Het
Bowlingcentrum
Jaargang: 2009
Profiel van de Bowlingsector ‘Het Bowlingcentrum in beeld’ is een gratis publicatie van Van Spronsen & Partners horeca-advies
in beeld
Inhoudsopgave 2 3 4 6 7 8 9 10
Brancheontwikkeling Ketens en Sportbowling Interview Ricken enconsumptie Leo Claus Consument Consument en consumptie Concepten Buitenland Trends & ontwikkelingen Toekomstvisie
Brancheontwikkeling Ontwikkelingen In dit onderzoek zijn de bowlingcentra meegenomen die bij de Nederlandse Bowling Federatie geregistreerd staan als bowlingcentrum. In deze studie wordt met bowlingcentrum het bedrijf bedoeld, en met bowlingbaan de banen in een centrum. Sinds 2006 is het aantal bowlingcentra licht gestegen met 3%, van 135 tot 139 centra. De sterkste groei was te vinden in Overijssel, waar in drie jaar het aantal bowlingcentra verdubbelde van drie naar zes. De grootste krimp in het aantal bowlingcentra was te vinden in de provincie Groningen (bijna -29%). Over dezelfde periode is er een stijging van ruim 8% in het aantal banen, in 2006 waren dit er 1.310 en in september 2009 1.418. Het gemiddeld aantal banen per centrum nam toe met ruim 5% tot 10,2. Vooral in Drenthe was er een grote stijging te zien van ruim 38%. Hier ging het gemiddelde van 6 naar 8,3 banen per centrum. Er is in Nederland dus sprake van schaalvergroting. Dichtheid De dichtheid geeft het aantal bowlingbanen per 100.000 inwoners weer. Nederland telt gemiddeld 8,7 bowlingbanen per 100.000 inwoners. In 2006 was de dichtheid nog 8,0 banen per 100.000 inwoners. De provincie Zeeland heeft de hoogste dichtheid met 14,7 bowlingbanen per 100.000 inwoners. In totaal zijn daar 56 banen beschikbaar. De provincie Flevoland beschikt over de laagste dichtheid met 5,3 bowlingbanen per 100.000 inwoners, met een totaal van 20 banen. Theoretisch gezien is hier dus de meeste ruimte voor uitbreiding. Dichthe id pe r 100.000 inw one rs Zeeland 14,7 Drenthe 11,9 Zuid-Holland 10,4 Noord-Holland 9,9 Friesland 9,3 Utrecht 9,0 Noord-Brabant 7,9 Gelderland 7,0 Lim burg 6,2 Groningen 5,9 Overijss el 5,5 Flevoland 5,3 Ne de rla nd 8,7
Provincie
Bowlingcentra Banen Gemiddelde aantal banen per centrum Drenthe 7 58 8,3 Flevoland 3 20 6,7 Friesland 8 60 7,5 Gelderland 14 138 9,9 Groningen 5 34 6,8 Limburg 6 70 11,7 Noord-Brabant 18 191 10,6 Noord-Holland 24 261 10,9 Overijssel 6 62 10,3 Utrecht 12 108 9,0 Zeeland 7 56 8,0 Zuid-Holland 29 360 12,4 Nederland 139 1.418 10,2 Bron: Van Spronsen & Partners horeca-advies
Groei bow lingbanen t.o.v. bow lingcentra 1.430
140
1.410
139 138
1.390
137
1.370
136
1.350
135
1.330
134
1.310 2006
133 2009 Aantal bow lingbanen
Bedrijfstypen Steengrillen en bowlen gaan in Nederland al vele jaren samen. Dit concept wordt nog altijd veel toegepast. Ruim 75% van de bowlingcentra in Nederland biedt steengrill mogelijkheden of vergelijkbare alternatieven, zoals tafelbarbecue. Tegenwoordig zijn er echter meer internationale keukens te vinden bij bowlingcentra en is een à la carte restaurant ook geen uitzondering meer. Naast restaurant-bowling concepten, zijn er ook centra waarbij bowling slechts één van de hoofdactiviteiten is. Hier kunnen bijvoorbeeld sporten als tennis en squash beoefend worden, maar ook activiteiten als lasergamen of karten worden gecombineerd met bowling faciliteiten. 24% van de bowlingcentra maakt deel uit van zo’n multifunctioneel centrum. Een laatste combinatie die voorkomt, is een bowling faciliteit bij verschillende verblijfsaccommodaties. Niet alleen bungalowparken, maar ook hotels voegen bowlingbanen toe aan hun faciliteiten.
