Beste Vriendinnen en Vrienden,

2/2005 JAARGANG 27

i

n

h

o

u

d

e

Even bijpraten

2

Subsidieperikelen

3

Lijn 13: Lelijk Eendje

3

Verslag Algemene Ledenvergadering 2005

4

Impressie opening tijgerverblijf

5

Nieuws uit Blijdorp

6

Digibeesten: Huisdieren

9

Vogelwijzer: De renkoekoek, op de vlucht voor konijnuiltjes en Wile E. Coyote

10

Mutaties 11 januari – 2 mei 2005

12

Verslag Vriendenreis naar Dortmund

13

Botanisch Blijdorp: Het nieuwe tijgerverblijf

14

Koud Bloed: De Jemen Kameleon 16 Convocatie Najaarsexcursie naar Gaia Park Kerkrade

17

Dreamnight at the Zoo

18

Zoo’n Boek: Jaarboek ‘Dier en Jaar 2004’

20

Azlan in Burgers

20

Vriendenlezing: De kweek van zeepaardjes in Blijdorp

21

Dierenrechten

22

Bijzondere giften

23

Agenda

23

Colofon

23

v

e

2

b

i

j

p

r

a

t

e

n

Beste Vriendinnen en Vrienden,

We hebben een hectische periode achter de rug! Er waren positieve ontwikkelingen, zoals de geslaagde Vriendenreizen en natuurlijk de opening van het nieuwe tijgerverblijf. Ons jubileumgeschenk, de grootste gift ooit, valt hopelijk in de smaak bij de Sumatraanse tijgers. Ik hoop dat zij er net zoveel plezier aan zullen beleven als wij. Schokkend nieuws was dat de gemeente Rotterdam een enorme bezuiniging wil doorvoeren op de subsidie voor Blijdorp. Als de plannen door gaan heeft dit bijzonder ernstige gevolgen voor de Diergaarde. Een dergelijk verlies aan inkomsten is niet direct op te vangen. Blijdorp-directeur Ton Dorresteijn zal u verderop in dit nummer nader informeren. De Vrienden zijn overigens direct voor Blijdorp in de bres gesprongen. In korte tijd wisten we ruim 43.000 handtekeningen te verzamelen. Deze zijn op 18 mei aangeboden aan het Rotterdamse college. Nu maar hopen dat het zal helpen. Bedankt voor uw steun! Afgelopen maanden zijn er weer veel jonge dieren geboren. Verder heeft de botanische dienst weer stevig uitgepakt. Kortom, er valt (gelukkig) nog veel te genieten. Ik wens u veel leesplezier en een fijne vakantie. Marcel Kreuger, Hoofdredacteur

Foto’s: Rob Doolaard

Foto: M. Rijlaarsdam

n

Subsidieperikelen Ongetwijfeld heeft u in de afgelopen periode via de pers en de ‘tam-tam’ de opwinding over de voorgenomen drastische korting op de subsidie van de gemeente Rotterdam aan Blijdorp meebeleefd. Inmiddels zijn we een aantal weken verder en lijkt er enige duidelijkheid te zijn over wat Blijdorp kan verwachten. Dat is niet dat er in de komende jaren niet op de gemeentelijke subsidie aan onze onvolprezen Diergaarde zal worden gekort, maar wel dat dat niet zal gebeuren op de manier zoals eerder voorgesteld. Blijdorp heeft geprobeerd Blijdorp is in de afgelopen 10-15 jaar met steun van velen, maar duidelijk te maken dat als dat moest, dat graag in goed vooral door de enorme inzet van overleg diende te gebeuren en onszelf, geworden tot de gewelzodanig dat we niet in financiëdige dierentuin die het nu is: een le problemen zouden komen. van de fraaiste en meest bijzondere tuinen in Europa. Al die Dat zou niet alleen zonde zijn van alles wat er in de afgelopen veranderingen hebben naast veel jaren gebeurd is, maar wie is er energie ook veel geld gekost. Begin jaren negentig is er met de nu gebaat met een faillissement van de veruit grootste attractie gemeente Rotterdam de afspraak van Rotterdam? De Diergaarde gemaakt dat om die investerinzelf niet, de bezoekers niet en gen te kunnen verrichten, maar de gemeente Rotterdam niet. tegelijkertijd ook laagdrempelig voor alle categorieën bezoekers Ton Dorresteijn, Blijdorp directeur Bovendien is het in onze ogen een volstrekte wijziging in het te blijven, de gemeente haar subsigemeentelijk beleid als men nu als uitgangsdie aan Blijdorp zou voortzetten (op hetpunt zou hanteren dat die ‘laagdrempeligzelfde niveau) tot en met het jaar 2005. heid’ maar over boord moet worden gezet en de toegangsprijzen maar drastisch Eind vorig jaar is er met de verantwoordezouden moeten worden verhoogd. lijke wethouder gesproken over de toekomst. Uit die gesprekken is ons duidelijk Toch viel er begin april een schokkend geworden dat de gemeente ons wilde blijvoorstel van het gemeentebestuur bij ons ven steunen, maar op een andere wijze en in de bus. Volstrekt anders dan verwacht, met wellicht minder geld dan tot dan toe.

LIJN 13

Tekst: Ton Dorresteijn

zonder vooroverleg en in die vorm catastrofaal voor het voortbestaan van de Diergaarde. We konden dan ook niet anders dan de alarmklok luiden en hebben dat ook gedaan. En wij niet alleen: u de Vrienden, onze vaste bezoekers, de pers en vele anderen hebben ons daarin geweldig gesteund. De geweldige handtekeningenactie en de nu al beroemde tocht naar de Coolsingel zijn daarvan ongelooflijke voorbeelden. Dat alles lijkt effect te hebben gehad. Onder druk van vrijwel alle politieke partijen in de gemeenteraad in Rotterdam heeft het College en dus de wethouder zijn eerdere subsidie-kortingsvoorstel ingetrokken. Dat is een zeer plezierige uitkomst na vele weken van spanning en actie. Na de zomervakantie komt er een nieuw voorstel, maar zoals het er nu uitziet, pas na een uitgebreide discussie over het hoe en waarom in de gemeenteraad en na goed overleg met onder meer Blijdorp. Dat is pure winst. Daarvoor zijn vele mensen te bedanken, maar niet in de laatste plaats de Vrienden van Blijdorp. Echte vrienden zijn er als je ze nodig hebt, zei Tineke Groenhorst op de trappen van het Stadhuis. Dat hebben we gemerkt en daar ben ik nog een beetje stil van. Zeer bedankt! En nu allemaal vertrouwen houden in de toekomst.

Lelijke eendje

Ik hou van eenden. Je weet wel, van die gewone simpele huis-, tuin-, en keukeneenden. Met Mandarijneenden heb ik niks. De Balkaneend of de eidereend wekt geen gevoel bij me op. Wat moet ik met een gele boomeend, een Baikaltaling of een sikkeleend? Wat zegt u? Zijn ze zeldzaam? Hebben ze veel mooiere kleuren dan een inlandse Anas platyrynchos? Bij iedere ‘bijzondere’ eend die ik met van die arrogante kraalogen voorbij zie drijven denk ik: hoeveel zouden er nog zijn, en hoelang blijft deze soort nog bestaan? Dan ga ik me weer zorgen maken om het milieu, de bedreigingen en of de eieren wel eetbaar zijn of paratyfus verwekken! Mijn onbezorgde moment is dan weer afgelopen. Bij een gewone eend heb ik dat nooit. Je zit stil aan het water en ineens bemerk je dat geluidloos een hele groep eenden is aan komen dobberen. Nee, ze zijn er gewoon. De helft kijkt je hongerig het brood (of wat er maar eetbaar is) uit je mond en de andere

helft dobbert schijnheilig tussen anderen door om nog dichterbij te komen. Het is toch leuk om te zien hoe ze onbeholpen de kant opklimmen en voor ze hun bedelwerk voortzetten altijd eerst hun staart twee of drie keer heen en weer schudden, alsof dat het enige lichaamsdeel is waar druppels aan blijven hangen. Mussen zijn leuk, ik hou zelfs van stadsduiven –in beperkte mate- maar eenden... Wat kenmerkt eigenlijk een eend? Heeft u uzelf ooit zo’n onzinnige vraag gesteld? Wanneer is het bijvoorbeeld een gans of een... gewoon wat anders. Zelfs de encyclopedie komt niet verder dan me te vertellen dat een eend familie is van de gans en de zwaan: allemaal eendvogels. Het komt er op neer dat als het zwemt, vegetarisch is, veren heeft en kwaakt, het een eend is. Goed het zal wel, maar nu vraag ik u, ís er één dier dat zo positief bijdraagt aan de emotionele ontwikkelingen van de mens? Overdrijf ik? Ik dacht het niet. Wie heeft er nog nooit met een vader, moeder, opa of oma de eendjes gevoerd? Je weet wel: “Nee Jordy,

niet opeten. Dit is voor de eendjes!” Wat dacht je van opkomen voor de zwakkere in de samenleving: “Ach Sarah, dat laatste stukje moet je aan dat zielige eendje achteraan geven!” Een dier dat de mens leert te delen, een dier dat het eerste bewustzijn heeft gevoed in het onderscheid tussen de sexe. Want mannetjes hebben een andere kleur dan de vrouwtjes, althans in de zomer, en in de winter hebben ze weer allemaal dezelfde kleur. Kan het geëmancipeerder? Het enige onderscheid in de winter is dat de mannetjes een klein gekruld veertje op hun staart hebben (’t is maar dat u het weet). Tsja, een eend is een eend! En mocht u ooit na een dwaling voor het gerecht moeten verschijnen, laat dan de advocaat aanvoeren dat u in uw jeugd nooit de eendjes heeft kunnen of mogen voeren. Wie die binding met de natuur en met zijn opvoeders heeft gemist, heeft alle recht of strafvermindering.

3

Verslag Algemene Ledenvergadering 2005

Tekst: Alex Schouten

In het Eauditorium van Diergaarde Blijdorp waren op 28 mei 2005 iets meer dan 200 Vrienden en Vriendinnen aanwezig voor de jaarlijkse ALV. Na een speciaal woord van welkom voor de heren Horsting (voorzitter Raad van Toezicht Diergaarde Blijdorp), Dorresteijn (directeur Diergaarde Blijdorp), Klapwijk (hoofd PR en Marketing) en de diverse ereleden stond onze voorzitster, mevrouw Groenhorst, kort stil bij het afgelopen jaar. Behalve de voortzetting van de IJsberenactie, waarvoor inmiddels € 700.000,- (!!!) beschikbaar is, was met name de actie ‘Help Ramon weer overeind’ opmerkelijk. De olifantenstier Ramon overleed op 24 april 1998. Dankzij een persoonlijke bijdrage van ondermeer een aantal Vrienden is zijn skelet weer in elkaar gezet en is het vanaf 25 juni te bewonderen in het Natuurmuseum Rotterdam.

zondere nieuwe diersoorten in Blijdorp te verwachten. Wat dacht u van Indiase Leeuwen (er is slechts een kleine restpopulatie in India aanwezig), gevlekte hyena’s (op het lege tijgerterras) en een verrassing uit China. Wat de Chinese verrassing is wilde de heer Dorresteijn niet onthullen. Het worden geen grote panda´s. Wij zetten ons geld op de stompneusapen. Eén van de soorten is de gouden stompneusaap, die in China voorkomt. Diergaarde Blijdorp krijgt in het jubileumjaar 2007 niet alleen een ijsberenverblijf cadeau van de Vrienden, maar geeft zichzelf ook een cadeau in de vorm van een nieuw Giraffenhuis!

Uiteraard kwamen ook de perikelen over de gemeentelijke subsidie aan bod. U kunt daar elders in het Vriendennieuws meer over lezen, maar het totale aantal door de Vrienden ingezamelde handtekeningen van ruim 43.000 willen we u niet onthouden! Geweldig! In het afgelopen jaar heeft een bestuurswisseling plaatsgevonden. De heer Slijkoort, die ondermeer sinds 1989 de succesvolle Vriendenreizen organiseerde, heeft in overleg met het bestuur besloten zijn werkzaamheden voor het bestuur te beëindigen. Vanwege zijn lange staat van dienst en zijn grote inzet ontving de heer Slijkoort het ere-lidmaatschap. Hij nam de oorkonde onder dankzegging in ontvangst en gaf aan het werk altijd met veel plezier te hebben gedaan. De ALV is accoord dat zijn plaats in het bestuur wordt ingenomen door Peter Biesta. Sinds 1997 is hij stamgast bij de Vriendenreizen. Hij gaf aan met veel plezier en enthousiasme de organisatie van de reizen te willen voortzetten en heeft met de

4

voorjaarsreis en meerdaagse reis van dit jaar de spits inmiddels afgebeten! Na het verslag van de kascontrolecommissie was het opvallend dat meer dan de benodigde 2 leden zich aanmeldden voor een plaats in de kascontrolecommissie. Een luxe positie die niet vaak voorkomt. Het jaarlijkse humoristische verslag van de promotiewerkzaamheden door mevrouw Gerritse was dit jaar niet zo uitbundig als de voorgaande jaren. Ook de Vrienden van Blijdorp hebben uiteindelijk last gekregen van de recessie, waardoor de verkopen in 2004 iets lager waren dan in 2003. Uiteraard leveren de tomeloze inzet van alle vrijwilligers bij de promotiewerkzaamheden nog steeds een flinke positieve bijdrage aan de financiën van de Vrienden! Traditioneel lichtte de heer Dorresteijn aan het einde van de ALV een tipje van de sluier op over de toekomstplannen van de Diergaarde. In 2005 zijn er een aantal bijFoto’s: Koos van Leeuwen / Alex Schouten

Het tijgerverblijf is open! Na de Algemene Ledenvergadering was het tijd voor de opening van het tijgerverblijf. Bijna volgens de traditie was het verblijf nog niet helemaal af…. Maar de opening was er niet minder leuk door. De hele brug langs het tijgerverblijf was volgestroomd met nieuwsgierige Vrienden. Na korte speeches van Jan Klapwijk, Tineke Groenhorst en Ton Dorresteijn openden Jason Britton en Sarah Christie met een luide gongslag het verblijf. Beide namen komen u waarschijnlijk niet bekend voor. Jason Britton heeft in Vriendennieuws nr. 1 van 2002 een schets gemaakt voor een nieuw tijgerverblijf. Deze schets is de basis geweest voor het verdere ontwerp. Sarah Christie is de EEP-coördinator voor tijgers en tevens betrokken bij zeer veel tijgerbeschermingsprojecten in de wereld. De gongslag bracht de olifanten overigens in beroering, mogelijk vanwege de lage tonen.

