CURSUS BEDRIJFSBEHEER

CURSUS BEDRIJFSBEHEER

Deze cursus wordt uitgegeven door Ondernemersschool Frankrijklei 127 2000 Antwerpen

Copyright © Naam docent © Ondernemersschool, Frankrijklei 127, 2000 Antwerpen Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. Ondanks al de aan de samenstelling van de tekst bestede zorg, kan noch de auteur, noch de uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige fout die in deze uitgave zou kunnen voorkomen.

2

Inhoudsopgave 1

Ondernemen, iets voor mij? 1.1 Een korte inleiding 1.2 Ondernemerscompetenties 1.3 Wetenschappelijk onderzoek naar de ideale ondernemer 1.4 Ondernemend denken en durven ondernemen! 1.5 Valkuilen als startende ondernemer

1.5.1 Angst voor kritiek van en afgaan voor de directe en indirecte omgeving 1.5.2 Angst voor onregelmatige inkomsten 1.5.3 Angst voor het zwarte gat wanneer men faalt 1.5.4 Angst voor succes 1.5.5 Angst voor het sociaal statuut van de zelfstandige 1.6 Welke kwaliteiten en capaciteiten heb je nodig om als ondernemer te starten?

1.6.1 Vakkennis en ervaring 1.6.2 Doelgericht werken 1.6.3 Financiële basiskennis 1.6.4 Communicatieve vaardigheden 1.6.5 Organisatievermogen 1.6.6 Op eigen benen staan en verantwoordelijkheid nemen 1.6.7 Zin voor risico 1.6.8 Een neus voor innovatie 1.7 Heb ik de juiste ondernemersvaardigheden?

3

1.8 Ondernemerszin: examengerichte vragen (niet letterlijk)

2

Een zelfstandig ondernemer: 2.1 De handelsbekwaamheid van de zelfstandige handelaar. 2.2 Onverenigbaarheden. 2.3 Zelfstandige in hoofdberoep of in bijberoep. 2.4 Een gereglementeerd beroep 2.5 Verplichte administratieve formaliteiten 2.6 Algemene Startvoorwaarden voor de handelaar

2.6.1 Naam van de onderneming kiezen 2.6.2 KBO of kruispuntbank van ondernemingen 2.6.3 Ondernemingsloket (OL) 2.6.4 Ondernemingsnummer 2.6.5 Openen van een bankrekening 2.6.6 Aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds 2.6.7 Bewijzen beroepskennis 2.6.8 Huwelijkscontract bekend maken 2.6.9 BTW-nummer laten activeren 2.6.10 Vergunningsplichtige beroepen 2.6.11 Bewijzen kennis bedrijfsbeheer 2.6.12 Milieuvergunning 2.6.13 Registratie en erkenning van aannemers 2.6.14 Leurhandel of ambulante handel

4

2.6.15 Nationaliteitsvoorwaarde 2.6.16 Personeel in dienst nemen 2.6.17 SABAM 2.6.18 RECUPEL 2.6.19 Vergunning Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) 2.6.20 REPROBEL 2.7 Ken je voldoende over “De Zelfstandige Ondernemer”?

3

BOEKHOUDEN 3.1 Boekhouding is verplicht 3.2 Aankoopfacturenboek 3.3 Verkoopfacturenboek 3.4 Financiële dagboeken 3.5 Inventaris 3.6 Vormvereisten en bewaring van de dagboeken 3.7 Dubbele boekhouding

4

De Belasting op de Toegevoegde Waarde (BTW) 4.1 Wat is BTW 4.2 De 4 verschillende BTW-tarieven in België gehanteerd 4.3 BTW- PERCENTAGES wiskundig 4.4 De 4 BTW-stelsels 4.5 Hoeveel is de BTW Tarief? Zet het kruisje in het juiste vakje 4.6 Soorten BTW

5

4.6.1 Aftrekbare BTW 4.6.2 Te betalen BTW 4.6.3 Verschuldigde BTW 4.6.4 Effectief te betalen btw: 4.7 Niet-aftrekbare BTW 4.8 Wat is een BTW-aangifte? 4.9 Kwartaalaangifte BTW SCHEMATISCH 4.10 BTW-voorschotten 4.11 BTW-listing. 4.12 Formules om de BTW te berekenen 4.13 Afronden van getallen 4.14 De Maatstaf Van Heffing of MVH 4.15 Extra oefeningen over MVH en BTW 4.16 Een aankoopfactuur – voorbeeld: 4.17 Verplichte vermeldingen op een factuur 4.18 Test jezelf over BTW berekenen en BTW-aangifte

5

HET VERKOOP- EN AANKOOPDAGBOEK 5.1 Begrippen over aankopen en verkopen 5.2 Boek volgende facturen in het aankoopdagboek. 5.3 Boek volgende facturen in het verkoopdagboek 5.4 DE BTW AANGIFTE 5.5 Elektronische BTW-aangifte: 5.6 EXTRA OEFENING BTW-AANGIFTE: EXAMENLEERSTOF!

6

5.7 EXTRA OEFENING OP TE BETALEN BTW 5.8 EXTRA OEFENINGEN (ZEER EXAMENGERICHT)

6

DE FINANCIËLE DAGBOEKEN

7

DE INVENTARIS 7.1 Algemeen 7.2 De omloopsnelheid (rotatie) 7.3 Oefening: gemiddelde stock en rotatie 7.4 Voorbeeld van een inventaris van een tenniswinkel 7.5 Inventaris - oefening

8

HET ONDERNEMERSPLAN 8.1 Een persoonlijke voorstelling van de oprichters 8.2 Een projectomschrijving 8.3 Het managementplan: 8.4 Het commercieel plan: Welke marketing gebruiken we?

8.4.1 Wat is marketing? 8.4.2 De marketingmix 8.4.3 PRODUCT: 8.4.4 PRIJS: 8.4.5 PLAATS: 8.4.6 PROMOTIE: 8.4.7 PRESENTATIE: 8.4.8 PERSONEEL: 8.5 Het financieel plan: Is onze zaak haalbaar?

7

8.5.1 Het investeringsplan: Welke activa hebben we nodig? 8.5.2 Degressief of versneld afschrijven. 8.6 KENNISTEST: Investeren en afschrijven. 8.7 Het financieringsplan (passief van de balans)

8.7.1 Hypothecaire lening (krediet) 8.7.2 Investeringskrediet 8.7.3 Kaskrediet 8.7.4 Leasing 8.7.5 Financiering door afbetaling 8.7.6 Liquiditeit 8.8 Het resultatenplan (winstverliesrekening) 8.9 De resultatenrekening van een onderneming

8.9.1 Resultatenrekening – correctie begin- en eindvoorraad 8.10 Het haalbaarheidsplan 8.11 KENNISTEST: “Ondernemersplan”

9

DE BALANS 9.1 Wat is een balans? 9.2 Oefeningen over “De Balans” 9.4 Kennistest: “De balans” 9.5 Balans tussen eigen vermogen en vreemd vermogen 9.6 Rendement van het eigen vermogen

10

HANDEL

10.1 DE HANDELSDOCUMENTEN:

8

10.3 Begrippen in verband met aan- en verkoop: 10.4 BETALINGSVORMEN 10.5 DE VERZEKERINGEN

11

RECHT

11.1 Vennootschapsrecht

11.1.1 Vennootschapsvormen 11.1.2 Vergelijk volgende vormen van handel drijven; EZ, EBVBA, BVBA, NV, CVBA, CVOA. 11.1.3 Formaliteiten voor de opstart van vennootschappen 11.1.4 Neerlegging jaarrekening: 11.2 KENNISTEST: Vennootschapsvormen en oprichting. 11.3 Huwelijksrecht

11.3.1 Het wettelijk stelsel 11.3.2 Scheiding van goederen 11.3.3 Voordeel “Scheiding van goederen” 11.4 ERFENISSENRECHT

11.4.1 Reservataire erfgenamen? 11.5 HUURRECHT: Het handelshuurcontract

12

SOCIAAL STATUUT VAN DE ZELFSTANDIGE

12.1 De sociale bijdragen

12.1.1 Principe sociale bijdrage zelfstandige 12.1.2 Berekeningswijze sociale bijdrage 12.1.3 Hoofdberoep

9

12.1.4 Bijberoep 12.1.5 Vennootschappen 12.2

Hoeveel sociale bijdragen betaal ik als startende zelfstandige?