Aantal bow lingcentra Bron: Van Spronsen & Partners horeca-advies
Bron: Van Spronsen & Partners horeca-advies
2
Ketens
Sport Bowling
Nederland kent geen echte bowlingketens. Er is echter wel een aantal centra met meerdere vestigingen. Hieronder worden twee van deze bowling bedrijven beschreven.
Sport bowling
Bron: bowlingcentrum.nl
Mega Bowling Woensel In Eindhoven is het grootste bowlingcentrum van de Benelux te vinden, Mega Bowling Woensel. Er vallen onder dit centrum nog drie andere vestigingen in Arnhem, Dordrecht en Rijswijk. Deze centra bieden gezamenlijk 98 banen, waarvan 33 zich bevinden in Eindhoven. Het horeca concept achter de vier locaties is gelijk en biedt naast steengrill, ook de mogelijkheid om te miniwokken en te gourmetten. Bij de verschillende vestigingen kunnen tussen de 120 en 220 personen dineren.
De Nederlandse Bowling Federatie (NBF) organiseert als overkoepelende organisatie regionale en nationale bowling toernooien. Daarnaast handhaven zij samen met de Nederlandse Vereniging voor Bowlingondernemers (NVB) de kwaliteit van de bowlingbanen in Nederland en proberen zij bowlen als sport beter op de kaart te zetten. Er zijn ruim 16.000 geregistreerde bowlers aangesloten bij de NBF. In 1994 waren dit er nog 24.000. Dit betekent dat er in 15 jaar een daling in het aantal leden is geweest van ruim 34%. Daarnaast blijkt uit onderzoek van de NBF dat er ruim 24.000 personen in Nederland, fanatiek bowlen in een eigen competitie, maar geen lid zijn van de NBF. In Nederland doen ruim 11,5 miljoen personen aan een sport. Dit houdt in dat slechts 0,14% van de sportende Nederlanders bowling als sport doet. Professionele bowlers in Nederland zijn er niet, dit komt enkel voor in landen als de Verenigde Staten en Japan.
Bowlen voor mindervaliden Bowlen is een sport voor iedereen, ook voor mensen met een beperking. Een voorbeeld hiervan is de Eindhovense Gehandicapten Sportvereniging (EGS), die twee keer per maand bowlt met minder validen. Bowlen is zelfs mogelijk vanuit een rolstoel, door gebruik te maken van een speciale schans. Deze moet gericht worden en vervolgens kan de bal de schans afgerold worden, de baan op.
Bron: bvnieuwegein.nl
Chandra Chandra bowling beschikt over twee locaties, in Schiedam en in Nieuwegein. Chandra staat goed aangeschreven bij professionele bowlers, maar ook de minder ervaren bowler kan bij Chandra terecht voor feesten, bedrijfsuitjes en andere gelegenheden. Beide locaties beschikken over barbecue en steengrill mogelijkheden tot ongeveer 100 personen.