Tekst: Alex Schouten

De olifanten renden luid trompetterend naar de rand van hun perk om polshoogte te nemen. Ook de colobusapen waren nieuwsgierig en zaten bovenin de bomen van hun verblijf om die mensenmenigte op de brug gade te slaan. Na de opening mochten de Vrienden als eerste bezoekers een kijkje nemen in de tunnel tussen de beide verblijven en in één van de binnenverblijven. Het andere binnenverblijf was sinds 2 dagen bewoond door tijgerin Musi…Tijger Hermes is nog niet verhuisd en verblijft nog op het oude tijgerterras. Behalve een kijkje achter de schermen in het tijgerverblijf waren er nog diverse andere activiteiten georganiseerd. Zo was er op het pleintje voor de Lotusserre een markt met ondermeer Indonesische producten, deelden de Vrienden gratis tijgernootjes uit en konden kinderen zich laten schminken. In de Lotusserre werd een heerlijk buffet geserveerd, dat de Vrienden werd aangeboden door Diergaarde Blijdorp. Tenslotte was er een zeer interessante lezing in het Eauditorium door Sarah Christie. Aan de hand van de foto’s kunt u zich een goed beeld vormen van deze zeer geslaagde middag!

5

Blijdorp

n

i

e

u

w

s

Afscheid

Foto’s: Koos van Leeuwen

Tekst: Jos en Anne Marie Nijkamp Hosman Met dank aan: Monique van Leeuwen-Maat

De olifanten Bernhardine, Yasmin en Anak zullen waarschijnlijk eind 2006 naar de zoo van Dublin verhuizen. In Dublin is men momenteel druk bezig met een nieuw olifantenverblijf. Bij voorkeur zullen de dames Bernhardine en Yasmin drachtig naar Dublin worden verscheept, omdat het in Dublin nog wel even zal duren voordat ze de beschikking over een bullenstal hebben. Het ligt in de bedoeling dat Alexander ze zal dekken, evenals overigens Irma en Douanita. Daarna zal Blijdorp op zoek moeten naar een andere man. Alexander krijgt anders teveel nageslacht en bovendien zal tegen die tijd zijn dochter geslachtsrijp worden.

6

Ook de witlipherten zullen waarschijnlijk Rotterdam gaan verlaten, omdat hun verblijf eigenlijk te klein is. Als de plannen doorgaan komt er een kleiner Aziatisch hert voor terug, namelijk het sikhahert. De groep zal uit zes mannen gaan bestaan. Nu moet U niet direct gaan denken dat Blijdorp zal leeglopen, maar ook Hugo, onze jonge pantserneushoorn trekt de wijde wereld in. Hij zal verhuizen naar Warschau. Aanvankelijk zou hij naar Wenen gaan, maar het nieuwe neushoornverblijf aldaar laat te lang op zich wachten. Toch kan Hugo ook niet direct in Warschau terecht en gaat daarom eerst logeren in de Beekse Bergen. De Rotterdamse verzorgers zullen tijdens deze logeerpartij, wekelijks naar Hilvarenbeek reizen om met de verzorging te helpen.

geweest. Nu heeft hij echter een nieuw verblijf gekregen en wel aan de overzijde van waar vroeger de Europese slangen gehuisvest waren. Deze verhuizing was noodzakelijk omdat, tot ieders verbazing, de mangroveslang wel degelijk een gifslang blijkt te zijn. Hiermee heeft de dierentuin dus niet één, maar twee gifslangen in haar collectie: de Arubaanse ratelslang en de mangroveslang. Doordat het nieuwe verblijf uit drie naast elkaar liggende hokken bestaat, kunnen de verzorgers deze veiliger schoonmaken. Dit doen ze door in het schoon te maken deel het licht te doven en daarmee de slang naar een ander gedeelte te lokken. Overigens is het gif van de mangroveslang niet dodelijk, maar de pechvogel die gebeten wordt zal er zeker een tijd lang last van hebben.

‘Nieuwe’ oude gifslang in Blijdorp In de Rivièrahal tegenover de anaconda’s is lange tijd de mangroveslang te zien

In het vorige nummer van het Vriendennieuws schreven we uitgebreid over een groep spectaculaire nieuwe bewoners van Blijdorp, de Visaya zwijnen. Op zaterdag-

morgen 21 mei kwamen in Diergaarde Blijdorp drie gezonde Visaya-wrattenzwijntjes ter wereld! Deze Filippijnse diersoort is in het land van herkomst vrijwel uitgestorven en elke geboorte is dus buitengewoon belangrijk voor het voortbestaan van de soort. Vorig jaar importeerde Blijdorp acht van deze wilde varkens uit de Filippijnen via de dierentuin van Poznan in Polen. Een unieke actie, want er waren in Europa nog nooit Visaya-wrattenzwijnen te zien geweest. Na de verplichte quarantainetijd arriveerden zes dieren op 10 november 2004 in Rotterdam; één paartje bleef namelijk nog even in Polen en zij zullen deze zomer alsnog doorreizen naar Blijdorp. Inmiddels wordt in Polen één Visaya-wrattenzwijntje grootgebracht en doet Blijdorp er alles aan om de drie pasgeboren biggetjes groot te krijgen, zodat ook andere Europese dierentuinen bij het fokprogramma kunnen worden ingeschakeld. Ook schreven wij over de ontsnapte otter. Helaas, er is hierover geen nieuws. Maar Blijdorp blijkt nog een super-uitbreekster te hebben. Het kuifhertvrouwtje ontsnapt namelijk ook met grote regelmaat. Hierbij raakt ze steeds verder van haar stekje af en is zelfs al tot aan het Oceanium gekomen. Er moest dus snel iets verzonnen worden. Het kuifhertje is verhuisd naar het verblijf achter de takins. Dit verblijf is overdekt, zodat ze niet meer kan ontsnappen. Omdat men vermoedt dat de reden van haar uitstapjes het mannetje was, dat haar regelmatig achterna zat, zijn de kuifhertjes nu wel van elkaar gescheiden gehuisvest. >

In het Oceanium gaat het barracuda-aquarium nieuwe bewoners krijgen. Er komt een levend rif met grote sponzen en kleurige gargoria. Dankzij een nieuw filtersysteem moet Blijdorp plankton in de bak gaan houden om te dienen als voedsel voor de nieuwe bewoners, de sponzen en gargoria. Het wordt spannend of met deze nieuwe voorziening de dieren in leven kunnen blijven. Tot dusver lukte dat nauwelijks.

u

w

Het gebeurt niet vaak dat dierentuinen jonge dieren met de fles grootbrengen. Toch is het onlangs in Rotterdam gebeurd. Om onduidelijke redenen werd het jong van de rode reuzekangaroe door de moeder uit de buidel geworpen. Aangezien deze dieren zeldzaam zijn, er bovendien weinig vrouwlijke dieren zijn en het jong al enkele maanden oud was (en dus goede overlevingskansen had) werd er besloten het jong met de fles groot te brengen. Inmiddels is het meisje, Violet, al geruime tijd uit de kunstbuidel en eet ze zelfstandig. De toekomst ziet er goed voor haar uit.

n

i

e

Foto’s: Koos van Leeuwen

Botanische bijzonderheden In april was er een orchideeëntentoonstelling in de vlinderkas. Bij het woord tentoonstelling denk ja al gauw aan een verzameling planten op een rij. De tentoonstelling was echter zó ingericht, dat het leek of de orchideeën in hun natuurlijke leefomgeving groeiden. De vlinderkas, die de laatste tijd steeds meer op een miniatuurjungle gaat lijken, werd ondanks het slechte weer druk bezocht. Het was dan ook een bijzonder fraai gezicht: de vele bloeiende orchideeën in hun diverse verschijningsvormen en kleuren, met daar tussen tientallen kleurige vlinders. Blijdorp heeft achter de schermen een uitgebreide collectie orchideeën. De mooiste bloeiende exemplaren waren nu eens voor het voetlicht gehaald. Ook de Nederlandse Orchideeën Vereniging leverde een bijdrage. Bezoekers konden vragen stellen aan medewerkers van de botanische afdeling en aan leden van de Orchideeën Vereniging. Gezamenlijk hebben zij deze tentoonstelling tot stand gebracht. Ook nu is de vlinderkas een bezoekje zeker waard: naast de vele kleurige vlinders kunt u genieten van een klein stukje tropisch regenwoud, gewoon in Rotterdam. In de border naast de Terraszaal is sinds een aantal jaren steeds een wisselende

s

Op dit moment is het aantal wolven geslonken tot zeven. In januari zijn tien jongen gevangen, die per vijf naar een andere tuin in Nederland zullen gaan. Ook de huidige vijf jongen zullen later dit jaar vertrekken. Zo kunnen de ouders opnieuw een nest krijgen. Momenteel kunnen de verzorgers niet in het verblijf komen, omdat er van zeven wolven teveel dreiging uitgaat. Straks zal dat waarschijnlijk weer lukken.

> 7

n

i

e

u

w

s

botanische tentoonstelling te zien. Dit jaar zijn er zogenaamde stinzenplanten aangepland. Een ‘stins’ is een versterkt adellijk stenen huis in de vorm van een toren, zoals gebouwd in de 13e en 14e eeuw in Friesland. In de middeleeuwen gingen ridders en edellieden op kruistochten en op bedevaart. Tijdens die reizen namen zij bollen, knollen en wortelstokken mee van planten die zij onderweg tegenkwamen. Heeft u altijd gedacht dat het sneeuwklokje en de kievitsbloem oer-Hollands waren? Hoewel al honderden jaren ingeburgerd in ons kikkerlandje, komen zij van oorsprong uit Midden-en Zuid Europa. Het is niet voor niets dat de ondertitel van de tentoonstelling is: ‘ingeburgerde immigranten’.

Shellshock campagne Tegenover het binnenverblijf van de dwergnijlpaarden is een grote ruit gemaakt, waardoor het publiek een blik kan werpen in het fokcentrum voor schildpadden. Steeds vaker verschijnen er alarmerende berichten over de toestand van schildpadden in het wild. Steeds meer soorten dreigen van de aardbodem te verdwijnen. Zij worden in hoog tempo gevangen voor consumptie en medicijnen. Misschien weet u nog dat Blijdorp in 2002 de noodopvang verzorgde voor zo’n 1100 Aziatische schildpadden. Vanuit Rotterdam zijn zij naar andere tuinen in Europa gegaan. Gezamenlijk proberen de dierentuinen om te fokken met de bedreigde soorten, in de hoop ze van de ondergang te redden.

Schildpadden fokcentrum - Foto: Monique van Leeuwen

Op 13 april ging de Shellshock campagne van start. Vijftien Nederlandse dierentuinen voeren dit jaar gezamenlijk campagne voor de wereldwijde schildpaddencrisis. Precies op 13 april werden in Blijdorp zeven Nieuw-Guinese tweeklauwschildpadden geboren. De Engelse naam voor deze dieren is Pig nose turtle. Een zeer toepasselijke naam, want ze hebben echt een varkensneusje en daarmee een zeer aandoenlijk uiterlijk. Ook het schild van deze soort is erg fraai. Er zijn inmiddels al meer bijzondere schildpadden uit het ei gekropen en aan de reacties van het publiek te merken, vinden ze de kleine schildpadjes erg leuk. Nu maar hopen dat iedereen ook een blik werpt op de educatieve borden. De kleurige borden vertellen in het kort de droevige situatie van de schildpadden in het wild. Via de souvenirshops en collectebussen wordt geld ingezameld door diverse beschermingsprojecten, voornamelijk van Aziatische schildpadden. Safari Oewanja Ruim 400 kinderen waren op woensdagmiddag 27 april aanwezig bij de opening

Foto’s: Koos van Leeuwen

8

van de nieuwe speeltuin, Safari Oewanja. De nieuwe speeltoren, in Afrikaanse stijl, is speciaal ontworpen voor Diergaarde Blijdorp. Vóórdat er gespeeld kon worden vond de officiële opening plaats door wethouder Janssens van sport en recreatie. Hij werd ontvangen door een groep kinderen die hem met djembé-spel begroetten. De wethouder kreeg van de directeur van Blijdorp symbolisch een cavia overhandigd met de vraag deze goed te verzorgen. Met de dreigende korting van de subsidie zal Blijdorp een heleboel dieren moeten ‘uitbesteden’. Na de speeches bestormden de kinderen de nieuwe speeltoren. Wethouder Janssens werd intussen opgewacht door het personeel van de Diergaarde. Zij reikten hem alvast een sloophamer aan en via spandoeken maakten zij hun zorgen kenbaar. Mooiste leus was deze: “Diergaarde is een Rotterdams werkwoord”. Ongetwijfeld zal er, op het moment dat dit tweede nummer van 2005 bij u in de bus valt, weer heel veel jong leven in Blijdorp te zien zijn. Daarover leest u in het volgende ‘Nieuws uit Blijdorp’.