12.3 De levensles met “sociale bijdrage” - oefening

13

FISCAAL RECHT

13.1 Principe personenbelasting 13.2 Belastingsschijven 13.3 Verminderingen 13.4 Belastingen berekenen

13.4.1 Belastingvrije sommen oefening 1: 13.4.2 Belastingvrije sommen oefening 2: 13.5 Aanvullende info - fiscaliteit

13.5.1 Wat is het kadastraal inkomen van een gebouw? 13.5.2 Registratiekosten OG 14

Personeel aanwerven – zelf solliciteren:

14.1 Aansluiting bij de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) 14.2 Aansluiting bij een kinderbijslagfonds 14.3 Aansluiting bij een vakantiefonds 14.4 Externe Dienst voor Preventie en Bescherming 14.5 Afsluiten van een verzekering tegen arbeidsongevallen 14.6 Het opstellen van een personeelsregister en arbeidsreglementFout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 14.7 Aansluiten bij sociaal secretariaat

10

14.8 Dimona-Aangiftes 14.9 Sollicitatiegesprekken

11

Inleiding De oefeningenbundel Bedrijfsbeheer bereidt u voor op een examen bij de Centrale Examencommissie. In versneld tempo wordt gedurende twintig uren het officiële leerplan bedrijfsbeheer doorgenomen. Mensen die zich nog niet hebben ingeschreven voor het centrale examen bedrijfsbeheer kunnen dit doen op volgend adres: Federale overheidsdienst Economie, K.M.O., middenstand en energie. WTC III T.a.v. P. De Cooman Simon Bolivarlaan 30 1000 BRUSSEL 02 277 71 48 Onderstaande oefencursus is geschreven via de vraag – antwoord benadering. De leerstof in de cursus is niet limitatief maar is wel een goede indicatie van wat de examinatoren kunnen vragen. Op de volgende bladzijde vindt u het leerplan van de centrale examencommissie. Dit leerplan bevat alle leerstof die u moet kennen om te slagen voor het examen bedrijfsbeheer. Het examen bedrijfsbeheer is een automatisch examen op computer met zowel theoretische vragen als oefeningen. Het examen bestaat uit meerkeuzevragen en het maken van berekeningen. Het doel van deze cursus is ervoor te zorgen dat u minstens de helft van de punten behaalt (50%). Opgelet! Wanneer u een juist antwoord geeft, krijgt u 1 of meerdere punten. Wanneer u niet antwoordt, krijgt u geen punten. Wanneer u gokt of foutief antwoordt worden er 1 of meerdere punten van uw resultaat afgetrokken! Gokken mag dus niet en wordt streng bestraft! Indien u slaagt voor het examen, kent u onmiddellijk de uitslag en ontvangt u het officiële vestigingsattest. Met uw officiële getuigschrift bedrijfsbeheer kan u zich vestigen als zelfstandige, een vennootschap oprichten en kan u zich inschrijven in de kruispuntbank der ondernemingen.

12

Handleiding Hoe kan ik huistaken inzenden? Doorheen de cursus zal je oefeningen en huistaken vinden. De oplossingen zijn vaak te vinden op de studentenpagina. Heb je toch nog vragen, dan kan je deze opsturen via de post of per e-mail: A. Huistaken versturen via de post: 1. Van zodra je één of meerdere huistaken hebt afgewerkt, kan je deze opsturen via de post. 2. Je stuurt best een kopie van je werk op. Het origineel bewaar je. 3. Stuur altijd een lege retourenveloppe mee met je huiswerk. Voorzie deze enveloppe van voldoende postzegels en schrijf je adres erop. Enkel wanneer je de enveloppe voldoende hebt gefrankeerd, zal het huiswerk verbeterd worden en teruggestuurd worden naar jouw thuisadres. 4. Stuur je huistaken naar: Ondernemersschool, Frankrijklei 127, 2000 Antwerpen B. Huistaken versturen via e-mail; 1. Van zodra je één of meerdere huistaken hebt afgewerkt, kan je deze via e-mail doorsturen naar [email protected]. 2. Vermeld duidelijk je naam, voornaam en studentennummer.

13

Hoe kan ik inloggen op mijn persoonlijke studentenpagina? Inloggen op de studentenpagina is heel eenvoudig. Je opent je internet browser en typt www.studentenpagina.be in in de titelbalk bovenaan. Je komt terecht op volgende pagina:

JOUW LOGIN: studentxx JOUW PASWOORD: xxxxxxx

Vervolgens wordt er een login en een paswoord gevraagd. Bij login typ je ‘studentxx’ in. Het paswoord is ‘xxxxxx’. Let er wel op dat je enkel kleine letters gebruikt en dat je alles aan elkaar typt. Druk vervolgens met de cursor (pijltje) op het vakje ‘enter’. Opgelet, deze informatie wordt regelmatig geüpdated. Je kan dus best af en toe een kijkje nemen op de studentenpagina.

Hoe kan ik examen afleggen? Als je heel de cursus hebt doorgenomen en alle huistaken hebt doorgestuurd, kan je examen afleggen. Je legt examen af op één van onze campussen (Antwerpen, Hasselt of Gent) tijdens de kantooruren. Hiervoor maak je ten laatste twee weken op voorhand een afspraak. Je kan telefonisch een afspraak maken op het nummer 03/292.33.33.

14

Hoe kan ik stage lopen? Om de praktijk onder de knie te krijgen, kan je stage lopen in jouw buurt. Deze stage is volledig vrijblijvend, maar wordt wel sterk aangeraden. Het is een goede referentie om later professioneel aan de slag te gaan. Hieronder vind je een voorbeeld van het stagecontract. Dit vraag je aan bij het Centrale Secretariaat in Antwerpen.

15

16

1

Ondernemen, iets voor mij? (grondig lezen)

1.1

Een korte inleiding

Veel mensen dromen van een eigen zaak. Deze stap mag echter geen overhaaste beslissing zijn. Als startende zelfstandige moet je je goed informeren en de voor- en nadelen goed afwegen. VOORDELEN

NADELEN

Je bent je eigen baas.

Je moet veel harder werken.

Je hebt meer arbeidsvreugde.

Je staat er vaak alleen voor.

Je hebt meer controle over je werk en meer Je hebt meer administratieve verplichtingen. plezier van het eindresultaat van je werk. Je kunt veel meer verdienen.

Je loopt financiële risico’s (faillissement, ziekte, …).

Het voelt niet aan als werken.

Je bent voor alles zelf verantwoordelijk.

Je kiest zelf je werkuren.

Je hebt minder vrije tijd.

Je krijgt respect en geniet een hogere status in Je omgeving bekijkt je als een ‘avonturier‘ of een de maatschappij. ‘belastingsontduiker’. In onze cultuur wordt het ondernemerschap niet echt naar waarde geschat of gepromoot. Laat je hier echter nooit door afschrikken of demotiveren. De voordelen wegen echt wel op tegen de nadelen, als je het maar goed aanpakt. Vooraf informeer je je best bij verschillende instanties en personen (bijvoorbeeld bij een ondernemingsloket, bij je boekhouder, bij een jurist, bij je potentiële klanten of de leveranciers, …).

1.2

Ondernemerscompetenties

Het is belangrijk dat je over de juiste persoonlijke vaardigheden beschikt om het te maken als

zelfstandig

ondernemer.

Algemeen

wordt

gesteld

dat

volgende

persoonlijke

vaardigheden worden aanzien als 'ideaal':           

Een goede vakkennis en een goede beroepsbekwaamheid hebben Kritisch en creatief kunnen denken (dus ook buiten de lijntjes durven denken) Een sterk leervermogen en een goed observatievermogen hebben Een realistische instelling hebben en kunnen omgaan met risico’s Stressbestendig zijn en een goed doorzettingsvermogen hebben Flexibel en dynamisch kunnen werken Beslissingen durven nemen en verantwoordelijk kunnen werken Sterke communicatieve vaardigheden hebben Kunnen inspireren en motiveren Kunnen plannen en organiseren Prestatiegericht werken en niet altijd afhankelijk zijn van anderen

17

 Zelfdiscipline bezitten en zelfvertrouwen hebben  Een optimistische kijk op het leven hebben Die 'ideale' ondernemer bestaat wellicht niet, maar het is wel belangrijk dat je op voorhand inschat wat je sterke en minder sterke punten zijn. Je kan er dan rekening mee houden en eventueel extra aandacht besteden aan bepaalde elementen.