Bron: www.newsystem.nl
3
Interview Rick en Leo Claus Rick en Leo Claus zitten al hun hele leven in de bowling industrie. Vanaf het moment dat hun ouders in Haarlem het vijfde bowlingcentrum van Nederland begonnen, is Claus uitgegroeid tot een groot complex met hotel, event center en uiteraard bowlingcentrum in Hoofddorp. Claus zit nu 40 jaar in de bowlingbranche, welke ontwikkelingen heeft u in deze jaren gezien in de branche? “Alles begon met sportbowling, recreatief bowlen kwam pas later op gang. Voor Claus veranderde er in 1975 veel, door in Haarlem een heel nieuw concept te starten. Dit werd een combinatie van bowlen, eten en uitgaan. Het werd een groot succes met soms wel 300 tot 400 man die buiten stonden te wachten om binnen te komen.” “Vanaf dat moment kreeg bowlen ook een beter imago. De arbeiders (blue collar) doelgroep veranderde steeds meer en bowlen werd meer gezien als vrijetijdsbesteding voor iedereen.” “Op technologisch gebied gingen de touwtjesbanen over op automatische banen, maar helaas zien we nu weer een aantal centra die terug gaan naar het oude systeem met touwtjes aan de kegels. Naast deze ontwikkeling, gingen de vloeren van hout vaak over naar kunststof.” Welke doelgroepen bezoeken het bowlingcentrum en hoe wordt hier op ingespeeld? “Er is geen activiteit met zo’n grote doelgroep als bowlen. Iedereen kan het en het is niet weersafhankelijk. Een grote doelgroep blijft toch de sportbowlers. Deze doelgroep komt vaak bowlen op tijdstippen die minder aantrekkelijk zijn voor de recreatieve bowlers. Op deze manier houd je toch voldoende bezetting op de rustige momenten.” Hoe blijft Claus zich onderscheiden van de concurrentie? “Het bowlinggedeelte van Claus krijgt de aandacht die het verdient. De bowling moet ook gezien worden als apart bedrijf en heeft ook een aparte bowlingmanager. Alles moet er tip top uitzien en hiervoor moet dan ook continu geïnvesteerd worden. Binnen het eventcenter worden continue verbeteringen doorgevoerd. Sinds 2002 is het hotel open. In hoeverre draagt het hotel bij aan het succes van de bowling en andersom? “De bowling draagt voornamelijk bij aan het hotel. Het kan een pré zijn in de verkoop van de kamers. Aan de andere kant vindt binnenkort misschien de EK bowling plaats in Hoofddorp, onder andere vanwege de hotelfaciliteiten die geboden worden.”
4
Interview Rick en Leo Claus Hoe is het idee ontstaan en de keus gemaakt om een hotel te beginnen? Rick Claus grapt: “We hadden een groot probleem. We hadden allebei de Hogere Hotelschool in Den Haag afgerond, maar deden niks met een hotel.” De echte reden komt eigenlijk voort uit de geschiedenis van het familiebedrijf. “In het begin werd in Noordwijk door de familie al zogenaamde “Zimmer mit Frühstück” aangeboden. Met dat in het achterhoofd is er geprobeerd een hotel te beginnen bij eerdere bowlingfilialen in Haarlem en Alkmaar, maar dit lukte helaas niet. Nu in Hoofddorp, zo dicht bij Schiphol, lukte het wel. Hier kan een compleet product aangeboden worden voor zakelijke gasten en is er in het weekend nog voldoende bezetting dankzij het eventcenter.”
Wat verwachten jullie van de toekomst? “De huidige economische situatie heeft aardig ingehakt op de omzet. De bezetting van het bowlen is voor het eerst terug gelopen, met name omdat bedrijven minder geld besteden aan bedrijfsuitjes. Er is echter geen grote verandering te zien in de besteding van bezoekers die er wél zijn.” “Wat er zal veranderen in de verhouding sportbowlers ten opzichte van recreatieve bowlers is onzeker. In het verleden is al eerder gebleken dat deze verhouding in één klap kan omslaan. “
“Een hotel moet minstens twee sterke bronnen hebben die gasten binnen halen. Voor Claus is er een aantal van deze bronnen, waaronder de bedrijvigheid in het gebied Haarlemmermeer en Schiphol. Daarnaast biedt de busverbinding Zuidtangent een snelle verbinding tussen de Haarlemmermeer en “Meest gastvrije stad 2009” Haarlem.” Bowlen bij Claus is te combineren met een aantal dinermogelijkheden. Welke van deze worden nu het meest gecombineerd met bowlen? “Er is niet duidelijk te zeggen welk restaurantconcept het meest gecombineerd wordt met bowlen. Alle formules zijn wel goed te combineren.” “Steengrillen zou echter verboden moeten worden! Wij zijn hier zelf mee begonnen in 1975, maar gestopt in 1988. Toen kon steengrillen eigenlijk al niet meer en in de Verenigde Staten werd het zelfs verboden, het zou te gevaarlijk zijn. Wij wilden dat in Nederland niet afwachten en zijn afgestapt van het steengrillen.”