d

i

g

i

b

e

e

Huisdieren Een Digibeet is iemand die geen verstand heeft van computers, internet enz. Een DigiBeest daarentegen weet er alles van! Bent u al een DigiBeest of wilt u er een worden? Deze rubriek laat zien hoe veel informatie er in het digitale tijdperk op internet te vinden is over dieren, hun leefwijze, dierentuinen enz enz... Als je door Blijdorp loopt en de dieren bewondert, komt wellicht de behoefte op om zelf een dier in huis te nemen... ‘Huis’dieren zijn vanaf de prehistorie nauw verbonden met de mens. In deze Digibeesten ga ik het ontstaan en houden van ‘huis’dieren toelichten. De hond, met zijn 400 rassen, is het meest populaire huisdier van Nederland. De oervoorganger van honden is zeer waarschijnlijk de wolf. De wolvenfamilie in Blijdorp heeft zijn eigen vallei. De site van Animalfreedom geeft veel relevante info over waarom men een huisdier wil, voor en nadelen van een hond, de gevolgen van en veel meer kritische conclusies: www.animalfreedom.org/paginas/opinie/ huisdieren/geschiedenis_van_de_hond.html Het tweede meest populaire huisdier is de kat. Blijdorp heeft Europese wilde katten in de collectie. Ze lijken heel erg op de cyperse kat van tegenwoordig. Te horen op: www.rotterdamzoo.nl/import/assetmanager/5/2265/ Wildekat%201.wav

s

t

e

n

Tekst: Jenny Cockshull

Een vrij bijzonder huisdier is het varken. Blijdorp is de enige dierentuin in Nederland waar penseelzwijnen te zien zijn. Waarschijnlijk zijn varkens huisdier geworden omdat ze heel intelligent zijn en misschien hebben sommige mensen moeite gehad om ze te slachten! Een volwassen varken kan nogal groot worden en zodoende zijn minivarkens en hangbuikzwijnen populair geworden als huisdier. Deze en veel meer types worden belicht op de site van Stichting Gorke. De site bevat heel veel tips en weetjes over rassen, voeding enz. Ze brengen een magazine ‘t Knorrende Stopcontact’ uit, en houden een Nationale varkensdag: www.gorke.nl Een leuke site met info over de evolutie van varkens in het algemeen is: huiswerk.scholieren.com/werkstukken/verslag.php?verslagid=2885 Vissen zijn kleurrijke huis ’dieren’. Een heleboel bewoners van het Oceanium worden beschreven op Blijdorps eigen site: www.rotterdamzoo.nl/?rubriekId=1312 Van de eenvoudige goudvis tot de meest exotische tropische zeedieren..... Alles over aanschaf en onderhoud van een aquarium is te vinden bij: www.petfactory.nl/information.php?info_id=5 Blijdorp heeft een uitgebreide vogelcollectie. Op de site van de Vrienden is veel informatie hierover. Ga naar www.vriendenvanblijdorp.nl en kies “Dier en Tuin” – vervolgens “Vogels” De kanarie is een van de oudste soorten volièrevogels. De interessante geschiedenis van de vogels als huisdier kunt u lezen bij: www.cocini.com/nl/body_vogels.html Tips over het houden van vogels, met alle ins en outs wordt helder beschreven op de volgende site: jidaja.webdieren.nl/homepage/show/pagina.php?paginaid=24668 Als u een heel rustig huisdier wilt, kunt u een schildpad nemen! Blijdorp heeft als enige dierentuin in Nederland de Galapogos reuzenschildpad in de collectie. Hun fraaie onderkomen ligt half binnen en half buiten het Oceanium. Een leuke site over deze reuzen: www.nvdzoos.nl/educatie/Galapagos_reuzenschildpad.html

De meest gangbare theorie is dat katten als huisdier in het verre verleden in het Oosten ontstaan zijn. Toen de mensheid van een nomadisch bestaan over ging tot nederzettingen, werden muizen en ratten door de opgeslagen graanvoorraden aangetrokken. Katten kwamen hier op af en raakten zo aan mensen gewend. Ze werden gewaardeerde jagers en werden aangemoedigd door de mens om te blijven. Zo is een wisselwerking ontstaan die vandaag de dag nog steeds geldt. Katten zijn bereid om gezelligheid in huis te brengen zolang de mens genoeg blikjes in de supermarkt voor ze koopt! Veel meer over het ontstaan van de kat als huisdier is te lezen op: www.ecologiebibliotheek.nl/geschiedenis_van_de_kat.htm tinyurl.com/47nkv is een site van Whiskas kattenvoeding. Het beschrijft de geschiedenis van het ontstaan van diverse soorten huisdieren. Vanaf de prehistorie, in Egypte, tijdens de Middeleeuwen tot heden. Honden en katten werden vooral gezien als hulp bij de jacht, en van lieverlee nam de domesticatie toe en werden dieren puur voor hun gezelschap gehouden.

De in Nederland bekendste landschildpad is wel de Griekse Landschildpad (Testudo hermanni), waarvan er sinds de vijftiger jaren vele zijn ingevoerd. Meer hierover kunt u lezen bij: www.freewebs.com/hildamania/index.htm Veel mensen kopen een leuk klein roodwang schildpadje en zijn nogal verbaasd als deze blijft groeien. Een volwassen vrouwtje kan tot 30 cm groot worden, en ze kunnen lelijk bijten! Zodoende zijn er veel van deze schildpadden in vijvers losgelaten. Gelukkig heeft o.a. het schildpaddencentrum in Alphen aan den Rijn een opvang voor overbodige dieren: www.schildpaddencentrum.nl/stichtingsinfo.htm Tenslotte, alles over huisdieren in en rond Rotterdam: huisdierenrotterdam.jouwpagina.nl En als u uw huisdier kwijtgeraakt bent, kunt u hem of haar misschien terugvinden via de stichting AMIVEDI! www.amivedi.nl Alle links zijn direct aan te klikken op www.vriendenvanblijdorp.nl (links). Als u een leuke site weet, stuur dan een mailtje naar [email protected]

9

v

o

g

e

l

w

i

j

z

e

r

De renkoekoek op de vlucht voor konijnuiltjes en Wile E. Coyote

Tekst: Jos en Anne Marie Nijkamp Hosman

deld 290 gram wegen, maar het duidelijkste verschil zit hem in de naakte huidstreep achter de ogen. Bij mannetjes is deze streep wit-oranje gekleurd en bij de vrouwtjes blauw-wit-oranje. Renkoekoeken leven in droge woestijnachtige gebieden met her en der struiken, cacteeën en yucca’s. Ook bewonen ze wel de graslanden van Texas. Hoewel ze grotendeels leven op de grond, slapen ze in bomen en op rotsen. Vanwege het feit dat ze voornamelijk op land leven, hebben renkoekoeken een aantal eigenschappen die ze hier extra geschikt voor maken. Zo hechten de bekkenspieren elders aan dan bij de meeste andere vogels waardoor de balans, met name tijdens het rennen, vergroot wordt. Tevens zijn de botten in de poten langer dan normaal en zijn de tenen extra beweeglijk en flexibel.

v

Foto: Aart Pijl

’s Werelds beroemdste roadrunner (het Engelse woord voor renkoekoek) is de door Chuck Jones bedachte cartoonfiguur uit de tekenfilms waarin hij continu bezig is de aanvallen op zijn persoon door Wile E.Coyote af te slaan. Chuck Jones bedacht beide figuren toen hij een bijzondere achtervolging voor een tekenfilm moest verzinnen. Omdat hij net een boek over coyotes (wilde honden die bijna continu honger hebben, omdat het niet zulke goede jagers zijn) las, was de eerste figuur gauw verzonnen. Hij verzon er de renkoekoek (mbiep, mbiep) als tweede figuur bij, omdat hij het zo apart vond dat deze vogel bijna nooit vlucht voor gevaar door weg te vliegen (wat de meeste vogels doen), maar door weg te rennen. In Blijdorp hoeven de renkoekoeken niet bang te zijn voor coyotes, echter, als de konijnuiltjes broeden weten ook zij de renkoekoeken regelmatig flink door hun verblijf te jagen. Koekoeken Koekoeken komen wereldwijd voor, behalve in het hoge noorden, de Sahara en Chili. De in Nederland voorkomende koekoek is vooral bekend door zijn broedparasitisme. Het koekoeksvrouwtje legt haar eitjes in het nest van een andere vogelsoort en laat haar eieren door deze vogels (waardvogels genoemd) uitbroeden. Het koekoeksjong, dat de ‘eigen jongen’ van zijn pleegouders het nest uitwerkt, wordt door de waardvogels grootgebracht. Toch zijn er ook vele koekoeksoorten die hun eieren zelf uitbroeden en hun jongen eigenhandig groot10

brengen. Dat geldt ook voor de renkoekoek. Alle koekoeken hebben wel een andere overeenkomst: ze zijn zygodactiel; dat wil zeggen dat de twee buitenste tenen naar achteren staan en de twee binnenste tenen naar voren (de meeste vogels hebben drie tenen naar voren staan). Renkoekoek De renkoekoek (Geococcyx californianus) is een 56 centimeter grote, bruingevlekte vogel die voorkomt in Zuidwest-Amerika en Mexico. De mannetjes zijn iets zwaarder: 320 gram terwijl de vrouwtjes gemid-

o

g

Over eten doen renkoekoeken niet moeilijk. Ze eten wat ze tegenkomen: insecten, sprinkhanen, kevers, schorpioenen, spinnen, padden, hagedissen, slangen, kleine vogels en hun eieren, muizen, eekhoorns, jonge konijnen, etc. Daarnaast eten ze ook wel fruit en zaden, maar dierlijk voedsel maakt het grootste deel uit van hun dieet. Wel kan het in winters gebeuren, als er weinig prooidieren zijn, dat fruit en zaden tot wel 10% van hun dieet gaan uitmaken. Meestal rennen ze achter hun prooi aan om deze te vangen, maar soms springen ze ook wel op om een insect in de lucht te pakken. Zoals gezegd broeden renkoekoeken zelf hun eieren uit. Meestal zijn het twee tot zes eieren, die in een plat nest op zo’n 2-3 meter hoogte (in een struik) gelegd worden. Na 17 tot 18 dagen komen de eieren uit. Jonge renkoekoeken hebben een bijzondere manier om eventuele rovers af te schrikken. Naast een hoop lawaai maken kunnen ze ook een zwarte, smerig stinkende, vloeistof afscheiden waardoor de meeste rovers alle lust in een jonge renkoekoek vergaat. Nadat beide ouders de jongen ongeveer 18 dagen hebben gevoerd op het nest vliegen ze uit. Ze worden dan nog zo’n twee weken door de ouders gevoerd waarna ze steeds meer voedsel zelf kunnen > vangen.

In tegenstelling tot de meeste soorten die tegenwoordig in Blijdorp zijn te bewonderen, worden deze vogels niet in hun voortbestaan bedreigd, al zijn er zeker wel delen van hun leefgebied waar de aantallen dramatisch achteruitgaan. Amerikanen hebben altijd wel een speciale band gehad met de ‘roadrunner’. Vandaar ook dat hij vele namen heeft in Amerika, zoals ‘Chaparral cock’, ‘warbird’, ‘medicine bird’, of ‘snake eater of the South-west’. Ze hebben bij veel mensen een goede naam, omdat het volksgeloof wil dat deze vogels slangen eten en dan met name gifslangen (zoals de ratelslang). Dit klopt niet met de realiteit: weliswaar eten ze gifslangen maar ook andere soorten. Maar ook om andere redenen zien Amerikanen renkoekoeken als speciale vogels. Indianen herkennen in deze vogels een onderdeel van het bovennatuurlijke en dichten renkoekoeken grote krachten toe. Ook katholieken hebben een bijzondere band met de renkoekoek: door de speciale stand van de tenen lijkt hun pootafdruk namelijk wel enigszins op een kruis. In Mexico is men ook al dol op deze grappige vogel. Daar gelooft men dat het vlees van het dier geneeskrachtige eigenschappen heeft.

e

l

w

Het zou werken tegen jeuk, het zou bloedreinigend zijn en de vruchtbaarheid verhogen. Vandaar dat de vogel (vroeger) veel werd gegeten. Dat gebeurde toen overigens ook in Amerika. Omdat de vogels daar als dappere, snelle en sterke vogels werden beschouwd at men ze graag. Immers: ‘Wat je eet ben jezelf!’ Konijnuiltjes en renkoekoeken in Blijdorp In het Oceanium waren de renkoekoeken en de konijnuiltjes de eerste bewoners (wat lijkt dat alweer lang geleden). Blijdorp beschikte toen nog over twee vrouwelijke konijnuiltjes maar gelukkig kon al snel een vrouwtje tegen een mannetje worden geruild. En dat leverde redelijk snel succes op. De twee uiltjes konden het goed met elkaar vinden. Helaas voor hen zijn er in hun verblijf geen medebewoners die voor hen een broedgang uitgraven en dus moest er zelf gegraven worden. En dat deden ze: ze maakten een bochtige gang (van maar liefst twee meter) met aan het eind een broedhol. Tijdens het broeden is het voor het mannetje extra druk: hij moet ook zijn vrouwtje op het nest van voedsel voorzien. Gelukkig

i

j

z

is dat in Blijdorp niet zo moeilijk: elke dag krijgen de vogels o.a. meelwormen, krekels en eendagskuikens aangeboden. Zijn er eenmaal uilskuikens geboren dan krijgt hij het nog drukker. Gelukkig gaat het vrouwtje helpen als de jongen niet meer continu warm gehouden moeten worden. Na ruim zes weken zijn de kuikens genoeg gegroeid om de wereld buiten hun nesthol te gaan verkennen. Gelukkig zijn er geen vijanden, hoewel de renkoekoeken soms wel erg dichtbij komen. Maar dan laten pa en ma meteen zien wie de baas is in het verblijf. Met gespreide vleugels en een ratelend geluid (jawel, als van een ratelslang) verjagen ze de renkoekoeken. Dat is een koddig gezicht, zo’n vluchtende grote renkoekoek achternagezeten door een klein, boos uiltje. Zo zijn de jonge konijnuiltjes ondertussen zelf alweer volwassen geworden en zitten volgens ons de uiltjes nu alweer te broeden. Wij misten in ieder geval een van beide uiltjes in het verblijf en als één van de renkoekoeken iets te dicht bij de ingang van een gang kwam, konden wij zelf waarnemen hoe hij direct verjaagd werd door het uiltje. Arme renkoekoeken: als ze al geen last hebben van coyotes dan zijn er wel weer konijnuiltjes die ze het leven zuur kunnen maken.

