwijsdirecteur op het Farelcollege, vertelt dat zijn school de helft van de docenten van het nieuwe team zal leveren, en het Gemini College de andere helft. Het eerste jaar is er plaats voor 9 fte’s in het team. De directeur is per 1 april benoemd (zie de rubriek Personalia op p. 23). Hoe de nieuwe school omgaat met de identiteit is nog de vraag. Peter: ‘We zijn nog niet toegekomen aan het beantwoorden van de vraag of er een dag- of weekopening of -sluiting gehouden wordt. In de praktijk kan dat inhouden dat de groep leerlingen in tweeën gesplitst wordt. We moeten een afweging maken tussen de identiteit en de pedagogische setting. De insteek is in ieder geval dat we elkaar respecteren. Die algemene uitspraken liggen er wel.’





18

C VOpen

Juni 2007

Een van de horecateams van PENTA West-IJsselmonde: de prijswinnaars Mike (links), Deborah (midden) en Nick (rechts).

Schoolontwikkeling van Melanchthon De Blesewic

Prijzenregen voor PENTA West-IJsselmonde

Met een zogeheten large scale intervention (lsi) heeft Melanchthon

Het PENTA college CSG West-IJsselmonde nam op 5 april met twee

De Blesewic de basis gelegd voor verdere schoolontwikkeling.

teams deel aan de horecavakwedstrijd op de François Vatelschool

Voor de large scale intervention op donderdagmiddag 19 april waren

in Den Haag. Ze hadden succes in deze jaarlijkse culinaire wedstrijd

zoveel mogelijk stakeholders uitgenodigd om te praten over hoe

voor leerlingen uit het vmbo.

De Blesewic verantwoordelijkheid zou moeten en kunnen geven aan

Een team bestond uit twee koks en één gastheer of gastvrouw.

leerlingen en in hoeverre de school dat al doet.

Ze moesten een luxe viergangendiner koken, een showtafel opdek­

Marjan van der Wel, senior adviseur van het Christelijk Pedagogisch

ken in het restaurant met een bepaald thema, een parcours met

Studiecentrum, leidde de middag. Die bestond uit twee rondes:

hindernissen afleggen, een cocktail maken en serveren, een tafel

eerst een ronde in homogene groepen (leerlingen, ouders, docenten,

opdekken voor het gekookte viergangendiner en, tot slot, aan tafel

zusterscholen van Melanchthon, basisonderwijs of vervolgonderwijs),

twee flessen wijn openen en uitschenken.

daarna een ronde in heterogene groepen met leerlingen, ouders en

Er deden zeven teams mee, afkomstig van verschillende vmbo-

andere stakeholders.

scholen uit de provincie Zuid-Holland. De beroemde meester-koks

René Meijster, vestigingsdirecteur van De Blesewic, na afloop:

Paul Fagel en Pierre Wind waren de juryleden in de keuken.

‘Ik vond het een leuk gezicht om aan één tafel een rector, een

Ze bekeken, proefden, roken en bevoelden alles en stelden tussen­

moeder, een leerling uit vmbo-2, en een andere Melanchthon­

door ook pittige en lastige vragen. Tijdens het hindernisparcours

directeur te zien praten. Verder heeft de middag veel waardevolle

renden de kandidaten door de gangen met dienbladen vol drank.

opmerkingen op allerlei gebieden opgeleverd. We moeten nu een

Helaas kwamen niet alle glazen bij de ‘gasten’ aan…

vervolgstap maken, door de resultaten in het managementteam te

De twee PENTA-teams hebben werkelijk alles gegeven, met een

bespreken, en dan volgend jaar ons onderwijs anders in te richten.

schitterend resultaat. Gastheer Nick won de eerste prijs voor het

De large scale intervention moet bijdragen aan het schoolontwikkel­

opdekken en serveren van het viergangenmenu; de koks Deborah

plan.’ De Blesewic gaat bijvoorbeeld keuzes maken voor de controle

en Mike kregen de tweede prijs voor hygiëne en samenwerking en

op het maken van een sectorwerkstuk door de leerlingen: elke week

gastvrouw Phyllicia sleepte de tweede prijs in de wacht voor het

naar de voortgang vragen, of om de paar weken?

hindernisparcours, cocktail en showtafel. De leerlingen van de afdeling horeca en toerisme en hun docenten, Anja Kleingeld en Jan van der Knaap, hopen volgend jaar weer aan dit spannende evenement mee te doen.