5
Consument & consumptie
Gemiddelde Arrangements prijs 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00
d
en
an ol Fl ev
in g
d sl an
ro n G
ve
Fr ie
rij ss e
l
nd O
he
la Ze e
nt
d ol la n
Zu
id
H
Br ab rd
Dr e
t an
rg bu Li m oo
N
N
nd rla el de
Tarieven Zeeland blijkt de goedkoopste provincie om te bowlen, zowel doordeweeks, als in het weekend. Het duurst is het in Utrecht, daar kost een baan in het weekend gemiddeld € 24,32. Het Nederlands gemiddelde ligt op € 18,39 voor een uur bowlen doordeweeks overdag, € 20,84 doordeweeks ‘s avonds en € 22,94 in het weekend.
d
0,00
Bron: Van Spronsen & Partners horeca-advies
la n
Weekend € 20,20 € 22,82 € 23,48 € 22,50 € 22,21 € 22,88 € 22,58 € 21,71 € 23,50 € 23,67 € 21,90 € 24,32 € 22,94
ol
Gemiddelde prijzen Week overdag Week 's avonds € 16,10 € 17,90 Zeeland € 17,24 € 20,21 Noord Brabant € 18,16 € 21,22 Zuid Holland € 18,17 € 19,17 Flevoland € 18,21 € 19,79 Drenthe € 18,25 € 21,81 Friesland € 18,46 € 20,56 Noord Holland € 18,67 € 20,46 Limburg € 18,75 € 20,83 Gelderland € 18,83 € 21,50 Overijssel € 18,90 € 21,10 Groningen € 20,95 € 23,14 Utrecht € 18,39 € 20,84 Nederland
H
Bron: Nederlandse Vereniging voor Bowling Ondernemers
Ruim 82% van de bowlingcentra in Nederland biedt één of meerdere arrangementen aan, waarbij een diner wordt gecombineerd met een uur bowlen. De gemiddelde prijs van een arrangement ligt rond de € 27,=. Gelderland heeft met € 31,08 gemiddeld de duurste arrangementen. Flevoland is hierin het goedkoopst, met een gemiddelde arrangementsprijs van € 11,13. Het gaat bij deze arrangementen om prijzen per persoon, inclusief een uur bowlen. Speciale tarieven voor kinderfeestjes zijn niet meegenomen in dit onderzoek.
ch t
2008
rd
2007
G
€ 25.600 € 25.500 € 25.400 € 25.300 € 25.200 € 25.100 € 25.000 € 24.900 2006
tre
Gemiddelde omzet per baan
Bezoek Uit het onderzoek “Dagrecreatie” van het Centraal Bureau van de Statistiek blijkt dat in de periode 2006 - 2007 (gedurende een jaar) in totaal 3,4 miljoen personen, dagtochten van minstens twee uur hebben ondernomen, met als hoofdactiviteit bowlen. Dit is echter maar een klein gedeelte (0,4%) van het totaal aantal dagtochten in Nederland. Tussen 2001 - 2002 (gedurende een jaar) was het aantal bezoekers nog 2,5 miljoen, wat 0,3% vormde van de totale dagtochten. Ondanks het kleine aandeel van bowling binnen de dagrecreatie, is er toch een duidelijke stijging van 36% in het aantal bezoekers van bowlingcentra te zien tussen 2001 en 2007. Met behulp van deze cijfers, in combinatie met Periode Bezoek ersaantal het aantal beschikbare banen kunnen we 1995 - 1996 2.400.000 aannemen dat er in de periode 2006 – 2007 2001 - 2002 2.500.000 een gemiddelde recreatieve bezetting was van 2006 - 2007 3.400.000 20%. Bron: CBS Arrangementen
oo
De Nederlandse Vereniging van Bowlingondernemers (NVB), heeft een benchmark opgesteld aan de hand van gegevens van 35 bowlingbedrijven. Uit deze benchmark bleek onder andere dat de omzet baanverhuur per centrum tussen 2006 en 2008 is gestegen met bijna 3%, alhoewel de stijging tussen 2007 en 2008 nihil was.