e

r

Foto: Jan Grotendorst

11

m

u

t

a

t

i

e

s

(11 januari – 2 mei 2005)

(uit Edinburgh), 10-02/0.0.3 klauwkikker, 09-02/0.0.2 koperkopslang (uit Serpo, Delft), 04-02/2.0.0 Vietnamees sikahert (uit Beekse Bergen), 19-01/0.2.0 Europese otter (uit Krakow, Polen), 18-01/1.1.0 ridderanolis (uit Iguana, Vlissingen), 1401/0.1.0 Aziatische kleinklauwotter (uit La Flèche, Frankrijk) Verzonden

Manoul - Foto: Pieter van der Goten

In deze rubriek vindt u delen van de mutatielijst van de Diergaarde. Voor deze lijst is gebruik gemaakt van diverse (interne) Blijdorp-uitgaven. Er kan dus tussentijds het een en ander zijn veranderd. Ook kunnen dieren zich (niet zichtbaar voor publiek) achter de schermen bevinden. De meest actuele lijst vindt u op het mededelingenbord op het voorplein tegenover de flamingo’s. Op verzoek geven we met ingang van dit nummer aan of het een mannetje (het eerste cijfer) of een vrouwtje (het tweede cijfer) betreft, of dat het geslacht nog niet bekend is (het derde cijfer). Voorbeeld: 1.1.0 Leeuw = Twee leeuwen, één mannetje en één vrouwtje. Geboren 02-05/0.0.4 manoel, 01-05/0.0.3 driekleurglansspreeuw, 01-05/0.0.1 dwergbaardagame, 29-04/0.0.2 molonetispreeuw, 2804/0.0.1 Nieuwguinese tweeklauwschildpad, 28-04/0.0.9 Californische lintslang, 2604/0.0.1 McCords slangehalsschildpad, 2404/0.0.1 grijze reuzenkangoeroe, 2404/0.0.4 kievit, 23-04/0.1.0 kameel, 2304/0.0.1 manenduif,20-04/0.0.1 geelkopschildpad,19-04/0.0.1 geelkopschildpad, 1704/0.0.2 Nieuwguinese tweeklauwschildpad, 16-04/0.0.1 roelroel, 15-04/0.0.1 geelkopschildpad, 14-04/0.0.1 McCords slangehalsschildpad, 13-04/0.0.1 Nieuwguinese tweeklauwschildpad, 07-04/0.0.4 Nieuwguinese tweeklauwschildpad, 07-04/0.0.1 geelkopschildpad, 02-04/0.0.1 witnekkraanvogel, 31-03/0.0.1 witnekkraanvogel, 2803/0.0.3 molonetispreeuw, 10-03/ 1.0.0 stekelvarken, 07-03/0.0.3 konijnuiltje, 06-03/0.0.1 zwartvoetpinguïn, 17-02/0.0.4 stokstaartje, 14-02/0.0.1 grijze reuzenkangoeroe, 30-01/0.0.1 Kirks dikdik, 2501/0.0.1 zandwallaby Gestorven 02-05/0.1.0 Indische antilope, 26-04/1.0.0 witnekkraanvogel, 19-04/0.0.1 zwarte leguaan, 18-04/1.0.0 Hartlaub-toerako, 1812

04/0.0.1 Madagaskar-stralenschildpad, 1104/0.1.0 Europese otter, 08-04/0.1.0 Fijileguaan, 06-04/1.0.0 Prins-Alfredhert, 0104/0.1.0 Indische antilope, 24-03/0.1.0 giraffe (Josike), 24-03/0.1.0 addax (Anoeska), 06-03/0.1.0 penseelzwijn (Mona), 2702/1.0.0 bizon (Harry), 11-02/0.0.1 Mhorrgazelle (Safi), 24-01/0.0.1 kleine hamerhaai, 18-01/0.0.1 grote koedoe (Muramba) Gearriveerd 26-04/0.3.0 Europese hamster (van Das en Boom), 25-04/1.1.0 grutto, 25-04/0.0.2 geelwangschildpad, 25-04/0.0.1 landkaartschildpad, 25-04/0.0.5 rode acara, 1804/0.1.0 zeeotter (uit Antwerpen), 14-04/ 0.1.0 banteng (uit Cottbus), 13-04/0.0.1 pauwoogsierschildpad, 13-04/0.0.20 Madagaskar-komeetstaart (poppen), 1304/0.0.50 Filippijnse vlinders (poppen), 1204/0.0.1 geelwangschildpad, 01-04/0.0.7 vuursalamander, 30-03/1.0.0 Chapmanzebra (uit Marwell), 24-03/2.2.0 organist (uit Stuttgart), 24-03/0.0.1 blaublau, 2303/1.0.0 onager (uit Stuttgart), 23-02/0.0.1 ransuil, 13-03/0.0.2 McCords doosschildpad (Cuora mccordi), 05-03/1.1.0 Indiase dakschildpad (Kachuga smithi), 02-03/ 1.0.0 manoel (uit Wassenaar), 17-02/0.0.12 zandhoen, 17-02/0.0.3 maraboe, 1002/0.0.1 wulp, 10-02/ 0.1.0 blauwe ekster

28-04/1.1.0 Scheepmakers kroonduif (naar HongKong), 27-04/0.1.0 grote koedoe (naar Hamburg), 26-04/1.3.0 bizon (naar Lisieux, Frankrijk), 14-04/0.0.3 Madagaskarleguaan (naar Brno), 14-04/0.1.0 Europese nerts (naar Tallinn), 12-04/3.3.0 bruinbuikzandhoen (naar Antwerpen), 12-04/0.1.0 konijnuiltje (naar Antwerpen), 11-04/1.0.0 Java-kantjil (naar Decin, Tsjechië), 1004/1.0.0 Chapman-zebra (naar Liberec), 09-04/1.0.0 konijnuiltje (naar Dortmund), 07-04/0.1.0 Moorse landschildpad, 04-04/1.1.0 mutslangoer (naar Gdansk, Polen), 04-04/0.0.1 anolis, 30-03/0.2.0 penseelzwijn (naar GaiaPark, Kerkrade), 2203/1.0.0 onager (Horatio, naar Augsburg), 21-03/0.0.2 Germain-pauwfazant, 21-03/0.1.0 Hartlaub-toerako (naar Stuttgart), 21-03/1.0.0 Braziliaanse tangara (naar Stuttgart), 15-03/ 0.0.1 Scheepmakers kroonduif (naar Lissabon),15-03/0.0.1 muskaatduif (naar Lissabon), 15-03/0.0.11 stekelaardschildpad (Heosemys spinosa) (o.m. naar Lissabon), 12-03/1.0.0 dwergnijlpaard (Simon, naar South Lakes, Engeland), 1203/1.2.0 kwaststaartratkangoeroe (naar South Lakes, Engeland), 11-03/0.0.3 Stoke’s stekelstaartskink (naar Reptilandia, Gran Canaria), 11-03/1.0.0 Braziliaanse rode tangara (naar NOP), 05-03/1.1.0 zwarte dikkopschildpad, 03-03/2.1.0 manenduif (naar Beauval, Frankrijk), 25-02/3.2.0 Europese hamster (naar Alterra), 24-02/0.0.1 Victoria-kroonduif (naar Avifauna), 24-02/1.0.0 koningsfazant (naar Avifauna), 17-02/0.1.0 VonderDeckentok (naar Beekse Bergen), 15-02/1.0.0 chuckwalla, 15-02/1.0.0 stokstaartje (naar Parc Paradisio, België), 1202/0.0.2 hondskopboa (naar Vissenbjerg, Denemarken), 12-02/0.0.1 stekelleguaan (naar Vissenbjerg, Denemarken), 1002/0.2.0 stokstaartje (naar Blomsterpark, Denemarken), 09-02/1.0.0 anoa (naar Jardin des Plantes, Parijs), 07-02/2.0.0 Prins-Alfredhert (naar Sachsenhagen, Duitsland), 03-02/1.1.0 witliphert (naar Beekse Bergen), 01-02/0.1.0 witnekkraanvogel (naar Aquazoo, Leeuwarden), 01-02/10.0.0 Europese wolf (5 naar Rhenen en 5 naar Gaia Park, Kerkrade), 29-01/1.1.0 konijnuiltje, 24-01/1.6.0 Przewalskipaard (naar Gaia Park, Kerkrade), 20-01/1.0.0 kameel (Hannibal, naar Beekse Bergen), 17-01/1.0.0 leeuw (Azlan, naar Arnhem), 14-01/0.0.1 Kongopauw (naar Frankfurt)

v

r

i

e

n

d

e

n

Verslag Vriendenreis naar Dortmund Zaterdag 9 april was het weer zover; de eendaagse voorjaarsreis van de Vrienden. ’s Ochtends om acht uur vertrok de bus, dit keer naar de Zoo te Dortmund. Aanvankelijk leek het weer niet mee te werken. In de ochtend waren er hagelbuien en het was somber en bewolkt. Bij de tussenstop bij een wegrestaurant in Boxmeer begon de zon enigszins door te breken en eenmaal in Dortmund gearriveerd was het perfect dierentuinweer.

Tekst: Gerhard Tijssen

De rest van de dierentuincollectie is ook de moeite waard. Vrij recent is het oerwoudhuis. Dit gebouw herbergt de Sumatraanse orang oetangs, Maleise tapirs en bintoerongs. De orang’s hebben veel klimmogelijkheden, iets wat in veel dierentuinen ontbreekt. Helaas waren ze tijdens ons bezoek nauwelijks te zien. De Maleise tapirs daarentegen waren zeer goed te zien. Zonder compleet te willen zijn kunnen nog genoemd worden: krabetende wasberen, boshonden, tijgers en leeuwen, jagoear’s, brilberen en andescondors.

Bij aankomst was er voor geïnteresseerden de mogelijkheid om deel te nemen aan een rondleiding. Voor de deelnemers was er meteen de eerste verrassing maar meteen ook teleurstelling. Omdat de reuzenotters een jong hadden dat 101 dagen oud was (een record tot op heden in Dortmund), mochten we het ottergebouw niet bezoeken. De reuzenotters zijn een bijzonderheid van Dortmund. Zij zijn buiten Brazilië namelijk alleen in Philadelphia en in Dortmund te zien. Nog niet eerder had in Dortmund een jong deze leeftijd gehaald. Speciaal voor ons waren echter dezelfde ochtend filmopnamen gemaakt van het jong. Het was heel bijzonder om naar deze beelden te kijken en het compenseerde enigszins de teleurstelling dat we de otters niet in levende lijve konden zien. Tijdens de rondleiding werd o.a. een bezoek gebracht aan de giraffestallen, waar we daadwerkelijk in de stallen mochten.

De andere specialisatie bestaat uit ZuidAmerikaanse dieren. Naast de reuzenotters is er een Zuid-Amerika vlakte met onder andere poedoe’s, tapirs en pecari’s, en een speciaal gebouw (het enige in de wereld) voor tandarmen, zoals grote en kleine miereneters en gordeldieren. Dortmund voert ook het fokprogramma voor de miereneters. Hier zijn al tientallen nakomelingen van de miereneters de wereld in gestuurd. Foto’s: Gerhard Tijssen

De stad Dortmund als eigenaar van de dierentuin heeft na vele jaren besloten weer geld te investeren. Dit maakt het mogelijk om enkele dierenverblijven aan te passen. Zo zullen de tahrs, momenteel zichtbaar in een vlak verblijf met enkele boomstammen, verhuizen naar een heuvel waar zij naar hartelust kunnen klimmen en er komt een nieuw terrein voor de witte neushoorns. Kortom deze dierentuin was voor de dierentuinliefhebber wederom de moeite waard. Gezien de ontwikkelingen is een bezoek over enkele jaren weer aan te bevelen. Tijdens de terugreis kwam de regen met bakken uit de hemel!

Na de rondleiding was er nog ruimschoots gelegenheid om op eigen gelegenheid de tuin te bekijken. De Zoo Dortmund is gelegen aan de rand van de stad in een bosrijke glooiende omgeving. Het park kent naast de algemene collectie, waarover later meer, twee specialisaties. Enerzijds zijn er van oudsher veel dieren uit Europa aanwezig. Voorbeelden zijn lynxen in een prachtige nieuwe vallei, uilen, verschillende zangvogels en de hop.

