Cursus inleiding tot het bedrijfsbeheer Juridische aspecten van een onderneming

Cursus inleiding tot het bedrijfsbeheer Juridische aspecten van een onderneming

Karin Winters Director, legal services PricewaterhouseCoopers E-mail: [email protected]

PricewaterhouseCoopers

Oktober 2009

Cursus inleiding tot het bedrijfsbeheer Hoofdstuk 1

De levensloop van een onderneming 1 2 3 4

Hoofdstuk 2

Werken voor een onderneming 1 2 3

Hoofdstuk 3

Als werknemer Als zelfstandige dienstverlener Als zelfstandig bedrijfsleider

Contracteren met een onderneming 1 2


Opstarten van een onderneming Bestuur van de vennootschap Eigen vermogen van de vennootschap Einde van de vennootschap

Algemeen Enkele veel voorkomende contracten

Oktober 2009

Hoofdstuk 1: De levensloop van een onderneming

Slide 3


Oktober 2009

Hoofdstuk 1: De levensloop van een onderneming Afdeling 1

Opstarten van een onderneming 1 2

Afdeling 2

Bestuur van de vennootschap 1 2

Afdeling 3


Organen Aansprakelijkheid

Eigen vermogen van de vennootschap 1 2 3

Afdeling 4

Inleiding A) Eenmanszaak – Vennootschap B) VZW - Vennootschap Vennootschap A) Definities – kenmerken B) NV/SA vs BVBA/SPRL

Principes Kapitaalverhoging / Kapitaalvermindering Dividenden

Einde van de vennootschap Oktober 2009

Opstarten van een onderneming

Inleiding: • Eenmanszaak • VZW • Vennootschap

Slide 5


Oktober 2009

Opstarten van een onderneming Eenmanszaak Wat?

• Eenmanszaak is een vaak gebruikte term • Geen wettelijke definitie • Vanuit economisch oogpunt kunnen we een eenmanszaak omschrijven als:

“Geheel van bestanddelen die één handelaar samenbrengt en aanwendt om handel te drijven en klanten aan te trekken en te behouden. Dat betekent dat hij verschillende productiemiddelen groepeert om er een doelgerichte eenheid van te maken om winst te realiseren.” • Algemeen kunnen we de volgende onderdelen tot een eenmanszaak rekenen:

de handelsnaam, de cliënteel, het uithangbord of logo, het recht op gebruik van bedrijfslokalen, de industriële eigendomsrechten (licenties, merken, octrooien), de lopende contracten, materieel (gereedschap, werktuigen, machines), de voorraad, het meubilair, de boekhouding. = Handelsfonds Slide 6


Oktober 2009

Opstarten van een onderneming Eenmanszaak vs Vennootschap Eenmanszaak zonder vs vorm

Vennootschap

Winst

For profit: winstmaximalisatie


Kenmerken

Essentieel opgericht door 1 persoon.

Samenwerkingsovereenkomst van 2 of meer personen (uitz. EBVBA).

- Rechtspersoon

-Geen aparte rechtspersoonlijkheid -Geen afgescheiden vermogen: u staat

- Afgescheiden vermogen

met heel uw vermogen in voor de schulden van de onderneming (echtg kunnen beschermd worden indien aangepast huwelijkscontract)

Onder vennootschappen bestaan verschillende varianten, zie hierover later meer. Slide 7


Oktober 2009

Opstarten van een onderneming Non-profit sector

 VZW en IVZW zijn de meeste gebruikte rechtsvormen  Andere rechtsvormen: • Stichting • Feitelijke vereniging • VSO: Hybride vorm: tussen For Profit en Non-profit

Slide 8


Oktober 2009

Opstarten van een onderneming Non-profit sector  Kenmerken VZW • In zekere mate een duurzame werking en organisatie (kan zelfs een wijkcomité zijn) • Niet-winstgevend doel • Winstuitkeringsverbod: “non distribution constraint”  verbod om de winsten van de

organisatie (hoewel winst maken wel mag) uit te keren aan de leden/medewerkers ter persoonlijke verrijking zonder dat daar een tegenprestatie tegenover staat (kan wel als een bestuurder tegelijk de drank levert of diensten presteert) • Vaak wordt er gewerkt met vrijwilligers (zowel leden, medewerkers, bestuurders), dit

is echter geen vereiste. • Statuut van vrijwilligers is wettelijk niet goed geregeld. WG durft hier niet goed aan

raken, uit angst om vrijwilligers af te schrikken.

Slide 9


Oktober 2009

Opstarten van een onderneming VZW vs Vennootschap VZW

Vennootschap

Winst

Non- profit: alle activiteiten die niet gericht zijn op de persoonlijke verrijking van de leden/bestuurders.


Handelsactiviteit

In hoofdzaak andere inkomsten dan uit handelsactiviteit

In hoofdzaak inkomsten uit handelsactiviteit. (nuancering: burgerlijke vennootschap)

Rechtspersoon?

- Volkomen rechtspersoonlijkheid

Onder vennootschappen bestaan verschillende varianten, zie hierover later meer

- Afgescheiden vermogen

Slide 10


Oktober 2009

Opstarten van een onderneming

De vennootschap

Slide 11


Oktober 2009

Opstarten van een onderneming Vennootschap: Definities - kenmerken Vennootschap is een samenwerkingsverband tussen personen. Kenmerken: 1.

Meerdere personen (uitz. 1 BVBA)

2.

Inbreng: Iets in gemeenschap inbrengen dat het risico ondergaat van onderneming:  Inbreng kan worden gedaan in eigendom / in genot / in arbeid  Moet echt risico ondergaan: bij inbreng in arbeid: niet-concurrentiebeding

3.

Winst: Inbreng wordt niet om niets gedaan, men streeft winst na. Persoonlijke verrijking

4.

Delen in winst en verlies:  kan statutair geregeld worden,  beperking: Leonijns beding

Slide 12


Oktober 2009

Opstarten van een onderneming Vennootschap: Definities - kenmerken Waarom een vennootschapscontract? 1.