1.3

Wetenschappelijk ondernemer

onderzoek

naar

de

ideale

De onderzoeksgroep Arbeids- en Organisatiepsychologie van de Vrije Universiteit Brussel voerde een onderzoek uit naar ondernemerschap. Zij trachtte in kaart te brengen welke eigenschappen van een ondernemer bijdragen tot zijn succes. Door middel van een bevraging gingen de onderzoekers enkele belangrijke persoonlijkheidsvariabelen na bij bestaande ondernemers. Deze dimensies werden vervolgens in verband gebracht met succes als ondernemer. Het onderzoek leverde een aantal persoonlijkheidsdimensies op die een ondernemer zeker zou moeten hebben:         

1.4

Innovatief kunnen denken De drang hebben om dingen te bereiken / realiseren Autonoom (zelfstandig) willen / kunnen werken Risico’s durven nemen De nodige competitiviteit hebben (concurreren) Proactief kunnen handelen en denken Efficiënt kunnen werken Het roer zelf in handen willen/kunnen nemen Kunnen omgaan met veranderingen of onvoorziene omstandigheden

Ondernemend denken en durven ondernemen!

Een echte ondernemer herken je dus bijvoorbeeld aan bovenstaande eigenschappen. Elke ondernemer heeft bij de opstart van een eigen bedrijf last van faalangst. De meeste echte ondernemers zullen deze angst verstoppen achter een krachtig uiterlijk of imago, maar iedere startende zelfstandige kent deze angst. Maar faalangst hebben is eigenlijk noodzakelijk en positief want het zal je als ondernemer op voorzichtige wijze naar je doel brengen. Uiteraard mag de angst voor het zelfstandig ondernemerschap je niet gaan domineren en je plannen dwarsbomen. Deze angst ombuigen in kracht en richting zal je verder brengen bij de uitvoering van je doelstellingen en dromen. Je hoeft je ook niet te schamen voor je angst om te falen. Kijk ernaar en laat het een raadgever zijn!

18

1.5

Valkuilen als startende ondernemer

Hieronder vind je enkele valkuilen die je als starter kan tegenkomen. De meeste startende ondernemers zullen zichzelf herkennen in een combinatie van de onderstaande angstpatronen:

1.5.1 Angst voor kritiek van en afgaan voor de directe en indirecte omgeving Wanneer je een eigen zaak start bekijkt je omgeving je als een ‘avonturier’. Elke startende ondernemer steekt immers zijn hoofd boven het maaiveld met het risico om het te verliezen. Wanneer jij als eerste start met de uitbouw van een eigen zaak kan dit voor jouw directe omgeving zeer confronterend zijn. Je wijst de anderen immers op de beperkingen in hun eigen leven. Je omgeving is vaak niet zo moedig om die eerste stap te zetten richting een eigen zaak. Ze zullen je bestoken met drogredenen en je onder druk zetten om het niet te doen. De consequenties van een mogelijk falen worden door hen buitenproportioneel opgeblazen.

1.5.2 Angst voor onregelmatige inkomsten In België is voor velen het hoogste wat je kunt bereiken een maandelijks vast inkomen en een pensioen op het einde van je carrière. De omschakeling van een vast inkomen naar een variabel is mentaal en emotioneel voor veel starters en hun omgeving moeilijk te dragen. Voor de startende ondernemer met een gezin is de drempel om te beginnen met een eigen zaak alleen maar groter. Dit is zeker het geval wanneer je net een eigen huis hebt gekocht of de kinderen nog bezig zijn met hun studie. Laat je hierdoor niet afschrikken. Gemiddeld genomen verdienen de meeste ondernemers na verloop van tijd veel meer dan gewone werknemers.

1.5.3 Angst voor het zwarte gat wanneer men faalt “Wat als de opstart niet lukt?” “Wat zijn de gevolgen?” “Verlies ik alles indien het mislukt?” Teveel focus op het niet halen van je doelstellingen leidt vaak tot een zelfvervullende waarheid. Je moet je met andere woorden richten op het positieve. Een rijke Amerikaanse zakenman zei ooit: “Slechts één op de negen startende zelfstandigen wordt écht rijk met zijn of haar eerste idee. Wanneer je eerste zaak faalt, moet je het met andere woorden nog slechts maximaal acht keer opnieuw proberen om echt succesvol te

19

zijn”. Uit deze positieve mentale instelling blijkt zeer duidelijk het cultuurverschil in ondernemerschap tussen de continenten.

1.5.4 Angst voor succes Hoge bomen vangen veel wind. De angst voor succes is voor sommige mensen even groot als de angst voor het falen. Sommige mensen redeneren dat het misschien beter is voor hen om een rustig bestaan te leiden binnen een gekend en zeker kader. Ze hebben schrik om teveel te moeten werken ten koste van bijvoorbeeld hobby’s of hun familiale leven. Wanneer je hoog op de maatschappelijke ladder staat, bestaat ook de kans dat je er hard vanaf valt. En wanneer je dan uiteindelijk je succesvol bent, zijn anderen de eerste om jaloers te zijn. Men zal je er dan beschuldigen van een belastingsontduiker te zijn die enkel zwartwerkt op kap van de gewone werkmens die wel netjes zijn belastingen betaalt. Veel succesvolle zakenmensen verliezen in de loop van hun carrière dan ook vrienden en familieleden. Laat je ook hier niet afschrikken. Je zal zien dat je op termijn wordt omringd door andere succesvolle ondernemers die je je succes wel gunnen. Succes trekt succes aan.

1.5.5 Angst voor het sociaal statuut van de zelfstandige Een zelfstandige werkt voor eigen rekening, dus niet bij een werkgever of in overheidsdienst. Dit betekent dat je als zelfstandige nooit in een ondergeschikt verband kan werken voor een andere persoon, onderneming of openbare instantie. Je zult als zelfstandig ondernemer zelf voor je sociale zekerheid moeten zorgen. Voor het verschil tussen het sociale vangnet van een werknemer en een zelfstandig ondernemer verwijzen we graag naar het hoofdstuk “Sociaal statuut van de zelfstandige”.

1.6

Welke kwaliteiten en capaciteiten heb je nodig om als ondernemer te starten?

1.6.1 Vakkennis en ervaring Deze capaciteiten vormen de basis voor je succes. Ook een goede opleiding, relevante diploma’s en goede referenties zijn belangrijk. Soms heb je specifieke diploma’s nodig, dit hangt af van het vakgebied of de vestigingseisen.

1.6.2 Doelgericht werken 

Stel doelen, pas dan kan je een concreet plan opstellen

20

     

Maak een plan om je doelen te realiseren Formuleer je meerwaarde in enkele zinnen: waarin jij je onderscheidt van de concurrentie. Onderneem actie, maak bekend wat je te bieden hebt, zoek publiciteit. Commercieel inzicht Zie je de gaten in de markt? Durf je risico’s te nemen? Ben je in staat een kennissenkring (netwerk) op te bouwen? Onderzoek je toekomstmogelijkheden op de markt met een SWOT-analyse. SWOT staat voor: Strenghts (sterktes), Weaknesses (zwaktes), Opportunities (kansen die je ziet), Threats (bedreigingen). S en W hebben betrekking op jezelf en je onderneming. O en T situeren zich in de omgeving van je zakelijke activiteit.

1.6.3 Financiële basiskennis Je administratie moet voldoen aan de eisen van de belastingdienst. Een balans opstellen en de belastingaangifte kan je beter uitbesteden, maar de dagelijkse administratie van je inkomsten en uitgaven kan je zelf doen. En je moet minimaal je boekhouder goed begrijpen.

1.6.4 Communicatieve vaardigheden Je moet weten wanneer je kunt spreken maar ook wanneer je beter even je mond houdt. Doorgronden wat een klant beweegt en daar flexibel op inspelen, daar gaat het om. Ook goed kunnen onderhandelen met leveranciers en banken is belangrijk.

1.6.5 Organisatievermogen Als goede ondernemer moet je hoofdzaken van bijzaken kunnen onderscheiden.Wie een eigen zaak heeft, moet een duizendpoot zijn.Ook in crisismomenten moet je het hoofd koel houden.

21

1.6.6 Op eigen benen staan en verantwoordelijkheid nemen Je moet zelfstandig kunnen werken, knopen doorhakken en discipline weten op te brengen. Je hebt als zelfstandige niet de zekerheid van een vast salaris, een goed pensioen of een uitkering wegens ziekte. Voor al deze zaken ben je zelf verantwoordelijk. Je kan je uiteraard voor al deze zaken privé verzekeren.