Een leerlinge, een vertegenwoordiger van een zusterschool en een docent geven hun mening tijdens de large scale intervention.





19

C VOpen

Juni 2007

Nieuws van de scholen

Claudia Been van het Farelcollege in gesprek met een Indiase vrouw.

Gastlezing Neelie Kroes op Marnix Gymnasium

Drie CVO-reporters naar India

Eurocommissaris Neelie Kroes (Mededinging) gaf eind maart een

Drie leerlingen van CVO-scholen reisden in de voorjaarsvakantie als

gastlezing op het Marnix Gymnasium over de meerwaarde van de

reporter naar India, om daar het belang van onderwijs te onderken­

Europese Unie. De lezing sloot aan op het Model European

nen en de enorme verschillen tussen rijk en arm met eigen ogen te

Parliament (MEP), een simulatieproject van het Europese Parlement,

zien. Claudia Been vertegenwoordigde op deze reis van Edukans het

waarbij alle leerlingen uit klas 4 als Europarlementariërs debatteerden

Farelcollege, Martine Moerman en Dorien Heijkamp waren afkomstig

over actuele politieke thema’s.

van de PENTA-vestiging Angelus Merula. Ze bezochten samen met

Neelie Kroes maakte duidelijk waarom de samenwerking binnen de

bijna vijftig andere Nederlandse vo-leerlingen onder andere

Europese Unie belangrijk is voor Europa. Ze begon met een terugblik

onderwijsprojecten van de Indiase partners waarmee Edukans

naar 1957, het jaar waarin het Verdrag van Rome is getekend en

samenwerkt. Zodoende kwamen ze in kustgebieden die eind 2005

zijzelf op de Eerste Christelijke HBS zat aan het Henegouwerplein,

door de tsunami getroffen werden, in sloppenwijken van steden en in

een HBS die inmiddels is opgegaan in Melanchthon. En ze eindigde

dorpjes op het platteland. Sommige projecten waren opgezet voor

bij het 50-jarig bestaan van de Europese Unie in dit kalenderjaar.

meisjes, die in India vaak nog in een achterstandspositie leven, voor

Ze bracht met veel enthousiasme en gedrevenheid voor het voetlicht

werkende kinderen of voor dalits (kastelozen die gediscrimineerd

wat er bereikt is op het gebied van economische samenwerking

worden). De leerlingen ontmoetten ook de Indiase studenten met wie

tussen de verschillende lidstaten. En ze benadrukte waarom

ze in de voorbereidingsperiode al gechat hadden, en discussieerden

uniforme regelgeving hierbij zo belangrijk is. Op een natuurlijke

met hen.

manier verweefde ze haar persoonlijke verhaal en carrièreverloop

De scholen waarvan de leerlingen meereisden zijn verplicht om een

in haar betoog.

financiële actie te voeren voor beter onderwijs in India. Op die manier

Daarna ging Neelie Kroes met leerlingen in debat. Ze was erg

combineert Edukans de bouwstenen bewustwording, uitwisseling en

geïnteresseerd in hun meningen over verschillende politieke

actie in het internationaliseringsprogramma voor het voortgezet

vraagstukken die spelen binnen Europa. Ze sprak de hoop uit dat

onderwijs ‘Going Global’.

een groot aantal leerlingen van deze nieuwe generatie zich ook wil inzetten voor de verdere ontwikkeling van een sterk Europa.

Meer informatie: www.edukans.nl

Neelie Kroes, oud-leerling van CVO, liet haar licht schijnen over 50 jaar EU.