Affectio societatis: gelijkgericht belang: samenwerking met het zelfde doel

2.

Fiscaal belang

3.

Arbeid en kapitaalwisselwerking

4.

Beperking aansprakelijkheid: afscherming privé - vermogen

Slide 13


Oktober 2009

Opstarten van een onderneming Vennootschap: Definities - kenmerken Vennootschapsrecht maakt gebruik van verschillende technieken: (Rechtspersoonlijkheid - Afgescheiden vermogen - Beperkte aansprakelijkheid) 1. Rechtspersoonlijkheid: • Wettelijke fictie met een eigen vermogen en een eigen identiteit, • de rechtspersoon is rechtsbekwaam en handelingsbekwaam  Rechtspersoon heeft geen fysiek bestaan dus wordt altijd vertegenwoordigd, concept van vertegenwoordiging is inherent verbonden aan rechtspersoonlijkheid 2.

Afgescheiden vermogen:  Via deze techniek kan een deel van iemands patrimonium aan de juridische fictie gelinkt worden, de ingebrachte goederen verdwijnen uit het privévermogen

3.

Beperkte aansprakelijkheid:  Vennoot die inbreng doet, is aansprakelijk voor het ondernemingsrisico ten belope van de inbreng die hij doet  Feit is dat door deze techniek schuldeisers hun onderpand beperkt zien dus groeit de nood voor regels op vlak van kapitaalbescherming en kapitaalvorming omdat voorgaand onderpand het enige onderpand van de schuldeisers is Slide 14


Oktober 2009

Opstarten van een onderneming Vennootschap: Basisindeling obv RP SHV-THVmaatschap

VOF, Comm. V, Comm. VA

BVBA, NV, CVBA

Rechtspersoonlijkheid

Neen

Ja

Ja

Afgescheiden vermogen

Nee

Ja

Ja

Beperkte aansprakelijkheid

Nee

Nee, wel risicospreiding door verdelen commerciële risico’s over spelers + bij Comm V. / Comm. VA: stille vennoten wel beperkte ah

Ja

Slide 15


Oktober 2009

Opstarten van een onderneming Meest voorkomende vennootschapsvormen = NV en BVBA: vs met rechtspersoonlijkheid + afgescheiden vermogen + beperkte aansprakelijkheid NV/SA

BVBA/SPRL

• Minimum kapitaal: EUR 61.500 (volledig

• Minimum kapitaal: EUR 18.550, waarvan

onderschreven en volgestort bij oprichting) • Aandelen, met/zonder nominale waarde • Aandelen vrij overdraagbaar (tenzij anders bep in statuten) • Oprichting door minstens twee Aandeelhouders Belgische/buitenlandse individuen/ondernemingen • Bestuur: zie later

minstens EUR 6.200 volstort bij oprichting (of EUR 12.400 wanneer opgericht door 1 vennoot) • Aandelen met / zonder nominale waarde • Aandelen niet vrij overdraagbaar • Oprichting door 1 of meer 2 vennoten (opm. Enige vennoot is vennootschap: Aansprakelijkheid.) • Bestuur: zie later Slide 16


Oktober 2009

Opstarten van een onderneming Oprichting BVBA - NV Hoe te werk gaan bij oprichting? 1)

Opstellen statuten van de vennootschap

2)

Opstellen financieel plan

3)

Storten of beschikbaar maken van de inbreng

4)

Verlijden oprichtingsakte bij de notaris

5)

Notaris zal akte neerleggen op de griffie van de Rechtbank van Koophandel: verwerven rechtspersoonlijkheid!  zonder formaliteit neerlegging zal vennootschap worden beschouwd als maatschap = vennootschapsvorm van gemene recht

6)

Inschrijving van de akte in de KBO door de griffier die het ondernemingsnummer, toegekend door de KBO meedeelt / activering ondernemingsnummer / aanvragen BTW nummer indien nodig

7)

Publicatie van de akte in het Belgisch Staatsblad Slide 17


Oktober 2009

Opstarten van een onderneming Oprichting BVBA - NV Oprichtingsakte – Statuten: = vennootschapscontract, waarin minimaal volgende zaken geregeld/vastgelegd worden: 1.

Oprichters (zie later meer over de oprichtingsaansprakelijkheid)

2.

Vorm van de vennootschap: • BVBA / NV • De naam moet steeds door de woorden “naamloze vennootschap” of “besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid” of diens afkortingen vergezeld worden Naam van de vennootschap: Opgelet: unieke naam: • Geen naam die identiek of zeer gelijkend is met een naam van een andere vennootschap • Respect voor merknamen van anderen Plaats van de maatschappelijke zetel: is bepalend voor de landstaal waarin de statuten en alle andere officiële documenten van de vennootschap dienen opgesteld te worden

3.

4.

Slide 18


Oktober 2009

Opstarten van een onderneming Oprichting BVBA - NV Vervolg oprichtingsakte: 5.

Doel en bedrijvigheid - Doel is bepalend voor het onderscheid tussen burgerlijke en handelsvennootschap - Belangrijk om doel correct te omschrijven en niet te eng: groeipotentieel - Omvang mandaat bestuurder wordt bepaald door doel

Burgerlijke vennootschap

Handelsvennootschap

geen daden van koophandel • uitzondering: ondergeschikte daden van koophandel

daden van koophandel: objectieve daden van koophandel = lijst in de wet subjectieve daden van koophandel = alles wat handelaar doet handelaar = persoon die hoofdz. daden van koophandel stelt Vb: Verkoop van stofzuigers

Vb: Advocaat

Slide 19


Oktober 2009

Opstarten van een onderneming Oprichting BVBA - NV Vervolg Oprichtingsakte – Statuten: 6.

Kapitaal en aandelen (Zie hierover meer in afdeling 3: Eigen vermogen): - Vermelding geplaatst kapitaal Vb: Het geheel geplaatste kapitaal van de vennootschap bedraagt EUR 61.500 en is verdeeld in 100 aandelen zonder nominale waarde. - Aandelen: op naam aan toonder: worden afgeschaft met nominale waarde zonder nominale waarde = fractiewaarde - Opmaak aandeelhoudersregister - Regels inzake overdracht van aandelen

7.