1.6.7 Zin voor risico Ondernemen betekent voor eigen risico en met je eigen geld, jouw capaciteiten en vaardigheden verkopen tegen een bepaalde prijs, afhankelijk van de vraag op de markt. Je de kans als zelfstandig ondernemer om ooit meer te gaan verdienen als iemand anders die werkt in dienstverband. Welke risico’s wil jij daarvoor lopen? Hoe ga jij er mee om?

1.6.8 Een neus voor innovatie Elke ondernemer kan en moet innoveren. Het is een creatief proces dat begint met je vertrouwde omgeving te verlaten. Ga weg van de reeds gekende en platgewandelde paadjes. Kruip in de hoogste boom van het bos en ga op zoek naar een nieuw woud. Hou brainstormsessies met verschillende andere ondernemers, groepen of organisaties. Omring je met mensen die succesvol zijn. Bezoek de plaatsen waar je potentiële klanten zich bevinden. Leer hun noden kennen. Bezoek beurzen en bedrijven in een ander continent. Ga in totaal andere industrieën of sectoren nieuwe ideeën en kennis opdoen en tracht deze toe te passen op jouw activiteiten. Test nadien je ideeën uit op een selecte groep van potentiële klanten. Vraag aan iedereen feedback en pas het idee nadien aan daar waar nodig. En eens je iets innovatief hebt gevonden, zorg dan dat jij de leider bent die de veranderingen doorvoert!

22

1.7

Heb ik de juiste ondernemersvaardigheden?

Vind je volgende stellingen eerder positief of negatief? POSITIEF

NEGATIEF

Een ondernemer kent zijn markt en zijn plaats erin door en door. Een ondernemer kent vooral zijn zaak. De boekhouding kan hij beter overlaten aan een boekhouder. Een ondernemer legt ook zijn prijzen en promoties vast in functie van de concurrentie. Alleen de boekhouder analyseert de financiële situatie van de onderneming. De ondernemer doet dit nooit zelf. Een ondernemer staat er alleen voor en kan enkel rekenen op zichzelf. Een ondernemer heeft de steun van zijn omgeving niet nodig. Een nieuw project hou je beter geheim en laat je beter niet op voorhand evalueren door specialisten. Een nieuw project financier je beter alleen. Kennis van bedrijfsbeheer heb je alleen nodig voor het attest. Nadien laat je beter alles over aan de boekhouder.

Wat

zijn

de

beste

manieren

om

goede

ideeën

te

verzamelen

voor

een

ondernemingsproject? Goede raad aan bankbediendes vragen Statistieken van faillissementen analyseren Brainstormen met collega’s van je werk die je al 20 jaar Brainstormen met andere ondernemers kent Kijken naar wat de concurrentie doet Buitenlandse beurzen bezoeken Naar buitenlandse websites van ondernemingen surfen De startersdagen van UNIZO bezoeken Een cursus bedrijfsbeheer volgen De klanten van je klanten bezoeken Bedrijven uit andere sectoren bezoeken “Undercover shoppen” bij je concurrenten

Eigenschappen van ondernemersgedrag: Welke stelling is meer bepalend voor succesvol ondernemerschap dan de andere twee?

23

 Mijn idee is geniaal.  Ik kom altijd op mijn pootjes terecht en faal nooit.  Ik stel doelen en heb de wil deze te bereiken. Ik ben een doorzetter. Welke attitude verhoogt de kans op succes voor de ondernemer?  Ik vraag geen steun aan mijn omgeving. Ik sta op mijn eigen benen.  Ik financier alles alleen. Ik heb geen externe financiële hulp nodig.  Ik laat mijn project beoordelen door externe specialisten zoals bijvoorbeeld een boekhouder. Een eigen SWOT-Analyse: Maak hieronder een SWOT-analyse van jezelf als startende ondernemer. Wat zijn je sterktes (strenghts), zwaktes (weaknesses), kansen (opportunities) en bedreigingen (treaths)? Sterke punten

Kansen

Zwakke punten

Bedreigingen

Welke attitudes symboliseren meestal een goed risicovermogen van de ondernemer? Ik stort me steeds onmiddellijk op mijn project en bekijk het later wel. Ik bekijk een probleem steeds van op een afstand gedurende zeer lange tijd Ik verkies steeds wat ik gewoon ben boven wat we niet kennen Ik laat anderen steeds de hete kastanjes uit het vuur halen Ik denk steeds na over de gevolgen van mijn acties. Ik handel proactief. Ik wil alle feiten kennen voor ik tot de actie overga. Eerder start ik niet. Ik geniet van spanning in crisissituaties. Ik hou van berekende risico’s. Ik neem steeds beslissingen op basis van intuïtie. Ik volg enkel mijn hart. Ik neem beslissingen op basis van concrete bewijzen of onderbouwde analyses. Ik neem beslissingen op basis van zowel (voor)gevoelens, ervaring als harde feiten. Ik start een project pas na grondige analyse, zonder tijd te verliezen Ik los problemen op door grondige schriftelijke analyse en systematische aanpak

24

Een onderneming opstarten en draaiende houden, vraag het nodige innovatief vermogen. Duid aan wat waar is. STELLING

WAAR

NIET WAAR

Alleen pioniers hebben voordeel bij innovatie Innovatie is enkel gelinkt aan technologische aspecten Innoveren is het creëren van voorwaarden en omstandigheden om een nieuwe opportuniteit te ontdekken en de vereiste middelen ervoor te voorzien Om te innoveren is het al voldoende om het aanbod aan producten en diensten en

de organisatie op zich regelmatig te verbeteren. Een succesvol ondernemer heeft meestal een creatieve geest. Welke van volgende stellingen zijn op jou van toepassing? Niet

Geen

eens

mening

Eens

Ik blink uit in het herkennen van opportuniteiten Ik kan altijd reageren op onvoorziene omstandigheden Ik hou van een job die ervaring vereist, eerder dan van creativiteit Ik oefen mijn job niet uit op dezelfde manier als die mij ooit is geleerd Ik word soms midden in de nacht wakker met een origineel idee Ik probeer steeds verschillende manieren om iets uit te voeren Ik wil producten ontwerpen die de behoeften van mijn klanten bevredigen Ik zie mezelf als een creatief persoon Ik vind creativiteit belangrijker dan praktijk of ervaring Ik vind nieuwe manieren om een dagelijks voorwerp te gebruiken Ik hou van vindingrijkheid, eerder dan ervaring In mijn vriendenkring kom ik steeds met nieuwe ideeën Ik heb een levendige fantasie Mensen komen mij soms raad vragen voor de oplossing van hun probleem Ik denk steeds na om op verschillende manieren dezelfde taak uit te voeren Ik kan nieuwe manieren ontdekken om bestaande producten of diensten te verbeteren Ik geniet er van om originele plannen te bedenken waaraan ik kan werken

25

1.8

Ondernemerszin: letterlijk)

examengerichte

vragen

(niet

Duid twee attitudes aan die de zin voor risico benadrukken  u verliest de moed niet en concentreert zich op belangrijke punten  u volgt uw intuïtie en vertrouwt op het toeval  u vraagt steeds extra advies aan specialisten en de beslissing neemt u zelf  u beoordeelt de situatie steeds alleen het best. Anderen moeten zich niet moeien. Om uw slaagkansen in te schatten moet u veel zelfkennis hebben. Geef de attitudes die dan het best aan te raden zijn.  ik concentreer mij enkel op mijn vak en het beheer wordt gedaan door de boekhouder.  Ik ken mijn sterke en zwakke punten.  Ik kan mijn doelstellingen goed op voorhand definiëren en streef ze nauwgezet na.  ik stel me niet teveel vragen en ik vlieg erin! Geef de attitudes die creativiteit en inventiviteit van de ondernemer benadrukken  ik kan een probleem ombuigen tot een opportuniteit (“Elk nadeel heeft zijn voordeel”)  ik kan steeds mijn beroep opnieuw uitvinden (oude wijn in nieuwe zakken gieten)  ik hou er van om de “gewone regels” niet te volgen. Voor alles is een wettelijke oplossing.  ik kan me steeds in de plaats van de klant stellen. Welke zaken kunnen succesvol zijn voor een ondernemingsproject?  De omzetting van een idee dat in het buitenland al succes heeft gehad.  Iets dat niet te veel investeringen vergt in tijd en geld is altijd succesvol  Met je beste vriend(in) een zaak opstarten  Een goede vakkennis in combinatie met een origineel idee. Welke ondernemersattitudes passen het best bij een goede zin voor risico?  Ik ben bereid om kleine risico’s te nemen, als de inzet of het verlies niet te hoog is  Een mislukking leidt bij mij steeds tot verwarring, waardoor ik beslissingen die risico’s inhouden vermijd.  Crisissen en onverwachte situaties ontmoedigen mij niet. Met mijn werklust en de nodige professionele begeleiding kom ik er wel.  Als je in je leven geen eigen zaak hebt opgestart heb je niet “geleefd”. Er is een probleem in de onderneming dat zo snel mogelijk moet opgelost worden. Je wilt de medewerkers consulteren. Wat is de beste manier?  Eén medewerker aanstellen om het advies van de collega’s samen te vatten  Ideeënbus  Enkele gemotiveerde medewerkers afzonderlijk de oplossing samengevat laten uitleggen Kruis de juiste uitspraak/uitsprakenaan  Het type van innovatie hangt af van sector waarin je actief bent  Innovatie is geen prioriteit voor wie goed bezig is  Innovatie is alleen van belang voor grote ondernemingen