20

C VOpen

Juni 2007

Personalia Sinds 1 maart is Christine

Schenk-Nuis (51) algemeen

directeur van de PENTA-vestiging West-IJsselmonde. Christine is de afgelopen 16 jaar werkzaam geweest bij ROC Zadkine, een Rotterdamse instelling voor middelbaar beroepsonderwijs. Ze startte in 1990 als docent en coördinator en ging vanaf 1997 verder op diverse locaties als locatiemanager in de clusters gezondheidszorg, volwassenenonderwijs en welzijn. Christines werkzaamheden richten zich, naast het dagelijks leiding geven aan de vestiging West-IJsselmonde, op het vormgeven van

Nieuw adres CMT en staf van CSG Calvijn

de beroepskolom voor de Campus Hoogvliet, zowel van het Zadkinedeel als van de PENTA-vestiging West-IJsselmonde in Hoogvliet.

Per 1 mei is Linda

Sies (32) benoemd als conrector bedrijfs­

voering op de PENTA-vestiging Blaise Pascal. Linda is sinds 1995 werkzaam in het onderwijs, en sinds 1999 verbonden aan het PENTA Een ruime en lichte kamer, ook voor Margret de Graaf van de centrale administratie van Calvijn.

college CSG. Op de vestiging West-IJsselmonde was zij eerst aangesteld als docente biologie. In 2003 werd ze coördinator, met als taak het realiseren van onderwijs in Albrandswaard. In 2004 volgde

In april zijn het centraal managementteam (CMT) en leden van

Linda Jan van Dijk op als adjunct-directeur bedrijfsvoering. Nu volgt

de centrale staf van CSG Calvijn verhuisd. Tot nog toe waren zij

ze opnieuw Jan van Dijk op, maar nu als conrector bedrijfsvoering op

gehuisvest op de vestiging Vreewijk aan de Grift. Deze vestiging

de Blaise Pascal.

kampte echter met ruimtegebrek. Op de vestiging van Maarten Luther aan de Roerdomplaan was er wel ruimte. Een intensieve verbouwing was nodig om het CMT onderdak te bieden op de nieuwe werkplek. Het resultaat zijn ruime en lichte kamers, waar het prettig toeven is. Ook de centrale administratie is meeverhuisd en kan beschikken over een ruimer onderkomen dan voorheen. Verder is er een aantal ‘flexwerkplekken’ gecreëerd, waar docenten desgewenst gebruik van kunnen maken. Een ruime vergaderkamer completeert het geheel. Nog niet alle verhuisdozen zijn opgeruimd, maar ieder

Per 1 augustus is John

heeft zijn plekje gevonden.

van de unit Lijstersingel 2 van het Comenius College.John is tot

Bakker (45) benoemd als directeur

1 augustus werkzaam als vertegenwoordiger van de locatie van het Develstein Colege in Hendrik-Ido-Ambacht. Hij begon zijn loopbaan

Nieuwe adresgegevens:

als muziekdocent en was kunstcoördinator. Op de unit Lijstersingel 2 volgt hij Cor Gunneman op, die met fpu ging.

Bezoekadres:

Postadres:

tel. (010) 493 33 66

Roerdomplaan 42

Postbus 57613

fax (010) 493 33 77

3084 NM Rotterdam

3008 BP Rotterdam

E-mail [email protected]





21

C VOpen

Juni 2007

De buitenlandse docent

Poolse geeft Duits op Comenius ‘Op het Comenius heb ik mijn draai gevonden’ Toen de Poolse Agatha Paradna in 2003 als docente Duits werd aangenomen op het Terra College in Den Haag was dat een sprong in het diepe. Als onervaren docent in een vreemd land met een totaal ander onderwijssysteem had ze het de eerste jaren niet gemakkelijk. Tegenwoordig geeft ze les op het Comenius College in Capelle aan den IJssel. ‘Sinds twee jaar geniet ik echt van het lesgeven. En het wordt steeds leuker.’ Agatha Paradna kwam in december 1997 samen met haar man van Polen naar Nederland om een bedrijf in de tussenhandel op te starten. In 1999 werd haar eerste dochter geboren, gevolgd door de tweede in 2001. In datzelfde jaar besloten Agatha en haar man het bedrijf te verkopen. Agatha: ‘Thuiszitten is niets voor mij. Ik greep terug op mijn oorspronkelijke beroepskeuze: het onderwijs. In 1992 was ik in Polen aan de universiteit van Wroclaw afgestudeerd in de germanistiek met als bijvak de Nederlandse taal. Daarnaast had ik de lerarenopleiding afgerond. Mijn onderwijservaring beperkte zich voornamelijk tot het geven van individuele bijlessen. Heel wat anders dan voor een groep staan. Daar kwam ik keihard achter toen ik in 2003 als docente Duits begon op de vmbo-afdeling van het Terra College in Den Haag.’

