Bloedgassen. Homeostase. Ronald Broek

Bloedgassen

Homeostase

Ronald Broek

Verstoring Homeostase  Ziekte/Trauma/vergiftiging.  Geeft zuur-base en bloedgasstoornissen.

Oorzaken zuur-base verschuiving       

Longemfyseem. Nierinsufficientie Grote chirurgische ingrepen Ontregeling diabetes Intoxicaties Braken en/of diarree Diuretica

Beoordeling bloedgassen  Zuurgraad ook wel: pH  Koolzuurspanning, ook wel PaCo2  Bicarbonaatconcentratie, ook wel HCO3-

Zuurgraad      

Werkzaamheid van de waterstof (H+) pH schaal 1 t/m 14 Neutraal pH 7 (homeostase) pH< 7,35, teveel H+ en/of te weinig HCO3pH>7,45 te weinig H+ en/of teveel HCO3pH< 7,10/ levensbedreigend

Zuren  Molecuul dat H+ ionen kan afgeven.  Hoe groter de afgifte, des te zuurder  Voorbeelden: Citroenzuur, azijnzuur, vetzuur,maagzuur,lactaatzuur

Basen  Molecuul dat H+ ionen kan binden  Neutraliseert zuren  Soda,zeep,ammoniak,bicarbonaat

Voorbeelden pH waarde      

Arterieel bloed Urine Maagsap Dunne darm Tomatensap Sodawater

7,35-7,45 4-7 2-3 6,50-7,50 4-4,4 10-11

PaCO2      

Glucose wordt mbv O2 verbrandt tot CO2 en H2O CO2 uitwas via longen (deels) Partiële arteriële kooldioxidegas Klein gedeelte H2CO3 (koolzuur) Verhoogd PaCO2= Hypoventilatie Verlaagd PaCO2= Hyperventilatie

HCO3 Aanmaak en uitscheiding door de pancreas  Terugresorptie via de nieren  Voor ieder uitgescheiden H+-ion een HCO3-ion terug  Bij acidose H+ eruit en HCO3- terugresorptie  Bij alkalose is er een overschot aan HCO3 (base excess versus deficit)

Evenwicht 

CO2 + H2O  H2CO3 (koolzuur) H+ + HCO3-

 CO2/HCO3- = 1:20 bij Ph 7,4

PaO2     

PaO2 rond de 9,4-13,4 kPa PaO2 < 8 KpA = Hypoxemie Anaërobe glucose verbranding= lactaatzuur Hemoglobine en O2= oxyhemoglobine Deshemoglobine en O2= Hb zonder O2

Zuur/Base stoornissen    

1. Acute Resp. Acidose 2. Acute Resp. Alkalose 3. Acute Metabole Acidose 4. Acute Metabole Alkalose

Gevolgen stoornissen zuur/base     

Hartritmestoornissen Hypotensie Insulten Coma Verzuring, verlies cel en orgaanfunctie

Resp. acidose  Stijging CO2-gas in het bloed en H2CO3  pH<7.35  Oorzaken:    

COPD Hypoventilatie Anesthesie Obstructie longwegen (astma, corpus)

Resp. Alkalose  Te weinig CO2-gas (H2CO3-) in het bloed  pH>7.45  Oorzaken:  

Hyperventilatie (psychogeen) Toename alveolaire ventilatie door hypoxie.

Metabole acidose  Teveel zuren (H=-ionen) in het bloed.  Oorzaken;  

Ontregelde diabeet (acetylazijnzuur) Anoxie (melkzuur, lactaatacidose)

 Te weinig bicarbonaat (HCO3-) in het bloed.  Oorzaken:  

Braken en/of diarree Nierinsufficientie

Metabole alkalose  Te weinig zuur (H+) in het bloed  Oorzaken: 

Verlies maagzuur (HCL) door braken en/of maaghevelen

 Retentie HCO3- in het bloed  Oorzaken:  