26

 Innovatie, is de strategie de onderneming zo opzetten dat men aan nieuwe vragen/behoeftes van klanten kan voldoen en dat men nieuwe markten kan aanboren Duid de attitudes aan die zeker aan te raden zijn.  Ik ben bereid mezelf in vraag te stellen en te verbeteren  Ik kan me altijd en overal aanpassen aan de situatie  Ik ben sterk en zelfbewust en kan slagen daar waar andere falen  Ik kies een project in de sector die ik goed ken Kruis de attitudes aan die goede zin voor risicovol ondernemen illustreren  Ik verlies de moed niet en concentreer me enkel op belangrijke punten  Ik vraag raad aan specialisten zoals boekhouders, startersadviseurs, notarissen,…  Ik volg mijn levenspad zoals dat voor mij is uitgetekend door een hogere macht. Ik geloof niet in toeval en berust mij in mijn lot.  Ik leef nu en moet het er nu van pakken. De toekomst is voor later en daar kan toch niets aan worden veranderd.

27

2

Een zelfstandig ondernemer:

Geef de drie voorwaarden waaraan een zelfstandig ondernemer moet voldoen. …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………

2.1

De handelsbekwaamheid handelaar.

van

de

zelfstandige

Een zelfstandig handelaar is een natuurlijk persoon die meerderjarig (minstens 18 jaar) is. Er zijn echter een aantal uitzonderingen (bijvoorbeeld om een kinderdagverblijf te openen moet je 21 jaar zijn). Bovendien moet je bekwaam zijn, bijvoorbeeld niet veroordeeld zijn, geen verkwister zijn en niet zwakzinnig zijn.

2.2

Onverenigbaarheden.

Je kan niet alle beroepen combineren met een andere baan als zelfstandige. Dat is het geval voor een aantal vrije beroepen, zoals onder meer gerechtsdeurwaarder, advocaat of notaris. Oefen je een vrij beroep uit, ga dan voor meer info te rade bij je beroepsvereniging. Hetzelfde geldt voor bedienaren van een eredienst, leden van de federale of lokale politie (ook de gerechtelijke) of van een gerechtelijk orgaan (rechter, griffier, parket) of staatsambtenaren (behalve in bijzondere gevallen).

2.3

Zelfstandige in hoofdberoep of in bijberoep.

Je bent zelfstandige in hoofdberoep als je zelfstandig beroep je voornaamste of enige beroepsbezigheid is. Men beschouwt je als zelfstandige in bijberoep als je naast je zelfstandige activiteit gewoonlijk een ander beroep in dienstverband uitoefent. Niet de hoogte van het inkomen als zelfstandige is hierbij doorslaggevend, noch de tijd die je aan je zelfstandige beroep besteedt.

28

Je bent zelfstandige in bijberoep als je in je andere activiteit (als werknemer) minstens halftijdse prestaties levert. Voor mensen in het onderwijs is dit 60% van een fulltime functie.

2.4

Een gereglementeerd beroep

Een gereglementeerd beroep of beschermd beroep is een beroep dat alleen mag worden uitgeoefend door iemand die daarvoor toestemming heeft gekregen door een bevoegde autoriteit. In België bedoelt men met gereglementeerde beroepen deze beroepen die onderworpen zijn aan de Belgische Vestigingswet. De Vestigingswet is een Belgische wet die voor een aantal beroepen bepaalt dat iemand over vastomschreven ‘beroepsbekwaamheden’ moet beschikken voor hij/ zij dat beroep als zelfstandige mag uitoefenen. De wet schrijft ook voor dat iedere handelaar een basiskennis van bedrijfsbeheer moet hebben. De Vestigingswet werd in 1958 ingevoerd om de kwaliteit van de beroepsbeoefening te waarborgen. Hieronder vind je een lijst van de 26 gereglementeerde beroepen. Om deze te kunnen uitoefenen zal je een bewijs van beroepskennis moeten kunnen leveren. Je kan je beroepskennis bewijzen door een getuigschrift of door praktijkervaring. 1. Bouw : 1. Plaatsen/herstellen van schrijnwerk - glazenmaker 2. Stukadoor,cementeer en dekvloeractiviteiten 3. Algemeen schrijnwerk 4. Tegel-, marmer- en natuursteenactiviteiten 5. Ruwbouw 6. Algemeen aannemer 7. Eindafwerking 8. Dakdekker- en waterdichtmakingsactiviteiten 9. Elektrotechniek 10. Installatieactiviteiten voor centrale verwarming, klimaatregeling, gas en sanitair 2. Mechanica : 11. Motorvoertuigen interectoraal 12. Rijwielen

29

13. Motorvoertuigen tot 3,5 ton 14. Motorvoertuigen boven 3,5 ton 15. Installateur-frigorist 3. Handel en Diensten : 16. Begrafenisondernemer 17. Kapper-kapster 18. Opticien 19. Schoonheidsspecialist(e) 20. Voetverzorg(st)er 21. Masseur/masseuse 22. Dentaaltechnicus 23. Slager-groothandelaar 4. Voeding : 24. Brood- en banketbakker 25. Restaurateur of traiteur-banketaannemer 5. Textielreiniging : 26. Droogkuiser - verver

2.5

Verplichte administratieve formaliteiten

Om wettelijk in orde te zijn voor de overheid zijn onderstaande administratieve formaliteiten verplicht. Kies uit: Ondernemingsloket – vestigingsgetuigschrift – ondernemingsnummer – financiële rekening – Statuten en financieel plan – boekhouding voeren – mutualiteit – verzekeringen – sociaal verzekeringsfonds –naam en vestigingsplaats – ondernemingsloket – kruispuntbank van ondernemingen – verzekeringen - bedrijfsbeheer 1. Een attest van ….…………………………… bezitten en het afgeven aan een ……………………………………… 2. Een ………………………………………………. openen bij een erkende financiële instelling.

30

3. Een ………………………………………… aanvragen bij een erkend ondernemingsloket (OL) en de onderneming inschrijven in de …………………………………………………. 4.

Indien

een

gereglementeerd

beroep

wordt

uitgeoefend

een

……………………………………… afgeven aan het ondernemingsloket. 5. Zich aansluiten bij een ………………………… naar keuze om recht te hebben op een pensioen, kindergeld,… 6. Indien een vennootschap met beperkte aansprakelijkheid wordt opgericht de ……………………………………… opmaken voor een notaris. 7. Volgens de aard van zakelijke activiteiten de nodige …………………………………. afsluiten. 8. Voor uw administratie, leveringen, controles een ………………………………… kiezen en inschrijven in de KBO. 9. Een ……………………………………… is verplicht: je mag dat zelf of via een erkende boekhouder of accountant. 10. Voor de regeling van terugbetalingen van kleine risico’s aansluiten bij een ………………………………

2.6

Algemene Startvoorwaarden voor de handelaar

Om te kunnen starten als handelaar moet je een aantal algemene en bijzondere formaliteiten vervullen. Ze hebben betrekking op bepaalde activiteiten of op bepaalde personen.

2.6.1 Naam van de onderneming kiezen Je moet als handelaar een naam kiezen waaronder je handel drijft.Bij een eenmanszaak (natuurlijk persoon) zal je kiezen voor een commerciële naam. Deze mag geen verwarring scheppen met andere bedrijven, maar hoeft niet uniek te zijn. Een vennootschap (rechtspersoon) echter moet wel een unieke firmanaam hebben.