U
Benchmark bowlingbedrijven
Bron: Van Spronsen & Partners horeca-advies
6
Concepten Bowlingcentra bestaan in vele soorten en maten. Veel bowlingcentra kiezen voor een thema, waarnaar het bowlingcentrum (en de aanwezige horeca) wordt ingericht. Ook ontwikkelt de techniek zich steeds verder, wat terug te zien is in de moderne bowlingcentra. Atoll Rotterdam In de zomer van 2009 is Attol Rotterdam geopend. Dit bowlingcentrum, met tevens pool faciliteiten, is ingericht als het bowlingcentrum van de toekomst. Door gebruik te maken van moderne licht technieken en futuristisch meubilair heeft Attol een uniek concept neergezet. Atoll is een combinatie van bowlen, loungen, eten, drinken en poolen.
“300” Sinds 2007 is bowlingketen AMF in de Verenigde Staten luxueuze bowlingcentra gaan ontwikkelen onder de naam “300”. Deze centra hebben onder andere privéruimtes en banen, lounges, een cocktailbar en speciale eventplanners die groepsarrangementen tot in de puntjes kunnen samenstellen. Op deze manier hoopt AMF bowlen minder als goedkope sport te positioneren en meer als een avond uit ook voor de hogere klassen. Foto: Atoll-Rotterdam Bron: 3hundred.com
Bistro en bowling Merlijn Bistro en bowling Merlijn in Oosterhout is volledig ingericht als een oude sprookjesstad. Alle moderne apparatuur is gedecoreerd en volledig geïntegreerd in het thema. Door de ligging in het uitgaanscentrum van Oosterhout, worden de bar en het restaurant ook buiten het bowlen om veel gebruikt door het uitgaanspubliek. Foto: Bistro en bowling Merlijn
Virtual Bowling Brunswick Het bedrijf Brunswick (grootste fabrikant van bowling apparatuur ter wereld), heeft een digitaal bowling systeem ontwikkeld. Bij Virtual Bowling wordt er welliswaar echt gebowld, maar na een korte baan verdwijnt de echte bal en gaat de digitale bal verder over een digitale baan. Deze digitale baan kan tevens aangepast worden aan elke situatie, door een ander thema toe te passen op het scherm. Dit concept is in de Scandinavische landen veel terug te vinden. Een aantal vestigingen van het Hard Rock Café biedt ook Virtual Bowling. Bron: Brunswickbowling.com
7
Buitenland Verenigde Staten Met ruim 10.000 bowlingcentra, 2,6 miljoen mensen aangesloten bij The United States Bowling Congress en ruim 60 miljoen inwoners die regelmatig bowlen (ruim 19% van de totale bevolking) zijn de Verenigde Staten een echt bowlingnatie te noemen. Per 100.000 inwoners zijn er gemiddeld 3,2 bowlingcentra beschikbaar. Ter vergelijking; In Nederland is dat 0,8 bowlingcentra per 100.000 inwoners. Bowlingcentra in de Verenigde Staten behoren vaak toe aan ketens, waarvan AMF de grootste is met 231 Amerikaanse vestigingen in september 2009, verspreid over het volledige land. Een andere grote keten is Brunswick met 94 vestigingen. Brunswick is tevens de grootste producent van bowlingapparatuur en bowlingballen is. Dick Ritger, een voormalig professioneel bowler uit de Verenigde Staten, organiseert Bowling Camps, waarbij kinderen vanaf twaalf jaar en volwassenen een aantal dagen training ondergaan om hun bowling techniek te verbeteren. Zelfs president Barack Obama houdt wel van een potje bowlen. Dit zei hij in de tv show van Larry King.
FIQ
Bron: Wordpress.com Aangesloten federaties FIQ 160
Horeca en Bowling Aangesloten federaties
140 120 100 80 60 40 20 0
19 52 19 54 19 59 19 61 19 69 19 75 19 81 19 87 19 91 19 95 20 07 20 08 20 09
In Nederland is bowlen en uit eten gaan een bekende combinatie geworden. Bijna 95% van alle bowlingcentra heeft ten minste één restaurant concept verwerkt in het centrum. In de Verenigde Staten is het bowlen veel meer een sport. Horeca concepten bij bowlen worden alleen aangeboden bij de “high class” bowlingcentra zoals “300” en de grootste centra van Brunswick.