Bestuur - vertegenwoordiging en controle (Zie hierover meer in afdeling 2: Bestuur)

Slide 20


Oktober 2009

Opstarten van een onderneming Oprichting BVBA - NV Vervolg Oprichtingsakte – Statuten:

8.

Algemene vergadering (zie hierover meer in Afdeling 2: Bestuur) Datum jaarvergadering: ieder jaar op vastgestelde dag (vb: tweede maandag van de maand juni om 14 uur, indien die dag een wettelijke feestdag is, dan wordt de vergadering op de eerstvolgende werkdag gehouden.) Plaats van de vergadering: gehouden op de zetel van de vennootschap of op een andere plaats aangewezen in de oproeping

9.

Jaarrekening – winstverdeling: Vb: Het boekjaar van de vennootschap gaat in op één januari en eindigt op eenendertig december. Op het einde van elk boekjaar wordt de boekhouding afgesloten en maakt de raad van bestuur de inventaris, de jaarrekening en het jaarverslag op, overeenkomstig de wettelijke voorschriften. Bestemming resultaat – reserve (vb: verplichting om bep. % uit te keren aan ADH)

Slide 21


Oktober 2009

Opstarten van een onderneming Andere vennootschapsvormen Vennootschapsvorm

Minimale kapitaalvereisten

Aansprakelijkheid aandeelhouders/vennoten

Maatschap/Société de droit commun Tijdelijke Handelsvennootschap/So ciété Momantanée Stille Handelsvennootschap/So ciété Interne

Neen

Hoofdelijk en onbeperkt

SCA/Comm. VA

EUR 61.500 volledig volstort

Beperkt (onderscheid stille vennoten – werkende vennoten)

SCRL/CVBA

EUR 18.550, minimaal EUR 6.200 volstort

Beperkt

SCRI/CVOA

Neen


SNC/VOF

Neen


SCS/Comm. V

Neen


Beperkt (onderscheid stille Slide 22 vennoten – werkende vennoten) Oktober 2009

Bestuur van de vennootschap

In NV en BVBA

Slide 23


Oktober 2009

Bestuur van de vennootschap In NV/SA en BVBA/SPRL NV/SA

BVBA/SPRL

Aandeelhouders

Aandeelhouders

Raad van Bestuur Artikel 517 Ven. Wet

Zaakvoerder Artikel 255 Ven. Wet

Directiecomité Artikel 524 bis Ven. Wet Dagelijks bestuur Artikel 525 Ven.Wet

Werknemers

Speciaal gevolmachtigden


Werknemers

Slide 24


Oktober 2009

Bestuur van de vennootschap: NV Algemene Vergadering van aandeelhouders Soorten: NV/SA

Aandeelhouders

1.

Gewone algemene vergadering van aandeelhouders/vennoten = Jaarvergadering: moet ieder jaar bijeen worden geroepen op vastgestelde dag

2.

Bijzondere algemene vergadering: kan ten allen tijde worden bijeengeroepen om te beraadslagen en te besluiten over aangelegenheid die tot haar bevoegdheid behoort en waarvoor geen tussenkomst notaris nodig is

3.

Buitengewone algemene vergadering: alle vergaderingen waarvoor tussenkomst notaris nodig is vb. statutenwijziging




Werknemers

Slide 25


Oktober 2009

Bestuur van de vennootschap: NV Algemene Vergadering van Aandeelhouders Bevoegdheden : NV/SA

Aandeelhouders

Regel: enkel de bevoegdheden voorzien in het wetboek van vennootschappen


1.

Directiecomité Artikel 524 bis Ven. Wet

Gewone algemene vergadering van aandeelhouders: goedkeuring jaarrekening, bestemming winst, verlening kwijting

2.

Gewone en bijzondere algemene vergadering van aandeelhouders: benoeming en ontslag bestuurders en commissaris, vaststelling salaris

3.

Buitengewone algemene vergadering: besluiten tot ontbinding vennootschap, statutenwijziging vb: wijziging van haar doel, verhoging - vermindering van het maatschappelijk kapitaal, fusie, splitsing

Dagelijks bestuur Artikel 525 Ven.Wet


Werknemers

Slide 26


Oktober 2009

Bestuur van de vennootschap: NV Raad van bestuur

NV/SA

Aandeelhouders Raad van Bestuur Artikel 517 Ven. Wet


Natuurlijke personen of rechtspersonen (wettelijk vertegenwoordiger) Benoeming, ontslag, vergoeding door de algemene vergadering Bestuurdersaansprakelijkheid: artikel 527 en 528 - 530 Ven. Wet en bijzondere wetten en artikel 1382 BW


Werknemers

Slide 27


Oktober 2009

Bestuur van de vennootschap: NV Raad van bestuur Bevoegdheden: NV/SA

. Residuaire bevoegdheid: alles wat niet




Werknemers

voorbehouden is aan algemene vergadering . Bestuurder maakt deel uit van de Raad van Bestuur = college en heeft dus geen afzonderlijke, individuele bevoegdheden (tenzij voor de vertegenwoordiging van de vennootschap, indien aldus voorzien) . Raad van Bestuur kan alle handelingen verrichten die nodig of dienstig zijn tot verwezenlijking van het doel van de vennootschap .De Raad van Bestuur zet het beleid/strategie uit dat vervolgens door dagelijks bestuur/management wordt uitgevoerd Slide 28


Oktober 2009

Bestuur van de vennootschap: NV Dagelijks bestuur

NV/SA

Aandeelhouders

Bestuurder of niet: gedelegeerd bestuurder of persoon belast met dagelijks bestuur


Rechtspersonen of natuurlijke personen (vaste vertegenwoordiger?)