2.6.2 KBO of kruispuntbank van ondernemingen De Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) is een gegevensbank aangemaakt en in beheer van de FOD Economie waarin de identificatiegegevens van ondernemingen zijn samengebracht.

31

De KBO past in het streven van de Belgische overheid om de administratieve procedures voor ondernemingen te vereenvoudigen en tevens een efficiëntere organisatie te verkrijgen van de overheidsdiensten. Sommige gegevens van de KBO zijn voor iedereen toegankelijk met de onlinetoepassing Public Search. Daarnaast levert de KBO diensten die alleen bestemd zijn voor ondernemingen. Zo kunnen ondernemingen met Private Search hun eigen gegevens raadplegen. Ondernemingen kunnen ook sommige gegevens van andere ondernemingen opvragen voor commercieel gebruik. Voor ondernemingsloketten en overheidsdiensten zijn er afzonderlijke toegangen tot de gegevens van de KBO voorzien. Meer info op: http://kbopub.economie.fgov.be/kbopub/

2.6.3 Ondernemingsloket (OL) Elke zelfstandige, die daden van koophandel stelt, moet zich inschrijven in de KBO. Hiervoor ga je naar een erkend ondernemingsloket (Xerius, Acerta, Eunomia, Formalis, Securex, HDP, partena, zenito, UCM) Door inschrijving verkrijg je een uniek ondernemingsnummer. Met dit nummer moeten de verschillende overheidsdiensten niet telkens opnieuw dezelfde informatie opvragen aan de ondernemer en kunnen ze de informatie raadplegen in de KBO. Dit nummer identificeert de ondernemer bij alle overheidsdiensten. Het ondernemingsloket kent ook de vestigingsattesten toe. Wanneer het gaat om een rechtspersoon (=juridisch persoon, bijvoorbeeld een BVBA), dan moet deze zich eerst wenden tot de griffie van de rechtbank van koophandel om de statuten neer te leggen. Deze kent dan na inschrijving in het rechtspersonenregister (RPR) de rechtspersoon het uniek nummer toe. Daarna moet de vennootschap door een ondernemingsloket geactiveerd worden in de KBO.

2.6.4 Ondernemingsnummer Het ondernemingsnummer dat je ontvangt na inschrijving in de KBO moet je verplicht op een aantal plaatsen vermelden. Het is belangrijk dat je het nummer op de juiste manier vermeld.

32

Waar moet je het ondernemingsnummer vermelden? 

Het ondernemingsnummer moet steeds vermeld staan op alle akten, facturen, aankondigingen, bekendmakingen, brieven, orders en andere stukken die uitgaan van handels- en ambachtsondernemingen.  Deze vermelding moet zichtbaar en duidelijk zijn.  Vermelding van het nummer in een (bijvoorbeeld) lichtgrijze getinte kleur die moeilijk leesbaar is, is niet aanvaardbaar.  Ook op de gebouwen, marktkramen, vervoermiddelen, ... die je voor de uitoefening van je handels- en ambachtswerkzaamheid gebruikt moet het ondernemingsnummer op zichtbare wijze aanwezig zijn. Dit voor zover deze hoofdzakelijk voor de werkzaamheden worden gebruikt. Het ondernemingsnummer wordt voorafgegaan door:   

BTW voor ondernemingen met een BTW-hoedanigheid alleen in België BTW BE voor ondernemingen met ook intercommunautaire verrichtingen Voor vennootschappen geldt daarnaast de verplichte vermelding van het woord 'rechtspersonenregister' of de afkorting 'RPR', gevolgd door de arrondissementsrechtbank van het gebied waar je je vestigt. Voorbeeld vermelding: B.T.W.BE 0123.456.789 RPR Brussel Voor bestaande ondernemingen Voor bestaande ondernemingen die over een BTW-nummer beschikken, wordt dit BTWnummer het ondernemingsnummer. Dit BTW-nummer wordt nu voorafgegaan door het nummer 0. Kostprijs ? Voor een inschrijving, schrapping of wijziging van een eenmanszaak of vennootschap betaal je een vast tarief van 79,00 euro voor 2012.

2.6.5 Openen van een bankrekening Elke zelfstandige die een inschrijving in de KBO van ondernemingen aanvraagt, moet over een zichtrekening beschikken bij een in België gevestigde financiële instelling. Deze rekening moet verschillen van je privérekening en je mag ze enkel gebruiken voor verrichtingen in verband met jouw toekomstige onderneming. Als ondernemer wordt u van langsom meer geconfronteerd met Europese rekeningnummers, ook bij overschrijvingen naar Belgische instanties en bedrijven

33

Als handelaar ben je verplicht het toegekende rekeningnummer en de naam van je financiële instelling te vermelden op alle handelsdocumenten die van je zaak uitgaan. Doe je dat niet dan kan je geen verwijlintresten aanrekenen aan je wanbetalers. Als ondernemer wordt u van langsom meer geconfronteerd met Europese rekeningnummers, ook bij overschrijvingen naar Belgische instanties en bedrijven. De IBAN(International Bank Account Number) en BIC (Bank Identifier Code) identificeren op een gestandaardiseerde manier de rekeningnummers in Europa en maken de Europese bankverrichtingen eenvormiger, veiliger en sneller.  Het IBAN Het Belgische IBAN telt 16 tekens. IBAN = 16 alfanumerieke tekens in België: BE41 063 0123456 10  De BIC bestaat meestal uit 8 tekens (soms 11), en identificeert één welbepaalde bank. De BIC van Dexia Bank is bijvoorbeeld GKCCBEBB.

2.6.6 Aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds Elke beginnende zelfstandige moet aangesloten zijn bij een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen ten laatste bij aanvang van de effectieve uitoefening van de zelfstandige activiteit. U kunt dit fonds vrij kiezen. Deze verplichting geldt ook voor de zelfstandige in bijberoep. Een zelfstandige betaalt sociale bijdragen via zijn sociaal verzekeringsfonds (bijv. ARENBERG, ACERTA, SVMB, VEV, Securex …). Deze bijdragen1 worden berekend op het inkomen dat je als handelaar verdient. In ruil hiervoor ontvangt de zelfstandige volgende “voordelen”:   

1

kinderbijslag ziekte- en invaliditeitverzekering (ZIV) een (klein) pensioen. o Mogelijkheid tot VAPZ (eenmanszaken) o Mogelijkheid tot bedrijfsleidersverzekering (BVBA)

Zie hoofdstuk sociaal statuut

34

2.6.7 Bewijzen beroepskennis    

Als je van plan bent één van de 26 gereglementeerde beroepen uit te oefenen (eenmanszaak of vennootschap) moet je je kennis van bedrijfsbeheer en je beroepskennis (noodzakelijke technische vakkennis) bewijzen. De eisen waaraan je moet voldoen verschillen van beroep tot beroep. Het ondernemingsloket kan je zeggen welke documenten je nodig hebt. Je kunt je beroepskennis bewijzen via diploma’s of beroepservaring of via een derde persoon die voldoet aan de vereisten (bijvoorbeeld een werknemer).

2.6.8 Huwelijkscontract bekend maken Een huwelijkscontract afsluiten kan belangrijk zijn voor jezelf, maar ook voor je leveranciers.

In geval je in financiële moeilijkheden geraakt, kan de leverancier achterhalen op welke bezittingen hij of zij beslag kan laten leggen.

2.6.9 BTW-nummer laten activeren Na de inschrijving in de KBO moet je je ondernemingsnummer laten activeren als BTWnummer. Hiervoor kan je terecht bij het ondernemingsloket. Sommige activiteiten vallen onder een vrijstellingsregeling. Voorbeeld: notarissen, deurwaarders, advocaten, artsen, leerkrachten met privélessen, kinesitherapeuten indien hun diensten zijn opgenomen in de nomenclatuur van geneeskundige verstrekkingen van de ziekte- en invaliditeitsverzekering. Voor sommige activiteiten kan er twijfel bestaan of zij al dan niet onder de BTW-regeling vallen. Als je het niet zeker weet, kan je bij het plaatselijke BTW-controlekantoor nagaan of je BTWplichtig bent. Vraag dit schriftelijk aan, zodat je een bewijs hebt achteraf! Voorbeeld BTW-nummer: BTW BE 0123.456.789

2.6.10

Vergunningsplichtige beroepen

Voor een groot aantal activiteiten moet je, voor je begint, een speciale vergunning aanvragen, dit om de burger te beschermen, bijvoorbeeld op het vlak van volksgezondheid, verkeer of veiligheid in het algemeen. De betrokken activiteiten kunnen in de volgende grote categorieën gegroepeerd worden: 

Reisbureaus

35

 bouwnijverheid en aanverwante activiteiten  dienstverlenende bedrijven, bijvoorbeeld relatiebureaus, detectives  productie en verhandeling van geneesmiddelen  opslag en verwerking van scheikundige en energetische producten  productie en verhandeling van voedingswaren en aanverwante producten  verkoop van specifieke producten (vb. wapenhandel)  vrije beroepen  beenhouwers. HACCP Ook hiervoor kan je als starter terecht bij het ondernemingsloket.