13

b

o

t

a

n

i

s

c

h

b

l

i

j

d

o

r

p

Het nieuwe tijgerverblijf In 2003 bestond de Vereniging Vrienden van Blijdorp 40 jaar. Ter gelegenheid van die verjaardag schonk onze vereniging Diergaarde Blijdorp een bedrag van € 680.000, voor de aanleg van een nieuw verblijf voor de tijgers. Jacques Radder, hoofd van de botanische afdeling, is als lid van het ontwerpteam van Blijdorp nauw betrokken geweest bij de ontwikkeling en realisering van dit nieuwe tijgerverblijf. Daarom in Botanisch Blijdorp ditmaal geen verhaal over planten, maar over wat er zoal kwam kijken bij het realiseren van dit project. Even voorstellen Het ontwerpteam van Blijdorp bestaat uit mensen vanuit diverse disciplines. Gezamenlijk komen zij tot een ontwerp. Er is een architect voor het bouwkundige gedeelte. Voor het tijgerverblijf hebben diverse architecten ontwerpen gemaakt. Gerard Visser is vormgever en onderhoudt nauw contact met de dierverzorgers. Samen met hen stelt hij een pakket van eisen op, waaraan het verblijf voor de dieren met voldoen. Bob Kniese is als projectleider van het technische gedeelte van het begin af aan aanwezig, zodat hij precies weet wat alle plannen inhouden. Vanuit de afdeling educatie heeft Robert van Herk zitting in het ontwerpteam. Jacques Radder neemt deel aan het ontwerpteam als landschapsinrichter.

Hij maakt de tekeningen van het verblijf en het landschap zoals het er uiteindelijk uit gaat zien, compleet met beplanting. Hij schetst als het ware een sfeerbeeld van het ontwerp. Als landschapsinrichter is Radder niet alleen verantwoordelijk voor het landschap, de grond en de planten. Hij is eveneens verantwoordelijk voor de infrastructuur in de bodem. Daarbij kunt u denken aan waterleidingen, leidingen voor gas en elektra, telefoon-en computerleidingen. In tekeningen wordt aangegeven hoe en waar alles komt te liggen. Monument De eerste plannen voor een nieuw tijgerverblijf dateren van enkele jaren geleden. Tijdens een winterlezing toonde

Tekst: Monique van Leeuwen-Maat Met dank aan: Jacques Radder, hoofd botanische afdeling Diergaarde Blijdorp

architect Gerard Schroeder een tekening met een fraai ontwerp van een tijgervallei in het voormalige zeezoogdierenbassin, met daaraan gekoppeld een verblijf voor orang oetans op het eiland in de grote vijver. De Vrienden waren zeer enthousiast. Het gehele project was voor ons te kostbaar, maar het tijgerverblijf zou dankzij het geld van de Vrienden wel gerealiseerd kunnen worden. Het ontwerp van Schroeder werd echter afgekeurd door de Monumentencommissie. Het oorspronkelijke ontwerp van de Diergaarde, getekend door Van Ravensteyn, mocht niet teveel aangetast worden. Alle gebouwen, de brug, maar ook de vorm van het verblijf mochten niet verloren gaan. Dit betekende voor het ontwerpteam dat er nu vanuit een nieuw uitgangspunt gewerkt moest worden. Tot dan toe was men vooral vanuit praktisch oogpunt aan het ontwerpen: wat is goed voor de dieren, wat is handig voor de verzorgers en hoe maken we het zo fraai mogelijk voor het publiek. Daarbij kwam nu het >

Aanleg tijgerverblijf - foto: Koos van Leeuwen

14

poes krols is. Nu hebben beide dieren een ruim buitenverblijf. En mochten zij eens binnen zijn, bijvoorbeeld tijdens schoonmaakwerkzaamheden, dan kan het publiek ook door een ruit in de binnenverblijven kijken. Niet alleen vanuit de tunnel kun je de tijgers bekijken. Er zijn diverse kijkplekken gemaakt die zó geconstrueerd zijn, dat je naar tijgers kijkt en geen publiek van een andere kijkplek kunt zien. Rond het tijgerverblijf zijn bovendien diverse speelplekken voor kinderen waar ze van alles over de tijgers kunnen leren. Educatie is voor een tuin als Blijdorp erg belangrijk.

Aanleg tijgerverblijf bijna voltooid- foto: Koos van Leeuwen

belangrijke punt van vormgeving. Diverse ontwerpen werden getekend voordat de Monumentencommissie akkoord ging. In het uiteindelijke ontwerp staan de baleinen voor de kooiconstructie geheel los van de muren van Van Ravensteyn. Als ze ooit verwijderd worden, is het monument in wezen niet aangetast. Door de gebogen vorm van de baleinen sluiten ze mooi aan bij de ronde vormen van het Ravensteynmonument. Bijkomend voordeel van de gebogen vorm is dat de tijgers er niet uit kunnen klimmen. Door de ‘afhoudende’ vorm zullen zij terugvallen als zij in het gaas omhoog klimmen. Daardoor kan de kooi van boven open blijven, en dat geeft een veel ruimtelijker effect dan bij een gesloten constructie. Ook de veiligheid van het publiek is een belangrijk punt; zeker bij gevaarlijke roofdieren zoals de tijgers mag het publiek niet té dichtbij komen. In de vorm van het nieuwe verblijf is het oorspronkelijke ontwerp van Van Ravensteyn zeker terug te vinden. De fraaie brug blijft geheel intact en wordt volledig gerestaureerd.

In de verblijven voor de tijgers zijn waterstromen. Om het water te zuiveren moest er een pompput aangelegd worden. Die kun je niet in het verblijf plaatsen want als er iets kapot is kun je niet zomaar bij de tijgers binnenlopen. Dus werd een gat gegraven buiten de muur, alwaar een pompput van kunststof zou worden geplaatst. Nu bleek echter dat het water van de grote vijver onder de muur doorsijpelde waardoor de put dreigde te gaan drijven. Dus moest er een betonnen put gestort worden. Zo’n tegenvaller betekent al gauw een vertraging van een week. Fraai eindresultaat Maar nu is het dan zover. Sinds de opening op 28 mei bewonen onze tijgers een fraai nieuw verblijf compleet met waterstromen en verwarmde stenen. Vanuit het bamboebos rond Taman Indah wandel je een tunnel in, van waaruit je in de buitenverblijven van de tijgers kunt kijken. In het oude verblijf gingen Hermes en Musi om beurten naar buiten: tijgers verdragen elkaar alleen als de

Als landschapsinrichter geeft Radder in diverse tekeningen zijn visie op hoe het eruit moet gaan zien. Hij geeft aan waar bomen moeten staan, waar lagere planten en waar juist een open plek moet zijn. De uiteindelijke invulling van de soorten laat hij over aan Melitta van Bracht en hortulanus Juul van Dam. De beplanting in en rond het tijgerverblijf zal een Aziatische uitstraling hebben. Er zijn diverse bamboesoorten aangeplant maar ook Magnolia’s en Fatsia’s. In het verblijf zelf staan overigens geen bomen. Daardoor zou het verblijf te ‘benauwd’ ogen, maar belangrijker nog: het zou gevaar kunnen opleveren. Via een boom zou een ondernemende tijger eventueel een sprong naar de vrijheid kunnen wagen met alle gevolgen van dien… Terugkijkend op de lange weg die is afgelegd om dit fraaie Vriendenverblijf te realiseren zegt Radder het volgende: “Het was een mooie uitdaging, met uiteindelijk een mooi resultaat.” Gezien de stapels tekeningen op zijn bureau zijn er nog plannen genoeg om Diergaarde Blijdorp nóg mooier te maken, zowel voor de dieren als voor het publiek. Hopelijk kunnen de Vrienden nog vaak meehelpen om deze plannen te realiseren! Werkoverleg - foto: Monique van Leeuwen

Praktische perikelen Afgezien van de perikelen rond het ontwerp en de Monumentencommissie was er nog meer tegenslag bij de bouw van dit nieuwe verblijf. Omdat het een bestaand gebouw is, kom je tijdens de werkzaamheden allerlei onvoorziene zaken tegen. Zo was er op diverse plekken betonrot, waardoor de werkzaamheden regelmatig langer duurden dan gepland. Hoewel zeer veel zaken heel ‘doordacht’ werden voorbereid, kwam men steeds weer voor nieuwe verrassingen te staan. Een mooi voorbeeld daarvan is het volgende verhaal:

15

Kameleon - foto: Lisette de Roo

k

o

u

d

b

l

o

e

d

De Jemen-kameleon Een van de eerste namen die mensen vaak te binnen schiet als je praat over hagedissen is die van de kameleon. Toch is dat vreemd. Als er een dier is dat afwijkt in uiterlijk van de andere hagedissensoorten dan is het de kameleon wel. Een hagedis is vooral langgerekt, vrij plat (kruipend) en snel. De kameleon beweegt zich meestal erg traag en staat hoog op de poten. Hij heeft een verticaal afgeplat lichaam en ziet er door zijn vaak opgerolde staart, juist gedrongen uit. Maar juist door zijn opvallende uiterlijk is de kameleon zo’n bekende verschijning. Alle kleuren van de regenboog? Het eerste kenmerk waar je aan denkt bij dit dier is het veranderen van kleur. In een bekende snoepreclame verandert een kameleon in zo’n beetje alle kleuren van de regenboog. In het echt is dit veel minder spectaculair. Natuurlijk hebben kameleons mooie en opvallende kleuren, maar die basiskleuren kunnen per soort erg verschillen. Vanuit die kleur wil een kameleon best wat andere tintjes vertonen, maar rood of blauw gaat een beetje te ver. De kleur van de Jemen-kameleon (Chamaeleo Calyptratus) is al een schutkleur op zich; mooi groen met een viertal gelige dwarsstrepen en verder wat blauwige vlekjes en bruine streepjes. Heeft de kameleon het niet warm genoeg dan zorgt hij dat hij wat donkerder wordt van kleur, zodat hij wat meer warmte absorbeert. Is het aan de warme kant dan zal hij er een stukje lichter uitzien. Verder gebruikt met name het mannetje de kleurwisseling om indruk te maken op andere mannetjes en op vrouwtjes om hen tot een paring uit te lokken. Een zwanger vrouwtje kan tenslotte met haar kleur aangeven aan mannetjes dat ze niet meer wil paren. 16

Gezien vanuit twee oogpunten Een ander opvallend uiterlijk kenmerk van de kameleon is de manier waarop hij zijn omgeving bekijkt. De twee ogen zitten in een soort van uitstekende bolletjes op de kop. Door de opening zie je eigenlijk alleen de pupil maar. De hele bol draait alle kanten op om de omgeving goed waar te nemen. Het meest opvallend is echter dat de twee ogen met groot gemak verschillende kanten op kunnen kijken. Zo ziet een kameleon tegelijkertijd wat er schuin-boven-voor hem gebeurt en dat er recht-onder-achter hem een lekkere sprinkhaan zit. In feite bekijkt de kameleon zijn omgeving alsof hij twee televisieprogramma’s tegelijkertijd volgt. Het voordeel is dat zijn lichaam niet hoeft te bewegen. Zo heeft niemand in de buurt door dat hij er is, terwijl hij toch alles in zijn omgeving in de gaten houdt. Stapje voor stapje Een kameleon heeft poten die uitlopen in een voetje van twee aan elkaar gegroeide tenen aan de ene kant en drie net zo aan de andere kant. Om zich goed vast te houden heeft elke teen een scherp nageltje dat de kameleon in de tak drukt waarop hij zit. Verder houdt hij zich zonodig nog vast met zijn grijpstaart die hij om takjes heen draait.

Tekst: Jan Breedijk Met dank aan: Henk Zwartepoorte, reptielenpost Diergaarde Blijdorp

De kameleon vertrouwt op zijn schutkleur. Hard wegrennen voor een vijand zul je hem dan ook niet snel zien doen. Het lijkt wel of hij over elk stapje nadenkt. Regelmatig blijft hij als een blaadje in de wind heen en weer wiebelen op twee poten op een tak, aarzelend of hij die poot nou wel of niet zal gaan neerzetten. Plotselinge bewegingen zijn dus uitgesloten, maar een versnelling komt wel eens voor. Als een kameleon in gevangenschap door heeft dat er eten naar binnen wordt geschoven is hij verbazend snel bij zijn prooi. Voor de kameleon is een prooidier dat toevallig in de buurt komt weer geen reden om een ‘sprintje’te trekken. Geduldig wacht hij tot het beestje een beetje in de buurt komt. Voorzichtig opent hij dan de bek en in een flits schiet er een tong uit die net zo lang is als lichaam en staart samen. De prooi plakt aan het verdikte uiteinde vast en verdwijnt dezelfde seconde nog in de bek. Even happen en slikken en het moment van ultieme actie is alweer voorbij. De rust is weergekeerd. Overige wetenswaardigheden De Jemen-kameleon is een soort waarvan de mannetjes ongeveer 50 cm lang worden. De vrouwtjes bereiken een lengte van zo’n 35 cm. Verder zijn mannetjes te herkennen aan de sporen aan hun achterpoten die ze al van jongs af aan hebben. Zowel de mannetjes als de vrouwtjes hebben een soort helm op hun kop, alleen is die bij het mannetje groter. Dat geldt ook voor de keelstekels. Vrouwtjes worden een jaar of drie oud, maar de mannetjes kunnen een leeftijd van vijf jaar bereiken. De Jemen-kameleon is de kameleon waarmee de beste resultaten worden bereikt op

>

op zaterdag 17 september 2005 Op zaterdag 17 september 2005 organiseert de Vereniging Vrienden van Blijdorp de najaarsexcursie naar GaiaPark Kerkrade Zoo. Als Lid kunt u hieraan deelnemen. Nieuw…..GaiaPark Kerkrade Zoo…. pas in april dit jaar geopend! Prachtig gelegen aan de rand van Kerkrade tussen Heerlen en Aken. GaiaPark heeft door de heuvelachtige ligging, de vele beekjes en watervalletjes misschien wel de mooiste ligging van alle Nederlandse dierentuinen. GaiaPark heeft vier verschillende routes die acht thema’s met elkaar verbinden. De twee thema’s centraal in het park, ijstijd en carboon bevatten geen dieren, maar zijn weer geschakeld aan een ander thema: IJstijd/Toendra met de mammoetroute en Carboon/Limburg met de evenaarroute. Het is onmogelijk om alle thema’s met de bewoners te benoemen. Hier volgt een kleine selectie. Zo zijn in ‘Namibië’ op een droge vlakte met veel decor-rotswerk o.a. giraffen, zebra’s en grote koedoes te zien. Daar rond omheen de Afrikaanse wilde honden en cheeta’s. De trots van ‘Congo’ zijn natuurlijk de gorilla’s en in ‘Toendra’ stelen muskusossen, rendieren en veelvraten de show. Zeker als je door ‘Amazonia’ loopt met de apeneilanden en het doodshoofdaapjesbos, dan bekruipt je het gevoel

van “ben ik nou in de Apenheul?” Laten Apenheul en GaiaPark nu van dezelfde eigenaar zijn. Kortom genoeg te zien in GaiaPark. Gaat u ook mee?