In 1952 is de Fédération Internationale Des Quilleurs (FIQ) opgericht, een wereldwijde organisatie, waarbij nationale bowling federaties zich kunnen aansluiten. Bij de oprichting waren vijf Europese landen aanwezig, waaronder Nederland. De oprichting was voornamelijk in het belang van het sportbowlen. De FIQ organiseert continentale- en wereldkampioenschappen, waaraan elk jaar meer landen meedoen. Het aantal aangesloten bowling federaties bij de FIQ is sinds 1952 gestegen van vijf naar 138 in 2009, voornamelijk uit Europa, Amerika en Azië. Hieruit blijkt dat bowlen op internationaal niveau nog altijd een groei doormaakt.
Jaar
8
Trends & Ontwikkelingen Sinds november 2008 publiceert Van Spronsen & Partners horeca-advies alle aan horeca en leisure gerelateerde trends op www.horecatrends.com Wii Bowling De Nintendo Wii spelcomputer heeft bowlen thuis een stuk populairder gemaakt. Ook Party- en Bowlingcentrum De Worp in Deventer zag dit. Zij hebben voor het eerst bij het Horeca Bowling Toernooi gebruik gemaakt van deze spelcomputers. Door gebruik te maken van drie spelcomputers konden er zes teams extra spelen. Door te rouleren kon elk team zowel op de echte banen als op de Wii spelen en dit bleek een succes. Het is niet alleen een leuke extra dimensie, maar tevens een goede manier om het verschil tussen de geoefende bowler en de amateurs te verkleinen. Dit omdat het bowlen op de Wii, toch een net iets andere techniek vereist dan het reguliere bowlen.
Bowling Speeddate Bowling wordt sinds september 2009 ook gebruikt als manier om nieuwe geliefden te ontmoeten. Myspeeddate.nl organiseert samen met Dolfijn Bowling te Scheveningen vanaf september 2009 speed date bowling. Tijdens vier rondes van 30 minuten spelen vier mannen en vier vrouwen teams tegen elkaar. Tijdens het bowlen is er genoeg tijd om een praatje te maken met elkaar en om zo dus iemand tegen het lijf te lopen. De deelnemers geven na elke ronde aan of zij een match denken te hebben gevonden. Hebben twee personen elkaar als match, dan worden zij later via e-mail met elkaar in contact gebracht.
Bedrijven competities Een aantal bowlingcentra in Nederland organiseert bedrijvencompetities. Hierop kunnen medewerkers van bedrijven zich inschrijven om eens in de zoveel tijd eens tegen andere bedrijven te bowlen. Een aantal bowlingcentra biedt bovendien ruimte om te vergaderen voorafgaand aan de wedstrijd.
Diner Beleving Bowlen en steengrillen is al jarenlang een bekende combinatie. Echter komen er steeds meer andere diner-concepten bij, waaronder à la carte restaurants, wok restaurants en buffet concepten. De beleving wordt steeds belangrijker. Zo worden restaurants volledig ingericht naar een thema en zijn vaak de bowlingbanen zelf hier ook op aangepast. Foto: Mega Bowling Woensel
Magic Bowling Een groot deel van de bowlingcentra organiseert speciale thema avonden, waarvan de zogenaamde Magic Bowling wel de meest populaire is. Bij Magic Bowling gaat de normale verlichting uit, de discoverlichting aan en draait er muziek, meestal gerelateerd aan een thema. Hierbij worden vaak blacklight lampen gebruikt, waardoor de kegels (en soms de ballen) oplichten. Het Magic bowlen is een uitgewerkt concept op het discobowlen. Voornamelijk onder jongeren is dit erg populair.