Directiecomité Artikel 524 bis Ven. Wet

Benoeming, ontslag, vergoeding door de raad van bestuur of directiecomité

Dagelijks bestuur Artikel 525 Ven.Wet


Werknemers

Bestuurdersaansprakelijkheid: enkel artikel 527 Ven.Wet en artikel 1382 BW, tenzij beperkt door werknemersstatuut

Slide 29


Oktober 2009

Bestuur van de vennootschap: NV Dagelijks bestuur Bevoegdheden NV/SA




Werknemers

Dagelijks Bestuur = restrictief gedefinieerd door het Hof van Cassatie “handelingen die niet verder reiken dan hetgeen vereist is voor het dagelijks beleid van de vennootschap of die, omwille van hun gering belang of wegens noodzakelijkheid van een snelle oplossing de tussenkomst van de RVB niet vereisen, rechtvaardigen of toelaten ” opgelet : in de praktijk gaan dagelijks bestuurders vaak veel verder dan aanvaard door de rechtspraak => risico van verhoogde aansprakelijkheid * omvat zowel de bevoegdheid tot het nemen van beslissingen inzake dagelijks bestuur als de bevoegdheid tot het vertegenwoordigen van de vennootschap inzake het dagelijks bestuur Slide 30


Oktober 2009

Bestuur van de vennootschap: NV Directiecomité • Moet statutair voorzien zijn NV/SA

• Niet noodzakelijk bestuurder

Aandeelhouders

• Rechtspersonen of natuurlijke

personen (vaste vertegenwoordiger) • Benoeming, ontslag, vergoeding door




statuten of Raad van Bestuur • Bestuurdersaansprakelijkheid:

=> Idem Raad van Bestuur voor wat betreft taken directiecomité => Raad van Bestuur is niet aansprakelijk voor fouten directiecomité, tenzij gebrek aan toezicht •Mogelijkheid om het dagelijks bestuur

Werknemers

te delegeren

Slide 31


Oktober 2009

Bestuur van de vennootschap: NV Directiecomité Bevoegdheden NV/SA




Werknemers

. Omvang wordt bepaald door Raad van Bestuur, maar de Raad van Bestuur blijft minstens bevoegd voor: Het algemeen beleid van de vennootschap (vb. bepalen van de strategie en het business plan) Beslissingen voorbehouden aan de Raad van Bestuur op grond van uitdrukkelijke bepalingen van de wet (vb. voorbereiding van de jaarrekening en opstellen van het jaarverslag, bijzondere verslagen) . Alle andere bevoegdheden worden in principe gedelegeerd aan het directiecomité. . Bevoegdheid leden directiecomité is dan ook ruimer dan bevoegdheid lid Dagelijks bestuur

Slide 32


Oktober 2009

Bestuur van de vennootschap: NV Relatie Raad van Bestuur / Directiecomité: hoe werkt dit ?

RvB

• Uitgebreide delegatie

van bevoegdheden

Toezicht

Rapportering

Directiecomité

Slide 33


Oktober 2009

Bestuur van de vennootschap: BVBA Algemene vergadering van vennoten  Idem algemene vergadering van aandeelhouders in NV

BVBA/SPRL

Aandeelhouders Zaakvoerder Artikel 255 Ven. Wet

Werknemers


Slide 34


Oktober 2009

Bestuur van de vennootschap: BVBA Zaakvoerder BVBA/SPRL

Eén of meerdere natuurlijke personen of rechtspersonen (wettelijk vertegenwoordiger) Benoeming, ontslag, vergoeding door aandeelhouders Bestuurdersaansprakelijkheid: artikel 262 en 263-265 Ven. Wet en artikel 1382 BW en bijzondere wetten (gelijkwaardig aan regeling voor bestuurders in NV


Werknemers


Slide 35


Oktober 2009

Bestuur van de vennootschap: BVBA zaakvoerder Bevoegdheden BVBA/SPRL

. Residuaire bevoegdheid: Iedere zaakvoerder kan alle handelingen verrichten die nodig of dienstig zijn tot verwezenlijking van het doel van de vennootschap (muv die bevoegdheden die voorbehouden zijn aan de algemene vergadering) . Afwijkingen in statuten zijn mogelijk: vb: tweehandtekeningsclausules / college van zaakvoerders


Werknemers


. In een BVBA is er geen dagelijks bestuur en geen directiecomité: dus geen delegatie van bevoegdheden, Er kan wel gewerkt worden met volmachten. Slide 36


Oktober 2009

Bestuur van de vennootschap Bestuurdersaansprakelijkheid Burgerrechtelijke aansprakelijkheid (schadevergoeding)

Toepassingsgebied: • NV – BVBA – CVBA – Comm.VA • Andere vennootschapstypes (bv. VOF – Comm.V - THV): aansprakelijkheid overeenkomstig B.W. (lastgeving).

Strafrechtelijke aansprakelijkheid (strafsancties) Interne aansprakelijkheid (t.a.v. de vennootschap) Externe aansprakelijkheid (t.a.v. derden)

Slide 37


Oktober 2009

Bestuur van de vennootschap Burgerrechtelijke aansprakelijkheid Gewone bestuursfouten (art. 262/527 W.Venn.) Bestuurder schiet te kort in de uitvoering van zijn taak: slecht bestuur • Inspanningsverbintenis: Vgl. met een normaal en zorgvuldig bestuurder • Enkel intern (Actio mandati), niet tegenover derden • Individuele aansprakelijkheid, tenzij gemeenschappelijke fout • Bezoldiging irrelevant • Kwijting: = Beslissing algemene vergadering dat akkoord gaat met bestuur van de bestuurder voor de voorgelegde periode  geen aansprakelijkheidsvordering meer mogelijk nadien!