2.6.11

Bewijzen kennis bedrijfsbeheer

Wil je een zaak opstarten (eenmanszaak of vennootschap) die een inschrijving in de KBO vereist en die niet onder één van de hierboven vermelde gereglementeerde beroepen valt, dan moet je je kennis van bedrijfsbeheer te bewijzen. Om de kennis van beiden te bewijzen ga je naar het ondernemingsloket. Handelaars die directe verkopen doen bij particulieren thuis worden vrijgesteld. Voorlopig kan de kennis van bedrijfsbeheer enkel en alleen op volgende manieren bewezen worden: Diploma’s / getuigschriften die aanvaard worden als bewijs van bedrijfsbeheer: 1. Getuigschrift van hoger algemeen of technisch secundair onderwijs, van het kunstsecundair onderwijs of van het beroepssecundair onderwijs voor zover behaald in de afdeling

“handel”,

“boekhouding”,

“verkoop”

of

“kantoor”

2. Ieder diploma van het hoger onderwijs (bachelor of master) 3. Getuigschrift van slagen in het eerste jaar van de opleiding tot ondernemingshoofd 4. Getuigschrift van een cursus bedrijfsbeheer van 128 uren verspreid over minstens drie maanden 5. Diploma of getuigschrift van het onderwijs sociale promotie 6. Getuigschrift behaald voor de centrale examencommissies van het Ministerie van Middenstand en Landbouw 7. Akten die volgens internationale verbintenissen gelijkwaardig zijn met de hoger genoemde Je kunt ook je kennis bedrijfsbeheer bewijzen op basis van praktijkervaring: 1. Als zelfstandig ondernemingshoofd: 3 jaar in hoofdberoep of 5 jaar in bijberoep (binnen de laatste

15

jaar).

36

2. Als zelfstandig helper: 5 jaar binnen de laatste 15 jaar. 3. Als bediende in een leidinggevende functie: 5 jaar binnen de laatste 15 jaar. Dit is in de praktijk bijna onmogelijk te bewijzen.

2.6.12

Milieuvergunning

Hinderlijke, gevaarlijke of ongezonde bedrijven mogen slechts worden opgericht, veranderd of verplaatst mits een passende vergunning of meldingsprocedure. Het VLAams REglement voor de Milieuvergunning (VLAREM) regelt sinds 1 september 1991 de toekenningen van milieuvergunningen. Vlarem 1 beschrijft hoe je je vergunning kan bekomen en welke procedures je moet doorlopen om een vergunning te krijgen. Vlarem 1 maakt een onderscheid tussen drie klassen van hinderlijke bedrijven: Klasse 3 = meldingsplicht De

exploitant

van

een

hinderlijk

bedrijf

derde

klasse

moet

aangetekend

een

meldingsformulier bezorgen aan het College van Burgemeester en Schepenen. De dag na de melding mag met de exploitatie gestart worden. Voorbeelden:  

Een carwash waarin minder dan 10 voertuigen per dag worden gewassen Winkels bestemd voor klein- of groothandel met gebruik van elektrisch gedreven machines of toestellen met een totale drijfkracht van 25 tot 200 kW.  Verkooppunten van vlees, vis of gevogelte, alsook de aan deze verkooppunten verbonden uitsnijderijen. Klasse 2 = vergunning De exploitant van een hinderlijk bedrijf tweede klasse moet een aanvraagbundel (in 7 exemplaren!) aangetekend indienen bij het College van Burgemeester en Schepenen. De exploitatie mag gestart worden na ontvangst van de definitieve milieuvergunning. Ter info: een dergelijke procedure neemt 280 dagen in beslag. Voorbeelden:   

Dansgelegenheden met een totale oppervlakte van de lokalen van minstens 100 m². Slachthuizen voor pluimvee en konijnen van 100 t.e.m. 1 000 dieren per dag. Werkplaatsen bestemd voor het nazien, herstellen en onderhouden van motorvoertuigen met gebruik van meer dan één smeerkuil of brug. Klasse 1 = vergunning

37

De exploitant van een hinderlijk bedrijf eerste klasse moet een aanvraagbundel (in 10 exemplaren!) aangetekend indienen bij de Bestendige Deputatie van de provincie. Een milieucommissie adviseert de provincie en de bevoegde gemeenschapsminister. Ter info: de volledige procedure neemt 339 dagen in beslag. Voorbeelden:   

Slachthuizen voor andere dieren dan pluimvee en konijnen. Schietstanden voor vuurwapens. Fabrieken voor de verwerking van aardappelen tot chips, kroketten en soortgelijke producten. Vlarem 2 beschrijft de milieuvergunningsvoorwaarden waaraan het hinderlijk bedrijf moet voldoen.

2.6.13

Registratie en erkenning van aannemers

Voor aannemers van bouwwerken is een bijzondere formaliteit voorzien. Zij kunnen zich laten registreren. Deze registratie waarborgt de klant dat de aannemer voldoet aan de financiële en technische vereisten. Wie een beroep doet op geregistreerde aannemers kan genieten van fiscale voordelen. Een

geregistreerde

ondernemingsnummer

aannemer

heeft

gevolgd

door

een een

registratienummer bijkomende

bestaande

cijfercode:

uit

zijn

bijvoorbeeld

BE0444.123/45.67.89.

2.6.14

Leurhandel of ambulante handel

Leurhandel is het verkopen van goederen huis aan huis, op de openbare weg of op openbare markten. Ambulante handel kan enkel wanneer je een leurderskaart hebt. Deze leurderskaart kan ook verkregen worden bij het ondernemingsloket waar de handelaar zich inschrijft.

2.6.15

Nationaliteitsvoorwaarde

Vreemdelingen die als zelfstandige een winstgevende activiteit in ons land willen uitoefenen, moeten een beroepskaart hebben. Met deze kaart hebben ze toelating om een bepaalde activiteit uit te oefenen op een welbepaalde plaats. Sommige vreemdelingen zijn hiervan vrijgesteld, namelijk onderdanen van landen die behoren tot de Europese Economische Ruimte, erkende vluchtelingen en onderdanen van landen van Centraal en Oost-Europa die een toetredingsakkoord gesloten hebben met de

38

Europese Ruimte. Sinds 1 januari 2011 wordt de aanvraag tot verkrijgen, vernieuwen, vervangen of wijzigen geregeld via de ondernemingsloketten.

2.6.16

Personeel in dienst nemen

Wanneer je personeel in dienst neemt, moet je steeds een arbeidsovereenkomst en een arbeidsreglement opstellen en laten ondertekenen door de werknemer. Bovendien moet je 24 uur op voorhand een dimona-aangifte doen (de RSZ verwittigen dat er

iemand

komt

werken).

Een

voorbeeld

van

Acerta

op:

http://dimona.acerta.be/fiche.asp?taal=Nl Je laat deze administratie best over aan een sociaal secretariaat, want de Belgische wetgeving is een oerwoud aan regels. Overtredingen worden bestraft met boetes.

2.6.17

SABAM

SABAM is de private instantie die vergoedingen van haar klanten int omwille van de auteursrechten op muziek. Zij verdedigt enkel de belangen van auteurs die bij haar zijn aangesloten. Enkel muziek ouder dan 75 jaar is vrijgesteld van deze belasting. Mensen die een horecazaak starten (cafés, restaurants, discotheken, …) betalen bovenop SABAM ook nog de zogeheten BILLIJKE VERGOEDING. Dit is een extra overheidsbelasting op het draaien van vooraf opgenomen muziek. De hoogte van het bedrag is afhankelijk van de oppervlakte van de zaak en het aantal klanten dat binnen kan. Uitgebreide info op: www.sabam.be

2.6.18

RECUPEL

De Recupel-bijdrage is het bedrag dat u betaalt bij de aanschaf van een nieuw elektrisch en elektronisch apparaat. Met de inkomsten van deze bijdragen coördineert en organiseert Recupel de inzameling, sortering, verwerking en recyclage van afgedankte elektro-toestellen in België. Meer info op: www.recupel.be

2.6.19

Vergunning Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV)

Iedereen die voedingsmiddelen in de omloop brengt heeft een toelating nodig van het FAVV. Het bedrag is afhankelijk van de sector, het personeelsaantal en de gebruikte beroepsoppervlakte.