Moeilijk begin ‘Ik wist niet wat ik zag!’ roept Agatha uit bij de herinnering aan haar eerste week op het Terra College. ‘Als Poolse was ik een heel andere onderwijssituatie gewend, met strenge docenten en gehoorzame leerlingen. In die periode kampte het Terra College met een veel te grote groep probleemleerlingen op de vmbo-afdeling. Dit maakte het onmogelijk om de kinderen te spreiden over de groepen en op die manier te handhaven. Er was geen sprake van lesgeven, ik was al blij als ik de groep een beetje rustig kon houden. De docenten werkten met hart en ziel, maar Agatha Paradna: ‘Ik vraag regelmatig aan collega’s hoe zij de leerlingen aanpakken.’

deze kinderen hadden intensieve begeleiding nodig. Voor mij als





22

C VOpen

Juni 2007

Personalia Anton de Jong (52) is per 1 april benoemd tot directeur van het Máximacollege, de nieuwe praktijkschool van het Farelcollege en Gemini College in Ridderkerk (zie ook pagina 18). Anton was tot 1999 leerkracht en (interim-)directeur in het basis­onderwijs. Daarna vervulde hij tal van functies op het gebied van het bredeschoolbeleid. Hij adviseerde verschillende gemeenten op dit gebied. beginnend docent in een vreemd land was lesgeven hier geen

Anton was al bij het opzetten van de praktijkschool betrokken als

haalbare kaart. Nadat in januari 2004 jaar het schietincident

adviseur van de gemeente Ridderkerk.

plaatsvond, waarbij de conrector van het Terra College om het leven kwam, werd het onderwijsprogramma aangepast en het vak Duits geschrapt. Zo kwam er een eind aan mijn eerste jaar als docent.’

Kansen Inmiddels had Agatha haar tweedegraadsbevoegdheid en begon ze met de masteropleiding in Utrecht om haar eerstegraadsbevoegd­ heid te halen. Na een jaartje werken op het Grafisch Lyceum in Rotterdam kwam ze in 2006 op de units Lijstersingel 2 en 18 van het Comenius College terecht. Met haar Poolse achtergrond

Op 1 juni begon Muriel

moest ze ook hier aftasten hoe ze met de leerlingen om moest

bureau van CVO als beleidsmedewerker communicatie. Ze volgt

van Brenk (31) op het verenigings­

gaan. ‘Ik heb geleerd dat openheid heel belangrijk is. Als ik aan

Talitha Zondag op, die naar Yacht vertrok. Muriel studeerde

de reactie van leerlingen merk dat zij iets wat ik doe of zeg niet

Communicatie en Vormgeving aan de Ichthus Hogeschool (nu

als positief ervaren, dan vraag ik direct aan hen: “Wat is er nu?

Inholland) te Rotterdam en vervolgde haar opleiding aan de School

Wat verwachten jullie van mij?” Aan mijn collega’s vraag ik

voor Journalistiek te Utrecht. Vanaf 2001 had ze diverse pr- en

regelmatig hoe zij de leerlingen aanpakken. Als buitenlandse

communicatiefuncties. Haar laatste baan was medewerker commu­

docent ben ik soms onzeker over de heersende waarden en

nicatie en pr bij de jeugdinrichting Forensisch Centrum Teylingereind

normen op de school en dan zijn mijn collega’s mijn belangrijkste

in Sassenheim, waar ze ook werk deed voor de interne vso-zmok-

informatiebron. Ik leer voortdurend bij en ieder schooljaar krijg ik

school, De Burcht.

met een nieuwe groep leerlingen de kans om het anders aan te pakken. De combinatie van opleiding en voor de klas staan werkt heel goed voor mij; ik groei in het vak en dat maakt het steeds leuker. Op het Comenius heb ik echt mijn draai gevonden.’