Slide 38


Oktober 2009

Bestuur van de vennootschap Burgerrechtelijke aansprakelijkheid Overtreding statuten / W.Venn (art. 263/528 W.Venn.) = Fout bij overtreding statuten / W.Venn. • Resultaatsverbintenis: precieze verplichting niet nagekomen = fout • Intern + extern • Hoofdelijke aansprakelijkheid voor alle bestuurders (maar regres), tenzij een bepaalde bestuurder bewijst dat:  hij geen deel heeft gehad aan de overtreding  hem geen schuld kan worden verweten  hij de overtreding heeft aangeklaagd op de eerste AV • Kwijting, enkel wat betreft interne aansprakelijkheid

Slide 39


Oktober 2009

Bestuur van de vennootschap Burgerrechtelijke aansprakelijkheid Kennelijk grove fout die heeft bijgedragen tot het faillissement •

Voorwaarden artikel 265/530 W.Venn.: • Vennootschap werd failliet verklaard • Passief > actief • Kennelijk grove fout • Kennelijk: fout die een redelijk persoon noodzakelijkerwijs foutief vindt • Grof: fout sluit nauw aan bij opzet en bedrog, of steunt minstens op een onredelijk inzicht • die heeft bijgedragen tot het faillissement

•

Zowel door curator als door benadeelde schuldeisers

•

Tegen bestuurders, gewezen bestuurders en feitelijke bestuurders

Slide 40


Oktober 2009

Bestuur van de vennootschap Burgerrechtelijke aansprakelijkheid Bijzondere aansprakelijkheidsregimes • • • • • •

Belangenconflictenregeling / onrechtmatig financieel voordeel (art. 264/529 W.Venn.) Niet naleven alarmbelprocedure (art. 332/633 W.Venn.) Niet neerleggen jaarrekening (art. 98 W.Venn.) Niet betalen van bedrijfsvoorheffing – BTW – RSZ Niet-tijdige aangifte van faillissement …

Slide 41


Oktober 2009

Bestuur van de vennootschap Burgerrechtelijke aansprakelijkheid Onrechtmatige daad: art. 1382 B.W. • • • •

Buitencontractuele aansprakelijkheid Niet in W.Venn. Elke daad waardoor aan een ander schade wordt veroorzaakt, verplicht degene door wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden. Samenloop contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid: • vrijwel steeds mogelijk in geval van strafrechtelijk gesanctioneerd feit • in andere gevallen; vaak moeilijk debat

Slide 42


Oktober 2009

Eigen vermogen van de vennootschap

Slide 43


Oktober 2009

Eigen vermogen van de vennootschap Begrippen: voorbeeld Inbreng door adh

Actief Vaste Activa

Passief 30

15

Kapitaal

5

Reserves

Winst gerealiseerd door vs

Eigen vermogen

Vlottende Activa

70

80

Schulden

Slide 44


Oktober 2009

Eigen vermogen van een onderneming Begrippen: Kapitaal Het maatschappelijk kapitaal van een onderneming = Totale waarde van de inbrengen gedaan in de onderneming door de aandeelhouders/vennoten.  Garantie voor derde partijen (schuldeisers van de onderneming)  Kan enkel verhoogd/verlaagd worden indien strikte regels gevolgd worden.  Bij oprichting: Maatschappelijk kapitaal = eigen vermogen = waarde van de onderneming Geplaatst kapitaal (capital souscrit) = Waarde van de aandelen uitgegeven door de onderneming en onderschreven door de aandeelhouders/vennoten.  Onderschrijving van de aandelen = belofte om actief in te brengen ten belope van een gelijke waarde aan de onderschreven prijs van de uitgegeven aandelen Gestort Kapitaal (capital libéré) = Gedeelte van het geplaatst kapitaal dat werkelijk is betaald/gestort Opmerking: Minimale vereisten in Wetboek van Vennootschappen: Kapitaalvennootschappen: • NV: Minimum kapitaal van 61.500 EUR, volledig volstort • NV/SA: Minimum 25% van de aandelen moeten volstort zijn • BVBA: Minimum 20% van de aandelen moeten volstort zijn

Slide 45


Oktober 2009

Eigen vermogen van de vennootschap

Belangrijk : Voldoende startkapitaal  Vereiste van een financieel plan: - Te overhandigen aan notaris bij de oprichting - Notaris bewaart dit, maar kan opgevraagd worden door de Rechtbank indien de vennootschap binnen drie jaar na oprichting failliet verklaard wordt - Op basis van financieel plan zal rechtbank oordelen of kapitaal kennelijk ontoereikend voor de voorziene activiteit gedurende eerste 2 jaar.  Kennelijk ontoereikend kapitaal => AANSPRAKELIJKHEID OPRICHTERS Wat is een financieel plan ? Overzicht van de verwachte uitgaven van vennootschap gedurende de eerste 2 jaren na oprichting en van de middelen (kapitaal - inkomsten – leningen) waarmee deze uitgaven betaald zullen worden.

Slide 46


Oktober 2009

Eigen vermogen van de vennootschap Inbreng door aandeelhouders/vennoten:  In geld: Geld dient gestort te worden op een geblokkeerde bankrekening. Bank levert certificaat af dat geld effectief gestort werd! (dit certificaat dient bij oprichting overhandigd te worden aan notaris).  In natura Correcte waardering? - Bijzonder verslag van de oprichters - Bijzonder verslag van een ad hoc auditor

Slide 47


Oktober 2009

Eigen vermogen van een onderneming Kapitaalmutaties: kapitaalverhoging Wie beslist om over te gaan tot een kapitaalverhoging? Principe: de algemene vergadering van aandeelhouders/vennoten in overeenstemming met de regels tot wijziging van de statuten = ½ aanwezigheid / ¾ meerderheid Uitzondering: In NV/SA kan de raad van bestuur gemachtigd worden door de AV, indien voorzien in de statuten, om over te gaan tot een kapitaalverhoging, binnen de perken van het toegestaan kapitaal

Slide 48


Oktober 2009

Eigen vermogen van een onderneming Kapitaalmutaties: kapitaalverhoging Externe kapitaalverhoging: inbreng in cash/natura van buitenuit, gedaan door de eigenaars van de inbrengen = Echte kapitaalverhoging: werkelijke verhoging van het eigen vermogen van de onderneming Mogelijke reden?:  verliezen dekken van de onderneming  investering mogelijk maken Interne kapitaalverhoging: geen echte inbreng! = omzetting van reserves in kapitaal = Geen wijziging van het eigen vermogen Mogelijke reden?  Opruiming van de balans