39

2.6.20

REPROBEL

Iedereen die een kopieermachine gebruikt moet een jaarlijkse REPROBEL-bijdrage betalen (forfait of aantal kopieën). Deze bijdrage dient er vergoeding van de auteursrechten op de teksten.

2.7

Ken je voldoende Ondernemer”?

over

“De

Zelfstandige

Wat is een gereglementeerd beroep?  Een zelfstandige activiteit waarvoor je enkel het diploma bedrijfsbeheer nodig hebt.  Een beroep waarvoor een vestigingsattest nodig is.  Een beroep waarvoor je een universitair diploma nodig hebt.  Een beroep dat onverenigbaar is met andere beroepen. Kruis de voor de wetgever verplichte formaliteiten aan bij de opstart van een kapperssalon als eenmanszaak.  Een ondernemingsnummer aanvragen bij een erkend ondernemingsloket.  Na doktersonderzoek een medisch attest afgeven aan het sociaal verzekeringsfonds.  De Belgische nationaliteit bezitten.  Een bankrekening openen.  Een leurderskaart aanvragen om op huisbezoeken te gaan.  Een erkend boekhouder in dienst nemen.  Je aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds binnen de week na opening.  Je huwelijkscontract bekendmaken.  Een vestigingsattest kunnen voorleggen aan het ondernemingsloket.  Een vennootschapsvorm (BVBA – NV) kiezen.  De kennis van bedrijfsbeheer bewijzen op basis van praktijkervaring.  Een milieuvergunning aanvragen.  Je inschrijven bij een sociaal secretariaat Hoe snel moet je je inschrijven bij een sociaal verzekeringsfonds?  Ten laatste op de dag van aanvang van de zelfstandige activiteit.  Binnen de negentig dagen na de opstart van je eigen zaak.  Je bent dit niet verplicht omdat je als werknemer al verzekerd bent.  Alleen zelfstandigen in hoofdberoep moeten dit onmiddellijk doen. Welke zijn de belangrijkste voorzieningen en uitkeringen die je verkrijgt via het sociaal verzekeringsfonds?        

een “véél te klein” pensioen werkloosheidsvergoeding ziekte en invaliditeit grote risico’s ziekte kleine risico’s vakantiegeld wedde dertiende maand kindergeld maaltijdcheques

40

Kruis de correcte vermelding aan van een ondernemingsnummer van een zelfstandige (eenmanszaak) uit Diepenbeek (Belgisch Limburg) die ook met de landen van de Europese Unie zaken doet.  0.123.456.789  BTW 0123.456.789  BE 123.456.789  BTW BE 0123.456.789  BTW BE 0123.456.789 RPR Hasselt Kruis de juiste uitspraken aan           

Een zelfstandig handelaar moet de Belgische nationaliteit bezitten. Elke handelaar moet zijn huwelijkscontract bekend maken. Aan een ondernemingsnummer kan ik zien of het een juridisch persoon is. Een juridisch persoon kan uit natuurlijke en andere juridische personen bestaan. Met een DIMONA kan je jobstudenten voor je zaak wettelijk inschrijven. Om een slachthuis voor vee te runnen moet een milieuvergunning aan het Provinciebestuur aangevraagd worden. Een discotheek moet zich aansluiten bij Recupel. Een wapenhandelaar moet alleen een attest van bedrijfsbeheer hebben om te starten. De echtgenote van een politieagent mag geen frituur uitbaten. Een notaris is in 2012 niet langer BTW-plichtig. Voor het uitoefenen van je zaak mag je je financiële verrichtingen regelen met je privé rekening.

41

3

BOEKHOUDEN

3.1

Boekhouding is verplicht

Een handelaar moet verplicht een boekhouding voeren. Je mag dit zelf doen of uitbesteden aan een erkend boekhouder of boekhouder-fiscalist (BIBF)2 of een accountant (IAB3) naar keuze. Afhankelijk van de grootte en het type van het bedrijf ben je als handelaar onderworpen aan een aantal verplichtingen. Voor het attest bedrijfsbeheer is de kennis van het enkelvoudig (vereenvoudigd) boekhouden voldoende. Een vereenvoudigde boekhouding mag gevoerd worden door de eenmanszaak, de vennootschap onder firma en de gewone commanditaire vennootschap met een omzet kleiner dan 500 000,00 EUR. Welke 4 boeken (schriftstukken) moet de zelfstandige handelaar (eenmanszaak) gebruiken? Hoe frequent moeten hij / zij deze boeken invullen? Boekingsstukken

3.2

Boeken

Frequentie



Aankoopfacturenboek



………………………….



Dagontvangstenboek + kasboek



…………………………..



Inventaris



…………………………..



Verkoopfacturenboek



…………………………..

Aankoopfacturenboek

Hierin noteer je alle aankoopverrichtingen van goederen en diensten die betaald werden. De facturen of nota's worden chronologisch genummerd en ingeschreven in het aankoopboek. Vermeld minstens het nummer, de datum, de leverancier, het bedrag en de betaaldatum.

2

BIBF = Beroepsinstituut van erkende Boekhouders en Fiscalisten

3

IAB = Instituut van de Accountants en de Belastingconsulenten

42

Het bedrag wordt uitgesplitst in: 1. investeringen 2. aankopen 3. kosten De BTW wordt uitgesplitst in aftrekbare en niet-aftrekbare BTW (bijvoorbeeld op privéuitgaven).

3.3

Verkoopfacturenboek

Hierin noteer je alle verkopen aan klanten. Ook hier worden de facturen en nota's chronologisch genummerd en ingeschreven. De bedragen worden opgesplitst naargelang het BTW–percentage.

3.4

Financiële dagboeken

In het kasboek worden alle contant ontvangen en betaalde bedragen ingeschreven. De dagontvangsten worden periodiek overgebracht naar het verkoopboek, de betalingen naar het aankoopboek. Per financiële instelling moet een bankboek worden bijgehouden. Het is een weergave van de rekeninguittreksels.

3.5

Inventaris

Op het einde van het boekjaar moet je een inventaris opstellen. Hierin schrijf je: 1. de eindvoorraad van de handelsgoederen 2. de openstaande verkoop- en aankoopfacturen 3. de investeringen door middel van investeringstabellen

3.6

Vormvereisten en bewaring van de dagboeken

Bovenstaande boeken moeten aan een aantal verplichtingen voldoen:   

ofwel gebruik je een ingenaaid boek ofwel losse bladen; alle bladzijden moeten genummerd zijn; alle firmagegevens moeten in de boeken worden vermeld;

43



er mag niet in de boeken worden geschrapt en er mag niet worden gewerkt met inktverwijderaars;  open ruimtes zijn niet toegelaten;  alle boekingen moeten chronologisch gebeuren;  negatieve waarden (bijvoorbeeld een verlies, een negatief saldo op de bankrekening of een creditnota) moeten in rode inkt worden ingevuld of tussen haakjes worden gezet. Je moet de boeken samen met de boekingsstukken gedurende 7 jaar bewaren. Ze zijn een geldig bewijsmiddel!

3.7

Dubbele boekhouding

Eenmanszaken, vennootschappen onder firma (VOF) en commanditaire vennootschappen (Comm. V.) met een omzet groter dan 500 000,00 EUR zijn verplicht tot het voeren van een dubbele boekhouding. Ook alle andere vennooschapsvormen (BVBA, NV, CVBA,…) moeten een dubbele boekhouding voeren, ongeacht de behaalde omzet. Alle vennootschappen met uitzondering van de VOF, CVOA en Comm. V. moeten een jaarrekening opstellen. Deze jaarrekening bestaat uit 1. de balans 2. de resultatenrekening 3. een toelichting met betrekking tot de balans en de resultatenrekening. 4. wettelijk voorziene bijlagen Deze documenten worden op het einde van het boekjaar opgemaakt. De jaarrekening moet neergelegd worden bij de balanscentrale van de Nationale Bank van België (NBB) binnen de 30 dagen na goedkeuring door de Algemene Vergadering der Aandeelhouders (www.nbb.be). Deze verplicht elektronische neerlegging (via internet – digitaal) kost ook geld, maar is een aftrekbare kost.

44