De volgende punten zijn voor u van belang: Maximaal aantal deelnemers is 50/100 (bij 75 of meer deelnemers gaat een tweede bus rijden). Zoals altijd geldt: geef u snel op, want vol is vol. Vertrek: 8.00 uur vanaf het Kruisplein halte OO of PP te Rotterdam (tussen de Doelen en het Weena Point ca. 150 meter voor het centraal station). Aankomsttijd in Kerkrade: ca. 11.30. Geplande aankomsttijd in Rotterdam ca. 21.00 uur. Kosten voor de leden bedragen: € 25,- Deelnemers die geen lid zijn van de Vereniging Vrienden van Blijdorp betalen € 27,50 Eventuele reisverzekering / annuleringsverzekering dient u zelf af te sluiten. In GaiaPark kunt u in het parkrestaurant terecht

n e d

GaiaPark Kerkrade Zoo

voor een lunch of een heerlijke Limburgse vlaai. U kunt natuurlijk ook de broodtrommel thuis vullen en meenemen. In de reissom zijn begrepen: De busreis Rotterdam – Kerkrade v.v. Een kop koffie op de heenreis. Toegang tot de dierentuin. Fooi voor de chauffeur. Zoals altijd geldt in de bus een rookverbod. Op de heenreis zal een koffiestop gehouden worden. Op de terugweg is er een stop om op eigen kosten een maaltijd te gebruiken.

n

Najaarsexcursie

e

Voor dierentuinen zijn er drie redenen om dieren te plaatsen. De Jemen-kameleon zit vooral om zijn educatieve en recreatieve functie in Blijdorp. De derde reden, het behoud van de soort, is op dit dier niet van toepassing. Van alle kameleons is de Jemenkameleon de makkelijkste. Zo kunnen de verzorgers van Blijdorp ervaring opdoen met het verzorgen van deze dieren om

Eigen ervaringen met de Jemen-kameleon Zelf hadden wij ook twee Jemen-kameleons. Ze zaten regelmatig even te genieten in een plant op de vensterbank in het zonnetje of in een grote ficus in de kamer waar zij vaak in mochten met een lekkere warme lamp erboven. Kameleon - foto: Lisette de Roo Met onze kameleons hadden we een leuk contact. Als we thuiskwamen wilde mijnheer Kameleon er meteen uit. Hij hing dan aan zijn achterpoten en zijn staart aan een tak en veegde met twee voorpoten langs de ruit. Zodra je de ruit opendeed klom hij op je hand. Regelmatig zetten we hem dan in een ficus met een warme lamp erop. Meestal probeerde de ondeugd na een poosje die plant te verlaten. Als hij dorst had, kwam hij niet uit zijn terrarium, maar deed hij zijn bek open en dicht. Dan wilde mijnheer water. Overigens stond dit verhaal helaas in de verleden tijd. Ons mannetje stierf afgelopen januari aan een gezwel op de kop en het vrouwtje volgde hem een week later uit stress.

i

De kameleons krijgen twee keer per week groenvoer en fruit en twee keer per week krekels en sprinkhanen. Dit wordt bestrooid met korvimin (vitaminen). Dit in tegenstelling tot de andere reptielen die cadsium krijgen. Het terrarium wordt verlicht door active-UV-lampen. De effectiviteit van het UV-licht wordt in de gaten gehouden door UV-meters.

later te gaan werken met de lastigere, wel bedreigde soorten.

r

De Jemen-kameleon in Blijdorp Blijdorp heeft regelmatig Jemen-kameleons in de Rivièrahal zitten. Helaas is het laatste dier afgelopen maart gestorven. De reptielenafdeling is nu op zoek naar nieuwe dieren. Aangezien de dieren niet erg oud worden en de Diergaarde graag volwassen dieren wil tonen moet er regelmatig naar nieuwe kameleons gezocht worden. Op dit moment genieten de gilamonsters tijdelijk van de ruimte waar de kameleons normaal gehuisvest zijn. De ruimte is in drieën te delen door losse afscheidingswanden. Zo kunnen een man-

netje en twee vrouwtjes van elkaar gescheiden worden gehouden. Dit voorkomt eventuele stress. In de paringstijd worden de wanden dan tijdelijk weggehaald. Blijdorp heeft ongeveer 4 jaar geleden een aantal nesten eieren gehad. In totaal leverden de ongeveer zestig eieren, zo’n twintig jongen op, waarvan er een of twee volwassen zijn geworden.

v

het gebied van kweken. Het zwangere vrouwtje, dat verkleurd is naar donkergroen/zwart met witte en gele vlekken, legt de eieren in een 30 cm dikke laag tuingrond of zand. Na een klein half jaar komen de 7 cm grote jongen naar buiten gekropen. De Jemen-kameleon komt oorspronkelijk uit Jemen en Saoedi-Arabië. Hij leeft daar in bossen en goedbegroeide oevers van wateren (wadi’s). Het klimaat is er verder vrij droog. De Jemen-kameleon heeft dan ook genoeg aan twee keer drinken in een week. Per dag eet hij een stuk of vijf prooidieren en soms bladeren, bloemen en vruchten.

Aanmelden voor deze reis Het verschuldigde bedrag dient u over te maken naar girorekening 20.71.059 t.n.v. Vereniging Vrienden van Blijdorp, Vroesenlaan 28-A, 3039 DV Rotterdam onder vermelding van ‘GaiaPark’. De overschrijvingen dienen uiterlijk 25 augustus te zijn ontvangen. Denkt u aan de tijd die nodig is voor verwerking door de Postbank. Uw overschrijving is uw bewijs van deelname. U ontvangt geen verdere bescheiden of mededelingen, tenzij de bus vol is. Hiervan krijgt u dan zo snel mogelijk bericht en het volledige bedrag wordt teruggestort. Het is niet mogelijk het betaalde bedrag te restitueren voor afmeldingen die na 25 augustus worden ontvangen. Eventuele restituties vinden plaats onder inhouding van € 2,50 administratiekosten. Let op! Kerkrade is een ‘verre’ Nederlandse bestemming. Er geldt dan ook het regime van een buitenlandse reis. Vertrek dus om 8.00 uur. 17

Dreamnight in Blijdorp

Tekst: Alex Schouten en Angeline Peters Met dank aan: Peter v.d. Wulp en zijn hulp achter de schermen Meer informatie: www.dreamnightatthezoo.nl Foto’s: Stichting Dreamnight

Al jarenlang is het de eerste vrijdag van juni in de Diergaarde groot feest. Dit jaar zelfs voor de 10e keer! Wist u dat niet? Dat kan kloppen, want het is een besloten feestavond voor chronisch zieke kinderen én hun familie. De gewone bezoeker en zelfs de meeste Vrienden weten dus van het bestaan niet af. Maar dat verandert na het lezen van dit artikel. Hoe een droom van een Rotterdamse dierverzorger werkelijkheid werd en de ‘kinderavond’ inmiddels in 75 (!!) dierentuinen wereldwijd gevierd wordt: het succesverhaal van ‘Dreamnight at the Zoo’.

Kleinschalig begin Eind 1995 kreeg Peter v.d. Wulp, werkzaam op de Roofdierenpost in de Diergaarde, het idee om een speciale avond voor zieke kinderen te organiseren in Blijdorp. Dorresteijn, de directeur, hoefde niet lang na te denken en stemde in. Het Sophia Kinderziekenhuis (SKZ) in Rotterdam werd benaderd voor samenwerking en een half jaar later was de eerste Sophia-avond een feit. 175 kinderen uit het SKZ, met verminderde weerstand als gevolg van kanker en leukemie, werden uitgenodigd voor een speciale avond in de dierentuin. Uiteraard mochten de ouders en broertjes en zusjes mee. De inzet van vrijwilligers was groot, het aanbod aan activiteiten gevarieerd en de avond was een groot succes. Kortom, het jaar erop werd er weer een avond georganiseerd voor meer kinderen en met meer activiteiten. Na 2 jaar werden er ook chronisch zieke kinderen uit andere ziekenhuizen uitgenodigd en werd door middel van een prijsvraag een nieuwe naam gekozen voor de avond: de ‘Olikrokofantenavond’ was geboren. Andere dierentuinen hadden inmiddels over de avond gehoord en hadden ook belangstelling. In 2000 was Artis de tweede dierentuin in Nederland die een dergelijke avond organiseerde. Daarna kwam de avond in een stroomversnelling: in 2001 volgden Ouwehands Dierenpark, Safaripark Beekse Bergen, Apenheul en de dierentuin van Amersfoort. Succes Het evenement groeide niet alleen door het toenemende aantal deelnemende dierentuinen, maar ook door het grote aantal kinderen dat op deze bijzondere avond even konden vergeten dat ze ziek zijn. In Blijdorp waren in 2001 de kinderen geselecteerd door 13 (!) ziekenhuizen uit de regio. Het succes werd ook over de grenzen

18

bekend en er was internationaal belangstelling voor de avond. In 2002 deden niet alleen bijna alle Nederlandse dierentuinen mee, maar ook de eerste buitenlandse dierentuinen: de dierentuin van Antwerpen (België) en Aalborg Zoo (Denemarken). Omdat de olikrokofantendag niet echt lekker uitspreekt in andere talen, is in 2002 een internationale naam gekozen: ‘Dreamnight at the Zoo’. Toen is ook de stichting met dezelfde naam opgericht en kwam er een website in maar liefst 5 talen. De stichting organiseert niet zelf de avond in alle tuinen maar heeft zich ten doel gesteld het project wereldwijd bekendheid te geven. Dit doet ze onder andere door het geven van presentaties tijdens congressen, door het rechtstreeks benaderen van potentiële

zelfs in Colombia doen ze mee!!! En dat allemaal bij voorkeur op de eerste vrijdagavond in juni of eventueel de eerste vrijdag in december (zuidelijk halfrond). Ruim 20.000 gezinnen bezochten in 2004 de Dreamnight at the Zoo (dit betekent ongeveer 100.000 bezoekers)! Wat gebeurt er allemaal? Maar wie komen er, wat gebeurt er op zo’n avond en waarom is het zo’n succes? De kinderen die worden uitgenodigd zijn vaak niet in staat zelfstandig dierentuinen te bezoeken: ze zijn aan bed gekluisterd of door operaties en medicijnen zichtbaar ziek. Een dierentuinbezoek tussen het ‘gewone’ publiek is voor hen dan al snel bekeken worden in plaats van zelf lekker

beste vrijwilligers, Ik wil jullie allemaal bedanken voor de leuke avond in diergaarde Blijdorp. Ik vond vooral het halen van mijn rolstoeldiploma super leuk. Ik heb hem thuis op de kast staan en ga hem aan iedereen laten zien, ik ben er echt trots op!! Groetjes, Ruben van Heteren

partners, door het uitgeven van een nieuwsbrief, door het schrijven van artikelen, door het actueel houden van haar website. Ook stelt ze kennis beschikbaar aan nieuwe of bestaande partners in de vorm van checklists, adviezen, draaiboeken en dergelijke. Elke nieuwe partner ontvangt van de Stichting een vlag die vol trots getoond kan worden als wereldwijd symbool dat het betreffende (dieren)park meedoet aan het project Dreamnight at the Zoo. Als u zich realiseert dat dit jaar de avond in totaal 75 dierentuinen (en enkele pretparken) in 21 landen gehouden wordt, is het zonneklaar: ‘Dreamnight at the Zoo’ is een groot succes. U zult het bijna niet geloven, maar ook in Griekenland, Polen, Hongarije, Canada, de Verenigde Staten, Japan, Australië Nieuw Zeeland, Zuid-Afrika en

alles bekijken. De uitnodigingen voor deze avonden (die door de dierenparken beschikbaar worden gesteld) worden uitsluitend via (kinder)ziekenhuizen en instituten uitgegeven. Elk dierenpark maakt zijn eigen programma en behandelt de kinderen als echte VIP’s. Vaak is er op deze avonden muziek, lopen er clowns of andere fantasiefiguren rond en krijgen de kinderen volop de gelegenheid om de dieren te bekijken (en soms aan te raken), te praten met de verzorgers en eventueel een kijkje te nemen achter de schermen. In Blijdorp worden kinderen geschminkt, er is allerlei lekkers, het treintje is gratis, er worden gratis foto´s gemaakt e.d. Vorig jaar was er tijdens het jaar van de Zoolympics een heus parcours voor rolstoelen gemaakt, waarbij de ‘coureurs’ een rolstoelrijbewijs konden verdienen, uitgereikt door de politie. >

Onze letterlijke doelstelling is: “een jaarlijkse gratis avondopenstelling van een dierenpark, uitsluitend ten behoeve van chronisch zieke en gehandicapte kinderen, hun ouders en broers en zussen”