Slide 49


Oktober 2009

Eigen vermogen van een onderneming Kapitaalmutaties: kapitaalvermindering Wie beslist om over te gaan tot een kapitaalvermindering? Altijd de algemene vergadering van aandeelhouders/vennoten conform de regels tot wijziging van de statuten = ½ aanwezigheid / ¾ meerderheid Gelijke behandeling van de aandeelhouders/vennoten, tenzij unanimiteit

Slide 50


Oktober 2009

Eigen vermogen van een onderneming Kapitaalmutaties: kapitaalvermindering Kapitaalvermindering is een formele beslissing van de aandeelhouders/vennoten om het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap te verminderen. Werkelijke kapitaalvermindering: werkelijke vermindering van het patrimonium van de vennootschap => Schuldeisersbescherming! Mogelijke reden:  terugbetaling aan de aandeelhouders/vennoten omdat de vennootschap een voorschot aan eigen vermogen heeft dat ze niet verwacht nodig te hebben in de volgende jaren

Formele kapitaalvermindering: enkel vermindering van het maatschappelijk kapitaal zoals vermeld in de statuten, geen vermindering van het patrimonium van de vennootschap => Geen schuldeiserbescherming nodig Mogelijke reden:  aanleggen van een reserve om verliezen in de toekomst te dekken  aanzuiveren van verliezen

Slide 51


Oktober 2009

Eigen vermogen van een onderneming Wat met winst? 1.

Reserveren

= reserveren voor toekomstige investering / verliezen Klein deeltje van de winst moet wettelijk verplicht gereserveerd worden (wettelijke reserve) 2.

Uitkeren aan aandeelhouders:

= vergoeding voor gedane investering + genomen risico’s

Slide 52


Oktober 2009

Einde van de vennootschap

Slide 53


Oktober 2009

Einde van de vennootschap

Wijzen waarop een vennootschap eindigt:  Intuitu personae aangegane vennootschappen: o.a. SHV-maatschap-THV-VOF- Comm.: Vennootschap staat of valt met elk der vennoten: vennootschap neemt einde bij Faillissement/Onbekwaam verklaring/Overlijden van één vennoot (tenzij anders bedongen in statuten)  THV: Bij verstrijken duur/ voltrekken handeling  Nietigheid inbreng kan einde vennootschap betekenen  Ontbinding (vrijwillig/gerechtelijke/wettelijke) met vereffening  Faillissement: staking betaling / wankelen krediet  Fusie: Vennootschap die ontbonden wordt zonder dat deze vereffend wordt. Wordt opgeslorpt door een andere vennootschap.  Splitsing: Vennootschap die ontbonden wordt zonder dat er vereffend wordt: het hele vermogen gaat over op minstens 2 andere vennootschappen

Slide 54


Oktober 2009

Einde van de vennootschap Faillissement Voorwaarden faillissement - Staking betaling EN - Wankelen krediet Gevolg?  Vennootschap is verplicht om aangifte van faillissement te doen  Failliet verklaring  Aanstellen curator: Actief realiseren Passief zoveel mogelijk aanzuiveren volgens bepaalde rangregels

Slide 55


Oktober 2009

Einde van de vennootschap Ontbinding met vereffening 1. 2.

3.

Beslissing tot ontbinding van de vennootschap + aanstelling van de vereffenaar door de algemene vergadering / rechtbank Taak vereffenaar: - Actief realiseren - Passief zoveel mogelijk aanzuiveren Sluiting van de vereffening: bij positief saldo  aandeelhouders - Vennootschap houdt op te bestaan  verlies rechtspersoonlijkheid - (Gedurende 5 jaar: vennootschap blijft te bestaan als een passieve rechtspersoon)

Slide 56


Oktober 2009

Hoofdstuk 2: Werken voor een onderneming

Slide 57


Oktober 2009

Hoofdstuk 2: Werken voor een onderneming Afdeling 1

Als werknemer

Afdeling 2

Als zelfstandige dienstverlener

Afdeling 3

Als zelfstandig bedrijfsleider

Slide 58


Oktober 2009

Werken voor een onderneming Als werknemer Arbeidsovereenkomst = overeenkomst op basis waarvan een natuurlijk persoon (de werknemer) diensten zal verrichten voor een onderneming (de werkgever) onder gezag van die werkgever en tegen betaling van een loon: •

“onder gezag”

 •

= =

ondergeschikt verband essentieel kenmerk om een werknemer te onderscheiden van een andere dienstverlener = mogelijkheid om hiërarchische controle uit te oefenen, om orders te geven, om de organisatie van werktijd en van werk op te leggen niet steeds zeer duidelijk / veel discussies inzake “schijnzelfstandigen”

Arbeidsovereenkomst is zeer strikt gereglementeerd, zowel inzake loon (minimum), beëindiging arbeidsovereenkomst, schorsing wegens ziekte, arbeidsduur, enz. Slide 59


Oktober 2009

Werken voor een onderneming Als werknemer Loon :  in geld + voordelen in natura (vb. Wagen, maaltijdcheques enz.)  Bruto loon  netto loon : Bruto = loon afgesproken tussen werkgever en werknemer Netto = loon dat werknemer effectief ontvangt, zijnde het bruto loon onder aftrek van de bedrijfsvoorheffing + werknemersbijdragen Bedrijfsvoorheffing = belastingen die de werknemer verschuldigd is op zijn loon doch die de werkgever moet inhouden en rechtstreeks aan de fiscus moet storten Werknemersbijdragen = sociale zekerheidsbijdragen die de werknemer verschuldigd is op zijn loon doch die de werkgever moet inhouden en rechtstreeks aan de RSZ moet storten.  Loonkost = totale kost voor de werkgever = bruto loon + werkgeversbijdragen (zijnde +/- 34 % loon)

Slide 60


Oktober 2009

Werken voor een onderneming Als werknemer Sluiten arbeidsovereenkomst :  

Geen vormvereisten – kan zelfs mondeling, maar best schriftelijk Proefbeding : - moet schriftelijk voorzien worden uiterlijk bij de indiensttreding - beperkte duur tijdens dewelke de WG/WN de AO kunnen beëindigen met een zeer korte opzeg

Slide 61


Oktober 2009

Werken voor een onderneming Als werknemer Opzegging arbeidsovereenkomst : 

Opzegging = eenzijdige mededeling van de ene partij aan de andere dat de AO wordt beëindigd na een bepaalde termijn = zeer strikt geregelde opzegtermijnen (groot verschil tussen arbeiders / bedienden - afhankelijk van anciënniteit / salaris, enz. ) = zeer strikte vormvereisten (schriftelijk, aangetekend, met vermelding van duur en aanvang, enz.)