Bowlen op zee Dat bijna alles kon op cruiseschepen was al bekend. Het is echter pas vanaf 2006 mogelijk om te bowlen op zee. The Norwegian Pearl heeft vier professionele bowlingbanen aan boord. Bowling en een wilde zee lijkt misschien een slechte combinatie, maar de schepen zijn tegenwoordig dusdanig groot, dat golven geen invloed hebben op de bowlingbanen. Foto: Atoll-Rotterdam
9
Toekomstvisie Groei Wij verwachten de komende vijf jaar een groei in het aantal bowlingcentra in Nederland. Daarnaast verwachten wij dat de trend van schaalvergroting zich door zal zetten. Wij verwachten dat binnen 5 jaar, het aantal bowlingcentra zal groeien naar 145 en een totaal van 1.500 banen. Dit brengt het gemiddeld aantal banen in 2014 op 10,5 banen per centrum. Deze groei is voornamelijk te verwachten door de groei van het aantal recreatieve bowlers (36% in vijf jaar). Doelgroepen De NBF heeft een forse daling geconstateerd in het aantal sportbowlers, terwijl de hoeveelheid recreatieve bowlers blijft toenemen. Wij verwachten dat de daling in sportbowlers de komende jaren licht zal doorzetten.
Foto: AtollRotterdam
Vanwege vergrijzing verwachten wij een groei in de participatie van senioren binnen de recreatieve bowling. Deze groei biedt een kans om de dagbezetting te verhogen. Een aantal bowlingcentra biedt al speciale senioren arrangementen aan op rustige tijden. Beleving Hoewel bowlen en steengrillen als combinatie nog veel voorkomt, stappen veel bowlingcentra over op andere restaurantconcepten. Bowlingcentra worden steeds meer deel van een horeca concept, terwijl vroeger de horeca meer een bijzaak was van het bowlingcentrum. Wij verwachten dat in de toekomst bowling zal worden gecombineerd met meerdere verschillende horeca concepten en dat er een afname zal zijn in de traditionele steengrill concepten (nu nog aangeboden door 75% van de bowlingcentra). De beleving van een avondje uit zal steeds belangrijker worden. De verwachting voor de toekomst is dan ook dat de toegevoegde waarde van restaurants bij bowlingcentra omhoog zal gaan. Dit kan zijn in de vorm van bijzondere dinerconcepten, hoge kwaliteit en entertainment tijdens het diner.
Foto: Bistro en Bowling Merlijn
Foto: AtollRotterdam
10
Bronnenlijst: Bedrijfschap Horeca en Catering Nederlandse Bowling Federatie Nederlandse Vereniging voor Bowlingondernemers Koninklijke Horeca Nederland Centraal Bureau voor de Statistiek www.bowlingcentrum.nl www.chandrabowling.nl www.bisonbowling.nl www.newsystems.nl www.egs-eindhoven.nl www.3hundred.com www.merlijn.com www.atoll-rotterdam.nl www.brunswickbowling.com
Deze uitgave is van Van Spronsen & Partners horeca-advies, onderdeel van de Van Spronsen & Partners Groep.
Van Spronsen & Partners Hiertoe behoren tevens de volgende onafhankelijke bedrijven: personeel en salarissystemen, administratieve dienstverlening en trainingen. Onder het motto “Anders denken, anders doen” zijn wij al 22 jaar actief binnen de horeca- en leisuremarkt en stellen wij de opdrachtgever en zijn doel centraal. De werkzaamheden van horeca-advies bestaan voornamelijk uit het uitvoeren van haalbaarheidsonderzoeken, bedrijfsdoorlichtingen en rendementsverbeteringen, het ontwikkelen van nieuwe horecaconcepten, het opstellen van marketing en communicatieplannen en het geven van management-ondersteuning.
www.bowlingatsea.com
Voor een compleet overzicht van ons dienstenpakket verwijzen wij u graag naar onze website www.spronsen.com. Hier kunt u tevens terecht voor dagelijkse horecagerelateerde nieuwsberichten, diverse horeca-kennisdocumenten, een lijst van onze referenties en alle eerdere uitgaven van onze brancheonderzoeken.
www.bowlinghouten.com
Bezoek ook www.horecatrends.com,
www.ritgerbowlingcamp.com www.amf.com www.fiq.com www.myspeeddate.com www.bowlingdeventer.com
11