De blijheid van de gezichten van de kinderen straalt er vanaf en dat geeft een ontzettend goed gevoel. Maar ja, wie heeft er de kans om oog in oog te komen met bijvoorbeeld Nellie Cooman, Inge de Bruijn of Jochem van Gelder? En tsja, de directeur van de dierentuin zie je echt maar éénmaal per jaar poffertjes bakken of een suikerspin draaien…. Ook voor de ouders is het fantastisch om de blije gezichten te zien en de mogelijkheid te hebben ongestoord en onbekommerd eens lekker te genieten. Veel ouders benutten de gelegenheid om ook eens met andere ouders te praten. Het behoeft geen verdere uitleg dat op de avond een fantastische en ontspannen sfeer hangt. Niets moet en veel mag. Wie betaalt dat allemaal? Veel bedrijven en individuen zijn graag bereid dit initiatief te ondersteunen, zowel financieel als materieel. Denk hierbij bijvoorbeeld aan: vervoer, snacks, ijsjes, schminck. Maar ook artiesten en muzikanten werken graag belangeloos aan deze avonden mee, net zoals de politie, brandweer of ambulancediensten die bereid zijn om materieel neer te zetten en informatie te geven. Wat glunderen de kinderen als ze gefotografeerd kunnen worden op een echte politiemotor of in een brandweerauto. Ook de gehele organisatie wordt op vrijwillige basis gedaan. Dat betekent dat directie, dierenverzorgers, technici, rondleiders en logistieke- en restaurantmedewerkers belangeloos hun tijd en kunde ter beschikking stellen om de kinderen en hun familieleden een fantastische avond te bezorgen. De tevreden gezichtjes zijn de mooiste beloning om mee te werken aan dit geweldige initiatief! Peter is ook de Vrienden dankbaar omdat we al vele jaren kadootjes beschikbaar stellen voor kinderen van het Sophia-Kinderziekenhuis die, omdat ze te ziek zijn, de Dreamnight in Blijdorp NIET kunnen bezoeken..... Peter: “De Vrienden doen niet alleen ons, maar zeer zeker deze kinderen, er een enorm groot plezier mee. Nogmaals hartelijk dank voor deze geweldige bijdrage.” Tot slot: gezien het enorme enthousiasme dat Peter v.d. Wulp uitstraalt als hij praat over zijn ‘ideeënkindje’ kan het fenomeen groeien en nog veel meer kinderen een onvergetelijke avond bezorgen. NB: Vlak voor het ter perse gaan van dit artikel werd bekend dat Peter van der Wulp op 29 april is benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau voor zijn geweldige inzet voor dit wereldwijde project. 19

ZOO’N BOEK Dier & jaar 2004 Het jaarboek ‘DIER & JAAR 2004’ is een uitgave van de Stichting Dier en Project. Dier en Project is een non-profit organisatie die zich als doel heeft gesteld door middel van organisatie van projecten financiële ondersteuning te verlenen aan goede dierendoelen. ‘DIER & JAAR’ is een boek voor en door dierenvrienden. Het 192 pagina’s tellende jaaroverzicht geeft weer wat 2004 zoal in petto had voor de dieren en de mensen die van dieren houden. Het bevat nieuwsfeiten, artikelen, overpeinzingen, korte verhalen en prachtige illustraties. Tal van vertegenwoordigers van dierenrechtenorganisaties, die actief betrokken zijn bij de bevordering van het welzijn van dieren, hebben hun medewerking verleend. Een jaarlijkse uitgave wordt nagestreefd, waarbij de opbrengst steeds naar een ander goed doel gaat. Hieronder volgt een kort interview met de auteur van het boek, mevrouw Els Adams. Hoe bent u op het idee van dit boek gekomen? “Ik heb altijd al interesse gehad in jaarboeken. Wat mij aan jaarboeken vaak verbaasde, was dat er nauwelijks aandacht werd besteed aan dieren. Zo is het idee van een jaarboek speciaal over dieren ontstaan. Ik vind dat de opbrengst van zo’n jaarboek ten goede moet komen aan de dieren. Dit jaar gaat de opbrengst naar vereniging Proefdiervrij in Den Haag.” U vindt uw inspiratie overal om u heen, maar vooral bij uw dieren. Kunt u iets meer vertellen over uw dieren? “Ik heb zelf heel veel dieren. Het zijn allemaal dieren waar ‘iets’ mee is, of waarvan vorige eigenaren vonden dat er iets mee is. Zo heb ik 9 oude paarden, die na een leven als ruiterpaarden bij mij een goede oude dag kunnen genieten. Verder heb ik 23 katten en 9 honden, plus soms honden in tijdelijke opvang.” Waar komen de verhalen uit het boek vandaan? “Dat is zeer uiteenlopend. Voor een deel zijn het verhalen over mijn eigen dieren, maar de verhalen komen eigenlijk van allerlei bronnen over de hele wereld. In het boek is bijvoorbeeld een heel hoofdstuk gewijd aan heel leuke verhalen, initiatieven van mensen om dieren te helpen. Zo is er een mevrouw in Nederland die de stichting ‘Greyhounds in nood’ heeft opgericht. Zij laat in samenwerking met mensen in Spanje honden naar Nederland komen die hier een nieuw tehuis krijgen.” Waarom zou u mensen aanraden dit boek aan te schaffen? “Ik wil mensen bewust maken van het leed dat dieren wordt aangedaan. Het is daarbij zeker niet de bedoeling belerend te zijn en dat is ook niet de insteek van het boek. Het boek bevat juist veel leuke en ontroerende verhalen. Bovendien kan dit boek de gedachte wegnemen dat de initiatieven die beschreven worden slechts een druppel op de gloeiende plaat zijn. Ik hoop dat ik met dit boek kan laten zien dat deze initiatieven van mensen juist de redding kunnen zijn voor dieren.” Kunt u tot slot alvast een verhaal met ons delen? “In het boek staat het verhaal van twee olifantenstieren die opgegroeid zijn in een opvanghuis. Zij kwamen in het wild een baby olifant tegen die nog te klein was om voor zichzelf te zorgen. De stieren hebben de jonge olifant toen naar het opvanghuis gebracht waar zij zelf vandaan kwamen. Daar kon het olifantje opgevangen worden. En zo staan er nog veel meer verhalen in!”

Azlan in Burgers Onlangs is leeuw Azlan naar Burgers verhuisd. We hebben Marc Damen, oud-bestuurslid van de Vrienden en tegenwoordig werkzaam in Burgers gevraagd hoe de introductie is verlopen: “Ik begreep dat er nogal wat onrust is over het wel en wee van Azlan en of hij echt wel naar Burgers’ verhuisd is. Van onze verzorgers heeft Azlan de naam Danny gekregen, omdat ze dat gemakkelijker in de mond vonden liggen, maar verder is het dezelfde leeuw. Ook in Blijdorp hebben dieren vaak meerdere namen; denk maar aan gorilla Ashmar, die in de volksmond gewoon Arie genoemd werd. Danny is half februari voor het eerst bij vier van onze zes leeuwinnen geweest en is toen meteen een boom in gejaagd (zie foto). We hebben de leeuwin die daarvoor verantwoordelijk was, weer uit het verblijf gehaald en toen ging het goed. Om 14.30 kwam hij uit de boom (nadat hij er om 10.30 uur in gejaagd was). Toen hij uit de boom kwam, ging een van de vrouwtjes direct naar hem toe en begon kopjes te geven; later werd er druk gepaard. Sindsdien was alles rustig. Een week later was er een andere leeuwin krols en toen hebben we haar bij Danny/Azlan gezet; toen beide druk aan het paren waren, hebben we de andere twee leeuwinnen (inclusief degene die hem de boom in gejaagd had) erbij gezet en sindsdien is alles rustig. Half mei verwachten we de eerste welpjes. In totaal hebben we vier leeuwinnen die jongen kunnen krijgen, dus deze zomer zal er waarschijnlijk een echte leeuwenfamilie te zien zijn.”

Tekst: Trix Vermeulen

Meer informatie over ‘DIER & JAAR 2004’ is te vinden op www.dierenproject.nl of via [email protected]. Het boek is te bestellen door € 17,50 over te maken op giro 9677527 ten name van Dier en Project te Nispen (vergeet niet uw volledige adres te vermelden). De gehele opbrengst van dit boek gaat naar vereniging Proefdiervrij in Den Haag. Auteur: Els Adams Illustraties: Angelique van den Hout ISBN: 90-808962-1-7

20

Azlan in de boom

v

r

i

e

n

d

e

n

l

e

z

i

n

g

De kweek van zeepaardjes in Blijdorp

Tekst: Angeline Peters

Sinds 2003 hebben de Vrienden een bijzonder project, genaamd Hica, financieel ondersteund. Dit project richt zich op het Kaapse zeepaardje, een sterk bedreigde soort die alleen nog bij 4 riviermondingen in Zuid-Afrika voorkomt. In Vriendennieuws nr. 1 van 2004 hebben we het project al voor het voetlicht gehaald. Nu, ruim een jaar later, vertelt Tania Oudegeest, bioloog in Blijdorp, tijdens een Vriendenlezing over de voortgang van het project. Daarnaast vertelt ze, ondersteund door prachtige foto’s en videofilmpjes, over het door Blijdorp uitgevoerde onderzoek naar andere soorten zeepaardjes. Met financiële ondersteuning van de Vrienden is een poster ontwikkeld die in ZuidAfrika verspreid is onder duikers. Het doel is om hen bewust te maken van de kwetsbare zeepaardjes. Daarnaast heeft Blijdorp een kweekprogramma opgezet om een fokgroep van deze diertjes te starten. Tenslotte is DNA-onderzoek gedaan aan de bekende wilde populaties en de kweekpopulatie. Hierbij zijn kleine monsters van de rugvin van zowel de gekweekte als de ‘wilde’ zeepaardjes geanalyseerd. Doel was na te gaan of en hoe de populaties genetisch van elkaar verschillen. Dit is van belang als er in de toekomst ooit gekweekte Kaapse zeepaardjes in het wild uitgezet worden. Behalve het onderzoek aan het Kaapse zeepaardje doet Blijdorp ook onderzoek aan het Caribische, het gestreepte, het Pacifische en het kortsnuit zeepaardje. Hierbij worden allerlei aspecten van de kweek en het voedsel bekeken. De eerste stap van de kweek doen de dieren zelf. Bij de zeepaardjes zijn het de mannetjes die ‘zwanger’ worden. Ze hebben een buidel waar het vrouwtje de eitjes inlegt. Nadat de eitjes in de buidel zijn uitgekomen ‘bevalt’ het mannetje. Vele honderden tot duizenden kleine zeepaardjes worden dan uit de buidel geperst. Tijdens de lezing waren alle aanwezigen onder de indruk van de filmpjes over deze bevalling. Met het eruit spuiten van de jongen houdt de broedzorg van de ouders op. De kleintjes moeten zichzelf maar zien te redden. Hierbij zijn de juiste leefomstandigheden van groot belang. In een aquarium betekent dit dat de dierverzorgers hiervoor moeten zorgen. Uiteindelijk bleek dat jonge zeepaardjes de eerste weken het best in een ronde kweekfles worden gehuisvest waarbij het water continue circuleert. Daarna worden ze overgezet naar een ‘gewoon’ aquarium met voldoende planten. Deze planten hebben de dieren nodig om zich met hun staart vast te houden. Verder toonde onderzoek in Blijdorp aan dat de samen-

stelling van de vetzuren in het voedsel gedurende de ontwikkeling van een jong zeepaardje een grote rol speelt bij een goede ontwikkeling van het zenuwstelsel. De resultaten van de kweek bij de verschillende zeepaardjes variëren behoorlijk. Bij het gestreepte zeepaardje hebben de onderzoekers het goed de knie. Bij deze soort zijn al veel nakomelingen geboren. De jongen zijn na een half jaar geslachtsrijp en na een jaar volgroeid. Op dit moment worden de vrouwtjes en mannetjes apart gehuisvest omdat de kweek anders te voorspoedig verloopt. Bij het enige ‘koudwater’ kortsnuit zeepaardje dat zelfs lang de Nederlandse kust voorkomt zijn al wel baltsgedrag en paringen gezien, maar zijn nog geen jongen geboren. In de toekomst zullen nog andere (gezondheids)aspecten worden onderzocht bij de zeepaardjes. Zo komt het regelmatig voor dat de mannetjes lucht in de buidel krijgen waardoor een ‘zwangerschap’ wordt bemoeilijkt. Bovendien valt er nog veel te verbeteren aan de nakweek, slechts zo’n 20 à 30% van de jongen bereikt de volwassen leeftijd. Dit percentage moet omhoog. Uiteindelijk is het de bedoeling dat de kweek zo voorspoedig loopt dat samen met andere dierentuinen een fokprogramma kan worden opgezet. Een vervolg hierop kan zijn dat er ‘commercieel’ gekweekt gaat worden voor de aquariumliefhebber thuis, waardoor wild-

vang overbodig wordt. Tot slot kunnen de meest bedreigde soorten ook weer terug geplaatst worden in de natuurlijke leefgebieden om de oorspronkelijke populaties te ondersteunen. Kortom er is nog een hoop werk te doen voor de marien biologen in Blijdorp. Daar zullen we ongetwijfeld meer van horen. Volgens het woordenboek is recht: ‘Wat