Ongeldige opzeg => kan niet meer ingetrokken worden. De AO werd beëindigd op een onrechtmatige wijze => schadevergoeding



Geldige opzeg => tijdens de opzegperiode moet de AO verder uitgevoerd worden => WG kan evenwel beslissen dat geen prestaties doch dat opzegvergoeding wordt betaald Slide 62


Oktober 2009

Werken voor een onderneming Als zelfstandige dienstverlener Dienstverleningscontract = Overeenkomst op basis waarvan een natuurlijke of rechtspersoon (de dienstverlener) Diensten zal verrichten voor een opdrachtgever tegen betaling van een vergoeding •

Geen ondergeschikt verband : de dienstverlener regelt zelf de uitvoering van zijn diensten (wanneer / waar / hoe, enz.)

•

Eigenlijk is de dienstverlener een onderneming op zich : de dienstverlener maakt geen deel uit van de opdrachtgever als zelfstandige ondernemer werkt dienstverlener meestal voor meerdere opdrachtgevers ( WN werkt meestal exclusief voor 1 WG)

•

Niet gereglementeerd contract. Enkel de basisprincipes van Burgerlijk recht gelden => vrijheid inzake vergoeding / beëindiging / duur van de prestaties, enz.

Slide 63


Oktober 2009

Werken voor een onderneming Als zelfstandige dienstverlener Vergoeding : 

Veelal uitsluitend in geld



Normaal gezien : factuur van dienstverlener aan opdrachtgever Vergoeding + BTW



Geen inhoudingen voor belastingen / sociale zekerheid enz.



De zelfstandige dienstverlener betaalt zelf belastingen / sociale zekerheidsbijdragen



Kost opdrachtgever = vergoeding betaald aan zelfstandige dienstverlener

Slide 64


Oktober 2009

Werken voor een onderneming Als zelfstandige bedrijfsleider •

Bedrijfsleider = natuurlijk of rechtspersoon die een mandaat uitoefent in een vennootschap (bv. Bestuurder, afgevaardigd bestuurder, lid directiecomité, zaakvoerder), al dan niet bezoldigd

•

Als geen ondergeschikt verband => zelfstandig bedrijfsleider voor bestuurders / zaakvoerders : vermoeden dat geen ongeschikt verband. Wie zou werkgeversgezag uitoefenen ?

•

Als wel een ondergeschikt verband + loon : werknemer denkbaar voor een gedelegeerde tot het dagelijks bestuur en zelfs leden directiecomité : werkgeversgezag kan uitgeoefend worden door de Raad van Bestuur

•

Zelfstandig bedrijfsleider maakt werkelijk deel uit van de vennootschap (bv. visitekaartje met vermelding ‘Afgevaardigd bestuurder Venn. A’

•

Zelfstandig bedrijfsleider kan werken voor 1 of meerdere Vennootschappen


Slide 65

Oktober 2009

Werken voor een onderneming Als zelfstandige bedrijfsleider Bezoldiging :  in geld en, indien natuurlijk persoon, voordelen in natura  Facturatie niet verplicht  Vennootschap houdt bedrijfsvoorheffing in op de bezoldiging en stort deze door aan de fiscus  Geen inhoudingen voor sociale zekerheid => deze dient de zelfstandige bedrijfsleider zelf te betalen aan een Sociale Kas voor Zelfstandigen  Kost opdrachtgever = bruto-bezoldiging Contract ?  Benoeming / ontslag door het bevoegde orgaan van de vennootschap (AV / RvB,…)  Contractuele afspraken kunnen gemaakt worden  Voor Bestuurders van NV : herroeping mandaat kan op elk ogenblik. Afspraken inzake opzegtermijn of –vergoeding zijn niet geldig !

Slide 66


Oktober 2009

Hoofdstuk 3: Contracteren met een onderneming

Slide 67


Oktober 2009

Hoofdstuk 3: Contracteren met een onderneming Afdeling 1

Enkele principes

Afdeling 2

Enkele veel gebruikte contracten - Koop/Verkoop - Huur/Verhuur - Distributie van goederen  Agentuur  Commissie  Distributie-overeenkomst


Oktober 2009

Contracten Enkele principes Definitie contract: wilsovereenstemming tussen twee of meer partijen met de bedoeling om bepaalde rechtsgevolgen te doen ontstaan, te wijzigen, uit te doven of over te dragen. Onderscheid: 1.

Benoemde contracten: geregeld door specifieke wetten die de specifieke rechten en plichten van de partijen aanduiden

 vb.: koop-verkoop, agentuur, consumentenkrediet 2.

Onbenoemde contracten: niet geregeld door specifieke wetten maar door: - hetgeen partijen overeengekomen zijn (contractuele vrijheid) - de algemene beginselen van het contractenrecht (1101-1369 BW), en - In bepaalde gevallen, bepalingen van benoemde overeenkomsten voor aspecten van onbenoemde contracten die gelijkaardig zijn

 vb.: franchising, factoring Slide 69


Oktober 2009

Contracten Enkele principes Belang kwalificatie: regels die van toepassing zijn op het contract Principe: contractvrijheid (art. 1134 §1 BW) maar beperkt door: • • • • •

openbare orde en goede zeden (absolute nietigheid) dwingende regels ter bescherming van de zwakke partij (relatieve nietigheid) bepaald/bepaalbaar voorwerp geoorloofde oorzaak handelingsbekwaamheid en geldige toestemming van de partijen

Aanvullende bepalingen van de wetgeving kunnen contractueel opzij gezet worden door de partijen en zijn enkel van toepassing indien partijen niets anders voorzien hebben in het contract

Slide 70


Oktober 2009

Contracten Enkele veel gebruikte contracten 1.