Grenzen Hoe denkt Agatha over het onderwijs in Nederland? ‘Mijn mening over het Nederlandse onderwijssysteem is overwegend positief,

Jaarverslag 2005-2006

maar ik zie ook een groep leerlingen die buiten de boot valt. Dat zijn de kinderen die voortdurend de grenzen opzoeken van wat kan en mag en eroverheen gaan. Deze leerlingen maken

Begin juni verschijnt het jaarverslag 2005-2006.

alleen een kans als zij extra sturing en structuur krijgen.

Er is gekozen voor een korte publieksversie die op

Ze hebben behoefte aan duidelijke grenzen, zodat ze precies

de scholen ter inzage zal liggen, en wordt toegestuurd

weten wat de consequenties zijn van hun gedrag. Daarin slaagt

aan relaties. De uitgebreide versie is op de website

het systeem in Nederland niet altijd. Dat is jammer, omdat deze

te vinden onder de link Publicaties > Bestellen en

kinderen vaak wel potentie hebben. De oplossing? Strenger en

downloaden.

duidelijker zijn. Maar ik geef toe: dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Uit ervaring weet ik dat als je eenmaal iets hebt toege­geven, je het niet zomaar kunt terugdraaien.’ (DNL)





23

C VOpen

Juni 2007

De hobby van…

Robert Schmidt Docent biologie Marnix Gymnasium

Diepzeeduiken ‘Al in mijn jeugd had ik belangstelling voor de onderwaterwereld. Ik had bijvoorbeeld heel lang een zoetwateraquarium, en vond onderwaterzwemmen heel leuk. Ik maakte een scriptie over haaien, zoals jongens dat nu doen over dinosauriërs. Het diepzee­ duiken begon met drie introductieduiken in de Grevelingen. Een paar jaar later haalde ik mijn eerste diploma tijdens een vakantie in Australië. Mijn vrouw en ik volgden er een cursus. Het was erg leuk om na een korte training in het zwembad de zee op te gaan naar het Great Barrier Reef. Ik ben een mooi-weerduiker, in helder water. Elke vakantie duiken we in de Rode Zee, maar toevallig gaan we deze zomervakantie naar Bonaire. Tijdens zo’n duikvakantie maken we ongeveer twintig duiken, zowel vanaf een boot als vanaf de kant. Het is in de Rode Zee misschien nog wel mooier dan in Australië. Er zijn meer diepteen stromingsverschillen. Dat is bevorderlijk voor de diversiteit in soorten. Het is elke keer weer een verrassing om nieuwe dingen te zien. Onder water is zo’n prachtige wereld – die schoonheid tref je niet boven water aan, ook niet in een tropisch regenwoud. Er is zo’n ongelooflijke diversiteit in soorten op een kleine oppervlakte! Het meest bijzondere vind ik scholen van felgekleurde vissen waar je middenin zwemt. Ik voel me aangetrokken door maanvisachtige soorten. En onbeschrijfelijk mooi zijn ook de koralen – zachte koralen kunnen een soort tropische onderwatertuin creëren in allerlei kleuren. Ik heb inmiddels een tweede duikdiploma, en ben nu advanced. Mijn specialisatie is fotografie onder water. Dat is nu mijn grote hobby geworden; ik hoop er ooit prijzen mee te winnen. Fotograferen stimuleert dat je een plekje opzoekt en daar lang blijft zitten, om te kijken wat er voorbij komt en dat op de foto te zetten. Vroeger had ik de neiging op “het grote spul” – zoals barracuda’s en haaien – te letten, maar dat is er minder en zit vaak dieper. Dan ga je harder zwemmen, ben je snel door je lucht heen, en dan heb je aan het eind niets gezien. Als je rustiger duikt en je meer richt op “het kleine spul”, geniet je meer.’ (AZ)