Hippocampus erectus - foto’s: Renz van Delzen

21

Dierenrechten Welke rechten hebben dieren eigenlijk? Bestaat er wel zoiets als rechten voor dieren? Is het ergens neergelegd en wat is het belang ervan? Hoe komt het dat iedereen hier een ander beeld bij heeft? Verwacht u dat op al deze vragen een antwoord wordt gegeven? Dan komt u helaas bedrogen uit. volgens gewoonte of voorschrift algemeen als norm erkend wordt’. Het wordt hiermee niet erg duidelijk, want over wiens gewoonte hebben we het dan? Er zijn heel wat verschillen tussen landen en werelddelen. Individuele mensen hebben uiteenlopende ideeën over wat wel of niet goed is voor een dier en zelfs wat toelaatbaar is. Dieren hebben ten opzichte van elkaar geen recht. Alleen mensen kunnen rechten aan dieren toekennen, om deze dieren te beschermen tegen weer andere mensen, of tegen omstandigheden die de mens veroorzaakt heeft. Een ander aspect is, dat er tegen diverse dieren op een andere manier wordt aangekeken. Dieren met een emotionele intelligentie (bijvoorbeeld katten, honden, dolfijnen, olifanten, apen, etc.) kunnen in ieder geval op meer sympathie rekenen dan bijvoorbeeld koudbloedigen. Ook zal een hond in Nederland waarschijnlijk beter af zijn dan een hond op de Filippijnen. De wet Als dierenliefhebbers kunnen we blij zijn met de drie ‘dierenwetten’: de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren (GWWD), de Flora- en faunawet en de herziene Wet op de dierproeven. Alle drie gaan ze uit van de erkenning van de eigenwaarde van dieren en het ‘nee, tenzij’-principe: je mag niets met dieren doen tenzij het noodzakelijk is en echt niet anders kan. Dat er bij de interpretatie van de wet echter vaak tegen dit principe wordt gezondigd, is een voortdurend aandachtspunt van onder andere de Dierenbescherming. Het gaat te ver om deze wetten hier uitgebreider te beschrijven, maar met trefwoorden als ‘dierenrechten, dierenbescherming’ of de naam van een dierenrechtenorganisatie kunt u via het internet over zeer uitgebreide informatie beschikken. Er zijn nog vele andere wetten die de omgang met dieren regelen. Deze wetten zijn echter op nationaal of op EU-niveau bepaald. Vooral de EU-wetgeving is belangrijk om in de toekomst misstanden als stierengevechten e.d. aan te kunnen pakken. Dierentuinen hebben vanuit hun specifieke doelstellingen behoefte aan een eigen ethische gedragslijn, daarom heeft de Nederlandse Vereniging van Dierentuinen naast de bestaande wetten, haar eigen regels opgesteld. Deze regels zijn zowel op ethi22

sche als op praktische gronden gebaseerd. U kunt deze regels terugvinden op de volgende site: http://www.nvdzoos.nl/download/NVDethi ek.pdf Als u niet over internet beschikt kunt u ook bij de redactie deze regels opvragen. Een wirwar van instanties Er zijn talloze instanties die opkomen voor de rechten van het dier. Deze instanties hebben alle een eigen insteek. Baseert de één zijn denkbeeld op het feit dat dieren dezelfde rechten en bescherming als mensen moeten hebben, dan telt bij de ander weer zwaarder dat dierenleed bestreden moet worden. Een volgende instantie zal de vrijheid van het dier als uitgangspunt nemen. Al deze organisaties hebben hun eigen benadering. Daar waar de ene groepering probeert de wetgeving zo goed mogelijk langs parlementaire weg aangepast te krijgen, zal een ander de algemene opinie via acties proberen te beïnvloeden. De afweging welke middelen voor welk doel moeten worden aangewend, zal niet voor

The High Contracting Parties, Desiring to ensure improved protection and respect for the welfare of animals as sentient beings, Have agreed upon the following provision, which shall be annexed to the Treaty establishing the European Community, In formulating and implementing the Community’s agricultural, transport, internal market and research policies, the Community and the Member States shall pay full regard to the welfare requirements of animals, while respecting the legislative or administrative provisions and customs of the Member States relating in particular to religious rites, cultural traditions and regional heritage”. Article III-121 In formulating and implementing the Union’s agriculture, fisheries, transport, internal market, research and technological development and space policies, the Union and the Member States shall pay full regard to the welfare requirements of animals, as sentient beings, while respecting the legislative or administrative provisions and customs of Member States relating in particular to religious rites, cultural traditions and regional heritage.

Tekst: Theo van de Velde Meer informatie: diverse bronnen internet o.a. site Dierenbescherming

iedereen hetzelfde zal zijn. Sommige organisaties zijn zelfs extreem militant. Wanneer u besluit om u bij een organisatie aan te sluiten of deze te steunen, dan is het goed om u in de doelstellingen en methoden te verdiepen: zodat u kiest voor een instelling die bij uw persoonlijke opvattingen past. Zo is bijvoorbeeld de één van mening dat je goed bent voor dieren als je ze zo veel mogelijk met rust laat en hun habitat zo min mogelijk aantast. De ander vindt pas dat je een ware dierenvriend bent als je een dier vertroetelt en de band tussen mens en dier zo nauw mogelijk maakt (waar vaak dier en mens van genieten). Welke richting u ook aanhangt, toch zal er onderscheid gemaakt moeten worden tussen huisdieren, werkdieren, dierentuindieren en vrije dieren. Iedere soort heeft (moreel) recht op zijn eigen bescherming. Waar de een vindt dat je als dierenvriend zo veel mogelijk tijd met je huisdier moet doorbrengen, vindt de ander weer dat je dieren juist zoveel mogelijk met rust moet laten. Zoals gezegd, vele organisaties behartigen ieder op eigen wijze dierenbelangen en het is niet mogelijk een compleet overzicht te geven. Twee instanties die in elkaars verlengde werken, worden hier benoemd omdat deze wel een heel stevige plaats hebben in onze samenleving. De Dierenbescherming De Dierenbescherming is met bijna 200.000 leden, tienduizenden donateurs, meer dan 100 afdelingen en bijna 100 asielen de grootste organisatie in Nederland die opkomt voor de belangen van alle dieren: gezelschapsdieren, landbouwdieren, dieren in het wild en proefdieren. Bijvoorbeeld door de bio-industrie aan de kaak te stellen. En door plaats te bieden aan duizenden ‘dakloze’ huisdieren. Dat gebeurt via de ruim 100 asielen die bij de Dierenbescherming zijn aangesloten. De Dierenbescherming werkt ook hard aan verbetering van de (Europese) wetgeving en probeert diervriendelijk (koop)gedrag te stimuleren. ‘Kids for Animals’, de jeugdafdeling met ruim 35.000 leden, draagt daar met educatie en acties aan bij. De Dierenbescherming is een vrijwilligersorganisatie. Iedere dag zijn duizenden actieve vrijwilligers in touw voor het welzijn van dieren. De Dierenbescherming gaat in haar werk uit van twee grondbeginselen. 1. De erkenning van de eigen waarde van dieren

>

Alle dieren hebben een eigen (ook wel: intrinsieke) waarde. Dat betekent dat dieren zelfstandige wezens zijn, waard om als doel op zichzelf behandeld te worden en niet als middel voor anderen. De waarde van een dier kan niet herleid worden tot zijn waarde voor andere wezens. Daarom moet met het dier moreel rekening gehouden worden. Daarom ook behoren dieren met respect behandeld te worden als zelfstandige wezens met gevoelens, bewustzijn en integriteit. 2. Zorgplicht Het is de plicht van de mens, onafhankelijk van verschillen in religie of filosofische opvattingen, om dieren te beschermen, om hen goed te behandelen, om een houding van medeleven en goede gezindheid tegenover hen aan te kweken, hun vrijheid en hun eigen levenssfeer te respecteren en hun leven te sparen zoveel dat mogelijk is. Eurogroup for Animal Welfare Als belangenorganisatie red je het in Europa niet zonder goede, gespecialiseerde pleitbezorgers in Brussel. Voor de Dierenbescherming is dat al sinds 1980 Eurogroup for Animal Welfare. Eurogroup vormt als spin in het web de communicatieschakel tussen dierenbeschermende organisaties van Europa en de Europese politiek en

overheid. Zo kunnen dierenbeschermers één internationale vuist maken en de belangen van dieren behartigen. Behalve de Nederlandse Dierenbescherming zijn dierenbeschermende organisaties uit praktisch alle EU-lidstaten lid-donateur van Eurogroup. Eurogroup bepleit goede dierenwelzijnswetgeving in de EU. De steun van het Europees Parlement is daarbij van groot belang. Daarom richt Eurogroup zich vooral op het leggen van contacten met en informeren van europarlementariërs. Uiteraard worden hierbij zeer regelmatig deskundigen van de Dierenbescherming ingeschakeld. Overeenkomsten Gelukkig zijn er binnen de gevarieerde wereld van dierenbelangenorganisaties en dierenvrienden ook overeenkomsten. Zo is iedere dierenvriend tegen de uitwassen van de bio-industrie. En niemand is voor (sport)evenementen waarbij dieren onnodig zwaar belast worden zodat ze na een korte loopbaan worden afgedankt. Nog steeds blijven in sommige landen zaken als hanen-, honden-, en stierengevechten doorgaan. Met een goede wetgeving binnen de Europese Unie zouden we nog belangrijke stappen kunnen ondernemen.

Bijzondere giften “In oktober 2004 vierden mijn man en ik ons 50 jarig huwelijk. Dit deden wij met onze familie in Diergaarde Blijdorp. Het was een groot succes. Bij die gelegenheid heb ik mijn boek, dat ik onlangs heb geschreven, gepresenteerd aan mijn familie. De kinderen en kleinkinderen kregen een exemplaar van ons cadeau, anderen hebben er een bepaald bedrag voor gegeven. Het totaalbedrag dat ik voor de exemplaren van mijn boek heb ontvangen, wil ik ten goede laten komen aan Blijdorp.” Mevrouw J.G. Marseille–Smit uit Leidschendam heeft € 200,- overgemaakt naar de Vrienden.

“Mijn naam is Liesbeth Looren-de Jong en ik ben al ruim twee jaar werkzaam als vrijwilliger (infopunter) in Blijdorp. Ik ben sinds vorige week ook lid van de vriendenvereniging (had dat al veel eerder willen zijn, maar het kwam er steeds niet van). Waarom nu dan ineens wel en waarom deze mail? Ik ben onlangs 60 jaar geworden en heb als cadeau aan iedereen een bijdrage gevraagd voor de terugkeer van ijsberen in Blijdorp. Dit heeft € 800.- opgeleverd en dit bedrag heb ik inmiddels overgemaakt op jullie rekening.” Hartelijk dank!

Agenda 17 september 2005: Vriendenreis naar Gaia Park Kerkrade (zie pag. 22) Adresgegevens Blijdorp Diergaarde Blijdorp, Abraham van Stolkweg, Rotterdam Bezoekersinformatie: 010-4431495. Postadres: Postbus 532, 3000 AM Rotterdam Openingstijden: Het gehele jaar, iedere dag geopend! Wintertijd: 09.00 tot 17.00 uur. Zomertijd: 09.00 tot 18.00 uur

c

o

l

o

f

o

n

27e jaargang, nummer 2, oplage: 7250 Vereniging Vrienden van Blijdorp Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vriendennieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar. De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: “Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van Diergaarde Blijdorp”. De jaarlijkse minimale contributie bedraagt € 30,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld deel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voor hen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen. Secretariaat: K. van Leeuwen, Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vriendenfoon: 010 - 467 66 37 Vriendenfax: 010 - 467 66 37 Email: [email protected] Postbank: 13 57 803 Bank: Fortis bank nr: 98.55.33.099 Reizen: P. Biesta, Vroesenlaan 28A, 3039 DV Rotterdam Telefoon: 010-4664998 Email: [email protected] Promotieteam: Fam. H. Gerritse, Sourystraat 1d, 3039 SR Rotterdam Telefoon/fax: 010 - 466 36 82 Telefoon Vriendenwinkel: 010 - 4431431 tst 220 (oude winkel) en 250 (nieuwe winkel). Mobiel: 06-40323077 Postbank: 62 17 917 Redactie-adres Vriendennieuws: M. Kreuger, hoofdredacteur. Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam, Email: [email protected] Redactie-medewerkers: J. Breedijk, J. Cockshull, M. van Leeuwen-Maat, J. Nijkamp, A. Nijkamp-Hosman, A. Peters, A. Schouten, T. van de Velde, T. Vermeulen Vormgeving en druk: Argus, Rotterdam Vrienden van Blijdorp op Internet: Website: http://www.vriendenvanblijdorp.nl Redactie Website: J.Cockshull, A. Gelderblom Samenstelling Verenigingsbestuur: Voorzitter C.M. Groenhorst Vice-voorzitter M. Kreuger Secretaris K. van Leeuwen Tweede secretaris S. Noordijk Penningmeester A.M. Bos Leden H. Gerritse - Promotie P. Biesta - Reizen ISSN: 1568-3400 Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen de mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te weigeren. Toegezonden foto’s kunnen met vermelding van de naam van de fotograaf rechtenvrij gebruikt worden ten behoeve van activiteiten zonder winstoogmerk van de Vereniging Vrienden van Blijdorp. Tenzij schriftelijk anders wordt aangegeven worden toegezonden foto’s opgenomen in het fotoarchief van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en aldus niet geretourneerd. 23

dierenzorg

dierencrematorium dierenbegraafplaats dierenpension

Kralingseweg 347 3065 RC Rotterdam Telefoon 010 202 18 65 Fax

010 202 00 90

Wie? promotieteam komt ons

versterken?

Heeft u een dagje over, kunt u 1 + 1 bij elkaar tellen en leuk met klanten omgaan? Kom dan ons promotieteam versterken. Voor inlichtingen kunt u bellen of faxen naar: 010-4663682. Een briefje is ook welkom: H. Gerritse, Sourystraat 1d, 3039 SR Rotterdam.