Koop/Verkoop

Ontstaat wanneer er een akkoord is over: -

Voorwerp (bepaald/bepaalbaar): vb: 100 aandelen Fortis

-

Prijs (bepaald/bepaalbaar): vb: 100 x prijs van 1 aandeel Fortis op Euronext bij de sluiting van de beurs op 5 oktober 2009  Als er geen prijs is dan is er ook geen verkoop; eventueel kwalificatie als schenking of andersoortig contract

Principe: eigendomsoverdracht bij het sluiten van de verkoop  vaak contractueel voorzien dat de eigendomsoverdracht gebeurt bij betaling van de prijs Toepassing op het kopen van een onderneming: onderscheid tussen: Share deal Asset deal


Oktober 2009

Contracten Enkele veel gebruikte contracten Koop van een vennootschap = share deal

Koop van een handelsfonds = asset deal

↓ = koop van aandelen, door deze aandelen wordt men eigenaar van de vennootschap die op haar beurt eigenaar is en blijft van het handelsfonds

↓ = koop van alle onderdelen van het handelsfonds dus • overdracht contracten (akkoord co-

contractant) • overdracht activa (vb: gebouw) => notaris

Alle contracten (klanten, personeel,…)

lopen gewoon voort  Alle activa (vb: gebouw) en passiva (vb:

bankschuld) blijven gewoon bestaan in de vennootschap

• overdracht schuld => akkoord bank • uitz.: overdracht handelsfonds onder

speciale procedure

Slide 72


Oktober 2009

Contracten Enkele veel gebruikte contracten 2.

Huur/Verhuur

Definitie: Huur van goederen is een contract waarbij de ene partij zich verbindt om de andere het genot van een zaak te doen hebben gedurende een zekere tijd, en tegen een bepaalde prijs, die de laatstgenoemde zich verbindt te betalen. Onroerend goed: bepaalde soorten zijn strikt geregeld (vb: woninghuur, handelshuur),

anderen vallen onder het gemeen recht (vb: huur van kantoren) Roerend goed: vb: leasing Werk: = dienstencontract


Oktober 2009

Contracten Distributie 1.

Handelsagentuurovereenkomst (wet 13/4/1995)

Definitie: = De handelsagentuurovereenkomst is een overeenkomst waarbij de ene partij, de handelsagent, door de andere partij, de principaal, zonder dat hij onder diens gezag staat, permanent en tegen vergoeding belast wordt met het bemiddelen en eventueel het afsluiten van zaken in naam en voor rekening van de principaal. Kenmerken: •

Merendeel economische risico’s (vb: voorraad, leveringen) blijft bij principaal en niet bij agent

•

Vergoeding van de agent: meestal commissieloon maar vast loon tevens mogelijk

•

Kan louter mondeling of verborgen zijn in een andere overeenkomst Directe contractuele relatie

Klant

Principaal

Rechtstreekse eigendomsoverdracht e ct e e l r di tue n c Agentuur Onderhandelen en mogelijks afsluiten ee tra atie G n el overeenkomst van contracten in naam en voor o c r rekening van de principaal


Handelsagent

Slide 74

Oktober 2009

Contracten 2.

Distributie Commissie -overeenkomst (ter vergelijking)

Definitie: = een overeenkomst waarbij een partij, de commissionair, rechtshandelingen met een commercieel karakter (vb. (ver)koop van goederen) verricht in zijn eigen naam maar voor rekening van een andere partij, de committent, tegen de betaling van een commissie Kenmerken: •

Geregeld door contractuele bepalingen en bepalingen van Wb.Kh. (titel VII, art. 12-17)

•

Klant weet dat commissionair voor rekening van iemand anders handelt maar kent de identiteit van de committent niet  klant enkel contractuele relatie met de commissionair

•

Commissionair is verbonden in eigen naam maar de financiële risico’s zijn voor de committent Geen contractuele relatie

Committent

Commissionair overeenkomst

Klant Overgang eigendom?

n ge or i e n r vo de i ct a n ra ma va nt t g te on C aam nin mit n ke m re co

Commissionair Slide 75


Oktober 2009

Contracten Distributie 3.

Eigenlijke distributie -overeenkomst = onbenoemd contract

Definitie: = elke overeenkomst waarbij een leverancier aan één of meer verdelers het recht geeft om producten die de leverancier produceert of verdeelt te verkopen in hun eigen naam en voor eigen rekening

Producent

Koopverkoop contract Overgang titel

Verdeler

Koopverkoop contract Klant

Overgang titel

Slide 76


Oktober 2009

Distributieovereenkomst Kenmerken: • Economisch risico ligt bij de verdeler (dit kan echter contractueel gematigd worden) • Verkoop en overdracht van de eigendomstitel naar de verdeler, gevolgd door een

verkoop en een overdracht van de eigendomstitel van de verdeler naar de klant • De bedongen exclusiviteit moet niet absoluut zijn • Bijzonder toepassing: concessie van alleenverkoop  Wet 27/7/1961 betreffende

eenzijdige beëindiging van de voor onbepaalde tijd verleende concessies van alleenverkoop  Wet 27/7/1961 biedt grote bescherming aan de verdeler in geval van beëindiging van het contract zonder grove fout (vb.: zeer lange opzegtermijn in geval van langdurige handelsrelatie, 30-40 maanden is mogelijk)  Internationaal effect van deze wet: toepassing van deze Belgische wet is in principe verplicht indien het gaat om een exclusieve distributie op het Belgisch grondgebied  Zeer delicate materie, zorgvuldig onderzoek en opstelling contract noodzakelijk! Slide 77


Oktober 2009

VRAGEN?


Oktober 2009

Cursus inleiding tot het bedrijfsbeheer Juridische aspecten van een onderneming

Recommend Documents