24

C VOpen

Juni 2007

De CVO-scholen

Accent Praktijkonderwijs

CVO

Marnix Gymnasium

CVO bestuurt tien scholen voor voortgezet onderwijs in Rotterdam

Weegschaalhof 33

Essenburgsingel 58

en omgeving. Met ruim 20.000 leerlingen zijn we één van de grootste

Postbus 84017

3022 EA Rotterdam

schoolbesturen in Nederland. De meeste CVO-scholen zijn brede

3009 CA Rotterdam

Tel. (010) 244 50 44

scholengemeenschappen. Ze verzorgen onderwijs op alle niveaus,

Tel. (010) 209 99 26

Fax (010) 478 08 46

van gymnasium tot praktijkonderwijs, op 40 verschillende locaties.

Fax (010) 209 56 40

[email protected]

CVO is werkgever voor zo’n 2.200 mensen. CVO streeft kwalitatief

[email protected]

www.marnixgymnasium.nl

hoogstaand onderwijs na, waarin de christelijke identiteit goed verankerd is en de zorg voor de leerling centraal staat. CVO streeft

www.cvoaccent.nl

naar actieve betrokkenheid bij onderwijs- en jeugdbeleid op lokaal, regionaal en landelijk niveau.

Christelijke Scholen­gemeenschap Calvijn

Melanchthon

Verenigingsbureau

Henegouwerplein 16

CVO heeft een eigen verenigingsbureau waar ongeveer vijfendertig

Roerdomplaan 42

3021 PM Rotterdam

mensen werken. De medewerkers ondersteunen het bestuur,

Postbus 57613

Tel. (010) 476 73 00

het managementteam en de scholen van CVO. Ze houden zich bezig

3008 BP Rotterdam

Fax (010) 477 26 09

met onderwijsbeleid, personeelsbeleid, huisvestingsbeleid, com-

Tel. (010) 493 33 66

[email protected]

municatiebeleid, boekhouding, personeels- en salarisadministratie

Fax (010) 493 33 77

www.melanchthon.nl

en systeembeheer / ICT.

[email protected] www.calvijn.nl

Missie CVO staat midden in de samenleving. De vereniging is geworteld in het Evangelie en handelt vanuit een christelijke inspiratie met oog

Comenius College

PENTA college CSG

en respect voor haar vele verschijningsvormen. CVO biedt jonge

Lijstersingel 10

J.A. Heijwegenlaan 4

mensen stimulerend onderwijs en een brede vorming. We houden

Postbus 797

Postbus 220

daarbij zoveel mogelijk rekening met de individuele mogelijkheden

2900 AT Capelle aan den IJssel

3200 AE Spijkenisse

van de leerlingen. Vanuit een open houding werken we samen met

Tel. (010) 459 59 70

Tel. (0181) 600 200

vele verschillende partners. Om ons onderwijs op een zo hoog

Fax (010) 451 62 74

Fax (0181) 697 523

mogelijk peil te brengen en te houden.

[email protected]

[email protected]

www.comenius.nl

www.penta.nl

Farelcollege Kastanjelaan 50 Postbus 163 2980 AD Ridderkerk Tel. (0180) 411 777 Fax (0180) 418 904 [email protected] www.farelcollege.nl

Vereniging voor Christelijk Voortgezet Onderwijs te Rotterdam en omgeving

CVO Goudsesingel 14a 3011 KA Rotterdam Postbus 22421 3003 DK Rotterdam T [010] 217 13 99 F [010] 411 42 78 www.cvo.nl

Kunst van leerlingen Bahûrim (PENTA)

Examenwerk voor ckv over het thema ‘Water’. Techniek: olieverf op doek. Vanaf linksboven met de klok mee: Angela Willemse, Saskia Brand, Femke Bakker, Scarlett van Oosten.