Diuretica en/of externe toediening NaHCO3Hypovolemie

Corrigeren zuur/base storing  Direct: Longen, dmv hypo-hyperventilatie  Enkele dagen: Nieren, dmv uitscheiding zuren (H+ en/of terugresorptie bicarbonaat (HCO3-)

Compensatiemechanieken  Acidose:  

1. Verlaging CO2 (Hyperventilatie) 2. Verhoging HCO3- (terugresorptie nieren)

 Alkalose:  

1. Verhoging CO2 (Hypoventilatie) 2. Verlaging HCO3- (uitscheiding nieren)

Normaalwaarden       

Ph 7,35-7,45 PaCO2 4,5 KpA-5,5KpA HCO3- 22-28 mmol/l BE –2 tot +2 mmol/l PaO2 10 KpA- 13,3KpA SaO2: 96-98% HB 7,5-10 mmol/l

Beoordeling bloedgassen  3-stappen methode.

Stap 1  De pH beoordelen ( normaal of verschoven?)  Verschoven acuut  

>7,45 alkalose <7,35 acidose

 Normaal en/of licht verschoven is compensatie

Stap 2     

PaCO2 (resp. component) >6 kPa (Acidose) <4,6 kPa (Alkalose) Hypo- of Hyperventilatie Compensatie bij metabole ontregeling

Stap 3     

HCO3- (bicarbonaat) metabole component <22 mm/Hg (acidose) >28 mm/Hg (alkalose) Terugresorptie/uitscheiding nieren Compensatie bij resp. ontregeling

Voorbeelden ontregeling      

pH PaCO2 PaO2 HCO3 BE SaO2

7,30 8,5 KpA 3,7 KpA 32 mmol/l +4 mmol/l 46%

Acute Resp. acidose Bij een patiënt bekend met COPD

O2 therapie en verneveling:      

pH 7.34 PaCO2 6,5 kPa PaO2 9.4 kPa HCO3 35 mmol/l BE +11 mmol/l SaO2 90%

Gecompenseerde resp. acidose

Voorbeeld 2      

pH PaCO2 HCO3 BE PaO2 SaO2

7,50 2,6 kPa 24 mmol/l +1 mmol/l 8,0 kPa 88%

Acute Resp. alkalose Bij een patiënt met beginnende pneumonie

Na O2 Therapie en AB      

pH PaCO2 PaO2 HCO3 BE SaO2

7.46 4,5 kPa 12,5 kPa 21 mmol/l -4 mmol/l 98%

Gecompenseerde resp. alkalose

Voorbeeld 3      

pH PaCO2 HCO3 BE PaO2 SaO2

7.05 3,7 kPa 8 mmol/l -11 mmol/l 11,46 kPa 90%

Acute Metabole acidose Op basis van ketoacidose bij ontregelde diabetes mellitus

Insuline, K+      

pH 7,32 PaCO2 4,1 kPa PaO2 16 kPa HCO3- 10 mmol/l BE -8 mmol/l SaO2 100%

Gecompenseerde metabole acidose

Dode ruimte ventilatie  V/Q mismatch (=wel ventilatie, maar relatief weinig perfusie)

• Longembolie • PEEP met compressie alveolaire circulatie

Shunting  Shunt (=wel perfusie, maar onvoldoende ventilatie)      

Longoedeem ARDS Pneumonie Atelectase Longbloeding Rechts-Links shunt

Hoe herken ik “dode ruimte ventilatie”?  Goede reactie op kleine ophoging FiO2 --> wijst op dode ruimte ventilatie  Oorzaak proberen te achterhalen (vaak relatieve ondervulling, waardoor afgenomen pulmonale circulatie --> fluid challenge)

Hoe herken ik “shunting”?  * Nauwelijks reactie op ophoging FiO2 -->wijst op shunt " Open up the lung and keep it open" + oorzaak behandelen * Indien bij "openblazen" daling saturatie en/of tensie --> wijst op ondervulling + dode ruimte ventilatie